Bangon

Media

Part of Bangon

Title: Bangon
Description: Pahayagang tagapamatnugot ng “kalipunan ñg mga kapisanan sa Rizal.” Ilinalathala tuwing kalahatia’t katapusan ñg buwan.
Issue Date: Taon I (Bilang 1) Pebrero 15, 1909
Publisher: Kalipunan ng mga Kapisanan sa Rizal.
Year: 1909
Language: Tagalog; Spanish
Subject: Philippine literature--Periodicals.; Philippines--History--Periodicals.
Rights
Place of publication: Rizal
extracted text: BANGON PAHA Y AGA NG TAGAPAMATNUGOT NG “KALIPUNAN (Courtesy of Philippine Education.) Dr. JOSE RIZAL 19 Junio* 1861. Ipinanganak: Nakatapos ng pagbabachiller: Marzo* 1877. Tumangap ng pagka doctor sa Filosofía y Letras at sa Medicina: Junio, 1885. Ilinathala ang kan yang NOLI: Marzo, 1887. Ipinalimbag ang kanyang mga pansin sa SUCESOS ni Morga: 1889. Inihayág ang huling aklát niyang FILIBUSTERISMO: Septiembre 1891. Pasig, Rizal, ika 15 ng Pebrero ng 1909. nilalamán. 1.—“Mga pangunang salita.” 2.—“Ang aming bati.” 3.—“Ang inyong sagisag,” tula ni S. A. 4.—“Nuestros propósitos, ” ni Laan-Lagui. 5.—“Nues tro saludo.” 6.—“Ang Pagbabasá,” ni Mithing-Takatak. 7.—“De Educación.” 8.—“Bagong Pangasiwaan.” 9.—“No such thing as Age,” ni Pilaceli. 10.—“El Lincoln Day,” ni El Ermitaño del Pasig. 11.—“Kasaysayan ng pagkapagtatag ng Kalipunan,” ni Gat-Irog. 12.—“¡¡Binatang Pabayaü,” tula ni Leonardo A. Dianzon. 13.—“Nueva Junta Directiva.” 14.— “Karapatan at Pag-ibig,” ni F. Laksamana. 15.—“Bayad-Utang,” ni Alfredo S. Herrera. 16.- “Carta abierta,” ni Servando de los Angeles. 17.—“Paunawa.” 18.—Ugaling dapat ilagan.” 19.—“Noli me Légere,” ni I. A. Amado. 20.—“Our Postal Service.” 21.—“Mga hatol na mahahalaga.” Mga humaban ug paaalataa Tagapamahala. G. Mga mánunulat G. Ismael Amado. ,, Leonardo A. Dianzon. ,, Silvestre Apacible. ,, Jorge Mariano. ., Alfredo S. Herrera. ,, Pedro C. Jabson. ,, .José S. Hilario. Honorio Musni. Jerónimo Angeles. Celestino Chaves. Mga katulong G. Lope Santos. Faustino Aguilar. t ,, Servando de lqs Angeles. ,, Ambrosio Floré».’,, Fernando Carruncho. ,, Francisco Kintos. ,, Francisco Laksamana. ,, Iñigo Ed. Regalado. ,. Carlos Rongkilyo. ,, Gregorio Flores. ,, Catalino Sevilla . Mahahalagang Paunawa Halaga ng pagpapadalá: ISANG PESETA 1SANG BUAN. Kung ipagpapauna ang bayad sa tatlong buan. ISANG SALAP1. Ang mga palathala'y sa halagang pagkakasunduan. Panga si ira an, daang Castillejos bilang 19. Kyapo, Maynila. Any mga liham na nauukol sa tagapama* ala ng pahayagany ito‘y mangyaring ipabatid sa bayan ng San Pedro Makati, Rizal. VINO l'UllliO NUTRITIVO de I.os Ldos. C. Fernandez y L. Antonio. Mabuti kakulangan ng dugo, bagong panganak, Ht nagbibigay gana sa pagk'dn. FARMACIA MODERNA, Malabon, Rizal. Depósito —Manila. Farmacia Rarcelon. PATRICIO ARANDA SASTRE Confecciona toda clase de trajes á la última moda. Precios muv económicos. .Jaboneros Ao. / //. S*. Nwoltis. BANGON... PAHAYAGANG TAGAPAMATNUGOT N& “KALIPUNAN N& MGA KAPISANAN SA RIZAL.” ILINALATHALA TUWING KALAHATIA'T KATAPUS AN NG BAWA'T BUWAN. I TAON. I Pasig, Rizal, ika 15 ng Febrero ng 1909. BILANG I. iltja pauiinnaiuj saltia Pagkaraan nang di gagaanong pagsusu makit ay sumilang din ang dukha at mun ting pahayagang itong ipinagkakapuring ihandog sa mga kababayan ng “Kalipunan ng mga Kapisanan sa Rizal ” Sa mga panahong dinaranas ngayon nang Inang Bayan,—panahon ng pag-usig nang banal niyang katwiran sa loob nang wagas na kapayapaan —kinakailangang ang lahat at bawa‘t isa sa ati‘y makaunawang ma galing ng mga karapata‘t katungkulang taglay di lamang sa pagkatáo, kundi naman sa pagkamámamayan, at matutong guma mit at gumanap doon, upang sa paraang ito‘y lalong makapaglingkod nang karapat dapat sa ikasusundo nang maalab at dakilang mithi nang kalahatán Angmarangal na pagpapatulo nang pawis, ang maningas na pag-ibig sa trabahong ipinagkakapuri nang táo, naghahatid ng pagka asulong at naglilikmo sa mga bayan sa taluktok nang kaginhawahan, ay hangad naming matanim na parati sa isip ng mga kababayan; samantalang tinutungali naman ang masasamang hilig na nagbubunga nang mapapait na hanga sa kapalaran ng mga táo. Ibububo namin sa mga tudling ng BANGON ’ ang dalisay na katás nang aming kaya alang. alang sa ibamumulat ng isip ng mga ka rugo, lalong lalo na ng mga nagkapalad na ianak sa pook na ito nang Sangkapu luan, pagka’t sa bayang ang katalinuha‘y laganap ay di makalalago ni makapananatili ang paghahariharian, ang pagsamantala sa K apalagayang loob ng mga aba upang masiyahan ang imbing kasakimán ng sarili, mga bagay na pumapatay sa magagandang panukala at humahadláng sa agos ng tunay na pagkakasulong. Sa pagpapahayag ng aming damdamin sa bayang kinakaharáp, ay minamatamis naming mangusap sa wikang sariling kinagisnán, sa wikang ipinagmalaki ni Lakandula noong mga bago mag-apat na raang taón, upang ang mga tibok ng aming puso‘y ma dama hangan sa kakublikublihang dampá ng maralitang tagabukid na higit sa lahat ay nangangailangan at may karapatang humingi ng kaunting liwanag na makatatanglaw sa madilim nilang kabuhayan. Wikang tagalog nga ang sadyang gagamitin ng pa hayagang ito, bagaman maglalathala rin ng mga salaysay na wikang kastila ó inglés na tumutugón sa aming mga layon, at upang maipatalastas doon sa mga hindi namin kawika ang mga hangad na bubuko sa aming loob. Wala kaming pinaglilingkurang ano mang pangkating bayan ni kinakatigang pananampalataya sa madlang umiiral ngayon; datapwa‘t hindi ibig sabihin nitong kami‘y maghahalukipkip at di makikialam sa mga ba gay na nahihingil sa pamamayan, na ano pa‘t ipagmamasakit namin ang mga tunay na kalooban ng bayang siya lamang dapat poonin, at ipangingibabaw sa lahat ang dakila niyang mga pangangailangan. Dahil dito‘y babakahin namin ng walang sawa ang mga likong palakad, ang mga kapaslangán at kalabisán, saan man at kangino man mangaling, ang mga panglilinlang at pagtawag sa bayan pagka nangangailangang mabusóg ó nagpipitang máiligaw ito sa matwid na daang k anyang tinutumpáAng mga adhikang ito ang siyang papat4 ban Gon nubay na lagi sa aming paplakad. KiniHlala naming napa’ abigat ang tungkuling ti kis naming niyayakap ngayon, at mHhaba‘t nasasabugan ng tiník ang landás na tatalaktakin sa ikagaganap ng mga layong aming pinaparaluman; nguni‘t ang paedidilidili ni to‘y siyang lalong nagpapatibay ng aming pananalig sa pagwawagi, at pinapagniningas ang aming puso ng mga halimbawang ibinibigay ng magigiting na anak ng tinubuang lupa. Sa aming diwa‘y hindi makakatkat yaong mga mahal na wika ni Rizal: “na “ang tagumpay ay anák ng pakikibaka, na ‘‘ang katwaa‘y siyang bulaklák ng maraming “pagtitiis at kasalatán, at alin mang katú“busa‘y nagpapalagay ng mga kasakita‘t “pagkaamis/’ Harinangang ang BANGON ay ma atu long din sa ikamumulat ng kabataan ngayong sa kinabukasa‘y bubuo ng isang Bayang magandá, matalino, mayaman, malakás at malaya. Ang aming bati Inihaliandóg nainin sa boong bayang pilipino, lalo na sa lalawigang Rizal, na pinag-uukulan ng boo naming mga pagsisikap, at sa pamahalaa‘t mga may kapangyarihang natatatag, na ninanais naming matulungan ng maralita naming kaya sa ikalalaganap ng pagkakasulong sa lupafng ito. At kayo, mga giliw na kapatid sa pamamahayag, tangapin niiiyo ang maliigpit naming pakikikamáy, kalakip ang samong marapatin ang pakikipagpaíit na ngayo‘y sinisimulán ng aming dukhang pahayagan. ¿$ó dfe Ang inyong sagisag (Handog sa “Kalipu nan ng mga Kapisanan sa Rizal.”) Aug sagisag ninyo’y napakadakilá kung dito rin lamang sa balát ng lupá; may tungkulin kayong kumilos, gumawá, at di kaylan ma’y magwalang bahala. Pag ang ating Baya’y nagtuloy naabá dahilan sa inyong pagpapaubayá, kayc’y di Samahan kundi mangigibá. Na sa inyo ngayon ang magiging palad ng lahing tagalog sa araw ng btikas, Yaong laong mithi at pn*ngdpangarap na mulá-mulá pa’y ating tinutuklás, siyang paepilitang lubós ng maganap at pamuhunanan ng dunong at sipag ó kung kailanga’y ng tapang at lakas. Ang sanwáng puso’t binatáng katawán ay di sumusuko saan mang labanán ; at kayá másabing nagiging talunan ay kung naroon na sa libingang hukay; nguni’t habang kayo’y may ingat na buhay ay may tungkulin ngang di dapat limutan: mahalin ang bayan hangang sa mamatáy, Kayo’y mga sibol sa bagjng panahón at ang bagong táo’y hindi umuurong, tíngala ang mukhá at sulong ng sulong pagpuri ng bayan ang ibinabangon. Hindi alintana ano mang lingatong at tumatapang pa ng higit sa león pag-nasa matuwid ang pinaghahabol. Kayo’y mga anák ng-Bayan ni Rizal, ng Ba} ang marunong magtngól ng dangál; ng Bayang kah«po’y di nag-alinlangang magbubó ng áugo’t maghain ng buhay, sapagka’t noon pa’y may inaasahang mga kabataang ngayon nga’y lilitáw na phwáng bayani’t ganap ang isipan. Kayo ang pag-nsa, inyong gunitain, ng mga bayaning kahapo’y nalibing; ang minithi nila’y siya ring mithiin, pagka’t sil’ang ugat at kayo ang supling. Tblapa ngang ganyan ang ating damdamin: Wilang pagkasugpo, buhay at buháy din datnan ma’t panawan ng sigwa ó lagim. Katayuan ninyo’y di isang bulaklák na sa munting haogi’y agad nalalagas; hindi rin salamfng kailanga’y ingat na sa bungo lamang ay nnpababasag. Kayo’y mga táo, may buhay, may utak, may puso, may dibdib at di nagugulat maging sa kulóg man, buhawi ó kidlát. Anfl kabinataang walang hinahari kundi ang katwiran ng sariling lahi; at bawa’t magnAsang siya’y ilueami ay tinututulang waláng kimi-kimi. Ang kadalisayan ng ingat na budhi sa lahat ng bagay ay inuugali at marangal naman kung makitungali. G-anyan ang tuntunin, iyan ang sagisag ng kabinataan sa kanyang paglakad; hindi tumitigil, hindi naglilikát at buháy na lagi ang kanyang pangarap. Walang minimithi, walang hinahangad kung di makasapit sa pook na .patag at maiwagayway ang kanyang watawat. S A. Pebrero, 1909. BAN Q.O N 5 Nuestros propósitos Salimos hoy á la luz pública con una nota de dolor: el proceso del colega El Renacimiento, periódico más popular en el Archipiélago Filipino. A nosotros que nos proponemos más es pecialmente contribuir con nuestras esca sas fuerzas á la instrucción deb pueblo de nuestra provincia, y á ser la voz de la ju ventud de la misma y el órgano de la “Con federación de Asociaciones de Rizal, ” no se nos oculta cuán difícil es alcanzar la rea lización de los fines que perseguimos, su perior á nuestros esfuerzos, y los sinsabo res que origina la obligación que nos hemos impuesto Deseamos que la juventud de hoy, que será el hombre y el ciudadano de ma ñana, se encamine por el buen sendero; deseamos que las masas de nuestra pro vincia se instruyan, se dignifiquen y co nozcan sus deberes i?y derechos como hom bres y como ciudadanos; y consecuentes con estos deseos nos hemos impuesto tam bién la obligación de combatir los vicios y los males que corroen al pueblo filipino y en especial á esta provincia, y de señalar errores, y de censurar y denunciar abusos no importa de donde procediesen. Sin embargo, compenetrados como esta mos de los abrojos que en el camino de este apostolado se encuentran, pensamos más en el triunfo, confiados en la legiti midad de nuestras santas aspiraciones, y alentados por el ejemplo de civismo y re signación en escalar calvarios que nos vie nen dando ilustres hermanos en el Ideal. Nosotros que pertenecemos á esa legión de jóvenes que fueron criados al calor de la densa atmósfera producida por las luchas en reivindicación de los legítimos dere chos del pueblo filipino, no ignoramos que “el triunfo es hijo de la lucha, que la alegría es la flor de muchos sufri mientos y privaciones y toda redención su pone martirios y sacrificios ’’ Además, no contando con otros medios que nuestra firme y decidida voluntad, hubimos de tropezar con grandes dificultades de carácter econó mico para llevar á cabo la idea de esta publicación; y sólo á grandes esfuerzos conseguimos darle forma en esta humilde revista en la que arrostrando desfavorables contingencias, nos propondrémos trabajar por lo que de buena fé creemos ha de ser vir para el bien de la Patria en general y de esta provincia en particular. LA AN LAGUI. Nuestro saludo Se lo enviamos al pueblo filipino, especialmente á la provincia de Rizal, por el cual nos proponemos trabajar con fé, y al gobierno y á las autori dades constituidos, á quienes desea mos coadyuvar dentro de nuestros li mitados esfuerzos, por el bienestar y progreso de la Patria. Reciba también la Prensa nuestro más cordial saludo, con el voto fer viente por que la solidaridad reine siempre entre los compañeros en la brega periodística, solicitando al mismo tiempo el cambio correspondiente que desde hoy establecemos. ¿Js Ang pagbabasa Ngayóng mga panahong itó na kasalukuyang nagsilpot-silpót ang mga aklát na ba ba sahín at mga pahayagáng natatatág at itinatatag pa, ay ninanais naming tumukoy hingíl sa kapakinabangang nata tamo sa wastong pagbabasá. Sa aming pagdulit ngayon sa kapakinsbangang iyan ay hindi namin pakay ang hikayatin pa ang mga matatalino na at mga nabubuyó nang kasalukuyan sa gawáng pagbasa; kung di iyáng bayang mangagawá na ginagamit ang kanilang nálalabing panahón sa mga paglilibang na kung minsa'y ikinapaparoól nila sa hidwáng pamumnhay, iyang mga magulang na pinababayaan ang kani-kanilang mga anák 11a lumaodlaod sa boong maghapon at iyáng mga mawilihín pa sa pagbabasá ng mga awit at “kurido'’ na payak na naglalarawan nang mga likhá lamang ng pangarap at mga pamahiing itinatawa tuloy sa atin ng mga ba yang bihasa. 6 B A N G O N Hindi na lingid marahil sa tanang kaba bayan naming nilalaanan ng buo naming kaya at pagsisikap, na ang wastong pagba basa ay ganap na mithi ng mga pag iisip, gaya rin naman ng pagkakamithi ng mga punong kahoy sa daloy ng tubig, palibha*sa‘y ang tubig ang siyang nagbibigay buhay sa mga punong kahoy at panggising naman sa mga isipan nng mga nababasá; iigunft sa pagsipsip ng mga nilalamán ng ating bi na basa. ay hindi natin dapat isalimot iyóng sinabi ng isáng bantóg na mánunulat na anya‘y: “May mga aklat na laan lamang na tikmán, mayroon namang ilán na dapat lasabin at mangisá-ngisáng dapat nguyafn at lulunin.” Sa sinilpótsilpót ng mga babasahfn ngayong punahóng itó sa Sangkapuluan ay labis na mabihinuha ng sino man na ang ba yang ito‘y untiunti nang nahihilig sa gawang mag basa, iyáng pagbabasa na taging landás na katatamuhan ng mga karunungang náhihinggil sa sariling pamumuhay at pamamayan. Panahon na ngayóng dapat tayong umayon sa katotohanang, ang pagkamawilihin ng isáng bayan sa pagbabasa’ay tanda ng kaniyáng pagkasulong at pagkabihasa. Masdan natin ang mga bayang bihasá at matalino at i Jimbawa, kinatatalaan ng mga kautusang pawang masipag at mawilihin sa gawang iyán. Nguui‘t kung sa isáng bahagi ng mga pi lipino ay nakikita ang ganyáng magandan. hilig, lalonglalo na sa mga kabinataang naguunahán sa mga upuan ng mga páaralán; sa isang bahagi nama‘y namamalas ang pagpapabayá sa magandang ugaling itó. Saksi sa pagsasabi ng gayón ang malimit mádama sa mga lalawigan at- sa Kamaynilaan man, na di pagkatalós ng karamihan sa mga nangyayari sa bayanbayan, sa lakad ng pama mayan at pagkabuhay at di pag kaunawa sa mga karaniwang kautusan. Dito‘y hindi natin madadahilán ang pagkakalayolayo ng mga bayanbayan nitong Sangkapu luán, pagkn‘t ang mga pahay: gán ay walang ¡ ang ilang sandali sa pagbabasá, yamang dito‘y isinisiwralat kung di ang mga nangyayáring itó na lubhang mainam na halimbawa sa pamumuhay ng tao; ni lalong hindi natin madadahilan ang kakulangan ng panahón sa pagbabasa ng mga naggamaw-gamaw na pa hayagang iyan, sapagka‘t lahat ay nakapagsasabing sila‘y may panahon sa paglilibang sa mga iba‘t ibang laro. Náito ang kaibhan natin sa mga taga ibang lupá: sila, bagá man di kaalám sa pamahalaan ng kanilang bayan, ay nakatatalós ng mga karaniwang kautusán, alam nilá ang nangyayari sa araw araw at pinakikinabangan ang mga napapalathalá‘t nababasa sa mga pahayagán; subali‘t marami dito sa atin ang hindi ganitó, at iya‘y di dapat sanang mangyari kung ginugugol sa gawang pagbabasá ang kanilang nalalabing panahón at di sinasayang sa pag-aabalá sa mga bagay na waláng munti mang pakinabang. Isáng kapuripuring ugali, ang marahil ay napupuná ng madláng tumutungháy sa amin ngayón, at nakikita sa mga amerikano, na kahi‘t silá nanglilimahid at nangingitim sa dumi ay hindi nagpapabayang huwag mugol ng kauntine kuwarta sa pagbilf kanilang mga mababasa. lto‘y magagawá ng mga pilipino, isang bagay na dapat garin sa kanilá, palibhasa‘y ugaling kapuripuri at pinakikinabangan sa pamumuhay. Hindi namin hangad ang ipakáhikayat pa ang pagbasa ng mga mahal na babasahfn; iyan man lamang na mga pahayagang lalarawan ng mga nangyayari na sukat panuntunán sa pamumuhay ng isang kinababasahan ng mabubuting a ral at gu ng rin ganagmatao, hapang-araw-araw at kinatututuhan ng mga karunungang hingil sa Kasaysayan, at iba pang kinakailangan sa kabuhayan. At kung ang ganitong pagbabasa ng mga páhayagán ay ganáp na inuugali ng tanang kababayan naming mga mangagawa, malaking di hamak ang ikamumulat ng kanilang pag-iisip, pagkamulat na magbubunga ng di sapalang kagalingang sukat ikahango nila sa kahabsg-habag na kalagayang kinalalagakan pa ngayon. Ang mga mar.ditá, ang mga mahal na anak ng pawis, ay tungo sa paghanap ng kanilang katubusan; at isang malaking kai langan sa madaling ikatutuklás nitó ang pagj papakatalino. Sa boong maghapo’y iukol natin nagaganap din ang paglilibang ng loób, datapwa‘t isang paglilibang na hindi lamang pakikinabangan, kung di talagang kailangan ng táo. Amin ngang inaakit ang tanang kababayang hindi pa nahihilig sa ugaling itó, at gayón din namang pinaáabot namin ang ganitóng paghikayat sa inga magulang na nagban&on 7 papabayá sa kanilang naga anak na walang ginagawá sa boong maghapon kung di máglaro sa mga lansangan, na siyang pinagmumulan ng mga bisyo. Ang panahon ay gintó at di narar^pat nating sayangin; paginabangan ñatin ang bawa‘t sandali ng ating kabuhayan, at ang lahat ay ihandog sa ikadadakilá ng lupáng tinubuang wagás nating pinakasisiutá. Mithing-Takatak . ¿Jó $5 De educación Bastante halagüeño es el estado de la enseñanza en la provincia de Rizal Obsér vase en casi todos los municipios un grán incremento en la asistencia escolar, regis trándose ahora un promedio mayor que en los años anteriores. Actualmente gracias á los inauditos tra bajos realizados por el digno Superinten dente de Escuelas, Mr- Wm. F. Montavon, la provincia cuenta, además de 39 maes tros americanos y filipinos insulares, con 50 maestros municipales de barrios que perci ben sus haberes de los fondos votados por la Ley conocida con el nombre de “Bill Boylés”. En lo que respecta á los edificios esco lares, la provincia de Rizal posee muy buenos, enVe ellos los de las Escuelas In termedias de Malabón, de Morong, dé Pasay, construida recientemente, y el de la Es cuela Central de Pasig. Además, todos los municipios, con excepción de algunos, han presupuestado cantidades con destino á la construcción de casas escuelas, mereciendo especial mención los de Pasig y Kalookan que para dicho fin votaron las cantidades de P21,000 y P18,000 respectivamente ¿Jó $5 ¿Jó Bagong pangasiwaan Ginanáp niyong ika 14 ng kasalukuyan ang paghalialili ng mga kagawad ng Lupong Tagapamahalá ng “Kalipunan ng inga kapisanan sa Rizal.” Maagting na labanán ang nangyari sa paghahalalan. Sa di kawasa’y lumabás ang mga sumusunod, na nagkamit ng dalawang ikatlong baliagi ng bilang ng laliat ng boto: Pangulo, G. Celestino Chaves. Pangal. Panguló, G. Augusto P. Villalón. # Kalihim, G. Fileraón Tanchoco. Pangal. Kalihim, G. Ismael Amado. Ingat-Yaman, G. Gerónimo Ange les. Mangagsisitangap ng tungkol ang mga ginoong ito sa pulong na gagavTn sa huling linggo nitong buwan: Dahil sa kakapusan na ng mapaglalagyan, sa bilang na susunod na namin ihahayág ang pangalan ng mga kinatawan ng mga kapisanang kaanib. NO SUCH THING AS AGE. This is a statement which will surprise most anybody; perhaps it will make him laugh.... To be sure, it is a shocking assertion.... It certainly sounds nonsensical and incre dible—No man ever since the world w<s creat ed has been able to preserve himself young all his life; And because this is a fact, many conclude that it is extremely unreasonable to assert that any man can or will be able to remain young all the time; in other words, that the ability of checking age and its con sequences is superhuman. But is this conclusion logical? To some it may seem so. It is not so, however. Let Cammille Flammarion talk:— “Of what is the body composed? “Five sevenths of flesh and blood are water, while the substances of the body consists of albumen, fibrin, casein and gelatin; that is, organic substances composed originally of the four essential gasses—Oxy_en, Nitrogen, Hy drogen, and Carbonic acid. Water is a com bination of two gasses; air, a mixture of two gasses; thus our body is composed only of transformed gasses. “None of our flesh now existed three or four months ago: shoulders, face, eyes, mouths 8 B A NGO N arms, hair, even to the very nails —the en tire organism is but a current of molecules, a ceaselessly renewed flame, a river which we may look at all our lives, but never see the same water again. “All is but assimilated gasses, condensed, ’and modified, and more than anything else, it is air. Our whole body is composed of invisible molecules which do not touch each other and which are continually renewed by means of assimilation, governed and organized by the immaterial force which animates us.” Thus Science asserts through one of her present, best, and well-known disciples, that: Man’s physical organism is entirely changed every little while. Does this not throw sufficient light upon the subject? If the body is being renewed every little while, is it not reasonable to suppose that the wrinkling of the skin, for instance, and the weakening of the body, in general—is it not reasonable to suppose that these aging processes are unnatural and that therefore they must be artificial? If -ge is not -natural and if it is artificial, then it is man that brings the curse of age upon himself, not Nature! If this is so—as it really is—then it logi cally follows tnat it is within the power of man to avoid age and remain young all his life. And this can be accomplished in a very simple manner: To live by following strictly the unalterable laws laid down by Nature. PILACELI. * * * El Lincoln Day Aun flota en el aire el eco sonoro de los festivales celebrados en Manila y en las pro vincias del Archipiélago con motivo del pri mer centenario del nacimiento de Abraham Lincoln, Presidente que fue de los Estados Unidos de América. Esos festivales tuvieron lugar á iniciativa del Gobierno Insular, y como una manifestación, en estos sus apar tados dominios, de la gran solemnidad con que en la Metrópoli se habrá celebrado el recuerdo de tan gran hombre. Lincoln era de humilde origen; y por sus grandes mé ritos fué escalando los peldaños de elevada posición social, hasta llegar á ocupar la pri mera magistratura de la Nación que hoy tiene á mucha honra el contarle entre sus más preclaros hijos. Muchos y muy notables fueron las cualidades y los méritos del Pre sidente Lincoln4; pero destaca y sobresale entre todos ellos el hecho grandioso de haber sido el que arrostrando impopularidad y riesgos sin cuento, decretó la abolición de la escla vitud en los Estados Unidos, con lo que esa Nación, cuna y emporio de la democra cia, ha llegado también á dar el mayor im pulso á la emancipación de las razas deshere dadas librándolas del oprobio de la servi dumbre y de la explotación del hombre por el hombre, América tiene razón en enaltecer la me glo ria de Abraham Lincoln; y al conmemorar con pompa y grandiosidad el centenario de su nacimiento, ha demostrado al mundo en tero que ella sigue abrigando las ideas al truistas y humanitarias á que Lincoln supo dar conveniente forma, y quet tiene alientos para tomar hoy sobre si la noble empresa de dirigir á la humanidad, como Francia en otro tiempo, por la senda del progreso, llevando, desplegado al viento, el lábaro santo de la Libertad. Aun tiene, sin em bargo, mucho . camino que recorrer, y solo podría llegar por medio de una marcha en línea recta, haciéndose superior á las suges tiones del egoísmo y del orgullo nacionales, propósito que sin duda anima á ese gran pueblo que tiene impresa en el código de su conciencia nacional la célebre doctrina de Monroe; pero propósito también de difí cil realización en medio del .trasiego aturdi dor del humano comercio. Mucho fué el haber abolido la esclavitud de los negros; mas quedan otras que no afli gen menos á la humanidad, y entre ellas la que, co^ mano maestra, describe León Tolstoy en su libro intitulado “La Esclavi tud Moderna”, y es hora ya de que desapa rezca todo genero de esclavitudes, individua les y colectivas, si se quiere preparar una base firme para la futura solidaridad hu mana, que vendría con el reinado de la paz universal. Ello tiene que ser el resultado de la lenta evolución que en la conciencia universal viene operándose, y obra, por con siguiente, de la humanidad entera; pero un B A N G O N 9 pueblo que goza de la vitalidad de América y el prestigio de sus honrosos antecedentes, puede dar, en la práctica, el ejemplo y el impulso inicial, con lo que se atraería las bendiciones del Universo, acaso con mayor mérito que Francia con su Revolución, se guida como ha sido ésta de las violencias y atropellos del Imperio. El ermitaño del Pasig. KASAYSAYAN N& PAGKAPAGTATAG NG “KALI PUNAN N& MGA KAPISANAN SA RIZAL’’ Niyóng mga kalahatian ng Nobyembre ng 1907, isang pamahayag na nalalagdáan nila Gg. Francisco Kintos at Celestino Chaves, na noo‘y kasalukuyang Pángalo at Kalihim ng Kapisanang “Bagong Sinag”, sa Sampiro, ang nalathalá sa Muling Pagsilang, na kanilang inaanyayahan ang lahat ng mga kapi sanang natatayo sa lalawigang Rizal upang bumuo ng isang Kalipunang bibigkís sa kalahatang hanga noo‘y nagkakatiwatiwalag. Ang matibav na pagkakapatira‘t pagdadamayan ng mga Kapisanan, ang pagsasapi-sapi ng kanilang mga lakas sa lalong ikagaganap ng magagandang adhiká, ang ikapaglalapit ng kalooban ng mga magkakaratig-bayan; ay siyang mga dakilang layong pinangapangarap ng mga nagmunakalá, na inihanay ng buong liwanag sa nasabing anyaya. Hindi nasayang ang magiliw na aipuki ng mga ginoong yaón. Sa kagandahang palad ay natak sa basal na lupá ang binhing nangangako ng saganá/t matutamís na bunga. Pagkaalam ng anyaya'y nangag-uunahan ang mga Kapisanan ng doo'y pagsang-ayon at pakikianib. Halos lahat ng mga noo‘y natatatag sa Rizal ay nangagsitugón, Hindi sukat ipagtaka. Ang lalawigang itó, sa laot nang kanyang kabuhayan, ay walang ninanais sa oras oras kundi ang makasamantala ng isang mainam na pagkakataóng maipahahayag niya ang tapat na pagsinta sa ikasusulong, na parís din ñaman ng iba sa sanglapaíng itó; at sa kabataahg iyan nahahabilin ang boo niyang pag-asa sa isang kapalarang hindi alipin ng kasawian. Itinadhaná ang iká 12 ng Enero ng 1908 upang gawin ang unang pag-uusap bagay sa pagtatayo ng Kalipunan. Dalawang kinatawan ang susuguin ng bawa‘t kapisanang makikianib. Nangagsiharap sa ngalan ng “Kabinataang Malabon” sila Gg, Alfredo S. He rrera at Angel C. Lazaro; sa “Bagong Sikap” sa Santulan, sila Gg. Justiniano Ramos at Roman Reyes; sa “Gumising ka Bayan” sa Binangunan ang mga Gg. Cirilo Barreto at Roman Fuentes; sa “Kabinataang Nabutas ’ sila Gg. Agapito Ignacio at Baldomero Fio* res; sa “Círculo Marikefío” sa Marikina sila Gg. Augusto P. Villaltfn at Paulino Trini dad; sa “Harapín ang Búkas” sa Man^alu* yong, ang mga Gg. Mariano C. Castañeda at Marcelo Lerma; sa ‘ Sumilang ka Bayan” sa Pasig, sila Gg. Silvestre Apacible at Vi cente Morada; at sa ’ “Bagong Sinag” ang dalawang ginoong nagmunakalá, Sa Club din nitong hulí idinaos ang pulong. Yinari’t pinagtibay ng walong kapisanang ito ang pasiyang pastatatag ng isang Kali punan ng mga Kapisanan sa Rizal. Noon di‘y nangaghalal ng isang pamunuang mangangasiwa sa mga pagpupulong hangan sa mayari‘t mapagtibay ang Palatuntunan, at mahalal ang mga ginoong bubuo ng Lupong Tagapamahala ng Kalipunan. Tuwing ikalawang lingo ginaganap ang mga pulong, Sa ikalawang pulong ay nangagsidaló pa sila Gg. Filemón Tanchoco at Rómulo Bernardo sa ngalan ng “Samahang Mapagsikap”, at ang mga Gg. Benigno Ri vera at Fermin L. Santos sa “Ang Pamamanaag”, na kapwa natatayo sa Malabón; at ang mga Gg. Gregorio Borja at Juan Ro sales sa ngalan “Pinamuhunanan ng Sipag” sa Patero. Sumapi rin sa ikatlong pagpupu long ang “Itaguyod ang Bayan” sa S, Juan del Monte, na ipinakiharap nila Gg. Mele cio Z. Cruz at Lázaro B. Santos. Sa ikapat ay umanib pa rin ang “Debating So ciety” sa San Mateo, na ngayo‘y nagpapamagat ng “Sulong sa Kabayanihan”, at kinakatawan ng mga Gg, . José S. Hilario at Jerónimo Angeles. Sa pulong na itó natapos ang mga pagtátalo sa balak na Palatun tunan, at ginawá na tuloy ang paghahalal ng Pangulo, Kalihim at Ingat-Yaman sampu ng kanikanilang pangalawa. Noo‘y ika 8 ng Marzo. Iyan ang Kalipunang itinataguyod ngayon 10 BAN&ON ng kabataan s& Rizal, na sá loob ng munti nilang kaya‘> humihikap Dg mga lunas na makagagamot sa kasalukuyang anyo ng lalawigan. Sayang at di pa napapapisan doon ang ibang mga samahang natatayo sa Kalookan, Morong, Malabon, Taytay at sa ilan pang pook; disin ay lalong malulubós ang pagkakaisa ng sa ngayo‘y mga batá pa‘t nagaaral at búkas ay mananagót sa kabuhaya't kalakaran ng bayan. Sana’y mapagsasanayan na ngayon pa, hangan sa maging likas na kauealian ng mga tagarito, ang paglalapilapi, ang pagtitingina‘t pagdadamayang parati na lubháng kailangan ng magkakababayan sa pagpapalusog at pagpapalago ng mga pagkabuhay, sa pagbungkál ng mga kayamanan natjn, sa pagkahango sa mga ka li iraping dulot ng mga sakuna at sa pagbabango’t pagsasangalang ng puri, dangal at katwiran ng mga inianak sa lupaing itó. NauiniwalA kaming ang ganitong mga ad hika‘y hindi nalilingid sa pagkukuro ng boong kabataan, kaya‘t nauukol umasa ng ang mga Kapisanang iyang hanga ngayo’y di pa napapapasok sa hanay ng Kalipunan ay madali nang mapapabilang din sa lupon ng labing-tatlóng unti-unting nagpapamalas ng lakás at kasiglahan. Dito ip^kilala pang lalo ng kabataan sa Rizal ang wagás nilang pa?pupunyagi sa ikapag-iisa’t ikasusulong ng lalawig*ng itong ninanais nating matanghal na maningning sa piling ng lahat. GAT IROG. Ífc ■$> ¡¡Binatang..,. Pabaya!! (Alaij sa Kabinataan ay aking I ahi.) I Pillaging malayo sa samásamáhan, Laging nakailas sa gawáng marangál, Walang ninanasa‘t kinawiwilihan, Kalagúlaguyo‘t inaaring banal Kundi ang mamahay sa katahimikan; Kunwá sa sarilfy nagpapakamahál Bago‘y sinusumpa^ pinangdidirihan Ng mga kalailing may purft may dangál. II Sa kanya‘y wala nang kada^idakila Kundi ang umupó‘t tumingátingala, Maghintay ng labf ng kapwa binata, Magpiring ng mata sa magandang gawa, Magbingibingihan sa balang pithaya Kahft natatantong banál na adhika. Paganyan ang anyo ng salat sa diwa, Ng walang hinayang: ¡Binatang.... pabaya! III Maanong minsan may natutong tuminag, Natutong magwaksi ng hidwang pangarap, Ibinubunsod na‘y di pa mabagabag Kahft nakikitang sa lawak ng hirap, Ay naglálalangóy, nagpapakasipag Ang kapwa binata, ay di rin magsikap, Di rin mabalino at hindi makayag. ¡Wala kang pangdamdam, wala Kang paglingap! IV Sa alin manglayo‘y hindi makasama, Parating malayo at napagfisa, Sa kanya ay bula ang naka1'apara Ng balang adhika; at nakabábatá Na di nrn tumuáng sa igiginhawa Ng bayang sarili, ng tunay na Iná, Ang ibig pa yata y lumubóg sa dusa Ma itang lupagi at walang hiningá V Walang nalalaman kundi ang umupo Maghintay sa k apwa ng magiging tubo, Kumantá antanód sa nangagpupunlo Ng iisang layon; walang kusang palo, Kahft ang hihiga‘y nagkakanglulugso. Di rin matigatig sa pagkakapako, Walang natutuhan sa pagayong anyo Kundi makisalo sa balang may luto. VI Parang hindi tantong ang init ng araw Ay sumusunog na sa sariling bayan, Animo‘y di tahóng lahat na‘y napukaw Sa pagkakahimbing sa kapabayaan; Nagkukunwang patay, bago‘y nauuhaw Sa balang makaya ang kinamulatan, I Di na nabagabag ni di nabulahaw , Sa sigáw ng puring ibig na yurakan, ! VII “Pag-asa ng bayan’*! Sayang na taguri Sa kabinataan nitong aking lahi, Sayang na pamagat na ginawang binlii Sa pagpapatubo ng sariling uri, banGon 11 Dapat mong itangis at ipagpighati Ang paganyang ambil, binatang palagi Sa kapabayaan, sapagka‘t ang ngiti Ng katotohana‘y siya nang naghahari. VIII Ikaw ay may búhay, ikaw ay may lakás, May kimkim na puri‘t may dangal na hawak, Makapagtatanggol sa ibig dumahás Na budhing masakim, sa ibig yumurak Sa sariling lupa‘t sa katwirang likás. Sa gitna ng lagim ang hindi magbalak Ng sasandatahin ó ikaliligtas, Pilit masasawft mapapawakawak IX Darating ang araw‘t di magkakabula Na itatangis mo ang taksil na gawa, Ang bayang sa iyo‘y boong nagtiwala Ay susumbatan ka ng mabisang sumpa, Bala na‘y sisisi, bala na‘y pupula Sa maruming asal at gawa mong lisya, Ang iaanak mo‘y mangagsisiluha Sa iyong pamanang ipagdaralitaX Ang puri ng táo‘y di nababayaran, Ang dangal ng lahi‘y di napapalitán Ng pilak, Bg ginto ó ng kayamanan; Hindi matutubós ang alin mang angkán Kung hindi ang sikap, kilos, katapangan Ang pupuhunanin at panganganlungán. Hanggang may pabayang inga kababayan, Ay lalagi tayo sa kaalipinán. Leonardo A. Dianzon. Malabón, Rizal. Nueva Junta Directiva El 14 de los corrientes y de acuerdo con el Art. 4.° de los Estatutos de la Confederación de Rizal, reuniéronse en asamblea general los delegados de las asociaciones confederadas al objeto de elegir los nuevos dignatarios que compondrán la Junta de Gobierno para el presente año de 1909, resultando elegidos por mayoría de votos en sus respectivos cargos los siguientes: Presidente, Sr. Celestino Chaves. Vice-Presidente, Sr. Augusto P. Villalón. Secretario, V ice-Secretario, Tesorero, Sr. Filemón Tanchoco. Sr. Ismael Amado. Sr. Gerónimo Ange les. Estos señores tomarán posesión de sus cargos en la próxima reunión or dinaria que se celebrará el último do mingo del presente. Por falta de espacio dejamos para el siguiente número la publicación de los nombres de los delegados de las asociaciones que componen la Confe deración de Rizal. ¿8* Karapatan at Pag-ibig Sa isang bayang paria ng atin, ang una sa mga tungkuling dakilá na di sukat kaligtáan ng mga mámamayán,—at ¿sinong di nakaáalam ni to?—ay ang paggamit ng mga karapatáng katutubo sa tao at sa lahi. Ang pagpapakilala ng kara patán, sa Layan ay pagpapakilala rin ng tunay na pag-ibig. S& gayón, ang di gumagamit ng karapatán ay hindi rin matatawag na umiibig sa kanyang bayan ni sa sariling katauhan. Dito sa atin, ang pag-ibig sa bayan, iyang wikáng: UMIIBIG AKO SA AKING LAHI. ay nanánaimtím sa lahat ng kalooban at pusong pilipino. Ito‘y sa muía mulá pang ang Pilipinas ay maging bayan ng ating lahi. Ngayon, at buhat noóng ang kawalán ng kalayaa‘y kasuklamán at ipalagay na kamatayan ng pilipino, ay lalong dumakila sa puso at naging isang damdamin niyang taglaytagláy sa lahat ng sandalí, ang pag-ibig sa tinubuang lupa, Ang sanhí nito‘y sapagka‘t nákakilala siyá ng karapatán: Nakakilala ng kanyáng pagkamarapat na parís ng ibá, sa lahat ng nilikhang dulot ng kalikasán sa tao. Nakákilala ng pagkain, nakákilalu ng kayamahang di matatalikdán, at lalo sa lahat ng ito‘y nakakilala ng pagpipitagan at pagpapapitagan sa ibá, ng sariling matwid niya‘t ng sa kan yang kapwa, na sapagka‘t mga mahál na katutubo, ay hinalagahán ng buhay, pinanumpaan ng kamatAyan. 12 B A N G O y Natutong umibig, at sa pag-ibig, ang karap atan ay nakilala. Talagáng hindi níra maikakait, na ito‘y sangkáp na di maihíhiwalay niyón; at ang nauna ay kinababatayan ngunVt pinadadakila nitong bulí. ¡Oh, Pag-ibig at Karapatán! Pag ibig at Karapatáng lagi ng magkasamaAt lagi ng saligán ng katotohanang: kung walang pag-ibig, ay walang karapatán, at kung wala nitó ay wala namang masasabing wagas na pag-ibig. Sapagka‘t kung umiibig, at kung ang pasibig na ito‘y bukal sa ubod ng puso, ay Bápilitan ang pagsakbibi sa loob, sa dAmdamin at sa budbí ng mga kailangang kara patán sa gayón. At kung taós na umiibig sa bayan at sa lahi ay kailangang ibigin ang kahit munting paraang ikagágaling ng bayan, ipagmasakit ang lalong káliit-liitang pagksapí ng bayan, mahalín ang ikátututo ng bawa‘t isang kalahi, ipagdamdám ang munting kaapihán ng bawa‘t isang kabalat, ipagtauggol ang matwid ng kababayarig niyuyurakan ng ibá at ipagsanggaláng ang nalulupig na katwiran ng sa rili, laban sa kahit sino. Ito ang karapatán, Ito ang wagás na pag ibig sa bayan, sa lahi. Sa lalong maliwanag na sabi: huwag ipahahamak ang karapatán at pag-ibig na iyán. Noong panahón ng digmá, ang karapatáng iyang likha sa pag-ibig, ay pinamuhunanan ng buhay, ikinabulusok sa kamatayau, huwag lamang maagaw at maapí. Ngayong panahón ng kapayapaan, kapag iniinís ng ibá ang karapatáng íyan ng pili pino, ay ipinagtatanggol sa lilim ng mapapayapa, nguni‘t mababalasik at nagpaparusang mga utos. At kailangang talagá na ipagtanggól. Nguni’t yaong masuri, matalino, pangatawrtnan at walang sindák na pagtatanggol. Kung hindi, wala namang pag-ibig, hindi tayo umiibig. Kung may pag-ibig man, ó kung tayo‘y umiibig man, ay pag-ibig ó umiibig na di marapat, walang pagkamarapat. Paano‘y pag-ibig ng isang waláng karapatán. Umiibig tayo, gayóng di marapat ó di nábabagay umibig, Ganyan kung magmahál sa sarili ang isang alipin, ang isang nagpápakaalipin, ang di nakakikilala ng karapatan, ng matwid at ng kalayáan sa pagkatflo. Kung apihin siya ng panginoon, ó ng isang kamukhá at kauri ng kanyang panginoon, ay isans pag-ingos lamang, isang karimarimarin na paglunók, ang pagtatanggól na nagagawá, ¡ Kahabaghabág na pagtatanggól! ¡Kay paít na pag-ibig sa sarili! Pag-ibig na di w«gás, Pag-ibig na di PaGIBIG, pagka‘t pag-ibig na hubád sa KARA PATAN F. LAKSAMANA. BAYAD-UTANG —Rodolfo, nawalán ka bá?—ang pabirong tanong ng isáng binibini sa kaharap niyang binatá na noo‘y nakapangalumbabá at ang tingin ay sa malayo; tanong na gumitla sa libáng na pagíisip ng kausap, kaya‘t ito‘y napabiglá ng tugón, naanya‘y:— —Oo, hindi, aywan ko bá. Bakit ganyan ang tanong mo, Liwayway? MangyarPy siya kong napagwawari sa iyóng mga kilos; ikáw ay malungkot muía pa kangina, marahil ay malnlagang lubha ang iyóng iniisip, anó hindi ba? —Salamat at ikáw na rin ang nákaalam. Talagang totoó at sa buhay ko‘y ibinibilang ko ng isa na sa mahihirap batahin ang naghahari sa bao kong pagiisip ngayón, lalo na‘t p^ris kong nalalaman ng naghihirap ay pinaelalaruan pa rin ang aking kahirapan. —Masama namang tao ang mga iyan, anó? —Aywan ko ba, hindi naman marahil, mangyari pa, kung ang gayong gawa ang ikinagagalak ng kanilang loób, ay di siyang gagawín. —Kayá naman ang sabi kó‘y mas*samá siláng tao; biro mo yaong gawing lardan ang paghihirap ng kanilang kapwa. —Huwag na na ting pagtalunan ang bagay na iyán. Ako‘y may itatanong sá iyo, sasagutin mo ba ako? —Bikit hindi, kung aking masasagot. —Datapwa‘t ibig ko‘y tápatan, sagutin mo ako, hani? —Maulit ká naman, sabPt oo, anó pa ang iyóng ibig na sagót? BAN&ON 13 —Hindi ako sa maulit; mangyari‘y... ,iniibig kita ng isang pag-ibig na dalisay, at dahil dito‘y nais kong matalastas ang kapalarang inilalaan mo sa akin. —Abal..,súsmariosepl ganyan pala ang itatanong mo, hindi ko nalalaman iyan, —Ngayong natatalastas mo na, ay sabihin mo sana sa akin ang iyóng niloloób. —Ah, aywan ko ba, wala. —Anong aywan mo? Nguni‘t hindi na nakuhang ipagpatuloy ang salitaan, pagkat ang santong pang abala ay sasisiprit sa kinaroroonan ng nagpupulong, Ang dumating ay ina ng binibini, kaya‘t ang salitaan ay naging pangkalahatan sa tatló. Di nalao't nagpaalam ang binata, pag* ka‘t sadyang oras na ng paghihiwahiwalay. Bago umalis ay nakapagbaon din kahit paano ng isang sagot na lalong pangpaguló ng isip sa binatang nangingibig, sagót na: “Saka mo na malalaman.” * * * Iká 3 ng hapon. Hangós na pumanhfk si Rodolfo sa bahay nina Liwayway. Ang kanyáng kahiratihán na sa pagmamanhik-manaog sa bahayna. yaón ang siyang dahilan nang di na lubhang pagpansin sá kanya ng iná ng binibini. Si Liwayway ay inabutan ni Rodolfong nakaupo sa isang luklukang yantók at kasalukuyang nananahi. Ang mukha ng bi nibini ay hindi man lamang nábakasán ng kahit bahagyang pagkamangha, bagkús tuinanong pa nga sa bagong dating: —Bakit ka humihingal halos, malayo ba ang pinangg^lingan mo? Si Rodolfo‘y hindi kumikibo Idinukot ang kamay sa bulea at inilabás ang is ing makapal na balutang papel na natataliang mahigpit. Ang baluta’y padabóg na inihagis sa kandungan ng nananahi at sinabayan ng wikang: —Hayan ang lahát ng kailangan mo, ngayon di‘y isauli mo sa akin ang mga liham ko naman. Madali ka sana. Isang di mflulatang pagtataká ang naghari kay Liwayway. Napatingin sá binata samantalang ang dibdib ay pinatatahip ng maririing tibók ng puso, May ilang sandaling nátigasal na parang nasususian ang mga labi. Pagkua‘y nangangatal na nagtindig, tinungo ang taguan ng mga sulat saka nagbalik na taglay sa ka may ang mga yaón. Iniabot sa kaharáp ang dalá bago nagtakip ng mukha, At sino ang nakaaalam kung sa pagtatakip ng birang na yaón ay naglagak lamang siya ng ilang mahiwagang paták ng katás ng pusó!. —Hindi lamang ito—ang patuloy ng bina ta—isauli mong lakat ang sa iyo‘y akiog mga naibigay. —Walá na kung di iyan, at ikaw ay makayayao na kung saan mo ibig pumaroon. —Isipin mo, hindi sulat lamang ang sa iyo‘y aking naipagkatiwalá. —Ah, walá na akong maisip. Lumakad ka na. —Walá na! Diyatá't walá na? At yaong itinitik ko sa iyong.... noó bilang tandá ng di magmamaliw nating pagmamahalan, kailan ma‘t ikaw ay di maglililo sa akin, nakali. mutan mo na ba? Isang trap ang isinagot ng binibini sa tanong na itó. Sinundan ni Rodolfo ng isang anyayang mangyari lamang buksan na ang nababalot na papel upang mataids kung naroroon nang lahat ang sulat ni Liwayway, Ito nama‘y malumanay na sumunód, at gaanong pagkagitlá ang kanyang tinarno, ng makitang ang nababalot palang yao,y hindi mga sulat kundi isang pahayagang kinalalathalaan ng isang tulá ni Rodolfong pa* tunckol sa anya. Ang kalungkutang namayani sa kalulwa ng dalaga ay biglang naparam at nahalinhan ng malabis na pagkagalak. Saglft na dalamhating nadurugtungan ng ligayang waláng kahulilip, ay gayón na la mang ang mahihingi ng tao dito sa ibabaw ng lupá. Anong tamis sa kanila ng mga san daling yaon! Kung si Rodolfo‘y parang nasa salangit si Liwayway ay nasasa paraiso naman, Na parang ipinagpatuloy rig binata ang ka nyang hinihingi? Aywan natin ; nguni‘t........ ang mga pangwakas na salitáng narinig sa kanila‘y ang mga sumusunod: —¡ i Liwayway ko! I.. . —¡ ¡ Rodolfo...., aking sintá 11 * * * Ang araw ay dahan^dahang yumayao sa kalunuran. Nang mga sandaling yao'y isang binatá ang nakikitang nananalaktak sa kabukiran ng bayan ng X ..., tungo sa malagong kawayanang natatanaw mulá sa malayo. Ang binata‘y lakad ng lakad at sadyáng kinukusá ang di pagbabaling ng mga mata 14 BAN&ON sa dakong likuran. Sa ganang kanya ang naraana‘y naraanan na, at hindi na nais na mamalas pang muli ang mga bakás na inilagdá ng kanyang mga paa sa malagong damong kan yang nayayapakan. Habang lumalaon ang mga hakbang niya‘y lalo namang bumibilis, tulad diyan sa nakamatay na hinahabol at pinag-uusig ng mga kawal ng katarungan. Siya‘y nakatungd, datapuwa‘t lagi naug natatalisod sa mga hangang binting halamaug ea kanyang nilalakara'y nangatatanim. At habang lumalakad ay .waláng ibinubulong sa Barili kundi: “Siya‘y nagtaksil at ang katotohanan nito‘y bukas na bukas lamang ay tatanghalin na ang kanyang pakikipag-isang dibdib sa binatáng umagaw ng aking palad. Kinakailangang huwag kong makita ang pangyayaring ivan, pagka‘t sapilitang hindi la-, mang ako ang mapapanganyaya kundi magdadamay pa. Hindi rin lamang ako mabubuhay ng maligaya kung mamalas ko siya sa ibang kandungan, kaya‘t nauukol na matupad nang agad ang aking nasa. Ako ang may palad na lisya, kaya nararapat na ako lamang ang magtiis.” Ito’y si Rodolfo, at gayón ang pagkukurong papabalik-balik sa kanyang gunitá. Tuloy din ang kanyang paglakad na waláng kauntoluntol, na anhin mo‘y tutupad lamang sa isang waláng kabuluhang gawain, gayong ang gagawin niya‘y isang bagay na sukat makapangilabot sa kangino mang taong may malinaw na pag-iisip. Napakalaki ’ ang kanyang pagdaramdam, palibhasa‘y hindi natutong magpamalas ng isang nakangiting labi kailan ma‘t ang kanyang puso’y ginigiyágis ng masisidhing lingatong. Hindi nakilala sa buo niyang' buhay ang wikang pag papakunwari, gaya ng karaniwang asalin ng madia, káyá naman ang kanyang puso‘y tapat na tapat at gayón na lamang kung magdamdam. Walá nang napakasaklap tiisin ng isang pusong nan inintang di gaya ng pagkamatay ng isang pag-asarg hasík sa lináng na lupá ng pag-ibig at alagá sa suob ng kamanyang ng pagmamahal At ang kasaklapang iyan ang di matutubang bakahin ng sindál sa sakit na kalooban ni Rodolfo, ang hindi man lamang niya mapagbawa ng kahi‘t munti upang mapawi.paw'í sana ang makapal na ulap ng dalamhating nakababalot sa kan yang kalulwa. Marahil ng mga sandaling yaón ng kanyang buhay ay pinagtatawanan siya ng marami at kinahahabagan ng ilan, datapwa‘t sa ganang sarili niya‘y nagtatawa naman sa kanila, palibhasa^ ipinalalagay niyang pawang hindi maalam magpahalagá sa pag-ibig. Nasasa kawayanan na siya. Tumigil at binunot sa kaluban ang balaraw na pinakislap ng mga huling sinag ng araw na malungkot na nagpapaalam sa mga pook na yaon, kislap na sumilaw sa nagninin ;ning na mata ni Rodolfo; nguni‘t ito‘y hindi man lamang nangilabot sa gayón, bagkus tiningnan ng isang makapangyarihang titig ang kanyang hawak, saka iginalang sandali ang paningin sa kanyang paligid. —Liwayway,—ang huling sabi—itinadhana mo sa aking pag-asa ang mamatay, ngayo‘y tutuparin ko nang lahat at nang malubós ang kaligayahan ng iyong loob. ¡Diyan ka na! Rodolfo, ayaw si Liwayway na ikaw ay mamatay.... Alfredo S. HERRERA. Malabón, Feb., 1909. 3^5 , ¿fe i jó Carta abierta A los jovenes, di rector y redactores del BÁNG0N. Saludo la aparición 'en el estadio de la prensa de la revista BANGON, felicitando al mismo tiempo á la “Confederación de las Asociaciones de Rizal,” de la cual es órgano, no tanto por el signo de vida, como por el acierto que ha tenido al escoger las colum nas del “cuarto poder,” que llaman, en la exteriorización y propaganda de sus fines é ideales No creo necesario señalar uno por uno vuestros deberes para con nuestra Patria en general, y de la provincia de Rizal en particular, porque estoy seguro de que estáis ya de ello muy compenetrados. Basta saber que BANGON es porta-voz de una asociación de jóvenes para creer que será otra “bella esperanza” y salvaguardia en las presentes circunstancias del progreso de la provincia de Rizal y acaso de Filipinas entera. banGon 15 En mi condición de jóven como vosotros, me creo con el deber de haceros un toque de atención respecto á vuestros enemigos, que por cierto teneis algunos, los cuales no dejan de ser obstáculo en vuestra em presa. Para con estos debeis estar siempre alertas, combatirlos denodadamente y per seguirlos con honradez, porque hoy día, supongo estaréis conmigo, es la labor más útil que puede hacer un amante de su pro vincia y de su Patria. Y para lograr este fin, no hay mejor medio que el de predicar siempre en vues tras columnas Patriotismo y Civismo, incub cando á la masa popular al mismo tiempo que sus deberes, sus derechos, porque cuanto más penetrados es^én de estos, más sabrán cumplir con aquellos, y no se dejarán cor romper por cualesquiera que, bajo halagüe ños pretextos, quieren hacer de la provin cia de Rizal la “tierra de promisión” de sus ambiciones personales, de sus caciquis mos y de sus vicios. Como véis, el camino que teneis delante es muy espinoso; más ¡qué importa! La ju ventud filipina desconoce el desaliento y está resuelta siempre á acometer, en aras de la Pátria, la más penosa labor, aun á costa de grandes sacrificios y fatigas; y yo creo que estáis inbuidos de esto al asumir voluntariamente, con la publicación del Bangón, los deberes que os imponéis. Por último, recibid mis votos y anhelos por que tengáis vida próspera y gocéis de la satisfacción del deber cumplido. Vuestro affmo., Servando de los Angeles. ¿$> ¿$5 • Paunawa Ipinamamanhik sa lahat ng magsisisulat sa Pangulo ng Kalipunan ó sa Tagapamahala ng páhayagang ito, na niangyaring ipadalá ang kanilang inga liham sa San Pedro Macati, Rizal. $> ¿te Ugaling dapat ilagan KaugBlian na sa atin, lalong lalo na sa mga bata, ang magbabad ng daliri sa bibig hangan sa kung minsa‘y nakakagat ang kukó ng di namamalayan. Ang ganitong ugali, bukod sa pangit ay marumí,. at gaya ñg sabi ng isang balitang manggagamot sa París, nakasisira ng di ano lamang sa sikmura, pagka‘t ang mumunting bagay ng kukóng nálúlulon ay di natutunaw at nananatiling matagál sa tiyán. Maidurugtóng pa na ang kuko‘y masaganang táhanan ng maliliit na hayop na nagdadala ng sakit sa katawan ng tao. Tangi sa rito‘y napagtibay din ng naturang mangagamot na ang mga nagtataglay ng gayong asal ay unti unting nawawalan ng pangdamdám at kaliksihan sa kanilang mga daliri, bagay na di su*at ikaharap sa mga gawaing nangangailangan ng li sí ng daliri At di pa y ata sukat ang mga kasamaang ito‘y sinasabing napagkilalang ang gayong asal ay manamanahan. ¿fe ¿Jó ¿fe Noli Me Légere I ¡Sulong sa Kabayanihan! Tubo sa dako roon ng dagat Mapayapa; taglay sa mukhang nagpúputik ang kulay pute; palingos-lingos sa magkabilang panig ng daang nilalakaran. Sa tapat ng isang maliit na tindahan ng alak ay biglang tumi gil. Nagmasid sandali at pagkuwa‘y tinawag ang may-aring si Ju lio; ipinahiwatig dito ang kanyang ibig, Ibig niya ay . .. makitang umikot ang mundo, dapwa‘t sa kasamang palad ay walang dalang maibabayad sa magpapaikot, na noo‘y nagpupulahan ang ilan at nag-iitíman ang iba sa loob ng mga boteng nahahanay sa tindahang iyon. Tinanggihan ni Julio ang nangungutang, sapagka‘t totoong malabis ang pag-aáliñlangan niya sa taong ito, na hangga ng hangga ay noon lamang natamaan ng kanyang mata. Sa mukha, pananamit, mga | anyo, pananalita, ay wala siyang sukat maI banaagang tanda ng pagkamalinis na budhi. 16 BAN&ON Dahil sa walang máliw na pagtanggi ni Julio, ay biglang uminit ang tuktok ng malaon nang uhaw sa biyaya ni Makapangyarihang Alak: Ipinalalagay daw siyang masamang tao na di marunong magbaytd ng utnng— sa makatwid, tulad na ng magnanakaw! ... Sa noóng kunót ng kausap, ay isang malamig na ngiti ang itinugón ni Julip. —“Hindi poiyan”—anya—“ang dahil; talaga pong naugalían na ng'tindahang itó ang huwag magpautang sa mga di naninirahan dito, kaya't inyong ipagpatawad.” At hinagisang muii ng isang lgiti ang nabigo. Nguni‘t hindi naampat ang dingas. Lalong sumiklab ang siga. Kumanyon na nang sunod-sunod at walang lagot, ang diyos Bungangang makasalanan. Katakot-takot na bala ng pag-alimura ang lumagpak sa naga taynga ni Julio! Ito‘y nakapagpigil sandali, dapwa‘t sandali lamang, at nabago ang lahat. Yaong mukha niyang dati'y nakangi. ting lagi, ay biglahg nagdilim. Yaong tumitibok sa kabila ng kanyang dibdib, na walang sindak na kinikilala, ay biglang napukaw. Natikom ang mga daliri, nanginig ang mga bisig......... —“Ginoo I”—ang inihadlang sanapapaputok —“wika ko sa inyo‘y di ko kayo pauutangin at ang pasya kong itó ay walang pagkatinag! Waking tao sa ibabaw ng lupa na may kapangyarihang pumilit upang baguhin ko ang aking salita! Ako ba‘y inyong nauunawaan?.... Lumayo ka po rito!” Pagkasabi nitó, si Julio ay tumalikod nang kaunti. Sinamantala ang pagkakataong ito ng kanyang kaaway. Maliksing hinugot ang dalang rebolber, lumundag itó sa loob ng tindahan at pinukol ng tatangnan ang ulo ni Julio. Ipinanghina niya ito nang kaunti, gayón ma‘y hinarap ng pangatawanan ang mapangahás. Di naglaon at gumulong kapwa sa sahig; animo‘y nililindól ang tindahan; ang mabu. way na kim hahanayan ng mga bote ng alak, ay nátagilid; gumuhó ang lahat ng laman. Katakot-takot na ingay! Dumalóng nagtutumili ang dalagang anák ni Julio. Nang makita ang ama niya‘y napipipilan sa lakas, to ay lumuhod sa harap nang halimaw upang hingin na kaawaan ang kaniyang magulang. Isang sipang ikinasubasob ng binibining nananangis, ang dito‘y itinugón, Kahabag-habag ha mag-ama! Sa karatig na tindahan ay may ibang nangyayari. Dalawang pulis ng bayan at si Bayani ang nahandoon. Si Bayani, isang binatang may mataas na tindig, ay naglalabing siyam ang gulang. Sa bayang iyon, siya’y natatangi sa lah/1 ng kanyang kabinata. Sa katalasan ng sandatang kinukublihan ng kanyang noó, sa pagka-mapangahas at katibayan ng locb sa alin mang gawaing mapanganib, sa di karaniwang lakas ng kanyang katawan, ay whla siyang kapanahon na maipapantay sa kanya. Mula pa sa mga unang sandaling mabanaagan ni Bayani ang masaklap na bunga ng mga sagutan ni Julio at ng kanyang kaaw< y» ay sinimulan na niya ang pagpapaalaala ng ktnilang katungkulan sa dalawang pulis na nataunan niya roon ; alalaong baga‘y pumngitna sa dalawa át .ilayo ang gas sa apoy. Umakmang lalapit ang mga pulis, di ang hindi. Datapwa‘t sa masamang pagkakataon ay msabay ang pi glapit na ito sa pagbunot ng rebolber ng kaaway ni Julio. Isip yata‘y sila na ang susugurin, kaya‘t biglang nangamutlá at dali-daling nangagsiurong. — “Ano‘t tila kayo‘y natuka ng «alias?”— ang pagdaka‘y itinanong ng binata sa bayaning mga pulis. —“Aba”,— ang kaniláng tugon—“kami ba‘y mga ulol at ipapain ang aming buhay sa kamatayan? Di mo ba nakikita ang “ribulber” niyan? Knmi‘y walang kaarmas-armás, Rung kami‘y laban, ano ang aming magagawá?” Nagnginitngit si Bayani sa mga salitang ito. —Mga duwag’!—ang naisigaw na lamang, kasabay ng isang tulak sa dalawa na kamunti nang ikinabalig tad; at di lamang ito ang nagawá, nilabnot pa sa kamay ng mga pulis ang dala-dalang mga batuta. Si Julio sa mga sandaling iyon, ay latang lata na sa kai yang pakikilamas; kaya‘t ang pa^dalo ni Bayani ay napapanahon. Pagpasok ng binata sa loob ng tindahan, ay sinigawan siya ng kalaban ni Julio na huwag manghimasok sa kanila; hawak nito ang rebol ber sa kamay; dapuwa‘t sa gayong anyo ng kaaway, ang batong loob ni Bayani ay lalong tumigas mandin, Llong nabuhay ang kan yang dugo. Kasing tulin ng. kidlat na nilapitan ang nanampalasan, at ubos lakas na inihataw sa ulo nito ang dalang kahoy; nguni‘t ang hinataw ay nakapagpaputok din; at saka dahan-dahang nanghina, nahilo, nalugmok, nawalan ng malay —“Mang Julio, nakaganti na kayo 1!—ang biglang pumulas s% mga labi ng mapusok na binata Pumnsok ang bala, at bi ñutas ang kaliwang bisig ni Bayani, Tumutulo ang kaniyang dugo. Samant dang sa tapat ng tindahan ay nagkakatipon ang mga taong pawang nagpuputlaan, nsgluluwangan ang mga matá, at naghahabaan ng liig. Isang lalaking mataas ang di nagluwat at pumasok sa tindahan: sa pananamit ay makikilalang siya ang pinaka-puno ng mga pu'is sa bayan. Nilapitan si Bayani at itinanong; “Ginoo, tunay nga po bang inagaw ninyo ang mga batuta ng dalawang pulis dito?” “Oo nga po”—ang tugón ng binata”—pinangahasan kong agawin ang mga batuta ng inyong mga pulis, sapagka‘t ayaw nilang gamitin, ayaw gamitin sa isang sandaling dapat igamit sa kanila, at sapagka po‘t aking kinailangan sa pagtulong sa dalawang anak ng bayan ng sila‘y inaapi‘t nilalapastangan ng isang taong dayuhan <• t walang puso! Sa pagtatanggol po sa watawat ng banal na Katwiraa na iya‘y igal ng! ... At di po lamang ito ang ginawá ko sa inyong mga pulis: ang mja pulis pong iya‘y itinulak ko kapwa, sapagka‘t tangi sa mga duw;g, ay aayaw magsitupad sa kanilang katungkulan, nftkita, ng kanilang mga mata ang gayong pagyurak sa kanilang lahi, ang paglait si kani lang m£a kabalat, ang pagluhá ng Matwid; at gayón man, sa harap ng karawaldawal na nangyari, ang mga pulis na iya‘y di nag kaloob na kumilos humalukipkip na lamang, nagpatay-patayan!.... Ganvaa po ba ang magiingat ng kapayapaan? Sa mga taong gaya niLa‘y Jano ang mahihintay ng isang bayan? Walá! kundi isang di makakatkat na kahihiyan, at pagpula sa kanya nang ibang lahi!....” (At dito‘y hinarap ng binatáng mapusok ang nagsisiksikan at nagngangang mga tao sa labas ng tindahan; ibirfaling muna ang paningin sa lahat ng dako at saka nagpatuloy:) —“Sa mga sandaling ito, mga kababayan, huwag lilimutin na ang Mata ng boong Sangdaigdigan ay napapako dito sa Pilipinas. Biwa‘t kilos, bawa‘t gawa, pagkakamali ó pagkakasulong, ay minamasdan nila, Kinukuro, tinitimbang ang lahat na iyán, upang pagkatapos ay pasiyahan kun tayong mga pilipino ay may .matwid ó wala sa paghingi ng ating Kalayaan! Kaya nga nararapat na sa mga araw na ito, ay magpakaingat tayo sa ating mga kilos. Huwag tutulutang makasinag dito ang mga taga ibang lupa, ng ano mang gawang maipupula sa atin. lyang kahinaan ng loob, takot sa mga gawang laban sa katwiran, ay di nararapat kailan man na ipa’malas ng isang bayang gaya nito, na naghah ng. d lumaya. Upang ang bayang iya‘y kaalang-alanganan ng iba, ay kailangang ipikita sa lahat ng panahon, na ang kaniyang mga anák ay di natutulog sa buktot na hanged ng ibang papusyawin at duogisan aug kanilang puri‘t karangalan —Kapag ang puri‘t dangal ng lahi ay hinahamak’ katungkulang mahigpit ng bawa‘t taong may matinong pag-iisip na ipunin ang lahat nang kaniyang lakas at umabuloy sa pagtatanggol —ngunPt sa pagtatangeol na ito, kihima‘t napapanganib ang buhay, ay nararapat at kinakailangan munang iwaksi at tabunan ng lupa, ang mahal y na pag-aalaala sa sarili— sapHgka‘t ang maling pag-aalaalang iyan av siyang nagdudulot ng karupukan sa puso, siyang nagpapatulog sa dugo, gumugulo sa isip, at nagpapaurong sa kalnluwa upann lumayo at tumalikod sa panganib na dapat sagupain at sugpuin 1!”.... Naputol ang salitá ni Bayani, dahil sa biglang pagkilos ng nalulugmok. Nasauli na ang pagkatao, idinilat ang mga mata at ti tindig na sana, nguni‘t ... ¿Sino yaong na sa kanyang harap at pigil sa kamay ang isang rebolbet na nakaumang sa kanya?.... Nepaupong muli. Sino ito? Si Kamatayan na ba? Kakalawitin na kayá siya?.... Inapuhap sa likod ang kanyang sandata: dapwa‘t walá! ... Lalong namutlá ang rnukha, lalong nanginig . ang kata wan, lalong nangatal ang mga labi ... N; ngusap ang kinatatakutan: —‘‘Kung ang buhay mo‘y iyong pinahahalagahan ay huwag kang kikilos!.... Nauunawaan mo ba?” Isa na lamang tango ng pagayon ang naitugon ng nanginginig, sapagka‘t di maibuka ang bibig, di mabigkss ang ibig sabihin, naumid ang dila.... 18 B A N G O N Nagpatuloy si Bayani:— “Ibig kong mabatid kung ikaw ay taga saan.’’ “A-a-a—ako po ay Amerikano”, ang ma* rahang sagot ng nangangatal. “Ah!, amerikano I.. .. amerikano! ’’—ang ulitr ni Bayani na may kahalong mapait na ngiti—“At ano ang sumuot sa amerikano mong tuktok at * ikaw ay nananampalflsan dito?” _ 4 4 , > “Ang akala mo ba‘y sapagka‘t naturang kang amerikano at ang kaharap mo‘y mga kayumanggi ay maaari mo nang yurakan ang kanilang k ara pata n at isalusak ang kaniláng karangalan! ....... “Di mo na inalaalang sila ay iyong kapwa? na sila ay iyong kapantay? “Oh, kayong mga dayuhang halimaw! “Sino kayong papari-parito sa isang ba yang di inyo at pag nahandito na‘y walang kakalasagin kundi ang pangdadahás at pag* bahariharian? “Iyan baga ang inyong igaganti sa bayang ito na kahi ma‘t hiráp na‘t tiis pa rin nang tiis, masuood lang kayo? kahi‘t hapo na‘y hila pa rin nang hila kayo laang ay mapagbigyang loob? “Ah, mga walang taring!.... Mga pnsong masasakim at mapagmataás! “Di na ninjo iüisip na doon sa itaas ay may isang Diyos! Isang Diyos na nagmamasid sa inyong mga kilos, isang Diyos na walang kinikilingan, ang Diyos na huhukom sa inyong mga gawa!!! ... “May araw ring kayo‘y sasayáran ng Kanyang kamay, may araw ring lalagpak sa inyong mga ulo ang mabisáng snmpá at hi* ganting kakilakilabot ng isang Bayang dinadayál “Ah! mga kahábagbabag !... . saka kayo magsisisi!! ” Iyan ang mga salitáng pumulas muli sa mga labi ng bayaning binatá; mga salitáng hiiidi nasayang pagka‘t sa labas ng tindahan ay bocng hayan halos ang sa kanya'y nakikinig. Pagkaraan ng ilang sangdali ay pinatindig ni Bayani ang amerikano.- “Lumab3s ka, aniya, rito at humarap ka ngayon din sa hukom ng bay an.” Ang inutusan ay nakayukong tumindig, nakayukong lnmabas at nakayukong sumapit sa pinto ng Hukuman, Sinuspndan srya nina Julio, Bayani, at ng maraming taong bay an. I, A. AMADO. (ltutuloy.) Our Postal Service A NECESSARY CHANGE The Postal service has always played an important part in the progress of human ity. The histories of all progressive countries of to-day the United States, England, Ger many, France and Japan—are unanimous in support of this assertion. Different countries have different ’ postal systems; some are better than others. But there is no country existing nor has there been one in the past whose postal system could be called perfect. But considering the enormous benefit that the Postal Service confers upon the world, it is obvious that an effort to contrive some possible means to increase its efficiency should be made a matter of study by all those who take an interest in the prosperity and gen eral welfare of humanity. We venture to say that in no other place is there a more tremendous demand for such an improvement, for this increase of efficiency than here in the Philippines. In a country like this, where the people though springing from a common source are most unfortunately so geographically situated that they find themselves unable to intelligibly understand each other, except with the aid of a foreign tongue—in such a country every possible means must be utilized to strengthen more and more that all—necessary bond of union without which a people will always remain weak and helpless before the rest of the world: every possible measure should be ta en, every opportunity seized and made use of to the uttermost, to spread farther and farther the mantle of concord and har mony over this once distracted and un fortunate land. Our Postal system if properly improved can be made a powerful agent to bring this about. As it is to-day, it is not in our humble opinion the best that can be used B A N G O N 19 under present conditions. We believe that it does not now respond very adequately to the condition of this people financially and otherwise. We claim that the “twocentavo postage standard” as it may be called needs a change, and that this change should be a reduction to one centavo. To be more explicit the * system should be so modified that instead of, requiring two cen tavos to mail a letter, one ought tobe enough. Such a reduction from the people’s stand point of view is an absolute necessity. Let us see if this is true.—The largest part of our population belongs to the poor laboring class; now, most of these people do not seem to be and are not in fact very fond of making use of the mail. There are three reasons for tnis: first, they are not very much accustomed to it. Secondly, they do not yet see very well the benefit that can be derived from the mail. Thirdly, they still consider high the two-centavo rate of post age. Two centavos is quite a good deal for the poor man. As a result this poor laboring class is denied unduly in the benefits from the Postal Service. The Postal Service with its twocentavos standard is not liberal enough to reach the masses of the people. But this poor laboring class of Filipinos is what constitutes the majority of our po pulation and therefore anything not’ done in its favor, any system which is followed and does not adequately answer to its needs, is against the general interest of the people as a whole and therefore it must necessarily be changed. By this reduction the people will be greatly encouraged to avail themselves of the be nefit of the Postal Service; by this reductian communication of all kinds necessary to the mutual understanding of each other in civilized society, the interchanging of ideas, thoughts and plans regarding lines of business, the diffusion of necessary know ledge among the masses of the people thro’ circular, newspapers and otherwise—all these will be greatly increased. Thus it will tend to place the mass of our people more and more in contact with one another and with the outside world thereby broadening their minds and rendering them more and more intelligent. (To be continued.) Mga hatol na mahahalaga Ang kulay ngtuyongbuMapananatili sa mga tuyong bulaklak ang dati nilang kulay sa pamamagitan ng paraang sumusunod: Kumita ng isang boteng lata ó kartón na may sapát na laki, at isilid sa loob ang mga bulaklak na tuyuin. Pagkuwa‘y punuin ng buhangin ang bote na ano pa‘t matabunan ang mga bulaklak. nguni‘t pagingatang huwag mangagusót ó mangasira. Takpan ng papel ang bote saka ibilád sa araw ó idaráng kaya sa apoy, at sa loob ng tatlo ó apat na oras ay matutuyo ang mga bul^k lak na taglay din ang dati nilang kulay. Panghinang ng bakal at patalirri Papulahin sa apoy ang mga lugal na ibig paghinangin, bago budburán ng kaunti ng pinaglahoklahok na: Pinagkikilan ng bakal.... .... 500 gramos Borax na pinulbós.... .... 500 „ Resinang pinulbós.... 50 „ Pukpukín ng ilan bago lumamig ang pinaghihinang na bakal at patalim. F*agl<ilala ng mabuting harina Ang kulay ng mabuting harina ng trigo‘y maputing madilaw-dilaw. Ibaón ang mga daliri sa harina at pag ito‘y nanikit ay tandang yao‘y mabuti. Pag nabilo at nailagay sa palad ng di sumasabog, ang harina ay bago at mabuting kalidad. Mainam «a kahoy Bagaman lahat ng kahoy ay nangungurong ó nanghahaba ayon sa init ó lamig ng singaw ng panahon, nguni‘t hindi tótoong malubhang paris ng nangyayari sa mga i ahoy na gayang “pino americano” at palo-china. Upang maiwasan ang gayón, ay ibabad ang kahoy ng walong araw sa tubig na hinaluan ng asín. Imp., E. C. Estrella, Bustillos 9, Tel. 1199 Kabinataan, nangangailangan kayó ng mga sapatos na mura, mainam, yaring Pilipino at matibay? Kadalagahan, nais niniyóng makapagsuot ng sapatos na di pangkaraniwan at di masakit sa paa? Kagmoohan, nagtatanong ba kayo ng zapatos na * hindi nakakakalyo at hindi nagpapahirap kahit huag alisin sa paa? Ang mga, sapatcs na gangganitong mura, mainam, uasto sa uso, masarap isuot at matibay; ay nalatagpuan sa zapatería, ni G. Lázaro Villamaria EL ADELANTO DEL SIGLO Sa daang Crespo 10J Kyapo, Maynila, S. P. SOMBRERERIA SILANGANAN 113—C ARRIEDO—113 Se vende y se confecciona toda clase de Sombreros del País, especialmente Buntan, Sabután Calasiaw, Burí y otros. Nagbibile at naghuhulma ng ka hit anong sambalilo lalo na‘t yaring pilipino, gaya ng Buntan, Sabután, Baliwag, Bulí atb. BARATURA, PRONTITUD F ESMERO. Madali, Mura at Marikit. Pagsadyain at ng Maniwala. Sombrerería ni Gerardo H. Vicente Tindahan ng sarisaring sambalilo, zapatos, corbatas, puños, barong-lalaki, atb. Halagang walang kasingmura at mainam naman sa Kapilipinuhan. 550—Carriedo—50 Ibig niniyóng makabasa ng sarisaring aklát na makabuluhán, makagamit ng papel na mura at mainam? Ang lahat ng itó ay matatagpuán sa libreríang MANILA FILATELICO daang Soler, Sta. Cruz, Maynila, Blg 453. S. APACIBLE Antonio F. Oliveros DENTISTA ABOGADO Pasig, Rizal, í. F. RESTAURANT LA OCEANIA DE E. NUESTRO CUBIERTOS DF. 40 A 50 cénts Dulumbaya)i No. Salcedo No. SOMBRERERIA DE - - IN. EVANGELISTA - - 100 y 102 Carriedo, Quiapo 1. F. Se confeccionan toda clase de obras con cerniente á este ramo, con prontitud y menos precio. Kabinataan, ibig ninyó ang mga sambalilong busilak sa putí, pahang nakalulugod? Nanga ngailangan. kayó ng sambali long mapanghalina? Tunguhin ang SOMBRERERIA NI Reynaldo P. Reyes Daang Crespo 110—112 Kvapo At doo‘y masusumpungan ninyó ang lahat ng itó na pawang mura, matibay, at rnaayos ang pagkakagawa. LEON VALENZUELA OLIVAR NOTARIO PUBLICO Camedo 82, altos del almacén MADRILEÑA Teléfono No. 1302. Zapatería y Talabartería NI Valeriano Castillo 107 Kyapo, Maynila. Ramón Diokno ABOGADO Salinas 291, Manila, I. F. Nangangailangan kayó ng maiinam na pabango at gamot na mabibisa? Pagusigin niniyo' ang BUTIKA NI F. CONCEPCIÓN i j Sa Pasig, Rizal at kayo‘y masisyahan. CRIS PULO ZAMORA PROPIETARIO PLATERO Y GRABADOR 30—Crespo—30 medallas, betones, insignias, copas, or namentos DE IGLESIA, CALICES, BASTONES, ALHAJAS, TIMARES DE TODAS CLASES, CARA TULAS DE BRONCE COMERCIAL. Teléfono 1032. Manila. FUNERARIA DE QUIAPO .Vo. 66 y 68 MARIANO ENRIQUEZ Gerente. Desde lo mas lujoso á lo mas moderno. Dr. Sixto de los Angeles CONSULTORIO Y CLÍNICA Qaiotan 101. Tel. 907. TEODORO GONZALEZ ABOGADO Y NOTARIO PUBLICO (Concepción) Mal alón, Rizal, I. F. • Cotrepción, Malabón, Rizal. Paz 433, Manila I. F. “GERMINAL” Gran Fábrica TABACOS y CIGARRILLOS : Marques de Comillas N.o 4, Manila.: Elaboración Especial con Tabacos escogidos y enviados. Premiada en todas partes.