Isang lihim

Media

Part of Ilang-Ilang

Title
Isang lihim
Language
Tagalog
Year
1,947
Rights
In Copyright - Educational Use Permitted
Fulltext
NAHIHINTAKlJTAN na si I•tsay . sa mga inaany-o at ikinikilos ng • kanyang asawang si Ipeng. Nacla-· dala na ruloy ang kanyang paglrnkuro sa panghihinuhang may lihi.m nang paghihinala si Ipeng sa kan. yang ipinakalilingid-lingicl na gawain. Sa lsang Pag-asawaharo Ay Hindi Nlararapat Mamagitan Ang Ano Mang Lihim Kung Nais Na Manatiling L i g + a !I Sa Di Pagkakau1H11waa111 hfl sa asawa, -·00. , . ! KWlg ak-0'y nag'lrula~ mi lyo'y gulplhin mo ako, pagbuha.. t.an ng··kamay at ang i!llYong hirap :ug ka awa'y maga.an.gaang p't.,g t1is:ln kaysa ganitong hirap ng kalo-0ban ! -ang halos pahagulhol na tUgon n1 It.say. Si Ipeng naman sn kabilang dalco'y parang inaapuyan ng pagngingitngH sa buhay. Anuman ang kanyang gawing pagsusumikap ay hindi sila makaipon. "Bakit kaya ?" ~a­ nong ni Ipeng sa sar:ili na\ sa pag. aapuhap ng kasaguta'y di man lamang sumagi sa kanyang pagkukuro ang kahi': bahid Di paghihmala ;;a mahiwagang lihim. na ginagawa ng kanyang asawa na lingid sa kanya. -Sa abilida.d l am an g iyan Ipe:ilg ... -ang paliwanag sa kanya !sang araw ng ~a niyang kaibigang naraanan na nagpapatayo ng isang bagong tahanan. nginlg ang tinlg at tlyakang tanong ni Itsay sa asawa nang ito'y makatapos mananghali a; makaupo sa Isang silyang kawayan. -Parang may palagi kang iniisip na kung wariin ko'y nagsasawa kn na .sa !I.kin? Isang malungkot na tingin ang naiukol na tugon ni Ipeng kay Itsay. Hindi niya ibig na ma anto nl: o ang kanyang ipinagkakagayon. 81 It.say naman ay !along kinaba"Marahil nga! Marahil nga!" ang naibulung-bulon:g .sa sarili iU Ipeng habang pauwing Iumala1'ad buhat sa pakikipag-usap na yaon. Sarisaring balak tuloy ang pumasok sa kanyang isip, Noon pa'y unti-unti nang inihahanda · alig sariling kalooban sa pagsuong kahi't sa isang • mapanganib M- pakikipagsapalaran, ... ., •• , &i bahala na!" anya pang na. sisiyahan sa binabalak. "Kailangang sayawan · ang mga bagong- tugtugin tipang h,uwag matangi sa kalaka:ran." Sa ~yong malaiim na paghahaka dinating ni Ipenji an~ kanilang tahanan. Sa pin uan pa'y pangiti DJ' Siyang sinalubong ng maganda niyang maybahay. Pagsampa niya sa maliit nilang barung.barong ay bliumang na sa kanyang mga paa ang I.sang paris na sinelas na buling .. karaliiwan niyang gamiting pambahay pagkahubad ng sapa os. Hin. di nawala ang mga pai:lalubong na ngiti at magigiliw na pangungusap. ni It.say na ipinamamawing-pagod sa asawa kung i o'y dumarating buhat sa hanap~buhay. Lamang ay mga pamawing.pagod ang mga yaong may ilan nang panahong parang malamlg · na tinatanggap lll Ipeng .'la kalooban. nan sa gayong inanyo ng asawa, -Magalit ka na kung nagagalit ka man sa akin ... -ang patuloy ni Tum:!mo BEi kaibutm·an ng puso Itsay na ibig nang tumangis sa sama ang habag n1 Ipeng sa kanyang asa· ng loob,-nguru't .. , huwag sa.nang . wang noon lamang niya · naki ang ganyang dinadaan mo sa pagwawa- nagdamdam nang malabis, HinaIang.imlk; ano ba ang nagawa kong wakan .si It.say sa dalawang bisig, kasalanan sa iyo? -ang sa wak:as Inilapit sa kanya't dinampian ng ay paluhang ·tanong, ma1in1t ·na hallk, Iniupo sa kanyang -Ka.salanan? -ang pamulagat na kandungan at $1uob ng mapangtanong din ni Ipeng na napapamang- allw na pangungusap. Ipinallwanag nang di-nalkubl1 ang kanyang dinaramdam. Ipinagtapai ang kanyang mapapanganib na bBlak upang ku. mita pg .sapa.t sa ka.nilang lkaliligaya. -Naku. • • Ipeng, huwag ..• 1-pagulan: ang na tutol n1 It.say~ -Huwagl-sabad n1 Ipeng.-Ma.titiis ko bfmg mamarati tayo sa gaDltong pagsasana:p sa buhay? -Gayon lamang J>alal :Magtitiis akong magdildil n.g asin kuna siyang kailangan, sa . kaya lamang na kitain mo sa maayo.s na paraan; huwag . mo lamiµig na paslkdu-slkduhin ang aking · dibdib Sa mapanganib mong blnabalak na sciungan nana dabil sa akin, Bayaan mo•t tutulong akO sa iyong magbanap.buhay, Tatanggap ako ng tahi, kukuha ako ng labada, at ... alam mo? :Marunong akong maglu:o ng kakanin .. Kaya kong·la· hat iyon.-ani It.Say na sa m~b- · dob na pagsamo ay malambing· na hinahaplus.haplos pa ng kan111niJ malalambot na kamay ang mukha · ng kanyang asawa. -Magpapakasaki· ka? -Hus ... ! Bayaan mo't may awa din. ang Diyos sa atin! Maano kung nasa · baruilg-barong? May pag:ina.. mahalan naman! Maano kuilg wa- ·. lang magarang .pai;ianamit? .May ka!l"angalari iamang. Ilsa ang liini.hin.gl ko sa iyo: · pag-lbig ! Sarilinin ino ako't sasarilinin kitang walang pag. ;i:nbor .;;a karangyaan! Sa gayong alo ni It.say ay nalas!nis - kali..-walhatl!'ln aDli: kaluluwa nl Ipeng. SUmasal na ang hapdi ng sugat sa puso nl Itsay na nililikha. ng ga. yong pagbabago nl Ipeng. Ang malamlam na mukha at pagwawalangSmlk na naipanunukli n1 Ipeng sa gayon niyang pagsalubong ay hindi na makayang bathin· pa ng mapt1og. timping damdamin ni Itsay. -:Bakit ba Ipeng, ganyan ka na ngayon sa aldn?-ang ma1 pt.1•~'1- · Ising binat11ng magara ang kasarilinan ni I~ &a loob ng munti ruling Mihanan. · Si It.say, palibhasa'y may lihim na t:alak nang hapong yao'y hlndi na~:uhang matulog ng ~anghali :Qa ~aya ni Ipeni. Hinintay lamang na maidlip ang Rsawa't nagmam.ada!ing bumangon. Kinuha sa kanyang taguan ang nangakahanda nanir kai!angan niya sa paglakad, isinalukbu an ng kanyang bestido at mabilis Da nanaog. ILANG•XLANG 1 DI pa, na.ros nanra.lll.~ Si O:Sii.7, st Ipeng nama'y pinukaw ng isang mahigpit na bangungot. !sang "'Sus Marya.•y Hu.sen" ang lcanyang inabigkas nang· makaupo na. Sinagilla.han slya ng kalungk1.1:'.an at malamlam na hina.la nang di-ma.gisnan sa kanyang pillhg ang asawang sa.na'y baballtaan ng kanyang napa.ngarap, Hinaplos ng kanang kamay ang nangulimllm niyang mukha. 111.t nang iballhg ang kanyang paningin sa dak.ong pin'o ay isang 11Ulat ang kanyang nakita sa kata.pat na. sahig. ''Fred:" a.ng nasa sulat "Tanggapin mo sa maydala nito a.ng halagang P200.00 na. ipinagbilin :mo sa. akin. Hanggang di·o. ka.hl:manawari'y magta8umpay lea sa. iyong plhapangarap,-Itsay" Pa.rang pinagsukluban si Ipeng ng langit at lupa. "Kaya. pa.la W s.nya sa sariling parang inaalog ang dibdib ng male.king k!'.poo .an. "Hindi ko aka.lain!" ang kabuntot na idinug.ong. 9rrumindlg na pinagsisiklaban ng . matinding galit. Tinungo ang munti niyang taguan upang · kunin ang mahabang ba.lisong na. bantang itarak sa dibdib ng kanyang · asawa. Nguni' t pa.rang hlmala · ng Langit na una niya.ng na.ma.taan sa. ibabaw ng kanyang taguan ang magandang Iara.wan ng itin1.11:uring na. kabiyak ng kanyang pwo. Sa halip na magpatuloy sa kanya.ng balak ay kawlhg-kawing na pum.asok sa. gun.1ta. na pa.rang pinapanariwa ng naklta niyang larawa.n, ang mga. p&11garal a,1 pakiusap n1 It.say sa kanya 111& gabi-gabi ng kanila.ng pag-uusa.p bago stla makatulog: a.ng kahinahunan. 4ng pag'-iisip sa ma.rare.ting sa. pagsuQ<> sa kasakuna.ang nililikha. ng slmbuyo ng kagali' an. De.handahan siyang pinanghinaan ng loob sa bantang gazawin at sa. wa.kas ay minagaling niyang itago ang liham :na ya.on ·upiµig tpa.ghintay nir karapa · -dapat na. pagkaka.taon. Pagka.ta.pos a.y nagbihis at na.naog na p_arang walang anumang na.ngyari. Nang makaa.lis na ng bahay st Ipeng ay sa-darating naman s1 It.say, Namumu ·lang hagibis nang pag'&kyat. Nagugunigunl. niyang baka. mapulot n1 Ipeng ang sulat na. nawala sa kanyang lukbutan. Nang makltang wala doon ang asa.wa'y ma.bills na naghalqngkat sa mga si~ sidlan. Nagmamadall siya a.t bake. dl-a.butan ang tangl niyang ka.lnalam sa. pagpapadala kay Fred ng sale.pt. par&DW a::rm:e..c :ill 8Ulll&lll • &ia&f& ni I'.say ang Iara.wan n1 Luisa. Ito'y kanyang kaibigan at naging sawi sa kamay ng kanyang asr.wang si Ipeng ha.go sila mak:>sal. Noon, si Ipeng ay ma.pusok. Parang tuyong kahoy n&. sa sandaling salab ng apoy ay agad naglalagablab, kaya'; El Luisa'y naging kaawa-awa sa pakiki...«ama sa. kanya. Pr.gkatapos ng may_ walong buwang magusot na pamumuhay ay hiniwalayan ni;, lamang at sukat ni Ipeng si Luisa, nagdadalang-tac at marali:a. Salamat sa kupkop ng isang tunay na ale sa. Maynila, at doon si Luisa'y nakatawid din sa gltna. ng paghihinagpis. Palibhasa'y ma.gkaibigan; ay s!.nl.. kap n1 It.say na pagsadyaing kausaplh si Luisa, sa bahay ng ale nito di-naka.:r& ng aJcin8 pa.g-1.bA& Alam kong galit na · ga.li~ siya sa akin.. Isinumpa niya ako pa.ti ng noo'y nasa aking. sinapupunan, nang ako y ka.nyiwg Iisantn. Nada.la siya ng simbuyo ng Iisyang panibugho. Ipakiusap mo lamang sa kanyang patawarin niya akci kung inaakala niyang ako'y n.agkasala sa. kanya-a.ng habol pang pangungw;ap n1 Luisang nabuntu:an ng bah8.gyang hagulhol ng iyak, n.a 1kinaawa ng kausap na kaibigan. -Ya.ya.man Lulsang binuksa.n mo sa akin ang iyong puso jlrt ninals mo a.ng aklhg walan11 sabid na kaligayahan, ay asahan mo namang hindi ko siya pakakasalan hanggang hindi ko nauunawang lubUBa.n nalig walal).g hadlang ang kanyang kaluluwa sa Nag-usa.p Jig Pu&. sa puso ang dalawang magkaibigan, na ang isa'y lumuluha ai anc lsi'y nahahabag. Nasusubukan pa.la siya Ipeng, noon n1 sa Mayntla, Ipeng. be.go na.pakasal kay pag-aasawa, at tutuparin ko ang la.hat mong bilin. -!:say ... I-mare.hang ta.wag n1 Ipeng ha.bang uma.akyat. Si Itsay ay !along nasindak. Nabakas sa kanyang putlang mukha ang pagkabakla ng loob. Ibig nlyang mapaiyak. Lumakas ang kaba ng -Luisa-ani I'.srr.y sa kausap na -Salamat Itsay-ani Luisa.-Nanoo'y naratnan n!yang nararatay na · uunawaan ko ang ibig mot:1g sabisa banlg.-Ayokong mag-asawa sa hin! !sang ta.Ong may sumpang maiiwan · Ilang sandali pa ng malihim niang isang gaya mo.. lang p-ag-uusap at sila'y nagkahiwalay na kapuwa may luhan:; umaagos sa mga mata. ya.ng g&mWIL • bar&p ng nagba.ba.. gang puso llfl ka.nyang asawa. ~ tilis siyang .umindi.g. Sinugod ng yakap si Ipeng. -Ipeng .•. I Ipeng ... ! -Bakit? Bakit ka nagkaka.gan. yan?-ang pagpapakunwaring ta. nong ni Ipeng na may pagmamahal. -'-Nakita ko si Luisa! Oo, Ipeng! Napakita siya sa akin kanginang ayo'y nakahiga, at napakifa pa siyang mun ngayon ! -Kangina . . • bab: di mo ako ginising? At bab'. di pa kanginang pakita sa iyo, sinabi mo sa akin? -Hindi ko na nalaman ang gaga· win sa takot!-ang may panginginig na sambot. -Lukang bata ito, ah... -ang ma.lambing at patapik-.apik pang alo ni Ipeng, ha.bang hawak sa kaliwang-kamay ang asawa.-Panaginip mo lamang iyon. Kundanga'y kinalimu tan mong may asawa kang sa iyo'y nakalaang magtanggol! Iyan ang nasasapit ng isang babaing ... Hindi naipa ~ uloy ni Ipeng ang sa· sa.bihin. Tinu op ni ltsay ang kan... yang bibig na kamunti nang makapagbulalas ng sa akala ni It.say ay ma.lambing na panunumbat, nguni't hindi. Munti nan.g makapagpawala. noon si Ipeng ng dagundong ng lsang malakas ng bagyo. Nagbabaga. noon ang kanyang kalooban. Nag. llgting noon ang isang nagpupumig. las na poo~. Sa.ls.mat sa maagap na. pagkatut.op na ya.on sa bibig ni Ipeng at nai;;kapa.nahong pa.rang dagitab na sumagi sa kanyang a.la.ala ang lihlm niyang binalak na nakapag. pahupa sa kanyang nagla · ang na damdamin. .l}.nim na buwan ang sapul noo•y kainip-inip na duinaan sa mahigpit na pagmamanman ni I.Peng sa asawa a: kapana-pana.bi.k na lumipas sa matamang pagtitiis ni Itsay sa nagbabalat-kayi;mg pa~m[.tnahal ni Ipeng. • Unri-unti na silang llakaiipon ngayon. l'l.lalinaw i ong tanda sa. pagkuku:ro ni Ipeng na ang sanhi ng kanilang paghihUi:ahos noong una'y walang iba kundi ang pagiuc lustay ni It.<iay ng saiapi sa kapa. kinabangan ng ibang tao. Kay pai: ! Nguni't )along mapair na gunitaing dahil doo'y may karang:;Jau siyang napupugay, kaya't sa kalooban ni Ipeng ay namumuo ang apoy ng pa.nibughong nagpapayanig at tumutupok sa kanyang damdsmin, upang lumikha ng kilabot. pagdatir.,g: ng ars ... .;.;.r P ... r d~d::. ngr.. Si I::ier.~~ ay nakahi"' ma c•n. Para siyang dinag·ukan sa dibciib ng ka.nyang nau!iniean sa. kanyang pagtungo sa han&,p-buhay noong hapong yaon, kaya't sa halip na mag uloy sa patutunguha'y mabilis nn nagbalik sa kani!r,n~ ir.ha. nan. Nilagos an.g dakong J.ik0d ng kanyang dibdlb. Plhanginginigan ng -Its9.y:._ani Luirn namang halos katawan sa takot napaupo siya sa pinangangapusan ng hininga,-kita'y kanilang silyang kawayan. Nagdilim magkaibigan •. Ako'y pa.alls 1;1a upang ang kanyang pag-iisip at nagsawa- maiibis ang pinapasan k!)ng kasawilang kibong tila nakatukang-ahaS. an. Pina.ta.wad ko na si Ipeng. Ma-It.say ... !-ang ma.lambing na laon na. . Hu wag . kang mag-a tu bill. muling ta wag ni Ipeng.-Hlhihintay · Paklµ;al ka sa kanya, Siya ay ma.I'm ang iyong mga ngitl.. .•• Ayaw mo bait. Ikallligaya kong ikaw ang kanDa ba? · yang makaio;ang;-dibdib.. Mahalin Ma a.po~ an;;- gayong paggunita ni k.anilang bakuran, at buhat. f~ ma· Itsay sa kanyang kaibigang malaon babang sllong na pagapang niyang nang sumapayapa, at nang manum- plnanubukan ay napfl.tunayan eng balik sa naglayag niyang ala.a.fa ang kanyang hlmaton. Isang ml<.kisig kasalukuyang pan.ganib· na kanyang, at may magarang suot na binata ang kinasusuungan, ay dagling sumilid kasarillnan ni Itsay sa !Cob ng ka::. sa kanyang isip ang isang mababaw nilang mun'ing tahanan. Sa gayong suliranin ng buha.y ay mo siya. Ipakit& mo ~sa. ka.nya. ang 2lgWli't hulin11:-barahang maaari Di- ( Nasa pah. 32 jl~ kartl(ltong) KOBYEMBRB 2.. 194.'l II ISANG LIHIM ••• (Karogtong ng nasa pan. 15) gagalitin nang malugi. sa kalakal. Isa mang kusing ay hindi iniwanan ang babaing hindi naman natatali sa kanya. asawa, upang utasin. Subali't ang hat ng it.o?-ang dugt.ong na tanong. ipamamatay na kamay ni Ipeng Sa halip na tumugo'y dinukot ni ay ma.liksing napigil ng isang ma- Itsay sa loob ng kanyang naka.suot -Hindi Fred, hindi .ako nagsasa- lakas na gulamot. na damit ang isang , nangingitimwa sa iyo-ang inabutan,g narinig ni -Ta.ay ... -ang narinig ni Ipeng ngitim na papel, ait matapos na hu"Si Marina ay inabot naman ng Ipeng na saad ni It.say sa kausap. na tawag sa kanya ng may-ari ng mugot at magpapulas ng isang mapanlalamig sa puting-tabing. Ang Kundi sa paghahanap ko sa sulat kamay na pumigil sa kanyang pa,gi- Ialim na buntong.hininga'y marakanyang dating mga taga-hanga noon ay umabot sana sa iyo ang giging kriminal. Jiang iniabot ang papel na yaon sa ay naging matamlay na sa kani- iyong ipingbilin -ang dugt.ong pa Si Ipeng ay napalingon sa tuma. asawang naghihintay sa kanya ng lang pagpalakpak. Hindi na nila ni Itsay na parang humihingi ng wag. Sandaling na~ilihan. ' kasaglitan. gaanong naiibigan ang mga kilos paumanhin. -Tatay ... -ulit ng •tumawag sa Isinuksok muna. ni Ipeng sa kanng aati'y kinagigiliwang artista. -Aba ... -ang walang anuano'y kanya at umawat. yang baywang ane kimis na 11andata Unti-unti nang pumutla. ang hi- nabigkas ng kausap ni Itsay, pag. Sandal! silang nagkatitigan. bago inabot kay Itsay, at binasa ang naharap ni Marina hanggang sa katapos ng sandaling di-pag-iimikan. -Huwag, Tatay! Magpakahina- papel na yaong ganito ang nakalasiya ay tuluyan nang.mamatayan -Hindi pa nga pala ako... hon kayo!-ang muling ulit ng kati- man: ng pag-asa. -Mga laksil!-ang di-napigil na iigan ni Ipeng. . sigaw ni Ipeng buhat sa silong, na Si Ipeng ay nagugulumihanan sa ''lpeng: "Isang panauhin llng dumatmg sa kagitlahana'y di naipa.uloy ang mga paullt-ulit na "Ta.ay" na bi- ''Nasa kabilang buhay na sa kanyang maliit na tinutuluya.n. sasabihin ng panauhing nagsasalita. nibigkas na pasamo ng kanyang ka- ako marahil ngayong tinuSi Tato, na kakilala niyang taga- Kasabay ng gayong sigaw ay ma- usap. Binitiwang dahan-dahan ang tunghayan mo Ito. Marahll nayon,. ay napasulpot sa lunsod at bilis na lumabas si Ipeng sa kan- nangangaykay na asawa. Banayad ay maghuhupa na ang lyong nang abutin ng g&bi ay siya ang yang panunubok. Palundag na tu- na ibinaba ang kamay niyang may kagalitan at maaari mo na naisipang pakituluyan. Ang pang- muloy ng itaas. Hawak sa kamay hawak na P81~alim, at tuwirang hi- akong patawarin kung lnagigilalas at pananabik na nasinag na kanan ang kanyang balisong 1111 narap ang tumawag sa kanya rig a.kala mong ako'y nagkisala ni Tato sa kanyang maganda pa poot na humarap sa clalawane; kapu- Tatay na dili iba't si Fred, ang pi- sa iyo. Ang ating anik na si ring mukha ay nag-ucfyok upang wa putlang napatigagal. nanibughuan ipyang panauhin ni Fred, na· naging bunga ng ibalita ang kinasapitan ni Alfre- Mga .anyo at mata ang noo'y nag_ Itsay na noo'y taas-noong humarap a.ting kapus-palad na pagdo. sipag-usap lamang. Kahila-hilakbpt! na n~kipagti igan sa kanya, buo na Ubigan, ay malaki na ngayon · Si Fred at si Itsay, sa harap ng ang loob, at handang mananggol sa at siya'y aking inihabilin sa "Isang damdaming hindi mailagayong kapanganiba'y nagsipag.ang. mangyayari. aking ale at kay Itsay na. rawan ang nadama ni Marina sa k i • dibdib kang man,gusap, nguni't kapuwa sa balintataw ng mga m111ta ni I y on g maka a sang- • kaibuturan ng .kanyang dibdib. M hal" naunahan ng sindak na parane; su- Ipeng ay dahan-dahang iginuguhit upang kalingain. a m mo -"Saan .filya nakalibing, Tato, masakal sa kanilane; lalamunan. Pa- ng mukha ni Fred ang isang Iara- siya. Laman siya ng iyong para mo nang awa ay sabihin mo rang,,nasikangan ang kanilang bi- wan na,pang mabuo na'y na,gpanga- laman. Mahalin mo rln si sa akin. . big ng mga nag.aalab na mata at yuyapa sa nag-alimpuyong damda. Itsay. Siya ay mabait at ta-"Dito sa Mayn1la siya nama- nagsasaga-Sagang mukha ng kani- min ni Ipeng. . Siya'y napayuko't pat kong kaibigan. Sa hull tay-ani Tato.-Nang malubha. na lang kaharap. sa muling pagtataas ne; mukha'y ay isinasamo ko sa iyong pagay nai:iahatid dito. Pa~ka't ibig -Hala, babae-ang mahina ngu. tinagayan ng tig-isang sulyap na ukulan mo lamang ng isang daw ruyang. sa lupang kmaroroo- ni't nakasisindak. na basa,g ni Ipeng malamlam si Fred at si Itsay na ka- dalangin a.ng aking kiluluwa. nan mo malagak a.ng kanyang sa sandaling klll.ahimikang namag. puwa saglit na nagkatinginan la- "Paalam, bangkay. Namatay siyang mahi- itan sa kanilang tatlo,-mangu~ap mang. "LUISA" rap na mahirap at isang maliit ka, ·bago ko utasing mauna ang -Itsay ... -ang be.sag na otawag ni na kurus lamang ang nailagay iyong buhay!-ang may panunurot Ipeng sa asawa pa,gkatapi>s ng ma- -Diyos ko ... !-patui'.op_noong nakong tanda." na atas 111 Ipeng. suliraning sandali .ng di nila pag. bigkas ni Ipeng .sa malaking panInihima ton sa kanya ni Tato Si I.say, sa malaking takot, ay Hmikan, -a.no anir kahulugan ng la- lulupaypay ma'.apos mabasa ang ang pinaglibingan. Niyari sa isip nakapag·.angkang tumalon sa kalapit ng ·babae na paghanapin ang Ii- na bintana, nguni't maliksi siyang bing ng asawa pagsapit ng araw nasuI)ggaban sa kanang blsig ng ng mga banal; naghihim~' ig na kaliwang kamay ni At si Marina nga, na nahubdan Ipeng, at matapos siyang pakabig na ng karangyaan, ay nakadama ng maihairap ay inundayan sa dibdib pagsisising alipin sa harap ng 11- ng isang marling saksak ng balisong bingan ni Ding. na mahigpit na kimis ng kanang · ·W AKAS kamay ng kanyang nagngangalit na I Gusto ko ang langis ng atay ng bakalaw '•••n 1 g 1 u 1 n 1 i'.tii 1 n 1 u 1 m 1 m.k 1 o 1 i 1 to.sa.E 1 m 1 u 1 Is•io 1 n 1 d 1 e•S•cott .Ams EMULSION DE SCOTT ay mabutins toniko ukol sa msa IU111&laking batans babae. Isa itons maaaaahang talons sa pagkakaro•n llB tasal samantalang nagaaral 'at sa pagtawld •!' panahons mala sa P•ll'kabata hannanll' aa P•ll'dadalaga. Malaldng tulong din naman ang kaayaayang lasa ng Seott's at ang ·pagiginll' apat na alit na lalonc madaling tanawin kay sa pangkaraniwanc lantris nc atay ng bakalaw. Bilhin ang tunay na 32 I LALA.BAS SA LUNES, IKA-3 NG NOBYEMBRE, SA. A.LIW AN ANG PINA.KABA.GONG NOBELA. NI HILARIA LA.BOG (Sumulat ng mga nobelang ''Bagong Sinderela", "IDilang Kalapati", "Kasal Na Walang Pag-ibig" at iba pa.) A n.g NAGLAHONG LIWANAG lto'y kasaysayan ng isling maplingaraping batang babae na Iumaki sa adl.punan ng mgli ulila sa Welfa.reville. Sa tlipgkilik ng isang mapag-ampong kamay ay nagd'alaga siyli at napatanyag sa mataas na lipunan. N asumpunglin niyling isling malaking daigdig ang humahanga sa kanyling palinan. N guni't ang anino ng kanyling abang nakaraan ay p~i:,ang multong kanyling kinatatakutan. Tinakasan niya ...... Unayuan niyli! Nguni't iyon· ay bahagi pala ng kanyling buhay na hindi niyli maitatakwil. Sa wakas ng Iahat, ang munting daigdig na iyon na itinakwil niyli ay nakilala niyang isa palang pagkaganda-gandang daigdig na maliari niyling mapagplihingalayang muli kung ang palalong lipunan ng mgli tao'y magkait na sa kanya ng pagtingin. Basaihin niayo ang magandang nobelang ito at walling sa.lang kayo'y masisiya·han. ANG ALIWAN AY Nll.ILIMBAG TUWING LUNES NG PALIMBAGAMG TAGUMPAY 1055 Soler, Maynila ILANG-ILANG ANG SELOSA ••• (Karugtong ng nasa pah. 29) malay, k.undi ang mahimok si Selina na bigyling laya si Martin upling makadalaw man lamang sa kanyang asawa at sa dalawang bunga ng kanyang tunay na pagibig. -Kung sabagay, kumari-ang malamig na tug6n ni aling Magda,-sa sUliranin ng puso ng ating ANG KAMBAL •.• (Karugi:ong ng nasa. 7Jah. 12) Iaga sa kanyling mga mata. -Ha-ha-ha-ha-ha!-ang narinig na halakh8.k na walang iniwan sa k.ulog na nagmula sa maluwang na bunganga ni Bantay. -Akala ko'y isang lalaki kang kasinlaki ko. Isa ka palang langgam lamang. Paano mo nabukslin ang matibay na pinto ng Arayat? ' -Kay-dami mong usisa-ang payamot na tugon ni Aba.-Ang sagutin mo sa aki'y kung saan maaaring makita si Sinukuan. -Mahirap na makita ang aming pan,ginoon-sagot ng higante.-Hindi siya nakikipag-usap sa basta tao lamang. -Ano? Hinahamak mo ang aking pagkalalaki. Humugot ng isang palaso si Aba at ibininit sa bagting ng kanyling busog. -Papanain ko ang iyong mata kung di mo babawiiil ang iyong sinabi, na may kinalaman sa pagaglahi sa pagkatao ng anak ni Luyong. Nagtawa .lamang ang higante at noon di'y umambang dakmain ang maliit na nilikhling kanyang kaharap. Maliksing tumalilis si Aba at nagdaan sa pagitan ng mga binti ng higante. Kung minsan ang kaliita'y isling kalasag na nagagamit: · ang kaliitan nl AM sa kanyling kaharap na higante ay siyang nagligtas sa kanya sa tinangkang pagsunggab ng kalaban. Nang muling bumaling si Bantay upling harapin ang maliit na kaluskos na nagawa nl Aba sa gawing likuran, ay isling "aruy!" ang 'naitili rig higante. Paano'y pumako sa kanyang matang kaliwa ang pinawalling palaso ni Aba sa hawak na pana. Mabllis na nagbinit na naman ang binata ng isa pang palaso sa kanyang pana, at ... ~anap kitang bubulagin kung di ka mananahimik-ang wika ng binata.-Binuksan ko ang matibay na susi ng pinto ng Arayat sa bisa ng aking palaso at ngayon (Nasa 'llllh. 37 ang karugrtong) sulat ni Luisa't mabatid ang katotohanan, tuloy na:paupo sa kanilang silyang kawayang nasa tabi ng bintana, nanlulumo at kinalaro ng sarisaring guniguni. Si Itsay at si Fred, sa kabilang dako'y sinungawan sa kanilang mga labi ng ngiti ng kasiyahan. <WAKASJ NOBYEMBRE 2, 1947 mga kapuwa ay di tayo maaaring manghimasok. Buk6d sa riyan ay di kalla sa ating dalawa na si Selina ay siyang unang nobya ni Martin. Ang pusong naiiwanan ng isling dalisay na pag-ibig ay nahahalintulad sa salab na kahoy na sa bahagyang init ay nagdiringas. Gaylln pa man ay gagawin ko ang lahat kong magagawa. Hindi ko naialaman ang kasalukuyang mga nangyayari. Bayaan mo't pagsasadyain ko si Selina, pangfuigusapan ko't panglingaralan. -Kung ang bagay na iya'y magiging mabigat para sa iy6, ituring mo kumari, na ak6'y parang walling nasabing an6 man. -Ama, hindi ! :_An6 kaya, sa palagay mo, kung ak6 ang maunang magsadya sa · kinaroroonan ni Selina? -Magsadyang papaano ... ? -Hindi sa anupaman !-ang patlang agad ni aling Giday,ibig ko lamang siyang kausapin, hingan ng tulong, hingan ng awa. . . sapagka't para sabihin ko sa iy6 nang toto6, ang di pag-uwi ngay6n ng bahay ni Martin ay magiging sanhi ng kamatayan ni Gunding at ng pagkakasakit ng dalawang bata. Ang huling narinig ni aling. Magda ay waring nakabagbag sa kanyang puso. Isang asawa at dalawang anak! Di niya nalalama'y may. isa pala ·siyang saguting napakalubha sa ginawa niyang pang-uudy6k kay Selina upang ibilanggo nit6 sa kanyang biSig ang asawa ng ngay6'y nakabllanggo na ngang si Martin. -Ikaw ang bahala!_;_ang nawika ni aling Magda,-mauna ka at siisun6d ak6; kahimanawari'y mapapanlwala natin siyang masaina ang kanyang ginagawa. -Saan ba slla naninirahan ngay6n?-naitan6ng ni aling Giday. Si aling Magda, na, nang mga sandaling ya6'y tila nakahandang tumulong nga ng totohanang pagtulong sa kanyang kumarl, ay di nagkait. Inahimat6ng kay aling Giday ang po6k at bahay na sa kasalukuya'y · tinitirhan ngay6n ni Martin at nl Selina. Hindi ma!aman ni aling Giday k.ung papaano niya pasasalamatan ang kanyang kumaring si aling Magda. Nagpaalam siya't nanaog nang kung may luha man· sa mga mata -ay puno naman ng kasiyahan ang puso dahil sa naipanga.kong tulong na gagawin ng kanyang kumari. Si aling Magda'y naiwan sa isang malalim na pag-iisip. -Malaking sama pala ang naibunga ng aking pang-uudy6k!ang pagkaraan ng mahabang sandali ay nasabi ng ali ni Selina, nagbuntiing-hining:ang malalim at nagpakabuti ng paghilig sa kinauupang likmuan. Ipinikit ang mga mata. At, gaya nang sinumang pinagpiipuyusan ng damdamin; ay parang nakikita sa kan,, 83