Bangon

Media

Part of Bangon

Title: Bangon
Description: Pahayagang tagapamatnugot ng “kalipunan ñg mga kapisanan sa Rizal.” Ilinalathala tuwing kalahatia’t katapusan ñg buwan
Issue Date: Taon I (Bilang 2) Pebrero 28, 1909
Year: 1909
Language: Tagalog; Spanish
Rights
extracted text: f I TA ON. PMIVBKaiTT OI7 ír|*- ■ - I' L! ! ' MLANG 2. MAR 2 - 1964 “Alza tu tersa frente Juventud filipina”...... ! RIZAL. Pahayagang Tagapamatnugot ng “KALIPUNAN NG MGA KAPISANAN SA RIZAL.” Ilinalathala tuwing kalahatia't katapusan ng bawa't van. /VYgra nilalamán I. Mga landasin sa pag-aaral. 2. Sa kabinataan, ¡ti Jorge Mariano. 3. Intole rancia, ni Laan-Lagtii. 4. Pag-aalaga sa mga sangol, 5. Noli Me Légere, ni I. J. Amado. 6. Arriba Juventud, ni Insum. 7. Ang ating kahapon, tala ni Talibugso. 8. Kasiglahan n¿ mga binibini sa Pasig, ni Mapagtiis. 9. Mga tala sa Rizal, ai Lauro Maka-Irog. 10. Kahangahangang timbangan. 11. ¿Ngipin ang isinusulat? 12. Our Postal Service, ni X. 13. Ipamalas sa gawa at huwag sa salita, ni Pilar J. Lázaro. 14. Junior Philippine Assembly. 15. La exal tación de un Comprovinciano, ni Pizaleno. 16. Lakad ng panahon. 17. Hacia el Progreso, ni Fernando Carrancho. 18. “Ako‘y nananalig!!!”.../// Silag-Alvtv. 19. Cartas de aceptación, ni J. Flores at Ni.rto de los Angeles. 20. Mga Sawikain, tula ni Sumilang ka Bagan. 21. Assembly’s first annual debate. 22. Bagong katha na naman. 23. What makes the earthquake? ni Wag-Z¡. 24. Hatol na mahalaga. F*asig, Rizal, ílca 28 ng Pebrero ng 1909 lílga buntuhun ttg paa «latan TíU/fl/Ht . Neja mánuimlat G. Ismael Amado. ,, LeonaKDo A. I )ian«>n. ,, Silvestre Apacible. „ Jorge Mariano. ,, Alfredo S. Herrera. ,, Pedro C. Jabson. ,, .José S. Htlario. ,, Honorio Mcsnl Tagapanc/axiiva, G. G. Celestino ('haves. ,][ga latiiloiKj G. Lope 1\. Santos. ,, Faestino Agiilar. ,, Servando de los Anheles ,, Ambrosio Flores. ,, Fernando Carrcnciio. ,, Francisco Kintos. ,. Francisco Laksamana. ,, Iñigo Ed. Regalado. ,, Carlos Rongkilyo. Gregorio Flores, ('atalino Sevilla. Jerónimo de los Angeles. Mahahalagang Paunawa Halaga ng pagpapadalá: ISA NG PESETA ISANG El AN. Kung ipagpapauna ang bayad sa tatlong buan, ISANí ¡ SALAPI. Halaga ng pagbibili: LABING-ANIM NA KUWARTA BAWAT ISA. Ang inga palathala'y sa halagang pagkakasunduan. Pángaxi irán h, iliutng ('astilh-jos bilang 1!>, Ki/apo. Magulla. -------- --- "■ ------ --- - -----Isinasamo sa lahat ng sa ami‘y tumatangkilik, na mangyaring ipagbigay alam agad sa Pangasiwaan ng pahayiigang ito ang di nila pagtangap ng mga bilang na aming ipinadadalá. Ang mga liliain na nauukol sa tagapamahala ng paliayagang ito‘y mangyaring ipahatid sa hayan ng San Pedro Makati, Rizal. E/íVO FE lint) Pili TUITIVO DE LOS Ldos. C. Fernandez y L. Antonio. Mabuti sa kakulangan ng dugo, bagong panganak, at nagbibigay gana sa pagkain. FARMACIA MODERNA, Halaban, llizal. Depósito —Manila, Farmacia Barce’on. SASTRERIA FRATERNAL DE Patricio Aranda ófe Hlno«. Se confecciona toda clase de trajes para caballeros á la última novedad. Precios sumamente baratos. Jabonero* Ao. ///, S*. Nicolas. BANGON • • • PAHAYAGANG TAGAPAMATNUGOT NG “KALIPUNAN NG MGA KAPISANAN SA RIZAL.” ILINALATHALA TUWING KALAHATIA'T KATAPUSAN NG BAWA'T BUWANI TAON. J Pasig, Rizal, ika 28 ng Febrero ng 1909. | BILANG 2. ukuuiiuj lanhasin sa parpaaral Ang kalugodlugod na pagdami ng mga paaraláng bayan dito sa atin, ang namamalas na pagsusumakit ng kabataan sa pagdaló sa inga lipúnang iyan ng ikábubukás ng isip, pagsusumakit na sa arawaraw ay nagdaragdag, ay di maikakait na nangangako ng isang maligayang panalion sa bayang itong kung sa kasalukuya'y dumaranas ng di gagaanong karálitaan at pagkaamis, ay urnaasa llaman ng boong ningas ng loob sa isang masanghayang búkas na ikapagniningning ng araw ng kanyang ganap na katúbusan. Nguni't nais naming isahagap na lagi ng kabataang iyan, na ang kanilang pag-aaral ay may malialagang kinauukulan: ang kapakinabangan ng bayang kinakitaan ng unang liwanag; at dahil dito'y kinakailangang yao‘y iliilig nila doon sa mga bagay na makapagdudulot ng masaganang ginliawa't makapagpapabukal sa mga kayamanang hangga ngayo‘y Hindi natin náliaharáp., Suminsáy na tayo sa daang tinalakták ng sa ati‘y nangáuna. Datidati, niyong mga panahong lumipas, ang nag-aaral ay walang pinangangarap kundi ang magtamó ng maniningning na tihdonc/ noo‘y minamarangal. Paglabás sa páaralang baya'y papasok sa isang colegio sa nasang makasaulo ng maraming wikang latín, makaabót sa Filosofía, hangan sa kung may ikakakaya pa‘y makapagpatuloy sa pagpapari, pag-aabogado ó pag-memédico, Datapwa't anó ang nangyayari? Lunód ang bata't sampu ng magulang sa ganitong pananaginip, liindi nagugunita ang kanilang kakapusán kundi kung napapasubo na, kung gipit at wala ng sukat mapagkunan ng magugugol. Ipaghalimbawa nating ang binatang yao‘y nakatapos sa pagbabachiller. Máraramdamán niya ang masidhing pangangailangan ng búliay, at mátitigil sa pagaaral at liahanap ng anomang pagkakakitaan. Dito na ang mga hinagpis, dito na ang mga pagsisisi. Kanyang makikilalang ang mga wikang latín, ang mga filosofiang nakapupuno sa kanyang ulo‘y Hindi magawang bigás na maipagtawid sa kagutuman; mapagkukurong ang anim ó pitong taóng singkad at ang di kakaunting salaping kanyang ginugol sa pag-aaral ay wala palang i bang kapakanán kundi ang sa wakás ay siya’y maging hainak na magpapaupá ng pagál sa maramot na nangangailangan ng isang lingkod na tagasulat... ¡Ilan ang ganitong mga sawing palad na matutukoy nating lialimbawa! Sa sangdaang nag-aaral ng mga panahong yaon, mapalad kung may limáng makarating sa lianganang pagpapari, pagmehiédico ó pag-aabogado; ang kara4 B A N G O N miha ‘y náuuwi na lamang sa pageempleado. Hindi ito ang hilig na dapat sun din ng kabataan ngayon. Higit diya'v kinakailangang harapin natin ang pagaaral ng mga industria, ng matalinong pagsasaka at ngmapabulasnaman sampu ng pangangalakal. Sikapin nating ang mga bagay na tubósalupaing ito'y matutuhan nating bigyan ng ibang anyd sa ikasisiyá ng mga pangangailangan hindi lamang ng mga tagarito, kundi pati ng mga taga ibang lupain. Kalapain nating ang panahong ating ipag-aaral ay magbunga ng mainam na pakinabang, hindi lamang sa ating sarili, kundi naman sa ating bayan, Sa pagmumungkahi namin nito'y hindi namin ibig sabihing bayaan na ang pagaaral ng mga karunungang gaya ng Derecho, Medicina at iba pa; hindi, at makalilibong hindi. Kinikilala namin ang kahalagahan ng ganganitong mga karunungan, at d nga sa kahalagahang iyan kung kaya di lahat ng nahihilig doo'y nakaaani ng matatamis na bunga, liban na nga sa ilang sadyang may mga tanging katalasan ng isip. Hangad naming huag masayang ang maraming útak na dapat makalikha ng marami’t malalaking bagay kung sa lugal na iubos sa mga karunungang di nila káya ay pigain doon sa ibang pakikinabangan pa ng labis at labis. Lisanin din natin ang di wastong kaasaláng napanood sa mga bata noong una, na kapag nangaturang estudiante ay nangahihiya nang humawak ng asaról na sa ganang kanila‘y ikinaaaba ng táo; kamaliang hinugasan ng di masayod na pagsisisi sa gitna ng kasaliwaang palad na kanilang kinásadlakán. Tayo'y mag-iba ng landás sa paghanap ng karunungan, at isaloob na ang kinakailangan ng ating baya'y mga táong bukod sa may ganap na katalinuhan ay may mga bisig na malalakás. *ÍÍ6 A& Sa kabinataan Lakad ay tulinan, kabinatang hirang, at nang di abutin ng dilim sa daan, pagka't iyang áraw ngayong tumatanglaw búkas ay pawi na, ni di pasisilay ang matinding sikat ng kanyang liwayway. Kung tayo'y ulanin ng mga sakuna sa párang na itóng tulad ng sa digma, j kalasagin agad ang pastitiyaga, sapagka‘t wala nang titibay pang kuta na makakanlungan tayong mahihina. Kung sa pagtuklás mo ng ikáaanyo ng sariling baya'y dalawin kang hapo, dagli kang tumigil at saka maupo i úpang pagsaulán katawang nagipo ng nawalang lak£s at tumanang dugo. Huwag kang tutulad sa mga ulian na agad babalik kapagkanangalay, saka sasabihi't ipamamalitang di niya aabutin ag kinalalagyan niyong katubusan ng hiráp na bayan. Paano'y madali siláng mangapagod, paano'y madaling tuhod ay mangalog. paano'y madaling dalawin ng takot ang kanilang pusong singdupok ng bubog na sa anino lang ay nangingilabot. Kung ganitóng lahat ang uugalfin ng magsisikalág sa nakatat-aling gapos na mahigpit sa Bayan kong giliw, ! ay masásabi kong ang makakahambing ay pangarap lamang ng balang gagawin. Dapat ngang kumilos ng kilos lubúsan ang mga binata sa irog kong Bayan, yamang waláng gawa kung hindi patangáy sa bilis ng agos, ang mga matandáng inaantig mo na‘y ayaw pang guinalaw. Ang ugaling iyán, binata'y itakwfl at ipagbaunan sa balón ng lagim, palibhasa iya'y likás sa alipin at di katútubo nitóng Lahi natin na may kinagisnang sariling damdamin. Jorge MARIANO, Malabon.—Rizal. BAN&ON 5 INTOLERANCIA El Hon. Juan Sumulong, en su dis curso pronunciado hoy en el banquete que se dió en su honor en esta capi tal, ha mencionado la intolerancia como uno de los males disolventes de la so-’ lidaridad que debe reinar entre los fi lipinos. La intolerancia es, ciertamente, un mal que, para desgracia de Filipinas, está bastante extendido en este pue blo. No sólo se observa que naciona listas se muestran refractarios á ideas de progresistas—como aseguró el hono rable Sumulong—sino también, y qui zás con más frecuencia en esta provin cia, que progresistas se muestran re fractarios á ideas de nacionalistas, aún cuando unas y otras fuesen para el bien general. Semejante estado de cosas nos demuestra que la cizaña de la in tolerancia viene arraigándose en ambos partidos políticos, y por consiguiente, militan en sus filas hombres con marca afrentosa, culpables de falta de soli daridad entre filipinos, tendencia muy funesta que ambos debieran proscribir. El mal de la intolerancia es. por des gracia, muy añejo en nuestro país, aun que de la conveniencia de su cauteri zación del cuerpo social filipino no es esta la primera vez que se ha hablado. En otro periódico provinciano también tuvimos ocasión de tratar de esta misma cuestión, allá por el año 1907, y en tonces entre otras cosas, dijimos: “Nótase con gran pesar que en la mayoría de los pueblos de Filipinas, existen hombres muy inconsecuentes que, no obstante estar predicando á todas horas la libertad de obrar y de pensar, no saben ni siquiera por cor tesía, respetar las opiniones agenas: bástales que otros difieran de sus ideas I para tenerlos por enemigos, por antipatriotas, por hombres de mala fé: ellos se consideran los infalibles, y por esta infalibilidad les es insoportable oir ideas distintas,y más aún, contrarias á su modo de pensar. Parecen ignorar, ó no quieren comprender, ó si lo comprenden bregan por lo contrario, que la emisión de un pensamiento es el ejercicio de un derecho innato en el hombre, y que la exigencia de que todos pensaran de la misma manera es empeño de controlizar las conciencias de todos, lo cual, solamente y de una manera aparente, puede tener lugar en Rusia donde han gobernado y gobiernan los Czares y donde la sin ceridad apenas se conoce, porque se obliga á querer lo que no se quiere, á pensar de manera contraria á la pro pia convicción, y á obrar contra los impulsos de la voluntad.” Pero la intolerancia se hace más re probada, mucho más censurable, cuando la encontramos encarnada en personas constituidas en autoridad pública. Allá mismo en el banquete dado al Hon. Sumulong, un funcionario (es progresista, don Juan) que por varios motivos estaba más llamado á ayudar para que aquel acto diera mayor éxito posible, viósele con cara de medio tris tón, medio descontento, porque no podía consentir que de un acto como aquel no fuese uno de sus iniciadores, y pol oste inconveniente, aún siendo su deber, no prestó cooperación ninguna á los que promovieron aquel homenaje. Lo que se ha visto de este funcio nario en sus actos privados, podría verse también en sus actos oficiales; y entonces toda idea extraña no encon traría apoyo en aquel individuo, aún cuando fuese beneficiosa para la co munidad. Y esto es intolerancia, orgullo mal entendido y egoísmo sin nombre. 6 B A N Ci O X Cuando se deja de favorecer y auxi liar la realización de una idea tan solo porque es agena, aunque de ella pu diera resultar incalculables beneficios para el país, se comete un acto deni grante en la pátria y en la sociedad en que se vive; y cuando los buenos propósitos no sólo son respondidos con una indiferencia, sino que por vil egoís mo despliegánse actividades y energías para ahogarlos, por creerse que su rea lización sería humillación personal ó pos posición de intereses, no solo se comete un acto denigrante, sino también un crimen cuya mínima pena debe ser la guillotina. Censuramos, y no nos cansaremos nunca de censurar y condenar, la in tolerancia como un mal que debe evi tarse al igual que una serpiente vene nosa, sobre todo en esta época de nues tra regeneración. LAAN LAGUI. Pag aalaga sa mga sangol Ang kakilakilabot na pagkakamatay ng mga sangol dito sa Pilipinas na may ilañ nang taóng napupuna ay lubhang nakababahala sa mga marurunong at ikinapagdidilidili sa isang masaklap na kábukasang sápilitang aabutin ng mga tagaritd, palibhasa ang ba wa‘t buhay na iyang sa kamuraan pa‘y nalilipol na ay isang lakas na nasasayang, at bawa‘t sangol na namamatay ay isang mámamayan\ maagang nababawas sa talaan ng mga magbibigay puri‘t kagalingan sa ha yan natin. Sa pagsusuring ginawa‘t ginagawa pa ng mga matatalino nating kapatid, ay nahahango nilang ang pangulong sanhi ng ganyang pagkakamatay ng mga bata ay ang di pagkaalam ng karamihan sa mga ina ng mabubuting tuntunin sa wastong panunupad ng napakadakila nilang katungkulan. Dahil sa bagay na ito kaya napabunsod na nga ang isang Samahang pinamagatang “La Pro- 1 [1] Ang kapisanan ng mga pantás na mga mangaga mot na nangangaeiwa sa ikapangingilag sa manga sakít ng mga taong namamayan at sa ikalilipol ng mga sakít na pinangagalingan ng pagkakamatay, gaya ng kólera, bubónika, bulútong at iba pa. tección de la Infancia”, na ngayo‘y natatatag sa Maynila, at itinataguyod ng mga bihasang mangagamot at pinangangasiwaan ng masisikap at may magagandang pusong mga babaeng pawang kababayan. Inaampon ng Samahang ito ang mga sangol na mahihirap, pinagkakalooban ng maipag aagdong buhay, at ang kanilang mga magulang ó kamag-anak na nagtatangkilik ay binibigyan ng karapatdapat na mga tagubilin at matwfd na mga aral hingíl sa pag aalaga ng kanikanilangsangól upangmaiiwas ang buhay ng mga itó sa maagang pagkasawi. Dapat nating lingapin ang mga batang iyang sa ati‘y magsisihalili; dapat nating kalingain ang mga lakás na iyang pakikinabangan ng ating bayan sa mga hinaharap na panahón, at búbuhay na lagi sa angkán ng mga taga Pilipinas. Silá ang magpapatuloy ng ating mga gawain, sila ang magmamana ng mga tibok ng ating puso, bubuhay sa ating mga pangarap at maghahayin ng masasamyong bulaklák sa ating alaala; at sila ang sa wakás ay maglalagáy ng karikitdíkitán hangá sa ating mga pagpupunyagi, mga pagpapakasakit at pagpapakabahala ngayon. Tinatawagan nga namin ang mga ina upang mangagdalitang tumungháy at matutong makinabang sa sumusunod na mga aral na sa kanila‘y iniuukol ng nangagsisulat na mga kilalang mangagamot na sina Dr. Juan Miciano at Dr. Mariano Martin, kapwa nagtuturo sa Universidad ng Sto. Tomás, Dr. Manuel Gomez, na kasalukuyang ka gawad ng Sanidad <rt Dr. Atistón Bautista, Pangulo ng lupong Tagapaglitis sa mga Mángagtvmot. Ang munting aklát na itong kanilang ginawa ay inihayag sa ilalim ng kap* ngyarih m ng Kágawarftn ng Sanidad, na siyang namamahagi sa balanang mangailangan. IbPthMa namin dito sppúl ng yon, at sa ilalim din ng pamagat na PAGAALAGA SA MGA SANGGOL ay ih«hay g namin ^ng mga karugtóng sa m?a bilafig na súsunód. Sa mga iná. Sa hikayat ng Junta ng Sanidad (D ng Sangkapulu in at ng Ciudad ng Maynila ay BAN&ON 7 tinipon namin sa sumusunod na pananalita, na walang ano mang tagláy na pagmama¡akf dahil sa cfunong, at itinala namin sa mga sabing karaniwan at madaling maunawa at magaang mapagabot ng lahat ng pagiisip, na sa mga iná nahahandóg, ang mga pagsasalaysay na bunga ng aming mga pag-aaral at ng mga pinagdanasan namin sa pagganap ng aming katungkulang pagkamaniagamot sa lupain*g itó, at ang inaad hika‘y maiwasan iyang kalagimlagim na pag kakamatay ng mga sangól. PAGLILINIS AT PAGGAMOT SA LUBID NG PUSOD. Kinakailangang totoo ang mga tanging pagiingat tungkol sa paglilinis ng bagong anak na bata at paggamot sa lúbid ng púsod, upang mapangilagan ang mga sakit sa balát, na dito‘y lubhang madalas mangyari, at gayón din ang mga katakot-takot na mga pagkabulok na ang pinagkakadahilana’y ang kapabayaan at kakulangan ng kalinisan sa paggamot ng lúbid ng pusod. Kapapkarakang ipanganak ang bata, dapat na balutin agad sa isang makapal na toa lla, at ng huwag mangyari ang bigláng pagbabago ng init na dating kinabihasahan sa loob ng tiyán ng iná, at saka ang mararamdaman sa maliwanag na bagong linabasán, sapagka‘t lubhang maramdamin ang mga sangol sa ganitong mga pagbabago. Pagka humihina na ó tumitigil na ang tibók ng lubid ng pusod, ay gagawin ang pagtatali ng lúbid ng púsod na ito. Ginagamit sa ganitong bagay ang isáng pising sinulid 6 sutla na totoong malinis ó pinakuluan kaya muna. Tinatalian ang lúbid ng púsod sa lugar na ang layo sa bahit ng tiyán ay tatlong dali, dapat higpitáng magaling at dalawahing bilibid ang tali, upang mailagang dumugo sa mga haliaraping ar aw. Pagka may tali na ay puputulin ang lúbid ng púsod, na isang centímetro ang palabis sa ibabaw ng pinagtalian, at ang ipuputol ay gunting na pinakuluan muna sa tubig ó pinaraandaan sa ningas, at ng maalis ang lahat ng dumi at mapatáy ang lahat ng panggagalingan ng mga ikahahawa, na | siyang mangyayaring pagkadahilanan ng pag kabulok ng púsod. (]t lit 11101/. ) Noli Me Légere II ¡Sulong sa Kabayanihan! {Karugtong.} Di nalaon at dumating ang mga magsasakdal sa tanggapan-ng hukom, nguni‘t sa kasamaang palad ang hukom na kanilang sinadya ay wala noon sa loob ng bayan; may nagsabing siya‘y napa sa Maynila at di maalaman kung kaylan babalik. Inaharap ang sakdal sa pangalawang hu kom, dapwa‘t ito‘y tumangging lumitis sa usapin sapagka‘t siya‘y kamaganak ng nag sasakdal na si Julio. Ayon sa kautusan, ang presidente muni cipal ng isang bayan ay siyang makakahalili ng hukom at pangalawang hukom kapag ang mga ito‘y walang kaya ó karapatang lumitis sa isang paglilitis na “criminal”. Sapagka nga‘t ito ang ipinaguutos, ang mga magsasakdal noon di‘y nagsitungo sa Presidencia upang dumulog sa harap ng presidente. Ngunft talaga yatang sila‘y sinasamá. Ang presidente ay wala rin doon. Hindi pa dumarating. Ang oras na iyon ay hindi pa oras ng pagdating. ni Mahabang-Kamay sa kanyang tanggapan. Iyon ay oras lamang ng kanyang pagbangon, ng paghiwalay sa mapanglialina niyang higaan, ng pagpapaalam sa isang kinawilihang pangarap........ Si Mahabang-Kamay ay di nararapat bumangon ng maaga; hindi ito nababagay sa kanya. Siya‘y isang maginoo, isang presi dentet isang punong-bayan na sumasahod buan buan ng walongpung pisong matunog. Bu mangong maaga ay nababagay lamang sa mga maliihirap, sa mga magsasaká, sa kan yang inga kasamá, alila at mga hindi ma ginoong gaya niya. Tinutugtog ang ika 10 oras ng si Maha bang-Kamay ay magbangon noong umagang iyon. Ang mga hikáb niyang sunodsunod ay nagpapakilalang di pa nasisiyahan sa > tulog. At muli sanang mahahandusay ang mahal nating ginoo, dangan at nagitlá sa ingay ng maraming tao na noo‘y naghuhugusan sa tapat ng kanyang bahay. Ang mga taong ito’y siyang kasunodsunod nina Bayani mula ng iwan nila ang tindahan ni 8 banGon Julio; ibig sana nilang mapanood ang paglilitis, dapwa‘t nabuktot na lahat sa pagiintay sa presidente, kaya‘t n*ayo‘y nangaguuwian na. Salamat sa ingay nila at nabugabog ang masipag na pinuno ng bayan; sa wakas ay natuluyan ding mamulat ang mga namumugtong mga mata na animo‘y nagsMsabing “!Kami ay busog na busog!” Pagkakain ng Hmusal n, ang m hal nating presidente ay humilig sa isang sillón*, at dito‘y sinimulan ang walang lagot na pagpapausok sa isang “Germinal.” Inintay pa munang mangalahati ang sa gisag na iyon ng isa sa mga masasamang hilig ng tao, bago nagbihis si Mahabang Kamay upang dumaló si presidencia. Samantalang siya‘y lumalakad, (nagpapasasa sa ganitong kaginhawahan,) ay sikapin nating iguhit kahi‘t bahagya ang larawan ni Mahabang-Kamay. Siya ay isang lalaking m y mataas na tindig, mukhang bilóg na kin babanaagan ng ilang patak ng dugong dilaw, úlong tihaba na pinapalamutihan ng mflpuputing buhok, mga matang busóg na animo‘y ipinaglihi sa mga mata ni MutzuHito, ilong na hiniram kay San Mateo, bibig na inahawig sa bibig Limahong at tiyang kauri ng tiyang Taft. Kung dito'y idagdag natin ang pagkamahaba ng kanang kamay, ang giliw na bumabasa ay madali ng makikilala kapag natagpuan ang pinunong bayang dito‘y tinutukoy. Tinutugtog ang ikalabingisang oras ng umaga ng siya‘y sumapit sa Presidencia. Pag pasok na pagpasok ng pinto, ay isang tukso ang kaagad ay sumagupa sa kanya. Sa dakong kaliwa ay may isang málapad na bangko at sa ibabaw ng bangko ay nakatukmol ang isang pulis, na uuga-uga ang ulo at pipikit pikit ang mata. Sa ganitong anyo na bilang pasalubo g sa kanya ng kawal niyang hi* ihila ni Antok, ang maki sig na puno ay bigla g siniglan ng pangungupinyo. Ano ba‘t ang buisit na iyon eh, tila ginagagad ang anyo niya kauina nang siya‘y bago laang kagigising? Dahandahang lumapit ang nagngingitngit, sinunggabang bigla ang ulo ng tukso at walang sabi-sabi‘y niluglog ito nang kata kot-takot. —“Ah, salbahe! demonyo! di nahuli rin kita!.. .. Iyan, (suntok) iyan, (sipa) at iyan (dagok) ang bagay sa iyo, tamad! walang hiya! hay op! Kung kay a ka bá binabayaran ng sampung piso buwan-buwan ay para magtulog ka rito? Walang hiya!” Gitlang gitla ang pinupog ni MahabangKamay. Sa kagulatan ay nakalundag tuloy, sa di oras, ng limang dipa. Samantalang nagbububusa ang bibig ng pinuno, ang iba namang mga pulis ayp ’w ng nagpuputlaan at nanginginig, lahat ay nangagtayo ng tuwid na tuwid, walang, makahumá kahit isa. Pagkatapus ng ganitong pagpapakita ng gilas sa silong, a”g maba« gis na puno ay dahandahang nanhik na nanglilisik ang mga mata. Sina Julio at Bayaning inis na iris na sa pagiii tay ay napabunfong hininga na lamang ng maramdamaug siya‘y dumadating. I, A. AMADO. (Itutuloy.) ajb ¿jó ¿fe ¡Arriba, juventud! Apenas se ve disipado de la actual pers pectiva del tiempo el triste y luctuoso cua dro del ayer en que el pueblo, enarbolando la bandera roja, luchó por la reivindicación de sus derechos; apenas haya alboreado la aurora del nuevo sol que diera otra vida a¡ p ís; la juventud rizalina mostróse llena de vigor, y convencida de la necesidad de la instrucción que crea la grandeza y el bien estar de los pueblos, consideró como uno de los medios para alcanzarla la formación de asociaciones, que hoy día vénse organizadas en los diferentes pueblos de esta provincia» constituyendo una Confederación que establece la armonía entre ellas y afianza la estrecha unión de todas para el mejor logro de sus vehementes aspiraciones. Sonó, pues, la hora en que todos los que se sienten con fuerz s para aportar su gr^no de arena en la labor que se emprende por el engrandecimiento de la pátria, deben de ofrecer algún s orificio en aras del bien co mún, contribuyendo todo los que les sea posible para el fomento de la instrucción, base esencial para la regeneración del pueblo filipino. INSÜM. BANGON 9 “Ang ating Kahapon’’ Kay Minang. Sakaling ikaw ma‘y kusa nang lumimot sa mga sumpaan ng» ating pag-irog, di ko daramdamin, sapagka‘t aa aki'y bawa't naBain mo’y inaariqg lugód, dusa ma'y galak di‘t ikaw ang may handóg. Hindi sa pita kong ikaw‘y mabagabag kung kayá una aw it ngayon ang panulat, Hindi, on, hindi; at liban sa mithi ng ulilang pusong saglit na mangarap sa mga talata ng ating lumipas. Upang sa nalantang dahon ng pag-sinta‘y marahang basahin ang mga ligaya ng ating panahon at ating kahapon; nonng di miminsang ang pinagtali tang puBO<y sumalangit ng tuwa't pag-asa. Nábabakáa ko pa halos sa gunitá ang mga sandaling ipinagsinayá natin sa paglasáp ng suyuang tapát; at anakin pa ri*y narito*t sariwá sa noo ko‘t bibig, ang halik mo't sumpá, At mandi‘y sa piling ng iyong kandunga‘y payapá pa akóng ngayo'y nahihimlay, at dinig ko pa rin wari ang malambing na laging bigkas mong: “tangiag ikaw lamang ang kaei‘t buhay ko hangang sa libingan.” Paris din ng aking palaging taguri ua “si Minang namán ang twa‘t lualhati ng aking pag-irog. hangang huling tibok;” Baká kasabay rin namáng idarampi sa pisngi mong garing yarfng mga labi. Sa sandaling yaon puso ta‘y hihilig sa dúyan ng galák ni Diyos Pag-ibig, sabáy aawitin ang kahilihiling piping alingawngaw ng hiwagang tinig ng ating tagumpay. ¡Kay lambing, kay tamis’ . . . ¡Sisimoy ang hangin, bubúkad sa tangkay ang mga bulaklak, sisikat ang buwan saka pamamalas namán ang liwanag ng pag-uumagang tagapagpatunay • na: ¡sa langit nati‘y ngiti na ang araw!. Anopa‘t lahat na‘y nagsisipagdulot sa alaála ko ng tuwáng natapos, at siyang sa aking hibik ay palaging kumukutyákutyá; pagkat ikaw, irog, ay nakalimot na‘t tikis nagmaramót. Napálayo ka na‘t ay aw nang duminig sa pads na taghoy ng nilisang ibig, sinarili mo na ang tuwa‘t ligaya; N’uni't tantuin mong inapi man kahit ako aa pagsinta'y ikaw rin ang langit. Hindi ka rin taksil na ipalalagay ng aking sarili, tinalikdan mo mán ang sumpaan natin sa mga pag-giliw; at liban sa taos na panghihinayang sa luhá mong di ko asang biro lamang. Kayá lubusfn na ang pamamayapa‘t bayaan na yariug unang nagkapalá, at gayón din ngayon ako‘y hihinahon, at ang aariing lúnas sa dalita‘y ang sangla ng ating sintang nagsinaya. At ito na lamang ang hangang márool akó sa libinga‘t amis na kabaong ay yaman ng pusong itatago tago; at sa iyo nama‘y ang wakás kong samo‘y puklin ng malay mo ang ating kahapon.... Talibugso. Gagalangin, Maynila. afc afc Kasiglahán NG MGA BINIBINI SA PASIG. Niyong ika 22 ng kasalukuyan at sa ba. hay ni Gining Paz Asunción, ay nagdaos ng isang masayang pagpapanayam ang madlang binibini sa bayang ito upang magtatag ng isang Samahang kadalagahan ng paghahanap buhay. Doo‘y napanood ang mga sumusunod: Binibining Angeles del Rosario, kawani sa Fis calía Provincial sa Rizal; Bb. Florencia Asunción, Mercedes Alcaráz, Caridad San tos at Rosa Musni, mga gurong walang pagod sa paaralang bayan sa Pasig. Mayroon ding nangagsisipagaral sa Rizal High School, at sila‘y ang mga Bb. Paz Asun ción at Blanca Lara, at ang Bb. Simeona Gómez na kapagbibitiw pa lamang sa tungkuling pagka guro; gayón din ang 10 B A N G O N Mga tale* sa Rizal Isang tun ay na tabl at maningninsr na gaya rin ng mga sumisikat sa itaas. Laman' ay naiiba, pagka‘t siya‘y kumikisáp, ngumingiti. tumatawa, sumusulyap at nakapupukaw ng mga puso at nakalilitó ng mga isip. Hindi siya marunong lumubog: miminsang sumikat at hanga ngayon ay nakasikat pa. Ang kanyang pagmumukhá, ang mga kilos, an£ mga titig at lahat na, ay pawang nakawiwili, palibhasa‘y naepapakilala ng kanyang dalisay na ugali, ng kan yang matimtimang, dibd$b, ng kanyang malirtis na puso. Katatagan ang gulang. Kung bagá sa isang bulaklak, ay sasandali pang nahabagkan ng amih»ñ ang kanyang mga ubod at kinasasabikan pans: silayan nang iiwanag ang mga sariwa‘t humahalimuyak niyang talulot. At sapa?ka‘t anak ni Eva, mangyari pa, marunong din namang umibig. ¿Ano ang kulay, ano ang uri, ano ang lasa nang kanvang pagibig, ng kanyang paglivag?..... .. Ivan ang malimit itanong sa pangarap, iyan ang maiimit hanapin sa panaginip ng mga binatang nabibihag ng kanvang mapanchalinang anvo at ng kan yang maamong tingin, dapwa‘t lahat ay hangan doon na lamang. Pawang kasabikan, pawang mithi at wala na......... ¿Sino kaya ang mapalad na tatangap sa kanyang pasjkatalá at sa kanyang pagkabinibini? 6 ¿mayroon na kayang nalalaan?...... Kavong mga kaibigan niya ang siyang makapagsasabi. ¿Nahulaan na ba ninyo kung sinong talá ito?.... Ang teacher nA si CRISTETA SULIT, ang may matamis na palayaw na TETA sa Patero, puri ng kan yang hayan isa sb mga talá sa lalawigang Rizal at “liiyas na buháy” ng ating Lahi. ■' Lauro Maka-Irog. masisipag na ilang Binibini ng Samahang SUMILANG KA BAYAN, na sina Bi nibining Concordia Ocampo, Rafaela Cruz at ang, kung di ako namamali, ay naging Pangalawang Pangulo ng nabangit ng Sima han na si B. Maria Poson. Hindi naluatan at sumapit ang ganap na ika 4 na oras ng hapon, at si Bb. Floren cia Asunción na nag anyáya sa tanang kabinibinihan ay bumigkas ng pasasalamat sa lahat at ipinakilala ang sanhi ng kanyang ipinaganyaya. Lahat ay di tumutol sa ganitong mainam na panukala, at palibhasa‘y sa alin mang’pulong na idinaraos ay kailangang may mangulo at magpatotoo sa lahat ng paguus^pan, ay nagsipaghalal at nangatungkulan nga sina Bb Florencia Asunción sa pagka Samantalang Pangulo at si Binibining Maria Poson, sa pagka samantalan^ Kalihim. Lumuklok ang mga nátungkulan at ipinatuloy ang pag uusap. Maiinam na katwiranin ang doo‘y narinig hingil sa pagtatalo ng mga kaparaanang pagbabatayan ng gaga wing palatuntunan, at maisagawá nga ang binabalak itatag na Kapisanan. Ang akala ko‘y ang mga kabinataan lamang ang nangagkakahigpitan sa pagtatalo tungkol sa isang p nukala, hindi pala‘t ang mga kabinibinih n m»n ay sumasapit din sa pagmamatigasan ng kanikanilang matwid. Samantalang nagmamadali sa pagpapaalam ang Iiwanag ng a raw, ay rn y nagmung killing maghalal ng isang Lupon upang gu mawa ng Palatuntunan, na sin ng ayunan n*m&n ng lahat, at nangalagay nga sina Bb- Angeles del Ros rio, Florencia Asunción at Mercedes Alcaraz. Itinindig ang pulong ng mahigit na ika 6 na horas ng hapon. Binabati ko ' ng may panukala at gayón din ang t nang n kikibilang na sa itinat »tag ngang kapisanan, at hari na nga ng matayo a gad upaog pakinabangan ng marami sa ikadadakila ng ating kinamulatang Lupa. MaPAGTIIS. Feb. 27, 1909. ¿jó Kahangahangang timbangan Ito‘y ang isang nasa sa Banco sa Ingla terra, na nakatitimbáng inula sa isang bútil ng buhangin hangang dalawang kilo. Isang sello ng koreo ay sukat ng makapagpatakbó ng labinglimang centímetro sa panurong tinataglay. ¿Ngipin ang isinusulat? Parang isang kasinungalingan, datapwa't siyang totoo. Sa Bunker Hill ay may isang kapamálitaan ang páhayagang “Waterbury Republican” sa Connecticut, na ipinanganák na walang kamay. Pagkabata na‘y nagsanay I si Mr. Schulke, na siyang pangalan ng nasabing kapamálitaan, sa pagsulat ng lapis at pluma, n$ kanyang kinakagat, at ngayon, bagaman nakakasulat din ng paa, ay minamagaling niyang yumari ng mga liham sa pamamagitan ng bibig. Ang táong ito‘y pumipinta rin naman sa pamamagitan din ng paraang iyon. B A JN G O N 11 Our Postal Service A NECESSARY piIANGE (Continuation) Let us now look at the question from the governments standpoint of view, and find out whether the government will be justified should it approve this reduction. In the first place, Vill the postal revenue decrease! Most certainly not. The cheaper the stamp becomes the greater will be the number of people who will buy them and the greater will be the number bought. There fore there will be more mail and more rev enue. Instead of decreasing, we venture to say that the revenue will be doubled. If this reasoning is not very satisfactorylet us get right down to history and see if it throws any light upon tne subject; let us find out whether this reduction in the rate of postage proved beneficial to other count ries. Take the United States. There was a time when U. 8; postage was worth 25c. It did not meet the demand of the country and so it was successively reduced to fifteen cents, ten cents, five cents until it was finally cut down to what it is now—two cents. Such a tremendous good resulted from this reduction tnat Postmaster General Smith said: ‘‘The Postal establishment of the U. S. is the great, est business concern of the world. It hand les more pieces, employs more men, spends more money, BRINGS MORE REVENUE, reaches more homes, involves more details and touches more interests than any other human corporation, public or private, govern mental or corporate”. Reduction in postage is found successful not only in the American Continent but it is also so in European countries. England which now uses penny postage is a good ex ample. On the other hand we have Mexico and Canada, for instance: They use respect ively five cents and three cents postase. These countries are not very far ahead while those which use a comparatively lower rate of postage—the United States,England, Ger many, are the leaders in the World’s race for supremacy. It is therefore clear that were we to reduce Philippine postage to one cen tavo the result cannot be a failure. Aside from this, it is very reasonable to say that anything done with a view to ad vancing the people must be made as cheap as practicable. And since our Postal system is a public necessity and a public benefit, it is equally reasonable to conclude that the present rate of postage should be cut down to one centavo. We, therefore, humbly and respectfully request our Hon. Philippine Legislators to consider this matter over, for we firmly believe that the System really needs a change. We do not say that with the change herein ad vocated our Postal System will reach perfect ion: not at all. We only think that this will be an improvement wh;ch must necessarily be carried out to respond to present demands and to extend farther the utility of the Postal Service within the reach of the mass of the Filipino people. X. ¿$5 ¿$5 > Ipamalas sa gawa at huwág sa salita. SA A KING MGA KABABAE. Mga iro^ ko: sapagka‘t lubós kong napagtatalastas na ang aking damdamin ay siya rin namang mftrubdob ninyong tinataglay, at sa maalab kong pag-asa na ang isasanguni ay hindi ipagpapaumanliin, kaya minarapat kong iluhog sa pinipintuhong mga magulang na ako'y pagkalooban ng pahintulot upang makapag-ipon ng kababaihan, hindi laming ang mga nananahanan dito sa Maynila, kundi pati naman ng nangasa mga lalawigan at nang makapagtatag ng isang malaki at matibay n« kapisanang pa m^magatan ng “Pagtat angoe ng puri.” Sinang-ayunan ako ng binangit kong mga magulang palibhasa‘y kaniiang natatap na ang isinuyo ay isang bn gay na lubhang mahalaga, una‘y makapagpapadakila at m >kapagpapadilag sa Inang Bayan, at bukod dito‘y makapagpapakila ng ating karangalan at malabis na makatutulong sa ating mga lalake sa pag uusig ng ikagiginhawa ng kinamu mu Iatan. Maraming lubha ang mga kapisanang natatatag sa Sangkapuluan, at sa mga kapi12 BAN&ON sanang iya‘y mar ami rin naman ang mga naa»nib na kababaihan, na wala akong mahagilap na bagay na tinutungo tungkol sa atin kundi ang gawing bulaklak sa mga umpukan, sa pamamagitan ng di karaniwang pagbibihis, na maipalalagay na tayo‘y nawawangis sa mga itinitinda sa “feria”. Dapat nating talastasin na tayong mga babae ay anak din ng Pilipinas, gaya ng mga lalake kaya* may banal tayong tungkuling tumulong sa kalahat lahatang ikagagaling. Hindi ko ninanasa na tayo‘y mangibabaw sa kapangyarihan ng mga lalake, hindi nga at di mabilang na hindi; ang nais ko‘y sa bawa‘t hakbang natin ay isailalim ng kanilang kapasyahan, pagka‘t sila‘y matatalino at higit magkuro-kuro sa lahat ng bagay; datapwa, kung sa psgkukurong iyo£y may mahalatang nalalabag sa katwiran at sa ating kapurihan, ay may mahigpit tayong katungkulang sumalansang sa pamamagitan ng malubay at magandang pagpapaliwanág. Sa mga kapisanang nátatatag at kásalukttyang itinatatag kung aking talastasin, ay natatangi ang sa masikap na kababayang Bonifacio Arévalo na ang mga babae ‘y nasasangkap sanhi sa paghabi ng damit natin na totoo nating kinakailangan. Lubhang marami ang namamasid sa aking mga kababae na nagsisipasok sa mga ga waan (fábrica) ng sambalilo, payong at iba pa, sa bagay na ito ay minarapat ko kayong anyayahang mag-ipon ng puhunang dalawangpu't limang libong pisong conant sa pamamagitan ng ambagan at kapahintulutan ng ating mga miagulang, kabyak ng dibdib ó kapatid, upang gugulin sa paghahanap-buhay na gagamitin sa sumusunod na paraan: Isang malaking gawaan (fábrica) ng sam balilo ó ilán man, alinsunod sa pagkakaasunduan at sa puhunan. Isang gayón ding gawaan (fábrica) na pagyayarian ng kamiseta at medyas. Isang gawaan ng payong. Hindi kaila sa madia, na, sa ngayo‘y lubhang marami nang mga kababae ang may' taglay na kaalaman at makapagtataguyod sa ganitong mga bagay, sinasaksi ko ang abogadang Maria Francisco, ang mga farmaceúticang Filomena Francisco, Matilde Arquiza at Carmen Abalo, ang mga nagsisipag-aral ng panggagamot na sina Maria Mendoza at Carmen Pangadian, ang mga bachiller na nagpapatuloy ng pag-uusig ng karunugan, ang mga gurong Rosa Sevilla, Librada Avelino, Susana Revilla, Feliza Francisco, Ildefonsa Amor; Marieta Roxas. Andrea Vitan, Victoria Abad, Teófila Asico, Mercedes Lucena at lubha pang marami na sa oras na ito, ay di ko naaalaala ang mga pangalan; at sa mga manunulat nama‘y naiyan sina Purita Villanueva, Rosa Se villa, Constancia Poblete, Tárcila Antonio at iba pa. Bukod sa mga itinala sa itaas, tayong lahat ay nakamamasid ng kalunoslunos na anyo ng ilang kababae natin na totoong nalulugami at napapanganyaya ang kapurihan sa kagagawan ng ilán namang mga suwail na> lalake. Marami na ang nakita nating pinatangis ng lalake na wala sa karapatán at linigis ng masidhing pagyurak ang katwirang sumasaating mga babae, nariyan at marami ang nagsisipaghinagpis na n^ki pagisang puso, na pagkatapos masabugan ng binhi ng pagsisintahan ay nililisan at pinawawaláng kabuluhan hanggang sa sapitin ang di gagayong pagtangis. ¡Ah karumaldumal na kabuhayan! Oo, at may katwirang kumakandili at talagang may nálalaang parusa sa mga nag aasal bulisik, ¿anó ang mangyáyari sa ka twirang iyan kundi linalapitan at sinasanggunian? ¿papaano ang paraan ng paggamit kung walang nag aakay? Talastas nating sa bawa‘t hakbang ay salapi ang kailangan, at kung wala nito'y ¿saan kukuha ng gugugulin sa pagtatanggol? Mga irog kong kababaeng anák ng Pili pinas, tinatawagan ko kayó ng lubos na paggiliw at tawag kapatid, upang pagmunimuniin ang mga itinala, at kung matapos mapagnuynoy ay mangyaring magsitugon sa inihihimok na ito sa pamamagitan nitong pamahayagan ó kaya‘y ng kalatas na ipadalá sa abang nagmunakala^ na nanánahan sa daang San Anton big. 105, Sampalok, (Maynila). Hindi ipagpapatuloy ang balak na ito kung di sasangayunan ng karamihan, at sapagka‘t ang panukalang ito‘y nanganga ilangan ng mabilis na kapasiyahan ng ating mga kababae ay mag aantabay ako sa madaling panahon at ng maitakda ang araw na ating ipagpupulong. Gun; Hgalang, Pilar J. Lazaro. BANGON 13 Junior Philippine Assembly The Junior Philippine Assembly of the Normal School recently held an election in which the following received a plurality of votes: Speaker,... Mr. Felipe Estella, (Quiet party.) ,, pro tempore... Mr. Clodoaldo Tempongko, (Liberal party.) Secretary... Mr. Antonio Arboleda, (Quiet party.) Treasurer... Mr. José Zamora, (Liberal party ) Sergeant-at-arms... Mr. Vicente Lim, (Quiet?) The retiring officers are as follows: Speaker... Mr. Ismael Amado, (Quiet party.) Secretary... Mr. Victoriano Yamzon, (Liberal.) Messrs. Zambra and Lim as Treasurer and Sergeant at-arms respectively were reelected. afc $> La exaltación de un comprovinciano El banquete celebrado en el medio día de hoy en los salones de la Casagobierno en honor del nuevo Comisio nado filipino, Hon. Juan Sumulong, no tiene precedentes en la historia de la provincia de Rizal. Estamos con los que allá hicieron uso de la palabra, al manifestar que en aquel acto se halla ban congregados elementos heterogé neos de esta provincia, de cuyo hecho deben felicitarse los organizadores del banquete, que consiguieron reunir en una misma mesa tanto á personas de diferentes credos políticos y religiosos, como á aquellas que el encono y el rencor las mantienen alejadas unas de otras. Este acontecimiento tiene para noso tros un significado muy alto. No solo quisieron los concurrentes dar una forma pública á sus sentimientos de simpatía hacia el inteligente comprovinciano por su exaltación al seno de la Comisión Civil, justificando el reconocimiento por parte de la Metrópoli de los méritos personales del Hon. Juan Sumulong, sino que también trataron de demostrar que aquí en Rizal hay cordura, hay tolerancia y hay unión cuando se trata de una causa que, como el banquete al “excelso antipoleño”, no es más sino el legítimo homenaje á la capacidad filipina. Pero hay que reconocer igualmente, que los que más han demostrado cor dura y tolerancia en esta ocasión son los elementos nacionalistas, sabido como es el credo político del festejado y de la mayoría de los organizadores de aquel ágape. Hay que hacer constar, pues, que lo que más ha contribuido al éxito obtenido por los organizadores, es el hecho de haber dado al banquete un carácter popular, porque solo bajo esta condición acudió la mayoría compuesta en su gran parte de hombres que mili tan en las filas del nacionalismo. Al penetrarnos esta mañana en la Casa-gobierno y ante aquél ruido á mercado causado por la animada charla de la multitud, entre jóvenes y viejos, entre autoridades y particulares, el pri mer pensamiento que se nos ha ocu rrido era que aquella fiesta se repi tiera en esta provincia por lo menos dos veces al año, para que el frecuente cambio de impresiones haga desaparecer viejas inquinas, estableciendo la armo nía y estrechando más y más la unión entre hijos de una misma provincia, bases esenciales para el progreso y bienestar de toda sociedad. Sin embargo, hablando francamente, el resultado que dió dicho banquete no ha sido para todos placer y satis facción. Algunos, después de los dis cursos, abandonaron la fiesta con cierto disgusto. Motivaron la nota discordante 14 B A N G O N de tan solemne celebración dos de los oradores, los cuales apesar de haber con fesado ser de criterio independiente en política y que no querían hacer polí tica, no obstante, quizás por el mismo entusiasmo, tocaron allí inoportuna mente la cuestión nacionalista ó sea la de la independencia. Uno de ellos cla ramente dijo, recordando un artículo de cierto periódico americano, que si los filipinos tuviéramos otros hombres más como Sumulong, el inmediatismo sería una realidad. Y ahora preguntamos: ¿por qué se provocó esta cuestión en pleno banquete popular, sabiendo como debían saberlo que allá había concurrencia de nacio nalistas? Solamente podemos compren der esto, pensando que el orador de marras, el mismo que había manifes tado espontáneamente su aprecio á los rizaleños y pedido que le considerára mos como un comprovinciano por adop ción, es, dentro de su independencia en política, más progresista que nacio nalista. No es nuestro propósito poner peros á las ideas de nadie, cualesquiera que estas fuesen; mas sí, reprobamos la actitud demostrada por aquellos dos oradores, que uno de los cuales era todo un Honorable, al aprovechar aquella reunión compacta de rizaleños para poner en tela de juicio los actos de los nacionalistas y significar sus parcia lidades hacia los que desean la inde pendencia para después de una evolu ción, cosa que debieran haber evitado en gracia al carácter popular del ban quete. Y en efecto, ¿cuál lia sido la consecuencia de semejantes discursos? Lo que era de esperar. Los progresis tas, especialmente un doctor de Ma nila, sentiéndose halagados, hallaron una ocasión más para mirar con aire desdeñoso á sus adversarios políticos, mientras que esto^por su parte, despe chados y desengañados se arrepentían de haber concurrido á la fiesta. Y aquí hacemos punto final. Sola mente quisiéramos que nuestra voz de joven, en forma de queja, llegue al oido de esos viejos compatriotas, pues tenemos para nosotros que tales acti tudes demostradas en ocasiones así, lejos de dar un ejemplo de toleran cia al pueblo y procurar la solidaridad entre hermanos, fomenta más las di visiones, alejando el sentimiento de unión á los que en realidad debieran estar vinculados por un mismo propó sito, porque al4 fin y al cabo son hijos de una misma Patria y ligados en una misma suerte nacional. RIZ ALEÑO. ¿Jé, Lákad ng panahón... Natat^dhan* sa taóng itó ang pagdaraos ng mga hálalang bay an. Sa mga sulok sulók diya‘y nangagsisikilos na ang mga napakikihlang magagaodang lalaki. Kaya‘t unti-unti namang nababah la na ang mga nagtatagláy ng karapatán sa pagboto. ¡Napakaagang kilusán! Nguni‘t sila‘y nagkakawikaang ang sikap ay daíg ng ágap. Mabuti; at lalong mabuti kung ang kasipagang ginagamit nila sa paghnli ng boto‘y siya rin namang gamitin, sakaling mangahalal na, sa pagkíta ng ikagiginhawa‘t ikasusulong ng lalawigan. Pagka‘t unawain nilang ang baya‘y dalá na sa mga pangapangako na lagi na lamang na napapako. Daláng-dala na sa mga ma pagpakunwari, sa mga kinakasangkapan ng ilan upang máibulid sa bangin ng kasawian ang mga tunay na adhika ng lalawigang itó Malabis na pagbibigay na ang ginawa upang makatiis na p linlang pang muli, ó ipagkatiwala ang kanyang kapangyarihan sa kamay ng mga di marunong magmasakit sa kanyá. B A N G O N 15 Maraming ginoó ang nababalitang maghaharáp ng kanilang kandidatura sa paggogobernador sa pagka-pangatlóng k-^gawad at sa pagkakinatawán sa Kapulungang Bay an, nguni‘t di pa matiyak na lubos ngayon kung sino-sino angsa gayo‘t ganitong katungkulan. Pagka‘t sila, kung b**gá sa isang nangingibig, ay nakikiramdam pa muna sa mga magulang ng dalaga kung sila‘y minamarapat, bagaman hiudi* kinukuro kung ang kanikanilang katauha‘y nababagay ó hindi sa dalagang pinipitang pakasalán. Naririuig diyan ang mga pangalan nila G. Arturo Dancel, Lope K. Santos, Fran cisco Sevilla, José Tupas, Antonio Montene gro at iba pa, para sa Gobernador; sa pagkakinatawan nama‘y sila Melecio Saludes, Lino Luna, Fermin Mariano, F. Manalo at kun sino sino pa, Datapwa‘t sa mga maggogobernador ay namuinukod ang sikap na ginagawá nang mayaamroruj si Dancel, na n^gayo‘y nakagala na yata sa lahat ng bayan ng lalawigan. Samantalang ang bayaning si Montenegro‘y hindi naman nagtitigil ng pagyayao‘t dito‘t pagpapakilala ng kaniyang kisig. Tungkol naman sa pangalawang David na si Lope K. Santos, ay may higing kaming magpapalabas daw ng isang páhayagang mánunungali, na magtataguyod ng kanyang kandidatura si halalang hinaharapAno pa‘t kanikanyang gilas kanikanyang paghahanda sa nálalapít m labanán. Magaling; datapwa‘t huwag ba sana lamang mangagsisigamit nang mga sandatang may lason, na kung nakasusugat man sa kaaway ay nakamamatay naman sa nananafidata ang tilamsík n,|* dugong nákamandagán. * * * Isang anák ng lalawigan ang nagtamóng kapurihang mápaluklók sa sinapupunan ng Comisión* Civil: ang Hukóm na si Juan Sumulong. Sa pigíng na sa kanya‘y inihandóg ng mga taga Rizal ngayong tanghali, ay ioinahayag na sa panunupad ng katungkulang búkas ay tatangapin na niya, wala siyang ibang tutugunán ng sikap kundi and hiyaw ng mga pangangailangan ng bayan....... ¡Mainam na tuntunin ng isang mata-as na ka<rawad ng Pam^halaan! Ngunit malaki nng nasasaklaw ng mga pangungusap na iyon. Ipagmamasakit nga ba kaya at kakalasagin ng bagong Comisionado ang mga dalisay na • adhika ng kanyang mga kababayan? O sisikapin lamang niyang makagawa ng boong makakayang sa sarili niyang akala‘y makagagaling sa lahat? Ang Kgg. na si Juan Sumulong ang ta nging makasasagot sa mga katanungang itong likha ng kanyang mga ipinangusap. Si.ya‘t dili iba ang makapagpapakilala sa atin sa pamamagitan ng mga gawa, ng boong kahulugan ng kanyang ipinahayag1 sa umpukan kangina. Samantala‘y ikinalulugód ng Rizal ang maagang pagkaakyat ni Sumulong sa Cá mara Alta, alang alang sa di maikakait na mga hiyas ng isip at karapatáng tinataglay ng marilag na kalalawigang itó, na sa ga nang ami‘y isa pang katibayan ng kakayahan ng mga pilipino. Tangapin nga niya angmagiliw namingbati. $5 Hacia el Progreso (A. lajuventud Rizalina) ¿Quieres colaborar con algún artículo en nuestra revista?—Me ha dicho hace algu nos días un íntimo amigo de los iniciado res de esta publicación al solicitarme unas cuartillas para este número. ¡Te diré!-le contesté con cara de víctima —¡Veremos! ¡Veremos! Si mis ocupaciones me lo permiten, con mucho gusto. Mas al retirarme á mi modestísimo hogar, aquella misma tarde, sentí allá en lo ínti mo de mi sér, algo así, que ’me impulsaba y me obligaba á corresponder á los justos deseos de aquel amigo y de esos jóvenes iniciadores de esta revista, quienes vigoro sos y llenos de vida se lanzan al espinoso campo del periodismo, ansiosos de hacer oir en las presentes circunstancias su voz potente y viril. Pues bien, amigos mios.......... ¡Qué com promiso! Aquí me teneís, pluma en ristre, sin saber por donde comenzar; sí tomar la cosa en serio ó tomarla en broma, porque habéis de saber que no hay peor cosa para todo el que escribe ó habí», que el no te ner de que hablar, y esto lo que me ocurre á mí en este histórico momento.......... Por 16 B A N G O N otra parte, como soy un hombre que no estoy afiliado á partido alguno político, ni ostento prejuicio alguno religioso,' y soy, por el contrario, un hombre profundamente respetuoso con las ideas, con los gustos, con las aficiones y con los caprichos de todo el mundo, me sería muy sensible te ner que decir algo que pueda molestar á mis semejantes. Por eso no trataré de hablar aquí de política, ni de religion. Se dirá por muchos que esto es una soberana tontería y que por esta causa jamás llegaré á ninguna parte. ¡Que le vamos á hacer!.......... Tam bién se dirá que vivir es molestar, que las palabras del Evangelio se han arreglado por los hombres y para los hombres en esta forma “¡Molestáos los unos á los otros!” ¿Hay nada más modesto y pernicioso para la sociedad, que esa manía de hacer polí tica falsa y barata con la que medra unos pocos en perjuicio de la mayoría? Esas son las teorías de la política actual con las que yo convivo, y así os aconseja á vosotros jóvenes de Rizal, que no sigáis una orientación que os conduzca por ese despeñadero, sino marchar con calma y sensatez por el camino del progreso, si queréis que nuestra pátria llegue algún día á formar parte en el concierto de las na ciones libres y civilizadas. Para conseguir ese ideal, que es el de todos, precisa ante todo la instrucción, esa palanca poderosa que comienza por emancipar á los pueblos de^ la esclavitud moral que los sugeta al yugo de los grandes y caciques, para ter minar por la completa emancipación polí tica. Sin la instrucción y la extripación completa del fanatismo que por desgracia abunda en nuestro querido suelo, no llega remos nunca á hacer pátria. Al fomento, pués, de la instrucción y del trabajo, á la extripación de los vicios y destrucción del fanatismo religioso, deben dirigirse todos nuestros esfuerzos, si que remos sinceramente ver redimida la infor tunada pátria, y verla surgir grande, rica y floreciente. Noble, valiente y esforzada es la raza, generosa y pura la sangre malaya que he redara, de Lakandula, vivo está en núes tras almas el amor á la pátria, y por eso y por otros grandes cualidades más, nues tro pueblo, el pueblo filipino, ha de triun far y el día luminoso no está lejano. Considerad, jóvenes, lo que os acabo de decir; solo por ese camino llegaremos á la meta de nuestras aspiraciones. Tal es el criterio de vuestro compatriota que os quiere y os saludo. Fernando CARRUNCHO. Febrero, 1909. ¿fe ¿gó ¿fe “Ako’y nananalig”!!!..... (Sa bathala ng aking puso.) ,................. Na ang iyong “oo” kaylan man ay hindi tutulad sa asó, at hindi rin naman oong maglililo ni paglililuhan ng inoohan mo”. (L. K. Santos.) Buwán ng Mayo. Panahong ang langit sa Kapilipinuhan ay aliwalas, busilak, kaya‘t malayang malayang nailalahad ng buwan ang kanyang liwanag na malamíg at kaayaaya. Ang hangi‘y na pupuspos ng kawiliwiling samyong inaagaw sa nangagbukád na kampupot, at sa himpapawid ay umaalingawngaw ang pinilak na tinig ng kadalagahang nakikipagngitian sa marilag na tala sa gabí. Naliligo sa liwayway ang boong hayan ng Tahimik, na pa rang pinagpapala ng matamis i>a kupkop ni Kaligayahan. Samantala‘y dalawang kawal ni Pag-ibig ang magkaniig na nagsasalitaan sa piling ng isang bintana. Ang kanilang mga pusong kaylan ma‘y di sinagian ng maiitim na sákit, ay nakikibahagi ng galak sa gayong kagandahan ng sanglinikhang pumupukaw ng lalong dakilang mga pagsinta. Tumahimik ang nagsasalitaang si TagaLangit at si Luningning. Makaraan ang ilang sandalfy muling nangusap ang binata: —Luningning, ako ay nalulungkot. —Kakaiba ka namang tao, ngayong dapat kang magsayá ay saka ka pa nagpapakalungkot. —Ikaw man ang nasa kalagayan ko ay malulungkot ka rin, lalo pa‘t magugunita mo, gaya ng pagkakagunita ko ngayon, na b&ka ang kalakhán ng tinatamo kong. sayá, ay I B A -N GON 17 maibayuhan pa sa laki ng dalamhating daranasin natin bukas—At ano ang magiging dahil ng ganoóng kalungkutan? —Kaila pa ba sa iyó; ang iyong pagkalimot! Isang umis na magiliw ang naging tugón ng dalaga. — Hindi ba? —Sa aming inga babae‘y liindi maipangangambá ang ganyang pagkalimot; ano pa‘t sa inyong mga lafaki! —Tunay na nga, nguni‘t hindi mo ba talós na kaming mga lalaki, kaylan may may pusong makabalík, dalá ng aming pagkalalaki; nguni‘t kayo‘y hindi ganitó. —Wala ang pumupuri sa inyo kundi kayo na rin! —Siya nga naman palá; ang mga babae ay tpndi maalam tumalikod sa isang pagibig; marunong lamang umibig ng pag-ibig na pilit! —Namamali ka! Ang sukat mong pakabantuin ay habang tinatangkilik ni TagaLangit si Luningning, itó kaylan man ay di makalilimot at laging gugunitain ang kanyang pagirog na ganap, buo at dalisay. —Ako‘y nananalig!. .., Ganyan ang sálitaan ni Luningning at ni Taga-Langit na dahil sa kalaliman ng gabi, ay mahirap sa kanilang kaloobang nilagot. * * * Nakaraan ang ilang panahon. Si Taga-Langit ay taimtim na nangangako sa mga pagirog ni Luningning at itó naman ay lubos na naniniwala sa mga pagibig na ipinamamalas noon. May buhawi kayang makapagigitna sa tibay ng mga pangakuan ng dalawang magkasintahan? May sungit kayang makapananagumpay s’a kalinisan ng mga sumpaan nilá? May kapangyarihan kayang makaaabdong sa banal na pagtatangkilikan ng dalawang pagibig na iyón? Wala na at kaya lamang makapaghiganti si Sawing-Palad ay kung bangkay ng má malas ang dalawang iyóng sa harap ng La ngit ay pinagpalit ang kanikanilang puso at nagsurnpaang ang kanikanilang dibdib ay pag-iisahin. * * * Isang gabi ay muling dinalaw ni TagaLangit si Luningning. Dinatnán itong nakaupo sa ilalim ng isang mayabong na puno ng Baliti, iyong punong madalas na maging saksf ng kanilang mga sumpaan at tagatanod «a kalinisan ng kanikanilang mga pa ngakuan, at nakapangalumbaba na wrari‘y binabagayan ang dilim ng gabi at panglaw ng panganorin. Malayo pa si Taga Langit 0y namataan na ang kanyang giliw kaya‘t di na sa bahay napatungo kundi sa halamang kinadoroonan ng kanyang sadya. —Bakin ka nalulungkot? — Huwag mo na akong pagtakhán, Taga-La ngit ko, mayroon lamang akong kinukurong isang bagay. — Si Luningning, bakit di mo ipagtapat sa akin at ng magkásalo tayo sa kalung kutan mong iyan? —Bayaan mo nang sarilinin ko. —Hindi mo ba maipagtapat sa akin? —Huwag na, káya ko ng bathing magisá.. .. —Kalumbayan ko ang namamasid kitang naghihirap ng hindi ko nalalaman. —Yamang mapili ang nais mong maalaman, makinig ka‘t aking sasabihin; ¿Nagugunita mo ba ang panglaw ng gabi? ang dilim ng panganorin? Nakikita mo ba ang bulalakaw na iyang wari‘y tayo ang tinutungo? —Oo, aking irog,- at sabáy na idinampi sa kanyang puso ang kamay na nakaturo ng dalaga. —Ang dilim na iyán, ang panglaw ng panganorin at ang di makapaibabaw na li wanag ng mga bulalakaw na tila balót ng sapot na gabi, ang siyang ikinalulungkot ko ngayon; palibhasa ang kisindak-sindák na dilim ng gabing iyan ang pinanganganiban kong makapaghariharian dito sa ating Bayan, bagay na hindi mahirap mangyari, sapagka‘t di pa nagigising ang patabang nagbibigay bnhay doon. —Sino ngayon ang may kasalanan di ba ang mapaghariharian? —Hindi ko matuturang ganáp kung sino; nguni‘t ang aking masasabi sa iyo ay gaya ng sinaliwsaliw ni Rizal na anya‘y: “kaya‘t mayroong nangaalipin, ay sapagka‘t may bayang napaaalipin”. Isang matimping galák ang naging pakli ni Taga-Langit, at ang wika'y: — Luningning! Ikaw nga‘t dili iba ang 18 ¿ANGON dapat kongj pintuhuin- dito sa balat ng lupa; ikaw ang aking buliay, nasa iyo ang aking sigla, ikaw ang aking paraluma n at patnubay. Ang may ganyang pagkukuro ang tangiDg mithi at wala na sino pa man ng aking pagsuyo, palibhasa ang mga may gauggntiyaug pagkukuro‘y siyang búkas makalawa^y magiging inang makapagsusupling ng mga batang MAY DANGAL, MAY PUSO, MAY UTAK, -MAY PURI‘T LIKAS NA KATAPANGAN. Silay-Aliw. 11—1909. Cartas de aceptación Publicamos en nuestro número de hoy las contes taciones recibidas hasta la fecha de nuestros socios honorarios á la comunicación de la Asamblea de re presentantes de nuestra Confederación, en la que se ratifica el nombramiento respectivo de los mencio nados sócios. Pasig, Rizal, Diciembre 17, de 1908. Señor Tengo el honor de acusarlo recibo de su atenta carta de 25 de Noviembre ppdo., significándole que con la mayor satisfacción acepto el título de socio honorario de la CONFEDERACION DE LAS ASO CIACIONES DE LA PROVINCIA DE RIZAL. En grande estima he tenido siempre Ihb manifesta-. ciones de union y buena inteligencia entre los hombres, y en especial entre individuos de nuestro pueblo, porque á mayor suma de armonía y anhelo por el bien común corresponde mayor impulso hacia el Pro greso Universal. Cuanto pueda valer mi humilde personalid'ad queda á disposición de la Confederación que V. dignamente preside. Muy respetuosamente. A. Flores. Sr. José S. Hilario, Presidente de la. Confederación. Manila, 5 de Febrero cíe 1909. Señor José S. Hilario, Presidente de la Confederación de las Asociaciones de la Provincia de Rizal. Muy señor mió,— Tengo el placér de acusar recibo de su atenta comu nicación con fecha 25 de Noviembre del año proximo pasado y recibida el 4 de los corrientes. Al manifestar á la Confederación de las Asocia ciones de la Provincia de Rizal, que V. tan acertada mente preside, mi sincero agradecimiento y acepta ción por el significado honor que se ha dignado con ferirme, nombrándome uno de sus Socios Honora rios, pláceme en¡ grado sumo enviar á Vd. mi mas entusiasta felicitación por vuestra noble como patrió tica y oportunísima actividad en laborar por nues tro mejoramiento, actividad tanto mas digna de apre cio y cooperación cuanto que la condición en que se halla nuestra provincia pide á gritos que nuestros “hombres nuevos’* se porten, como vosotros de una manera bien merecedora de aplausos y alabanzas. Ofrézcoos, pues, mi insignificante valér, confiado en que nuestra union, guiada por nuestra perseve rancia, será uno de los factores mas importantes que han de prestar segura y sólida base para edi ficación de nuestro porvenir venturoso. Vuestro devotísimo comprovinciano, Sixto de los Angeles. “Mga sawikain” I. Ang Bayang nasásakupan ng malakí at mayaman * ay dapat pagsumikapan ang lubos na kasarinlan lalo sa lahat ng bagay . . II. Kapag ang dapat umakay sa bulág na kababaya‘y nagpakaimbí ng asal, ay waláng maáantay kung hindi kabusabusan. III. Sa isang pagsásamahan ay ang mananámuang, pabayá sa katungkulan.... av dapat pakáilagan, pagka't lihim na kaaway. IV. Ang alin at sino pa man, na, ng una‘y dating sukaban, nang imbí at tampalasan, ay dapat paka-ingatan may gnwín inang kabutihan. V. . Ang sino mang naglalakbáy na ibig datnin ang hangan ay dapat pakailagan ay ang pagpatol sa Kaw-kaw ' ng mga ásong lansangan. VI. Ki^ng ibig pagpitaganan, ay ang kinakailangan, twi-twi na ay mamuhunan ng dalisay na paggalang sa kapwá niya nilaláng SUMILANG KA BAYAN. ?asig,. Feb.,. I,T1909. BANGo n 19 Assembly’s first annual debate The first annual debate of the Junior Philip pine Assembly will be held on March 19th inst. The question is Resolved: That Philippine products be admitted free of duty into the United States/ The debators are as follows: {Nemesio Mendiola. Vicente Fabella. Ismael Amado. (Domingo Guanio. Clodoaldo Tenpongko. Eulogio Benitez. For the winners in this debate three prizes will be offered by the Germinal Factory and the Edgar Book Store. These prizes will consist of a watch, a fountain pen, and a set of books. ¿$5 $5 ¿$5 Bagong katha net namán Ang kilalang manunulat na si G. Román Reyes, ay may mayayari na namang bagong nobela, tangi sa mga naipagbibili na. Kasalukuyang nililimbág na ngayon at di malalao‘y mababasa na ng mga magiliwin. Andrea Ltwaswas, ang bagong bunga na na mang itó ng kanyang isip, na maansahan naming sa kainaman ng mga kathá ng kaibigan naming itó, ay pagpunumilitaug basahin ng mga kababayan. <$> 2$, What makes the earthquake? Tagalog mythology points out Bernardo Carpio as the strongest giant that ever lived. San Bernardo, as he.is usually known, sprung from a poor Tagalog family. From the very instant of his birth, he had been the cause of wonder, awe, and dread among his people. While he was yet an infant, every one who beheld him shuddered at his terribly immense size; his very mother could hardly believe that he was still a baby but a few days old. When Bernardo attained the age of nine years, he was bigger than his own father, who was the biggest man in the village. He was then strong enough to knock down every fellow who tried to displease him. His very father he used to send headlong down the stairs of their house. Once, he merci lessly threw out of the window one of his little sisters, thereby killing her. From the time Bernardo began to commit these outrages, he aroused the anger of the whole town. All despised the young giant, all dreaded him, all sought to do away with him. Although it took very long, they finally managed to capture Bernardo in a pit dug especially for nim. Thereupon, hi? wrists and ankles were tied together with huge iron chains. Followed by a shouting multitude, he whs then carried to a large cave and con fined. In this c ve, Bernardo grew bigger and bigger, stronger and stronger until finally he became so strong that he managed to break a porteril of his chains and thus set one of his feet free. According to some people, Bernardo still lives. The whole world feels his power; when the giant gets in a bad humor, he heavily stamps his freed foot on the ground and mother Earth thereby trembles, and we have an earthquake. People look forward with horror to the day when Bernardo’s other foot will get loose. Then, they expect something exceedingly terrible! WAY—ZI. •Jr •Jr «Jr ¿$5 ¿¡Jó ¿fló Hatol na mahalaga Pataba sa hakimang na sa macetas. Tunawin ang dalawang bahaging cloruro de amonio, apat ng fosfato de sosa at tatlo ng nitrato de sosa sa walumpung bahaging tubig bago salaing magaling Ang pa-g? mit ng patabang . ito na totoong nagpapalakas sa lupang na sa macetas ay ilinalahók ang dalawampu‘t limang patak niya sa isang litrong tubig. Imp. E. C. Estkella, Bustillos 9, Tel. 1199. Sombrerería ni Gerardo H. Vicente Tindahan ng sarisaring sainbalilo, zapatos, corbatas, puños, barong-lalaki, atb. Halagang walang kasingmura sa boon,2: Sangkapuluan. 50 Carriedo 50 Ibig niniyóng makabasa ng sarisaring aklát na makabuluhán, makagamit ng papel na mura at mainatn? Ang lahat ng itó ay inatatagpuán sa libreríang MANILA FILATELICO daang Soler, Sta. Cruz, Maynila, Blg 453. S. APACIBLE abogado Paxig, Rizal, 1. /'• E!’Adelanto del Siglo Gawaan at tindalian ng sapatos. Mga tagalog ang yumayari. MAIN AM, MATIBAY AT MURA. Daang Crespa 109, Kiapo, Maynila. SOMBRERERIA DE - - M. E. EVANGELIS TA = = 100 y 102 Carriedo, Qniapo I. F. Surtido de sombrero kalasiaw, baliwag y buntan, fieltro, lana y paja. Blanquea y tiñe. Kabinataan, ibig ninyó ang inga sambalilong busilak sa putí, paliang nakalulugod? Nangangailangan kayó ng sainbalilong mapanghalinid Tunguliin ang SOMBRERERIA NI Reynaldo P. Reyes Daang Crespo 110—112 Kyapo At doo‘y niasusunipungan ninyó ang Jaliat ng itó na pawang mura, inatibay, at maayos ang pagkakagawa. LEON VALENZUELA OLIVAR NOTARIO PUBLICO [Concepción] Malabón. Rizal, I. F. Antonio F. Oliveros DENTISTA (Irirrledo 82, alto* del almacén MADRILEÑA Teléfono No. 1302. i__________________________________________ Zapatería y Talabartería NI Valeriano Castillo Crespo 107 Kyapo, M ynila. Ramón Diokno ABOGADO * Salinas 291, Manila, I. F. Nangangailangan kayó ng maiinam na pa’ bango at gamot na mabibisa? Pagusigin niniyo ang BUTIKA NI F. CONCEPCIÓN • Sa Pasig, Rizal at kayo‘y masisyahan. CRISPULO ZAMORA PROPIETARIO PLATERO Y GRABADOR 30—Crespo—30 MEDALLAS, BOTONES, insignias, copas, or namentos DE IGLESIA, CALICES, BASTONES, ALHAJAS. TIMBkES DE TODA# CLASES, CARA TULAS DE BRONCE COMERCIAL. Teléfono 1032. Manila. FUNERARIA DE QUIAPO No. 66 y 68 MARIANO ENRIQUEZ Gerente. Desde lo mas lujoso á lo mas moderno. Dr. Sixto de los Angeles CONSULTORIO Y CLÍNICA Quintan 101. Tel. 907. TEODORO GONZALEZ ABOGADO Y NOTARIO PUBLICO Concepción, Malabón, Rizal. Paz 433, Manila T. F. Kabinataan, nangangailangan kayó ng mga sapatos na mura, mainam, yaring Pilipino at matibay? Kadalagahan, nais niniyóng makapagsuot ng sapatos na di pangkaraniwan at di masakit sa paa? Kagvnoohan, nagtatanong ba kayo ng sapatos na hindi nakakakalyo at kindi nagpapahirap kahit huag allsin sa paa? Ang mga sapatos na gangganitong mura, mainam, uasto sa, uso, masarap isvot at matibay ay natatagpuan sa sapa t er i a “MARIKIT-NA” Sa daang San Sebastian 203 Kyapo, Maynila, S. P. SOMBRERERIA SILANGANAN 113—CARRIEDO—113 I Sc Vende y se confecciona Nagbibile at naghuhulma ng katoda clase de Sombreros del País, especialmente Buntal, Sabután, Calasiaw, Buri y otros. hit anong sambalilo lalo na‘t yaring pilipino, gaya ng Buntal, Sabutál, Baliwag, Buli atb. BARATURA, PRONTITUD Y ESMERO. Míidéili, Mura fit MnriKit. Pagsadyain at nang Maniwala. “GERMINAL” Gran Fábrica DE y CIGARRILLOS : Marques de Comillas N.o 4, Manila.: Elaboración Especial con Tabacos escogidos y enviados. Premiada en todas partes.