Magasin ng Bagong Buhay. Agosto 11, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Agosto 11, 1957
Issue Date: August 11, 1957
Year: 1957
Rights
extracted text: Mge Sulat. Sa Editor B:igo pa lamang po akong nagbabasa ng Bagong Buh¡1y nguni't kinagigiliwan ko nang basahin, Jalo na ang inyong magasln. Kun,g s::ibagay ay manipis lamang at di naman karami.Nn ang nilalaman. nguni't may · mga pitak na kapakipakinabang at nakaaaliw na basahin. ~¡1~ ~~ "~kra":a 7n;'t:g 11itak na pangk,abataan. Nais ko po Jamang mala~mm kunJ!: magkano ang . ~uskripsiyon sa inyong ma gasin ( walang pahayagan). -Lily P. Franco, Bolto11, Siyudad ng Dabaw. Hihir"•l'in n1min an9 iyeng akch, Lil,.. Hindi ma11rin9 "m...-S.", "'I aming maga· sin. Sivem,.r• kalakip ng P•· hay .. an. Tungkol sa hala1a n1 tu1krip1iyGn, m1ltabH• mo H pahina l. -liD, Napapansín n2míng panay na ·1arawan ng babae ang ginagami.l ninyong p;.balal. at karámiha'y naka-"pose" pa, nakaharap :it m1.kalingin sa kamera. Jlindi naman kaya makasawa ang ganyan sa inyong mga mambabasa? At hindi kaya nawa'wila na rin . 1mg sining sa inyong mga pababt? -loe Cristobol, Son Juan, Ritol·. Ptra .. tlllift ho, MhMt C'rll .. 'MI, , ... l1raw•n "I IN· b .. ay hlMI IM ......... hilen ""'"' ..,.,utad din "11 nati1iyft rMmi"I di nlriyo pa91a· wwans tumtrtgln .. inyong lna, •M•• lku"9 mayrooh) o H ""ª babai"I nakaka1alubo"I ninyo M daen. Ang sina• ""¡ nirty°"'9 " P6$1" ay. K• ri1t9 1lni1t9, 9'fundin 1ng sinlnt nt pa¡,har•~ H kemtr•, -ED. Labis ang al<ing pasas.alamat sa ibinigay ~inyong ragkakataong . makapag"alathala ako sa inyong Magasin ng Bagong Buhay . • '\ng ginawi ninyo ay nakapagpasigla sa aking hanga· ring magpatuloy na mag;imbag ng mga lathalain sa iba't ibang mg~ palimb2' r.an. Kalakip nito ang aking 1•ananalig na ang MBB ay patuloy na uunlad at laging magbibigay ng pagkakatacn sa mga kinauukulan. --Osear Flor, Mala.bon, Rizal. W.... •11 M iyo. O.C.r. ...... TAPOS NA ang kombensiyon ng dalawang pangunahing parlido sa Kapuluan - an¡; NP al LP. Nakiltakda na ring idaos :rn1 J<ombensiyon ng PPP, LM" al ng ib1 pang lapiang handHg "makipaglahan" u dnalínf na hal1lan. Panahon na n¡: p1ngatawanan1 p•f kampanya n.r b1w1't k11ndidato: p1mumudmod ns $d1pi Pansangako ne: laliat n¡: kasa¡:anaan at ka}inhawahan ng bayln. . . kamay ritn . .. kamay roon ... tapik .. ll.fili. .. yakap .. Al gaya ng dati, ang hayan ;iy m1kahmgang1ng nagmamasid.. nakikinig.. nalalangay ng paniniwala sa "matafdmis na pangakong laging napapako" ng mga pulitiko. Kung pakliisipin ang mga rangya)'&ri, dapat sananc magk!bit-balíkat na laman¡ an¡ bayan at huw•c: nang kumilos s11 datatin¡ l'll halalan. D1nga't hindi muari. Hinihinsi n1 tung\ufin, bilan¡ marancal at ·"m•y parunacutang mamam•·y~n. na gamilin ang karapatang pumili ng mga taong uu1it n atin; hansa. Kaya bindi maaal"'ing di layo pumili r t kandidalo. ;at bumoto sa 11 arating na halalan Subali'l. upan¡:: hindi magsisi. kailangang magpakaingat r.a sa paggan1it ng ating k;i· rapatan. Hu,,ng r.atatangay na bmang sa mi:a pang1ko al katamisan n~ dila. Anang isang kandidato: '"Mi;a kabahay<1n .. . ibolo ninyo ako upanc mahango 1ng :iting b1y1n sa malaon nang b•hinp1n ..... Sabi naman ng isa: '"Minamahal kon1 mea kapalid . . 't;in1kihkin ªITJ: inyong Jingkad: Ang buhay ko man ay hancl.ang ihandog ko sa inyo J,.ung siy;ing kailangan .. . " Wika naman ng i5a: "Ba~ ang minamahal. . hinthingi ko ang: inyong tulong! Kung ako'y magtagump.l)" ay hindi nanian ako magiging walang utang na loob! Si&ikapin kong malluklok u kl~ana1n, k1'ig~ahn, kaginhawahan .. blah. . blah. . blah . . . ang rinakamamalUI kong bayan." Mar1mi p·1. . napaka$asa· r a p a t nap&k1¡ a.i:andang l!'&a pangakong lah"1 ;il1ng-alanl( sa bayan, d~· . ,. __ hiiyan at para sa bayan." Subali't huwag ngang patatangay klagad ang b1yan. Pa· kaisipín muna al pag-anlan~ n,abuti kun~ sino ang lalong malapal al karapaldapal ib<>· to. Tingn1n ang k1nilang mga Lom11l11b•u luwi119 t.l11990 119 u•aga DC l11tokfp 111' pob11yo90119 H.QOMG IUHAT T..,..,11pmi: Mo111l<1Tlm .. lld • .. Flo•••U_f'_, Sto. Cru1. Mor11ila Pa--.011lolcf119 limbo•<>• : PSI" Pr•11. S.•pa~ A"•-. L1111ood Quero11 • ....... 11 .. 11 EDDIE RAÑOLA MTIICEOU R. MACAU.LAG FETE VE1ft2UtlA Pi111•-Pa1>h•loo110D S. Si•i"C Cltl:COltO ft, nOllEKCIO IEM T. SANTOS" 1: ......... al k111uloag- IQ Aa11.,.ir1> P••~r11po H&.LAGA lfQ SU~IS1'0M: 'l\l•l•.._ "u-a .• ·.n.oo· A.ala ...., ""-· · ·"'·• 1 ..... IHll ,, , tl2.00 DllM• ................ ,. .. ..i .. - ~ ..._ A"f J'""H"f P.tntulOflt ~ro uy •Y na9l119 mat1,1t u kany11t9 lftf• JNl"l•ke nNllf ,.....hMI "" k1nylf11 .-1klmpany1. K1ya M'"ª" hindi n191l1I anv MY•" M"41 11.,. •nt t1nt1klllkln at llvk....- ~ Mafali:enyanf" • nagl!Yo'a, gim1cawa al mail.ilSllhang .¡:agawin p;,i. saka sila 1,atulan. llan na s;,i mga pulilikong hinigyan nalin ng k;ipangyari· ilan ang hindi lumupad sa mita p;m1:ako? llan na ang nang l:'angimpo sa puweslo ay wal~ng ¡;inawa kundi maJi,~imu ng baba at inanabako nang 1rianabako' Han na ang nag]'lllyaman !amane at naj!pasasa n kasap:anaan matapo5 Jinl;ingin ang bayan? llan na ang nagsipagtaas ng noo mala¡>0s makuha anl( ating mga botong ~inungkit n1t kanilang mga ngiti al himas noong p1n1hon r.g kampanya? Marami.. maramin¡; marami. Ang hayan lamang anf walang dala, nguni't siya ring nagiging k.11wawa~ Kung paano kikiblanin ~t n•1kikibla ang ffl!!!i!I kanrl'~a\o -madali. Halimb:1"· · lsanii: y;ulltlkong ihi· 11umandida10 ,1 kany~n _ ¡.1artido ang nat1lo ;, ~ . ,,~ ,ensiyon. Sa sama np: '""º· nilayasan ani: mA:a ka· s::ma 11 umanib u ib.lng par· 1 ido upang dilo naman ku· r..an<'iidato. Aog g1nyan b1n¡¡: 1';md1dato'y karapalltapal sa hoto ng hayan~ Ang isa nam1'y ningang<1ko r.g Jubos na kasaganaan. Nakahandang ihandog sa baya1\ kahil na a.llf kanyang huha)·. Ni:uni'I kilalang-kilala na ng lahat na makabaÜ-dili samallliil, mukhang salap¡ al na.R· rayaman lam1n1 sa s.arili sa ranahon n¡: n11kar:unc panu· nungkulan. lto h1 ang n•ra· r1pll iboto~ lto n1mang isa ay -ubod n¡: )"ahan¡t. Siya na ang plnakJi1;1agaling ... an¡ pinakamahu· h;,y. . . 1n1 pin1kamagandang lalaki. At atake rilo, atab roon sa mga kalaban. lbubunyag umano ang kahuda"n ni cayon al ang kasamaan ni ganito. Pagkatapos, sa isang himas lamang ay nasan ang Uunganga at nalimot na ang tungkulin sa hayan. lto ba .. . '! Ala·Idolo nx Bayan naman· ;•ng isa. Nililibot ang m«a pakngke.. gina¡ala ·ang m¡a lillryo ... 1ng mu poolt nf n1ahihirap... ang halos bu· magsak nanf mga bahay u 11~1 cabi ng pusalian. Siya r¡¡w iy isa rin11. "t11ap1tttan,; r.ol n& maliliit".. ísa ring "kampeon ni{ m1hihirap". Nguni't kailan pa? Ngayon na lamang. Noong araw ay laging nakakotse, uakaamerikanil'l kurbala, nakasapatos n1 puti al de bilston pa. !tu nga kayil 1 mi: hagong "kampeon ng ma· AYAN ... Pag~aralan lamang mabuti ang bawa't kandidato, hindi magkakamali ang boyan so paghatol l>ibirap" na d11pat iboto ll.g hayan? Galanteni¡: masyado naman nng isa. Biga y dito. . . abuloy doon. . gasta rine. . "blow out" doon. Panay na salapi. Salapi ª"R puhurian upang b:gyan ng pagkakataong "mahpaglingkod (daw) sa bayan". Kung ilo ang manalo, ay paano inakababawi? Alam na r.atin! Al ito ba ang dapat iboto? Pag-aralan lamang mabuti flTig bawa't kandidalo, hindi magkakamalj ang bayan sa ragha,tol sa darating oa h:ila J;>n. Ang yumaoni.: Presidente Magsaysay ay isang hahmbawa ng matapat at marangal m• kandidatong karapatdapat sa hoto . n,g hayan. Noong pana hon ng kanyang pagkampan) a, hindi siya nangako ng "langit al lupa" sa hayan; hin di siya namudmod ng salapi; hindi siya ·nang-at:i.ke" nang !~bis sa kanyang mga kalaban, maliban sa m~a bagay na dapat laman¡: ibunyag: hindi siya na m a ral in¡:: magii,.ing kampcon ng mahihirap ... Ang ipinangako mya") ang: pagsisikap na "maginJ! karapatdapat"' sa bayang hinihingan niya ng- tangkilik. At Ang malalaking pamiting ng alinmang partido ay dinaragui•n ng makapal na taong nag,isipaniwala u "mat .. tamis na salita at pangako" ng m;a kandidato. Sub1li't dapat nang mag·ingat ano b a y 11 n upang di malinlan9 ng mga "magdarayang pulitiko"! AGOSTO 11, 1957 noon ay hindi siya nagkunwari. Kmakalong niya ang mga bata, sapagka't talagang magiliw siya sa mga paslit sa pangyayaring wala siyang anak na maliit: nakikisalo siya ~a pagkain ng mahihirap. sapagka't talaga naman,g ~anay siyang kumain sa dulang al ~"- pinggang lata; madalas na naka·polo lamang o naka-diyaket kung hurnarap sa bayan, sapagka't gayong talaga ang ki· l'agawian niya noon pa man¡:: araw; rnagiliw siya sa mga Doanggagawa at sa mga" dukha, ~apagka'l talaga namang lumaki ~iya sa piling ng m:ihi· hirap at matagal na nakis<1ma sa mga manggagawa bilang i~ang tDl'kaniko; \aging nakangili at masaya sa lahat, ~ilpll.'!ka't t:llaga namang ma· ~ayahin siya sa mula"! mula r• Hindi nga nagkunwari la· rr.ang ang ldolo ng Bayan r.oong panahon ng kanyang pagkampanya. Ang lahat ay ginawa niya nang matapat at bukal sa kalooban, na siyang lilrns sa kanyan¡f katauhan. At hindi naman nagsisi ang bayang naghalal sa kanra. Sapa~ka"l nang siya\ mau!)Ong Líder ng bansa ay hindi slya nagbago munti man. Tinupad niya anl! kanyang mga pangako - hincli am: paglaganap ng salapi.. hindi ang ganap na kasaganaan ng rna hihirap hin<ti ang lubos - na kaligayahan para sa lahat, na mahirap man¡¡yarj sa alin nang panahon - kundi ang paglalapit ng pamahalaan sa hayan at ang "pagiging karaI'¡¡l-dapat" sa maliliit na mina'ha! niya hanggang sa oras ni::1,anyan\( kamatayan. Al ang hiya'~· hindi nga nagsisi sa minsang pagkakaroon ng Rarnon Magsaysay s.1 palasyo ng :\ialakanyang! Isang Magsaysay din ang nararapat ilagay ng bayan sa J\!alakanyang sa darating na /1alalan. Al upang magawa ito, l;aiJangang pag-aralang mabu· ti ang pagpili ng ibobotong l:andidato. Mag·ingat ... upang hindi magkamall at magsisi r,agdating ng araw! -R. P C:~mho~ Isang JK:augaliang PiHpinoeee "HUEGO DE ANILLO" Ang larong ito ay nakaugalian Mng idaos MI mga iapistahan M Laguna. Ang mga kalalakihang nakababata ay wmuakay M kabayo o bisikleta IWI may clalang tinulisang patpat na pin.famutian ng makukulay na laso 1• dlllo nito. Sila'y humahanay NI isang linya af sa huclyat ng reperi ay nagkabrerang patungo sa pi1ing kinatataíian_ft9 mga lingsing sa clHn. Ang bawa't iw'y ganap na nagsuwmikap na maisulot •!t! kanyang patpat sa 1ing1ing. Ang mabkuha ng pinakamaraming 1ingting ay siyang magwawagi M laro at magkabmit ng gantimpala mula 1a reyna ng pista. Lubos na matañcla •aysa maraming •• !lllgaliang Pilipinong umiiral hanggang ngayon ay ang paghahandog at pag-inom ng - GINEBRA SAN MIGUEL"Ang .l{inaplgiliwang lli~bra Buhat Pa Noong 18J4.I" Sa loob ng mahigit na isang daang to1on, GINEBRA SAN MIGUEL ang paboritong hinebra sa Pilipinas. lto ang na•apagdulot ng higit na •asiyahan sa lalong maraming •apistahan at riiga pagtitipon $• mga nayon af bayan sa buong •apuluan sapagka't nag-iibayo ang sarap ng mga inumin •ung may GINEBRA SAN MIGUEL. ' MAKINIG SA; .. Edong Mapangarap" sa DZFM. Martes. lka-8:00-8:45 ng gabl; "La Tondeña Grand Amateur Contest'" sa o'zBB. Llnggo. ika-5:00 6:30 n11: ga.bl isang proiukto ng LA TONDEÑA. INC. Á'<l'.I pag-uulak nan1an ang isa sa mgt1 sumusun()(! 1't• 11akbang, gaye ng makikitanq gínagawa 119 ba':it:t' sa gawing kanan. KULAMBO Ang lal:lwigang Batangas ay isa sa maraming pool• ng Pilipinas na tumutulon~ sa pagpapaunlad s~::iting ban:-¡a. Maraming uri ng industriya at ka· \akal ang matatagpuan doon subali't ang una. nami11¡; tatalakayin iiy iing ko!akal nila ng kulambo. Maraming bayan sa B .atangas ang nagtutu. hh1~;·1ulong .sa pagyari ng mga kulambong maipa;~1:11nahagi sa l>uong kapuluañ. Ang isa sa mga iyon ;iy :mg Alit.1gtag, ang pook iia tinungo namin kam:a:•eilan al siyang kinabatiran ng paraan kung ¡::1~1umo ginag<l\\"<I ang kul'1mt:io. MAGASIN NG BAGONG BUHAY Nilhlabhun at üuir,/mirul11n ong m.otiy(ÍS pagkatapos. Kunr kailanqang 1.-ulayon w¡ ntn n.1 tin 119 gumogawo niyon. lsattg tuhog na Upang maging. T1Wayo.s ang paq.sasama .sn dc.lawang kula11 ng .sinulid (pula at puti), ang mgG. iyon ay isina.sabit !l.:. hanayan. Tunoy na kasipagan ang ipinamamaLls ng naka!aráwang si Gng. Elena flc.gan ng Alitagtn1;. sapQq}ul'.t ~a ka~ila; np kanyano. kataru:fa1m O"!f f>;Otufoy 'p.:;: rin S'U¡Q SO kanyang lcinagawtnng gaWdin •. aftQ..P""Qhahabi. "· ~L ___ ' __ AGOSTO 11, 1957 matiyas ang hCL>ak '1i Gnq. Ju~na Ciuaáes ng lbaan upang ibilad wiua so imt. ng ar11111. Sinusuicat nita anq haba ,at l<ipad ng hi11ab111µ .<:inulid upang mabatid kung ano G.11.g magigi11•1 i1•ki 119 ktdam.bo. SUNDAN SA KASUNOD NA PAHINA 5 KULAMBO ... K-1ru9ton9 Ganito mrn /· . ta,nc.whig · )' ,a~a.mwang .Ji maramiJI .Mlok1ta S<t ., lambo sag 3awaa11 11g lcu· kuha sa atangas. Jto' tagtag nú g:~aa_11 jll Ali~ lipa Adaja:i m Gng. FeG BUHAY MAGASIN NG BAGON "ISANG Iumuluhang ina ang nagtungo at nagsumbong sa pulisya ng Miiynila sa Isaac Peral, Ermita kahaporg ika -5:30 ng hapon dahil sa umano'y "malabis na pagsira sa katawan ng kanyang anak ng mga manggagamot sa PGH" matapos mamatay iyon • sa na· turang paganmtan kamakailan ng umaga bunga ng sakit sa utak. Hinihinala na añg bangkay ay ·'pinag-aralan.'' Hindi lamaug i!o ang sum· bOJl!I' hinggH sa PGH. Kai!an lamang ay isang ama namarí a11y 11ay.sabing namalay aug kar1yang anak na may labintat. lo11y taorig g1dang dahil sa pi· nabayaan 11g mga kiriauukulan sa pagU,rmta11. Ayo11 .rn 1upo11g m1gsiyasat sa PGH, 11apatu11a· yang ang p'agamutan ay wa· lang nan9aka$11lat $U regulas· YOJ!. Sa makatwid, ica/ang tiyak 11a patakarang li1rns11nod ang 111ga 1wroraan. Hindi sapaf na -11a9-aarat at nagsa11ay ang i.sa11g doktor o iiarses upang makatiynk ng kinakai/a11ga11g tmigkulilig dapat gawin sa taw:ig 11g pagkakataon. Hinggil naman sa balita .<;a itaas: Maaariirg higif pa sa paglnha a11g gawin namin kimg ito'y sa anak natnin 111angyayari. "SAAN SULOK ng daigdig tayo makakakíta ng mga ari· arian ng simbahan na ginagav.-ang kalali.alan kundi sa bansang ilo?., tanang ni Garcia {Leonardo L., Kanscbal ng Maynila.)" Sa pogpuna 11i Konse11al Gorcia sa pagkakaroo11 ng mga t•ndalmn sa loob ng bakuran 11g $imbalmn 11g Quiapo ay pi· · nagsabi/ian siya 119 Holy Name Sacie!ics 1lg ganito: siya (si Garcia) ay di dap<:lt makiafont sapagka't walang kinala· ma11 sa pamamalakad 119 .rimbahan. Paltos a11g paratang ng HNS kay Garci.a at ma.~asabi nami11g 'pambihira' ang ra· mamalakad ng simbahany tt. 1iu!ukoy ng HNS. Ang pani11i11AGOSTO 11, 1957 digan ni Garcia ay alang-alang din sa relihiyon. SI CARLOS CRUZ, 29, may· arnwa't mga anak al walang trababa ng 275 QueSada,. Tunclo ay nagsadya kagabi sa tang· gapan ng llta11i/a Times at nagr.ol1ayag ng ganita: ibig niyang ipagbili ang kanyang isang mata. (Agosto 6) Ang lwkbcmg na ita ni Cruz ay bu11ga ng pagdaralwp 11g kd11ya11g mag-anak. Masakit isiping dito ay may mga omoiig kai¡angan pang magbili 11g mata upaug magkaronu lama11g 11g ipakakai11 su kanila1111 pami!11a. "INULJT ang kanyang matigas na pagtanggi sa lahat no;: a!ok ng Lapiang Liberal, kabilang na rito ang pangunguna sa likct ukal sa senlldurya, Hinagubilin ni Manuel P. Ma1;ahan sa kanyang mga kasamahan sa PPP (Progressive Part11 af tl!e Pliilippincs) ang pagtalatag ng makapangyarihang organisasyon sa lahat ng :;3,~into elektoral sa buong Pilipinas upang siyang nwngalnga ~a ka¡Hikanan ng pangkatin sa halal:mg idaraos s11 Nobycmbrc" (Agu,1v t:¡ . NAGPASALAMAT d:u ang Pangulong Garcia sa pa&titiwala ng mga tauhan ng La· piang Nasyonalista sa pagka· hi1·ang sa kanya (Garcia) at sa pagkapili kay Espiker Lau· re! (Anak) upang siyang magwasiwas sa bandila ng NP sa cfaraling na halalang pamban· sa." "IKINASIYA ng mga lidcr 11g Partido Liberal difo (Villa· sis, Pangasinan) ang pagkahirang sa naging e~piker Jase Yula al Kinatawang Diosdada J\1acapaga\ upang m¡iging mga bndidato opisyal ng lapian sa pagka·Pangulo ang una at pagka·Pangalawang Pangulo ang il;a\awa." A1ig latlang magkako.<unod na /apiau sa itaas (Nl', LP, Fl l'l'P) ay para.parang nanga· nga!mrdakon 119 tagumpay. Ti· uak na (H!g dalawa sa kanila c1¡¡ nagpopoklkas lama11g ng ·loob. !....Gfll". NAPATUNAYANG PAGSUBOK! Kapagka~·o'y lumur¡ok ng pamaY.i ng klíOI nakailangandumaansasarahanngs1knrn rabagomakabuli.angpa.i:kakam11n1:g1n hawaaynaantala hangg .. ng"'magbukas angsorilh.an.Napagalamanngmgamang. gag_amotnaangolansamgasangkapngka· ramwang pam;;iw1 ng korol ay binabalam ang 1><11:daansapahgid ngsikmura Datapwa'I paglunok rnnyo ng may ~aUu· hang bisang CAFIASPIRINA, ang 1><1gkabalam ay napap,ram. Ang mga kaUbayan sa panggagamor ay nagpapalunay nasa s.andaling ma~sirnulang malusaw ang ta· bltlang CAn.4.SPIRlNA sa tiyan, angbis• aylumalagos,apaligídng•ikmuraa1sinu· sugpoangk1ro1sa.nmonnagmumula ANG 3 l<AGILAGllAlAS NA "PANlA8AN SA ICIRg~~u~g, c~=t~!!'~~N~GAY NAG· 3 Ulit ng bisong pomowi-ng· kirot ng ospirin ! WAlA NG MAKAl(APARIS SA 8AGONG PORMUlANG MAY TATLUHANG 81SANG CAFIASPllllNA Ul<Ol SA OAGLI, HIGIT NA MATAGAl NA GINHAWA Aial;'.Lhilnm. an~ CAFIASPIRINA ay -nagdudutot hindi lamang isa kundi da· Jnwang daglrng nagkakabisang pama· wi ng kirot,at may pangatlo pang sang· kap na nagbibigay sigla, pinapawi ang paogh1hma,na rn<ilimit kaagibat ng kl· rot. Angtatlong-sangkapna i1o'ysabay· sabay na migkakabisa upang magdulot ni: mab1hs na ¡¡inhawa. Bago nin yo ma• laman, ang kirot ¡¡.y napawl na pui ng nakababagabag na kaagibat nito. ~=¡~~":;:~" ."~ :;:~;i~:o";:r~:;.,"~ :.:·:~~º~~~:~:·::~: ;!,:":,'::~~;:;;~: ukol so dogli, bonoyod, al liyok no ginhowo ,.. ,..hil n9 ulo, sipon, 1 1ongko10, BAGON6 PORMULA 7 ng murang serbisyo sa !"ilyun .. milyong gumagamit ng Firestone! • 5 MABUTING DAHILAN ku119 INlkif byo'y n•ft•'•- n1 .KALIG:TASAN SA llA~ONG GOMA n• mur• P• "'"' % n1 HALAGA NG BAGONG GOMA.. N FIRESTONE FA;CTORY-METHOD NE W TRIAD$ • 0 Dollltn, P1kin1bln11 SA LANSANGAN MAN O HINDI • 4L'5% LALIM NG HIBLA n• m•y gom1n9 cli·n1hihiw• 0 MATlllAY AT MATIGAS NA MGA BARA NG -TRAKSIYON p•r• N llNiyOftl bt8flgln 0 WALANG PATID NA CENTER RIBS p1r1 " mat191I na 1amit 9 MARAGDAGANG GAMIT SA MIL YAHE u t,1w1't tom•"9 FirnlOM J'lrttfOfte TIRE & RUBBER CO. OF THE PHILIPPINES RETREAD & TIRE REPAIR f'LANTS: DAVAO * MANILA • CEBU ' W.•l•it .a "n.. Y~ .. 01 rb.,1 .. e"' T1>wint L.,.H, 8:¡e.t:OD 11'.G "l)JM ~~~ MA'lARATING NA ng tao ani mK• bituin! llo'y sa pamamaj'.!.it;111 11 ·~ dambuhalang nd)'O·lelebis1on sa Jordell Banl;., lnrl:i~f'ra n111 nak:italagang gami1in sa lntorru1tiontl " G"ph~ siul Yur. An¡;! 2.()()0.toneladang apnato na nasa dalawang m"rtitit'-')" na salnlayan ay makapathihimaton nK mga bimin s~ alir. mang baha!:i ng kalawakan. LA61S NA PAGMAMAHALAN ng alaJill al n¡¡ panginoon an·: i11im11namalas "# dalawan¡:: nas¡¡ larawan. Ariow-11raw ar isin ;1~;.11a ni W•lll'r Hacicrty ª"!! kanrani asong ~¡ Mikr U· Jlafl,kii'f nltn¡!o::ngamba si}an~ itn")I nian,eulil:i sa k~nilang ta· n:inan ~3 Cloin.:!o. Ma_v t~;.,s n;i fi"2"' J,;apag n11k<11ingka~ad. ~¡ M¡kt· ay malimit ka..:ul:it:.in ni;' 1n;;a kliyentc ni H~~crl y MAGASIN NG BAGONG IUHAY RI Dr. F• "•I M11n•• lolnalln M T•v•l • V ni,,,.,_ .... _ .... ~ ..... ·W111ng gamot ni m111tin¡ mñalunu 11 r•DI· muahe na maaarlng malla- too1 kalagayan. Kung •ne iu pagpararnl DI 1atas. An1 itina- ay magbroon 11¡· p1m1m11a lagubilin¡ tulya o dahon DI RJ .utong o ng auto, o m11klrn.alun¡g1y ay naklk1tulon1 roon .. kaYa n¡ sakit ·na h1fiudahil ~• sabaw nito. Ang bu- enza o tlous, o kung slya'y ma· wanan1 regla n1 mga babae o open, k1il1111aD1 iti¡il dl)t :lDI n1ulin1 pagdadalantao ay an1 pagpapuaso hanaan1 11 hindi rin na.kababawas o na- 111n1hon¡ maaarl na siyang kapa:niapaba10 ng gatas ng rnaka11n1p nito. Sa panabong ina. Kung ¡mg jna ay na¡da- !to n1 pagkakasak:lt, mHlliDI dalantaong muli, 1ng pag-awat :i.un1n ng 11tu ang suso 11 sa suso ng sanggol ay kaila- pamamagitan n¡ m11 mamangan up1ni siya ay hindi to- -ior sa mga takdang oras upan¡ toong mapagod. Hindi totoo hindi magsitl¡u an¡ auso at na ang gatas ay hin.di naka- sumakit. bubuti sa sanggol sa ganitong N1k1k11"'° Ita "'"9 Sapat panahon. M.aaaring nagkuku- •"9 511191011 l~ng na lamang nguni"t ang Kaiba SI p.agpapasuso sa uri ay hindi nagbabago. bote na sinusuklt, ang gatas Kallan Ml .. rin9 Mapnuto1 r.1 n:anggagaling sa suso ay Mayroon lam1n1 ilang P•I· hindi matitiyak ang dami at kakataon n1 kin1~1i11ngang ito'y l!tatatantiya na lamang ipagbawal ang paoapuuso ng in:a. Kung ang san¡¡ol I)' n1 iDa. Ang tisis ng laa. pag· ruatiwasay na nakakasuso at kabaliw, ·o epilepsiya, ay mga natuttilog ng mga 2 o 3 oras •lahllan up:ang ipa¡bawal ng ban¡g;:in¡ SI susunod na pagdokto: ang pagpapasuso. Ang - 'Papakain, at siya'y bumibi,gat mga sakit na pampalagian u. ti•1b1nf, maip1h1lacay n1n1 I)' '.llH1kaplplgil din .. P•IP•- siya'y tumatan¡gap º' WIS· puuso ng inng _ina. Kadtla- tong dami ng gatas. M1y m11 nn, k:apag ang utong ng su.· in.a naman¡ lbi¡ malaman so ng ina ay p1b1ligtad, ang ang ~iyak n1 dami ng gaUs na sanggol ay magdaranu DI nasusu10 n¡ kanilang anak. birap sa pagsuso, nguoi't ng• Ito'y magagawa sa p1ma11111i· yOD namu. .,. 1Da.J' m¡a m•· . tan ng pa,ztlmblng sa bata blbillnc panlapat •• suso na ba10 pasusuhin at pafkapuu•o. Hindi rln dapat kalimu· hn n;:i ang dami ng satas na sinususo ng sanggol sa loob n¡ 24 na oras ay magkakapa· ri~. Ang pagtimbarig u ung~ol il)' totoong pitng-abala ka· ya"t ito'y itinatagubilin Jamang kung ang bata ay may karamdaman. GHnong K1t111I '"' Pagp1p11uso? Sa loob "n¡: 5 o 8 minuto SI ¡¡a¡sii.imula ng pa,gsuso ng ~ta, ang lahat ng kanyang kaihmgang gatas ay nasususo :1a niya, nguni't nagtatagal laman¡ siya sap1gka't binubu· ~og 11ng kanyang kagustuhan SI pa11:su.so sa ina. ltinata· ·f¡'.ubll!n na pabayaan ang bata 11 suso ng mga 10 hanggang 15 minuto at panatilihin si· :yang rising. Ang karanlwan ay ang pa.g· bibigl!y ng iS1nl suso han&· ;::ang ito'y mapalambot at pagdudulot naman ng kabila. Mabi;ti ang ganito sapagka't nakapagpapahína ang bawa't ísang suso Jalo na't may mga simula ni pagsakit ito. Kung totoo11?, mlraming gatas ang ;11::¡, nn&; d1lawang suso ay kailangang ibi.l•Y .n¡uni't hindi naman para paubos o mapa.lamblJ'f ng sanggol. Keilan Da~I Awelin Se Suto an9 S1n19ol? Sa karaniwang kalagayan, an¡¡" ::-<1nggo\ ay itinatagubi· ling awalin na sa pagsuso kung jto'y may 8 o 12 buwan nll an¡; gulang. Huwag aawatin kung panahon ng tag-init o kung maysakit ang sanggol. Ang unti·untin1 pagpapalit ng gaW.s&a botes• pags1,1sosa inn ay nararapat gawin upan.f ma!ing madali ang pag·awat. Halimbawa, sa unang araw, is•DJ bote ng gatas ang ibibi· gay SI halip ng isang Pt.JIUSO s.. ina. Sa ikalawa o ikatlonc :i.raw, dalawang bote na ang ipapalit sa dalawang pagsuso; hang¡ang sa lahat ng pagpa· pasuso ng ina ay mapalit111ñ • Ang hiniwa.hiwaog mansanas ay hindi mamumula kung ibababad sa ·tubig 'ª may asia. o¡. Malilinis ninyong mabuti ang balat (patent leather) sa pamarnagitao ng paggamit n¡ ba· sanr . basahang kinuskos ng sabon (neutral soap). • Palamigin muna ng 5 o 10 ininuto ang celce bago isalin sa h•l'!de'bado .upang maiwasan an¡ paghihiwa-hiwalay. • U~ang hindi magkapaJit-palit ang mga h•n1er o sabitan ng d1mit ng inyong mfa anak, ka~langa.ng pintahan 1n1 mga iyon ng iba't ibang kulay. Maaakit din si!a sa pl,gliligpit ng kan1Jang mga damit sa halip na ikalat lamang ang kanilan¡ hinubad. ~ Baro simulan an¡ ano mang pagpipintang gagawin ninyo, ilubog muna ang inytng mga kamay sa peraffln wu. Alisin ang wax "pagkatapos 1111 rnatikita ninyong ang piula ay hindi nanikit sa kamay o kuko ninyo. ~ Ingatang huwag malapatan ng planlsa ang siper at automatiko ng inyong mga damit upang maiwasan ang m1daling· pagkasira. • Ang mga ina ng tahanan ay kailana:ang magkaroon ng isang kahon o ano rnang uri ng l1l;1gyan na mapagtabguan ng lah1t ng mga resibo ukol sa bahay, tubi¡, ilaw, seguro {in· suranc:e) al iba pang kasulatang n1uukol sa bahay. Sa ganitong panan, maiiwasan ang pag-aaksaya ng panahon sa paghahanap n¡ mga iyon sa biglaang pengari,gailangan. ~ Upang makatiyak na kesukat na kasukat ne inalis na damit ng payong anc fnyong ipapalit, unaling mabuti ang lumang d1mit ng payong at iyon ang gawing padron pagkatapos. • Ang inyong hapag n~ yari sa kahoy na walang pinta ay kailangang linisin ninyo n1 ma· •ambot na basahan at Jangi1 n¡ oliba (olive oil) upang huwag rn1ti1m•k ng duml, Maaarl ria namaog ª'"' woel ao¡ gam.itio ni.ayo sa pag-aa.li.s ng maot:;a sa bapag. AGOSTO 11, 1957 na n¡ gales s.a bote. Ang paraang ito ay makalulunas sa ¡,¡akit ng pamamaga ng susu 111 ini> at ang sanggol din na. man <1y matututonl? makiayon lil g<1nitong uri ng pagp:ap:akain. Kung minsan ang pag¡,11.wat ay hindi totoong mad11i. A:ie sanggol ay nagiging i.l'lkin at perwisiyo. Iwasan ang paglalagay ng mga ma· pait na bagay sa utong ng ina. . .\ng manming doktor ay nagtat!lgubilin na bi¡yan na, ~• ikalawang buwan pa laman¡, ng gatas sa bote alig sanggul, sapagka"t hindi pa si· ya marunong kumilala sapanahong iyon. Kung siya'r. sa :i:iy na sa pagsuso paminsan· mi11san sa bote, ang pag.aawat "Y hindi toloong magiging m¡hirap. Mar mga sang11:0J na ibig !)ang Jalo ang uminom buhat sa kopasa halip ng sa hott. Sa mga araw ng pag·aawat. ·1ng bata ay n:ararapat nan~ kumain nu kauntin¡: ma.\• In· mans pagkai11 •1pa11;: si~'ll!J'.! (.Sund.an .«i pn11ino 24.1 NAPATUNAYAN SA PANGGAGAMOT· NA ANG .•• Bliff'Cltx;iiiiw AY MABILIS NA SUMUSUGPO SA UBO! 5 ulit na lalong mainam kaysa alinmang lcaraniwang panlunas ! ang pinakamab~is na Pamawi ng U B O al Panghahaplli ng LalamiwR DAHIL SA SIPON' uminom lagi ng no muy XYl.0/101. WALANG ALKOHOL • WAIANG OPIO MASARAP PA ANG LASA! t..••"" ••• .. ...,,l,,.,_ •• , .... c- .1001.,..,-.,,_.,,... .. _ º"'""-c;"'" .. "" • .-...•1•.,. ..... - - oOO•t ............ ,..,oo"..,.c• .......... 00,. .. 1 . 0.0~ .. 1 •• oou.o., :=:.:=:ó";! ~:::;.J.~;:~·~o:.::.::.':":O :-:o -:::;:.~.:::.::.::-;·;4.:!;!;; °;'.~: Salisihan an¡ ginawang pagkakabil sa· magkakumbinasyong .itim at puting broodcloth na nakalarawan sa kanan. Bagay na isuot .11i. P'l:t14DtO sa. ruga p'>ok·liwí!.li~an. AGOSTO 11, 1957 )fagaan at maginhawang isuot ang makabagong uri ng telang iumalabas ngayon, ang poplin na sinamnhan ng da~. Ang putinC kasuotang ito m>. may malalaking bitulng bughaw, kuwelyong marino (sailor collar), pulang laso at pleoted na palda ay gumámit ng gayong uri ng tela 11 RELYfNONG MANOK M .. Nntkap: l manok Ckatamlamang Iaki) l/e kilong karneng baboy (9iling) 1 kahong pasas 1 boteng olibas (olives) 2 nih1gang itlog ng manok P1r11n n1 "11luluto: 2 hinog na kamatis 2 kutsarang tinadtid na pikels 1 Jataqg gis•nt• fmaliit) 1 &ibuyas (kaiamt11nang lakj) l kutsanqg keliup Giiwin an~ m;,nok.· .\füili ang bulo sa kaUwan pagkatapos. '.1.;iidt;.rin ;r1g kamatis i.t ang sibuyas. Al!~~n ng 11ga luto an~ olibas. , linit an~ mantika sa i.awali al nka ilagay ang pinilpit na bawang (maaarlng t-indl 11.'.'I !!Umamit n11: bawang.) luma ang sibuyu, kamatil, glniliag na babuy, r;i~:is, gisant~. pikels al kelsufl. Timplahaa din ne asín. Kap~¡,: m;ilambot n.1 11\I karne, isama ang hirtiwang nila¡ang itlo¡. Kun1 s"k;.linc matuyuan an.'I. nakasalan¡, dagdagan 111 sablw ne pina1la¡ .. n ng mga l:unan"·loob ne m"nok. lCun¡: maii'mig·lamig na ang p1nlaman. il•l•Y na •• loob ng m1noll. Ta· h1in an,: \¡,)lat ng pani:,: na.lliniwaan upan¡ m1pab11ik 1n¡ d1tin¡ hu¡U q manok. 12 B1lutin sa putine d1mit o sa supot n¡ arim, pqbtapos 11 talila aq paJ~id. Ilagay. s:i isang kaserolang may k,aunting tubi¡, takplq m1butl. liinb.yin:; rualuto ang manok. Alisin In( damit na nü1büot. Jpirl1 o sa 1nainlt n;i m3ntikl anc- buoDg m1nok. Iq1tana buwa¡ muuaos. P1,.1la nlna Au...ora .1eci1I at Pecita Marl1no KILAWING HIPON - S.ntklJp: 1 taalnl hipo• S..ka.m1Us P.rall'I "t p119lulut.: Il!.•l•bol an& hlpon. Talup¡n pagk1t1pos. Dagay-'H iung pinggng malalim. Hhflin nang manlnipiJ aog sibuyas ¡ayon din an¡ llam1th. Ikalal 1ng kamatia at 1ibu7u H ihlbaw DI bi~n at pi¡aan DI talun1nsi. Lagy10 ng llauntin¡ uUL. Kasarap H¡ kll1wb1¡ lk> at pampasaoa sa pa&);ain. MAGASIN NG BAGONG BUHAY pal<.ikipanagam (<!aw) . • ,.,.;..,·f'/IAP.10 "'ir.11"°S -KADYO, salamat at nagbalik-loob ka! - nbi ng inang malaong nangulila sa pagmamahal ng kanyang anak. -Hindi lamang ninyo nafolaman an!! dahil:in! At napahagulgol si Kadyo. -Bakit? Bakit? Bakit? -tanon: ng ina. Bakit n:ga kaya bumalik si Kadyo? Walang makahula n:g tunay na dahilan ng kanyang p::r.gbabalik sa nayon. Noong umalis siya'y determinadung.determinado siya. Wala siyang pinansin sa nan11gsumamo sa kanya. Bi¡ lanc:·bigla ang k•DJ"•nt pamumundok noon. Umasenso si Kad,yo. Na¡ing Tinyente Klrat siya. lyon ani kanyan¡ sac:isa¡. Na¡in¡ kilala :m¡ sagisag na iyon; gayunma'y hindi kin•11kutan. Batid ng kanyang mga kanayon . na siya'y hindi mapanganib. May nagpalagay na Ji:aya laman¡ siya namundok ay dahil sa pagtatampo niya sa mga pangyayari. Al nang bumalik nga siya'y nagtaka hindi lamaag anc kanyang mga kaanak, kumli pati ang kany.:ing mga kanayon. Pagkatapos nga ba naman niyang maging popular ay baballk na laDWll' siya at sukat sa lugar na kanyang -pinaglam· puhan? Kinapanay:im namin si Kadyo . . T. Bakit ka um•lis sa bundolc? S. Ayoko na 1·oon. Gusto ko na sa ¡ ubyerno T. AAO .n9 iklnHyaw mo u bundok7 s . Maramlng bagay. Ayaw ko nang isleln. T. Blli:lf, n•kep•n1in1ilabot ba7 S. Oo, at nakapangan¡::ali¡kig. Ka.bit na hindi ako makapagsabong, dito na ako sa gubyeroo. T. An. '"' kinalaman ng sabong n p.-nv· · ..mundok 010? S. Hindi mo pa pala alam ang buhay ko: kuDJ bakit ako namundok at kung paano ako naginc sikat sa nayon naming ito. T. Ana no• ba ahg dahilan ng pamumundolt mo'P S. Makinig ka at isasalaysay ko sa iyo ang buo kong buhay. T. Siauro nagkiiroon ke ng galit sa tliAtvarno, ano?· S. Wala akong ikinagalit. Hindi ako kalulad ng ihng namundok dahil sa nabalitang higit na mainam ang buhay·bundok; na, may pag. asang umasenso sa pilin¡ ne mga taaway ng lipunao; na, balanc: an.w a.y sira anc hahawak ne: renda ng ¡ubyerno. T. SMi mo umasanso ka? ·o¡ t.1la1eng mei1N1m ª"' buhay doon? S. Hindi mo pa nalalaman ang kahu_lugan ng ulilang asenso, e. Makakarating tayo riyan. T. ho 1ng ikalaw•n1 tanong ko sa iy6:. ano ang cbhil•n ng iyong p1111u111undok7 S. May kaunting hinanakit (hindi 11:alit) ali.o sa gubyerno dahil sa sabong. T. Sabo"t'P S. Iyan ang dahilan ng pamumundok ko. T. Ano 1ng ginilwa ng gubyarno u pagsaubon1 mo? S . Isan¡ ara~ noon ng Lin.cc:o. Todo anc pusta ko » ak1n¡ panabonc: na bulik. Jsinanla ~ pa anc amine pan¡gastos sa pista .. T. Ano ang n•ngyari? S. Sukat ba naman¡ nang mapatatakbo na la· mang .ang kalaban naming mayahin e, duma· ting ang isang tauhan ng gubyerno! T. Ano 1ng ginawa? S . Pinakialaman ang nagsasa11:upang mga m1nolc. Lum1pit º sa may bulik ko kaya iyon anc unang nabulabog at tumakbo. T . Pw o, hindi namiln slguro ibinllang n. tala ka u kasong iyon? S. Sino ang may sabi sa iyong hindi? Knya np ako nagngitngit. At anc miisalr.lap pa, e, hindi ~naasahang darating ang inspcktor na iyon doon. Ang tngal-ta11I na ng sahun¡an doon e, noon lang hinuli. T. Ana ª"' nangyarl sa pusfa mol S. Hinaml1 ng kalaban ko. Hindi naman alto nakalutol. Nagkak:igulo na dahll sa. inspekAGOSTO 11, 1957 ,~ ... . •' -· "Ayoko Na Sa Bundok, Sa Gubyerno Na Ako" tor. T. E, naghuliharl ba? S. Naku, oo. Tata kas na sana ako, pero nakita rin pala ato. Sinutsutan ako nf isang sekreta. Nagtatakbo na 1ko. Mahirap na ani: mahuli, may multa. Naaimot pa naman 'ang pera ko; malamang na m.abilibid ako. Kaya t in.awa ko na ang pinakamabutlnr remedyo. N•· mundok aleo. T. lyon la111an1 ba ant dahilan nt pamumun. dok mol S. Wala nang ibll. Kay:i naman malakas ant loob kong sumuko ngayon. Mabuti na nga't nang mawala ang mea dinaranas kong peste sa bundok! T. Hindi ba masarap ang bu hay doon7 S. Masarap? Heto ang suma: katiting na pagkain; laksa-laksanf lamok kung gabi; laging nasisigawan; kadalasa'y bantay ka sa kubo · at hindi ka tuloy mak.atulog . . . 1 . K•ya b• nagi119 manipis ang katawan 1110? S. Ano pa nga ang magiging dahilan ng ipag. kakaganlto ko? Di iyon na nga. T. Kumuita n•m"n ang buh1y ng pinakHme ninyo ro.on? S. Naroon., naturingan ngan¡ amo .. pero gutom din araw.ar.aw. T. Ano nam•n •n1 lapy ng pag1111111ah1n cfoon7 S. Parang armi; may nag-uutos, may sumusu· "°"· T . May hinawakan k.I b•ng puwasto? S. Mayroon. Tinawag nila akong Tinyenle Kirat. Nguni't hindi ko akalaing ganunin foroang nila ang aking katun.gkulan. Biruin mong c:awin akong Tiny~nte ng mga ku.sinero? Ano an; asenso noon! T. E, pHno ka naging popul•r sa pan91la"f iy1n " n1yon1 lto? S . Tuwing m;:igtatagumpay sila u pagsalakay ay tina\awag nila ang pangalan ko. Man;:yari, natatapat ang tag\.mpay na iyon sa kanilang pagkabusog. Al dahil sa ako ang lin· yente ng mga kusinero, sumisigaw sila bi· lang pasasalamat. Iyao ang uri ng aking t .abanlugan. . T. Mabuti naman at naisipan moniJ sumuko. Ngayo'y tahimik ka na, ano? S. HarinaW-a. Ayoko nang maulit ang buhar ko sa bundok. Kiihit na hulihin na ako s.a pag. s.asabong sa anw-araw ay pap.a}•ag na rin ako. Huwag na Jamang sa bundok. Papasok na ako kó'.1.hit sa anong trabaho ngayon. T. B•kit, • no b.i ang lihim ng trabalio u bundok? S. Kung ininsan, anc panliligalig ay han;ipbu· hay; nguni"t kadolasan, hanap·k~ngkong pa· ra mabuhar! •• r.ABATAAH: lpadala 1<1 pl\ak na itoang "unaagbungangln'f0"9 panllik" al. abc111gaa. Iuog ·-... ,.,.,.,¡-· ,¡., lama"IJ a7 11· ya). "'" •1alalathala. Ang karct.,pctlClfllJ pabuy<> "" hmwa"t malat1Hr)4 av ""'•i1i11gll ng """"Y-mkda 1<1ku1ggapanng .. B"oon0Buh"y"·, C.,...,liag Tin111. Florentloe Tonto. Maylllila Taudaaa: lluwag kukulangJ11 ... ~~~~.~~ :1!-,·~-~=:.~f ñ~~:: :.!: '""''"'ª"' pcrpél-maklallya ª"IJ ha· i>a""""""'ª"t<1kda,at inakh1Uraci. ... dalnwaa1P patla11g (doubl.1 _ .,.,,_ Maa<1rl rln!J 1ulal·k<1111.ar, 11.allanpa"'""I maliwan"!J ""11 J><l!Jkakcuulot al"'"' 111.Glakl-lakl"ll pa1hoa9 (1pacf ) . ADCJ bawa"t akd" •r kallGDt1GDt1 l"klpcta ag kupong ª""" il>aba. MG· aa1lao ""'llPGd11ho 119 kallltlla110 a•da ll.11il11npama"t GD!f bawa"I loa a y .,.., kasmmaag kupaa, alalaoag baga, ku1111 da!awaag akda ay da· law<111g kupon, <1\ •uno l<1tloag akda ar latlo rlag 11.upon. Aag akdang waklag ll.alaltlpft11ll.upen ay lloindl i1111amJ,.11g·ala11.g. J,..Nla .aag l11re11• okd•, ••: fUc• .. ··no ANO MINO MDA"', .......... ........ .... ,.. GolC11., t1 ..... l"loraallao T1n H, MCT11Ua. - "'IXlNALYLUNGKOT k o, anak. nguni't kailangang magttiolo ka muna ng iyong pag· aaral," ang natatandaan kong wika sa akin ni Inang isang hapon habang nagbibihis ako ra(kagaling ko sa paaralan. Napati¡ il ako sa pa¡huhu· bad og sapatos al n.apatln& ln ako kay inang. Nagtatanong ant akin~ mga mata. "Sumulat ang ate mo at m•l\gangailangan ng malaking halaga, ka ya ang salaping ·nakalaan para sa iyo ay siya ko 1nunang ipadadala." At ipinalcita sa akio ni Inang ang su· lat. Gaputok ma'y hindi ako nagsalita. Habang binabasa ko ang sulat ay naaalaala ko si Ate. Iiani; taon na lamang at tapos n;a slya. "Education" ant kanyang kinukuha. Nang rnamalay si J\ay isanc taon na an¡:: nakalilip<1s ay muntik na kamin; mapali:i\ sa pa¡·aara.t 14 J//(DA " "Hiii . .. Hiii . . . " ang bugaw ni Mang Kikoy habang pinatutulin ang takbo ng kanyang kabayo: Ang kabayo'y pinalo niya ng mahina sa likod. Noon ay ikaapat na ng: hapon al k:.ilangan siyang umuwl sa ika-anim. P iso lamang at dalawampu't limang sentimo ang n.au ka.nyang bulsa. Kailangan ni1an..t bl¡yan nana m•· buti-butiq kita ana: kanyana: amo upan¡ malakl·laki rin na· man aog kanyan¡¡: tana:a:apin. Dalawana linggo nang nanganak ang: bnyang asawa. Isang sanggoI iu lalaki ang naragdag sa tatlo nlyang anak na pa· wang babae. Sa araw-araw ay ka:ilangan niyang mamili ng pagkain at gatas para sa kani· yang mag-anak. "Hiii ... " ang muliog bugaw ni Mang Klko1 sa 11.abayo. Sa isan( panulukan ng daan ay may. tumawag sa kanya at sumakay. 'Tinininan niya an,g sukay DI ma ¡allng sa mala· yon¡ 1ugal. Pinatulin ni Mang KJkoy ang kanyan¡¡: kabayo at c11kataan ang llang sandali ay plm1h.into siya ne sakay sa ni Ate. r.1ay naiwan din namang ka!!nling kabuhayan si Itay kaya naitaguyod ao¡ aming pag-aaral. Nasa unang baitang lamang ako ne mataas na paaralan noon, at ncayon ay nasa ikalawan¡ h.atao¡ na ako. Ngu.ni't ngayon ay matltlgll ako n¡ pa,caaral. Matagal ko nan¡ batid na ubos na ;me kabuhayaog na¡wan ni Ita)', subali't hindi kc. akalaiog mabinto ako, ga-· yong mayroon pa rin namang kaunting salaping nakalaan l'•ra sa amin ni Ate. Marabang tiniklop ko ang sulat at ipinaloob ko sa so"''· ''Huwag kang mag-aalaala, bayaan mo•t pag:katapos ng Ate mo ay makapag-aaral ka uli," aog aliw ni Inang ha· bang nakaalakbay siya sa akin patungon¡ kuslna. Plnislt ko ang palad ni Jn.ang. Ncomiti ako s::. kanya tanda ne akinc p11¡kaun~wa ANC MATAPAT AY PINACPAPALA tapat ne: isane: malaking bahay. Marahan niyang hinatak ar.g renda upang lumakad ang kabayo nang walang anu-ano'y may narinig siyang tila lumagpak sá gawing likuran. Nang fomingon slya'y nakila niya ang isang kalupi. Kinuha niya iit nang buksan niya'y nanlaki ang kanyang mata. Ang laman ay panay na sasampuing pisung papel Dall-dali niyan¡ Jsinllid sa kanyanc bufsa ang kalupl at ti.naplk nan.,t marahan ang li· J:9d ne kabayo. Hindi pa man siya nakalalayo ay binuksan ~iyang muli ailg kalu~i. Noon ¡,f pagsang-ayon. Buhat noon ay hinarap ko na ang bukid. Paminsan-miru;a'y naaalaala ko ang aking mga ki.ma¡::-aral at buong pagkainf· tit kong naibubulong sa sarili na mapapatad sila al may tatanawln¡ mafandanc klnabu· kasan. 0 Malakl·laki rine: balaca. an¡ nalpadala ni Inane sa pagtata· pos ni Ate. May sakit noon Matibay Na San digan $j Inan¡ at hindi slya naka· dalo sa "Jradualion" ni Ate. At isang araw, tumanegap n¡ sulat si Inane na na¡babalitang nagtuturo na si Ate sa Maynila. Bukod doon ay nangako · sí Ate na padadalhan !:ami ng pera upang makapagPatuloy ako sa pag-aaral. Kung ilang buwang umasa kami ni Inang. Isang gabing galing ako sa isang kaibi¡::an, nang papanhik na .:iko sa amin ay may nari· nig akon¡: linig ng isan¡¡: lal:lki. "Huwa:; kayong ma1-aalaala, h,~n;dl namin kayo p~baba· ~·un". (Sundan .~o paf<ilfa 17) niya nakitan¡ nakatitik sa lndHtlficatlon Carel an.s: pan¡;alan at tiraban ni may-ari. Naisaloob nl1aog a.ti i)'On ne lalaking huli niyan¡ isin1kay. Naislp nlyan,g marahil ay ma· lüiiikO! anc lalakíng: yaon. Hindi mapala1ay si Mang: Kikoy. Siya ay laging matapatin sa labat ka,ya't ng:ayon ay ibig din niyang ma¡ing: matapat. Nguni't ang kanyang p.:imilya. . . ang kanyaog lt1n¡ing anak na l.alaki. . Napailin¡ na lamang si Mang Kikoy at pinalo an¡ kabayo upan1 mapalayo sa lug:al 111 IYOD. May isaa¡ oras pa an¡ na· karaan ba10 humlnto si Mane Kiltoy sa tapat ne bahay ne kan)'an¡ huling sakay. Kuma· tnk siya sa pinto at siya'y si· nalubong ng lalaking isinakay nlva na nakalarawan sa muk-· ha ang kalungkutan. Iniabot ni Mang Kikoy aog: kalupi sa lalaki at sinabing nakuh.a niya sa kalesa. Tuwang-tuwa ang lala.ki. Bi· nuksan ang kalupi at binigyan i=i Man¡ Kikoy ng tatlumpun& piso. Nagpasalamat si Mane Kikoy at masayao¡ na¡paalam.. "Hlii ... ·Hiii ... " ani bu¡aw ni Mang Klkoy sa kaoyan,g b · bayo. Masaya slya pqka't ma· linis an1 kanyaug talooban al sa bulsa niya'y naroon ani ~:~~:~:~g n!is;df 1:al= an.:ik .. (X) -Felina P11ntón Pern l3 taon9 gulantr St. JamH Hlgh Sc"-1 Sublk, SembalH Bangkay na Lunggati Sa bani¡:-dalita ato i..tinilant at lamping gulanlt Ant nilakhang aaplot ng muran1 katawan, Sa giray na dampa't lunting kabukiran ako nagkaisip N;,, apg nagpapala'y palad ng magulang .. Magbuhat sa gulot at dinsulang hirap ako ay buman«on At tang:ka'y ~umuó ng bagong pangarap: Ang lunday na sipag at katig na sikap &a hampas ng alon Ng da¡at ng Bu hay ay halos mawalat ... Ako'y na¡patuloy na na¡pupunyaci at buo ang loob Na sinasala511 ana: sa¡wll sa mitbi, S11 pa¡kapalaot ay di na mawari kung saan t utungod Ang susuling-suling na bapong lunggati . . .. N¡::ayo'y palamlam na . . dumarapit-hapon, wala pang nasapit At ni walang batas sa landas n¡ layon: Sa minutan¡ pampang pa rin mabuburol ang baogkay na pangit Na sa k.ahitapan ay di nakaabon ... -Amalia Ramos l•utlata 17 t.cing 1ulang 1160 Jos• Abatl SantOI .•irt. Tundo, Maynll• Pitak ng "lto Ang Akin¡ Akda" ~~::1i~ng ~~ma:º;Fow.,:n~~ trorres, Maynila _ G. Patnugot: Kalakip po nito ang isa kong akda na may pama~at na .. Pangalan . Edad: Tln.han o paaralan: MAGAS IN NG BAGONG BUHA Y Uka·l4 na Labasl TU~~D!~ ~;1n~or~ ª~in~~~ upan. Mabilis anl? kaba ng dibdib ni Don, pagka't pa· ran1 nararamdaman na may hindi mainam na mantyayari. An¡ patkakasutsot sa kan.ya 11i Mula Luisa ay tila isa111 t1•11>&P•kll1l1 nr kapan¡yari· han 111 pa¡papala11ay na hindi !ly1 pinahahalagahan. Tumayo si ·Dora sa harapan ui na Maria Luisa at Merced u. pagkakaupo ng dalawa sa tabi ni mesa. -Hindi ba ikaw ang nakita ko 0001111 isang hapon na kasabay ni Rafael at inihalid pa sa pa¡sakay sa i••P? - tanong ni Merced na 11akatitl¡ sa 1clukbR: ni Dor&, Hindi agad nakatucon si Dora. Hinagilap niya sa isip l<ung kailan nan¡yari na nag· kasabay sila sa paglakad ni Haful at ihalid siya sa pagsa· kay ng jeep. Nagunita Jijya a,gad noong makatagpo.niya si Rafael sa pa¡biH ng aklat. - Natalandaan ko ngang n1insan~ nakasabay ko sa pag. lahd s¡ Rafael at inihatid ni· Ya ako banggan,e- sa sasak· yan, -sago.t ni Dora. - Iyan :.y n:ir:g ma¡katagpo kami sa isanJ book $lor• .i kapuwa bumibili ni:: babn~ablfl. N5!U • ni'l hindi ko natabndaane l.ayo•y nakita ko na. AGOSTO 11, 1957 --S.une INok store? -usJ· sa ni •tariá Luisa. ~ -Sa RR l!ook Sten· . . --Sa book store ni Rabel! -ani M1ria Luisa. -Ana iblg ¡.¡.ong sabihln ay na¡tagpo ka· yo ~a lr;anyang lwok storel -Hindi ko nalalaman¡. book ston1 nl Rafael iyon. Akala ko'y bumibili lamang siya ng aklat rioon. Nfl,UDi't hindi ko vnaintind.ihan kung ano ang li.ahulugan ng inyong pagtata· non¡ na lyan? -ani Dora. -E, di lama nga pala ako . . . siya DKa pala ang nakita kong kasama · ni Rafael, -at -nagkibit ng balikat si Merced. -Iyon laman~ naman ang. ibig konf sabibin, e. Nakatutok an¡ tinlg ni Ma· rll Luisa sa mukha ni Dora. HumiUt slya n¡ 1igarilyo· al pagkatapos ay m1rahan¡ ibi· nue~ ang usok sa mukha ng r.akahyong dalaga. --Sabihin mo nga sa akln saan mo ba nakilala si Rafael? -W1.g ni Maria Luisa. -Ma.aari po bang maita· nong ko lamang kuna ano ang ll:ahu!ugan ne inyong pag•UUli• sane lyae? -Wala kan¡ karapatang mag·uslsa ss akin. Ako ang u1a1 karapatan niyan. Huwag moo~ kaliJimutang sa amln ka naglilingkod, kaya anc kara· patan mo Jaman¡: ay sumagot sa mga itlnatanong ko sa iyo. Nalalaman mo ba? Nag:p;katimpi si Dora sa 11.arili. Kailangan niya ang frabaho. Kailangan niya ane isang daa'l limampung pi· song & uwe.Jdo niya upang ma· kllay.a sita sa pagkak-atali sa usur('rong si Mane Tomas. -Itínatanong ko sa iyo kunr snn mo nakilala si Ra· fcel. Si RaíaeJ din daw an,g nagpa~ok s11 iyo rlto . . . -wik~ ni Maria Luisa. -Si Rafael n¡ a po ang nag· flHOk sa akin dilo, -sa¡:ot ni Dora. -Hindi p:i. n:io¡tatagal 11a magkakllala h mi. Nagka· kllal:a kaml nang ihetid nlya. nn1 h~tan¡ si Tinoy . . an¡ Jola ni Tinoy ay sa silong po 118' ;iiming bahay nakatira. . Humitit uli ng sigarilyo Si Mari;i Luisa. Pagkatapos ay lbinuga ang usok sa mukha ni Dora. -Dalawa palang pulot ni Rafael, -mapag.alipustang wi· ka ni Maria Luisa. -At iyan :ing ikinayayamol ko kay Ra· fael. .o\kalain mong nahihilig sa pa~pipilantNlpo . . . -Bu· maliue kay Merced at saka nagtawa. - Ant akala ko ay i~an¡ batane lalaki lamang ang napulot, ifon pala'y may napulot pang .. , Jbi11ltln ni Maria Luisa ang pangug:usap al hinagod ng tingir. si Dora mula Sil ulo hanc.g:1ng paa. -Nngkakamali po kayo, A.lin¡ Maria Luisa, - sa¡ ot ni Dora na nanclnt:inic aog tlni¡. -Hindi bo ako napulot ni R.afu:l. Mahirap nga po la· :nan¡: ako, nguni't hindi pa nanltYayarin¡ ·•'·11r.o•y IU111•boy upang mapulot ng sinuman. Nandilat an¡ mga mata ni :\1aria Luisa. -Hindi ko kailangan ang sumaaot ka. Dapat monc: ala· lahanmg magagawa ko ang paalisin ka rito H amin. Hindi na nakapagpigil si Dora. Nasaktang mabul¡ fD.C damciamin ni.ya sa pai·alipusta sa kanya ni Uaria Luisa. -Nasa in.yo pon¡ llapan¡. yarihan ¡yan, -isina¡ot niya. - Kun11 ako'y pinaaalis nill)'o hindi ko maipipilit an¡ akin¡ sarili rito sa inyo. - Ba, m:atapane: itong ma.t\asasagot sa akin, a, -sa¡ ot ni Maria Luisa na biglang lumakas ang tinlg. -Tila blnahamon pa ako n.itO. Buweno, pinalalayas kita. . ngayon din ay makalalay~ ka! Napanga¡at-labi si Dora. lbig niyang mapaiyak. SUmingit sa kanyang isip ang paog. gigi¡iit sa kanila ni Man¡ To· .•uas at na.iulumibanan slya. Ncuni't tinibayan ni Dora .-n¡ kanyan¡ dibdib. Hindi siya makastsamo kay Maria Luls:i na buwa¡ na siyang: paalisin packa't kailangane:· kailapgan nlya ang banapbu· !:ay na iyon. - Oo, aalis ako! Talalikod na una si Dora, n¡uni't naramdaman nlyang may pumigil sa lunyang ka· may. -Dora, ,ayoko.. ayo.k.onc umalis ka. -wika ni Diana; Hindi namalayan ni Dora na nakalapit sa kanya ang pilay na b~la. -Huwai mo siyan¡ paall~in, Tita ?ttaria Lufsa .. "usto ko si Dora. . iusto kon¡ 1iya ane mar·aJaga sa akid. · -Pabayaan mo siyang uma· lis, Di::.na, - tugoa ni Maria Luisa. -Dtukuha kih ng kabil isan.i: libon¡ ta¡apag-ala¡ani katulad nlya. -AYoko, Tita, gusto ko si Dora . . -Matlgas ang ulo ne ba tang !to. Baka pa mapalo kita. Halika nga ... -Lapít ria Sa i)"ong Tita" Ma· ria Luisa, ·Diana, - wi.h ni Dora sa bata. Marahang inali~ ni l>o1'a ·an1 hny¡;ng kamay sa pagkakan. pit ni Diana. Tuluy-tuloy na si· yang tumalikod at pumanbik ng b a ha y upang kunin ang balutan ng ilang plrasong damit na dala niya kangina. Umiiyak si Diana. -Gwto ko si Dora, Tita . . -Huwa1 ka ngang mat.i¡as 11ng ulo. Nayayamot na ato. Na.nao¡ si Susana. Naq pu· maubik si Dora ay dinatnan 1iy;ii sa salas; Nagpaalam sa kanya si Dora. Sinabi ni Dora na pinaaalls siya ni Maria Luisa. Yumakap si Diana sa ina. - Ayokon¡ umalis si Dora, Nanay! Tumitig si Susana kay Ma· ria Luisa. -Bnkit nga ba, Maria Luisa? Pinaaalis mo nga ba si Dora? -Oo, pinaaalis ko. Jyao palang Doran¡ iyan ay napulot ciln ni Rafael, katulad noon1 b:itan¡ si Tinoy. -Ano bauc napulot anc si· nHabi mo? -wika Di Susa· na. Batid ni Susana kung saan nagkakilala sina Dora at Ra· fael, pagka't naili:uwento na sa kaqya nito noong bago pa I• mang sa pagi,ging tagapag.aJa· ga ni Diana. -Si Dora- ay ti· pos ng Normal. . at alam kong hindi basta kung saan lamanf siya nakilala ni fta. fiel. -Kabit pa nga siya lrnng sino, -payamot na ucot ni Mari:i Lisua. -Basta paalisin mo siya. -Kasundung·kasundo slya ug iyong pamangkln, Maria Luis:1. (Sundan sa pahiml 25) Matapos Makatalima Si Rafael Sa Kagustuhpn Ni Maria Luisa Ay Waring Tukso Namang lumitaw Ang lsang Bagong Sagabol IS MA::;:~ ::gs.~~~~~:~~ ~~ ºª,?1~~~~fki~~h:o S:a li!:iªa~ na&a,va niyang sapatos. Sinu. lla ans mea lilraton¡ iyan n¡ suod<1n. nlya ng sipo! at ng iyong kaputoJ, ha?" an.g na· p.,g.uga n¡ .ulo ang pa¡puk· latawi.ng lanon¡ ng matanda. pok. Tumilapon tuloy an¡ ''Ho'.'.. A . t .. para ~:~~~:e h::;a:~ ?aº':na'; p~~: !:~i. '!ºJ!~~5i~~~~~~b~~i tuan. Dum¡impol siya ng ilan ~~:g ~ -~.~akabit ng hibilyang ;~,:;ip;g:n~a:~a ¡~:~¡;~ kaan~ w:1~~3~nªtn::b:~a~::ksa:a~:: kaoyang pagsipol nguni't nag· bac lunfkol sa nasa Iarawan. p.ituloy ang pag·uga ng kan. "_Awa ho ng Diyos," anang J'3Dg ulo s:a pagsunod sa gi· mata1•d:a, "n:apagtapos din ng nagau.~ niyang pagpukpok. Endon,g na ito ang kilnyang Jsan:; anino buhat sa pin· kaputol. Matalas bo ang ulo tuan ¡ing tumakip sa luma'l ng iMn¡ ilo," at mafiliw na ukil·akil na katang:an niy:a !linagud·hagod ang makinis na na U.flatos. mukh:a DJ:: isa Sii mea Jarawan. "N:ilan¡¡:al ho anr hilli\)«1 "N:tku, oho nga, Misi&," at ne sapatos ng anak ko," ·an¡: nagningnint an¡: mga· mata nf Hbi ng babaln¡ may limam· ~•p:atero. "Ang talas ho ng =~~~!t~ao11 na marahil ang ~!;ra~~n k:~a~ii~Ík~:-: :~:~~ "'Hahkayo, tuloy kayo. . sumu11-0d. . "hindi ho gaya Umupo kayo rito. . . sandali ko. . apat na grado lang e ;ang ho ito,'' ang sunud-sunod natigil na." na sab¡ ni Endong . matapos Matainang pinagmasdan ng niyan~ maibuga ang mga pa· i:lab:ae ang mag-ama at ang ko sa kanyang palad. nasa larawan. Kitang·kita ni· Bago niya sinimulan ang y:rng ;¡.ng buong daigdif ng pagkakabit sa hibilya ay n;tai- mag-ama'y nakapaligid sa nangat na muna niyang nakuha kalarawan; ilo ang buong ka· ;ing nakabalot sa ilalim ng hulucan ng kanilang buhay. 1n~itang malapit sa kanyang An: pagkakabil ng hibilya htangan. ·Buong ingat niyan;: ay tuma¡al . . . inalis ang balot. niyon baeo "Kunc may awa an¡ Diyos, ini:abol sa babae. u· M:irsonc daratlng ay lapos "Manood muna kayo nitonf na antt batan.: ilo," anang 'llbum, Alenf ano, . habang m;itanda. nagbihintay kayo." ''Ti;,-llk ho iyon, 'tatang," lnabol ng babae ang album. anang sap1lero. "Hindi pa naWalan¡:: malasakit at lalong l:igpak bhit kailan si Aniel." walan~ k:asabikan iyon sa su· lsan~ ngiling tigib na tigib nud-sunod na pagbuklat sa ug kasiyahan ang i::umuhit sa mga· dahon ng album. \ab¡ ng matanda. A~ hindi pagsawa-sawaang "Ang naaalala ko lang, Lingmm ni Endong ay i;aglit Endong, bab manibago rito famau~ na n:atapos ng babae. .sa purbinsya ang iyong ka· "Anf ... ang suot·kadete ho ¡;utol .. kay·kainit dito e ... " sa bandanf una," ang sabi ni "Matacal na ho sa Bagyo Endon~. "ay kapatid ko." ang kap.atid ko, Misis, e," ani:: Ni>'!tÍC:3f·loob naman ang balín!:' na paliwanaf ng sapa. na¡:hilolnlay na babae .. Binuk· tero i;A babáe. "Buhat oanc lat n:a muH ang album sa ga· rna¡-aral siya roon e, ilan¡ win::: una hE!ses ·Jan¡ nauwi rito . .. ilan "lyan ho. . . :ang isang iyan :ica ri;i lang ho, Tatang?" . . k;,ipalid ko hong kildete .. .'' "Aba, dalawa Jang ata . . Mauhan Jaman¡¡ ang tini¡:: noon1 bakasyon ay hindi a ni End-0ng. Mababa, marahan, maski na noong nauna k:araniwan. Nguni't napati· pa . .. " ugin.g mabuti a11g babae sa Nagpaypay naog sunud·Sll· nagsa~alita: gayon na lamang nod aru: babae. ang ~2gmamalaki sa tinig ni· "Aru," ang napabiglang sa· yon. Nagbalik ang paningin bi 11g matanda. "Endong. •1iya sa nasa larawan. ¡;ng bibilya! Apurahin mo't Naroon din ang mga matang kangina pa iyan!" m3y·kasingkitan ng s3patero. Na¡;katawanan anc tatlo. Ane: ilon¡: na katamtaman ang "H;ndi ho bale," anf sabi laki. An.J m;a labin;: may·ka· ng b1bae ... "diyan lang bo kapahri nang kauntl. N::unl't naman ako sa tapate ... " wala sa upatero ang kinis ng "Ano ·ka n'yo?" Na¡ulat balal ng n:ikalanwan. An¡ ti· :in¡ mac·ama. h s at tindilil nito. Al anf ka· "N¡¡gbabakasyon bo kaming puliall. ng balat. mag-anak 53 m.ia biyenan ko Ngayon napansin ng babae riyao," ang paliwaoag ng ba· !la ang karamihan sa mga la· bae. rawan sa aJbum ay sa sinasa· "Aru, at ikaw baga ang asailing kadete. '>'la ng Vicente?" ang gulat n:t ."lyan ho ang retrato ng kla· ::ulat na tanong matanda. se nila roan," ang sabi ng "K;1yo ·pala 1ng manugang sap~tc;ro. "Iyan ho naman mna Ba Selo al Da Inta," !l:ang m-..gkaroon sila ng saY,a· >in:mg sapalero sabay pukpok Hlln. Nagkapremyo ho sila sa · sa pagkakabitan ng hibilya. is:in~ iyan sa kahusayan ni· "Aba, mcdyo kamac·anak pa J:ini:: ma.:;martsa. M¡ja lcaibi· ho n::.min ng Talal\g an;: mg:a ,;:in ho l_\•on ni Anlcl . .. " lliycnan n'yo a.'' '"AJ'li<'I~" "Salli nga ng m:a biyenan "An:: k::ipatid ko ho. M.'' lsao4 mat¡mdang lalaki :in¡; Kir.;.buk:as:an 1tin, sam1nl:l· 16 ang PAG-UWI ni GENOVEVA EDROZA MATUTE bng nakadungaw· ang babae, ay tumigil sa t.apat niya ang n1ga hakbang ni Endong. "N;;ku, alam bo n'yo, Misis? Ang kapatid ko .. . iyong na· Aita n'yo sa album, uuwi rito sa Linggo.'' Halos hindi magkantututo sa p.agba.balita ang s:apatcro. "SiyaQ!a ba? Aba, bakit? Tapos na ba sa pag·aaral?" "Hindi bo, sa Marso pa, pe· ro uuwi raw sa Linggo ... sabl H sulat u. amin n1 Tatang ko na kangimi laq dumating Uuwi dahíl malapit na :..ng rista rito.'' "A, ang gusto rnong sabihin, dito na magpipisla tuloy?'' "Hindi ho, Misis. B1balik muna uli sa Bagyo bago magpista rito. Ang lagay e, may J;alak ho atang magdala rito ne mga kaibigion sa pistang· bayan." Anf isa p.anf pares na sapa· •!os na dinala ng bable kay :é:ndong nang afaw n¡ Blyer· n~s ay hindi na nito nagawa. "Ar11rahan ho ba !to, Mlsis, dahll baka hindi ko ho a¡ad ma.cawa :a . . . " "Inaayos bo kasing rilabuti ng isang ito an;: kuwartonC tutuluyan n.g kaputol niya e. Gumagawa ng kltre, saka !sang mesita na maaaring pag· 1tanan ni Aniel.. "Hindi naman apuraban ito, Endong. . ka hit kailan mo g:awin. TutulU!'IC:•n ko kayo sa pal{-aayos kung gusto n'yo," :ang alok ng babae. Hiyanc·hiya ang mac·ama ngun1't nacpilit sa pagtulon.t ang Uabat. "Para naman ka· ~ons hindi kamag·anak ng mga hiyen:m ko . .. " Anq .Pagtungo niya sa ga· waan ng sapatos ay oaging ;i>anonood tllloy: 9& paglal1gari ni Endon,g n¡ kaboy; sa pagl<akatam nito, sa pagsusukat at pagpapako. Ang · katre at mesita ay natapos at ang mga iyo'y pinagtuluiigao nilang ayusin sa .silid na tutuluyan n¡ darating. May isanc ba1ay pan¡ kaun· ti nanr malimutao DI mac· ama. Sabado oa ne · gabi ~ari¡ m11lala nllang man¡binm sa capat ng kubyertos. "Isang kutsara, isang tini· dor at isang kutsilyoog pang· •nesa lang ho, Mi.sis. . . baka hindi mabusog aog aking :anak kung pagkakamayin .na· min ~iya e," ang man hang aabi ng matanda. "Baka nga, Tatani," ang i;alo ng sapatero. "De-kubyer· tos sila sa akaden1y1 e." Maa,g1n1-maaga pa ni araw ng Linggo a~ napunba na anc ma1·1ma. lündi u nlla tina· pos ang buoog mlsa. Pagka· blndUyon ni Pare Ma~s ay nagmamadali na .sa paglabas itDI dala:wa at halos mauna· lian pa ng m_atanda ang kan· yang anak sa pachaogos pa· tuogong istasyon ni tren. "A:ig Tatan1 a.aman," ani Endong, "alas-siete pa naman ang dating ng biyabe a! "A!lg lagay ba'y ~la pang olas·siete niyan, Rosendo? Kangina pa putok ang araw a." ''Ala pa hong .tunay, Ta· lang, hindi ba n'yo nakita ang 'Iros sa simbahan, alas·sals pa· l.ing? "Hu. ano bang lirus·liros itong putok na an: araw hngi· na ¡¡ia?" Ang nangyari nga'y isang oras .1:a naghintay ang dala· wa sa istasyon bago nila narinig a11g matinis na sipol ng tren bubal sa ibayo. Buhat sa bahay ng lean.yang mga biyenan ay nafma.ma.da· linl nanao¡ H ¡ babN. Naki· pa¡·unah•n sa sipol n.¡ ltt11 ang kanyanc mcí hakbao¡. patun¡o sa tiraban ne ma¡~=~n~~~u~o~~1i ª¡~f1a':!;~~ matanda sa kababagong 1•· ring lcatre. Itinuwid niya anc mantel sa mesita. · Nakila ni)' a :ang roalamig naQ: tsukuJate sa kalanan, ang kaning lamig na m:.rahil ay isasangag al :ing isdang nakatuhog, nami· - mintog sa katabaan. lniinit niya ang tsukulate nang marir.ig niya ang mataoda. "Mr.gpalit ka agad ng da· mlt, Anak, nang maprukuhan ka, h:uie?" "Ma¡·alls ka 111 sapatos, Aniel," ani Endon¡, "naa¡ maklhinga .iyang mfa pu mo.'' "Eto ang sanelas, Ana.k . . . " "Aba •. 11arito pala ·si Mish!" "A:yaw ba n'.yong makila to an.c inyong kadete, Tanda?" Png sabi og babae babaog isi· nasangag niya ang kanin. Abut·abot ang p~salam.at nf matanda at ni Endong sa pagtulun.g ng babae. "Naku, siyanga pala," anc bi¡ la"l? 1abi ni EDdon¡. "Anitl, si Misis ang manu· it•Df nina Ba Selo riyan sa tapat. . matulon¡ na matuMAGASIN NG BAGONG BUHAY long sa amin ni Tatang." "How do you do?'·' An.i: tinig ng bagons dating ¡¡y mababa at malamig. Hindi ma,gkantututo ang mag-ama at ang babae sa pagl1ahain ng agaban sa mesita. "Saan ba ireng kntsilyo, sa kanan ba o sa kaliwa," ang natat:lwang sabi ng matanda. "Ang Tatang naman, wala nama.1g kukl:itsilyuhin a," ang natatdwang sabi rin ni En· dong. Ang mga tawa nila'y mararahan al mabababa, di nakati~iyak. Nagsabon muna ng rnga ka· may ang bagong dating. Pi· 11ibit a11g lwnang gripo ngunl't w.ilang pumatak na tubig buhat doon. Dali-daling tumabo ang sapatero buhat sa malaking tapayan sa sulok at unti-unting iblnuhos ang tubig sa mabulang kamay ng bago.og dating. Lumapit ito sa pamahiran ng kamay na na· . kasabit sa tapat ng tapayan, Sa pak.inig ng babae, ang linig ng bagong dating ay ibang-iba sa mga tinig ng matanda at ng sapatero. Ang :-iaririnig niya ngayo'y isang :inig na malamig, walang mabsaklt, walang buhay. "Si Endong ba 'ka mo? Apa, mabuli-buti rin 'llaman ang kita ng kaputol mo sa pagkukumpuni ng mga sapa tos .. ang lagay nga lang, rnay ai'aw ani Endong, "para sa iyong ruga_ kumbidado." "Kami ang bahala rito, Anak. Huwag kang mag·alala ng kahit ano," ang dugtong ng matanda. Ihahanda namin .ing bahay, "ang mga higaan, ang mga ... Gur:ialaw ang mga labi ng bageng dating. Paputol·putol ang mga salitang nanggaling doon. · na may kita, may araw na "E .. Tatang ... Endong .. al~·Ai~~ rno na na man ang ~~~ª:a:a~ ·. ·. ;, huwag na muna mga tao rito, A!1iel e," ang Panabay na napatingin ang salo ng sapatero." ~arami pa• dalawa sa nagsalita. rin ang hindi nagsasapatos." "Ha? Aba, bakit, Anak?" "Ako narnan e ... eto," .ang "Ano 'ka mo, Aniel?" patulny ng rnatanda. "Tutu· Nilapi-lapirot ng bagong lung·1ulong sa iyong kaputol; dating aug sigarilyo sa kanhindi na nga lang gaya nang y1 mg kamay. · dati. Mabilis ang pagl&bo ng "E ... sabi ko ... sabi ko .. 1aata ko e." Marahan ang ta- huwag na muna kayong .. wa .ng matanda. :naghanda ng ka hit ano .. , Napansin ng babaing tila hindi yata sila ... makakasa· hindi nakikiliig ang bagong da· rua e ... " ting sa mga sinasabi ng da· "Ano?" lawa. Sinundan niya ang mga "Hindi makakasarna.?" Nang Matamo Niya Ang Pinapangarap Na Langit Ay rinongimian Niyang Tumunghay Sa Mga Nasa llalim Na Tumulong Sa Kanya Upang Magtagumpay saglit na napatigil bago patu· luyang naupo sa harap ng mesita uang hlndi nagpahid. "'Malinis ang pamahiran, may pekas nga lang," anang matanda. "Mayroon pa layo riyang walang pekas a ... te ka nga't mahanap ... " ''Hayaan n'yo na, Tatang," ang sabi ng bagong dating. "Tuyo na narnan ang mga ka· may ko e." At nagsimula nang mag-agahan. Sanay ná sanay sa paggamit :ig mr,a kubyertos ang kap'atid ni Endong, ang naisip ng babae. Nguni't kaunti lamang ang nakain. Mararni ang natira sa agahan. "Aba, bakit hindi mo pa ubusin," ang sabi ng matan· da. "Konti pa, o, konti pang sinangag," ang pagpipilit ha· bang isinasalin ang nasa rnalaking plnggan sa nasa barap ng a~ak. "Magpakabusog ka, Aniel," ani Endong. "Para sa iyong lahat iyan, a, kumain na kami ing Tatang bago nagsimba. Aba, si Misis nga pala, ku· main na ba kayo?" "Ay, kanginang-kangina pa." Muling nagsabon ng mga kama) ang bagong dating. At tila nakalimot, biglang pinihit na muli ang lumang gripo. Mabilis na tinabuan ni Endong ng tubig ang mga kamay ng ka11atid. Pinaspasan muna nito ng dalang pahayagan ang silyon S<I tab: ng mesita bago umupo. Nagsindi ng sigarilyo. Hinitit muna at ibinuga ang usok bago n;.gsalita. "Kumusta naman kayo rito ni Endong. Tatang?" AGOSTO 11, 1957 paningin niyon: buhat sa mesitang walang pinta hanggang sa maligásgas pang panabi ng t>agong kayayaring katre; buhat dúon hanggang sa paligldligid ng mafüt al halos sumi· sikil na silid na pinaglulungan nilang ayusin noong nakaraang araw. "Siyanga pala," ang biglang sabi ni Endong. "Aniel, ma· lapit na ang pistan,g-bayan l.ito. Nasabi mo na ba sa mga ll:aibigan mong taga-Batuo?" Biglang napatingin ang -bagong dating sa nagsalita ngu11i't hindi sumagot. "Aru, oo nga pala!" Tumalagintirig ang kasabikan sa tinig ng matanda. "Ang mga kaibigan rno nga palang tagtl.'k:i.demya! Makita naman nila ang k:irakol ng Mahal na Santo Niño sa dagat. Saka isama mo sa bagong sibul na pinag· darayo ngayon sa iba~o ... ano nra ang tawag doon, Endong ••• # N;yu Espring ano, En· dong"!'" "Naw Sprlng Spot, Tatang. Oo nga, Aniel, madadala mo ang :r.ga kaibigan mong tagaBagyo roon. Maganda ráw ang lugar· na iyon ng bagong sibul a ... " Napatigil ang pag1ilipat-li· pat ng mga paningin ng ba.gong dating sa rnesitang waIang pinta at sa maligasgas pang panabi ng )>a.gong kaya· yarinl'! katre. Ang paningin niya neayo'y nasa munting daliri ng kanyang paa na su· misin!laW sa himu-him1Jlmol na p1.1;tas ng lumang sinelas. "Aapurabin ko ang isa pang J..atre at isang malaking papag btigo dumating ang pista," Nagsikip s·a silid ang pagkabigo sa tinig ng mag_-.ama. Paluloy ang paglapi·lapirot ng bagong dating sa sigarilyo. "May ... may 1ff1ir karni sa Akademya e. . pati siguro ako ;;:..y hindi. . hindi makau· uwi ~a. . . sa pista ... " Panabay na napatayo ang matanda at ang sapatero. Ang 1.10a'y lumapit agad sa nagsallta. Narinig ng babae ang pana: IM.yang paghimok ng dalawa sa bagong dati~, a'ng mamin· ~an-mil"lsang pagsagot ng huli. "P.ilitin mo sana, Anak .. masaya ang pista ng Mabal na Santo Niño rito a, nalimu· tan mo na ba? ... Saka, sabik na sabik kami sa iyo ... " "Sabi mo sa sulat mo, mainimista kayo rito. . . ikaw at ang iyong mga ka,bigan ... " - "Maski ikaw na lang, kung hindi sila maaari, Anak ... " "Magsama ka kahit ilan J11mang sa mga kabigan mo, Aniel, para mesayahan ka sa pagbabakasyon dito ... " "Huwag ang hindi ka urnu· wi, Anak ... " "P1p:litin ko, pero ... " .Nilikom ng babae ang pinagkanan sa ibabaw ng mesita. "Kasi. . . may affalr kami ~a Akademya e ... " Inilabas ng babae ang pinagkanan "Baka sa isang taon na, Ta· tang, Endong. . ako at ang aking mga kaibigan ... " Pinihit ng babae ang lumang gripo sabay ang pagkaalalang walang pumapatak bu· hat doon. Tumabo siya sa ma· (S1wda11 sa pahina 30) o, kung nagkataon! sa bu11tunghfofoga't pag·aauain-ogam, a.1g buksan sa labi'y di-ma/:r.panmrgaw; ¡1ari119 pagmumuni'y tuloy ;~a inakay wi silid na walang gandang inabutan: mga guniguning nagbangoii .•a isip 1tng dini'y lar.:iwang paw11ng nakasabit; m1ratnan sa gilna'u hapag 11.l may ukit at nalmkulayan_ ng luksa M gilid. mikapatong dito ang isang pa13ulot, katabi'y ilawang pumikit-dmnilat; na sa i<;ang duio'y papel ne: h1tsilak, pígil ng_ di~la't nang hindi matinag. 11ng papet nan9 t11ngha't mat2mang basahin, may nangakasulat na tanong sa akin; m.obabobaw lamang ang tanong sa turing, isasagot diyan naman ang nwlalim. "ono ang sa iyo'y makaliliar1ya?", uoiang katanungang daan nr, ¡mg-asa. sagot ko'y "ang bagay na aldr.g na¡rita, w' bulaklak 1nu/a'y mauwi s11 bunga. "olin ang sa iyo'y pinakamoinam •1• ikasisiya habang nabub1~hay~" · '!matulad sa ibong pagsikat ng araw, may butil sa tukang pasasalf'matan." "alin namang gauii ong katoúh1kit a~ minamara11qal ng "iyou.g i:mg-ibig?" "humalol sa ¡¡tas 11g b11dhin!; malinis, matapat at lti11di makilfoa 1tnC' tinig." ang iba pang tanong haba11:1 ?1iniliilay, nCJkatkat sa papel ay di-namalnyan; nang apUhapin ko'y daglinq ¡,inigilan ng tinig ng aking nagugunamgunam. p;napagbabalik mandin anq pangarap sa ibig limutin ng aking pC'nulat; ang pangitain kong may sapot na ulap, ginawang tancwing h11maha/im11yak. sa sandaling ito 11atoas ang tC!bi11g na siyang. humati sa iyo't sC' akin; (at ... ngayon mahal ko, h~!inang magsaliw su awit ng p11so11g mtding anuitin!) MATIBAY ... (Buhat sa pahina 14) "At dalawa na kaming maglilingkod sa inyo ngayon," tinig naman jyon ni Ate. <~ibdib. Kay laki ng ipina,gbago niyon, sunog na sa araw pati ang rnga bisig ko at rnuklla. · Biglang kumal:ía ang aking dibdib. At nang marinig ko ang hikbi ni Inang ay naunawaan ko ang lahat ... Sa sama ng loob ko ay madali kong nilisan ang tagpong yaon. NAGSIMULANG MABUNGKAL ang lupang kinatatayuan .ko. Pakiwal·kiwal ang hawak kong araro. Mahigpit ang pagkakabawak ko sa tangkay ng.. ararong walang sawang nagpapayaman ng ilang nangakapaligid sa akin. Binitiwan ko ang araro, at, pinahid ko ng isang lumang tuwalya ang pawisan kong Tinanaw ko ang munting kubong kung ilang Iinggo ko ring itinayo sa gitna ng mal::wak na gulayang pinagyaman ko. May pagmamalaking nada~a ang aking dibdib. Nang muli kong hawakan aug araro ay nadama kong naroon ang matibay na sandigan narnin ni Inang sa darating p:mg mga bukas, mga bukas na Jipos ng katiwasayan. at kasaganaan .. (X) -DANTE YBARDOLAZA 16 na taon gulang Luis Pilad High School Tayabas, Qua1on 17 (lka-5 Labas) N AKITA ni Montserrat ang llanyang sarili na nasa gitna n,g isang kalsada; m1paliligir.:in ng maramine: naglalakihang ason: lsa-isang kumakae:at sa kanya.' Hindi niya mai· rialiwanag kune: baklt siya naroon; kunc: papaanong napa· li¡ iran siya ng rnalalakin: aso. Natagpuan na lamang ni· yang nasa gitna siya ng isang di·niya-kilalang kalsada, at parang multong naglabasan sa kanyang pali,gid ang mga aso . . . na, kahi't bumabaon ang mga ngipin sa kanyang laman ay ·hindi siya nasasaktan; para lamang siyang sinusundot ng -alpiler nang bahagya. At, kahi't anong bugaw ay ayaw h11nayo ang m.ca aso. Narínig nlya ang kanyang hosessa pagbugawsa mga •so, al, paran¡ hindi nlya hoses ang klnyang narinig. 18 Walang anu-ano'y isang lafoki ang sumulpol na lamang at sukal sa kanyang harapan. Nae;tatakang tinitigan niya ang mukha ng lalakl. Yaon ang binatilyong na¡sayaw ng tlrilkllnt , ang binatilyone: na· kita niya sa simbahan, at Jalo siyang naglaka nang mamuk· haan niya ang: lal::iki. Papa· ;mong sa napakaikling panahon ay naging binala agad iyon? -Bubugawin ko ang mga aso, - aniyon sa kanya. - Huwag. . hindi na man masakit mangagat, - tugon niya. -Bubu,gawin ko! Kung kinakagat lca'y ako ang nasasaktan. At, binugaw ne lalaki ang mga aso. -Hindi na durugo an¡: a~: ing puso. -Kaya pala ako hindi na· sasaktan, - nagtatakang tugon niya. - Tingnan ko nga ang tan ng ru¡a aso . . al siya'y nagisinr;. lkiourap-kurap nl Montserrat anc kanyan1 mea mata. Nanaginlp lamang Slya. Nasa 1 11.bu 3iya ng kulambo at an¡ kagat ne: mga ason¡ paran1 sundot og alpiler sa kanyaog panae:inip ay kagat marahil ng mga lamok sa kanyang katawang nakalab¡as sa kulainbo. Ang. kahuhm ng mga aso'y buhay na tinig ng kanyang kapaligiran sa katamihikan ng gabi. May pagnanasang nabubay sa kanyang puso at umakay sn kanyang bumangon. Wala siyang naramdaman¡ takot nan.r: tunguhin ang durun¡ awan at silipin sa puwang DI hintana ana: nat·ilsang Jan· $;ingan n¡ nayon. Sa kahabaan nt: kalsada'y wala ni isan¡ taone: nar;lalakad. Wala ang binatilyo. -Hu! Bakit ko ba üntindi· liín iyon! Hitsura lang ng Indio! ., Subali't nakatulog at nakatulog siya na laman ng diwa ang "Indio", at hanggang sa magising siya kinabukasan ay itinatanong niy¡ sa sarili: ano 11n1 kahuh.tp.n nt kanyang napangarap? KUNG pa_paanon& sa relibi· yon ay may sariling _pllosoplya si Maeslrong Tino ay gayon din sa pactuturo. Hindi siya naníniwala sa "pagpaparusa" sa isang pupilo, upang yao'y matuto. LJ.bag· na labag sa kanyang pagkakilala ang pagp¡¡paluhOd sa llSin o munggo, ang pagpalo ng palmela sa mga bisig, o kahi'l ang pagpingot sa tenga, ng isang bala. Naniniwala siya, na, an.e: pagpapalawak sa kaisipan ng isang tao'y nanganga.ltangan ng isang tumpak na pamamara· an. At hindi pagpaparusa an¡ pinakamabisaog pamamaraan, manapa'y paJ:"·unawa al pag· tarok sa sariling kakayahan n.g isaog tinuturuao. Ang ulo puso mo. ng isang tao'y hindi tulad ng - Ayoko. pako. Upang bumaon ang pa- Tilingnan ko lamang. ko sa matigas · na bagay na - Ayoko .. nakahihiya. pagpapakuan ay kailangang - Bakit? . rindihin ng pukpok; inaamin - Kasi"y dugu-dug:uan . · s1 · iyon ni Maestrong Tino. Ngu. ra-sira. ni't gawin iyon sa ulo ng - Kahi'l na. ¡~ang bata- kahangalan! di-;;.'Ayoko. Ako'y isang '"In- Ka,a naman naüb.igan n¡ -Ka·hil. . na. niga bata si Maestron¡ Tino, Ang kahhirnikan n¡ kan- t-agama't hindi nawawala sa }"ang paligid ay muling bina· DlQ:ll yaon ang pan:alang dilo. saQ: ng sagu-sagunson1 kahu· At. yao·y isang katuparan sa mga pangarap n¡ Maestrong Tino, bilang isan¡ curo. Kai· lan man ay walan1 isa mane batang na¡karoon 11¡ s.arlllng kusang pumasok &a u kuwela· han ni Maestron¡ KulH, DtD g kanyan¡ kapanahunan. NI siya, si Maestronc Tino mismo ay nangangaykay sa takot kapag nasa kanilang barapan noon ~ng matanda nil1ng guro. Dulo't pustrera'y sinu-sino la· mang ang nakata.ir;al sa kani· lang magkaklase? Si nasirang Best:fo. Si Mang Pedrong Ku· fantrO. Ang Daginl Kapitan Juang Kamagong, na, .kung kaya lamang nakatacat P pag. aaral at nafkaroon n¡ bansac na Kama1on1 ay dahil sa ~•tinC Sinucutpi rnuH ng bastoos k11rna.gong DI ama :s>ara laman ¡: mai-tral: Ang Isa pa (na nakatagal sana) ay si JuJian Asarol, na, nang rninsang bumaha ang sf..pa ay Dalunod; na, Jubos pang ipinagpasalamat marabil ane: pagkalunod, sapagka't hindi na rnapipilil oí Ba Uryang na mak.ipagklue :tay Maestron¡ Kulu. Aag kahuli· hulihan ay siya. llana daaDg takal ng lanubo ng ka.kawate 11ng dumapo muna sa kanyang katawan . .. bq:o sinumpon¡ n¡ atak• de cerHeft si Ma&tron¡ Kulas at natnata)'? Sinuyo ng panln¡ln D i Maestrong Tino .ng buoDI klase na pawang oakayuko at abala sa pagsusulat. NaroOD ~¡ AD&:elitong anak ni Kabesang Ambo. Si TeresaDg anak ni Aling Iska. Si Hugoq anak ni Tininting Nicolas Nicdao. Napailing si Maestrong Tino. llan,g taon pa'y pnap naog m¡ a binata sina Angelito at Ruco. Pagsapit kaya ng panahon¡ yaon ay patuloy pan¡ ina¡-ilrinl an at mag-stt&untu· b.n anc dalawa dabll kay Te· resa. tulad ng nanc:akaraang mga araw! Naroon din si Jeremías na anak ni Ba Gustin sa libis D g: stpa. Balang araw, nakikini· kinita niyang magiglng isang manunulat si Jtremias . . . tulad niyoog: si Doktor Rizal na sumulat ng aklat na.. . "Noli Me Tangere". Siyao,ca, "Noli Me Tangen". Na, n1ng dabil sa aklat na yaon ay iklnulong. Lagaoap d~w sa Filipinas ang aklat na yaon, aubali'l wala siyang makita. Urnakibat 11 damdamin ni Mat$trong Tino an¡¡: _panchlblaa,ana. - Ano kaya 1ng nilalaman ng aklat na yaon? Napukaw si Maestront Tino naog !apitan ng isan,g pupilo. -O. H lO, Antera . . . tapos ka~tb::~ pa po, Ma .. tro. -0, e, hindi paJa•y tnkit ka narito na? -E, ku).;\n po, Maestro ... -Sínoni Huwan? -Nagta· wanan ang buong klase. n~1f~~ns!0po.~~ =~~·,~·b!'. -Ha? -Pigil ang pJ.gsasali· ta Di Maestrong Tino, na ai· nabayan ng tindig. -Baliit hindi mo .sinabi agad. Nagkamot lamang ni ulo si Antero, habang nalr:atincin sa matandaDg curo D a patun~ pintuan. • Hindi aukat-akatain ni Maes· trong Tino na dadako •ne mttaodanc kutila sa klBYIDI "paaralan", at n¡ayong maka· harap ang Don ay W J.la aiyang maba¡ilap na pangungusap. -Ma-magandang umJ.ga Po, Don Alfonso, -aniya. -Dlinalulungkot kong hindi lto b yo agad nakita. -Magandang umata, Maes· lro, -matatas na batl ng batila. -Sadyang hindi ko kayo glnambala: .. saka, kinusa namln ni Montserrat na bintaYin kayo. -Buwenu . . . iba, -baU nf Maestron¡ Tino sa dalactta. -Ano po an¡ malpa¡llling· kod ko aa inyo? - Nais kong kayo'y · kunial guro ni Montserrat, -walang tatol na tugon ng Don. - Ho? - Hindi makapJ.niwala si Maeslrong Tino. -Pe· ro, maraml hong col .. le sa Maynila, na higit na karapatdapat sa kanya. -Ma& sisimula t iyang mag.aral aa La Concordia sa Lunes, Maestro. Ncuoi't bukod doon an¡ pa¡tuturo ninyo sa kanya. Ibil koo¡ matutuhan nlya •11.! Jahat tunckol sa Bayan¡ ito. Hallmbawa, una H lahat, ao¡ pagsasalita D f tagaloe.. . Ita· bihasnan at kaugalian ng mga Pllipino. - Kung: gayon po'y gqawin ll:o ang labat ng aking maga· gawa. At sandaling rug-i.$1 p si Maeslrong Tino. -Ntuni'I papaano po . . -Ang bagay na yaon ay na· sil inyo, Maestro. Kuns magkano. Maa¡ap na hurn.adlan¡ anf matandang fW"O. -HI . . . hin· di ho iyon ang ibig kon¡ sa· b1hln, Don Alfonso. Sa ba¡ay MAGASIN NG BAGONG BUHAY na- yao'J wala kayong dapat alalahanin. Iblg ko pong SI· bihin, kung mag-aaral siya sa J.a Con«>rdiil al ako nama'y nattutW"o-dito sa bu1.mg araw, a1 anong oras o araw ko siya tuturuan! -Ah! -Kumikislap ang mga mata ng Don; at, batid ni Maestrong Tino na nagka· kaunawaan sila nito. -Iniisip ko rin ang mga bagay na iyan. l'ero, bast1nte na marahil ang isang oras si bawa't araw. Halimbawa'y sa ika-anim ng gabi? -Siy1r1ga po, Don Alfonso. -Ki>ng gayo'y .. -Mula po sa· susunod na Lunes, Maestro. Nan¡ makaalls an¡ dalawa'y !sane biga)' ang n1iwang na· tlim sa isipan ni Maestronc Tino. Hindi an,¡: suliraTÚn kun¡ papaano p1klkiharapan ang d-1aP11ng Espanyod..11; hindi l'D( p1gklmaunawain ng matandang kastila¡ kundi isang bagay na gumitla sa kanya: aq katatasan ng Don sa wik<lng btutubo. Bihirang-bihiranc makatagpo ng banyagang ·may katutubong dila at damdamin. IBlNABALA ng pa¡·iyok at pa¡p1l1¡ ng tatlon1 m1tala· han.¡ dumal11gang bitbit an1 paadilin¡· ni Kabes1n¡ Ambo. HumiwaJay si P1dre Francisco sa tallonr lablcin¡ nangakaabito n¡ cranate, pagkatapos mag-iwan ng isang pangungu. :sap · na dalawang kataga la· man&: ang naulinigan ng Ka· ..... -Un monwnto ... ~oh naDi1ahan ang Diyos, -hindi kinukusa'y naibulong ni Kabulng Ambo sa sari!i; minsan n.ng sin1b·i sa konya Jyon ni Pad~ Francisco. Dinaanan nila anc tatlone pare sa pa¡tunco sa pinaka· l!pisina· ng kura·paroko. Ma· ayos ang ltalamtamang-laki.nj'. upisin& , bagama't nangangamoy ang magkahalong kalu· maan ng mga bagay-bagay at an.g nakukulob na samyo ng kandila sa klbuu: m niyon. Nagpa.alam •ne pare pagkatnpos makaluklok si Kabesang Ambo sa isa sa dalawa'ng sil· yan.c n15a barap ng isang me· .sa. Matamane minasid nf Ka· besa ang kabuuan rig upislna ng kura. Doon niy• -ipinallsta si Ancelito nang klnyan1 pa· binyagan. Paran¡ kailan la· man¡ noon. At ngayo'y binata na anc lr:anyan¡: si An¡elito. An¡ bubay nga naman. Matagal na'y wala pa si PaQre Francisco. Sino kaya ang ñtga pareng kausap sa p~silyo? Papalitan na kaya ang kanyang "kaibigan" sa paroko ng Santa Luda? Huwag nawa.· Pumasok 11 silid-tanggapan onQ' satrlBtan na may dalang isanc bandehadong kinapapa· tungan ng isanc puswelo ng umuusok ni tsokolate at isana: platitong kinasasalalayan n,¡ ilan¡ hiwang tinapay. - Matanonc ko'y sino ba ang mea panauhin Di Padre Fraodsco! - tanone: n,.i Kabesang Ambo sa sakristan nang mailapag ng utusan ng pare ang bandehado sa mesa . -E, ang kura·paroko po sa Malate, si Padre Ignacio ... si ni R. E. BAUTISTA Kung Gaana Ang Pagtutol Ni Kabesang Ambo Sa Pag-aalsa Ng Mga Kababayan Ay Gayon Din Ang Pagkatakot Niya Sa Mga lkinikilos Ni Angelito -Buwel\ff nochH, Padre. -Buen~s. . . buenas, Don Pablo, -at ikinumpas ang isang kam1y bilan¡ pa.gpapa· tuloy u Ka besa. -Peñro .. Pedro • • . Humahancos na dumatlng •ni nkristang tinawa1. Inia· tiot ni Kabesa ang tatlong dumalaga sa sakristan. Nagpa· la«an anc tatlong manok sa hmay DI sakristan. Tin1naw ng Kabesa ang sa· k.ristan habang binabagtas ang mahabang pasilyo. Hindi na kahiy1-hiya kay Padre Fran· t'isro ang tatlong dumalaga. Tiyak na masisiyahan ang "amone" sa tatl!-ba n.g kanyang bigay. Al, hirit na daklla sa mata ni Diyos anc ma¡ bicay hyu bigyan. Lalo't sa isang alagad ng pananampalstaya. -Sa g:ayon¡: kagandahang. AGOSTO 11, 1957 Padre Montojo at si Padre Alvenista. -Tun1kol ba sa pafkakafa1.aa:a rito ni Padre Francisco ang kaoilang sadya? -A, hindi po. HJ.idl po. Napadalaw lan¡ dlto. Nakahinga nang maluwag si Kabesang Ambo. · Matagal nanc nakaalis ang sakristan ay hindi pa duma· ratinl si Padre Francisco. Ano kaya ang klnilang pinag-uusa· pan? Tungkol kaya sa relihiY Gil? Sa nagbabantang himaf· sikan? O, sa pafpapalit ng kura sa Santa Lucia? Tungkol n huli'y wala siyang kakaba· kaba. Dlsi'y sinabi sa kanya ng sakristan. Ma11ring an1 una o an¡ lkalawa -relihiyon O N1Vel11tlon. (Sundaw .a pahino: 3l) Ang Liham Ni Haring Solomon ANG MGA MANGHUHULA ay maaarin;: ma¡sinungaling; nguni't hindi 1ng liham ni Hving Solomon. Ang liham ni:i. ito'y glij¡:<lwin ninyo, n¡uni't may bisa ll!t kapangyarlhan ni Solomon. 5.1 Jsang nrnlir.is na papd ay sumulat !<ayo ng ilang kataea. Bilutin o kusuti.n an1 liham na iyan al saka iJ11gay sa isan¡ Jrahon (kune m?.aari'y sa kahon 01 mge bal'aha). lla;bana~· kayo ng liman~ s:ilansan ng 1ng~ baraha na pawang nakataob. Papiliin ninyo ang hang kaibigan ng isa sa mga salansang nakahanay. "iu;g sal<-nM m na mapi9ili mo," turan ninyo, "ay siyang salansan ng isinasaad ng · liham ni Jlaring Solomon na nasa kahong ito." Pag hinasa n,g inyong kaib1gan ang isinasaad ng liham, makikita niyang hindi nga iyon nag~if.inungaling. At kahit na aling salansan ang kanyang piliin, iyon ang isinauad ng "iiham ni Solomon". o ( 0 CITCCO ~~ A B i[¡ '~ ~1+-1+!0! K o [[[[0 o [[[[[[O .D Isa laman¡ aog sikreto ng madyik na ilo; ang isinasaad· ng liham ni Solomon. Najto ang liham; "Ang mapipili mong salansan ay ang mga barah1"11 S.H K1'yo na aog magpapaliwa· nag kung bakit lioawag na mga barahan9 S ang napili ng inyong pinagmama.dyikan. Kapag pinili ng kaibigan nlnyo ang sala.Mang B, itibaya ninyo Jyon at sablhln1: "Naki· tamo na,sal1~t ng mgasa· lansan ay iyao Jaman¡ anc nagtatq lay DI mga ber•h•n11 S. Nariyan ang 5 ng puso,· ang 5 ng t0 ulaklak, ang 5 ng espa· da (spade), at 5 ng diyaman· te." Ang iba.ng mga salansan ay may iba·ibang numero. Halimbawa namang pinili ng inyong kaibiga.n ang salan· sang K ltihaya rin ninyo iyon at makikita niya ang tatlong alas al isang barahang 2. Ang katumbas na hilanc ng alas ay isa, li:aya, 3 alas al isanc ba· rahang 2, ang kalalabasang kabuuan ng bilanc ay "5". Ka· pac tinunchan nlya ani ibang salanun, wala siyanc makiki· !ang di may gayong kabuuan. Ku1,g pipiliin naman ng in· yoog kaibigan aog salansang D, itu'y hindi na kailanga.ng itihay:i pa. Bilangin na lamang ninyl' nang nakataob ang mga baraha. Limang ·baraha ang nasa salansang D. Walang ibang salansan na may limang baraha maliban doon. Kaya tama p11 rin ang hulang bara· hang S. Sakalln¡ an¡ salansang A naman aag mapili, bilangin nlnyo nanf buhat sa kanan, pakaliwa, ang me~ salansan: "uno, dos, tres, kuwatro, .. . singko." Sa eanito, pinato· nayan ninyong ang salansang A aog mga barahan9 S. Hin· di na rin kailangan dito ang fühaya pa ang mga salansan. Kung ang pipiliin naman niya ay ang salansang E, gawio lamang ninyong pabalig· tad ang pagbilang. Buhat sa J:aliwa, pakanan, ay bumilang din kayo ng huhat sa uno hanggan¡ $ingko, Iyon pa rin an¡ mea barahans SI Ang madyik na ito ay ma· E aaring ulit·ulitin. Kung hindi nasiyahan ang pinagmamadyikan ninyo sa minsang pagpili, papiliin siyang muli. Ncuni't sa bawa't pagkakataon ay sumulat kayo at isilid ang li· ham na iyon sa isang kabon. Sa bawa't liham ninyo a)' iisa lamang an,g isinasaad: (Ang mapipili mor19 sal1nwn av ang mga ba.rahang 5.) Ma· 2aring ilo'y mapun1 niyl, nguni't anc ikahahanca sa madyik ay ang pagpapatunay sa tamang bula. Upang hindi kayo "mabuko," ayusin na ninyo ang mga ba· rr.ha, sang-ayon sa pagsasalan· san, bago k_¡tyo magm.dvik. Kabisahin din ninyo ang mga lugar ng bawa't salan~an. Mapupuna ninyong ang mga lil· 12msan ay hindi na kailangang itihaya maliban sa m.i;:a salan· sang B al K . Magigin& lalong kahanca· han¡ a ang ·mndyik oa ito kunf mahusay ang pa¡ pap.allwana¡ ninyo na matpapatotoo sa lsi· nasaad ng liham ni harlnt $ eh1mon. 19 NANG m1gpapalis na ng bubok na kumapit sa kanyang pantalon ·ang katatapos gupit:rnr si Basyong e, nagsalita ng ganito: -Magkano na ba'n¡ utang ko sa 'yo, Anong? Matagal munang nagha· l'i'n¡ tagintin,g ng gunting ni Anong bago s'ya lumura at saka sumagot: -'Ku, ba't ba paJag1 na Jang ang utang mo'ng iniinlindi mo, Basyon¡. Maglalalayo , pa ba sa ::¿~a n,g isang gu~a'ng utaug Niipi.tawa nang bahagya (na pigil pa) si Basyon¡: bago nauJ'lqng sa tingin ko'y pinamu· :u~:rf.Js~o m~:.~:- ·~~g 1:i::: e, di pagdalhin mo n¡ tali ang ;:;ang bata mo't pag-aakayin ko na ng kahit dalawa pan¡ guya. Muling Jumura si Anona: na ngayo'y kasama na'ng hitsong kaniaa pa nginangata. -'Ku. ma'nong 'yan ang h'wae mong gagav.'in, Basyong. Hindi na balen.: lumaki pa _ na!'g lumak1'ng utan¡ mo sa gupit. Mas rnab1.;ti pa sa 'kin 'yong me utani ka sa akin nang malaki, ke sa 'ala ka nang utang e, me kalabaw pa 'ko. Nafkatawanan kaml. -'Ba't naman. -Lalong namumula si Basyong. -1\ow, itatanOng mo pa ... E, di dumiga ka nga kung ano'ng tingin mo sa kalabaw ~a ngayon. Kung ano'ng na· uramdaman mo pag nakakakita ka ng. kalabaw! -Duma· bs ang taginting ng gunling r.¡ Anon,g. Mataga¡ bago nakaimik si Basyong: -'Yan nga'ng ipi111ghihirap ng loob ko ngayon, c.. Kalabaw.,. kalabaw at kalabaw na Jang ang nakikita mo sa paligid. Pati buhay ko'y naging buhay-kalab:iw sa karamihan ng alaga _kong mga kalabaw.. Hmm,· al pati naman ako, e, amoy kalabaw na rin ... B.:i't pa ka· ya nauso 'yang kal1b1w b1n97 -Cerab10 bln, T:ita Basyong,· -anang pamnngkin ni Easyor.g na siya namang ginu~upitan ni Anong. -Wala hung k1lab1w . b1n1 sa kano! -Arus, at ang kalabaw na ito'y tuturuan pa 'ko, a .. ¡1areho rin 'yon, damulag ka. 20 C1rab10 ban o kal1blw bang e, parebo ... At nadako na nga'rig satsatan sa mga' kalabaw at m¡a kakaliibawang nangyayarl sa baryo. Pero pag gano'nr kalabaw na'ng pinag-usapan, 'ala nang makaeentra k'! Dasyong. Oo nga't halos lahal dilo e, maraming me ala1ang kalabaw, pero si Basyong na'ng pinakahari ng mga magkakakalabaw. -'falaganr 'yan lang an1 ipinar,hihinanakit ko, ang ka· bbaw bang ... Maaaring tama at magali11g ang ¡ginawang 'yan, at 'yan naman ang panihiwala ko no'ng una, pero nfa· yon, pt>ro ngayon.. . maealil na kung sino'ng magagalit, ¡>ero lalagang ayaw ko na ng kalabaw bang. Ditn muling sumlngit si Bino, a1ig pamangkin ni- Bas· yong: -Tata Basyong, ayaw kayong maniwala, me kalabaw bang ba naman sa kano? Wala ho ... C1rabao ban, sabi e ... -Ho'y, damulag ka .. . 'ala akong pakialam kung meron o wala sa kanó ·ng mga sinasabl ko. Matanong naman klta, an1 "inga icano ba'y me kalabaw7 'Ala! Bup1lon9, meron! .. -'Ku, wala río hung bupa· long sa k1no, baka bupalo .. -Nayayamot na 'ko sa pa· inangkin ni Basyong, Nakiki· halo sa usapan ng matatanda. -A, damulag ka, tumigil ka na . . . -At muling bu malina: sa 'min si Basyong. -Tingnan n'yo, Tata Kanor, dumami nang dumami'ng kalabaw dilo sa 'li11 hanggang sa Ja~at e, 111agkaro'n ng kalabaw. E, illam n'yo namang $8 kalabaw lang ako nabubuhay noon. Ngayon, di ako makapagkatay ng kalabaw. Pa'no, huhulihin ka. Marami nga akong gatasang inahin, wala namanr buniili n1: gatas, dahil sa lahat e, me gatasan na. . . Sa'n ako ;>aparo'n? Anong gagawin ko par.:i mapagkakitaan ko'nr mga kalab.:1w ko7 -Punung-puno ug smtemyento'ng boses ni Basyong. -At patuloy_ na du· madami'ng kalabaw ko, sa'n ko sila dadalhin, D'yos na ma:iwain! -E, di ib'yahe mo. Sa iban& purbin~'ya mo ibenta, -katlo ni An1>ng. -Sa'n? Sa'n ka macbib'yahc? Sa'ng purbins'ya? Hale nga, dumiga ka nga kung sa'ng purbins'ya 'alanc kalabaw? -Nanggagalaiti na si Basyong. Namakas na'n.g mea ui;:at sa kanyane lecg. · -Ba't sa'n? -NanggaJaiti no rln si Anong. -Sa 'Mcrika! Di ba'lkani-kaninalange,ik:iu· pa'ng nagsabing 'alang kalabaw sa 'Merika7 E, di sa 'Me· rika ka magbenta ng kllabaw! Dolar pa, doble pa, Basyon.g! Napa-marypsep nang mahlna si Basyona: al nag·lnot nang l•tmabas ng barberya. TALAGANG marami na'ng hlabaw dito sa baryo. At di lamang si Basyone ang nagbubagunl10 ni Demet, e, me ka~amani;: isang dumalaga o foa· hin. Kaya trabaho pang tuwing ~maga'y hinahahanap ni Demct ang may-ari ng dum•laga sa tal;,ot na masabi.~I baka :yon ay ninakaw n'ya. k!dlal an¡ aking kalabaw: Isi· pin mo na lang kung nakab· hy ako sa kalabaw na 'yon nang tamaan ng kidlat. lsipin mo na lang . . . lsipin mo ... Nag-iisip nca raw st s..yonit na naepatuloy sa paglakad. He-he-he .. . MmSAN naman. e, isan¡ kalabaw ni Andres Bukid an1 nasagasaan ne isan1 bus sa Mahaban¡-kalsada. Pa'no, n• aalimpun,.tan pa raw an1 damuho, e, itinabóy na ni An· dres sa bukld. -E, di bayaan mong sila'nc maghanap sa kalabaw nila, - naipayo pa ni 'Igang Karyo sa anak n'yang si Demet nana: minsang ireklamo n'yon a-o, napaka_layong napaghatlran n'ya ng kahuli-hulihan¡ uwi ng kanyang baguntao. -Sa· bihin mon¡ sumama -na lang at basta sa bacuntao mo, e. Wala naman¡ .nad'yaski sa· -Mahirap na 'yon, Tatang. . mga f)aSllhero. Maraml lanJ Sino'ng maniniwalang tala· ang napilayan, nagkabutol, gang palikero'ng baguntao n11al11san at nilarnat sa talr:ol KALABA W BANG buhay-ll:alabaw .(ayon sa kan· ya) dilo. Marami. Al marami ra ring nakukunsumi sa kara· mihan n¡ kalabaw dito. N¡u· ni't kakaiba ang lkinakukun~umi ni Demet (palayaw ni Demetriong naetlra Sa Kabl· sayaan ná nang magbalilr: di· to'y ayaw sumagot sa tumatawag sa kanya hangga't di pinapalitar. ng Demet ang tawag sa kar.ya). Pero sa karamihan din ng kalabaw ang reklamo ui Demct sa buhay. Natutuwa si Demet na ang kalabaw n'ya'y iisang ba¡unt110. At natutuwa pa rin s'ya pa¡ka't ang baguntaon¡ ito'y masas!lbi (o s'ya Jane an.g nagusabi) na turuan daw. P~'no, 1i na kailangan¡ pastulan ni Demet. ang kanyang aJagá. Basta pawawalan na lang n'ya 1yon sa bukid at paedatinr ng gabi'y kusang umuuwi sa ka· nilang kurat. Noon e;di nayn· yamot si Demel sa karamihan ni ka1aba" sa baryo. N¡uni't 1 'lgaynn, e, talagang napapansin na n'ya. Al ang karamihan pa ng babaing kalabaw ang lnirereklamo n'ya. Ilo'ng .dahilan: may ilang ¡:abi 11ang tuwing uuwi ang ko. Sino'ne maniniwalang me kalabaW na tlg<ilo? KUNG PA'NO maaawat an¡ pagda.ning ito ng ka_labaw dito sa baryo, e, 'san.g hamon na sa m¡:a pulitiko namin. Kung 1nakap¡.n¡an¡ako sila n¡ mga para aro¡ mapakikinabanean ang mga kalabaw namin nang di papatayin ·o ipa¡blbili, ba· i:'ii sil• ang makapalit ni Al· kalde ~a susunod na eleksiyon. Kaya lang mabawasan ang i!lga kalabaw dlto, e, kung 1aya nga no'ng minsan - no'ng maglaro ang kldlat sa pastulln at mahagip ang tat1o sa mga pawala ni Porong. Gayon na lang daw an¡ pas"asah.mat ni Porong. Naka· pa¡su-:.ba raw tuloy nan¡ ke-~ga·&ga sa kabayanan kih.it 'al11ng misa. Nang tanungin d.:iw ni Bu l'Ong kung ano'ng iplnagpasalamat ni Porong e, ito'ng isinat,ol: - 'Ba, ano ka ba naman. Basyong utak·kalabaw ka na tin 'ata, a! (Magkabiruan sina easyong at Porong.) Jtalanong mo pa. kung ano'ng ipinagpasalamat ko nang tamaan ng Gayunmln, e, napalabu ni Andrcs sa simula na ing me kasalanan e, anc tsuper n¡ bus. Pumayag ang bus na bebayaran nila ng sampung pi· so'ng buhay ng kalabaw ni An· dres. Pero hindi pumaya¡ si Andres at nagsumbong pa sa munislpyo, ke Alkalde. Anl gusto ni Andra:, e, bayaran nang s'yent04ingk'wenla'n¡ hlabaw n'ya. Ant: kinalabasan na: papusumboni: ni Andtes, e, •'J• pa'ng nagbayad DI sira n1 bu:r. Pinabayaan daw ni Andres an¡ kalabaw.. . Wala raw lniwan 'yon sa pinawalan n'yang ha· yup at nakasira· H ta"nim n¡ me-tanim. Nga)·on, fuwing: daraan sa kanilang ~apat-babay ang bus na nak.asa&asa sa kan.yang .ka· labaw, e, pabiglang isinas1ra ni Andres ang kanilang bintana saka lihim na manunungayaw. Madalas pa raw sabi· hin ni Andres sa mga anak ang iianito: -Marmula ngayon, h'wag kong makikltang sumakay kayo sa bus na 'yon. Kuna 'ala nan¡ bus dilo kundi 'yan, maglakad na lang ka· yo hanggang Menila! MAGASIN NG BAGONG B.UHAY Kapaki-paldnabang para sa inyo ... PAGGAWA NG BANGKO ~f:n ª~: ~:: ~=a~u~~~a~~n:n~ª~~a~ clulo ng bres upang mapagkasiya sa bu tas. Hugisan ang mga panggiliO na nakadikit sa magkabilang paa. 'Ang ganito'y nagpapatibay at hindi nagpuputuk-putok kaplig tinurnUyuhan. Katamin ng bahagya ang mga gilid ng ibabaw. Sa pagkakabit-kabit ng mga bahagi. unang ikabit ng kola ang panghalang sa dalawang paa. Ang ibabaw ay maaaring iturnilyo buhat sa ilalim o ka ya 'y ipako buhat sa ibabaw. Pagkayari, ang bangko ay maaaring barnisan o pinturahan. PAGLALAPAT NG MGA PINTO ~~;~:~~;;~ª~ 0;~1¡h~~~~~~ind!~ir!! ~i;;~ª~~tg ~i~~ig;~g m~~hit~~lit. Kung ang !>Ínto ay kumakapit sa gilid. katamin ang bahaging nasasagi i;t sak;i m11!ing pinturahan. Kung kumal{.,pit ang pinto sa dakong itaas o ibaba, ito'y kail:mgang tanggalin, katamin, at saka muling ikabit. Kung minsan auii pagkapit ng pinto ay nalulunasan nang hin· di t"a kailangang katamin kapag may malaking puwang sa pagitan ne pinto <it ng mga bisagra kapag isinasara. - K1ú1g ang bah~ging kumakapit ay nasa gilid sa dakong itaas, tanggalin ang pinto, Hayo nang bahagya ang kinakakabitan ng bisa~ra, at muling ikabit ang pinto. Gayundin, kung ang dakong ibaba ng gilid ng pinto ang kum~kapit, ang bisngrn naman sa ibaba ang ilayo nang bahagya upang mahatak ang bahaging kumakapit. , Sá lahat ng pagkakataon, ang pinto ay kailangang malapat !'l~J'tf? n13ayos sa kirn1kakabitan. Kapag hindi ma.:iyos ang pagkakalapat ng pinto, malamang na umtngit ;rng pinto tuwing ito'y ibubukas o isasara. '''ULlTl"I MO NGA. PEDRO" .,. Jginuhit ni Mlu Buurot u piura .ag 1•nlto .A 1 " aak• tinawag li Pedro. -Sa •non¡ bi¡ku na salita giHaamit •lll panandan¡ ito, PedrO! --ta.non¡' ni Min S. rurot. Biglang ttiyo at bh;lang sagot si Pedro: M-lnwa, ma'm! 11\Jmugong allg tawanan tig buon¡ klUe. -A, hindi m1'm. . ,..,.., •• pala! Lalong nagkatawanan. Lumaplt si Mlu Ba.riw'ot at buong brq111ne kinutusan n¡: rul•r s1 Pedro. , -~r,,..a pala, ma'm, -kinakamot aag tuklok •Y n~abi ni Pedro. • PETER TRADING CO., LTD. 745 Anda 1Panulukan ng Solana), Intramuros Maynila Tel.: 3·98-62; 3.81-87 11 .. ,. PGh¡~lul•I ... Alo•ftl~ ... J1 .. , .. 1 t.Jll lfl S··••i•Y• '"'" s~· (: RoBERT BOSH GMBH GERMANY LB ............ m23 Mabihi:i rin sa mga pani unang t!ndahan ng camit sa awto AGOSTO 11, 1957 21 22 MAGASIN NG BAGONG BUHAY WHDRAKE ang SALAMANGKERO mnaLEE FAU<ª' PHIL AtVIS 23 ~NAMllJ tJl .JOHtJIJY NA .SIYA A )JISMAY"""'6A.GAW.......i tJ.St..AH..'1.TP ilJAl,.AYA NG PUL.!SYA. St ~Nl?IZO,..i S( ...JOt-11JN:I ANG PMSA~~Ell;. .N\AIJTAL-Ai'JG IPltJllT• \4.A.rlA&úl--li'J SAN,t.. l'I 1 j...~17M!'OS!N,A~~ tJGi.hJl'-r PltJIGll .. tJ1rJA t..IJLO AT DOtJ ~IL!WatJ . ¡.¡tNDI NAGPILIT AfJG SltJAT" A,~tf" rc.1 tJA8VKASAl'I A Y S INUNDAN SI ~e;sA. SA TA.to!Of'G IJI LE"At.J - ~ \c:UtJG B,.o.¡.oe1"T~ K.ABILA NG 1.-Al-V..i ,,,.y PltJJllG.MAl-AS At<I'" TAl'l S l">'A tJ 1 l'Er;i:S5" AY H it.JI?' ITO ~ .:sA60T•• • Ka yo At ••• niakalustos sa kan)'a kung 11yaw ~umuso ng (atas sa bnte. }luwa~ mawaw11Jan ng pag· asa a•. pag~tiis Kung minsan. an:;: pag-awat ay n;igigins biglaan lalo na kuni; ang ina ay nagkakaukit " nangan¡:ailangan ng open ·syon. Ang biglang pag.iwat ay lalong mahirap para ~a sa~l(~ol. Ang iba nito ay n1gp;1pakagutom na, huwao;: [amang sumuso sa bote. Pag :::anito, kailangan an;; tulong 11¡ manggagamot. Sa mga 3 o 4 ni araw, ano;: kalaga)'¡1ng ito ªll mapal)ubuli na. rin. Ang ina il)' dapat magl1gay ng mah1spit n;11 tali sa dibdib at 11omt>1to ng may yelong tubig, al p;.minsan-minsan ay maa· tu~• N1AoJATl'-lt.JG Ol SUN!As...Góf ,......,iG r;?AL.-"olSA~ P'ltJ""-!&;IL..l~AtJ t-JG t..Vi-tA AY· ·• Jring bigyan ne ilao.1 tableta :ia mJkapacpapabawu ng sak1t dahil sa namumuong gatas :;a dir.dib f.n, P•tP•PHVlO n9 lb•: May mga ina na hindi makapaJ:p:.~uso al ang sar&gol naman ay ayaw ng ~H n man~ uri w; galas na pamalit. Kuni: :is:s:~· o1n\::;;!;~ ªiu:i:g~ p:isususuhin n¡: iba!\!! gatas J1.;rng¡;an11 sa pumayat nang pumayatatmakabalisa, mga m~LOlang. Sa canitong mi;a s¡¡nggol, gatas laman¡ ng ba· l)ae ang maltaluluas. Kung ta· la¡ane htnd¡ makapagpapasu~o an' ina, ang isang ina rin ;.ng r.u kaKaganap nito para sa kanya. !to ang tinata'wag sa rngtes na "wet nursing ... An¡; ~'inumang ma~apasu· so u sanggol ay kailane:anc ~uriing mabuti, Kabilan¡: dilo ang pagpapatingin ng baga >a pamamagitan ng X·ray at pagsusuri ng dugo. Kailangan niyani;: maging laging malinis, nialusog at laging masigla Anghnyang sarilinganakay 11ararapat díng maging malusog sapagka't ilo ang magpapaktlala na ang kanyang gat<IS av may mabuting uri. L a - long 111abuti kung an¡: ibang ina at ang kanyang sannol ay nakatira nasa !»hay ng pasusuhinc bala. Ang anak n: rnagpapasuso al ang sanggol na pu usuhin ay hindi nanga· n¡:ail¡¡ogan¡; raacin: m¡.1:ka· !lntanda. Ang rnagpapasu'o ay llapat magkaroon ne. mabutins paskain at sapat na pagpapa· hinga. Kada\a~•oc mahinp makakita ng ganiton1 uri ng cagap~gpasuso, al mahal pa. Kaya't sa ibang hansa, may 1 :iga bangko ng gatas ng mga ina o mga niyelong galas na maaaling ipaglakbay Sa katuusan, ang pa~p•pa ~uso ~y nasa kagustuhan ng isang ina at siya'y naraupal nia¡:handa ng kanyani: sarili p:ira sa gawain¡; ito ANG PAGPAPASUSO SA BOTE Manmi nan~ ina nt:a)·on ~ng 1 1aKakaalam ne kahala· ; ahan ng pagpapasuso ne ka· MAGASIN NG BAGONG BUHAY 11L11u1g: ilt1ak k.aysa noon¡ m¡a riakar:iang panahon. An¡ hin· di J>.1tp1pasuso nang welan.g 1nab1lagan¡ dahllan l y ipina·· Jalag1y ni Garland na "pat;:· lwas sa isang katungkulan ne mea ma·•. Marahil ay ganito n11. rin ang: palagay tig mga ina o. ngayon. Nguni't may mga pagkakataong ang pag· 1111pas11so "Sa bote ay hindi ma· iiw11~n. Ang palagiang sakit, pangl.ihina o pagkawala ng ::atas ay nak6okapigil n ina upan!; ;sakatuparar. ang banal na lungkulin sa kanyan¡ anak. Ba6dt Kall•nt•n11 S1.1liaylt.lyan AD9 Pa.,.pa-...•11 11 811te? ADA pagpapasuso sa bote ay lrail:-n~ang s1.1baybay1n¡ m~ bwti .,;pang 11ng san110J a7 ha· AGOSTO 11, 1957 m~k.ing malusog. Ang paghahanda nt ipasususona: g<1tas ay hindi lamang pllghahalo anc ¡:alas, •~ukal, at tubig. Ma· rr.mi an:: dapat isaalang·alang. ~'ll)"~ tii·timbangan ng sanggol ans kag;m~han sa pag.>uso, kala;'.il)'allt: p~nlahat al ang panl.maw nito. Kailangan ding malaman ang kagaangan ng pagbili ng ¡;atas na nahir.mg al ia1on ilo sa kakayahan :ig mga magulang Ar-,1 rnga tsar\ggol ay tao ila rin, at nagkall.aiba-iba. Ang ¡atu na nakapau,.apalusl¡:: sa ~anggol ng inyong klpitba· hay ar maaarlng makasíra sa Jnyo11,:: sangi;ul, ka~·a't subul:ln aag manmin&; uri ns gall..!I b: aigani:: mahl~po 11¡ l:.loni; 1ngkop at ibif ne in· yon,I( !'ani:col. Karaniwan~ n1a· sisira llnc kanyang panunaw s~ pagpiling ito. May mga nakah:mda nang pormlJJa para .~a m.'!a mag:ulang ang: bawa't uri r.r ~atas na nabiDili nguni't ang m¡;a ito ay hindi la:üng naaangkop :1a inyong ~anggol kaya'I kailangang Hayon :iinyosa kanyan•! pangaugllilaogan. IM•Y karuglong) - lUilang. •• - Ako an( bahala. lhahanap k•> si Diana PS laloDC makilka5undo niyang tagap.,.c-ala¡ a. Barcan mn siya ng lsan¡ bu· wan 11iyang suweldo -!'1!.o::uni't bakit ba narnan? Dllhil lam.n1g b• ninnan n ka· yo'y n:igkagalit ni Rafa, ! al nagk11taong sí RaCilel ang: nag. pasok sa kanya rito a"f paHli· sin m-:> na siya? --Si Susana naman, - sabl ui M1ria Luisa na bag:aman marahan ang tinig ay ipinaha. latan-.¡ ñay¡¡yamot na. - Mara· mi p;in¡~ ~inasabi. 'Ka llo na'y P"-~ 1¡~;., an:; norani: ·yan. N'aligihn ~¡ .Susana. Batid niy~n~ .tiindi :,1 .va m<akahJtutol kay Mari! Luisa. Hi11di miniir. FanJll nan¡i;yayul s:ii )')<Jh 1 1'.! t.han;ing iyon anc pan:¡:n~i· babaw ng ibis ni M:iria Luisa. ::'al[ ang ktnilang ama, si Doo Alber!u, a)' hindi nakatututol s:i hin~hana:ad ni Maria Lui'• -6ayaan mo't paaalisia ko ~iy:i. - sabi ni Susana n~ na1· hihfmlgsik ang dibdíb. Tun1alikod n• si Susan1. All:ay sa isang kamay aog pi· b y na anak ay pumanbik n1 sila sa bahay. Umiiyak si Dia· na al nak.ikiusap sa ina na h-.wag paalisin si Dora. P•· ran.g t'!inudurog ang dibdih ni Susau:;o sa pagkahabag: u 111111•. Na:uni't iniiwasan niy& nil mag. karoon i;il"' n¡ p<1¡¡;kak2suma· ngan ni Maria Luiu Dinatnan ng mll( ·in:i ua hll'O.· f.!:, 11ang wmalii: si O<ira. Dll· rsa11dan .,(1 po:hit10 31) lllHPITU IG SIPON? ---------·--· 1 1 1 1 1 , Maito ang Dagling : :PANLUNAsr: .. __________ ,,..~ ' Ukol s.auk.¡tng uloat la)!nat: : ~~h~~7L:1~n~h~~~~'.~~n~~ 1 1 ang- bilis ng COHTAL sa : 1 pagdttdulot n~ ginhawa .. I Pinasr..i11:lapakayo! : :e;~¡;¡¡ • /JA6l/oi/8TAs-TIYAK: t =-;: .:-:r:-.:c::~::::~~·: ~ ~ 26 TUNAY NA PANGYAYARl ANG NAKAltAAN M1ll,ey1nt n1mumuh1y ...... mint m19.,n•k. . . h1ng11ng SI m,11kil•I• ni Am•li• ,¡ Don1ta at si11'y m&gkllbig1n. lsang 1r1w IY dum1tln1 SI 1min eng isan!J blb1in1 nat· d1dalang-tao at rwigpi1kil1l1ng. IHWil ni Oon1to. . . lpinangilko kong iblb1lik ko 58 kanya 1ng kilnV•rt9 ilHWI. N1ng mulint dum1l1w sa 1min si Dani1'9 ilY kinilUlilp ko n1ng m11irnin1n ilt $inilbi kon1 layuiln nil niv• 1ng 1kln1 ilnilk. N•Pilnfin ftilmlnt buhlt noon •Y 11ilofirtt rnalulungkutln 11 AnMliil, 1t 10119 eraw ne Vsiui" namin ay sintbin1 hl"' di niye m•it1t1kwil si Dan1to. Sil ktbil1 n, mga pHleilll et pen•1r•f namin key Am•li• •Y hindi hmi d..,inig. IHng um111 •Y hindi n1 n1min $iya n11bn111. lnn, sul1t 1119 kiln· yang inlwan na 1lr•n1J n•gP•· p11iw1n19 ftfr kenyeng ginawe, Higit na metimbang d1w u keny1 1n1 kali91yehen ng k•n· y1n1 p.150 kayu H 1ming k•· r1ngelafl. N11kuHit Mtt ekínt IHWI d1hil SI m11tindin9 uma ng loob et .kehihiyan. Narnlt•y 1n1 aklna klby1k na 1i Arn•li• 1119 nagin11 dahilen. At n•i· SU!ftPI ka si Ameiia nang tilimtim SI 1kitt1 kalaobiln, Hindi ka s¡ye lhlp1t1t1w1d kaililn· men dllflil se h!'Yi"I ginawal . Nabillltaan kong n11d1r1n11 ng hirap !i Ameliil 1t &ln11· lulupitan n; Donato. Nguni't ni hindi ko ikinalungkot '"' 'ª'º"" • IHllf orow 1y •umlpot H emln si Amelle n1 dela eng b8'J0"9 'º'"' na •n•k. lnlw1n ·n. rlW ,,,, ni Doneta. PillU· had na plne,.lsiftiln 1n1 n•9aw1 nlr1ng p19klkaHl1 1t umiiylk ne humlntl u •kln ng tewad. SUbalí't hindi ko slr1 dininig. Henn1n1 s. m1pilit1ng umalb 1y hindi ko lp 1nalteon •"111 1kint klitat•w•r•n. llar19 1raw l1man9 1n1 n•· kelilipu, h1ng tu 1n1 dum1tln1 sa amln. Mly 11kit dew si Amelle at ibig 1kon1 m•· keusep. Ngunl't hindi rin lumembot •"11 1klng killoob•n. lpinaub.i lrong hindi n1gb1tp. 10 ª"' eltina pHir• t•I•· 1•~ hindi ka m1p1t1t1w1d 1n9 ekin, •tt1k klhít 111o 1no ,. •nt """fYlri . . • (KARUGTONG) ISANG GABI, samanta~ lang ako'y ·nag-H sa sa .aming tahanan at -malungkot na dinidili·dili an~ mga pangyayari, ay nakarinig .ako ng tinig na tumatawag bnhat sa aming bakuran ... -Itay ... ltay.. ma· awa ka sa akin! . .. Patawarin mo na ako. Jtay ... Ang tinig ay kaboses na kllboses ni Amelia, at nais..aloob kong magaUng na marahll siya at muling bumalik upang patuloy na magmak.aawa at humingi· ng tawad ... May Hang ulit na narínig ko ang tinig. Nguni't ·ni hindi ako natigatig. Ang r.aging bakal kong puso ay bindi nagbago munti man. 'l'alagang hiñdi ko mapata· fd.wad ang aking anak sa kabigatan ng nagawa niyang pagkakasala. Nawala rin ang tinig. Umalis na marahil si Amelia nang hindi ko man la· mang dungawin. Matagal bago ako nakatulog nang gabing iyon. Kinabukasan, m a a g a élkong nagising. Sa buong f:~n:ri~~~~~ k~aª)o~~k~: ft~~Í:g b;:1't[ªk@ ~nta~:~ ay siyang nangibabaw sa .aking pagtataka. . . at makalipas ang halos iilang ::aglit ay nasumpungan ko .na lamang ang aking sarili sa harap ng duguang bangkay ni Donato! Pinatay ko síya sa pamamagi· tan ng taga! Nakiusap ako sa hukom. s& piskal, sa lahat oa ng maaaring hingan l ... ng tulrlng nang mga sandaHng yaon. Hiniling kong ga· 2ng-gaangan man lamanc 'tng parusa sa akin pagka't hindi ko naman inihanda '!~~·y ~!:fg~t.ª{.vala~~b~i~~ .·w~.ng dumamay man lamang sa akin. At nang araw ng pagupo ko sa silya-clcktrika. ~y parang nagdaranas ako ng libong kamatayan. 'fumatawag ako sa Diyos. Hinihiling kong ku;1g hindi man ako makaliligtas pa sa mabigat na parusang iyon ti} ilawit Niya sa akin ang Kanyang awa at patawarin man lamang ato sa naga. wa kong pag-utang ng buhay ng kapuwa. Sa pamamagitan man lamang ng pagpapatawad Niya sa ::oking pagkakasala ay IU· migaya naman ako sa patutunguhan kong kabilang huhay. Subali't parang ~¡~"f:~~=1~lnf:r.!:goi;~!~ -Hindi kifa mapatatawad ! Ang ginawa mong pagkakasala .ay walang kapatawaran! Napahagulgol ako ng panangis. Parang nababaliw ako nang kausapin ko cmg tinig. -Nguni't ako'y tao lamang, DiyoS ko} na inianak sa pagkakasala! -Tumutulu ang aking 1uha. - At Y<- akong patawarin kahit na _ sa huling sandali. Sumis1gaw ako at nais kong pa_abutin sa 1;1nr,\t :tng ~kmg pagmamakaawa. su. bali't wala .. <iko'y tikis· ua Niyang pinabayaan! Nagising akong Mgsisi· J,;p ang aking dibdib . Isang parn¡.ginip lar.1_ 3ng pala ang lahat! Salamat na lamang! At noon, sa kauna:unahang _pagkakataon buhat r1ang isumpa ko ailg aking <inak, ay may habag na na. dama ako sa aking dibdib - pagkahabag kay Ame. ha. Siya'y nararapat lamang na lawitan ko na ng awa at patawarin sa kan· l!·~gnf:Jak;aksas~!3 si;!ª:g katakut.takot na hirap at natuto nang magsisi. Ma· l.;a-Diyos lamang na ma· bagbag na áng aking ka· loaban sa P'!ghingi niya lig tawad, gaya ng halimbawang iplnaklta sa akin ng Diyos sa aking 'panagi·nip. Napaiyo.:·. 11<0 at valuhod r..a nanalangi.. · harap ng nming munting -.: u·. ngayo'y taimtim na _ nag. At noon · din, maliksi sisisi na ako Sa aking pag· akong nagbihis at pinuntakakasala! ... Maawa ka sa han ko ang aking anak. akin, Panginoon! Patawa· Patatawarin ka na siya. rin Mo na ako upang ma· Ipagsasama ko na siya sa r,ing karapatdapat naman aming tahanan upang mui!kO sa Jyong kaharian~ ... . ling mahalin at kalingain Diyos ko .. , Maawa ka sa Subali't sumpa ng la:ikin! ngit! Dinatnan koag patay Nguni't ·patuloy na nag· na !;,i Amella! Ayon sa damot sa akln ang tinig. mga kalaplt·kuwarto ng Al sa huli'y sinumbatan aking anak sa maliit na sipa ako. .. lid na kanyang tlnifühan - Hindi ka natutong -¡,y namatay si Amelia nang magpatawad sa pagkaka· ¡nagdaang gabi. Namatay sala ng ivong anak, ga- ang aking anak na pangayong siy.9.'y nagdanas na lilrt ko ang tinataW-ag-tawag· ng matinding hirap at sa- nt patuloy na bumihíngi kit at natuto na ring_ mag. ng tawad . .. sisi nang taimtitn sa kan- - Bago ho halagutan ng yang kalooban ! Ngayon... hinin_ga ay nakuhang mahindi rin kita mapatata- kapagbilin srJ akin . . , - wad .sa ginawa mong Jalo napapaluhang wika ng ipang mabigat na pagkaka· isang kalapit-silid ng aking sala! anak. ang tio ring sumuAt nang umupo na ako k~ku s~1 a~eÜ:.n¡ ~N~: )!y s~~~~~e~~lr;ak~. ~ª~~: kiusap oa dalh1n to raw sa tuloy akong tumatawag sa inyo 1tong kaayang a.nak Diyo~ na kahabagan na ni- al airo na ang mapnaka MAGASIN NG BAlloNG BUHAY awa sa inyo upang kaa- ring taong inianak sa pag. waan ninyo ang bata.. kakasala, ay hindi natu· Nagpahict ng luha ang tong magpatawad sa pagr.agsasalita al ang muling kakasala 112 kawawa kong wika: anaK. - Saka. tulungan ko na Al nagugunita ko ring raw ho siyang ihingi sa in- m<:il_imit ang isang pangyo n2 tawad sa nagawa ni- yayari. Nang gabing iyon yang pagkakasala·, yamang na ako'y managinip ay pan:ikikini-kinita na niya ang tay na pala si Amelia. Ang kanyang kamatayan. Ang tinij:' niyang narinig ko sa kapatawaran daw ninyó ""mtng looban ay isang pa1 ang makapagpapatahimik tiiwatig na lama[lg, o mai::a kanya sa kabilang bu- :!aring tinig na lamang ng hay. . . kanyang kaluluwa na hangNapaiyak ako sa harap ~ang sa kamatayan ay nang bangkay ng aking anak. , kikiusap sa akin na pabaUagama't huli na at hindi iman ko na ng kapatawa· ua niya maririnig ay pau- ran. At nanghihilakbot ako lit-ulit kong sinabi na si- tuwing maaataala ko ang ya'y pinatatawad ko na . . '. pangyayaring. iyon. Halos -Pinagsisisihan ko ang isumpa ko ang akine sari!;~~~vaªm!f:~t s~ª¡~~~~naª~ ~~l~~f:e::;t "N!~:1a':iªP;; ko .. . - ang umiiyak ko ako ng munli mang habag pang wika. - Naging na- !'U aking anak, gayong sa pak<'-Íti.gas ng aldng puso kalagayan niyang iyon .ay rn iyong pagsisisi at pag- wala na siyang makakara· mamakaawa! Nakaligtaan may at mahihingan .ng awa l:ong isipin na ako'y tao kundi ako na lamang. Kayring inianak sa pagkaka- tama kong ama! Kay-lupit sala! . . . Ako naman nga- kong magulang! Nguni't yon ang humihingi ng ta· nno pa . . . magsisisi man wad sa iyo, anak ko! Na- ~ko· ngayon ay huling-trnli ritinig mo ba ako, Amelia"? na ang la~t- Palay na ang "ANAK KO!... ANAK KO!" Pagtatapat ng lsang Ama Kay Nestor Reyes KUNG ANG DIVOS AY NAGPATAWAD .. . TAYO PA KAYANG TAO LAMANG? Anak ko! . ko! .•• Anak Nguni't paano pa ako maririnig ng aking anak! At patuloy akong nanangis sa harap ng kanyang bangkay. Ngayon, 11.ng ~kin malaki-laki na apo, ang nai. Amelia. Ngupang napag:mga pangya· ~- natutulo ang aking luha sa nagawa niyang iisar.g pagkakamali ~a buhay. Ang dinanas ni• ya ay hindi katumbas ng nagawa niyang pagkakasala. Higit sa lah:it ay ako , ang naggawad sa kanya ng mabigat na parusa. Hanggang sa oras ng kan. yang kamatayan ay hindi ko siya pinatawad. Yumao :ing aking anak na kaiDalll. 'y sugatan ang dibdib at halos magutay ang puso. At ako ang may kasalanan. Naging napakalupit ko at walang awa ! Akone. isa AGOSTO 11, 1957 aking anak. Namatay si Amelia na na.niniwalang ilindi ko siya pinatawad. Kaya ngayon, ang nagawa ko sa aking anak ay si1iisikap kon~ map;i.~baya ran sa pamamagitan ng f.~g:a~k3i~~1 ·apno~ ~~i:~~~t iong paraan man lamang ay nang gumagaang-gaang :.ing bigat ng mga dalahing l~~~~ªN!1:n~~ga1:k;rng ª~~~~ !aging sisi_ mba sa Quiapo at sa Baklaran. Sa pamamagitan ng taimtim na mga dalangin ay nais k~mg paratingin s~ ak-ing anak 11a siya':Y pinat~wad ko na; ako'y lubos na nagsisisi sa ginawa kong pagtikis sa kan ya. At sa tulong ng Diyos, r.ananalie akong· mauuna. waan din ako ni Amelia . . ng kulang-palad kon( nnak na harint)wang mall· f:aya na ngayon sa kabi· l<'.lng buhay~ ( X) 1. Lolll Basyang ani:: ginamit na pangalan sa panulat ng tany .. g na manunulal sa T¡galog na si .. 1. PeMo Reyes Viil•ueva b. Teofilo S•uco k . Severino Rey15 2. l!:i.ng la nyag na makatang Pilipino, kilala sa nga\ang DO\'EGLION at kasalukuyang namamalagi sa Amct"ika ... 1. C• lso Carununs• n b. Jos. Garci1 Villa k. Ca rlos P. lto'mulo 3 . bang opisyal noong panahon ng hima11sikan al 111.anu· r.uhll sa wikang kastila na kilala ng kanyang mamb1bas1 s~ Coiguring TAGA-ILOG . .• 1. Gr~iodel Pilar b. Antonio Luna k. F. Meklbulos 4. Si ya ang s¡ VIBORA noong pa~ahon ng 'himagsikan na ¡1inili anc mamalagi u Hapon kaysa sumuko sa mga Anicrika no .. • .1 . Arlemio Ricute b. Miguel M1lv1r k. Felipe Calderon 5. S, ).lALARIS. ane Robinhood ng P ilipinas, ay kilala sa J1:rn~1lang - - - Sa kanilang pook . . • · Ventur1 de los Reyes b . Juan de 11 Crui k. DHl90 Sil1n9 6 . Si l\IAGDALO. ang bantog na rebolu~·onaryong bulDI sa Kabite. ay wa\ang iba kundl si. 1. Pncual Alvarez b. Licorio G1ronimo k. Emilio Asuinaldo 7 . Anr p:imh:i.ns:.ing bayaning gumamit ng m¡:a sa~is:ig n:i l>f,\1ASALANG al LAONG LAAN sa kanyang '"' ª llatha noong pa1>ahon n.r kastila ay si. . 1. ·Mercelo H. del Pll1r b . Jne Riz1I k . Meri1n-o Pi:ince B. MAY PAG-ASA ang pangalang kakikilanlan ng bay1ning si .. . a . Tomu Cl1udio b. Andri!' Bonif1cio --k . Paci•no Rizal 9. Anf! tanyag na manunulat sa wikang kastila sa isang p:.n~·araw·araw na pahayagan na kilala sa ngalang BA'l'IKULlNG .. a. F. M. G..,.rr1re 111. Lopoi-Jaon1 k. Juv1 81lmorl 10. Anr bayanini:: ta¡:a-Maynila al kilala n sa.g.isar n a Ju41n Toloo .. • ~ Cocilio Aposto! . b . Clemente Jose (lulu1t1 k . P..-o P1terno q ' 01 .. . , ., .. q .. lt -. .. q .. . .. .. , ··'J,OO'fS 'f'OW ., 1 1 1 1 1 1 : 1 : Naito a.ng Daífi•l ¡ 'PANLUNAS!• i; __________ :.J 1 I UkolSllsakitnguloat lagnat 1 1 dahil sa sipoo, Jumunok ntt 1 1 CORTAL! Kahanra·h.lnga 1 ang bilis ng CORTAL sa 1 1 pagdudulot ng ginhawa .. . 1 1 pinasisigla pa kayo! 1 I KA,AG SINUMPUHG NG KllOT, 1 ¡cciiia1l •DADLJ.l/BTAS·TIYAK' 1.,, _ _ , .,..,,..._. . ... . .. ... , 1 l..";";;:;·::·= ::::. ;:;•..1 27 lbaHg-iba 1111 Hgagon ang 1111110 111 Arnolia at da'lafl'.ll!O·dolo{N "ª krrnq kumi/o.t, bagnmon liiitdi pa nu uaoalU 011g katakumau K11ha oug larOIOClll. nattg P«fl"Wapori 011g µag.msapelikula. 1141 ·~sowoui" fl.Q Veoro.Pere: Producll.0113 r&1:1 11kl mna Paralu111.an al Juancho Gulierre.: ang 1110g.ri.tihtpod 11g mga pangU· mmg papel, Marami sa Mga lna a119 Urnaasa ca Aetehers Castoria-Upa119 lsaayos ang Di-Pagkatu"-w sa mga Batang lba-lbang Gulang An9 hl9lt na .uwalM af lanaY.4 na Ca11arie 1y na1di¡dulo1 111 animo') ~: ::n~~~~~~Yu;I:::: nai..m1hU11ynanl(1prod11k1011Jlabantil behetal n1luliüun. Walonlill falilllaY na Noktiplpim;ial .. 9 Goinof-Wala119 ph .. 1alphthoMl•1 walan9 co1cva, -i-. c...., ol;.. welen9 ellft n.. u,lay ftf _...., mr• J11<...,tc-n1 ~WMIL - Hindi 111elta1e1-a M ...... ÑUlll. -1n1 S.nay.0 111Cattorili1'J hizwli...P· 1in11a11hin1iü,o"""quilD111.ilmi11· ra, na idinudulot 111 mp 1ab&nta11r - Pl'"l1n1tandli. lta'y lti1109!9illwong """"'" "11 ... berta - n•Pl'kMlnP •re a- nr FJ.tdm'1 Cutoti8 kunr b.)19.'t cliaidU- ~ llJ mg1bata 1n~ku~1ialm.itdi10.Tb9kingbt.omilin¡:W.nrbo&ely1np)'Oft. ~ Ang Likas al Tunay na CASTO· RIA ING llNGING "NIGl.lllllWAlllNG lAXINIE MUlA NU-ONG 1111 i' KILALA KO SI AMAUA" lbinvbuhay Rito Ang lsang Magand~ng KaronaSan JCJLALANG·KILALA leo , ¡ Amalia Fuentes, ang lt11int•· hen "' "'fil- "t••~ter" al y;:r.bo!"ito ne maumi sa puting· 1iobing. Si Amalia ay di miminu ng r.iyakap-yakap ko al hinagkan· hagkan, ltinumulan at foawi· hn sa pagtulog. Duma.n ang mga araw na magkaHma kaml •~ lilim ng isang tahanan. J\ung bakit ngayong isa na si· yang sikat na bituin ay hindi niya ako nakikilala NI kabila r.; nagd¡,ang pan:r.hon sa aming buhay, iyan ay iu ng hiwagang siya kong isasalay· say. Kailan lamang ay nagkasa· bily kami ni Am1lii1 so11 pagtu· r.go sa esludyo ng Sampagui· , .. ricturcs dabll ~· pagliti· ~un·tipon doon ng muaming mga biluin al ng di·m11bil1mg r.ilang tagahanga. Nagkatab¡ kami noon ni J\.mali¡i ná kasama ng pang. l:at·pangkat na mga kab:r.taan ~t ka!andaan. bahae al Ialaki, d:r.\aJ:a at binalang duma¡;s:a sa estudyo ng Sampa~uita upang makita aii!: kinagigili· \1; ng mga biluin. Dagama't ang sad~·11 ko sa pagparoon ay upang makila nang per~onal slna Gloria Ro· 1"1r.ro, Rita Gcmez :r.I marami p:.ng iba, ay si Amalia ang hi· ¡:il na nakatawag nf aking µamin . S11 am·o ni)·ang Jara· wan ng k:r.musmusan, mag:r.n· da at kaakil·akit ay siy1 ang napagbuhusan ko ng pansin. 5:t gitna· ne kabataang nag"k.a· ·kagulo noon sa loob ne ba· l'..uran ay namumukod siya. Wala siyang ticil nang h su· ~ubo ng ubn habang laimlim n:i n¡inonood sa natal:r.n.Jhal r.a mga tagpO al l ana~in na"g niga sandaling yaon. · Dinig na dinlg ko pa ang ~inabi ni Amalia sa isa niyang hsama na may kauEnayan SI kanyang naglng magandang ~apalaran. ,...Ke-sarap .ng mga artista, ano? -1ng sabi niya sa kesama habang patu!Oy sa pagsu· bo ne ubas. -Oo naltakainggil! Slkat na s" ikat! - ang sagot namal) ng kinaus11p. .:...Kung ako •nt! katul1d ni· Ja. siguro'y. magiging mali,ga· Hng-m1ligaya !'ª ako! \V.ala r.a akong m1h.ihiling pa sa Di· yos! . . - arig muling sati ni Amalia: At paitkatapos na n:agpalitan pa sila ne ilan( pan.11:um:usap ng kanyang ka· s;;m~ av nawala n;i sila s:a tabi ko .. Aywan kung saan nag· ~ipagsuot Iyon anR unaog pagltakita ko kay Amalía pagkaraang ma· magitan sa amin ang mea araw na &•Y• ng nabanggit lfo na SI unahan. Kung bakit hin· tli ko !i?·• binafi noon, al ](ung bakit parang .hindi rin niya ako kilala, ay siy:r.ng Jbu· lunyac ko sa dakong huli ni· ... Hindi na nawala sa ~sip ko si Amalia ·bubat ne araw na ]\•on. Ang mukh.ang iyon& laró.wan ng kamusmlJsan, ma.· i:~nda at kaakit·akit, ay para hiogang l¡tginÍ bumaban¡on sa :iking guniguni. Marahil _ay 111glay ng mukhane iyon ang inng kapangyarihang di·inai· · r.aliwanag upang di na ma1i· n.ot ng sinumang makamama· h:s. Marabil ay dumaan nga sa amin ;ing iteng panationg l;ami'y magkalapit at ma,gltesa, ·masa iisane._lahanan: Aiie .mukh111g iyona. di ko na malllimot ay minsan pang " Ntanghal sa akin1 harapan, iune umatan& bmi)" lltg• p·,gah.an ~. .-ming tahanan. I'arang bind¡ aiad ako maka· pa~!l;i;., Sa.:~."'11t _ Jton¡ P•· 1 • .,-a111u1 - ay .. ~-i:tahlarawan si Am:ilia. na isa. na mga pina· Jafl na . map115'1ma . SI ·· pe,liku· lang .. Prillce Cbarming'" ng fampaguita Pictures. Nagunita ko noon ang sina· ti niya sa kanyang kasama: - Ke·sarap ng mga artista, ·uo? .. Kune ako ang katulad nila . .. At naisaloob ko: Harina· wang anc pagkakataong iyon na mapasama . .siya sa iung pelikula ay siya nan~ m•gir.g MAGASIN NG BAGONG llUHAY 11ilnula · ng kayang "'Jlllgaa.·. dang kapalaran". Hindi naman nagdamot ang mga pangyayari. Narig mi.D· silng rnapasyal uli ako sa e¡¡. tudyo ng Sampaguita ay narinig ko ang usap·usapan tungkol kay Amalia, na tinagurian na noonc "Mi~s No. l". Iniba· handa na raw aiya upang 11· wing bituin pagka't nü..lt1 1a Jtany1 ne mga pi.auno ng Sampaguita ang kahwiay1n at kakayahan sa pagldlo• sa harap ng karnera. Nakatakda na Jallt" si A.malla na Jumabas sa ilan p1.ng pelikula ng samalian. PWg slnadya ng pa¡kaka· ta~ nakita ko uli noon si Qalia. Marahil ii.y mayroon ,silang. siyuting. IbiC ko siih.a siyanc sundan upang batiin sa kanyang bpalaran, nguni't hindi nangyari. Nang magkatama ang aming paningin ay nginitian ko na lamang siya. Ngumiti rin naman siya sa akin, nguni't hahangganc doon na laman¡. Paran¡ hindi niya ako kilala. Gayunma'y labis l'I akon¡ nasiyahan sa pagngitl rin niya sa akin. At naisaloOb kon¡ siya'y magiliw na· man sa kapuwa at karapatdaZenaida Criu pat matan1hal na bituin. Bubat noon ay lag¡ nang pinananabikan kong mamalas ang latlllt"ID ni Amalia sa pu· ting-tabiJil. Kabilang ako sa niga naging 1agaban¡a niya r.a di nakalilimot manoOd ng nagkasunud-sunod na niyang pelikula. Mangyari'y nakatutu· wa kun¡ gjya'y kumUos. Kung itura~kurap niya anc kan· yang mea mata, kun¡ magmaktol siya at magbata-bataan sa r,inagampanan niyang mga pa· pel, ay tal.iga namadg matutuwa sa kanya ang balana. Hif'il sa lahat, sa kablla ng mabilis niyang pagsikat at pagkatanyag ay hindi sira nagbago. ·Siya tin an' Amaliang laging nakanglti sa kanyang mfa tagahanga at may magi-~ liw na pagbati sa sinumang makausap. At hindi pa ria naaalis sa ttanya ang isang ba¡ay na siylln¡ malimit kong masaksihan kunf nagtutungo ako sa kanilang estudyo upang makita laman¡ siya nanc personal: "llindi naaalis ang kanyiilng kat,kawan, at lagi siyang may kinukukot na pagkain. Isang araw n1¡1 panoorin ko ang isang pelikulang nilabasan ni Amalia ay naganap ang n·akatutuwang pan.gyayari. Unang ara~ noon ng pagta· tanghal ng "Movie Fan" sa rtulaang Life. Palabas na kami ng aklng l;3patid buhat sa paAGOSTO 11, 1957 nonooa nang niiilSali.Lbong il11nin ~ i Amalia na kasama ang J:anyang ina. Hindi ako nakil· tiis na di siya baliin. Naha· wakan ko flil al napisil ang k :rny;in~ po ilud -Talagang kay·hu sa~· mong umnrte, Amalia!.. Napaka:>:11nda ng pagkakaganap mo sa veHkulang ito! Tuwang·tuwa ako sa pangyayilring Jyon. Sa Íiaklwari ko'y 'ii.nlikat ako sa· m1:a nakakilil sa .amin. Jsang kaibigan kC'ng r.11.gkataong manonood din Num na nakalt'ita sa akin ang pinagmagalingan ko. -Nakita mo ba ... ~ -ani· l<o. - Kay.bait na bata niyang .~i Amalia~ Akalain mong bigvan pa ako ng tsokolate, o. -At bakil. hindi mo pa ba 1•nman kilala ang batarig 'yan! -ani: sagot. -Talaging gan· rr;n 'yan kahitnakanino! Sa i.\'O pa Nak1•,<tso,. nasa loob ng du· laa •• ang ¡1king kaibig~n ay paran!!. hindi ko pa mapaniwal:lan ang katolohanan. Hindi nga naman pala iba sa akin si Arnalia. Dumaan nga pala ang araw na niyayakap·yakap ko pa at hinahagkan·hagkan si Amalia, kinukumutan sa pagtulog al inaawit·awitan. l'.";igkasama nga pala kami ni l•malia sa lilim ng isang la· hanan. Kaya lamang di ko na naalaala'y dahiJ. sa mara n·ing araw na ang riakaraan. At talagang hindi na rin naman matatandaan ni Amalia ar.g mga araw na yaon! Ngul'i't kilal.11 ko n4.i siya! Kilala ko si Amalia! Sapagka"t ako ang is.11n mga nars r.¡· nag-alaga sa kanya nang !i)'a'y ipanganak ni Aling Concepcion sa Ospital n,g San Luca.s. isang araw noon ng Agosto. magdada\awampung t~on na ang nakalilipas! Ngayon. pagkikita naming r.1uli n¡ Amalia nang personal, hindi na ako mangingiminc n.uli siyang yakapin upang Mgyang·kasiyahan ang aking rananabik. At nalalaman kong hindi naman siya magagalit . Jaluna kunf m.alaman niyang ako'y isa sa mga unanf nagyaman sa kanya nang su· milang sa daigdig! (X) Kung hindi kayo ma~pagsepil)'Jtuwing matat"apos kumain Miasang Pagsesepilyo lamang sa pam1111agitan ng COlGATE DENTAl CREAM ~ Y' M'6.'11!1!_ong Sumusugpo sa Pagkasira ng Ngipin ! ~ Klll'tlkarakang Pumapawi sa Masamang Hininga ! \!' Pinananatiling MIJ!landa't Ma/inis ang Ngipin ! K•r•ka-rakang n•gka•abiu1 •ng Colgaf•'s upang rnasugpo ang ma1am1n9 hinillCJll"9 na1slsllnula sa. blblg sa 1 Sil bawa'' 10 pan¡yayarl. Mlll5•1ll pag&eaepUyo lamang n1 COl1ate•s ay lnUwan1 hlglt na mallnls at sarlwa IDI ~on1 blblg sa loob ng 12 oras o hlglt pa. Sad.Yan1 nailblgan 111 llabataaD •Df taslya-s\11111 lnan1 rnaanshan¡: ns Colsate's. Kaya't naübl¡ao Dilallt pmlttn 1111 ang Colgate•s sa paa:seaepU10 111" Dfipln tuwlng matata~ kumaln-01 plnata.m1butln1 paraan na napa1-alam1nr naltababawu sa pagt.Mln. ng nglpln. Tandaan, UPllll' mat13'at 101 1aoap na kalusuran º' Qlipln &J' matlpe.gkl.ta • imon.s denuata mall:ala••na: beaQ •-1.s&na taon .S-~_.tat Col9ate'5 ang tansing panlinis sa ngipin na may GAR.DOL *na sumu1ugpo 1a pagkasirG ng ngipin 1a buon1 maghapon 1 !l:i:;: :;: n~~~~nat~s h~:dt:::a!;'";~~kil:.~1:;:~ pina9agand• ang ngipin - hindi lamang g•ndp H pinababango ang h1n1n9• - nguni't 5•0u5ugpo rin •ng pag••Jira ng ngipin 51 loob n111 12 or•• o h19it ... M i il s a n g p•gsesapilyo ng Col9ate'5 sa urn<19<1 -at minNDI pa1se&ep1JY0 sa 111.01-ay 11a¡llibli:•Y n1 mashapan at mafdamar oa pa111u11a11ill" labao. sa nallasiSirana asido. Ana Gardol ns Col1ate·s •Y bumubuo n1 pananS1alan1 sa buon1 mB1hapon1 MAT lt4SITMITANO LASANG MAANGHANG Ang Pinakamabiling "TOOTHPASTE" Sa Pilipinas ..• Sci E. U. A • • :.so Suong Daigdig! Sina Dr. al Gnf. Jose Perez. klsama si Lms Gonwl~s al ang mga anak 11a sina Mari· chu al P<""pito. ;;,y dumatin¡: n..-on¡:: 1sanli: lin¡;go buha1 ~;1 ilang buwang paglalakbay ~., ihang bansa. Ba!!ama't bii?l:ian <in~ kanilang 'pa1?dating, 111a· r.1mi ani: sum;¡lubong sa pali· p;;iran sa pangunguna ni Mommy Vera na may-\uhang sumalubong sa mga anak at tipo. Ang pinagsalu·saluhan sa ¡;ilmusal ng mag·anak nang dumating sa kanilang tahanan ay pinirilong tuyo. illog na mil· 'lat al sinangac. N¡:uni't sa tanghalian ay nagkaroon ng Jicson at iba pang masasa· rap na p_ utah•nt ?>ina¡¡:salusa· luhan ng lahat. Mula sa umaga hanggang sa hapoo ay tinan1rap n¡ m¡a Pe~z ang bni!artA m1• kaibi· BH at ka~ilalang n1gsipaklni1 S<'I muayani: pat:babalita ni· J~ng ma¡:.anak. Humani:a ang labal ~a ipill<'I· mal;is oa sayaw ng ma¡:kar~ · l•d na Marichu at Pcpi1n - ang Calyp.to. na natutuhan ni· lasa Amerika. Hindi malapuS·lapos an.i: ragiJabalita ni Luis sa mga kasamahan sa cstudyo tungkol sa pagtatagpo at pamamasyal nila ng p;;iborilo niyang bi· tuing si Nalalie Wood. gayundin ang ¡ngbibigay sa kanya n.,: 1 "screen test" para lalaba· s:on niyang isanlf pelikula ng lniled Artisls .. . Halos p1 .. n11tok nng fine Da· /isll.y sa .. premiere showing" 1;g Turisla 11C10ng Huwebes ·n" JJ'•bi. Ang la/\01 nong nokapa· Mod "9 J)t'likukmg irong si· 11ang pi:.rng-ik.a·i9 na anibt r· Sll.TJiO "" l.VN OlJ ganap na WUing·wfli ri Pu.go sa palrilrinli':' :ru "difo1Mi1t" "f' dofawang fiM"•lytT nang makita riya ni Jl'andihg. "ANG LELONG JIO.-VG PANOT, o ... nananvbok!" Napangiti .ri Nmíta. Ito'y ixnt1 ¡;eliku¡o ng LVN na malaple nang itonghol. Huw~ 480 San Luis, ErMit.1, M.1ynil.1 T• I.: 3·12-'b 176 Jacoul•m, Lunsod ng C• bu .. )f11f1obwl• FD1J111• 1111ckla<rlnU<rt'llll•1J Pilipi..,,..,. 30 tl441íti at 1Wlritt01tan. A'114ng isa"lt pill:u.no 119 pamohalaan: "Anlif Turista ov isonp pambi· .,iiro.ng panoorh1 . . . " Sabi no. 11't4n nQ isanQ marondong ba· /:ae: " Parang nakorafing na rin ako sa Hopori dCJhil sa pe. likulang ilo ... ·• Ang higil na ikimai11a ng mga nagsipanood 011 ang itir.angh.al na "Broodway Inter· lude" .. Cubori Hest Wave" '·HoÍ.alan Ha" ot "Calyp;o Rock" na ginampanan 119 la· ibatlban -ng lahat nang katangian ng i.~ang artista at di kahino:·hi· t1avang na pa.ggugulan 119 po· r.ohon at hirop 119 mgo pinu110 119 Everlosting. Somaniolo, ipinoho1109 ni Kopc. Bonífodo Ongpaw:o 110. ang Everlosling Picturu i:ii "n9 Run Run Shi:iw Bros. 119 Singapur i:iy nagl«ro\IO S na sa isang kasundu.ang gumawa 11g mga ptlik1dan9 Malayo na ita· tanghal sa Pilipinas, 11a11undin 11y mga pelikulang Pilipino ~t nong bituin ot utarlet ng 11a itata.nghat "4"'411 sa :SinL VN. lto'11 pinola.ba.s sa en- gapur. lto'11 :ru '""'1"4.samang t.:Jb'l4do, sa magkatul.ong no pa· pamumuhu11an at JXlqcJnQIUÍ· mamahala niM Direktor Cli· wa ng dalawa1tg w~n.. maco il.t Avtll.ana. Ka.$dluku,.a"C' i'lihahando no Everl4diftf Pitiurrs ang itanQ bdgm&f C uklo.s NJ0 bifafn, li Merl.e Tua.son, wponQ iC.ompoTc i o i&ong pelikulang gaga. win "" SR"l~Jt. Ayon sa mga nakaJ;ikilafa~- at '114kakita na ~11 Merle, Ho'u nag-<JGngldn ,11¡!'1 "mt'ltilindin9 dCJpok ng kapalaran" sa buha)I ni YAYA •f>1."f(!.'\ ( Tilo T>u.ron) a11 rulSJing S011hi ng kanl/0"9 poolcolco· sai.;i• .. i'olakikitang inoaliw si11a ni Cho.ring ( BelcA Velo.feo) s<1 ¡>.?lih1ono ifo no ko.sah,ku11a•1g itinaton9hol so. Lif'may.k11rawan. Nang may-pafo(tatakang itancng ni Eddie Garcia kunf disinuwebe anyos nea l1m1ng si Dolphy, ay binulun1an si &ldie ng isan¡ macandang babae: "Huwac kayonc mani· Y,ala sa sinungaling n:a 'yan~ Beinfe nuwebe na 'yan. baka ri..alan'yo!" Ang "nambisto" sa edad ni flolphy ay ang kany.ang ·maybahay! Pana11an no aug . moa ñ""' ting ng pelikrdang Kuranaa ng Cineniaric Philippius. Na· (li'1in11 kasi11a-&"i11G ta dirrktar "ª si P'eli% ViUar cmg kiMl4lnbasan ng balOCl'I s1pting, 11a11undtn sa Pf'OdllUll!r na ri Sant11 Val.endaito. Vmcasa ri· lo 114 ang 11114119 peliklclang ito ng CP a11 Wng ma11n· dono simulo ng Ua"" boQ01t9 tilong na. samaha.n. AnJ napap1nahoac ipama· ~·t ns:ayon sí. ,pelikula •1 ha· nro sa kanniwang mga sali· tan1 tagalo1. lto'y sa mga pelikula ni Manuel Conde: Han.· dCJng Matodo.s, Ikaw Kas-i, Ba· 1'..ala no, oí Basta lkaso. Naka· takdalie gawin pa niya 1ng riiia sumusunod: A n g ibiQ Ji."ong Sabihin, Tingno:t1 Natin, Iba Ta110, $igi.stg¡. Lat!.o. H11.wag l'{aman at Wala Pona Ano Man. Dahil dlyaa nabWp tuJoy bml a¡ isao.¡ Pamaf•l a.a ba· Ira ma¡uatubaa din1 aawia 11i MtaolUlf, 1w.nc hindi ni-a 11maa1 may-kahabunc bu. hin. Ita: Tatat"Ung·la.ra.ri.g,, Kc· J-ercng-kereng, Sa Dulo't Pwtrua'11. . . Nahulog Ari.g llat· sing, ang PAG-UWJ l (fü;/int so pohrna 17) takint tapayan at iblnnhos nang untl·Unti sJ. .pinagkanan. Sa pir.ggan al• ba:iq al mga iwbyerlos ay pilit na sumas•· ma ang mga larawan. ng mesilani walang pinta. ang ma· Jigas:.¡as na panabi nt bllgong k~yay<iring katre. Al ang isang mun>mg daliri ng paa na su· mu~ungaw sa himu·himulmol 1:a pi'llas ng luman.: sinelas. At ~ng tinig buhat sa ma· liil a~ halos sumisikil na silid na pinaglulungan nilan1: afU· sin nuong nakarung auw: "Ku1. . . may ;1fhir kami s:i. Akad~·mya e . . Baka s:i isang taon na, T~tan.g, Endone . . . á:o al an11 akinc m¡"Ja kail>i· ;an ... ·(X) MAGASIN NG BAGONG BUHAY "- E.SPA ¡\ ' rot,A l/iw/.,¡I (/ 1 ¡I '" Jfl) Napailing nan¡ di kinuku.sa $; Kabttan1 Ambo. Talasang anc tao nga naman! Baklt r• ibubunsod ng mga insurek· tos ;1ng paghihimagsik laban ~a Esoanyil na siyang pin11k1ina ng bayang PilipiDas? ADg m11 walang utang na loobf Sandaling pumako sa lapag ang paningin ng Kabesa. Kung nasabi man •iya Din!! n11y·p1gdaramdam at· di mai· t;11tatwang galil ng isang par.gungusap na tulad ng: ""' "' .. wal•"'I ut•nt na loobl ..:.. n11gk1kasala kaya siya? N1uni, uan nga nila ut.1n1 ·anc la. :INt - aog rtlihiyon, k1blham1n, klmuw1n1an sa ga: nito't. l"noon, al marami pan1 ba1a1 1t11 lala¡pas sa bilang 11g kauyang mga daliri ~· mgil kamQ" al paa? Nang sumac1 sa is1p ni Ka· nian1 ang bnyang kapangyal·esang Ambo . si Angelito'y rlhan. Tunckol sa panloob na r:mdaling nalubigan anc ma· kata.uhari ni Ancelilo'y wala tanda. Anc pagbabagong nali· ~ s!yang nala.laman. Ang nasa likha sa katauhan ng anak Da ki.nya'y an.g matakol, ang nakikita niya sa anw:araw na maghinala. r,~nawa ng Diy~s ~Y .runigu- Al, ang pagkatakot at pag:~~!·t:~~~.~~a~~nd1 is~:?.~ .. m;~ :.~~ian:.l~:~n~~~~~h:ª~.~!'1!; t:unf ~mpmg s1, Angelito r Angelito anf Jtatotohanan sa a~ak. n1ya-dufo t laman m· kanya? Jpa(tapat kaya nito se ya! S_ 1ya,. p1ng1J1w1 sa Dlyos, kiinya an11 hlnala niyang si •.nr na.gb1gay·buhay kay ADJe- Angelito'y isang .. . ¡nsurektll? lito. S1ya an~ nagpala-o, sa o, dapat kaya siyan1 humingi ~~~n:Y ~i~!u:;d,::n:.ª:~u~:;: ~=g:•:i;ak~~u~::: :;;ªaC:.C:? yang kabyak; at. malakl r1n At, napatindlg 5¡ Ka.besana anf kan~anc b1hac1 sa pacpa· Ambo nanr makaulini1 ng p:o\aki. rilo. _. D\11'ª y1bag na papalapit sa Mullng napa1hn1 ane kabe· uplsina. ne kun·paroko, ni n, na. waring P•C·•min sa Padre FranciM:o. j!anc kahinaan, SI isang pag· ka_gapi.. Hanggang doon la- (ITUTUlOY) I 111 1 "; .. Liit DI ang balutan ng bihl· un Dilo. Yumakap si Diana \I)' DorL -Ayokong umalis ka, Dora • • . ayolto! -sabi ng bata. -Pabay11n mo nana umalis si Dora, Diana, -ani Susana OI ntpabun~un¡hininga. - Q-on 11n¡ gusto n¡: lyong Tita Maria Luisa al wala tayon¡ maca.gawa. Isanr daan at !imampung piso ang kinuba ni Suuna at ¡nlabot kay Dora. - Doia, maluwat nang rila¡¡ taaPa akong mamukod ka· ming maf-anall:1 -nangangatal •DI tini1 na sabi ni Susana. -U.ay binlbilin.s babay .ang aki~ 1&1.wa. Kung matutuloy na n\Akalipat k'ami, ay kuku· nin din kit.a, Dora. -&·lamat·JW>, Alln¡ Susana, hiDdl ko maliltmot 1111 bbu· tlh&D nf layODI pakill:lsarna aaalwa. Nahc manaos: 11 Dora at m.apar,.n 51 labi ne na1·uusap 1l1I. aina Maria Luisa al Merted, ay aagtawanan pa nang malaka1 ang dalawa. Na,gngl.· ngitngit ang kalooban ni DO" \'l. Nagpigil na lamang siya paika't gayon na lamang ang mabuti niyan¡ cawin. May 11mpung minuto pa la· D1all( na na.kaaalis si Dora, :tJ' bum.lato sa tabi ng daan sa lapat ng bahtiy nina María LWaa anc auto ni Rafael. Naf-o 11, 1957 uusap pa rin slna Maria Luisa ;d Merced noon. N.:.n111: makababa ng kotse a¡¡ pumasok na si Rafael sa ba· turar.. M.asayanf bumati si Rafael sa dalawanc dalqa, ncuni't d Maria Luisa ay hindi s:.imasot atuakuiraangot. Na.e· tataw•nc lUJ:?indig si Merced. -511 pala¡ ay ko'y hindi na ilkO ~hpat maJ{agal n¡ ayon, --wika ni Merced. - Hindi nínyo ako kailangan1 dalawa. At saka mabina ang loob ko 1111 makakila ng ~agkakagalit. -Bakit, nagkakagallt ba kami ni Maria Luisa? -wika ni Rafael. -May nalalaman ka bang dapat naming pagkaca.· Íit.an? -Wala ... wala naman! - r:•,Utawanr tucon ni Merced. -Alr:o'y aalis na . . . diyan na lcayon: dalawa. Nang makaalis na si Mel'C'ed ~ uupo si Rafael sa silya.q :nupaii niyoo. Nabnslti 1iya. Tumitll!' slya SI rnliltha ni Matia Luisa. Nikabaliag •ne !Dukhil nito at sa malayo nakap:i\o ang paningin. Galit. -Hindi mo ha ako tltlngnan man lamang? - wika ni Rafael. -Hindi ka na dapat pang pumarito. Hindi ko na kU lantang maf)l:ausap pa layo ... --pacalit na tugon ni Maria Luiu na hlAdl kumikii• u paclr.akalin¡in sa malayo. -Kaya pala kahit H te1e¡:.ono's- hindi mo ibil mab pag·u~ap sa alr.in, -ani Rafael. -Wala nam1111 akong sasabl· hin 11 iyo u .t eleppno kundi sJnunod · ko na 1ng ibi1 mo . .. pin11lis ko na si Tinoy! Lumambot nana: bahagya anf matlga.s ne anyo ni rn\&k· 11 1 ni Maria Luisa. Ngayoo lamang humarap kay Rafael. , - Totoo ba ang ~inasabi mo? - Tutoo. -Mabuti, -wika ni Maria Luisa. - MI.Y isang bagay pa 11kong natulr.lasan. lyan palan¡ Dora .. . ay ikaw rin an1 nakapulot. At kung sain mo napulot ang: Tinoy na iyon ay doon' mo cin Olpulot ang no. rang iyan. -Ano blof pulot an¡ slna11bi mo? -nap•ncunot-noo ~¡ Rafael Nacidbit ni balik.at si Ma· ria Luisa. - Dinilpatsa mo si Tinoy ... dinl~atsa ll:o na rin ang Ddran1 iyon. Wala na layong dapat 11afka.t 11il.an pa. Al ayoko uang uulilin mo pa ¡yang ll:.aardah•n1·loob mong iyan . . , - idiniin ni Maria Luisa ag bigkas SI k•Mahant• IMb. -lsang m•lin!l .pagsisi· mula 111 kagandahan!l·loob, pafka't 1a lansal:lfan pinasimulan. (!TUTULOY) ·"º'·m111i1¡¡-dumtfom111y 1«!11~ ,;m1I1 dt•mau11p 01111 mga Pt'"ff.'< w .-:ari 1:1110 bo.lf<ln muid .w 1;.1¡;:u/ok/,a'J $a 1",111g ¡;¿¡'"""· . \.fov hrlo.1111a .... 1.i/11 b •'•IJ 11¡¡ "l<lloop ru Mor·,,. 1 1 1"t• ü Pq11"' P"rt:': an ....... · anq ·~ """' J;om<Wt! ,,iug 100. panq J.,:oai.ni: ; ':t· j¡:¡/fjfu "'1 d1¡k,o¡¡q frk•IHlll $illl M.4• r/l'hll p,..-cz 01 L,.,, <ifln _ f!lf'<. ANG PA84LAT .•• Pai.:k111a!)1).~ .n!{ tmon¡.: araw. na pa~·aanro. tií Bb . .F.:lis1 Bouríarrl 11~· pasanrlal na nil· mahint:;o ~a laili ·ni.: diiuibuhalang ¡.:ulon.: flS kan~an¡¡: traktorang f.'ordson ~a Gami Experim1ntal Flirm sa San Fernando, Pampang(la. Lar:i'>l'an ng labis na pagk.ahapo, sinikap pa rin ni Bh. &urfard na ogumiti nang .humarap sa kamera_ •• S .......... ,...,..bi,•'fl"I rnta tilhdn •"I mel......,,.lek ... P91kllcaroon ninyo nt "9 isa1t1 ELGIN. . • lainMraHa-mta .. Huiftt btvntpakM, kahllng ang idllo'y l .. ing namoMOlla, ltgta~Mi'ang takbo M looll ftl tN1llebling11Mblhang panahonl ' 1 1 1 1 1