Pagbabalik sa lupang tinubuan

Media

Part of Ilang-Ilang

Title
Pagbabalik sa lupang tinubuan
Language
Tagalog
Rights
In Copyright - Educational Use Permitted
Fulltext
26. Ernesto La Guardia ILANG buwan pa lamang ang nakararaan buhat nang s_iya'y magbalik sa Pilipinas na galing sa Estados Unidos. Dalawarig taong singkad siyang nanirahan doon: buhat noong Hulyo, 1945 hanggang nitong buwan din ng Hulyo ng taong kasalukuyan. Kabilang siya sa mga pilipinong nagkaroon ng pagkakataong makatungo sa Amerika pagkatapos ng digmaan. Sa pagbabalik ni Ernesto La Guardia ay hindi kataka-takang alukin siya agad ng mga. samahan sa paggawa ng pelikula upang lumabas sa puting ta bing. Ang kanyang pangalan (na tunay at hindi "likha") ay dati nang kilala ng tanang magiliwin sa panonood ng sine. Matatandaan pa ng sinumang mahilig sa panonood ng pelikulang tagalog na bago pa magka-digma ay kabilang na si Ernesto La Guardia sa mga hinahangaang "bidang lalaki". Nasa karurukan na siya ng paghanga ng lahat nang sumiklab ang digmaan. Marami na siyang pelikulang nalabasan at nakatambal na sa kingigiliwan noong mga panahong iyon. Maningning ang kulay ng kanyang kinabukasan. Malaki ang pag-asa niya sa pag-iibayo ng kanyang t{tgumpay. Ngimi't .... bigla ngang nag-apoy ang digmaan -at ang dating takbo ng kanyang buhay ay nagimbal at naiba. Sa paglingon at pagtunghay sa pinagdaanan ni Ernesto La Guardia sa kanyang pag-aartista, ay mapupuna ang isang bagay: hindi siya nakatagpo ng mga balakid sa pagtunton ng kanyang landasin at mabilis ang kanyang Si Ernesto La Guardia, ang simpa1ikong artistang hinahangaan na ng madla noong bago pa sumiklab ang digmaan. PAGBABALIK SA pag1gmg bantog. Pinagpala siya ng Tadhana, bagama't hindi niya sinadya ang pagiging artista. Siya'y tubo sa Pangasinan. Ang ·kanyang ama'y lahing kastila na sa lalawigang iyon nagkaroong ng mabuting kapalaran, kaya't doon na namalagi at doon na rin nakapag-asawa. Ang ina ni Ernesto ay taal na taga Pangasinan. Sa paaralang sa kanilang lalawigan siya nagtapos ng high school; pagkatapos, siya'y lumuwas sa Maynila upang magpatuloy ng pagaaral sa pamantasan ng Far EastOKTUBRE 12, 1947 ern University. Commerce ang kanyang kukunin sapagka't ang balak niya'y maging isang mangangalakal. Kasama niyang lumuwas, upang manirahan sa lunsod, ang kanyang mga kapatid na dalaga na magsisipasok naman sa isang kolehiyo rito. Ang mga dalagang iyan ay nangaging kaibigan at kapalagayang-loob ng magkakapatid na Silos, yaong tatlong binibining noon ay kilalang-kilala na sa pag-awit sa radyo at sa pellkula, sa taguring Silos Sisters. LUPANG TINUBUAN Minsan, sa isang piging na idinaos sa tahanan ng mga Silos ay sinamahan ni Ernesto sa pagdalo ang kanyang mga kapatid. Nakilala niya ang pamilyang iYon na noo'y may malaki nang kinalaman sa pag!l'awa ng pelikulang tagalog. Ang ama ng Silos Sisters, na si Gng. Juan Silos, Jr., mangangatha ng mga awitin at namumuno sa pagtugtog ng bantog na rondalla, ay siyang unang nakapansin sa di-pangkaraniwang tindig at ayos ng bago nilang kakilalang binata. Ang bulas ni Ernesto ay mataas at mainam ang pangangatawan (dalawang bagay na hinihiling ng mga gumagawa ng pelikula sa mga "bidang lalaki"), bukod Pa sa may mukhang kung sabihin nati'y "muy simpatico". Talagang madali sj.yang makaakit at makatawag ng kalooban. Ipinatanong ni G. Silos sa kanyang mga anak kung si Ernesto'y walang hangaring mag-artista. Ang tugon daw ni Ernesto ay ibigin man niyang mag-artista ay (Nasa pah. 37 ang karugtong) 27 Kahit nasa malayong POolt ang mag-::rnak na Valdifia ay patuloy sila sa pakikinig ng balita sa radyo. N?.ririnig nilang buong kabayanihang naninindigan ang mga kawal na pilipino at amerikano sa paghihintay ng mga pantulong nlf darating at darating aydn sa tagapa~balita sa himpapawid. Umaasa si don Mateo na darating ang pantulong na hinihintay upang sila'y matubos na muli sa mga nakasakop. Ang pag-asa nila, lalo na ni Ida, na magtatagumpay ang mga kawal na nagsasanggalang sa Tangway ay tuIuyang napawi nang isang gabi ay malungkot na ibalita ng radyo na taglay ang lahat ng pagdaramd8.n<, sabali't may palatandaan ng Hindi natutulog ang ma~'liaibt­ gan. Nag-aanasan sila. At lalo na silang hindi nakatulog hang. gang sat umumaga nang sa gitna ng kacl.iliman ng.\~ madaling-ara-:1 ay may pataupong mga lalaki. Ang unang nagbangon ay si Victor na nasa silong ng bahay. · -Magandang gabi po naman ! -ang narinig ni Ida at ni Mirang tugon ni Victor. -Huwag po kayong magagalit -anang nagsigambala sa tahanang iyon,-kami po'y mga takas buhat sa Bataan! Parang dinagukan ang dibdib ni Ida. !big na nl.yang magbangon. Baka kabilang sa kanila si Renato. Nguni't pinigilan siya ni Mira. mapalalong kagitingan, ang Ba- -Huwag ka sanahg mapusok. taa'y isusuko kinabukasan ayon sa Maghintay ka kung ano pa ang pasiya ng mataas na namunuang susunod na mangyii.yari-anas ng amerikano. Noon lamang natalos kaibiga.n. ni don Mateo na si MacArthur Bl' -Ano po ang maipaglilingkod fumipat na pala ng himpilan. namin sa inyo?-ang· narinig niNagtungo s8. Australya, lip{mg bu- lang tanong ni Vietor. . hat doon umano ay balakin ang - -Kung di po ninyo mamasamatinding dagok sa ~mga kaaway main ay ipinal{tatapat _ naming hanigang sa :oiapalayas ang mga hindi pa kami naitatitikim ng pagito sa. Kapuluan at matubos ang kain buhat pa kahapon ng tangmga pilipino. · hali. · Nabalitang buhat sa- Bataan - -Magsipasok po kayo at nang hangg8.ng San Fernando ng Ka- mangaJ,t.apagpahinga nam8.n. May pampangan ay pinalakad -ang mga papag kami rine at habang alto'y bihag. Kay-lungkot ni Ida nang naglUluto ay magsipagpahingaliy mga araw na iyon. Hindi nwa mlina kayo. Hindi sasalang naipinala.Iagay _ na. kasama sa ,mga pakalayo ang pook na inyong pinabuhay at napabihag ang kan- nagbuhatan. yang katip&n. Hindi susuko ang -Sa Apalit po kami huling "nigayong kagitingan:' - Hindi mag- liwanag kahapon !-tug'on ng lal~­ papakaaba ang gayong katapa- ki. · ngan. ryon ay a.lam niYL Naki- NB.kit?. Di Vietor ang anyo at kini-k!nita ni !dang nakahamba- ayos ng kanyang kausap nang kislang ang bangkay ng kanyang gi- kis8.n niya ang is8.ng gasera at liw sa kasukalan ng Bataan na na- magliwanag sa silong ng bahay. babe.lot · ng kanyang ipinabaong Kinilabutan ang tsuper nang mabandila. Wala man lamang mag- kita niya ang mga riple ng magpala. Pagli't sino pa ang mak·a- kakasama na isinanda.I sa mga sagugunitang kasama? Sa mga san- lang pina~adinding ~g silong. dali. ng pagkalito at kaguluhan, Ganc~on man ay napalitan ng ang nag'..ging ·unang tungkUlin ng habag sr:. anyo ng mga twriakas sa isling f1c:o ay iligt;is at iagap ng Bataan ang damdamin ni Victor. - katiyakan ang Jcanyang sarili. Hindi na nitO ginising si Tisya .na Tumangis nang kapait-paitan si alam .niyang maghapong napata Ida nang gabing iyon na hindi ma- sa mga gawain. gamot ng pang-aliw na salita. at SiyB. na -ang nagkusang nagsa,paghimok ng kany4ng kaibigang · lang ng sinaing sa isang ma.laking kapiling sa pagtUlog, katingan. -Kung may magagawa lamang -Mru:ami po -bang nagsitakas? ako,-ang himutok ni Ida.-Papa- -ang tanong ni Victor nang hiroon ako ! Hahanapin ko siya ! naharap na niya ang nakasalang Aiig -kanyang bangkB.y ay sisinu- na sinaing. pin ko. Igagawa ko siya ng karampatang libingang akma sa kany~ng kabayanihan! -Kararas81 ka sa Diyos! -Nguni't isinuko na ang Bataan! Lahat- ay nayag nang sumuko mabuhay lamang. Ang hindi lamang papayag na mabuhay na kahiya-hiya at sumuko ay si Renato. Kaya siya lamang at mga knsama niya ang maaaring namatay, namatay na lumalaban at ipinagtatanggol ang katapusang sukat ng lupang kinawawagaywayan ng kanyang ipinagsasanggalang na watawat. - ·-Ngnni't may mga kapangyarihan aug Diyos na hindi ltayang limiin ng tao! OKTUBRE 12. lNt -Ma.rami rin po kami, subali't naghiwa .. hiwalay at nang hindi mapansin ng mga hapon. -Talaga Pol Bibitayin kayo oras na malmlog sa kanilB.ng mga kamay, bakit may mga sandata pa naman pala kayo!-himig pagunita ni Victor. Noon ay·nasa lapag na ang magkaibigan at nakasilip sa siwang ng sahig. Kinikilalang maigi ni Ida ang mga kaharap ni Victor. Anhin na lamang niya'y matunayang isa sa kanila si Renato. Nguni't mahirap mangakila.Ia ang mga iyon sa kanilang mga anyo. mutu101> PAGIABA't.IK SA .•• • (Karugt-Ong ng na-sa pah. "~JJ. natitiyak niyang hindi siya ''n.aaari: hindi .siya marunong rr-.agsalita ni sum.ulat ng tagalog, Bukod sa katutubong wika ng kanilang lalawigan, ang alam Iam:t·ng niyang salitain ay ingles, : -ast.i,la, at ilokano ! kay F. Nolasco, na n'Jo'y nahirant na Prmluction Manager ng pangalawang samaha.v.. Ang ginoong ito ra'v ang dahilan ng kanyang madaling pagkakaunlad. Si' G. Nolasco ang unang tumulong kay Ernesto upang ito'y mapabantog: Kumikilala siya ng malaking utang na loob dito. Kaya nga, nang maQalipat si G. Nolasco sa ., - . . . . Excelsior Pictures;- ay sumama na. . Ngum t smab1 ni 0. Silos na naman siyang muli, at sa sama1yon daw. ay mad?lbg malunasan.- hang iyon nama'y apat na pelikula Sa kaw;itmg pagt1~yaga at sa pa- ang kanyang ginanapan. mamag1tan ng mahuhusay na guro ay madali siyang matututo ng sapat na tagalog upang makalabas sa pelikula. At hinimok nga upang kumuha ng tinatawag na screen test o pagsubok. Madali siyang binigyan ng pagkakataong makalabas bagaman bagong nagsisimula pa lamang ng pag-aaral ng tagalog. Ang una niyang pelikulang ginampanan ay may pamagat na "Ang Tigre". Itoy' sinundan rig isa sa mga napabantog na musikal ng taong iyon <1937>: "Madaling Araw", at napabilang na siya agad sa mga kilalang artistang sin&. Elsa Oria, Ely Ramos at Yolanda Marquez. Iio'y sa samahang Sampanita. Pietures. Dalawa pa ang iiilabasan niyang pelikula sa samahang iyan, bago siya lumipat sa Filippine FU.ms. nang sumunod na ta.on. Sapagka't nananalig siyang taopuso ang pagmamaiaskit sa kanya ni G. Nolasco, si Ernesto La Guardia ay isa sa mga unang sumapi sa samahang Nolasco Bros, nang ito'y itatag noong 1941. Ang pelikUlang talaga sana nilang· gaga.win bi· lang. unang handog sa- madla, na kanilang nasimUlan na noong taong iyon, ay may pamagat na "Patay-Gutom". Nguni't inabot ito - ng digmaan at hindi na -nakuhang lutasin. Ito rin daw ang pelikulang pinamagatan pagkatapos mt "Ginoong Patay:-Gutom" na nlla• basan ni Leopoldo Salcedo na.rig mataPos na ang digmaan. Noon nama'y wala si Ernesto La Guadia sa Pilipinas. Siya'y D!Ulinirahan noon sa Kalipomiya, una muna sa San Francisco at pagkataPos ay s& LoS Angeles. NakasaAng .pagkakalipat niya ay dahil (No.sa pah. :fl a.ng '11.aTUfltong) 1 _ _ _ _ _ DR. A_- T. SAt.f JUAN. ____ _ ·· Slll<it sa Atay, 0.to -at mira Saklt na Lihlm Kanm.npn ea Paniraniranak- at .,..,. Bapy-Bagay tllapol ea Mas-wa JllADALIANG PANGGAGAMOT SA "V. D." Rayo Infra-Bed Ultra.Violeta - Mira Kagamltaa sa Diathena:r 1'-lZ nc tanchali - :S-6 nc hapon Bb. G. Ill. FBANCISCO taaall•clintrliotl na nars Silicl ZZ& Samanillo Bklc., Eaeolta Gunifain ang mga Yumao na "MAHAL SA ATIN" Gayakan S& "Toclos los Santos" ang libingan ng mga mahal sa atm ••• at magtules DI' Kandilang L.a MJagrosa GINAMITAN NG "GENUlNE WAX" "Genuine Wax" buhat sa Amerika an1: ginagamlt namin sa" P&nawa 11g aminir .mga. kandila, kaya MATIGAS, HINDI - NABABALUKTOT 0 NAPtJPUTOL MAY MALAKING BAWAS SA PAK.YA WAN LA MI_LAGROSA PAGAWAAN NG KANDILANG GANAP NA PUHUNANG PILIPINO 522 Clavel, Kanto nc Madrid, Binundok Maynila MAKABmILI KAYO SA: MAYFLOWER 4:f5 EVANGELISTA, QUL.\PO LA FAMILE GROCERY 116 Bustillos, Sampaloe 333 G. TUASON. SAMPALOO EL PROGRESO 807· Fo·lguera.s 356 Libertad, tapat ng Cine Look, •Pasay • --=~~ml, :i,-~~c .. ~~ TALAGA bang nais mong mata- Sa lrnnyang pagkalungkot ay rnga ninuno - ang lahing kayuIos ang pinagmulan ng ating hindi napigilan ang pagkalaglag manggi. Diumano, isang araw bayan at ng sangkatauhan? Ma- ng dalawang patak na Iuha~ Ang daw ang Punong Pinagmulan at kinig ka, Neneng. dalawang patak na luhang yaon Dulong Kauuwian ng Lahat ay Tunay ngang marami. ang na- ay nagir·g · magkasuyong · ibong nalungkot. Ang kanyang naisip nitiiwala na ang Pilipinas noong umawit ng matamis na awit sa- ay ganito: "Sayang ang ganda ng unang panahon ay kaugnay ng mantalang lumilipad. Nakita ng kalikasan kung walang kinapal na Asya. Diumano, kaya lainang na- Punong Pinagmuhn na ang dala• kalarawan kong pupuri sa aking h1walay ang Pilipinas ay dahil sa wang it.on ay matagal na kumam- mga nilikha." Noon din ay kumubiglang-biglang pagkatunaw ng pay-kampay, nguni't maya-maya'y ha ng dalawang dakot na lupa, ki' daigdig ng yelo at dahil din sa napansin Niyang napalaylay ang napal at inilagay sa hurno. Bi• nakagir.ibal na paglindol at napa- mga pakpak sa tindi ng pagkaha- nulungan at pagkatapos ng isang kalalim na bahang nagpalubog sa po. kisap-mata ay inalis na sa hurno. Iupang noong unang dako'y pa- "Kawawang mga ibon! Mala- Dala"l-:ang taong maputi ang lurang 'llga tulay na naging kawing Iaglag sa karagatan. Sana'y may mabas sapagka't hindi pa lutong ng Asya at rtg ating lupain. pulong makahoy sa gitna ng da- mabuti. Nalungkot ang LumikDatapuwa't mayroon ding ibang gat upang sila'y malrnpagpahi- ha. "Putlain ang mga ito!" mupali~anag tungkol sa pinagmulan nga,"· anang Pun0ng Pinagmulan. ling dumakot ng Iupa, hiningahan ng magandang lupaing itong ti- Noo.'l din ay nagkaroon ng pu- at inilagay sa hurno. Matagal nagurian ni Rizal na "Perlas ng Joni icakahoy, kaya't ang dala- tw.go inilabas, kaya't nasunog na Karagatan." May nagsasabing ang wang i):}on ay agad nagsidapo sa pai:a ng uling. Umiling ang ang Pilipinas ay siyang Iabi ng isang m,;labay na sanga at nag- · Lumikha at muling dumakot ng isang napakalaking lupalop sa da- pahinga. Iyon daw magandang lupa, hiningahan at inilagay sa gat ng Indiya; ang lupalop daw pulong lumitaw sa gitna ng ka- hurno. "Ngayon, kailangang huay ang tinatawag na Lemuria o ragatan ang siya ·nating lupang wag maging hilaw at huwag ding kung hindi roan ay ang Mu. tinubuan. maging supok." Binuksan ang May nagpapalagay namang ang oo nga. Noong una'y walling tao hurno at kayumangging kalutuPilipinas ay sadyang nilalang ng sa kapuluan. Dalawang paliwa- ngan ang lumitaw na dalawang Lumikha. Sang-ayon sa ating nJl.g mayroon ang ating ninuno bagong kinapal · mga ninuno, ay ito ang alamat tungk0l diyan. Sinasabing ang tungkol sa pagkalikha sa ating dalawang ibon ay tumuntong sa bayan! sanga ng bubo. Ano ba't may tiSa pasimula raw ay ni walang nig silang narinig. "Ilakas ninyo langit at ni walang lupa. Wala ang pagtuktok. Ilakas ninyo! ... kahit anong bagay, maliban sa anang tinig. Pinagbuti ng dalaPunong Pinagmulan. Naisipan wang ibon at kahanga-hanga ang Niyang likhain ang langit at ang nangyari! Nang ang isang biyas dagat, at sa isang kisap-mata'y na- ng buho ay pumutok, ay lumabas likha ang kalangitan- at karaga- si Silalak. Sa katabirig biyas na tan. Nguni't nalungkot ang Pu- pumutok din, ang lumabas naman nong Pinagmulan nang kanyang ay ~.i Sibabay. Sila raw ang kamakita ang mataas na langit at nunu-nunuan ng mga tao sa daigmalawak na karagatan. ''Ayoko dig - ang pinagmulan ng apobang gan~to," ang nawika niya, "ma- · ket nating si Lubluban na nagpanglaw ang ganito. May matamis lagda ng mga kautusang J)anuntuna awit sanang umaalingawngaw nan. May iba naroang paliwanag sa kalawakan!" tungl:ol sa pinagroulan ng ating .------TUBERKULOSIS ______ , "Ang Maagang . Pairkat~klas . ay Maatrang Paggaling" Dalubhasanir pairsasuri Dll' ·baira sa pamamairitan ng Rayo-X. Kuni' kayo ay may ahe, Jagnat, eaklt ng dibdib, hindi. mokatul•ir o makakain ay 'macsad)'a sa TREPP MEMORIAL CLINIC ·-----:2ND FI,00.R, ROOM 224 DE LEON BLDG., RIZAL A VE.----·· ,......-----· -.-· DR. I. M~ VILLAPANDO , , I Eapeslyall.s ta ... ~.. m. • .. •. *. It aa Mata, _D•q .. , !•in.·ga nt ·L. aiamun. an; ~amltlstia ;;. Toa.ii · aa 2 mlnate na hlnd1 na ka1Jan1ran11: matlra sa Ospital. l\lp· Batronr· 'leasamltan aa Paq,..kat DIJ Salamin sa Mata - Ray• X Oras: t:H-u:eo 'A:.M.-2:0G-4:&0 P.M, Araw nir Lln11:11:0: 9:00-U:oe A.Ill. · Basoiis Tannapan: 4Z3 Ennirellsta · TaslHran 111r Simbahan nir QuiaPO Nc.tuwa ang Lumikha, at· sa katuwaan ay tinawag ang lahat niyaag kinapal - ang mga puti, ang mga itim, at ang mga kayumanggi, at ang sabi - "Humayo kayo, kayong kinapal ko sa aking larawan, punuin ninyo ang daigdig at kayo'y magmahalan. "Ang dalawang kayumanggi raw ang ating kanunun-nunuan. "Maganda po, Ingkong, ang inyong kuwento," ang magalang at buong rasasalamat na nawika ni Neneng :fiang matapos ang kuwentJ ni Ingkong Iro'.-:#: PANTULONG I. Ang Pilipinas ay pinamagatan ni Oat Jose Rizal na "Perlas ng Karagatan." Bakit kaya? II. Ipaliwanag ang tatlong kuru-kuro tungkol sa pinagmulan ng Pilipinas. III. Ano •ang ating alamat tungkol sa pinagmulan ng tao? Ng lahlng kayUmanggi? IV. Bak1t dapat magmahalan ang · Iahat · ng roga tao sa buong daigdig? PAGBABALIK SA ... (Karugt01;g ng nasa '!lah .. 37j ma niya roan ang ibang mga artistang pilipinong sina Rosa del Rosario (na ngayo'y narito na rin at kasalukuyang bantug na bantog>, Amparo Karagdag, mag-asawoog Billy Smith, Fred Cortes, Franl\ie Gordon. Eduardo de Castro, at iba pa. ~inasabi niyang naging hi· git silang magl;:akalapit · noong mga panahong iyon, sa kanilang pagkakasama-sama, · sa pag1gmg malayo sa kanilang sariling bayan, kay sa noong mga panahong sila'y nangarito sa Pilipinas. Talaga raw yatang gayon: nangasa-ibang bansa. Ang panana~ik daw sa sariling bayan ay siyang tanika .. lang buniibigkis sa kanilang mg!I. puso! Mapalad siya, si Ernesto, at hindi siya umasang roabuhay sa pamamagi tan :ng pag-aartista sa;. mantalang nasa ibang lupa. Kung hindi, marahil daw ay naghikahos din siyang tulad ng iba sa ating mga kalahing hangga ngayo'y nangahihirapan pa rin Siilo pagbabakasakali sa tanyag na siyudad ng pelikula: sa HollYWood. Bagama't siya man ay nagtungo sa mga studio roan at "tumingin-tingin" kung siya'y maaaring magkaroon ng pagkakataong makalabas sa pelikula, pinagsikapan niyang makapag-aral at magkaroon p.g ibang uri ng hanap-buhay. Kumuha siya ng Interior Decora .. tion and Painting, o sining sa pagguhit, pag-aayos at pagpapalamuti ng tahanan at iba pang gusali. Nagkapalad naman siya, at nang magtatag na siya ng kanyang tanggapan, ay marami siya agad na naging mga suki, karamihan ay mga pilipinong maririwasa na nangagpapatayo ng kanilang tahanan doon. Kabilang sa mga taha· nang kanyang inayos ang ipinagawa nina Billy Smith. Kung sa bagay daw ay maaart siyang magpatuloy ng pamumuhay doon. Mabuti ang kanyang kini• kita sa pag-aayos ng mga taha· nan. Magaan ang pagdating sa kanya ng kuwalta. Nguni't ... sad· yang hindi. maamin ng kanyang kalooban ang manirahan nang palagian sa ibang bansa. Hindi niya maiwaksi. sa kanyang guniguni ang mga alaala ng sarili niyang bay an. Kahit na gaano siya ka· ligaya roon at kahit na talagang mahusay ang kanyang pamumuhay, ay hinahanap-hanap ng kanyang d1wa ·ang mga bagay-bagay na kanvang nilisan. Kaya, siya'y nagbalik, at haba raw siyang nalalapit sa paglalak· bay na pabirlik, ay lalo namang sumisidhi ang kanyang pananabik na maKarating na't makitang mu· Ii ang 'Pilipinas. Bawa't bayan daw na kanyang maraanan: Ho· nolulu, Tokyo, Hongkong, Sang .. hay, ay lalo niyang nababatid ang kaibhan sa lahat ng sarili niyang Maynila ! Talaga raw maganda sa lahat at mahal sa lahat JLANG-ILANG Hinahanap ng marami niyang tagahanga ang muling pagganat> sa. puting-tabing ng magandang si Linda Fstrella, na nakangiting bueng kasiyahan sa larawang Ito. .f.ng per las ng dagat Silangan ! -Talagang Paraiso itong ating bayan - anya, na sa mukha ay nababanaag ang isang cj.i-pangkaraniwang damdamin ng pagpapahalaga.-Kung makikita lamang ng ating mga kababayan ang ibang mga siyudad sa Silangan . • . ang marurumi at wasak-wasak na daan, ang mga pulubing gula-gulanit ang damit, ang mga bangkay s11kalsada na nangamamatay ng gutom . . . . isip mo ba panahon pa ng hapon "tiito sa atin, noong talagang napakahirap ng buhay! Nakapangingilabot. Kung makikita ng iba sa atin, marahil ay mababawahan ang kanilang pagrereklamo at.panunuligsa sa ating pamahalaan at maiisip nilang higit naman pala tayong mapalad. Gayon na raw ang ligaya niya nang siya'y dumating. Hindi niya akalaing napakamahal pala niya ang lrnnyang bayan, kundi nang halos maluha siya pagbabalik buhat sai dalawang taong pananahanan sa ibang lupa. Ang isa sa mga unang buma~i sa kanya'y ang dati niyang kaibigang si Luis F. Nolasco. Ibinalita nitong naitatag na niyang muli ang sarili niyang samahang Nolasco Bros. Itinanong kay Ernesto kung nais niyang lumabas sa mga p2likula ng kanyang samahan. OK'l'UBJlE 12. 19'7. ISINULAT NG ••• (Karugtong »!:' 1ui.sa pah. 13) pa rin sa pagtawag sa Di;os ang Jahat. Sa lab!'s nito, sa pintuang may tama ng mga punlo, ay lalong marami ang naghanay na pulubi, palibhasa'y may mga kawalAmerikanong nagsisipasok doon, kundi man magdudulot ng limos na bagol ay nagkakaloob naman ng rasyon. ' Hindi kalayuan sa hanay na iito, ay may isang babaing umaawitang awit ay nakapagpapagunita ng maraming bagay sa lumipas na panahon. Isang lalaking putol ang kaliwang paa ang biglang 1mmilos nang marinig ang awit. Kinuha ang kanyang muleta at lumap:t na parang humahangos sa pulubing kmv.akanta sa dako roon upang matawag ang pansin ng sino mang maaaring maglimos. Ang lalaking walall,g isang paa'y pumiling. sa pagkakaupo sa pulubing umaawit, bago minasid ito, mulang ulo hanggang paa. Napatigil ang pag-awit ng babae. -Bakit mo ako tinitignan ng ganyan ?-ang payamot niyang usisa sa pangahas :ila lumapit sa kanya't nagmamasid. Lalong sumasal ang tibok ng Nayag ako l.qlpagkaraka - ang pagtatapat ni Ernesto. - Sinabi ko sa kanyang hindi ko nalilimutan ang aking mga utang na loob. Saka, napag..:alaman kong sa kanyang samahan ay muli kong makakasama ang mga dati kong kaibigan, tulad halimbawa ni G. Joaquin Gabino, Si Gabino ang nagturo sa akin ng pagsasalita ng tagalog. Utang na loob ko sa kanya ang madali kong pagkakatuto ng wikang iyan, na, siya ko nang itinagamit sa pakikipag-usap sa lahat ng pagkakataon. Lalo pa nang ako'y nasa Amerika. Alam mo ba: ang mga pilipino sa Amerika na kapag narito'y inglisan nang inglisan, ay walang sinasalita doon kundi pawang tagalog! At napangiti siya. Muling nanariwa sa kanyang alaala ang kanyang mga karanasan sa Amerika. -Talagang totoo ang sinabi ko sa iyo - arig ulit niya_. -Talagang nag-iibayo ang damdaming-makabay:m kapag ikaw ay malayo sa sariling lupa!-# puso :11g lalakirig Iyon;;'":mlidi Bf16 ~ OCiig kamay ng nagkakamali. mulat: -Mercedes! Diyos l\.o! Ikaw rga ba ?-at namasid ng lalaki ar,g surtog na mukha at marak na p:sngi ng babaing iyon. Sunog sanhi sa pagkakasabog, marafol, rg pulbura at ang· kamarakan ay bunga ng gutom at kapanganyayaan ! Hindi nakapagsalita ang tinawag sa kanyang pangalan, at ang tumawag naman ang minasid na ma bu ti. Isinulat Niya ang gariito sa kanyang Aklat na Di Naluluma: "Dalawang artista: ang inyong Tanghalan ay ang daigdig ... Sa tunay na buhay, kayo•y talagang artiiista." Saka, bumaba ang tabing ng: Karimlan-ang abuhing pakpak ng Dapit"hapo'y lumaganap na sa buong purok. · <WAKAS) -Renato! Ikaw ba? n:yos ko! SA RUNG BANGGI ... Ano't nagkaganyan ka ?-at napa- (Karugtong ng nasa pah. 19) hagulgol ang babaing iyon, bago ha ko na ang tugtuging iyon. napayapos sa kanyang kapiling, !yon po ang pinakamaganda sa. nang di sinasadya · aking mga nalikha na, palibha-Ang Digma, Mercedes! Ang sa'y iba rin naman ang aklng naDigma! Patawarip. tayo ng Diyos! ,ging ispirasyon. -Nguni't huwag, huwag kang Sinulyapan at nginitian pa si lumuha, Mercedes! Ayokong Ju- Marina. muha ka !-at si Renato,-ang dating Payaso,-laban man sa loob i;iiya'y naglabas ng kailyang dila, kumindat-kindat at kumanta ng isang kantahin~ mapanudyo. At, si Mercedes, ang pulubi na ngayon, ay ngumiti. . . humalakhak ... kahit may luha ang mga mata. • • • llang saglit pa at ang dalawa'y bigla nang nawala sa hanay na iyon ng mga labi _ng Sangkatauhan. -Na:iding-ang wika ni Rosa, -maibigan mo kaya kung pamanhikan ko si direktor na bilhin ang iyong Sarung .Banggi, ipalimbag, gamitin sa pelikula at ikaw pa riu ang aawit? Hindi nakasagot ang dalaw3.! Makailang ulit na. lumunok si Nanding pagka't parang nanunuyo ang kanyang lalamunan, samantalang pinangiliran namau ng luha ang mga mata ni Marina, sa malabis na kagalakan at kabiglaanan. mutuloy>