Barung-barong ng isang dakila

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Barung-barong ng isang dakila
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: A NG paghihintay ng isang ama nag ng kanyang anak. Sa ganang tulong ng mapagpalang pagka- linggong hindi lumalabas sa kusa Jabas ng isang silid na ki- kanya'y isa pang walang malay kandili ng kanyang mga magulang, blihan sa ilalim ng lupa na ginanaroroonan ng kanyang maybahay na manganganak ay isang pangkaraniwang tanawin kina Mercedes at Manuel. Nguni't ang pag-iling at hindi pagbabago ng anyo ng mukhang -Wa naninimdim ng kanilang ama ay nagdulot ng pagtataka sa da. lawa; pagkatapos nilang marinig ang matinis na uha ng bagong silang na sanggol. May ilang minuto bago sumilang ang sanggol, si Fidel ay walang tinag na nakatingin sa makintab ang matatambad sa lupit ng dig- sa maayang tanawin ng pugad na wa nila sa gawing likuran ng kama. Kaya nang umalingawngaw ang unang putok ng pagsalakay sa panig na ito ng daigdig ay nakataIaga ang kanyang kalooban sa kapangyarihan ng Lalong Dakila. Ang kanyang mag-ina ay malakas at kapwa malusog na ng mga araw na yaon. Ang dalawa pa niyang anak na sina Manuel at Mercedes ay kapuwa natitigatig na rin sa pagaaral. kanyang sinilangan, ang dating nilang ba.rung-barong. Nagkabupangangatawan ni Manuel ay un- tas-butas ang magkabilang dinding ti-unting nanumbalik. ng kanilang barung-barong, nguDatapwa't ang tahanan nilang ni't sila'y panatag sa matibay na pinagsakitan ng kanyang ama na bakod ng kanilang pananalig. pangalagaan sa loob ng maraming Hanggang sa mapawi ang dataon ay nilipatan ng mga kawal na gundong ng poot, ang usok ng lisumakop sa Maynila. gamgam at ang apoy ng paghahaKinailangan ni Fidel na mag- m9k. tayo ng isang barung-barong sa : Nang, isungaw ni Fidel ang kantiwangwang na lupang nasa tapat yang ulo sa butas ng kanilang ng kanilang malaking tahanan knblihan ay isang maaliwalas na Digmaan ang paksa sa kabi- upang matirahan nilang mag- umaga ang bumati sa kanya. Sa Barung-Barong Ng Isang Dakila Kuwento Ni M. B. Mababangloob . ., at makapal na pinto ,ng silid. Ang kabila. aanak. malayo ay natanaw niya ang mamga anak niyang dalaga at bina- -Ano ang ating gagawin? Sa kabutihang-palad; ang mga tatangkad na kawal. Sa malapit ta, sina Mercedes at Manuel, ay -naitanong ng maybahay ni Fidel tanim ni Fidel sa dating bakuran ay Hang kababayan ang kanyang kapuwa nakaupo sa magkatapat pagkapawi ng sindak nito sa unang ay ipinaubaya sa kanila ng mga nakita, mga kawal din na kahaluna mesadora, nguni't hindi sa pin- bombang nagpayanig sa Maynila. kayval, kaya nagkaroon sila ng bile ng, karaniwang mamamayan. to ng silid nakatingin, kundi sa -Ano pa kundi ang !along ma- pang-agdong-buhay sa mga araw Nguni't matagal na napako ang kanilang ama. buti sa ating palagay. na yaon ng kagipitan. kanyang pansin sa naghambalang Sa malas ng dalawa ay tila na- At mula noo'y naging mabagal Sa mag-amang Fidel at Manuel na bangkay sa dakong dinaanan kapaglalag-0s ang paningin, ni Fi- ang takbo ng mga sandali. ~- ay napakabagal ang paglipas ng ng mga una niyang nakita. cM!t sa makapal na pinto ng silid, wa't pangyayari ay may ulap ng mga araw. Kapuwa sila may ina-, Tinawag niya ang kanyang ~ udyolt·,ng kabataang lipus ng pag-aagam-agam. alagaang pag-asa sa kanilang dib- maybahay, si Mercedes, si Manuel ~' nae,kakatinginan silang * * * dib; pag-asa na muling sisikat ang at ang kanyang bunso. magfqpatid.at·nagka.kangitian pa !sang araw na abala ang mara- makatarungang araw. -Salamat sa Diyos at tayo'y sa mga sandaling yaen na banal ming mag-anak sa pagliligpit ng -Ang araw na yaon ay daratal nakaligtas -ang sabi ng maybasa kanilang mga magulang. pagkain ay lumapit si Manuel sa at ipagdiriwang ng sangkatauhan, hay ni Fidel. Si Fidel. IQ'0 iaang karaniwang kanyang ina at ipinagtapat ang -malimit masahi ni Fidel. -Mababalik na uli ang lahat, mamamayan. , Iaaug.-kuam:wang nalalap-it niyang paglayo upang -Gayon nga po ang pag-asa ng -ani Mercedes. tao na may ·karaniwang kalltg&Fa:a tl:UlUl~n sa. tawag ng bayan. marami, nguni't bakit ninyo nasa- -Maraming -bagay ang mababasa lipunan at may karaniwang Na11g dumating si Fidel at iba- bi ang g11yon? -tanong ni Ma- lik nguni't ang dating kaluluwa pamumuhay. Nguni't sa panini- lita sa mga hinlog na pansaman- nuel. ay hindi na -mahinang tugon ni wala at sa gawain ay may mga talang matitigil siya sa pamama- -Sapagka't sa pag-asang iyan Fidel sa anak na dalaga. pagkakataong naiiba siya sa kara- sukan ay nagbantulot si Manuel kaya tayo nagpipilit na mabuhay Ang buong mag-anak ni Fidel ay niwan. Ang gayon ay itinuturing sa pagpapaalam. Nguni't nabigo ... hindi man ukol sa atin ay sa nagbago ng pangangatawan, mang kanyang mga anak at Hang na- ang pag-asa niyang malabis na mga maiiwan natin. liban sa mga mata nilang nangikakakilala na bunga ng kanyang ipagdaramdam ng ama ang kan- Subali't ang pag-asang yaon ay ngislap sa kagalakan, ay larawan papalipas na kasiglahan. yang paglisan nang ito ang mag- inilalayo naman sa katotopanan silang lahat ng mga taong sawingSa paghihintay ni Fidel sa la- sabi sa kanya ng tunay na nilo- ng mga pangyayari sa araw- palad. 'bas ng silid ay isang malungkot loob. araw. Si Fidel ay lumakad sa dakong na pangitain ang humahagabag sa -Ngayon ay dumating naman Tumataas ang halaga ng mga bi- harapan ng kanyang barung-baala-ala. Isa siya sa mga nakada- ang pagkakataon ukol sa iyo, Ma- Iihin, dumarami ang nagkakasakit, rong at buhat dito ay tinanaw ang rama sa lumuluhhang kalagayan nuel,-ani Fidel. kumakapal ang mga nasasawi, pa- dati nilang malaking tahanan. ng mga pangyayari sa daigdig. * * * higpit ang mga pamalakad at Datapuwa't kalansay na lamang Nag-aapoy na noon ang digmaan Lumipas ang mga buwan. paikli ang landas na nalal~karan. nito ang kanyang nakita-ang sa Europa at halos nanganganib Si Manuel ay bumalik sa dati' Hanggang sa unti-unti na ring apat na haliging bato, ang hagna rin ang kapayapaan sa Pasipi. nilang tahanan na halos ay ka- naubos ang pagkain, nangabansot danan at kapirasong dinding sa ko. lansay ang pangangatawan. Ang ang mga halaman, natuyo at na. harapan. Ang dating kabahayan ay Parang nakikita ni Fidel ang la. dating bakuran nila ng sari-saring ging yagit. isang tumpok na Iamang ngayon rawan nilang mag-anak sa katau- bulaklak ay napalitan ngayon ng Ang digma ay muling nagdi- ng mga siim na nagkayupi-yupi. han ng mga nagdurusang kalulu- mga halaman ng pagkain sa pag- wang sa kanyang sarili. Sa balintataw ng kanyang -mga wa sa Europa at Tsina dahil sa sisikap ng kanyang ama at ni Nagpaa~gil ng mga punlo at mata ay nagbangon ang dating digma. Kaya't siya'y napailing na Mercdes. nagpasiklab ng mga pamuksa. maganda at tila palasyong larakasabay ng pagluwal sa maliwa- Hindi gaanong nagtagal at sa Ang mag-anak ni Fidel ay san- (Na.~u pHhina 1_9 ang kar11gtong) Nobyiembre 10, 1945 ILANG-ILANG 7 Labi ••• (Kangf.ong ng nasa pahina 8j wan .... Nakita niyang ang Buwan ay higit na maganda sa gitna ng ilog-ang pinilakang tilamsik nito'y binasag mantling kristal sa gagalaw-galaw na tubig. At samantalang pinagmamalas niya ang Buwan sa tubig ay muli niyang naalaala an gtanging kagandahan sa kanyang buhay-ang bahaging yaon ng dalawang matatanda sa ibayo ng dagat, ng puting paaralan, ni Ido at ng buhangin sa baybayin. Ang Buwang ito'y nununghay rin sa dalawang matatanda, ang kanyang naisip. Sa malayong Misamis. At marahil .... marahil sila ma'y nakatitig din sa liwanag na iyon sa mga sandaling ito, at nagtatanong sa kanyang kinaroroonan. Ang liwanag na iyo'y tumatanglaw rin sa labi ng puting alapaap at sa buhangin ng baybay-dagat. Nguni't si. ... Ido? Sa kanyang mata'y kumislap ang ilaw ng bagong pag-asa. Dito sa lunsod, iiwan niya ang maiitim na anino ng mga guho, nguni't hindi ang mabining liwanag ng Buwan. !yon ay dadalhin niya sa Misamis, ang karilagang iyon · na nakapagpapaalala ng tanging kagandahan sa kanyang buhay. Kung gabi, titingala lamang siya ·at doo'y muli niyang makikita ang kaliwanagang ito. Doon sa sinapupunan ng lupang sinilangan, mapagpalang katulad ng sa isang ina, lilimutin niya ang mga alaalang iniwan ng digmaan, ang tnga sugat at kirot niyon, ang niga guho't kapangitan niyon. · .Iiwan niya 'sa lunsod ang lahat ng labi at ang mga alaala nito. At kung siya'y makalimot na, marahil, mula sa karurukan, ang alaala ni Ido ay mananaog at siya'y paghahanapin sa pook ng tipanan. At, marahil din, doon ay matatagpuan niya ang isang bagong kahulugan ng Buhay. - C O > - Ang Tala ••• (Karugtong ng nasa pakitta 11} yon ang kaniyang mga layunin, ay . hindi pa rin madalumat ni K~nor ang pagkabalam ng pasiya ni Didang. Kung sa bagay ay naiisip ni Kanor na habang tuma tagal ay lalong mabuti sa kaniyang layunin, sapagka't nanj1;angahulugang pfoag-aaral.fln . pa .at a111g pasiya ay malamang na mabuti para sa kaniya. Kung talaga bang walang kagustu-gusto si Didang sa kaniya ay maluwat na sanang tinu,gon siya ng hindi. (TATAPUSIN) Nobyembre 10, 1945 IBO NG ~~- W ALANG·---PVG AD Tulambuhay ni Inigo Ed. Regalado IV Takip-silim noon; pauwi si Senday, may sunong na batya, galing sa bantilan, siya'y nag-iisa, lakad a11 .m~rahang tila s-inasadya at may hinihintay. Nasisyahan wari ang at•ing dalaga't habang lumalakad ay umaawit pa, ang lahat ng bagay ay di alumar1;a't ang nasa gunita'y tamis ng pagsinta. Hindi nga nalao't ang binatang g_iliw humihingal halos sa kanyang pagdaf!i,ng. . 'l" _ -"Ano't ngayon ka lang, saan ka nanggalinq. - ang tanong ni Senf.lay na may-halong lambing. .,_"Ako'y naantala sa mpa tala,mpcu"sagoi ng binata na maJ!-suklin_g suJ,114p, · _ .. kaya't ang nangyari sa akitig pag!?'kad parang hinakabol ang takbo ng oras. Pagkawika nito'y kinuha ni Senon ang isang balutang n~a batyang sunon{J at ang sinab·~ pa:-"Ako ay katulong ,, ng mamahalin ko sa habang panahon. Lalo nang humina ang lakad ni Senday · at tila ayaw pang dumat~nq ng .bahay katulad ay lupang sa pagiging tigang ay halos sakmalin ang patak ng ulan. Talagcing ang pusong .taos ~<!' pag-i~ig hindi nabubusog sa sandaling_ tiPtg; . . kaya lang masyahan ang tapat na ~i~dib ay kunn nasa piling ang laman ng isip. Ang bawa't bitiwang mga pangungusap ng dalawang gapos ng suyuang tapat ay parang talulot ng isang bulaklak . na may-bango kahi't sa lupa'y malaglag. Sa lagay na yao'y jdaming kakilala, ang nadaraanang h~n_di alu'f!"ana/ kahi't umeehem ang isa at isa lingunin ma'y ayaw naman ng dalawa. N angingiti lamang sila ng 'J!al~him _ kahi't anong lakas ng mpa pagtikh'tf!'/ -. paanong di gayo'y lambing ng pagtpliw _ ang sumasapupo sa puso't f],amdamin. Minsan pang binuhol ng muty'!ng si Senday ang tali ng sump«, na sad yang m.at~bay: -''Sa ngalan ng aking inang minamahal, ang puso ko'y iya hanggang kamatayan." (Nasa pahina 20 ang karugtimg) I L A N .G - I L A N G Barung-Barong ..• (Karugtong ng nasa pahina 7) wan ng kanyang bahay na sa loob ng maraming taon ay siyang mapayapang tanggulan nila sa ka~i kasan. s·a sandaling ito'y naramdaman niya ang hapdi ng gunita. Sapagka't kasamang tinangay ng usok sa mataas na kalawakan ang lahat ng iningatan niyang magagandang alalahanin ng tahanang yaon. Ang katiyakan sa pagk~bi go ay hindi na malilinlang ng magandang pag-asa. Ganap na ang katotohanang naglaho sa gusaling yaon ang katuparan ng isang pangarap. Tunay na hindi na manunumbalik ang mga alaala roon, an:g Iakas ng diwang namugacl at nagbinhi ng isang kaligayahan sa bawa't bahagi ng magandang tahanan nila. _ Si Fidel ay tinawag ng kanyang mga anak sa loob ng barung-barong. Sa dating hapag na ang isang panig ay ginalusan ng tingga ang kanyang mga hinlog ay . magkakaharap na kumakain. -.:.Ang tinapay at kending ito ay ipinamudmod sa mga tao -masayang sabi ni Mercedes at idinugtong -paano ngayon ang ating bahay, nasira? ~Htiwag ninyong asahan ang pagbabalik ng k~~apon -nasabi sa sarili ni Fidel liabang siya"y kumakain. Tiningnan ang kanyang bunso at ang bulong pa -bagong diWa, bagong simulain at bagong sigla ang kailangan ngayon ng bayan ... -Magsimula tayo sa barungbarong na ito, -ang siyang narinig ng kanyang mga anak. WAKAS --CO>--SA AMiii MIA KATULOll AT MAMBABASA Buong galang na ipinagbibigay. ·a lam namin sa · lahat ng katulong na ang paglaiathala sa mga ak. dang amin,~ tinatanggap ay pi. n·ag.uuna-una lamang mun~ sa ugayon dahil sa kakulanga.n ng pitak. ~pinagbibigay.alam din :iaman n!l kam:'i di nagsasauli ng orihinal_ h1mabas man o hindi ang · alinmang akda. A11g susunod na bilang nibng ILANG-ILANG ay magiging d .. pangkaraniwan palibhasa'y mape .. p~taon sa ika-iO taon · ng pagkatatag ng ating ~.falasariling P:i . mahalaan Di.pangkaraniwang mga babaaahin din ang tataglayin ng bil,mg r.a iyan at isa na'y ang "Mlirch cf Death" na ikinnsawi ng maram1 nating kapaf.;d ii.a naic '.:than sa Bataan. 19