Ibong walang pugad

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Ibong walang pugad
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: Labi ••• (Kangf.ong ng nasa pahina 8j wan .... Nakita niyang ang Buwan ay higit na maganda sa gitna ng ilog-ang pinilakang tilamsik nito'y binasag mantling kristal sa gagalaw-galaw na tubig. At samantalang pinagmamalas niya ang Buwan sa tubig ay muli niyang naalaala an gtanging kagandahan sa kanyang buhay-ang bahaging yaon ng dalawang matatanda sa ibayo ng dagat, ng puting paaralan, ni Ido at ng buhangin sa baybayin. Ang Buwang ito'y nununghay rin sa dalawang matatanda, ang kanyang naisip. Sa malayong Misamis. At marahil .... marahil sila ma'y nakatitig din sa liwanag na iyon sa mga sandaling ito, at nagtatanong sa kanyang kinaroroonan. Ang liwanag na iyo'y tumatanglaw rin sa labi ng puting alapaap at sa buhangin ng baybay-dagat. Nguni't si. ... Ido? Sa kanyang mata'y kumislap ang ilaw ng bagong pag-asa. Dito sa lunsod, iiwan niya ang maiitim na anino ng mga guho, nguni't hindi ang mabining liwanag ng Buwan. !yon ay dadalhin niya sa Misamis, ang karilagang iyon · na nakapagpapaalala ng tanging kagandahan sa kanyang buhay. Kung gabi, titingala lamang siya ·at doo'y muli niyang makikita ang kaliwanagang ito. Doon sa sinapupunan ng lupang sinilangan, mapagpalang katulad ng sa isang ina, lilimutin niya ang mga alaalang iniwan ng digmaan, ang tnga sugat at kirot niyon, ang niga guho't kapangitan niyon. · .Iiwan niya 'sa lunsod ang lahat ng labi at ang mga alaala nito. At kung siya'y makalimot na, marahil, mula sa karurukan, ang alaala ni Ido ay mananaog at siya'y paghahanapin sa pook ng tipanan. At, marahil din, doon ay matatagpuan niya ang isang bagong kahulugan ng Buhay. - C O > - Ang Tala ••• (Karugtong ng nasa pakitta 11} yon ang kaniyang mga layunin, ay . hindi pa rin madalumat ni K~nor ang pagkabalam ng pasiya ni Didang. Kung sa bagay ay naiisip ni Kanor na habang tuma tagal ay lalong mabuti sa kaniyang layunin, sapagka't nanj1;angahulugang pfoag-aaral.fln . pa .at a111g pasiya ay malamang na mabuti para sa kaniya. Kung talaga bang walang kagustu-gusto si Didang sa kaniya ay maluwat na sanang tinu,gon siya ng hindi. (TATAPUSIN) Nobyembre 10, 1945 IBO NG ~~- W ALANG·---PVG AD Tulambuhay ni Inigo Ed. Regalado IV Takip-silim noon; pauwi si Senday, may sunong na batya, galing sa bantilan, siya'y nag-iisa, lakad a11 .m~rahang tila s-inasadya at may hinihintay. Nasisyahan wari ang at•ing dalaga't habang lumalakad ay umaawit pa, ang lahat ng bagay ay di alumar1;a't ang nasa gunita'y tamis ng pagsinta. Hindi nga nalao't ang binatang g_iliw humihingal halos sa kanyang pagdaf!i,ng. . 'l" _ -"Ano't ngayon ka lang, saan ka nanggalinq. - ang tanong ni Senf.lay na may-halong lambing. .,_"Ako'y naantala sa mpa tala,mpcu"sagoi ng binata na maJ!-suklin_g suJ,114p, · _ .. kaya't ang nangyari sa akitig pag!?'kad parang hinakabol ang takbo ng oras. Pagkawika nito'y kinuha ni Senon ang isang balutang n~a batyang sunon{J at ang sinab·~ pa:-"Ako ay katulong ,, ng mamahalin ko sa habang panahon. Lalo nang humina ang lakad ni Senday · at tila ayaw pang dumat~nq ng .bahay katulad ay lupang sa pagiging tigang ay halos sakmalin ang patak ng ulan. Talagcing ang pusong .taos ~<!' pag-i~ig hindi nabubusog sa sandaling_ tiPtg; . . kaya lang masyahan ang tapat na ~i~dib ay kunn nasa piling ang laman ng isip. Ang bawa't bitiwang mga pangungusap ng dalawang gapos ng suyuang tapat ay parang talulot ng isang bulaklak . na may-bango kahi't sa lupa'y malaglag. Sa lagay na yao'y jdaming kakilala, ang nadaraanang h~n_di alu'f!"ana/ kahi't umeehem ang isa at isa lingunin ma'y ayaw naman ng dalawa. N angingiti lamang sila ng 'J!al~him _ kahi't anong lakas ng mpa pagtikh'tf!'/ -. paanong di gayo'y lambing ng pagtpliw _ ang sumasapupo sa puso't f],amdamin. Minsan pang binuhol ng muty'!ng si Senday ang tali ng sump«, na sad yang m.at~bay: -''Sa ngalan ng aking inang minamahal, ang puso ko'y iya hanggang kamatayan." (Nasa pahina 20 ang karugtimg) I L A N .G - I L A N G Barung-Barong ..• (Karugtong ng nasa pahina 7) wan ng kanyang bahay na sa loob ng maraming taon ay siyang mapayapang tanggulan nila sa ka~i kasan. s·a sandaling ito'y naramdaman niya ang hapdi ng gunita. Sapagka't kasamang tinangay ng usok sa mataas na kalawakan ang lahat ng iningatan niyang magagandang alalahanin ng tahanang yaon. Ang katiyakan sa pagk~bi go ay hindi na malilinlang ng magandang pag-asa. Ganap na ang katotohanang naglaho sa gusaling yaon ang katuparan ng isang pangarap. Tunay na hindi na manunumbalik ang mga alaala roon, an:g Iakas ng diwang namugacl at nagbinhi ng isang kaligayahan sa bawa't bahagi ng magandang tahanan nila. _ Si Fidel ay tinawag ng kanyang mga anak sa loob ng barung-barong. Sa dating hapag na ang isang panig ay ginalusan ng tingga ang kanyang mga hinlog ay . magkakaharap na kumakain. -.:.Ang tinapay at kending ito ay ipinamudmod sa mga tao -masayang sabi ni Mercedes at idinugtong -paano ngayon ang ating bahay, nasira? ~Htiwag ninyong asahan ang pagbabalik ng k~~apon -nasabi sa sarili ni Fidel liabang siya"y kumakain. Tiningnan ang kanyang bunso at ang bulong pa -bagong diWa, bagong simulain at bagong sigla ang kailangan ngayon ng bayan ... -Magsimula tayo sa barungbarong na ito, -ang siyang narinig ng kanyang mga anak. WAKAS --CO>--SA AMiii MIA KATULOll AT MAMBABASA Buong galang na ipinagbibigay. ·a lam namin sa · lahat ng katulong na ang paglaiathala sa mga ak. dang amin,~ tinatanggap ay pi. n·ag.uuna-una lamang mun~ sa ugayon dahil sa kakulanga.n ng pitak. ~pinagbibigay.alam din :iaman n!l kam:'i di nagsasauli ng orihinal_ h1mabas man o hindi ang · alinmang akda. A11g susunod na bilang nibng ILANG-ILANG ay magiging d .. pangkaraniwan palibhasa'y mape .. p~taon sa ika-iO taon · ng pagkatatag ng ating ~.falasariling P:i . mahalaan Di.pangkaraniwang mga babaaahin din ang tataglayin ng bil,mg r.a iyan at isa na'y ang "Mlirch cf Death" na ikinnsawi ng maram1 nating kapaf.;d ii.a naic '.:than sa Bataan. 19 Ang Papel ••. Ang Digmaang ••• (Karugtong ng nasa pahina 17) (Karugtong ng nll8a pahina 9) . . pagbabayad.pinsala o pagtubos sa mga salaping iyan, ay lalo nang magkakabuhul-buhol at !along paghihirapang kalagin. mihikan ang mga nagtitinda at dako, ang kuotnintang ay tinutu- nga ay lubhang malapit. nagpapaupa sa pagtanggap ng lungan naman ng Estados Unidos. Para sr. una, sa digmaan ng me:a lukot, inarurumi -at maliliit Hanggang ~- rnga sandaling si. mga lahi, ay lubhang makabuluna balag::.. nusulat namin ang lathalang ito han an~ pagkakapagsadya ng Kung ngayong walang inabutan sa pagsuko ng Hapon at sa pag. kabawi ng Pilipinas kundi ang pa. nanalaping p(ilos na papel.de-hapon lamang, ay naritong walang kaanu-ano mang pag.asa ang mga pilipino sa paano mang paraan at gaano mang halaga ng pagkatubos at pagbaba~ad.pinsala ng Hapon, di kaya lalo na kung napahalo pa, o ! nahalili pa sa mga "militar~r notes" na "iyan ang mga "papei" ng Central Bank at ang ngalan ng isang · "Republikang" di-kinikilala, ni maaaring pakitunguhan? Halimbawa sa tsang tawirang ay wall". pag malubh<tng nangya- isang pulutong ng mga kabinatabangka, na dating sumisingn ng yari, maliban sa tutol na ipina. · ang taha-Haba sa tahanan ng isa o dalawang "'pe:ra !sang.tao- data ng s<5byet laban sa pagpapa- Pangulong Roxas ng Senado. Hu. isang.tawid, ay sumingil na nang gamit sa mga kuomintang ng inga mingi sila ng payo kay G. Roxas hanggang dalawampuang piso. amerika~c ng kanilang mga- sa- at ito nama'y di nagkait. Kiniki. !sang mananawid ang natano.ng sakyang.dagat. Dahil sa tutol na lala ng kabinataang habanes ang na minsan ng sumusulat nito; iyan ay sukat na nating maguni. pangyayaring si G. Roxas ay sikung sa gayong taa!! ng mga upa- ta y::.ong matandang kasf.bihan na yang lider ngayon ng mga kiluhan sa J>agtawid ay gaano sa "kapag nag.itlug-itlog, ay mag- sang tungo sa paglaya, kaya't ito maghapon ang inaabot ng kanyang mamanuk.manok". Ang panganib ang kanilang kinausap at sb1angkita. At ang nagiµg sagot ay: guni hinggil sa nararapat nilang "May araw po, anyang, hani:gang gawin pagdating sa kanilang ha· tanghali lall)ang, kumikita ako ng "t d' d t yan. Para sa ikalawa, sa diirroamga limandaang piso". Nang ma- P 1 angikang 1 mayd" gan ab, at" wka- an ng agila at. ng oso, ay ,maha. k k . . . ang asamaang 1 may u 1 a. 1 1 t" b" pama u am1 sa narm1g, ang ma- 1. 1. . . . ' aga n!lman ang ta umpa mg l· , 'd 't" . a 1w.a iw namang pag.1s1pm, m1 . k d Ch dl . · ; nanaw1 ay pa~g1 mg.maas1m na k b k t 1 mg as ng Sena or an er nanir ON k I asa ay ng· pag a unaw ng sa a- . . TATL G taong ·sing ad na tumugon pa: "Kuang pa po sa . l d h k s1ya'y magpaalam sa Senado ni;r · napadikit sa kabuhayan 'llg ka,gitnang bigas na inangit, isang pmg papep-.1~·. apond'. ang pag a- Estados Unidos. Ang isa sa ·kanb .1. . l . •1 t 1. k k tunaw sa 1 1pmas m ng ... may . . h "t t riayang p1 1pmo ang mga ·pape - niyog, 1 aiw a 1 ng an,g ong, b l k "t . yang 1pma ayag ay ma1 u u na de-hapong iyan.. Nakalu•kalug- isang g.ubit na tuyong.ayungin, 0 a ngl 1 es~ sab gi ~~ na sagisag na hudyat at babala. Anya'y kai· dan muna ng marami, nang upang. JWll,.kain naming ma11:-anak ~~h.pan u ~pig,t" a;:g iyaw sa ma. langang tumalibang mabuti an_e mga unang buwan~ .dahil sa, mga sa isang araw!... 1 mang k~:a ig~b~yan, lamanay Estados Unidos at dapat malamaJJ amoy.baraha man, ay panay na Ang gay-ong ~ai-baitang na pair- nta patng.a 1 sa 1 kig ma aya, wd~· na ang susunod na digmaan ay di· . b h 1 · l de ha · awa sa pamumu sa sa mga 1. 1 1 mga bagong-hm ag naman, may. ka u og ng l)lga pape • • pon 1 1 b k ta b. sasa ang sa Alaska mag alagm1 kagandahan din ang mga guhit at huhat sa k1,1.baba-babaang halaga umaba ad~l,-sa k a k~ang tsak 1' .\ng Alaska ay siyang lalong pi. k · I · h t t · ang an 1 a ng asa iman a a. . kulay, at saka asmgha aga rJn anggan sa pa. aas nang pa aas. b h H naka-malap1t sa Rusya. ng mga dating salaping~papel na ay hindi natigil hanggang sa kata- u ungan, ng apon. Kung kailan maglalagablab an1r pinagdatnan dito. pusang baitang, na a:qg labat-Ia. LOPE K. SANTOS susunod ii.a digmaan ay mababaNang nanlalapot na't nagugutay hat na'y lub\isang mawalan ng ha. tay sa mga su.sunod na pangya. sa kamay ang mga iisahirig pera, laga-nangaging ".ba.sang.papel" Nobyel)lbre, 1945, yari. unti.unti itong kinasuklaman sa at nangatunaw ! . . . ---co~ ---'O>-paghipo at kiD8iJ9ft'H1tan Sa pagbi. Ang lakus-lakos, bayung.babilang. Sa halip na maka]lagpaga. yong, milyun.milyong kinamal-kaan sa mga suklian, ay nakapagpa- mal at tinama.tar.nasa ng mga na. bagal pang lalo sa mga pagbaba. tutoni: magsaman~la sa panayaran. Dumating ang araw na ang hong yaon, ay ku~ di n~~u mga peperahin ay ayaw nang tang. tan ng bagong. panahong nanga. gapin sa mga bilihan. Nawalan na kaubaob ang ulo sa mga abo ng sa mga tindahan · ng mabibili ng natupok, o sa mga sapal ng ~tu isa, dalawa· hanggang apat na pe- naw na mJta bunton ng papel.de. ra o sentT:rµos. Ang naging pina- hapon, ay ~•salukq.yan nama.ng kamababang bilihin ay limang sen. nangasailalim ng talampakan llg timos na; kaya ang mga "papel" Higanti1'g si CIC, at niyuyurakan na ito naman ang gumawa. Wa. nito upang iluwar ang lahat nj' Iang anu.ano'y lumipas ang pa- kanilang mga pine.gkabundatan lila nahon ng iilimahing pera, at na- harap at karu:rukan ng mga halinhan ng "papel'' ding sasam- angaw-angaw na mamamayang puing sentimos. .Nagkahalaga na labi-laihan ng Gutom at tfra-tiranito ang lalong pinakahamak na ban ng mga dinanas na pahirap bagay na thabibili sa blga. tinda. ng pinagtamasahan nilang Tatlong ban. Hanggang nang malaon ay Ta'1n. natabi nang lahat ang maliliit na Ang kasay1U1yan ng papel.de.ha. halaga, at ang naging pinak."pe. pon, "micky mouse money", o "mira" lamang ay ang "papel" na Htatjr notes";· na ginamit sa Pilipipisuhin. · Sa-rarating pa ang pinas ng · Hukbong .Jmperyal ng panaho11,g ayaw nang tanggapin Hapon, ay kinalalar~wanan na rin sa mga pamilihan ang mga pipi- ng naging kabuhayan ng bayang suhin, kahit na mga bagung.ba11:0, pilipino sa loob· ng tatlong taong at di.nanlilimahid ni nakaririma- ipinanakop dito ng Hapon. Nag. rim hipuin na siyang karamihan. simula sa kaunting outi; suma. Naging limang piso naman ang ma nang-sumama, hanggang na. halaga ng pinakamababang bili- ging kasania-samaan. · hin. At namihikan na · nang na- Gayunman, dahil sa walang kalbong Walang ••• (Karugtong ng nasa pahina 19) Pinagtibay naman ng at:i.ng binata ang kanyang pangakong banal at dakila; -"Sa ngalan ng Poong sa ati'y lumikha, kung magtaksil ako'y lamunin ng lupa!" Bago naghiwalay yagng magsing-ibig ang lalaki'y muling nangakong mahigpit, isang kayamanan ang kukuning pilit sa pusod ng dagat na . Mndi malirip. Nagbalik si Senon sa mga talampas at ang mga mata'y napako sa dagat: -" i Pari Florentino!" -ang wikang paanas at saka payapang sa Diyos tumawag. · (Abangan ang karugtong sa susunod na bilang.) Pampaaralan ••• (Karugtong ng n,aas pahina 16) At sila ay naghintay sa may hagdanan. Hawak ni Adela ang bola, kaya ang ginamit mya ay it6. Haw'ak ni Rosa ang mariikil., kaya ang ginamit ni Ade· la ay iycin. Malayo kay Adela at kay Rosa ang balutan, kaya· ang ginamit nila ay iy6n. (Kapag ang bagay na itinuturo ay malapit sa nags6,saliti., ang ginaga:mit ay it6. Kapag ang bagay ay ~la pit sa kausap, ang ginagamit ay iyan. Kapag ang bagay ay malayo sa nag-uusap, ang ginagamit ay iy6n.) 20 I L kN G - i: t A N G Nobyembre 10, 1945