Pampaaralan

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Pampaaralan
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: ;;;; ••••• -;-. • .!..!!.! ........................................................................................................ y••···························~·······;·····....... .-.•.• -.; .. ;;,;;;;;;-.~,;-,-.-;;;;.;,,.~ .......... , ...................... _ .. :·········· P A M P A A R A L A N Pitak Ni ANTONIA F. VILLANUEVA . · Guro sa Wikang Pambansa, Pamantasan ng Sto. Tomas 111110•0101111100111•10110111101N11111111111•1001111011u1001i'.100111111111110111110101011u .. 10100010000111011111111101!•l••ttt•i110••••••••••••••0100101~~1100••111000011111oot1•1to110101•1110101011110101 ... 100100111110011111111101olouo1101110101110110111111111 IKA-3 ARALiN Sina, Nina, Ang Mga; Ng Mga Sina Mang Liloy ay maraming .tanim. Ang mga tanim nina Ben ay· tal6ng, mais, at kamatis. Ang mga halaman naman ni Aling Poleng ay sampagita, rosal at kamya. Ang mga bulaklak ng mga halamang iyan ay mababang6. Ang mga tanim nina Mang Liloy ay palay at kamote. Ang mg:a laman ng kamote ay malalaki. Ang mga bunga ng mga halaman nina Ben ay marami. Sina Nena ay nagtitinda ng mga tal6ng at mais. Ang mga kamatis ay hin6g na. Sina Nena ay magtiti.nda rin ng kamatis. · (Ang sina, nina, ang m.rJ.a. at ng mga ay pangmarami i:ig si, ni, ang at ng. Ang kahulqgan ng sina Mang Liloy ay si Hang Liloy at ang kanyang :mfJa · kasama na maaaring si Aling Poleng, si Ben at si Nena. Ang kahulugan ng mga tanim ninti Ben ay mga tanhn ni Ben at ng kanyang kasama na maaaring si Nena. Ang kahulugan ng ane mga halaman at ng mga halaman ay maraming halaman. Ang si, sina, · ni at nina ay ginagamit ding pantukoy sa mga hay op at bagay na tinatao.) Pagsasanay Ilang tao o bagay ang ibig sabihin ng. bawa't isa sa sumusunod: 1. ang halaman 6. sina Mang Liloy 2. si Nena 7. ng tal6ng 3. ang mga mais . 8. ni Aling Poleng 4. nina Ben . . 9. ang mga kamatis 5. ng mga kamote 10. ng palay Bigkasin at pagkatapos ay baybayin ang mga salitiL s.abi mabuti dumilat sinubuan kumilos ma ta sag6t mahina kamay tan6ng yatitiyan sab&d hindi bi big wiki& wala tugon kaawa-awa gawa IKA-4 NA ARALiN Ang Paggamit Ng Ay 1. Ang ama ay magsas,aka. 2. Ang ina ay si. Aling Poleng. 3. Si Ben ay ma.sipag. 4. Si.Nena a,,y mabait. 5. Ang bahay ay nasa-bukid. 6. Ang bukid ay maraming tanim. 7. Ang bakuran ay niaraming halaman. 8. Si Aling _Poleng ay nagtanim ng sampagita. 9. Si Mang Liloy ay nag-araro sa bukid. 10. Si Ben ay gumawa ng balag. (Ang ay ay malapandi~'it at ang katumbas sa Ingles ay am, is, are, was at were, nguni't ang ay ay hindi kasingkabuluhan ng "verbs to be" sa Ingles, sapagka'f it61y maa..: aring alisin sa pangungus~p nang hindi nagbabago ang diwa ng naturang pangunglisap.) 1. Magsasaka ang ama. 2. Si Aling Poleng ang ina. 3. · Masipag si Ben: · 4. · Mabait si Nena. 5. Nasa-bukid ang ·baltay. · 6. Maraming tanim ang bukid. 7. Maraming halaman ang bakuran. 8. Nagtanim ng sampagita si Aling Poleng. 9. Nag·araro sa bukiq si Mang Liloy. 10. Gumaw& ng balag si Ben. (Kapag ang isang pangungusap na ginagamitan ng ay ay binaligtad, ang ay ay naiiwan, nguni't hindi nagbabago ang diwa ng pa,ngungusap.) PAGSASANAY A. Pag-aralan ang mga pangungusap na sumusun6d: 1. , Ang patola ay maraming bunga. 2. Ang sampagita ay maraming bulaklak. 3. Ang mga tal6ng ay magugulang na. 4. Si Mang Liloy ay may kalabaw. 5. Si Aling Poleng ay may halamanan. 6. Si Ben ay maraming rnan6k. 7. Si Nena ay may pusa. B. Sulatin nang walang ay ang bawa't pangungusap. Kailangang ilagay ang mga pangungusap sa baligtad na ayos. IKA-5 ARALiN Ak6, Akin, Ko SINO AK6? 1. Ako ay maliit lamang. Ang kulay ko ay itim. Kumakain ak6 ng daga. "Miaw, miaw," ang sinasabi ko. 2. Malaki ako kaysa pUsa. Ako ay puti at itim. Ak6 ay bantay sa bahay. "Kaw, aw, aw," ang sinasabi ko. 3. Ak6 ay maraming sisiw. Palay at mais ang kinakain ko. Binibigyan ko kayo ng itl6g. "Puputak, puputak," aRg sinasabi ko. 4. Ak6 ay malaking-malaki. Dalawa ang aking sungay. Mahaba ang aking bunt6t. Ang kulay ko ay itim. Binibigyan ko kay6 ng gatas. "Ma ... a .. a, Ma .. a .. a," ang sinasabi ko. (Ang ak6, akin at ko ay mga panghalip sa unang panauhan. Ang ak6 ay maaaring pauna at pahuli. Ak6 a'f pusa. Pusa ak6. Ang akin ay pauna at ang ko ay pahuh. Ang aking aso ay matapang. Matapang ang aso ko.) PAGSASANAY Marami tayong kaibigang hayop. Sulatin ang ngalan ng lima sa kanila. Paano tumutulong sa atin ang bawa't isa? An6 ang nasasabi ng bawa't isa? IKA-6 NA ARALiN lt6, lytin, Iy6n ANG MAGKAKAPATiD "lt6 ay bola," ang sabi ni Adela. "lyan ay manika," ang wika ni Rosa. "Ano kaya iy6n ?" ang tan6ng ni Adela. "!yon .bang balutan sa mesa?" ang tan6ng ni Rosa. ."ly6.n nga," ang sag6t ni Adela. "Larwin yata iy6n,, e," ang sabi ni Rosa. . "An6 kayang laruan ?" ang tanong ni Adela. "Hintayin daw natin si Nanay bago natin buksan." "Dumating na sana si Nanay," ang sabi ni Rosa. "Dumating na nga sana si Nanay," ang wika ni Adela. (Nasa pahina 20 ang .karugtong) 16 lLANG-ILANG Nobyembre 10, 1945 Ang Papel ••. Ang Digmaang ••• (Karugtong ng nasa pahina 17) (Karugtong ng nll8a pahina 9) . . pagbabayad.pinsala o pagtubos sa mga salaping iyan, ay lalo nang magkakabuhul-buhol at !along paghihirapang kalagin. mihikan ang mga nagtitinda at dako, ang kuotnintang ay tinutu- nga ay lubhang malapit. nagpapaupa sa pagtanggap ng lungan naman ng Estados Unidos. Para sr. una, sa digmaan ng me:a lukot, inarurumi -at maliliit Hanggang ~- rnga sandaling si. mga lahi, ay lubhang makabuluna balag::.. nusulat namin ang lathalang ito han an~ pagkakapagsadya ng Kung ngayong walang inabutan sa pagsuko ng Hapon at sa pag. kabawi ng Pilipinas kundi ang pa. nanalaping p(ilos na papel.de-hapon lamang, ay naritong walang kaanu-ano mang pag.asa ang mga pilipino sa paano mang paraan at gaano mang halaga ng pagkatubos at pagbaba~ad.pinsala ng Hapon, di kaya lalo na kung napahalo pa, o ! nahalili pa sa mga "militar~r notes" na "iyan ang mga "papei" ng Central Bank at ang ngalan ng isang · "Republikang" di-kinikilala, ni maaaring pakitunguhan? Halimbawa sa tsang tawirang ay wall". pag malubh<tng nangya- isang pulutong ng mga kabinatabangka, na dating sumisingn ng yari, maliban sa tutol na ipina. · ang taha-Haba sa tahanan ng isa o dalawang "'pe:ra !sang.tao- data ng s<5byet laban sa pagpapa- Pangulong Roxas ng Senado. Hu. isang.tawid, ay sumingil na nang gamit sa mga kuomintang ng inga mingi sila ng payo kay G. Roxas hanggang dalawampuang piso. amerika~c ng kanilang mga- sa- at ito nama'y di nagkait. Kiniki. !sang mananawid ang natano.ng sakyang.dagat. Dahil sa tutol na lala ng kabinataang habanes ang na minsan ng sumusulat nito; iyan ay sukat na nating maguni. pangyayaring si G. Roxas ay sikung sa gayong taa!! ng mga upa- ta y::.ong matandang kasf.bihan na yang lider ngayon ng mga kiluhan sa J>agtawid ay gaano sa "kapag nag.itlug-itlog, ay mag- sang tungo sa paglaya, kaya't ito maghapon ang inaabot ng kanyang mamanuk.manok". Ang panganib ang kanilang kinausap at sb1angkita. At ang nagiµg sagot ay: guni hinggil sa nararapat nilang "May araw po, anyang, hani:gang gawin pagdating sa kanilang ha· tanghali lall)ang, kumikita ako ng "t d' d t yan. Para sa ikalawa, sa diirroamga limandaang piso". Nang ma- P 1 angikang 1 mayd" gan ab, at" wka- an ng agila at. ng oso, ay ,maha. k k . . . ang asamaang 1 may u 1 a. 1 1 t" b" pama u am1 sa narm1g, ang ma- 1. 1. . . . ' aga n!lman ang ta umpa mg l· , 'd 't" . a 1w.a iw namang pag.1s1pm, m1 . k d Ch dl . · ; nanaw1 ay pa~g1 mg.maas1m na k b k t 1 mg as ng Sena or an er nanir ON k I asa ay ng· pag a unaw ng sa a- . . TATL G taong ·sing ad na tumugon pa: "Kuang pa po sa . l d h k s1ya'y magpaalam sa Senado ni;r · napadikit sa kabuhayan 'llg ka,gitnang bigas na inangit, isang pmg papep-.1~·. apond'. ang pag a- Estados Unidos. Ang isa sa ·kanb .1. . l . •1 t 1. k k tunaw sa 1 1pmas m ng ... may . . h "t t riayang p1 1pmo ang mga ·pape - niyog, 1 aiw a 1 ng an,g ong, b l k "t . yang 1pma ayag ay ma1 u u na de-hapong iyan.. Nakalu•kalug- isang g.ubit na tuyong.ayungin, 0 a ngl 1 es~ sab gi ~~ na sagisag na hudyat at babala. Anya'y kai· dan muna ng marami, nang upang. JWll,.kain naming ma11:-anak ~~h.pan u ~pig,t" a;:g iyaw sa ma. langang tumalibang mabuti an_e mga unang buwan~ .dahil sa, mga sa isang araw!... 1 mang k~:a ig~b~yan, lamanay Estados Unidos at dapat malamaJJ amoy.baraha man, ay panay na Ang gay-ong ~ai-baitang na pair- nta patng.a 1 sa 1 kig ma aya, wd~· na ang susunod na digmaan ay di· . b h 1 · l de ha · awa sa pamumu sa sa mga 1. 1 1 mga bagong-hm ag naman, may. ka u og ng l)lga pape • • pon 1 1 b k ta b. sasa ang sa Alaska mag alagm1 kagandahan din ang mga guhit at huhat sa k1,1.baba-babaang halaga umaba ad~l,-sa k a k~ang tsak 1' .\ng Alaska ay siyang lalong pi. k · I · h t t · ang an 1 a ng asa iman a a. . kulay, at saka asmgha aga rJn anggan sa pa. aas nang pa aas. b h H naka-malap1t sa Rusya. ng mga dating salaping~papel na ay hindi natigil hanggang sa kata- u ungan, ng apon. Kung kailan maglalagablab an1r pinagdatnan dito. pusang baitang, na a:qg labat-Ia. LOPE K. SANTOS susunod ii.a digmaan ay mababaNang nanlalapot na't nagugutay hat na'y lub\isang mawalan ng ha. tay sa mga su.sunod na pangya. sa kamay ang mga iisahirig pera, laga-nangaging ".ba.sang.papel" Nobyel)lbre, 1945, yari. unti.unti itong kinasuklaman sa at nangatunaw ! . . . ---co~ ---'O>-paghipo at kiD8iJ9ft'H1tan Sa pagbi. Ang lakus-lakos, bayung.babilang. Sa halip na maka]lagpaga. yong, milyun.milyong kinamal-kaan sa mga suklian, ay nakapagpa- mal at tinama.tar.nasa ng mga na. bagal pang lalo sa mga pagbaba. tutoni: magsaman~la sa panayaran. Dumating ang araw na ang hong yaon, ay ku~ di n~~u mga peperahin ay ayaw nang tang. tan ng bagong. panahong nanga. gapin sa mga bilihan. Nawalan na kaubaob ang ulo sa mga abo ng sa mga tindahan · ng mabibili ng natupok, o sa mga sapal ng ~tu isa, dalawa· hanggang apat na pe- naw na mJta bunton ng papel.de. ra o sentT:rµos. Ang naging pina- hapon, ay ~•salukq.yan nama.ng kamababang bilihin ay limang sen. nangasailalim ng talampakan llg timos na; kaya ang mga "papel" Higanti1'g si CIC, at niyuyurakan na ito naman ang gumawa. Wa. nito upang iluwar ang lahat nj' Iang anu.ano'y lumipas ang pa- kanilang mga pine.gkabundatan lila nahon ng iilimahing pera, at na- harap at karu:rukan ng mga halinhan ng "papel'' ding sasam- angaw-angaw na mamamayang puing sentimos. .Nagkahalaga na labi-laihan ng Gutom at tfra-tiranito ang lalong pinakahamak na ban ng mga dinanas na pahirap bagay na thabibili sa blga. tinda. ng pinagtamasahan nilang Tatlong ban. Hanggang nang malaon ay Ta'1n. natabi nang lahat ang maliliit na Ang kasay1U1yan ng papel.de.ha. halaga, at ang naging pinak."pe. pon, "micky mouse money", o "mira" lamang ay ang "papel" na Htatjr notes";· na ginamit sa Pilipipisuhin. · Sa-rarating pa ang pinas ng · Hukbong .Jmperyal ng panaho11,g ayaw nang tanggapin Hapon, ay kinalalar~wanan na rin sa mga pamilihan ang mga pipi- ng naging kabuhayan ng bayang suhin, kahit na mga bagung.ba11:0, pilipino sa loob· ng tatlong taong at di.nanlilimahid ni nakaririma- ipinanakop dito ng Hapon. Nag. rim hipuin na siyang karamihan. simula sa kaunting outi; suma. Naging limang piso naman ang ma nang-sumama, hanggang na. halaga ng pinakamababang bili- ging kasania-samaan. · hin. At namihikan na · nang na- Gayunman, dahil sa walang kalbong Walang ••• (Karugtong ng nasa pahina 19) Pinagtibay naman ng at:i.ng binata ang kanyang pangakong banal at dakila; -"Sa ngalan ng Poong sa ati'y lumikha, kung magtaksil ako'y lamunin ng lupa!" Bago naghiwalay yagng magsing-ibig ang lalaki'y muling nangakong mahigpit, isang kayamanan ang kukuning pilit sa pusod ng dagat na . Mndi malirip. Nagbalik si Senon sa mga talampas at ang mga mata'y napako sa dagat: -" i Pari Florentino!" -ang wikang paanas at saka payapang sa Diyos tumawag. · (Abangan ang karugtong sa susunod na bilang.) Pampaaralan ••• (Karugtong ng n,aas pahina 16) At sila ay naghintay sa may hagdanan. Hawak ni Adela ang bola, kaya ang ginamit mya ay it6. Haw'ak ni Rosa ang mariikil., kaya ang ginamit ni Ade· la ay iycin. Malayo kay Adela at kay Rosa ang balutan, kaya· ang ginamit nila ay iy6n. (Kapag ang bagay na itinuturo ay malapit sa nags6,saliti., ang ginaga:mit ay it6. Kapag ang bagay ay ~la pit sa kausap, ang ginagamit ay iyan. Kapag ang bagay ay malayo sa nag-uusap, ang ginagamit ay iy6n.) 20 I L kN G - i: t A N G Nobyembre 10, 1945