Magasin ng Bagong Buhay. Enero 26, 1958

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Enero 26, 1958
Issue Date: Enero 26, 1958
Language: Tagalog
Rights
extracted text: LlllRARY / .. . . . ANG MGA BILAAN Pahina 2·3-4 ISANG PAGBUBUNYAG ... Pahina 14 1 • • • ' . . .... . . . ' ' • :· ', ' • ,' I Lor•wC1nl k.lia ni ELPIDIO llUSTIA nt T!1110 ENERO 26, 1958 Si Buw•I Abpet, isa sa m941 c'-lu ng lriltun9 ISllHn, habang kum•k•in. Mat•11•t na pinagsbili.ih•n dy• ng kany•ng t•tlon9 H<IW<I, 51 iung p19diriw1n9 ng tribu .• • Ang k1nilang m91 kuuot1" ay n1gb•b•dy• ng k•nil•ng p•gy•k•p H m1k•b•go"9 k1bihHnan, l.umolol>Cn h1win•Lino·o n• \ICll<l•O no •01ol<i1>•t pahcryo9crn9 BACOffG IOHAY Tan119..-pon: M .... n., Ti.nu illdq .. Flou•li " " ToHU, Sta. e,,.,, Maynila r <1nJ<J1>111nlolonq limba qan' Ps~· Pruo. s.,..,,...1.., Av• .. L"nood Qun on Na"'"'""l111•g ot: EDDIE RAÑOLA MtRCl:D[S R. MACAl h lAG Pilol-P« nrahanan 1-ETE VtlU:ZUH¡\ s.. s;~.,.,11 CRl:COIUC R rLOAtl\CIO BHI T. Sl\HT06' lfo9a·..-a<i P<>lo9r .. p a i!ALAGA MC SUSl:JUSYON (lllfOCO LAMAMG\ •¡ '1llon,i b~··'"" . , Pl . 1~ Anim na luow<>ll. , , l"C.~O h~ll<:l lo~n Dol>lt 0 119 luologo kun9 !~0<10<1010 ao lbong i..n111 S• p•mam<19it•n n, 1""9 turon9 t191-k1· b•y1n1n, 1n9 kMata.n ns tribun9 ito IY n1bibigy1n ng bah.gy•nv • duk11yon, 11p1t up1ns¡ m1kil1I• nila 1n9 llba1 ng k1nil•n9 d1igdi9 - 1n9 l1lo"' M1"""l1d ne k1b .. y1n1n. lung l•laking •ll••n, H pili"g ng d•l•w•n, IHWI . Ang k•l•ksil•n H p11gn1am. ng mga n'llllil" 1uwa IJ malimit m;i9'M1nga ng p1ru11ng ltam•l1yan pan H n19kn1la. ANG MGA BILAAN ay mga katutul-onc bumubuo sa isang tribung malata¡. puan sa kagubatan ng DÍ.baw at Kotabato Sila·y hindi mga moham!!dano: at kung ta· wagin sila'y mga ''kapil .. - mga taong wa· lang tl'lihiyon. Nguni't naniniwala sil1 na may isang lalong makapangyarihan-g nakaupo sa ibabaw ng inga ulap na siyang kuma· katawan u mga ispirito al sa mga sakunang nagaganap sa kanila; na kapag umalis ang ispirilo sa ka!awan ng isan¡: tao, ito'y mag. kakasakit at kung hindi na makabalik iyon ay mamamatay ang may katawan; na may isan.~ langing pook .~a kailaliman na doon ay walang pa¡;bubungkal ng lupa, walang pangang;uo al walang pagbabaka. lto anc pinaniniwalaan niian¡:: siyang kalangitan Ang larangan ng pag·ibig sa m¡:"a Bi\aaa ay n;ii:iging mabigat Jamang sa k¡¡Jalakihan pagd;i.ling• n;i. sa paghiling ng babae ng magiging kapalit ng k,;;iny¡¡ng kamay. Madilll ang pamamarun nila sa pag.ilbigiln o Pat:· lili::awan. Kapag nagk;1~usto ang isang lalaki sa isan¡: babac. haha;isan niya ito ng t-alo. Sa s;ind .. ling :;:um.int¡ ang babae, nangangahului:a11g linatanggap nito ang lalalli. Ma.iari ring . rhakapag·asawa ang iung lalald ng kahit ilang b3hzilng maiillli:an nlya kailanma·1 may malr>apalit siya sa kamay ns m~a iyon bilan, "p:rnlos". Al sa isang mag· anakan. ang kauna-unahang as:iwa ng lalaki ang makapangyarih:in sa mga nahuhuli. Jtlay sinusunod din silang mga batas tungkol sa paglitinginan ng mag.asawa. An~ kataksilan sa parsasama ng isang pag· ó'sawahan ay kalimitang nilalapatan ng p• rusang llamalayan. Nahah:ali sa tatlong pangkat, anc trtbun_: ilo'y nakikilala sa mga katawacang balay sa pook na pinaninirahan nila. Ans m11a n:onahana.n sa mga kagubabng ~anug. no;: ng mg~ kabayanan ay tinatawac na Ta:i:alagad: an! mea nasa gulod "' maku¡on ay linatawag na mea Tae:ko1on at Bu· Juanes naman ang mga nasa malapit sa La· wa ne Buluan. Ang Mga Nagsisipanirahan Sa Bilaan Ay May Sariling MAGASIN NG llAGONG BUHA Y B•hag¡ ng ikin•bubuhay ns, mga Bilaan ang p•g-aal•ga ng mga hayop na maaamo, gayan¡; bak;:i al kalabaw, BÍlaan Mga Kagubatan, Ang Mga Kaugalian At Paniniwala LIKAS na mg;i rr.andirigma ang mga lalallin~ Bilaan. Piira ~a kanila, º'katuwaan" lam-ang an¡:: pagpatay at p;i.gkam.llay. Hindi n:. kailnn¡::ang gantimp2iaan sila ng salapi o ng anurniin para makipagpatayan. Hindi matah\\·aran sa panght1hu\i ng maíilap na mga hayop n kaguhatan, kabayo at gulok itng pinakananais na ariin ni: isang \alakin¡-: Bilaan. Ang pagpili ng mamumuno sa kanila ay kakalwa at nakahihindik. 511 sandaling mamama\ay ang kanililng pinilkapuno. ipan1:i· n11:ilin nila ilo sa loob ng isang linggo, al pagkatapos ll}' ilalagay nila ang bangkay sa i~ang inukan.i:: katawan ng kahoy. llo'y lah kpan nilang mahuti sa magkabilan¡; llu\o. Al sa is<ing hudyat. :ahat ng nagn;mais n<i pumalit ~a yumaong puno ay mai::lalaban· laban upang makuha (ng is:i lamangl ang bangkay sa ki nalal~i;yan niyon. Ang maka· kakuha ng bangkay ay siyang mach;ing puno. Kinikilala at iginagalar .r. ng triba an¡ Ialaking marami nang napatay. ENERO 26, 1958 ll.n1 lal1kln1 IUla1n . . , Kapa1 nagh••i• slla "t "ate H i11n9 babH, "iniibit kifa" •"ti iblt nil1n1 Hb:lhin. Likas na mga mandiri11ma, kabayo at gulok an9 pinakananais na ariin ng m9a Bilun, K11nt lftt ÍU.ftl l1l•kin1 91111n •Y 1111ramin9 gawain, k1tulont niya 1n9 k1ny1n1 u awa, Makikita '"I iung P•••11w1h1n9 n19bib\lad "8 buho . ... .,. "'" u.·; lpin•sbibil¡ nll. Nklbl'(INQ. Tingnan ang liasunod na pahina sa mga LAMBA T • J\layroon kami ng pinakamakabagone makinarya sa pagyari ng mga lambaL • Para sa mabutmg pag!ihngkod sa mga mangingisda al tagapamalakad GINAGAWA NG JOSEROBLES I~ N1gbibilf ng yari na ng mga s umusunod: Pukot o Saklot, Duyan, Buk1tot o L1mpol, Bitinan at Pana· ••p, Kited o P1n1n91han, P•n11hboy, Tr.iowl. 11 llN , •• 51 p1gdiriw1n11 n9 kanil• ng tribu, Umpok •n9 k•bob•ih•n9 m1huhuur •um•r•w. M1pap•nsin • ng t•tlong bq1y n• llcln.alat•ngi ng iHng b•b•ing Bilu n - m•iitim n• nglpln, lcuwintH n• m•y kullling 11 "b•n91" n• •rot ng buholr.. K1pag Sil i11n1 bahar ay may tatlong m1rb1h1y, ·~• u_ n1n8 u 1wa n1 f1l1kl an" m1lilp1ntrarl~1n n tal1wanJ hvli. Siya '""' n•nJlnguiwa u p1nanamit, u ~wain al pagkain ng m111 iron. Ang makabit ons- kabihasnan ay nalcaaaklt n1 u mga babaing BI laan. Ngayon, u p1 .. hinti nila ng "paut05" u kani1ang ma1i· ging mga kabiyak ay mahi.rop mawala ang "lip1tlck", p1b1n90 11 p1n9kulay n8 kt,1ko. BIJ_, AAN KARUGTONG Magaganda Kaysa Kababaihan Ng lbang Katutubong Tribu Sa Kapuluan, Ang Mgo Babaing Bilaan Ay May Bahid Na Ng Makabagong Kabihasnan SA UNANG MALAS, masasabin¡:: ang bang babain~ 8il;1a11 ay may higit oa kariktan sa loilong manming Mora o kababaihan ng jhan~ katutubong lrlbu sa Kapulu<1n. Maga1:anda al pino ang kanilani: kutis.Halos lahat ay gumagamit ne "ban¡:s" sa :..yos n;: buhok. N¡:unfl ang is;i.ng kapansin·pansin sa kanila ;,ay ane: pagpapailim ng nj ipin :it pagpípinta nv: kuko ni! kanilan:,¡ m;:a pn ·1 kamay. Na¡:susuol din sila n8 · ni! kuwintas na h litnitan ay may kullling na '"nllf(papaha)·ag n¡ h nilan8 pagdatintl' o pa¡;kilos ... May bahid na ng makabagong kahihasnan. malakí ang kaib:1in ng bab:ling Bilaan ngayon. rtlaranli na sa kanila ang humihingi ·ng mal<1king "p.iutos .. kung ang kamay nila'y hinihingi ng kanilang iniibig. At ~a kanilang hihingin ay mahirap mawala ang mga m:ikah;1gong sangkap sa pagpa paganda. sa kasalukuyan na gaya ng mga "cosmelic ... Maaaring sa danting na 111ga ara\1·, ang mga babaing Bilaan ay magsipagpaputol na rin ni:- buhol.: .. 1 1nagsipagsuot ng mga da1nil na l>Kklen , torero, at ie1n1. Kalaklp po ng Iihm kong ito ang dalawartg maikling kuwento: "Sa l'amumukadkad ng Isang Buko" at "Si Ado, Si Tata .Beryo At Ang Kanyang Balulang''. (Napakahahaba . ng p.ima;_at, ano po? ) lto po ay ikal~~ang pagpapadala ko ng kuWt:!.to sa inyong p"asulatan. Nguni't ito po ang ipinag-aala~la ko: natahggap po ba IUDyo .ang nangaunang "Hagupit ng Dilim" (kuwento) at ang dalawang tulang kalakip ng kuwentong iyon na may mga pamagat na "Bantayog sa Alapaap" at "Ang Uhay ng Palay"? Hindi po ako tumatanggap ng ano mang kasagutan o balita sa tatlonJ!: huling ipínadala ko sa inyo, kaya nag.aalaala akon~ baka nakaligtaan. "nah¡;:aw" kaya o kung ano. na ang nangyari. -frcmc1sco C. Sigua. General de Jesus J\cadem¡¡, San Hidro, Nuweba Esiha. Ang kuwento ¡t d01lawan9 tul• na naunang iplnadala nin. ye ay hindi ha namln tÍNI• tanggap, Baka nga ha "nallgaw'' 111 hindi nakantlng dlte 111 1mlng upl1ina. Tungkol u dllawane huli, muarl nfnyang 1bangan dilo SI Mtgtsin ng és. Mllalath1l1 ho •nsi TSI - tng "S. ptmumukadkad ... " - EO --000May sinusulat ho akong kuwento para sa inyong ritak n~ "Ito ang Aking Akda." Nguni't hindi ho yata matat<1pos sa isa't kalahatlng papel-makinilya tundl mahigit nang kaun. ti. Hindi po !>a maaa.ring lumagpas sa isang pahtna't kiilahati. gaya ng nasa inyong patalastas? lto po naman ay sulat-kamay at kung maisasalin sa sulat. matinilyi\ ay ükli pa marahil. Nais ko po lamang malaman ang byong kasagutan tungkol dito upang hindi naman masayang ang -aking pagod. -Demetrto Bignan. Banglmsay, Tundo, Maynila. Mutri nt rin ho. lptdal• nlnyo SI amín. -ED --000Sloo po ba ang Teodortco C. Santos na kasamang' autor ng bago nin· yong nobelang "Nagbalik na Pagmamahal"? Siya rin po ba ang Teodorico C. Santos na naging Patnugot ug Taliba noong bago nagkadigma at ngayo·y direktor sa pelikula, o isang nakapangalan lamang? - Meliton Sanches, Lipa, Sampalok. M(lynila. ENERO 26, 1958 Slya "'' Jto .,.. TCS n1 di· rektor .. -ED --000Ang "Guhitang TungkoB"" na nabasa ko sa inyong maga~in noon~ isang linggo ay labis nammg ki::e~:~~- n~~?~g s:u:ei~ tong ang wika nga ·y pangma.sa, may· kabaguhan ang ragkasulat niyon at may tatak ng makabagong panitikan. Bagama.'t humigit-kuJang ay naunawaan ko ang lnilarawan ng kuwentong !r;:k ib~gº~: rxºSº"~hir:::i nagkai<amali. Kapuwa po ba bt/ag ang mag-inang pangunan¡ tauhan ng ka· saysayan? Tago ang pag. lolarawan ng kumalba sa tunay na kalagayan ng mag.ina, bagama't may mga pahiwatig na "walang llaw" ang mga paningin. Jbig ko lamang p"ong matiyak ang bagay na iyan, kungdi magiging isang ka:abalah:in para • sa foyo. Rufina Estrella, San Pablo, Laguna. Hindi k1yo n .. kak•mtll. K1puwa ha ''wtlang iltw" ang rn11 met1, -ED --0~ Tila nagkamali ho ang pangalan ng isang artistan g glnawa ninyon¡ panglikod na p a b a 1 a t noong isang linggo. Ang i;.angalan ng artistang iyoo ng Sampaguita ay Nori Dalisay at hindi Nora Dy. Kung maaari'.Y gumawa kayo ng isang pagtutuwid ukol doon upang hindi na· man m•gkamali ng pagkakilala sa kanila ang mga mambabasa. -fe del Rosario, Sande, Tundo, Maynila. In np hon9 P•tktllamtll, n1 Mlhihingl n•min "'• ptU· mtnhln u kln1uukul1n. A"t sul~t nlnyo'y tu n•nt p11tu· tuwld ukol dovn. -ED Humiling ng kasiya-siyang pampalamignagpapasig.lang Coca-Cola Upan¡ muiyahan sa pa.Jtlalakbay-Kahit e a a n kayo magtungo-sa buong daigdi¡- osa taluktok nitobayaan ang dalisay at masarap na Coca.-Cola ang mag~ dulot aa inyo ng tubos na kasiyahan! Matatagpuan mig. Sa Jahat ng dako--humiling ng Coca-Cola! ninyo ea mahigit na 100 hansa ang nagpapasiglang te· Z lasa nito--nagdudulot ng kalugud-lugod na pampalaMAY rAHINTULOT MAGSAOOTELYA SAN MIGUEL BREWERY SIGN OF GOOD TASTE IPANGUNAHING NARS - Si Ten. Koroael Ruby G. BradJey, p1ngun1hing nars ng Hukbong Amet-ihno na naging bilan.uo ng mga Hapon sa loob ng 37 taorr, ay napi\inc "Babae ng Tao11 ne Amerih." Jniaabol ni Heneral Carlos P. Romu\o, Pilipinong Embahador sa Amtrika. ang kanyang ganlimpll•. Siy11'y n11wa¡i s1 pand;1i&dig na timpalak na nila· bukao ng lahat ng babain¡ nae_lilingko<i sa hukbo. INUMING TUBIG·ALAT - SinusUbok sa Melbourne, Australya, an.g makinang magpapatabang sa tubig· alat upang ito'y mainom, sa tulong ng sikat ng araw at ng sarisaring pamamaraan. Kapag naika· roon ng makinang ito sa Pilipinas, hindi laman¡ gripo ang maaaring pagkunan ng inumin; mga da· gat man ay pakikinabansan din. MAGASIH NG BAGONG BUHAY KAHOY NA BUNOOK - N"akikip11;:pata· asnn ~a J.,u1<lok an!.! t:ilak~an n~ mga pirapirasong kaho~ s;i ban¡,: tahlcrp sa Por! Townsend. wa~hington Anf; mJ.?a kahoy, ' na pinagt .. hasan n¡.: 111~ wood. ay humuhuo n.I! 40 por~iyento ng nrntcr~all's "ª indus· tri~·a ng papel. " AUSTERJTY" ng ASO - Nakauunawa sa bhalagah:rn ng pag1i1~id. si Trig,::cr, asong arf ni Gng. Kloricc K Dad~. ay nÍay tsckc ng naidcpositon~ Jl{'ra ~a isang hanko sa San Francbcn. Nakai1pon siy¡¡ ng pera s:i pamamagitan ni::: pa~·awil s¡¡ lindahan 1'1!!' mga l¡¡ru:1n ni Gng. Oa\'is. 11in:1h:ii.!isan siya n1: harya ng mga hatang nakatirinig sa kanp TUMBANDO CAfilA - Mabiblgo ant: lahat ng mag. tatangkang humamon ng inuman kay Gio\'anni Brunnetli, pim1kamalakas uminom ng alak sa Frascate, llatra. Upang ipaglanggo\ ang kanyang korona, lninam ,ni Brune\tj ang 50 malalaking baSQ ng alak sa 10011 lam:ms: "8 30 minuto .. . at siya'y Jabis rf;l riasiyahan, ENERO 26, 19S8 ....... - ............. ... :. .. 1,..:, ,, .. 90l>o"'r• •1S.<~-· S.. I',,,.., .. _ ............. , ........ ~, •. 11.· ...... ,.1041,., _ , :.::.~;~.:!i.':;~ .. ,,.,._, ,..1,,. .. . •• a.·11.,;.,""'''"'"'"''' dl~'(Jflj~ PANTAHANAN • AnK uangingitim ua tanso ay madaling mapakikinang sa pamamagílan ng pqku· kU$kos dilo ng asin al suka, pagkat;1pos ay hugasan naman ni;: tubig at sabon al kung tuyo na ay saka pahiran ng ~¡¡mpakinitng na 5ilYer poli1h. • Upani: mapanalilinf! mainit mu;ig matagal ang gulay ay ganito all4; gawin; ilaga saka paluluin at ibalot na mabuli s• papl'I saka itago sa pugon. • Pinong 11bo ong ipanlinis sa manlsa o kalawang sa puling lababo upang manumbalik 11.ng daling pu ti. niyon. • Alkohol i1ng ¡pampunas sii. teklado ne pJyano upan¡: maiwasan ang paninilaw niyon. Pt4:hkllpunas ug alkohol, malinis al malambot n¡ bahasan naman ang ipantuyo • Se poifi!kadikil n1= semento se nabasac na baso o ping¡an, balutin n:iman ng _P_laster an,:: pali~id n:in,; .dumikit na m.11bull ang semento, kung tuyo na ay saka alisan. • Kuskusin mun:i 11g basahang basa ang: Mn1ine ang kuwelyo ng amerikana bago kuskusin ns. ~abon upane ma9aputing mabuti. • Jlllulin muna ng tuwalyang inilubog sa mainit na tubig ang pali.:id ng le~g ng bote kuni¡:: ang tapon ay yar¡ u salamin upang maiwasan .. ng pagkabasag niyoo 5.l i:rngbubukas. • Upang m&ging pare.parcho &ng pagkakagamit ng mga k&sangkapan, ugaliin ang pa¡:-aayos ng mga silya minsan sa is·ang buwan. • Hinating puti n~ itlog ang ipampahid sa pilay upang mabawas-basawan ang sakit. • Upang maRing inabut¡ ang paa_ lalagay ng tinta u "!ountain pcn" na may bagon¡: ,.en point, idaran¡! muna sa l)tn¡;as ng kanchl¡¡, o p¡¡,lito ng posporo ang point. '" Upans: niaoaliling sariwa ang p.u1li haban¡.; hinihiw~. buñburan ne asin. Mt~S"RN S°"A BtJl-l~Y. .. ' lia sa mga minnn sa buh.y na pagkagilailu ""9 unaing pagkamillH' H kaakit-.akit na talon ng Maria Cristina. Ang talong ito'y matatagpuan sa Mindanaw, malapit sa lunsod ng lligan. SA ORAS.ORAS Para s.a araw na pagkagilalas, uminon ng Del Monte Pineappl• Juic•. Ang kasiya· siyang malagintong katanglan nito ay hindi kailanman nawawala at di rNgkukulang sa pagbibi9ay-kasiyah1m. ANG MGA LOLA AY KAILANGAN Isa sa m1a p1gb1b1gong nangy&yari sa ating mga taha· nan, likha mandin ng k1bihasnan at ng maka·amerikanong pamumuhay natio, ay ang pagpapawalang-halaga sa mg1 matatanda. Noong raw, ang m1a tolo at lola ay may mga sariling kapan¡:yarihan al pananagutan sa buhay n¡: isang mag·anak. Ang kanilan1. mga payo, bunga n , pu~pung taonc karana· u n. ay hlnihinei at plnahahalagahan; anc kanilanc mga. pag·aandukha sa mea anak at apo ay kinikilala at pintsa· saiamatan: ang kanilang mga pan\unas sa sakit at kua. wian ay sinusunod nang walang pasubali. Sila ang pi.nat ka· katiwalaan sa paghuhubog ng mabuting kaugalian sa mga kabataan. Anupa't ang mga matatanda noong una ay ma· titibay na haligi ng isang tahanan. Nguni't ngayoo, p¡¡,wala na ang kapangyarihan at pananagutan ng lolo at !ola. Untí-unti nang natatanggal ang kanilang kapit sa linatawag . na mag.anak. Ang mga payo nila ay ipinalalagay nang makaluma at taliwas: ang kani· lang pag.aaru¡¡a sa mga anak at apo ay inaaring kalabisan at nakasasama pa sa mga bata; ang kanilang mga panlunas sa mga sakit al dagok ng buhay ay wala nang bisa. Pina· lalaki raw nila sa kalayawan ang m1a bata at mahicit na kasamaan an¡ nailuturo nito kaysa sa kabutihan. Anupa't ang matatanda sa ngayon ay nakabibigat at wala nanc pa. kinabang. Toloo kaya ito? Noong unang panahon, natutulog ang mga apo sa kan· dungan ng Jola sa pakikinig ng kanyang mga kuwenlo tungko\ sa masasamang batang kinukuha ng mga duwende at aswang. Naririnig din nila ang mabuting ganti sa kabaitan ng bunsong prinsesa na linulungan ng isang matanda upang makuha ang hinahanap na kapalaran. Jpinaghehele sila, inaawitan sila. pinangangaralan sila ng mga nauukol sa kagandahang-asal <lt pagkilala &t pagkatakot sa Diyos. Kaya't ang i1inanim na binhi ng kuwento nf lola ay oae:bun¡a ng malaking pagkatakot sa mea cawang masama.: ng pi:agpapahalaca sa kabutihang.ugali at pakikipagkapuwa: al hl¡:it sa \ahal. ng pag¡¡alang sa mga magulang. Ngayon. ang mga kuwento ne: !ola ay pina¡tatawa nan na at hindi na sukat paniwalaan al ang mga bata ay wala na ring panahong makinig pa at kumaodong sa k;,inilang mga ninuno sap;,igka·t nariyan ang mga n dyo. sine at TV 11a pawalang m;,ihigit na kalibang-libang kaysa sa mga ku· wcnlo ng rluwendc al tikbalang. Kaya't di katakatak¡¡, kung bakit ang mga kabataan llgayon ay wala nang kinat;,it;,ikutan: di katak°ataka tung bakit marami s;i kanila ang hindi natatakot sa Diyos al sa mga guwang ma.o;ama: at di rin katakataka kung b;ikit bi· hira na ang marunong magbiguy galang sa mga magulang. An:: l:1hal nan;: ilo ay g¡;1va n:: kabihasn:•n al 11:.! ;>a:h'aba ng atins pa¡:papa!Jiga)' 5a kahJlil~ahan n¡? mg:i lolo :il lol~. MAGASIN NG BAGONG BUHAY S.Wa11 na Sugpo luh1t u STAR RECIPES ng CAL TEX IPHIL.) INC, M,e nntk•p: 2 kutsarang mantika 'h sibuyas 1 tasang sariwang sugpo 2 kutsarang patis 3 bulil na bawang 1 kul~.:lritang luya (pinu· p.,Nr'I ng ftltlulul•: tol nang pahaba at m,.a. ninipis) 4 na tasang hugas-bigas l tasang dahong malungg.11y I¡isa H mantika ang bawang, binlwang sibuylS al luya. ~ Id11gdag ang patis al isunod ang hugas-bigas. Paku· luin ~ka isama ang hipon at dahong malunggay. Tilkpa" al pakuluin pa ng limang minuto. lhain ba~eng malnit Para sa tatlong katao. 1 Boliilyos ,, GI• "'"'" M,. .-...,ai1p: Yt kilong giniling baboy 2 patatas n~ kutsarang toyo 6 na bulil na bawang ENERO 26, 1958 'f.! kahong pasas 1% kutsarang binayong man¡ 2 kamatis (maliliil) 12 bala! ng lumpiya Par11" "' pagt.1t.1M1: Adolieng Manok lvh11 11 STAR ~ICIPIS "' CAL nx (PHIL.) INC, MpNfttk1p: 1 1nanok Oilarin) 4 butil na bawang: 2 kuturang: 1oyo 1 dahong laurel PuHn no ,..,hah11nd1: 1 tasang suka 2 kutsarang asin 10 butil na buong paminta 5 kutsarang mantik.a Pakuluan ang linilad na manok sa pina¡ balu·haloo¡ suka, bawan¡, asln, paminta at dahong laurel. Ka· pa¡:: malambot na an¡ manok, alisln an.~ sabaw at papulahin sa mantlka. Isamang muli ang inalis na sabaw sa piniritonc manok at ipagpatuloy ang pagpapakulo h;rn¡¡ang sa Jumapot ruing bahagya ang salsa. Para sa apat nill kat:io. Vinagreta ni Glo Mor1ln .M1•••flPi•p: Q: npahap (kalamtamang laki) 10 kamatls 8 kutsaranc: suka 8 kuluran~ "lotd oll sibuyas nill mura P1rMn "' paglulut.: 8·12 nila¡ an¡ itlog 2 sibuyas 4 oa kutsaranc asukal "sweet pi<:keh" (ilang piraso} asin at p;iminta Jpirito ang apahap. Itabi ~andali. Paghalu·haluing mabuti ang suka, asin, paminta at anc asukal. Dagay sa isang pinH a'nC malapad ang pinirlton.g isda uka iayos sa paligid ang pinag-apat na kamati.s, .ng hiniwa nan¡ pabilo¡:: na sibuyas, ang hiniwa·hi· wan¡: pikels. an¡ tinádta4 na puti n¡ itlag at ana: dinurot: na pula n¡ itlo¡ . Jsalin ang salsa saka lhain. Ipirito sa mantika an¡:: patatas (maninipis ang hiwa). Jgisa ang hawang sa kaunting mantika, isunod ang karne, idagd11g ang pasas, 11ng patatllS at ang ,JT1ao.i, Pal11migin. Jbalot ang dal11wang kutsarang iginisang baboy sa balat n,g lumpiya Kapag lapos na ang pagbabalot ng Jah:::it, ipirito sa mainil na mainit na manlika. Madali lamang ang pagpipirito nang huwag masunag. S•lsa: Pa,gsama·sainahin. ang katamtámang daml n¡:: suka, toyo at ilang pinilpit na bawmg. MGA LISONG KASUOTAN 10 Mga lisong ·kasuotang pawa:ng t inabas ntang simpleng-simple ang nak..1larawan sa pitak na do. Nila9::an ng malalaking bulsu ang dalawang bestidang nasa magkabilang dulri at tinahian -nam.an ng running stitch ang gilid ng leeg at bulsa ng nasa gitna. Angkop na gnmitin sa iba't ibang pagkar kataon. MAGASIN NG IAGONG IUHAY ENERO 26, 1958 Mga Bestidong Panlakad Makikita naman sa kaliwa at iba1'a ang tatlong bestidong panlakad na magandang gamitin !aluna ng may kaakit-akit na hubog ng katawan. Maaari ring gar:uting p_ amasok sa upisina, pamasyal o pangsimba ayon sa nais ng magsusuot. 11 -.:::--:. = =-= ----- ...... --- ---------,,,,-----1:..--......, .. ~~::::=- ':!!.P;I!.::::::::-~<-- -·-) ~- .., ... - c::::.i;:.~ ,({ Mga Disenyong Pamburda ~_J ,,-?t.-........_ lllNDI ninyo dapat ikahmgkot ang dl pagkakaroon ng ka. \,,, kayahang bumili ng mga nakikitang burdadong kagamitang ?.::) pambata sapagka't kayo man ay maaaring mag-angkin niyon sa pamamagitan ng sariling pagsisikap. Magagaw~ ninyo ang mga iyon sa pamamagitan ng pagsunod sa mga huwarang nakalarawan sa pitak na ito. -'· Nakaguhit ang Iimang uri ng dibuhong pawang ma g a y an-. ., .cla at ~apakadadaling gawin. Ang· mga ito'y pawang pangkagam.itang pambata. 0 ~~'i':.~ >k •')~ x:: :'\'"" l . ~~ . ~~-~~:·t--~ fin «1 ~ f~ ~o,,''~· f~l / / J , . 'IO. ~l ... .,,,. .... ;:.·_.::~ .._ '\. o -:.. "' \ , .... .... - . ..... ( ""' "!.. . ~ ~ ~,;.;,.;_ V ~ '&. ~ \.~v. .~ ~"'''' -,,,,,.,, ,,, ~a~ ~ e:¡ ' '~-) ·--·~'· ' _j,·-~·· <y<- - MAGASIN NG BAGONG IUHAY 1 • Pangk11bataan '' ITO ANG AKING AKDA" H ATINGGABI NA. Tabi· mik na sa buoog p11i· )?id ng Nayong Maduhat. Subali'I si Mario ay patuloy sa kanyang pagsusulat. Ñilala· u111y nlya sa kat.ablmikan ng lAhi ang is&nR kuwentonJ!' N1;1ml'l pagk:dJpas ng ilan¡:: araw a~· nal!slbalilt ang mga trnn. Gayunma'y _ hindi n:1wal3n ~'.~n;~~:::i:;/1~~:;it l-~:;.~~ l'inacb11li an~ p:1gsulat. ~a;:· hls na pai;:pupny11t. Nangbina 11Jra 11t n11ngayayat. Sa kablla ni: 111hat ay patuloy pa rln si Mario sa pag,ulat ng kuweoto. t:a-ya ng dati, isang gabi &f ~balnn(-ahala na n11man si Mario sa pagsusulat Malungkot Na Tagumpay Gaya Ng lbang Nilalang Ay Nagkaroon Siya Ng Pangarup; Nguni't Ang Kanya'y Natupad Sa Kanyang Kamatayan n1atax;al na niyang hinabi sa kanrang islp. Hindi niya alumana ang lamig n3 gab¡ ~ 3Dg taglay na karamdaman - at ang pailllaala ng mahal ni· yang ina. Ang tanging hangad ni Mario 1y mayari agad ang sinusulat na kuwento. ltnlagal nang pangarap ni Mario ang maging isang ma· nunulat. '41araml na siyang nal•al"ing kuwento na naipada· la sa mga kilalang Ungguban .c.:i Maynlla NAKABUTING PAGKAKAMALI N ANG uabing ¡yon, hindi makatulog si Julio. Par•'D~ sinusumbatan slya na: kanyanli! 1arilin1 budhi. B1klt mo w(n1w1 lyon? Hindi mo N •l1m na pan klnt n19"11k1w ~ 11ln1w1 mon11 lyan? l'ala>· ginawa ngang pagkaka· mal.;, nang hapon y.a.on si Julio. Kinuha niya ang "re· cord notebook" ng kanyaog e.urong si Bb. MonteH na wadang nakakita sa kanya. Pi· naUtan n.iya nng kanya11t1 marka roon at ginawang plnakamataas. Sa katagalan ng kanyang pagmumuni-muni, nakatulog dinsiya. K.inabukasan maaga si· yang nagising. Pagkatapos ni· yan¡ makapag-almusal, dall· dall siy:mg nagblhis at tuluy· tuloy siya sa paaralan. Masa· ya slya sa araw na lyoo upagb't noon niya malalarnan kung sino ang nangunguna sa kanl· 5NERO ·26, 1951 l.:uuay siya gabl-gabi. Nalim11 -A~, inumin mo mun:i 1 ¡n na nlya halos ang kumaln. itong g .. mot mo! -anti pukaw Haba~ na habag kay Mar.1..2.__ ng ~mi:.pakallng si Aling .~n11 kanyang !na, subal~t wa. Esang sa anak na bubos 011 lang magawa ang matandan¡: lmhos ang loob sa glnagawa. babac. Araw !'iyang pakinJo:· -lnar. malapit nanc ma· ¡:an ng anak. Ang kanyang yari ang kuwento ko. lto na mga paaJaala .llY hindi pansin. seguro an~ kahuli-hullhan,¡: Mahal:iga lamang kar Mario masusulat ko. . . -mahmgkot ang katuparan ng pang1rap, a~ parang hibang na sabl ni noagin·• katumb:is man ng ka· :Uario sa in;i. -At marahil pan,c:;u~yayaan nt: kalawan. naman ay maiibigan na nib Al hindi nagtagal, si Mario ito. Hinrli na nila ako biblay n11~kasakit d11bll sa mala- (uin Natakat Siyang Hindi Niya Makuha Ang Karangalang Pinagsikapan Niyang Makamit¡ At Gumawa Siya Ng Kamalian \ang klase. Subali't ang kan· yarig kasiglahan ay napapawl s:i tuwlng magugunlta ang gl· naw:i niya nang sinundnng ;ll'3W. Sa loob ng kanllans silld· aralan, Sinisimulan na ni Bb. !ilontesa ang pagbasa sa nan.gunguna sa klase, "Sa araw na !to, babuabin ko sa ¡nyo ang nangunguna sa kl.ise upang masabitan ng medalya sa araw ng lnyong pagll\tapos," ang slmul:r. ng ¡:uro. "Halos hindi nko nakatulog klgabi sa pag-aaral kung iilno :mg pipiliin kt>ng pinakama· tellno. Sa bandang bull, Dll· pl'..!,'JJ&siyahan ko rln ang tungkol sa bagay na ilo. Si Julio Barredo an~ napill kong pina· kamatallno sa lnyt>ng lahal." Suball't namangba ang la· hat nang hindi man larnaDI tuminag sa . kan.yang klnauu· puan si Julio. "Bakit hindi k.a magsaya 1a tinamo mong kapalJaran, Ju. lio?", ang tanong ng tsang kl· mag-aral. -Slya nga, Julio, ma.1Sa1a ka naman," 311g dugton1 ng Natapo:s ni Mario "'"¡¡: ku· )Vento bagama't lalong Jumu\J. ba ang taglay na karamda· man. At sa tu!Oft.i n¡ Allng F.<lang ay lpinadala Jyoa ni :'tiario sa !san¡ kilalang llng¡:uhan sa slyucld Makaraan ang isang buwan "Y nalath~la ang kuwento 'ni Mario. ?tlaraming nagslpuri sa Jcanrang akd'I. Balana'y nag. sabing napakagand1, at tsang tunay na obH·m11estra. Sa pa. mamagitan na: lmwentong lyon ay sumilang ang isang .bagong manunulat, ang pahayag pa ng patnugot rtg kinalathalaan.;1: babasahin . isa. Dabil sa hindi maallm ng k.:ilooban ni Julio ang kan· yang ginawa, nagsady8 slya sa J.:anyang guro pagkltapo~ ng k.:milang klase. "Jk:inaJulungkot ko pon¡: sabihln sa inyo ito," sng pasimu· la ni Julio. "Huwa,g mo n:mg ituloy ang sasabihin mo, Julio. Alam ko na ang nangyarl kahapon," "º' sabi ng g1.:ro. "Lubos ko pa ngang ikinagagalak ang Jyong ginawa. Nakabuli jyon sa pagpili ko kung sino an¡:: pinakamalalino sa inyong Ja. h:it," ang rlugtong niya. "Bakit po?" ang buong pag. kamanchang naibnong ni Ju 110. "Sapa;:ka't n:ipatunsyan ko kagabi na iko11· nil• ang pinaDatapuwa't si Mario ay we· h na upang tanggapln naac huong kagalakan an1 mga pll· purinl!I lyon. Wala na siya upang saksihan an¡ kaayang ta.!!umpay, ang katiba¡aa DI ki:tuparan ng kanyaa1 paasarap - sapagka't s¡ Mario ay tahlmik nang mnn.amay1¡:ia sa i:inapupunan ni Bathala, Da. taglar sa puso ang hlnaaaldt at pagdaramdam sa raga linamong kabiguan. Namatay siyang ni hindi nalaman na lu· r.iahas ang kanyang kuweato. -Banh1mln 8. Domlnp Gulod, Novallc:hH Lunsod ng Quea.n kamntaiino sa klase," :ing sa· got ni lib. Montesa. "Hindi rno man ginawa ang gayon 17 ikaw rin ang tatanggap ng Rl'r:rnga!an~ ipinagkaloob ko H ir o nga3•on." Tinitigan n,:: guro si Julio. "Nguni't huwag mona sanang gagawin p3 3n¡¡; tulad DI ginawa mo kahapon. Allg ma· ~amang ,gawa na may kuby ng panlilinlang at pagd:lraya, kadal:isa'y nagbubun;:a ng ka· ¡whamakan." Napatun,c:o na l:imang si Ju· lio. Ang tinuran ng kanilang :,:m·o ay t11n1iiln sa kanyang puso," º" -ARTURO V, LUGUE 14 na taonsi tUll"I P1mp1n9a HI_.. Sc:lwol San Fern1ndo, PlfftP. Pitak n~ "Ito Arig Akine Ak•b ·· ~la~asln n·: n11~0r.Jl fluh11•· r:es!l!iN'. 'flonl'~ . F'lur.-.nti1w. "f,,n.,., ~~ :n·n11,. ': P~111•1 •!1" eat na Panplan J<:Jad: . .... . . . 'nraha o puralan: , •.... lffrib9yo, at aa.11:, alui. rdu1wJ. ila.· mln¡ nakalabana Iban¡ koponan, kabilan¡ ang bantog na koponan n¡ Club Filipino, Phll. Columblan Club at ang pinakamalakas na ko· ponan ng Bureau of Custom1 na pinamamahalaan ni G. Sa\Htiano He yes. An¡ unil!JI koponan ay napatan· )'af 11 lahat halos na dako, kaya kung saan-sa·ang bayan kam¡ na:myayahan upang maglaro. Nara· ling namin ang Dlnyang, Sta. Rosa al Kanluban':!, Laguna. lnabot din namin ang Kalamba, Rizal at saka ani;:: L11cena, Qrczon. Isang gahi, sainantalang kamt ng nking kumpadre ay nagpapalipas ng mnasnyang sandall sa La Loma, sa plling ng ilang magaganda al mababangong kakllalang mananay11.w, ay isang lihim ang nabanggit niya. sa 11kin. Sinabi niya na unti· unti na siyang: nagkakaroon ng mga lihlm na kaaway o kaalit 11 laran¡an ng karera. Sinabi rin nlyanJI darating ang araw na an¡ la· ronf !to. na kung tawagi'y LARO NG MGA HARI ay pamamayaDi· han ng mga taong siyang "anay" na sisira sa magandang pangalan ng Jarong ilo. Nabanggit niya lyon nang lpa· nalo niya ang kabayong GUARI· SANGKAR !a lsang karerang gina· nap Sa San Lazaro. Ang kabayong na ...airan¡ PilRllu.lO aue Paikll karaon n¡ tiwaJa nito 11 lahat ha· los n1 mga bineteo¡ noon a:r na· bubuhay nang marangal. Naipa· n¡ako naman ng aking kumpadre sa Pan¡ulong Quezon na haban¡ siya ang pao1ulo ng samahan n¡ m11a blnetc ay makapa¡tlliwala u kanl\a ao¡ Jahat, Jala na an¡ mfa mamamayang nangangarera, na hindi ma¡kakaroon n¡ m¡a kom· hinasyon sa 111¡1 araw ng takbu· han. Bago sumakabilang-buhay an¡ aking kumpadre ay nagkuama pa muna kami sa lsang nl9ht club. Noo'y hindi na 1iya sumasakay 1.I· pagka't ¡niiwasan na nlya !to, ba· gama't nalalaman nlyan¡ hindi dapat lpagkatlwala sa iba ang pa¡· sakay sa ilang kabayon¡ nasa ila· lim ng kanyani pag-aala¡a. Sinabi niya sa akin¡ nalalaplt na sa kan· ya ang guhit og palad at siya ay inaliw ko. Sinab¡ kon¡ kabi't hindi na siya sumasalray ay maaari pa rin niyang pangalagaan a1111 kalinisan ng karera. Nalpa¡tapat nlya sa akin na kaya lnlwasan na niya ang pagsakay ay dabil sa na· tunugan niyang nangan¡anib anf kanyang buhay kung siya ay nasa ibabaw ng kabayo, sapagka't ma· raming may-,rl ng kabayo ang ga. gawa ng lahat 11¡ hakban¡ upan¡ siya ay rriaalia laman¡ sa kanilalll Sí Juan Sordan At Ang Laro TAONG 1920 n1n1 makilala ko si Juan T. Sordan (t.l.n.), llloa¡ Jtllala sa tawag na Juanito sa puluton.i ng kanyan¡ m¡a la· long malalapit na kamag-anak at kakllala. Blnata pa noon Si Ju¡n T. Sordan. Sa isang umpukan ng mga litaw na 1portsm1n sa tanyag na La Campana na pag-aarl ng nasireng Don Alejandro Roces, Sr. sa daang Avenida Rizal kami unang nagkakllala. Hindi ko pa rin nalllimot DI si Manuel (Maneng) Eloriaga, ang lalaking lalong kilala naman sa t.wag na "Taong-Bakal", ang sl)o1n1 na¡ing dahllan ng u111n1 pagklklta namin¡ iyon. Naipagtapat "ª atln ni kalbl¡an¡ Manen¡: na si Juanlto ay lsang estudyante sa Ateneo de Manila at lsang lalaklng mahlllg sa lba't ibang Jaro, tulad n.g bauball, lndoor0b111ball, boling at Iba pa, .Jalo na ng larong kung tawagJn ng lahat noon ay ang LARO NG MGA HARJ, ang larong. lalong kllala ngayon sa tawag na KARERA ng mga kaba)'o, na nang mga pana· bong iyon ay pinaghabarlan n,g mga litaw na hlneteng tulad nina Garela, lslao, Alejandrla, Alba, Ordialea, Arlston, Rufino, Momoy, Florentino at iba pa. Lalong nagkalapit kaml ni Juan T. Sordan, nang slya ang mapili tong maging "ninong" ng una na· mlng anak ng akin¡ maybahay. Galing kam¡ no.on 11 iun¡ pistang. bayan 11 Imua, Kablte na pina¡14 putun¡an narnin ng korona sa d•· JaWan1 clil11.g na naging hiyas 111 pagdirlwang ea Araw ni Dr. Jose Rizal, nang banggitin ko sa k11nya na siya ang bahawak sa aking pa· nganay. Hindi siya tumanggi at ang sabi pa'y manalo sana siya sa kanyang mga pa,gsakay sa dara· ting na karera upang dumlngal ang gagawin naming hinyagan. Kinasihan naman siya Dg ma· gandang kapalaran, sapagka't nang muli kaming rnagkita ay naibalita niya sa akin na nagpanalo 1iya sa 11atapos na karera sa ipodromo ng San Lazaro. Noon '=º laman¡ na· Jaman¡ lllif kukumparlhln ko pala ay IH rlnf tanyag na blnete na kllala ng lahat sa pangala.n¡ SOR· DAN. .l)alawang taon pa ang na¡daan buhat noon, nang masumpuncan kong ako pala 11.y dumog na dumog na sa pagpunta-punta sa karen, na nang m¡a araw na lyo'y bihi·bihira Jamang kung magdaos ng m¡a Ja. banan sa San Lazaro. 'Napag-usapan namin, lsan¡ araw, na kami'y magtatatag ng isang koponan sa Jarong bollog, at hindi nga nagtagal ay nakabuo kami ng tsang koponang nakilala sa tawag "Ali Jockey". An:g nagsislbuo sa koponan namiDf lto ay siya, an.g magkapatid na Pl· nong at Momay Mora, si Carlos Pcñalosa, na hindi naman hlnete, si "Kikoy" Protomartir, hindi rln binete ngunl't ngayo'y lagapaf· atara ne maramin¡ mabubutlog Sinulat ni Jesus S. Esguerra, Naging Patnugot sa iyon ay dehado kaya nagbi¡:ay ng malaki·lalqing dibidendo. Sinabi nlya sa akin n:i ilang kaibigan ni· yane hinete at may.ari ng mga ka· bayong pangarera ang lumapit al -naklusap sa kanya upang aumanlb siya sa ·binabalak na gagawing kombinasyon sa ilang karerang gagawin sa San Lazaro. Matagal siyang pinaklusapan ng ln,lfa iyon, nguni't hindi slya pumayag, kay1 nang tumakbo aag kabayong GUARJSANGKAR ay sinakyan ni· ya lto n1ng wala sly1ng kamalay· malay na 101 kl.rera palang lyon ay isa ea mfa kareran¡ ¡agawln.g komblnasyon. Plnag-usapan ng llallf hlnete na slya ay haran¡ln o tulungio 11 orH ng takbuhan nang 1ng kanyang kabayo 1y bu· wag manalo sa karerane lyon. N¡unl't pagkatapos ng takbuhan, ang kabayo rln nlya ang nanalo. Buhat noon ay unti·untl nang nagslmula ang pa¡-lislp nao¡ ma· lallm ne aking kwnpadre, hang gang sa malsipaa niyang magta· lag ng kapisanan ng mga hinete upang mapangalagaan olla ang kalinisan ng pa(i!arao9 ng mga karera sa San Lazare at malaba· nan n'1man nila anf hangarlD og ilan¡ may-ari ng kabayo na noon pa'y unti-unti nang ibig lpa1ok 91 larong Uo 110:: komblnasyon. Dahil dty¡¡n, si Juan T. Sordan ay napalapit sa Pangulong Manuel L. Qu!.:zon (s.l.n) taya siya ay ma· dalas ipalri.wag sa palasyo n.g Ma· lakanyanf. Nnlp1(tapat sa kanya landas. -Kurnpadre, -wlka pa Diy1 aa akin ba110 kami nathiwalay na04 gablng iyon, -nai.! kong pag-uku· lan mo ako ng isan¡ tula mo ba· 10 !batid anc akin¡ ban¡kay sa huling hantun¡an. Napamulagat ako sa slnabl rir. ya. Akala ko'y nagbibiro lama111 siya, nguni't slya'y napaluba at ako ay binawnkan nang mahlgpit saka an.g halos pabulong na wika: Alam kon1 malaplt na akon11 m• matay, Kumpidre, at ll'f.I n1 paftltlwala ko u lyon1 p1nul1t, •V' na1tltlwal1 rln aka •• akln1 sarlll na mím1mat1y 1kon1 t11l1y ko ant pa9tltlwal1 11 akln nt l1h1t. At m&fugunlta nllang H .m1a araw n1 aklng p19l9ln9 hlnate ay w1lan1 slnumang mak11u1umb1t 11 akln na lplnatbill ko an9 11lapl n11 ma· rarnl 11 kapakanan Jamant n1 ilan1 nabubuhay 11 kar•r• ngunl't pln1pat1y n1m1n an1 bay1n1 si• yang tum1tan1klllk sa h1nap.bu· hay na Uo, Gaya ng kanyang pangit1ln, hin· di nagtagal at binawlan na nga ng buhay Ji Juan T: Sordan. N1patu· nayan noon ng labat, Jalo na nf mga lihim na klaway ng aklng kumpadre, ang: pagmamahal sa kanya Dg lahat, nang !batid na sa libingan sa Hllaga ang kanyang hangkay. Bubat sa plnagburulan ng kanyang ban¡kay sa i'podromo ng San L12aro at hang,gang sa 11· bingan ay plnasan ng labat ang kanyang kabaon¡ na sa Ukod nito MAGGASIN NG BAGONG BUHAY ay kasunud-sunod ang !San¡ pina· kamamahal na kabayo ng yumao. N¡ayo'y nabubuhay pa sa alaala ng lahat ang pangalan ng lalaking i)on na naging "Prinsipe ng mga Hinete", lalo na sa mga araw na ltong nagiging marumi na ang larangang pinanggalingan niya. Sa kasalukuyan, halos linggulinggo ay marai'ning tao ang .umu· uw¡ bubat sa karerah:lin na taglay :111g di-kasiyaban sapagka't nakara· nas D2' naman ng pagkabigo. Na· sasabi-sabi luloy ng marami na kung buhay Pa marahil ang nasirang Sordan, kaipala'y hindi nila mararanasan ang ganilo. Blblrang takbuban ngayon sa mga karerahan dito ang hindi nasisingitan ng kombtnásyon, ng mga perderan e> ~unng pagpapatalo sa kabayo, at ng iba pang maruruming balak n¡ ilang nabububay-hari sa larangang ito. Hindi nila naaalagata na ang salaplng lkinabubuhay nila •Y ntgbubuhat H mga bulsa n.g lalong mahihirap na taong mahnlg sa ka· Kung magkakaroon lamang ns kahi't isang katulad ng nasirang Sordan, kaJpala'y manunumballk ang datlng pagiltiwala DIJ Iahat 11 hindi katattkutang darating ang araw ng kamatayan ng LABO NG MGA HARJ. Sap11ka't kung SIWI na ang mga tao sa Linggu-Jinggont: kombinasyon, perderan al billhan ng giga karera, kung sigid na ang kahapdian ng pagkabigong nararanasan ng maram¡ sa mga araw ng karera, ay makikita na lamang na wala nang matitira sa mga ka· rerahan dito kund¡ ang mga tinatawag laman¡ na mga "buwaya". Mabuti pa noong araw na wa· lang komlsyon al hindi nagkaka· roon ng rnga kombinasyon at bill· han ng karera sa araw na maytakbuhan ng mga kabayo rito. ltlnatag an.i:: komls)'Dn upang paiiga· lagaan ang kapakanan ng mga mamamayang siyang bumubuhay sa LARO NG l\1GA HARJ, nguni't ang mga bum11buo ng komisyong lyon ay tila bulag at bingl sa mga ga.' rapa! na ·kagagawan ng maramlng walang iniisip kundi ang makagawa ng mga bany na sa kaparlwaraan ng mamamayang slyang bumububay sa larong ito. Linggu.Jinggo ay maraming hlnete ang napaparusahan sapagka't naPatunayang nagpatalo n¡ kaba· yong sinakxan. N¡uni't baklt ang mga hineteng iyan na napaparusa· han ay nikasasakay pa rin? Bakit hindi rua¡¡karoon ng kamay-na-ba· ka! u pagpapatupad ng ktutusan (Sundan H pahln1 29) NgMga Hari Palakasan ng Taliba •NBRO 26, 1911 • Mga Alamat Natin ••• ni Maria Salome Tonsay K UNG J\IA YROON mang bulkan sa daigdig na may pinakamacandang hugb, ay walang iba kund¡ an!( Bulklng Mayan. lyan ang dahilan kuna: bakit ang mga turistang nagsisipagsadya sa Pilipinas ay laging nananabik na mekita <in~ bulkang ito na isang biyaya ng kalikasan. Ang Uulkilng ·MayoJi ay matatagpuan sa Kabiku\an, al ang mga Bikolano ay m:iy lniingajang kasaysayan o a\amat na. na¡lalahad kung saan nagmula ang bulkang ~to. Sinasnhi sa alamat na si Haring Lacuyan, ang h3:_ring makapangyarlban H IJuonf Kabikulan nang unang panahon, ay may isang anak na dalagang klltla u pangahmg Daragang Magayon !Napakagandang Dalaga) na talagah¡ balit. ANC ALAMAT NG BULKAN MAVON i-il g11nd11 i;:r Kabikulan. Dabil sa kagandahan ni Daragang Magayoo 11 111 mabilan¡ 11:1 Jalaki ang nababaliw Sii pa¡hanga sa kanya at ang bawa't isa "Y nagh:;han¡¡ad na hingin sa hari an¡ kanyang kamay. Isa ~a lalong pinakamasugid na talisuyo ni M1gayon ay si Kawen. Mtlaki an¡:: pagnariais ni Kawen na mapaibig ang dalaga sa pamamagitan ng kanyang 10amahalinl! m.:a regalo na ang karanlwa'y ginto at alabas. Nguni't s¡ Ma· gayon ay hindi maakil ng mga yaman at mga handog ni Kawen pagka't anc kanyang pinagbabatayan ay pakakasal laman¡:: siya sa lalakin¡ kanyang iniibi¡. At ;.ng kan~·ang napupus"uan ay isang. tagapagmana ng kaharian H Kat11galu;::¡rn, si Tagumpay. Ang pogkikilala nina Tagumpay at Magayon ay hinabi ng isang macandang pangy11yari. Si Tagumpay ay makisig al magandang Ialaki. Dahil sa katanglan niyan¡ ito ay 11agil'g pihikan o maselang siya sa mga babae. Nagkataon sa kanyan¡ 1ng.r pag!ilih~l isang araw, ay narinig niya ang nauukol sa ka,ga¡i.daban ni Maga)'on."'.jaj.kataon namang noon ay plnapagmamadal¡ na siya ng kanyang amang h:.ri up;ing pumili ng makakaisabg pw.so at nang ang matanda ay makapamahinga na kapag ang binata ay siya nang mamamahala sa kabarian. Al nang m:.'t.1a\itaan 'liga ni Tagumpay ang kagandahan ni Magayon ay nagh:ifatk:iyo $.iyang isang karanlwang tao lamang at naglakbay sa Kabikulan. Nupatunayan ili Tagumpay na may katotohanan ang narinig niyang balita. Jlang ;.rnw ~iyang nanubok sa dalagang prlnsesa sa paliligo nitO sa llo¡ kung dapil·hapun. l.llllaki ang pagminals ni Tagumpay na makausap at maklpagkllala by :\hgayon l'!guni't hindi siya magkaroon ng pagkakataon. Suball't sa kanyang kadadalangin ay llumatlng din ang pagkakataong kanyang hinihintay nang isang araw, samantalang siya ay na.gkukubli sa isang malagong puno ng kawayan, ar natanaw niyang nadupllas ang dalaga at natangay ng malak11 na ;.gos :;a gitna ng ilog. Walang slnayang na sandali si Tagumpay. Mabifü siyaug Iumabas sa kanyang pinangungubllhan at tumalon sa batls upang sagipin si Magayon. Doon na nagsimula ang pag-libigan ng dalawa. Umuwl si Tagumpay Da maligay¡:1:~·maligaya al agad ibinalita sa ama na natagpuan na nlya ang bahaing ihlg niyang ihatid sa dambana. • Sub;ili'l samanlalang pinag·uusaPan ni Tagumpay at ng kanyang ama ang ukol u ¡>a;hingi sa kamay ni Magayon, si Kawen ay umisip ng paraan upang magin;: k;,n~·a si Magayon sa ano mang paraan. Naghanda ng inng bitag 111 K.awen t1t C1i11akip ang matandang hari, isang araw na ilo ay mangaso sa gubat. N;,ng madakip ni Kawen ani¡ matanda ay nagpabatid siya ng pasabl kay Ma~aytln na mamamatay ang hari pag di napakasal sa kanya ang dala¡a. N~ng magbalik si Tagumpay ay hustung-hustong banda na ang labat upang ¡!anapin ang kasal nina Magayon at Kawen. Hindi nakayang picllln ni Tagumpny ang kanyang kablglaan kaya·~ maliksing nakapagbinit slya nf palnl al ¡>inana si Kawen na tinamaan s~ llkod. Nguni't ang mg_a tauhan ni Kawen a~· maagap at sa isang iglap 1y natarakan nil.11 ng sibat si Tagumpay. Sa1mrntala, s>1 pagkakagulo sa loob ng dalanglnan ay isang ligaw na slbat ang tumama sa tapat ng puso ng dalaga at nang mapaw¡ ang kaguluhan ay kabl· Jan,.. sa mga natagpuang palay ang tatlong mga dugong mahal. sin.a Tagumpay, Magayon ;it Kawer.. Pa1:~lin$.unc>d ~a kaugalian ng m_ ,:a dugong mahal nang panahoog yaon, (lunti1n ••. pahlna lt) " Espanyola ni R. E. BAUTISTA {lb-29 na 11:1.s) D UMATING sa kan>·ang pilndinig ang kahol ng aso na bu· m.u11 sa katabimikan ng silid. Mala· yung-malayo ang pinagmulan niyon, naisaloob niya. Bumaling siya sa pagkakahiga. Pasulyap na liuanaw niya <lDg bint..1na. Nakalapat iyon. Mahígplt na itinar¡¡ngka ni Gelay. Ano raw at sasayani:in ni~·a ang paoahun sa pag-iisip ng isang baga>" na walang balag.:;i, ani Gclay sa kanya h.abang ipinipinid ang mga duru~ga w1111. -Huwag kang tan g a~ - Sabi pa ni Gellly- at allJ: ayos ni Gelay ay nai;:pafunita u kanya sa kanyana Tiya Chuchi. Lag¡ nans bukang-bibig n ! k4u1.vang Tlya Chuchi ang: Que utop¡. llal Tonhol Bagama't ang pagmnmahal at pagmamalasakit ay nananaig sa pina.litigas na tinig ng kany:mg Ti· yabin. - Anu :m ~ mapapala mo sa pagdaramflam al pagsikil sa iyung S>1· rili? Alalabanin mong nasa iyo an'! Iahat ng katangian upang Jumígara. Bab ka pa .. m;o11.:inda b11' Ano 16 "" 11ng kailangan mo~ li;,ang bagong puso, naiuJoob n.iya. Kung matuturuan laman,g niya ang suili na lumimot. Makalimot lamang si)·a! Nguni't plpa111nu? Papaano ? Da· tapwa, hindi niya nasabi iyon kay Gel.ay. Kay Gelay ay madali aug lumi· mot. Si Ang~lito'y isa lamang sa napakaraming lalaking nagkalf.t sa daigdig. Katunaya'y gabinlid na buhangin lamang si Angelilo sa dalampasigan n~ isang malaw11k na dagal ug kalal11kihan. Isang pangkaraniw.ang lal<iki lamaog si Angelito sa isang pangkaraniwang bayan. Madaling m11katagpo ng iung kauri ni Angelito. Madaling gawin iyon par11 kay Gelay, sapagk6'l si Gelay ay hindi p11 umiibig, hindi pa nablbigo. Kapae; n~ sa\\·i na si Gelay ay saka lamang iyon makauunawa. Bago lumabas ng silid si Gelay ·~ itinarangka ang. mga bintana. Kabilio-bilinan sa kan)·a'y huwag iyong bubuku.n, at nangako slya. upacka't balid niyang sak:a lamang m3g. lulubay si Gela~· sa ~11ndalln1 1iyft'y uah!nobod ?in1lit nly:ang saglit na makallmot ~a pamamagltan n1 pag-idllp, subali't bindi ma¡¡:api ng antok ang mga ala· lahaning nagpapan:!lliting gisil\& sa kauyang muni. Matagal n:ang nakala· bas si Gclay nang marinig niya ang kahol na yaon. Kung saan iyon nagbuhal 11y aywan nlya. Mag-uumaga na nang siy;o'y maka tulog. N:in¡¡: inagbing siya'y n:akabukas nang l!lh~I ang mg11 bintai1a. Ma· t:ias na :an: araw. Nagluluto na si Gclay ng pauang· halian n:ang siya'y Jumabas sa kusina. l'arang nangg11Jing sa lsang pus· pus:anc paggawa na pasadlak siyang n~upo sa harap ng hapag·k~ inan . --lnumin mo muna ito'l nang m•ginit ang sikmura mo, -:!llli Gelay ~a IJ¡,)" p¡a¡;dudulot ng li>ang puswelong ka pe. --Napahimbini: :aku . . ~Mahuli . . . , -katul:ad 11~ Tiy11 (.;huchi niya si Gelay sa pagdudulot ~ kan)a ng agahan, maging sa pagsas:a· lita. -ltlog na sariwa iy:!ln ... ipinagmalasatlo kila .. kumain ka nang kum:ain. O, ;yang k:apc 1110 . . . baka lumamig . . -N11pakabuli mo sa akin, Gelay. - Owr Kung 'lUU·ano ang iniintindi nito't hindi !yong pagkain an¡;: asika_ .¡1Jhin! - lbig mo bang .tumaba ako nang i:a-barlles? -G11 - baril c~ bane: ano? Ang sabihin mo'y kailangang manumbalik man laman¡: ang dtitlng kulay niyang pis· ngi mo. Tingnan mo't .. Maputla siy:a na di-gaya n1ng una siyang dum.atlng, batid niya iyon. At yao'y bunga ng di-pagkatulog, ng li· him na p11gluha at kawalang·gana u pagkain. N:apatungo siy11 sa katotoha· nane: iyon. Sa kamatayan ng kanyang puso'y untl-unti nlyang napapabayaan ang kanyang sariling katawan. Ang kabayaran ng isan.i;: bina) na pag-ibfs! ml¡-anak, ang iyong mg~ kaibigar. )ladali kang makalilimot doon Jnabvt niy:a ang kamay ni Gelay n~ nakapatong sa hapag. Jll:inulong ni~· a 'ª sariling mga palad, at tumitig siya 'ª mukha ni Gelay, sa mukhang yaon n:a kasing-kayumanggi ne lupa sa l111kid. -lto ang "king b11ya11, Gclay lka1\ an¡; aking kaibigan ikaw a n.i;: ilklni lc;un ag-11nak. :Xapatungo s¡ ütlay. Narinig niJ a ani: inihnpit na p:agtangis na kum:i kawala sa mga l:abl niyon. Hlnimas· himas niya ang p:alad ni Gel:iy. Hi¡ii1 k:iilanmaD, iplnangako niya sa sarill. na hindi iiwan ang datlng ulusan Xgayon pa l:!imang siya napasanib sa puso ng isang llnikha. ~AXANALIG ANG tao ne. auo 111ang bagay a~· may k<itapu~ :.n. Na nn ~ digma11.n ay natatapos sa kapa· y11JX1:.in, :m¡;buhays:akam:atayan. Wa· hrn g hindi na.gwa~·akas - ano man:; ha{;'ay na may simula. Sapagka't .ga:;on ang balas ng kalikuan, ng buha)" Sa pagsuko ni Heneral ~ligucl :O.la!Var sa Samar nang ika-16 ng Mar· so, 1902 ay buong kataimtimang nagsip:!l¡¡taas ng ulo sa Jangit anl( marami. Tapos na ang digmatin. Sa wakus. makapamumuhay na nang tiwastty 1mg lahll! Suhiili, ang digmaan ay ambon hl· m11ng; slmuli1 lam:!lng n.g isang na::· babantaug unos, _ng tsang delubyo. Al, ang marariling ulo'y rnuling tumln&ala sa langit. Na oam:an? - Anan¡ mga tinig. Nakatuoghay la· mang ang balumhon ng mga ulap .. NARINIG NIYA ang mahina at ha· los p'abulong na tanoog ni Mang lntong kay Siyttnong B:ali: -Ano'ng iklnam:itay? Sinalot Ng Kolera Ang Sta. Lucia, Maraml A-ng Namatay; Nguni't Warl Ay Muli Namang Mabubuhay Ang Bangkay Ng lsang Pag·ibig. - 0, ano't ... -naramdaman niya ;mg p:aglaplt ni Gelay¡ hinalo Di)'a -ang k11pe sa puswelo. - Nagugunita ko lamang ang 11.miag b;.yan, -pagkakaila nlya: ·,,.,, nang m:akita niya ang damdaming allikha oiyon s., katauhan ni Gelay ay plnag sisihan niy:!I kung bakit niya naSabi· s:abi iyun. ~aupo si Gday sa h:ar:ap ng hapag at nanalilini nakatingln sa kany:a. lbig-ibi¡: niyang bawiln ang ltanyang sin11bi. - Da-b:agama't hindi kita itin:ata· bo>· ay higlt na maklbubuti sa iyong umuwi, Montserrat. Pinilit niyan¡:: tumawa, al gagarin ani; tinig m~ kanyang Tiya Chuehi. -Huwa,g kan¡; hangal, Gel:ay! At bakit :ako uuwif -Sapagka't .. . , -sag!H n:a tumigil ~ i Gclay, n:a. warin¡;¡ hindi maapuh11p ang sasabihin, -sapagka't l-iblg ko'y lumigaya ka. MonUerrat. Doon ay muli mong maiyuugnay ang iyont: sarill sa buhay ne JyQ.llg iniwan. Na· 1 ·oun ang m:alaking bahagi ng iyong 0 11 kar~nn. Nwoon aTIJ{ lyon(I" mea ka· Tumango si Slyanong Bali at IJiD<l' lisod ng hinlalaki ng p:aa ang lupa. lluling nagtanong si Intong. Inglnuso ~iya . -HUwag ino siyang alalahanin, - ani Jntong kay 6iyanong Ball. - Ano'ng ikin:amatay ni Sela, Siyano'!' -Kolera, Intong. Si Joaquin :!ly kolera din ang ikina· mat:ay, naisaloob nlya. Si Aling Biya· Hng ay kolera din. Si Puk:!in . . . si Deleng . . . si Akan¡ ... si Panyo .• Al, n:ang umuwl siya't makit:a si M:aestrong Tino na nakahiga at hi· m¡¡gal ang p:aghinga ay isang nagdudumiing ta.kot ang dumakot sa kanyang puso. - Higit na nuibuti roon, TesilOJ:, -· nanggugumiit ang kan~·ang tlnlg. - Doo'y mag:agamot slya . . -Tuiad ni Panyo? Hindi niya natitigan ang n1ukh~ ni Teresa. May ktltwiran si Tesang na 1111wag dalhin sa bay:an si Maestrong Tino. Ni ang b11ngkay ni Panyo'r hlutli na m1k11ha ni Alin¡ Kar)•a, Si· nuno,v; ang b:angkay ni Panyo. lyou ISvnd1n. 51 pahln• 19) MAGOA91N NG IJAGONG BUHAY Nalantad Sa Kan ya Ang lbinubun9a N9 Kan yan9 Pagkakalulong Sa Malimlt Na Pag·inom Nang Mapagmasdan Niya Ang Kanyang Anak Na llang Panahon Pa'y Isa Nang Dalaga M A'fAMANG pinaghulay-bula> ni Mang Miguel ang mga na· kalipas Dil paut:yayari samantalang nakalatag ang kanyang kalos na katawan s.a maligas na papag. Tinaojka niyang tumagi\id sa pagkakahig:a ngu· ni'l tumimli lamang ang panauakit ng kanysng ulo. Tila iung malabong larawang nagbalik sa k;inyang alaala an¡ mga pangyayari. Napalaban na naman siya ns ~num~n. Pinilit niyang tumanggi nguni't naging masigasig ang kanrang kumpareng Tibo. Hindi niya akalaing sa pag-nanyaya ka· nin.ang hapon ng isa p;t ni>•¡u1g kumparc - si l\lani.: !lkr!<J av doon ~i!11 tutungo. -Pare, pagbigyan mo ako _ . isang la.gok Jang. Para ngayun·nsayon lang tayo nagkitang muli. Matagal ngang n;ip:ilayo an¡?. klln· yac¡ Kumparcng Tibo ~a kanil:mg hayan. May bakahan na itoni; pinagkakaabalahan sa Kamindanawan al ang balita'y maigi na ang pamumuhay. Nahigingan nga IÚp. kaniuang umaga na iron nga raw ay nasa bayan nguni'I hindi na niya pinansin sapagka't abala sira sa pai;:gawa ng kulungan ni:; bnilang manok -0, sige na nga, pare. Pero, lsangisa lang. Alam mo namang bawal na baw.-1 ito sa akin ng kumare mo. -Ow, maunawain si 'Mare. Huwag kang mag-alaala at ako ang baha1•. May pito silang nagtagay at pagkatapos ay tinungga ang laman ng baso. -Aba, pambihira yata, ang Jua Dg alak na ito, 'pare, -puri ni Mang Miguel malapos makatuana. -'Imported' 'yan, 'pare, -may pag. mamalaking pakli ni Manli! Tibo. -Magpapainom ba ng basta·bas· la ang ating kababa~·an ngayon ay haya't walang paglagyan 'yan ng kanyang salapi, -katlo naman ni Mang Merto. • Hindi m1 muling nakapabind.i si Mang Miguel nang la,eyang muli ang kanyang baso sampu ng sa kan· yang rnga kasama. Ang isang iyon ay sinundan pa ng isa, at ng isa pa .. . hanl(gang ea matuyuan ang apat na prask~ng ngayon ay naogakatihaya na sa Iba. baw ng mesa. Pumula ang mukha JÚ Man¡ Mi· guel at hindi nagla4y nagin¡¡: matabil ang kanyang dila. Nagsimula nli rin ang w11lan:,:: puknat na pagtatalo at diskusiyon sa lakad ng pulitib at ng iba't iba pang mga bagay.bagay. Ang iba'y umaayon nguni't ka· ramiha'y sumasalungat at nagbibigay ng kani-kaiúlang kuru-kuro sa di·ma· wawaang pananalila. lyon famang anr, tangi niyang natatandaan. Hindi niya malaman kung paano siyang nakarating al nahit:a sa papag na ¡yon Gumuhit sa kany11.ng noo ang ilang galla ng pag-aalaala. An¡ kanyang maybahay - ü Aling Rita. Hindi maaaring hindi nito napansin aog kanyang pagdating Tila tmnimo sa kunyang damdamin ang nakikinikinitang tioging mayp11ghihinanakit ngasawa. Tinan¡ka n.iyan¡: iwaksi lron u ,kanyans: isipan Na¡kaslya sly11 11 plllt na ENl!RO 26. 1'51 paniniwalang si Aling Rita ay ma· himbing na natutulog n.an¡ siya ay dumating. Bakit hindi niya malil>ip lyon ay :ta mlnsan¡ nasabl na sa kad)'a ni Aling Rita ang tan¡ka nitong paM· papawalang-bahala ta kanya. -Bantad na ako ::11 JyoDJ m¡a pangako. nana: ulit mo nang slna.bt sa akin yaon. Iiwason ko.. liwasan ko . nguni't hanggang saan an¡ inaMbot ng salita mo. --Hindi noon nakaimik si Man¡ Mi· gucl. Nagpapanting na rin ang kanran.: taynga at sa akala niya'y baka hindi sira makapagpigil kung siya 11y sasagot pa. -Hus, mula ngayo'y ikaw na uga ;ing b.ihala, Migud. Ako'y wala nang sasablhin pa. Basta h"uwag mo n<i ¡¡kong asahang kumunsinti pa sa iyong mga inaasal, - ang patapos na wika noon ·ni Aling Rita na may himig pagbabanta. Nang humupa·bupa ang kalooban ni Mang Miguel nana: 3umunod na araw ay napagdili·dili niyang tlla may katwirang magsalita nang gayon si Aling Rila bagama't hindi niya !ubusang plnakuisi ang sarili. Makallang ullt na nga Diman 11yang sumumpa Jtay Alln¡ Rita. Nagsirnula iyon ·DOong namimlntuho pa siya by Aling Rita. Tlk.luptuhod niyang ipinangakong titigil na siya sa paglaluing tanggapin na Iamang niyon ang inilulubo¡ niyan¡ pag-iblg. Napatango. naman nJya si Aling Rita at hindi na¡laon ay ·nakasal aila. Maluwat-luwat din DI· man niyanf natupad ang kanyang ipinangako banggang noong isilang ang kanyane pan¡an,ay na si Clarlng. Warlng naglng kabagut-bagot ang kanyang gawain sa araw-araw. Magtabas ng aulral ng kanilan.g Diyugan sa pagsikat pa lamang ng araw, blsitahln ang kanilaog gulayan at ·pag· pag-uwi sa bahay ay magkumpuiú ng llang kasangkapang sira. Sa pahigay niya, ang kanyang dugo ay nanlalamlg na dabil sa di-nababagong takbo ng mga pangyayari sa araw.araw. Kinakailangan ang lbang ba¡ay upan¡ lyon ay mas-inlt at sumigla-sl.gla ang kanyang katawan. At natuto ng .. slyang maltisalamuhang muli sa datlng mga kasamahang ngayo'y pawang rnga may asawa na rin. Sa simula'y hindi iyon plnansin ni A,llng Rita sapqka't idinadahllan ni· Ya tuwin,a'y hindi siya makatanggl kung nasusuong sa <itagipltan, at Isa pa'y ldinudugtong niyang di umano'y nakabubuti sa katawan ng lsang tao an¡ paminsan·mlnsing pag-lnom. Su· ball't nang lumlmlt nang lumimlt ay • nakapagsallta na nan& matlgu si Aliug Rita. Ilang ullt slyang nangako nguni't ewan n¡a ba niya kuns: bakit tila tukso ang m¡a pagkakataon. Lalo pa mandJng nag-ulol ang hlnanaldt ni Aling Rita nang aa mtnsanc matlnding pagkalulng nlya'y mabaglp nlya ang ltak at walang patumanggan¡ iwlnasiwas sa isang hindi naklkitang kaJaban &a 11.anilang bakuran, Naba&ip ng tallm DI itak an¡ plnakamumutyang aantol na ala· ga ni Allng Rita. Klnabukaaan ng araw na yaon ay hindi matigil si Aling Rita nang ka11ungot Jalo pa't kapag siya ay napa. palaplt. -Hindi bale, - wika ni Maq Miguel, -maasim naman ang eantoJ naiyan. -Mayroon baog matamis na nagbu· bunga ng maasim. HindJ ba iya'y punlang galing kay tandang Ciriaco? Balita ang punong santol JÚ lcandang Ciriaeo sa katamlsan at naplplJan si Mang Miguel sa kanyang jiasumalang pangangatwiran. Sa palagay ni Mang Ml¡uel ay tila naupos na ang kahuli-hulihanr pagpapaumanbln r.t. kanyan.i ni Aling Rita nang gabing yaon. Dati-rati'y Jto ang namamalayan nlyang nag)'Gyaman sa kanpa, hinihilamusan ng mahalumigmlg na tubig ang kanyang rnukha at pinalinom siya ni( mainlt na kape. Hindi Íplnahahalata ang ga. lit n.. kalooban kundl sa klnabuka· san na, kung si Mang Ml¡uel ·ay nasa kanya nang matinon¡ pag-ilslp. Subali't ngayo'y hindi niya maklta si Alin¡ Rita. Marahan nlyang sinalat llhR kanyang noo. Naramdaman nlya 11ng isang malambot na ba¡ay na nakapa. long sa kanyang namlml1at na ulo. KalpaJa'y hindi D8..lnan alya hilll)'ang plnabayaan ni Allng Rita. Lumangltngit ang plntuan sa gawing paanan niya at an8: llwanag sa Jabas ay sumanlb sa liwana¡ n¡ aan· dap-andap na guera fil kanyang uJu. nao. Nabanaagan niya ang i.sang anyong n•kasuot ng puUn¡ bata - aq: fSundan sa pahlna 1tJ LASENGGO ni Pacelli E. Brion 17 'Tun9kulin ni M1n1 Ponso •"9 m19hukly ·n1 lup1 •f m19beon ng m91 b1n11kly. M1klklt1n9 iHng klb1ong '"" lnll1l191k nly1 H b•ng hu· kily, k1tvlong 1n9 ls.1n9 ki151mil, si Milng Eddl1. Araw-•nw •r may hinuhvklr sir1 ... 1t 1n1 pilghvhukay •Y hindi nir1 pinagsa11wa1n. M•· tatag 1"9 P•ninindigin nir•ng malivh1y sa tvlo ng sadling p•wi5. T<\TLU"1PU'T JSANG taon na siyang oaglilingkod bilang se· pulterero sa Semenlerio del Norte. Tun.glculin niya ang 1naghukay ng lu· pa at magbaon ng mga baogkay. Jsa siyaog mahalagani: tauhan og libi· ngan. May 54 na taoni: gulaog na, si G. Alfonso de la Cruz a.Y nakadarama ng katiwasayan sa dai¡;dig niyang iyon. Sapat na an¡; · mahabang panahon.g inilagi niya roon upang gan:ip na mabuhos aog kanyang damdamin sa luoi:kuling ginagampanan niya. -Sa pamamagitan ng pagkandil1 sa mga kataw;mg.Jupa, -;iniya, -na gagawa kong mair;io& ang aking mag. an11k. Ara\N1raw binibigyan siya n..ii: tak· dang.gawain ng kaoyang hepe. Sampu silang tagahukay s:a libingaog iyon. Kadalasan, kung nagkakasabay ang mga inililibing sa isang araw, dalawang lalim an; kanyang hioukuhay. Kun.g mga araw na kakaunti ang ini· lilibing, naaaring dalawa silang gu. mawa ng isang hukay. Nguni't araw·araw ay tiyak na mav huhvkayin sila. Ti)•ak na may ib~· ba~n silang ~atawang.Jupa. At sa ga· wamJ: iynn ay tumatanggap si Mang Ponso ng Jimang piso isang araw. Ang pa.-ilanggap niya ng ~ayong halaga ay batay sa mahgal na nlyang panunungkulan bilang tagabukay. Dan sa kanyang mga k·asama av tu· matanggap ng apat na piso. l'llay· ilan oamang tumat11aggap ni: higit pang mababan.g halaga - yaong mga tara· paclinis sa raligid al mga tagayari ng nilso. Noon;: laon~ '1927 ay isa laman{> ~¡. .vang lagatabas ng damo sa paligid. Wala r1n siyang re¡n1lar na klnikita. Al noon Jemang makallpas ang tal· lon_g taon uka siya n:alanggap no pa l1¡1an~ trnbaharlor - hilan~ iuni: · " lagahukay.. lulad n11: kanyang .yu· maong ama. Sa halagang liman¡ piso, hindi H binabalak ni Mang Ponso na lumlpat ng gawain. Aniya: -Bukod sa ma· hirap naog humanap ng iban¡ pala· giang trabaho, wala akong ibang m•· paglalagyan og aking sarill. Dalawang grado lam.ng ang nata• pos ru Mang Ponso Sil pag·aaral. Hin· di siya nakayan¡ tustusan ng kanyang :i.ma. Ngayo'y nahihirapan din ,_slya sa paglUslos sa kanyang mga anak. Wa· lo silang nakiklnabang sa kanyang kl· nikita. Hindi niya masustentuhan ang pag-aaral sa halskul ng dalawa sa kan· yang mga anak. Ang pinakamataas na gradong natapos ng isa ay iklplto.og grado. Kaya pinipillt niyang magtlpid. Sa· pa¡,:ka't kanugnog lamang ng semen· teryo ang kar1ilang bahay n Kaloo· kan, naglalakad na la~ang siya sa pagpasok al pag-uwi. . -At inilWasan ko ang pagsama·sa. ma sa mga barkada na mabllig sa paglalasin¡. Sa ganyang paraa'y na· lalayo ako sa gulo. Ano aog makulr.u· ha ko kung mapasubo ako sa palr:ikl· pag.away: mamatay o kaya'y mapatay. Kaiba sa panglngilag niya sa kap•· hamakang maaaring idulot ng gulo, hindi niya kinatatakutan eng panga. nib sa kanyang kalusugan na maaa· ring ibunga ng kanyang gawain. Ka· raniwan, sa kanyang paghuhukay, higlang babagsak ang ulan 1t sly1'y . mababasa. Kvng ang kanyang i•wa•n ;1y apuraban, hindi na siya tttigil upan; sumilong. Naghahalo na sa kanyang katawan ang pawls at •lllf!. t:!an. May mga pagk1kataon namang ha· los madarang siya sa aikat og araw haban¡ nagbuhukay, 1t mabll1d hal:i.1n4 na¡blhinhy MI p11111tat n¡ m11 SEPULTURERO: Mahalagang Tauhan Ng Libingan ni Mario NierJell mi1gpapalibiog. Sa gayon.g paglitiyaga'y w¡,lang ha· la):1ng nadaragdag sa suweldo ni Mang Ponso. Hindi siya mnuring mag .. ldallna, pagka't suwelduhan si· la og pamahalaan. Nararagdagan lamang ani:: kanyang 1..iniklta, pa_minsan-min~an, kur.I( r.iay 1~1ga oagpapalibin.g na nagblbif.ay ng pabuya. Gayunpaman, may kasamang kundisyon ang pabuyang tinatanggap ~:11: !::;; •"n1 1 ':°m~:;:~.~~.~~::::: bihin ng nagpapalibirig. Yao'y isang pag-aalinlaugan sa kanilang paglilingkod, nguni't may ngiti pa rin nilang linatanggap ~ng pabuya. Kung minsan naman, palihim si· yang tumatanggap ng gaw1in upang magtamo n.g kaur.ting pabuya. Sa mga oras ng kanyang pamamahinga, may mangisa·ngisans: makapapansin sa kanya at, sa pag-aakalang isa &iya sa mga na,1:1ilinis 11a sementeryo, hihilingan siya na maglinis ng paligid ng isang nitso. Pagkatapos niyo'y bibiG"· yan siya n¡¡: "panigarllyo". Ns-uni't ang tinatanggap niya'y hindi nauuwi sa sigarilyo. Malaking bahagi niyon ang pumupuno sa panggastos ng kanyang mag.anak. 1 Ano maog maran-ial na paraang magagawa niya upaog maragdagan nng kanyang kinikita ay hindi nlya pinalalampas. Nakalaan siya sa pag. papakasakit. Subali, ang hindi" niya magagawa'y ang kumita sa maruming paraan. Hindi ikinakaila ni Mang Ponso aog pagmamalabis ng ilan..t;: sepulturero u mga alahas n3 suot ng ban.gkay. May nagnanakaw kapag tahimik na tabimik ang liblngan, kapag madilim na madilim. -Malakin; kalapastanganan iyan, -aniya, ·-al iung krlmeng sa mga pahy pa oaman ¡:in11.1~11wa . lgina.galang niya ang . mga baogkay na inihahatid niy8 sa buling haotu· ngan, palibhasa'y may naaanti¡¡ naba· hagi sa kaoyang puso tuwing slya'y ma¡¡bababa ng kabaong sa lupaog hi· nukay niya, Naranasan din niya ang mamighatl: nang illblng ang dalawa niyang an~ noong bago pa mapa. digma •. -Noo'y nadama ko ang dam. damin ng mga taong naghahatld ng kanilang libing sa lupang hantuogan. Masakit para sa kanya an¡ tagpong yaon. Hindi siya ang na¡hukay; hindi siya ang nagbab11 .ng kabaon.g. Hindi niya mailllibing ang sarili niyaog anak. Noon namang panahon ng Hapon, halos sa bawa't paghuhukay niya.'y lu· 1nillkha siya ng sariling libingan. Bu· hat sa mga opisyal na Hapones ay tu· matanggap sila ng utos na paghuhu· ~a~ ng may 30.metrong luwang na hbmgan. lyon ang pinagl.llibingan DI mga bangkay ng namamatay na H•· pones. Kapag hindi nila umano nata· pos iyon &a takdang oras ... silang inga nagbukay ang llilibing doon. Hindi naman niya slnapit ang ka· p.?hamakang yaon. Nguni't natakot din siya kaya tumlgil muna sa pagi· ging sepulturero. Muli siyan.g nagtra bnho noong panahon ng liberasyon. Hanggaog ngayo'y hindi nlya pinagsasawaan ang ga.waing yaon; mana. pa'y ikinararangal niya pagka't pinamumuhunan niya ng kanyang. pawis at pagpapagod. Sa 31 tao"ng pagiging tagabukay ni· ya, nananatili pa ring matatag an11 kanyang pangangatawan . . . kasinla· lag ng paninindigan niyang mabuhay sa lulo ng kanyang pawis, sa pagkan· dili sa mga katawang-lupa. . . bang· ¡¡ang s~ sarili na río niy1os kat•· wang.Jupa ang maggupo sa kaoya at siya naman ang kandililn n.g ibang k1tul1d din nlya. *"• • MA .. ASIN NG IAGON• IUHAY LASENGGO KAkU9TtlH• kauyan¡: anak na 1i ClariDJ, hindi si AUng Rita. Marahan nlyQllg tlnun¡o ang kan· yan1 hibigan Sa pa¡-asan¡ siya'y nahibimbing. 'Nang mapalapjt ay lli· pagwarl niya ang is:mg sulyaw sa k~nyang palad na may laman¡ umaaso pa. -llay, - mahina ans: tawag ni Cla¡ing. Nagkunwang naaalimpungataag su· magot si Mang Miguel. - Ah .. . Cl3rlng, ikaw pala .. Ano ba iyan ... ? -Kape, itay. lnumin ninyo at baka sakaling makaigi sa inyong paki· ramdam. Nag-linut-inot na umupo sa papag si M8ng Miguel na sa¡iupo ang namlmigat na ulo. -Wala akong kamalay-malay tanina. Sino ba'ng .. . ? -Si Mang Merlo ho, ang inyonf kumpare, ang naghatid sa lnyo. Huwag na ho kayong gumalaw kung masama pa ang inyong pakiramdam. Mabuti na ho ba ang inyong panJa•a? -Ha, bakit? -Marami ho kayong idinuwal kanlna. Napailing na lamang si Mang Miguel. Naalaala niya ang tudyo 1a kan.ya a¡ kumpare. - Mahlna ka ·na yata ngayon, 'pare! -Nahan aag lyong lnay? -Eh, na. . . na ... - may pa¡.aalialaagan ang tugon ni ClariD.J, Nahalata Di Mang Miguel ang pag·aatubili og aaak. -Hindi na bale. Ako ang may kasatanan. - Sa loob niya'y aagsblsi "siya kung bakit pa siya nakapagtaESPANYOLA non¡:. Manhan niya111 iniabot li8 anak an1 may kalahatl nan1 laniang ta· "· -Medyo i1iwanl mo n¡:a an¡ bln· tana, anak, ba10 ka lumaba1 at aan¡ magkahangln-hangin naman dlto 11 loob. Marabang lplnatong muna ni Cla· ring sa mesa ang- tasa al saka lumapit sa durungawan upang sundln ang utos ng ama. Sumunod ang paningin ni Mang Miguel. Naban11gan niya an¡ buboir: ng katawan ng anak na nan¡angallangan na lamang ng kauntlng panahon upan¡ maRinR sa bani ganap na dall'i'.I· -Parang kakailan lamang, - nars~~i:;::: p:i~::n~. n=~~pins~~; hele. Ngayo'y mayroon na akong da· lag a. Sa gitna ng katahimikan ng gabi ay bumasag ang mataginting na tunog ng lsang gitara. Pamayamaya pa'y sumaliw ang isang, malambfng na tinig - humihibik - nagmamakaawa. Napaudlol sa pa¡bubukas ng bintana si Claring. -Bakit? Ineng? Dilo ba? -May kislap ng pagbibiro ang mga mata ni ?olang Miguel. -HI. . hindi ho. KJna Terealng ho. Marahan ullng binara ni Cla· rlng an¡ bintana, at packatapoa ay humarap sa ama. -Baka akalain nilang . .. -Hindi na bale. Mamaya na. - Umupo si Claring sa isan¡ silya upang maghintay. -Si Teresing, siya ang kababata KARUGTONG himik ang kababayan. at k.alaro n1 111..ing ane.11, -pamu.l.in,:: naldp Dl Mao¡ Mi1uel. -Kapuwa sila nagdadalaga na n¡ayon. Nanatlllna: nak.ikinig ang mag. ;1ma 68 m¡a nananambltan na ang tinig ay malinaw na inlhabatid sa kanllang pandinig sa r¡ltn.a nr¡ katahimlkan. Natapo1 ang unang awit. Hindi nagJao't 1umuood pa allJI L9a. Sa 11· . mWa.'y na&-iiaa ang tini¡, pagkatapos ay slnallwan na· ng llan. Nakailgayang pakinggan. Nagmamakaawa sa isang nilalangit, Ang maiindayog na salita'y tila mahlhiwagang daliring kumalabit sa bagting ng mga natata¡¡ong kahap!)n n¡ Mang Miguel. · Naroon sa kanyang balintataw ang la· rawan nlya bilang isane bagontao, at am; koy Aling Rita' na isang sari· wang bulaklak. ?tlar-aming-marami noong tagahanga si Allng Rita. Lumingap siya sa klnauupuan ni Claring. Walang lr:atina1·tinag ito m tila wlling-wili 93 pag·ullnig sa nagsislpangharana. Pinilit nlyang manlwalang kabalintunaan ang nasa sa kanyang isipan. Nguni't toloo. Magkasin.ggulan« sina Teresing at Claring. Hindi . nakababata si Clarlng. Malamang ay nak11hihi· git pa lto ng ilang buwan. Maganda ang kanyang si Clarlng, Nakahihiglt ito kay Teresing. Masi· pag, mabait. Nguni't baklt? Bakit ga · noon7 Naglaro sa kanyang isipan ang isang lanawlng kanyang ipinagwawalane-babala, ngunl't slya marabil ma palt na katotohanan. Ang pag-lngos kay Claring ng mga magulanc sa kanilang pook na may mea anak na na.ninlngalang-pugad . .. ang mga pallhim na illng ng ilang malalablgang nagkakaumpok sa tln· daban ni Allng Done na slnusukllan naman ng nglt¡ ni Claring kung ito')• ang hindi ikapayag ni 'resang na dalhin si Maestron¡ Tino sa hayan. -Nguni't ang billn ng mga sanidad ay dalhln sa hayan ang sinumang may sakit. ~ - Puntaban man nila rito•y hindi ako papaya¡ na dalbin nila si l\laestrong Tino. Napatalikod siya. Hindi niya napangatwiranan ang rnaligas na kapasyahan ni Tesan¡. Noon Jaman¡:: tumutol si Tcsang sa kanya. Gayunma'y walang gallt slyan¡ madama sa kanyang kalooban. MahaJ niya si Maestrong Tino; iyon ang pangalawa aiyang magulang. Danga't lb!¡ niyang gumallng ang matanda. Natutulog na sila, nalsaloob niya. ltinulak niya ang pintu:rn. Nadama niya sa katahimikan ang dilo ng kanyang mga paa nang tumuntong sa sahlg, at pinagslkapan .niyang yao'y pafaangin. Buong ingat niyang tinungo ang kanilang higaan. Inangat niya ang kulambo. -Siya ... hindi natin slya dadalhln sa hayan, Tesang, -a.niya. -Gagaling din siya rito, kung ilblgin ng Dlyos. At kung sadyang lhig na ng Diyos na kunin siya ay hamo nang dito siya kunin. -Oo .. . dilo .. -Angelito .. Hindi siya suma1ot. Plnakiramdaman niya ang paghinfa nf babalng nakahl1a. Muling wnulit ang pagtawag niyon. Hindi tlalg ni Tesan¡ ang kanyang narinig! Nguni, si Teaan¡ iyon! Hindi siya nagkaka11_1all! Lumuhod siya ,. banlg al klnapa ang mukha ngnagsallta. -Tesang! -Angelito .. ilumibili. at an& k1nila11& pa&l>11.i&iH n1 "11yan11" matapoS na iyo")· makl· talikod at makalayo na. N~nariwa rin sa kan''ª ang winika ni Aling Rita, !sang araw: -Ma&bU· lmnga ba ng maasin\ ang matamls na punon¡ S{lntol n:i iyanJ - At bubat ~· kung saa'y mayroong nagdu¡ton& - At' mar¡bubun¡¡a ba ne matamis an.g tnaaslm? Naroon si Clll'ing, bahagyang nakapaling ang mukha sa pinaa:mumulan ng tinig na ngayo'y unti-unti nang nagmamaliw. Wari bagaog sa pagyaa niyon ay naroon ang kahuli-hulihang pag-asa ng kanyang anak na n11(lkakasiya na Iamang sa pagtanaw .. l\luling nanahimik ang karimlan Naglagitikan ang kawayang sahlg sa kabilang bahay. At sabay na lan¡it· ngit ng bintana ay inihatid na: hangin ang isang oangingiming "Magtuloy posila." l\tarahang nagtindig: si Claring. Ma· laman munang nakiramdam. 11t pagkatapos ay bi.iong-ingat na binuksan ang dalawang dahon ng bintana. Nalalaman ni- Mang Miguel na hawak niya ngayon sa kanyang pilad ang maaliwalas na kinabukasan ng anak. At ipinasiya niya ngayong ku· kuyumin niya iyOn nang mahigpit na mahigpit upang yao'y maging isang katotohanan. Sa paghihip ng malamig na ha· nging dumapyo sa n.galay na katawan ni Mang Miguel ay naibulong ni)'a sa sarili: -Hindi, hindi na magagalit sa akin si Rita. Al sabay sa pagsasaluhon¡ ng ta· lukap ng kanyang mata ay natamaan ng kanyang panin.gin ang hubog ng katuwan ng anak sa pagpapakabila nito S3 pinluan -ang bubOg na nang~· ngailanf¡an na lamang ng kaunting panahon upang magiog sa isang ga. nap na dalaga. • •"' Nanaog siya. Ginaygay nlya ang landas na patungong nag-iisang lansangan. Walang katao-lao sa paligid. Gayong hindi pa napapawi sa plsng¡ DI laagit ang huling silahis ng tumulubog na araw ay nangakapinld na ang mga blntana ng mga tabanan. Hindi pa siya nakadarama ng gayong kapanglaw na dapit-hapon. Ang kapangalawan ni pallgld ey nagpapaalaala ng kamatayan. Nasumpungan '"nlya ang sarlli na naglalakad sa nag-lisang lansangan. Tulad sa eawin&" bukld, ang mga tahanan sa tabing daan ay nangakapinid. Matagal nang nakatugtog an,g orasyon nang siya'y magbalik. Lalo lamang pinasldhi ng nakalatag na karimlan ang kapanglawan ng paligid. Tuluy-tuloy siyang pumanhik sa bagdananf kawayan. Plnagiingatan niyang maka:awa ng in¡ay. Tablin.l.11: na taHindi siya makapaniwala, bagama't natitiyak ni· yang si Teresa ang nakahlga. Papaanong magkakagayon si Tcsang gayong nang kanyang iwan ay mabuting·mabuti iyon? Dall-dal¡ siyang lumabas sa kulambo at tinuago 'ang ilawan. Natacal bago niya nasindihan ang gasera sa paaginglnlc ng kanyang kamay. Mu!¡ siyan,g nagbalik sa bi1aan. Pinahiran niya ng lsang basaban ang malnlt na mainlt nguni pinagpapawisang mukba ni Teresa. -Si Maestrong Tino, A~gellto .. - Natutulog slya, Tesang. Nanatili siyang nakaluhod sa tabi ni Teresa .. nakatunghay sa mukha niyon, habang hinahaplos 11ng noo. Nakahadha ang isang nakatatakot na tatak sa mukha ni Teresa. Hindi nlya mapasusuballan (Sundan sa pahlna r.17) ANG NAPASUSUKAT ng sapatos ay ¡j Advincula Trinidad, 21 taong gulang, anak nina G. at Gng. Luis Trinidad ng Roxas City. Ikaapat sa labing-i"sang magkakapatld. si Advincula ay isa sa pinakamatangkad na' lalaki sa buong Pilipinas. kaya kuñg siya')· naglalakad aY nagigin gtudlaan siya ng pansin ng maraming taong nangapapatlngala at napapasunod ang nagtalakang m1a panlngln. -Kuha ni Gu•lbarto R•Y••· INERO 26, 1958 " NAGBALIK NA PAGMAMAHAL nin a Teodorico C. Santos al Pedro Reyes Villanueva buluban sa k1nya &ila man ni Tiya Isabel ay maghlrap? BUMIGAT nang bwnigat Ang brallban .ba'y lsan1 lcaang sullnnill¡ nama· plntasan? Hindi ba lalolll ma1itan SI martlyati.¡ Isabel muangal ang kumaln alya H at Fet0y. Para Ir.ay Tiya babel, · lulo ng kanyang pawiJ? Wa· ang kany1n1 Jayunln ay mabu· h•nc anuman1 panfako ng ka· li hindi Jaman¡ sa kanyan¡ ka· ll!i,ayahang maaaring makapag· pd:anan kundi patl sa kapa· papabago sa kanyan1 paslya. bnan n¡ kanyang pamangkin. Hindi, hindi slya m11arlag paNais niyan¡ ibalik sa tahanang kaul 9a lsan1 111:atandallf )'IOD ang kasa-'ana:m, aDl ka· ubaDin! y¡imanang nawala nan1 mama· tar ni ·Don Re11.o. Iblg Diyang magpatuloy ang lcabu.tun¡an Dti kanilang an¡kan sa mataUas na llpunan DI Sebu. At siy•'y l\.•ni.Diwalang Jy&')' mantyayarj lamang kung si Rcmy ay m1pakasll sa isan1 1sendero, kay Rosauro Rlv11. lftlawak an¡ saklaw DI kln· yin¡ p1n¡italn at lya'y natap1ko sa D1lal1pit na binaharap n¡ kanl11ng bubay. Nanlni· wala slyang kap1g hlnd¡ na¡. luiroon Dg kaluparan ang kan· yag blnabalak tungkol Ir:ay Femy, liy.ak na nalalaplt sa kanya an¡ pagllaguho n¡ ka· nilaoi;: kabubayan. An¡ tutoo, Y.ung si Don Rosauro'y mullng magkakaloob sa kanya na ka· lulad noong siya'y dalag1 pa, walang pag·aalubiling tatanc· gapln niya. Danean o¡a la· m .. n;: 1t hindi siya ang ~apag. p;,kuan ne pag.Jbig ngayon n¡ don kundJ and kanyang rtta.qondaDf p1mangJdn. Hlnd.1 nlya sinlsisi si Don Rosauro. Talagang nalalaman niyaq an1 asenderong tto ay totoong m•hitlg sa mga bata at maga. (l'andang babae. lplnagpapasalamat pa nea nlya ang pan¡. y:.yarlng yaon, sapa¡ka't hindi na aa iba pa mahuhuloc •Di mga byam1nan ng rnatandang •tendero. Dalapuwa't 11 kabtlan¡ dalr.o naraan, s¡ Femy ay nan.h:Uwalag hindi slya llllgaya sa pi· ling n¡ isanc matandan¡ nag. .pipllit mami.U ng pag.ibig Ano anr maldudulot sa kanya ng . sal1pl kung aog kanyaog (Ju.o'y mablbilanggo naman sa piling ng isl:ng ubanin? Ano aac sa11blhln H bnya n1 u. punan? Mapapantayan ba ng solapl ana pq.upuala aa kan.· 111 ng m¡a tao? Ano a.ne· kl· SI GLORY ay umuwl na sa Sebu upagka't natapoa oa ang mga araw ns kanllang pa¡.11r.al. Sablk na 11bllt SI· y<1n~ maklpa¡kita kay Femy. an¡ kanyan¡ kaiblganc lliDU· ring na lsang tunay aa kapa· Ud. Magbuhat nang magkablwalay slla ay hindi na sila naP:awiap. kaya't klnapblhan din aarsg araw ng kanyang pagdating: sa Sebu ay dinalaw nlya ang kaibigan. Dinatnan niyang u¡-iisa s¡ Femy, sa· pagka't sJ Tlya babel ay du· malo sa isang kasayahan. Ga· yon na lamang ang galak m Femy nan¡ malrlla ang kaibi· gao. -Glory! - ang pamaogbang ba(t Femy. -Akala ko'y nalimutan mo Da ako nang lubos sa 1kJng mga dalamhaU. -0, Femy, paano kitang mallllmutan? Nachihln1nakl1 nea ako sapagka't hlnill mo 1nan h1mang ako slnulatan sa llollo, • · -Si Glory naman, - ang baloa mapalub11Tig turlng ni Femf, -nalalaman mo namang mula nang lkaw'y umaUs ay pawang luha na lamang at ka· lun¡kulaa anr naging kaula· y.aw to aa buhar na ito. -Nalalamau ko, Femy. Ka· ya•t pagdallur li:o rito S:l aUng hayan ay ibw ang una ko11g din.alaw. Kumu~ta ka? -1 slla'y magkabarap na naupo sasilya. - Aog pae:dating mo'y isang magandang pagkakataon sa aking buhay, Glory. Hlgit su lohat ne pagkalt.ataon ay nga. yon klta kallan¡an. -UmllJaJr: b, FemJ'. Ano ana tDllJ.tutuJon1 llo sa !ya? -Ako ay ulila nang lubos, -ani Femy. - lbinallta sa akln ni Tlya lsabel 01 walang natira sa k•buhayan ng Papa kundi pawang mga ulang. Ang tahanan at anc lupan1 ito'y tpinanaDll.got sa mga utan¡ 1111 ballk.o. -NUapqta\aka! - at na· p•dltat si Glory. - Umaasa • konc kapag nalaman ne Papa ang sullr;inln rr.ong ilo ay tu· tuluugan b aJya. --Salamat, Glory, - at pinahid ni Femy ang luha Sa kanyang mga mata. -Nn:uni't hin· di tyan an¡i: Jalone mabala· gane tulonR na maca1awa mo sa akln. Ako'1 lpakakual nJ Ti)'a lubel sa tsaag matandaat •sendero, k•J o~n Ro1>:1uro Rlvas. -Ipakakasal? Ba, hindi m11· sama allg- mac·asawa kuni: nagkakaibi.l!an at nagkakauna· wann. -Nguni't hindi ko n.i:ta iniihig si Don Rosauro. Siya•y matanda pa sa alung papa. Jy:in ans iblg koog isan¡guni sa !yo. Paano a11¡ akln1 e•· :g-awin, Glory? - Basta buwag kang paka· sal, kun1 ayaw mo. Pero bakit naman pipilitin ka ni tiya mo? - an¡ may pangglglcil na sabi ni Glory. - fbli;: niyang mapakasal ako sa kayamtman. lpinaparis niya alr:ll aa kan3 ·ana: sarilJ na napak•~al 11 salapi D¡ aklna papa! Hlnayan1 na hinayang sQ>a ª" kayamanan. An.! nais niya'y managana na naman, mana1an1 kabi't sa anong kaparaauau. Kgayon ko nabaUd na, a112 tiya ko'y walang paglin¡ ap sa akin! -at n:ipahinagpls oa QI· n1an si Femy. -Talai:ang sa kislap ng sa· lap¡ nakat:ti, na palagi ani; tiya mong iyan. Patl ang lyong puso'y p;TlakiJdalaman. Baklt kung gu~to niya'y hindi siya ang pak~sal? Total ay ka· puwa naman 'Sila balo! - Iyan nga ang sabl ko aa kt:nya, Glory. Nguni't dahll H pangangatmvlran ko ay pinagbubuhatan nlya ako D I kamay. Kun1 buhay lamaq an¡ aklng ama, ay hindi to&Q&'· 20 MAGGASIN NG BAGONG IUHAY yayari ilo sa akln. -Sino b¡¡, nanian ang don Rosaurong iyan? Bakit naman austu11g·gusto niyang magasawa ng: batan¡¡·bata! Hindi ba siya nahihiya sa kanyang urili? Marahil ay inudyukao síya ns mabait mong llyal -l)·an nga ang akingbinala. Thig ntyan;; pa!dnabangan ako al gawing k<l~angkapao sa kanyang hangarin. Habang sila'y nagkakaluluD(an ng pai;·uuup ay hindi nila aalalaman¡: naroroon na p::la si Tiya Isabel al slla'y plnakiklnuan. NaCPupuy01 ang ci.imdamin ni Tiya Isabel at nani hindi na makapagplgll ay IJiflang nagsalita at Iumantad. -Tsismis! -ang malakas na salita. -Hoy. babae, naparlto ka ba upang uilyukan si Femy na Jumaban sa akin? -at plnandilalan si Glory. -Ba, I!, magandang gabi po, Douyot Isabel. -ang nalsagot ni Glory dahil sa malaking pagkabigla. -Naku, kay-gaoda lli Donya Isabel. Palagay ko'y daig pa niD)'O 11.ng 1sanc dalaCil, a! -&, ikaw p:ila, GJory, - ang. may pagbabagong tinig ni T1ya Isabel. - Akala ko'y kung sinong dabhira ang napukyat sa .aming t:ihanan, e. -Kayo naman, kay-dali ninyong makalimot. Kararaling yang ma«·•ral n.: pag·awit-&L 1nusika, I! -Sus .. lama na muna an¡ pag.¡¡aral. Baka hindi mo nalalamang mahirap pa siya sa daga ngayon? Ano ang iniwan nf kanyang papa? Ano? Marahil ay qasabi na ni)"a sa iyo ang lahat. -Wala pa po naman si)"ang naibabalita sa akin. Ang la· gay po'y nagpapasimuul.a pa Jiiomang kamins magbalitaan. E, di kunt: ¡:ayon po'y kawaw11 no:man kayo, Donya Isabel? -Ba. hindi ako ang kawawa ku11di s.iya. N¡ayon. kun¡ ma· tuluto siya sa buhay ay magi.ging isang donya siya. At iyaJJ i1ng aming pinagltakahidwaan ngayon. Ang pagmamalasakit J;o sa ltanya •y tinutumbasan ng kalapast:onganan. -Bakit po naman, Donya Inbel? Ano pong Junu ang ibinibigay ninyo sa kanya? -Napupusuan siya n.g isao¡ ma.vamanr 1sendl!ro, si Don Rosauro Rivas. Nangangako ang don na palillgayahin slya at. tutubusin pa ang pagkak8· utang n¡ kanyane papa. Aka· hin mo bang ako pa ang minamasamu? Hindi pa halos natatapos bigkasin ni Tira Isabel aD( k·Jnyang pagsu alita ay biglang lumindiJ si Femy al .. • - Utang na loob, Tiyan¡, buwag na ninyong pag·USIPM 11 Nakapagbitlw Na Si Femy Ng Masasakit Na Salita Kay Don Rosauro; Sa Galit Ng Don Ay Nalantad Ang Masamang Hangarin Niyon Sa Dalaga; At lsang Gabi'y Tumakas Si Femy Upang Lumayo ko lamang mula sa Jloilo at k.1 yo nga ang una kon¡ dinalaw. Kumusta po kayo, Donya Ii;abel? - Ay, hindi mo lamang na1;.laman kung gaanong kunsuinisyon ang idinudulot sa akin n¡:: kaibigan mong ly11n. Magluhat "nang mamalay si Reno ko ay wala nang ginawa iyan kundi magmaktol. Hayan, lingnan mo ang mukha 11 daig pa ang Biyernes Santo. -An¡ la¡ay po'y bindi natin makakatkat H madaling panahon an¡: sucat ne kanyang do:mdamin. - Ano bang madaling pana· hon ang sinasab¡ mo? Hindi ba't magpipilong buwan oa ugayong namamayapa 11 Re110? Ang sabihin mo'y sobra arrg kapritso ng balang iyan! - E, kumusta po naman ang k;;nyang pag-aaral? Sa darating po bang pasukan ay hindi ninyo siya papag.aaralin? Sa· yan¡ po nam:in yata ang kanyang karera, tüa ibl" po ~iENERO Jt, 1958 harap ko ang bagay na iyn. Kinamumuhian kon¡ m&ii~ anf: pan¡ aian ne: matan.dan.e iyon. Kinamumuhian ko slya, nauunawaan ba ni11.10T - Tse, hindi ko ba narini¡ n:. idinalda! 010 na i)'an kay Glory? Ba, akala mo yata'y h•od lamang ako sa bahay na ito. Hoy, buwag kang ~agpa pur¡ sa harap ng iyong kaibigan. - Glory, -ang baling ni Femy sa kaibiean, - pa¡pasrnsiyabao n:io ako. Saka DI hlyo mag.usap ull, -at ang dala¡a'y tumalü::od .al 11.agtungo sa kanyanc silid. -E, Donya Isabel, dinaramdam ko po ang pangyayuL Ako po'y nagpapaalam na rJn u in yo. Gab¡ ni . . Sumunod muna si Glory sa silid ng kanyang kaibigan na dinatnang ni)·ang na.kasubsob ang mukha sa mga unan al r.:igpapanangls. --Fcmy. aalis n:i akl). Kala· mayin mo ang lyong loob. Ako'y na.kahandan¡; tumulol\g sa iyo sa labat Dg.oru. - Oo, Glory, mar1ming sala· mal n iyo. lluwa¡ mo rta· nang panioiwalaan an.g aking ti yang. NANG makapanaog na si Glory ay naghubad ng damil si Tiya Isabel al pagkatapo5 makaharap sa malaking salamin na tila nabibighani sa sariling anyo ay tinungo ang pamangkit. -Femy, baku ba kahi~ sa harap na: ibang lao'y nagsualita ka ng kalap-.:ia11.1111..1n, ba! TalÍ.g¡¡¡ Nng hJndi ka Da magbabago? - Nakapamay· w11ng si Tiya Isabel sa barap n.i; pamangking nakasubsob pa ane mukha ,. mga unan. Nguni't si Femy ay hindi sumasagol. J.tga luha na lamang 'lng itinutugon sa kanyang Tiyang. Nilapitan siya n: Ttya Isabel at binawakan sa balikat. -Hindi mo ako makukuha s.a paeluha·luha? Talagang hin· di na mauurong •ni inyong kaaal ni Don Ro¡auro. NgaYMll g11bi'1 n1gkausap ull kami, at itlnakda umin an¡ inyong kasaJ. • -Tiyang. huwag ninyon¡ iiuloy ang inyone: balak! Ang ~llapi ni Don Rosauro'y hindi ninyo pakiklnabangan, pagka't ako'y hindi niya pakikinaban~an! -At sino anti! tinalakot mo? Sasabihin moni ako'y artista, nguni't ikaw'y kabila pa og artista! Tuloy al walang makapipigil na sinum1n sa ka· sal ninyo ni Don RoHuro RI· vas! -Al Jumabas 11 silicl si Tiy1 Iubel. ILANG ARA W aag nakarun mula noon. , Isang lakpsilim, Slmantalang si Femy ay marahang humuhuni at natñumupol ng mga bulaklak sa halamanan • ay isang makislep na kolse ang pumasok sa bakuran ng kani· kng lahanan, •t isang makisif na lalaki ang umibis. Ang la· lakin¡ yaon :iv walang iba kun· di Si Don ROSIUtO Ril/.;. Pa¡. katapos ne paghuni ng dalaga ay mar:ihang pumalakpak si Don Rosauro kasabay an¡ mahinang lawa al pagsasalila. -Femy. a:ig tinig mo'y walan, inilVtn sa tlnig n-' isang seraping mula sa kal.>•• :.lkan. Ang lamlam ns takipsilim ay nagpapating1<ad sa iyong ka· gandahan. Sino nga ba ang lalaking hindi n1abibihag ng irong karii.tan?- at si Don Ro· srnro'y lumapit sa dalac:a. -A, kayo pala. Dc.n Rosau· ro, -ang sukli ni Ferily n!l n1pakunot an¡ noo. -Airo nga, magandanl:" buJaklall: ng halaman.ang ito, - Ull mataliqhll(an1 tu¡on ne uendero. -Sa.llmat sa marl· kit na pqtakltaon¡ idinulot sa atin n¡ panahon, Femy. DI· nabati kila sa iyong m11gandang awit, at ako'y nagpapati· rapa sa iyong harapan. -Don Rosauro, utan1 na loob, huwag kayong magbibigkas sa akin ng ¡anyan¡ mn s_;111ita. Kung sa akala nfoyo'y magaganyak ninyo ang akine: puso sa ganyang paraan •. slnasabi ko sa inyon¡ kayo'y Dl.C· l:akamali. -Femy, napakahamak ko. (Sundan. sa ¡¡ahina 24) Subukiu Ang lnyong Kaialaman ni mrm 1. A1.¡; Kaaba o Dng Bleck Stone, ang pmskasagr.ldong baga)" para sn tn~i. Musulman ay matata.:;puan sa .. a Medina b. Mecu k . Karechi 2. h;i. •sa n1alalnyang bayang ito ang hindi kabilang sa mga Moslem o :\lusuhnan b lndiye 3. Ayon sa batas ng mga Musulman, ang mga Musulman ng Mindanaw ay pinahihintulutang magkaroon ng. k . 2 doHneng a11wa 4 Isa lam:mg sa mg~i ilo ang hindi k1labot na tulisan o sllarín. a Encellado b . Kamlon k. J iklri An~ kanilang pagsi;;a1V ng "Jehad" ay nangangahulugang. a Purihin 5i Allah b Banal na Digm• k . Or..- m1 up•ng m•gtiis 6 b .. h•mang ~a mg.;i sumusunod ang hindi lalawigan ng mga !\l"sulman. a . Sulu b . Kot•bato k . AgUHft N~ nimwala ang mga Musulman sa buhay, pagkamatay at sa . . a iiung Diyos b 3 Diyo5 k. l Divos 8. N;i~u~ulat su w1kang ito ang Karon, b1blya ng mga Musulman. a L•tin b Arabe k Hindu 9. Si Kamlon ay isan,s: . . a Tru109 k . Samal 10 1~a ~a mga t:unsangkahoy na ito an~ hindi matatagpuan sa Jolo • · 'Simbil•n 'OI q s b . Hu•ni MGA SAGDT . . .. , q • . ' k Durian .. , q ., ' ., q l 21 P~ri-i 2Z Salig sa katha rrW @ALT"J)iSNE'f' · ni.FELIX SALTEN May-akda ng"BAMBI" lipid~p tNOY " ITO AN~ AUS"ttRIT 8A6.\Y 8A. 1 '!CUT, rt~! 23 Ang Inyong Kapalaran Sa Linggong lto Dril U - ...,.. 21 .GlMINI ...... ZI - llHY• 21 &pal• lJ - ...... U Jipi, H - OktQ.,. U Wopoladaa blla11g - t klAlay-r...,a. ~i~~~:~~~\.l~ M11poitod ""' bJlCll>IJ - 5 t11lay - .U.W.i11 ,.,...., - L ...... at Hllw.:be1 ll<1J!CllOd Do: bilC11111-t tulll' - DU]<I <uaw-Mat101a\ MG ITOWQ GAWADf UQ ITOllQ •AG-DIQ Ct:l':~~r~i, t!~i 111la .. aaarh>t' p1,ta· .,....,,.,., ... ta ,.o !bun'"11"" ... ., .. t .......... ~l~:;~{~;~1~,~~~;r; ~.~: r:.::~·:~r 'M~::::o:;; oduma\01<1111.9<1p<1Cf• ttlipon. llyarn.. ..~~:"'::i.;o':'ld.i.o. __ º_"_"_•_-_"_"_· _"_ :!'.:!~..i'v "'i:,~la!~i:!. _::_'._!"w_~_:.._r'i~-~~-' ."~ I - - - - - - 24 MaP<1lacl na bilan11 - 3 t .. h•r -kula .. ·l1lon<1 at<IW-Mlyortolnal Aaa~::~a11 oy • ., .. iacuiklp al ma911lo119 ~r:." na ÍJODIJ l!,11 .. llOU· llopalad,... bilantr - 1 !~!:~ .. t:.e.. crl Na9balik r.u Pa9mamahol u baq tao upaiig .üo'y i)-oDJ aalubuagin nans ganyanc matutuU.!1 na pangun1usapT r-;s. rito ato upanr maklpagbuN)', IHDg ma¡lnoon¡ natikl· pag-usap sa Jyo. -Ikinal1.1l1.1ngkol konc mqdamdam kayo sa aking sinabl; .nguni't ipiruigpapliuna ko sa lnyong ako'y na¡.JiSI rito at hindi ko kayo maaarlng tang. gapln. Al saka ano ang aJna· 1abi ninyong pakill:ipagbusay sa akln? Batit, nakipa¡j!'.usutan na ba ako sa inyo? -Ang- tinulukoy ko'y aDg aUng nalalapit na pa,g-iis1.111puso. Hindi pa ba si.Duabi sa r,o n: Tiya Isabel? -Pag.iisang-puso? Sino an¡ nakipagkasundo 11 i,nyo .. bagay na lyan? --,-Ang Tiya Isabel. TiaJyak s:i aklng sa katapusan 01 buwang tto•y gaganapln aatia 11ng lsang maringal _na p_ agiisang.dibdib na hindi pa n151sa.lcsihan sa lunsod na Jto .. --Wala akong nalalaman tungkol SI inyong 1.1sapan ng aking tlyang. Utang Da loob, lwan nlnyo a.kong mag-lsa u.pang matahimik. ang aking kalooban, -at si Femy ay aa¡tangkang lumayo. ~Femy, bata ta pa nga. Hindi mo nau _ nawaan ang magandang layunln ko SI iyo. Ano pa naman ang hahanapin mo sa akin?,Mabibihlsan ka sa l:Jbat ng ba!ay. Gagawio ki· fang lsang reyna H isang r.iagarang tahanan, magtatamasa ka sa akin ng pag·ibig at nlapl. Titingalain ka ng 11punan, pagpupugayan ka ng lahal, at sasahihln nllang, ''Hayan si Donya Femy, ang maybahay ng isang asendero, 1¡ Don Rosauro Rivas." -Wala akong ganyang pangarap sa buhay, Don Rosauro. Kaílanman ay hindi ko kayo malibig, hindi, naiinlindihao ba ninyo ako? Kung tutoong tpinagkasundo •ko sa inyo ni Tlya Isabel, .Puwes. siya'y wa· lang karapatan sa aking puso. Kung ibig niya'y siya ang pak111I sa inyó, diyan na kayo Don Rosauro, -al biglang pu· mihit si Femy upang bumakbang .na papalayo. Nguni't maliksi siyanll'. nabwakan sa kamay ng nagpupuyos na don. -Femy, -ang wika ni Don RoHuro na pinamumulahan DI.! mukha, -sa tanang buhay to•y wala pang nagsalita sa •kln ng ganyang pagbamak. -Bitiwan ninyo ako! Ano t.ng ibig ninyong gawin sa 11kin? -Puwes, kun¡ i6ig mong makilala si Don Rosauro Rivas, sapagka'l hindi ka maku· ha sa mabuling salitaan, ay helo ang jyo! -at parahg halim:tw na nilingkis ang dalagil. at pinilil na hagkan. -!bsama kayone: tao, Don KARUGOOl'-IG duwag! Bitlwan ninyo akf kung ibig ninyong huwag akong ma1sisi1aw1 -At sa akall mo ba•y may suaklolo 11 iyo ngayon? Ha, ibig kong malaman mons wa. long sinumanc makapaotbihimasok sa akin dito. ma¡ing 11ng jyong Tiya Isabel, o sinumang ponsiyo·pilato. -Sapagka't binili na rUi ninyo pati si Tlya Isabel! -At hindi lamang·iyan ang dapat mone: malaman. Ngayo'y ipinagtatapat ko sa iyon2 ako ang J;ii.~kakautan¡¡:an ne iyong papa, at ant tahanang ito'1 akin, nauunawaan mo? -At sino ang maniniwala sa inyo? Isa kayon¡ hallmaw, masamang tao! -at si Femy ay nagpilit na makaalpu sa mga bisig n¡ Don. -Sinabi ko· na sa iyon¡ walang sasakiolo sa tyO sa· tahanang ito. Pina¡bibil¡ ko ng salap¡ ang laliat 11$ tao sa tahanang ijo, at ikaw ma·y s•pllitang maeil~in¡ akln nan¡ dabil sa salapl! -Avaw ba ninyo atoo¡ bltiwan? -Bibitiwan tita kung pu· mapaya¡ ka nan11: paka.sal s1 akin. -Bitiwan nlnyo 1ko! May tao, hayan, may tao! -an¡ sl¡¡aw ng dalaga. Biglang natlJilan ang don, iit ang pagkakatao'y 1inaman· tala ni Femy. Mariinc kinap« niya sir kamay si Don Rosal nang siya'Y mabibwan llT mabilis siyang tumakbo. NagtanikanG' humabol ang don, nguni't hindi na niya naipagpatuloy sapagka't oatalisod sa isang bato at narapa. Nang magbangon ay hilung-bilo, ka· ya't nang makapagpahinga'y su1t1akay_ sa ltanyang kotse at nagpupuyos ang damdaminf umalls. NANG GABI ring yaon ay na.Jbalot ne damit si Femy. Kinuha ang kanyang salap¡ al mga hiyas sa isang kah¡:in ng aparador al inihanda ang la· hat para sii kanyanc pagtakas. Nan¡ hatinggabi na, samant1hmg nahihimbing ang kanyang Tiya Isabel, ay marabao siyang nanaog. Tumawag og isang taksi al napahali<! s1 lahanan ng kanyang kaibigang si Glory. Doon siya magpapaumaga al pagkatapos ay sasa· l:ay sa isang bapor na pátungo sa Maynila. Ihvan nlya ang Sebu, tutungo siya sa magulong lunsod, yayamang nagiisa na rin lamang siya sa buhay. (Ano ani. magfgi"t kapalaran ni Femy lil gag1win niy1ng pagt1hs? A&ang.tn an!J lalo p1ng mak1pigil-hinin9an9 mga t1gpol) &sauro • .Ka.yo"r twig la.Jñi.ng cm;Tt-:t.07) MllGASIN NG ltMIDM!a -'F nP1N,t.c;~tJ NiJJA i;:i1?rJYA1'"1'1!1rJo.l<IO~ .....,.i....t<: tJA SI i;:oPOL • fOIJAl1'"0tJA~ IJA.l-(A.j..>.$f,.p~11t6~SI (..<)¡!;. l>l"G"•Dll ... 16 rJG HAf"Pil-l ,AtJG e.1A.1'"A f')AIJG DUMAT!U6 ~l/A .............. l?Att!L.. $J>.. t-!APA9ido.MA• L,AfJSl'>""""G~ p1tJl51i:a,~<P 5' iz.c::'PO'-"'O l'IG ..,v.~P.ANe; euzo . .... A6~SI• ~G~O....iE-IZO. 1"'1...V-Si.J~, rJ.AGOli:>11 . ...1'° C'll'l ¡.¡,¡;; ""'"""~ ,AIJG ¡J.~,.-A f'JArJG "fJt.,""'A@t-1 tJI L..\JZ ¡JA, i·11)~6A.,S,..,.l<'A,· ~ÓAl-{Ai.JGµ.i.AK! tvG ¡\!\A./<IS!G ¡.IA "~l71rJe.o?.O''••• ENERO 26, 1958 25 ANG lSASALA YSAV KO ay tunzy · na na11gyari, l:lag11111a't hanggang ngayons parang hindi ko p;i rin map11niwalaa11. Ang pangyayaring iyon,saganangakinayisang mabking himala na nagligtas sa akin sa isang mabigat na pllgkakasala. Na.gpapa:salamat ako sa Diyos at tinulungan Niy:i ako sa malubhan g sandali na nagdaansa aking buhay. Nag-aar:il ako noon sa Maynila. at isa pa akong dalagang nasa kasariwaan. Sa tulon.:- ng aking inang siyang nagpapaka· sakil sa paghah:rnaµbuhay sa probinsiya upang may mailU!t· tos sa aking pag-aaral, GY hindi ako naging a\ang:an o huli f3 ibang mga kamag-aaral ko na ml{a may-kaya sa buhay. Tinatanaw ko an¡;: pagpapakaS<1kit ni lnadahil saakin,al ipJmm¡::ako ko sa aking s~ rili na sisik:ipi n kong siya"y ma26 paglin ~kunn pa;sapit nang araw. -Huw;,ii: kay o n~ mag·alaab.. In;,iy . . -ang wika ko pa n;•ng mins.1nc umuwi ako sa umin. -Makatatapos na ako ng -hayiskul. Kukuha ako ng Normal para madali-dali, al pagkalipu ng mga dalawang taon, makatutulong na ako sa inyo . . Nguni't hindi nalupad ang p:!ngako kong iyrm kay Inay. Ang r¡agln¡ dahilan ay si Cc\so. Nakakilala ko si Cclso sa isa;1g "party" na dlnaluhan namin ng akiflg mga kamaga:iral. Nangibig siya sa akin, :ú di ko napaglabanang siya'y ibigin din nanf higlt pa sa aking sarili. Kaging napakamahal sa akin ni Cclso. Wa· loi siyang hlniling na di ko .naipagkaloob ha111gg:tng sa dumaling an¡! araw na ako'y 11akz.limol . .. at naipag);atinla k•) ~a kanya ang mahalagang hiyas ng aking paJ!kadalaga. Walang kamalay-malay 8ne al:i ng ina sa nangyayarisa akin sa lunsod. At io;ung mala· !~man niy:i, luluha slya al ma¡::daramdam nang labls. Kay;o isang 1raw na mull kamlng r.1agtagpo ni Celso ay hiniling kong kaml'y pak-asal na. lplnagtapat kong kailanga11 tamang na bigyan na niya ·ako 11:1 p1ng1lan pagka't nagkabuhz.y ang binhing ipinunla niya s:1 aking sinapupunan, . · Hindi tumutol si Celso. - Kung iyan ang nais mo ay masusunod, mahal ko. ,. -;¡·nJ: maglliw pang wika niya sa akirl. Subati't ako ay nalinlang. Jyon na ang naging wakas ng p;i¡:.iibigan namin ni Celso. Ang araw na iyon ang kahulit:uliha11g pagkikita na~tn . sapagka't mula noon ay ganap n-. siyau.g aaglab6. Aywan IUIJJg SUD siya ~ 111.0tlli, saan man,. tl31Wm.a.a ~ 1iy1'y tumakas upang iwasan ang paii'<ln;,igutan nlya sa akin. Nang hindi ko na maikubll lll mata ng tao ang aking: kaJagayan ay tinubuan ako na p11gkap1hiya. Tumigil na ako ng p1g-11ral, bagaman hindi ko ¡pinababatid sa aking ina. Nakipanirahan .i¡ko sa tahanan ng isang kamag-aaral na n11g:ing matalik kong kaibigan. Illndi ako lumalab.as man la· ma11g ng bahay. Ang paglging p11big1t ko lamang sa tahanang iyon aY inihingi ko ng paumanhin. -Jpalimos na nin70 sa akin ang mga araw na ito.: . -lu· muluhang wika ko sa kanila, isang araYr na mapag-usapan namin ang aking malungkot na kinasapitan. -Pag nakaroos ako ay makababayad din ako sa mga utang na loob ko sa inyo. Hindi nagtagal buhat noon, · nasumpungan ko na Jamang ang aking sarili na jsa nang tna. At makalipas ang ilang 11raw na ako'y makllpanganak, na.gpaalam na ako sa mga kumandili sa akin sa pagdadahi· laoa: habanapin ko flftg ama 111 paalam .. Tinung11 ko ang isang Uang na pook sa may ka¡uba· tan upang isag:awa ang aki11g halak. Itatapon ko anc akl11g anak. Sa cagawin kong lyon ay walan¡ makakaalam. Hindi na ako babalik sa Maynila. Uuwi na ako sa amln sa pag. · dadahilang hindi ko na );ayang magpatuloy n¡ pag-aaral. At malllihim ang lahat. Nakarating ako sa isang mi· layong ilang. Matapos kol1f maliyak. na walang nakaki.k.lta sa akin ay tumalaga r).t alr.ong istgawa ang aking balak. lhahagis ko na ang aking anak sa isang bangin, nanr may marinig akong mga implt na hikbi sa isang dakong hin· di kalayuan. Naudlot ang aking gagawln, at nakita ko ;o,ng isang babaing :nakaluhod la tabi ng isang punongkaboy al umiiyak na nakatingala 1a langll. Sa Jcung anong himala ay sandaling nalimot· ko anc ;o,klng balak, al "hapagpakuan ko ne pansin ang babae. Hla·' di ako nakatiis na di ko slya lápltan dahil sa nakatatawa¡pansin niyang ayos at anyo. -Bakit ho kayo aarito? At ISANG Pagtatapat ng Naunawaan Niya Ang KalMllugan At Pinagsisihan Niya Ang Kanyang aking anak. Hindi nila ako nápi¡il, bagama't sinabing ma· nz.tili na ako sa tahana ng iyon. Nguni't kaiba ang talagang naiisip ko kaysa; sa aking sinabi. May masaman¡ balak na buo na sa aking isipan. Pu.punta ako sa malayo, doon sa i~ang pook na w.alang nakakikilala sa akin. At itatapon ko ang aking anak. Kailangang mawala ang anak kong iyon na siyang makasisira sa aking karangalan sa habang panahon. Kailangang malihim kay lnay na ako'y Isa nang "dalagang ina" upang huwag kong maduJutan siya ng matinding sama ng loob. Hanggang sa mga oras na iyon, ang akala ng aking ina ay nag-aaral pa ako a! nasa mabuting katayuan. Nagtungo nga ako sa isang bayan sa Laguna. llang araw na nakipanirahan ako sa isang n:atandaniz pag-asawa han na mQ" mallit na kubo sa g.il11a lli' flubf., a( molj akoq 0o1g-bakit kayo umliyak? ---anc naitanong ko. -Ang aking anak, lne~&' · •• -lumuluhanit sagot ng babae~ -Dinakip siya ng mga klwal sa bintanc: 111 nais maghima¡sik !aban sa pamahalaan. Hindi ko alam kung ano ang • nangyar¡ sa ·kanya. Naririto ako upang taimtlm na itawag sa Diyos na tulungaa niya ang aking anak .. Humikbi-hikbi ang babae at rr.uling napatingala sa Jaagit. -Isipin ko lamang na bakl sina;;aktan anl{ klisa-isa kong anak na siyam na buwang dinala·dala ko sa aking sinapu· punan ay halos madurog na ang aking puso! Guni-gunibln kc lamang na baka pinahihlrapan ang anak ko~g bahagl ug aking dugo al· Jaman, ay parang nagugutay Da ang aklng dibdib! Kaya nga ako naririto ... sap~ka't nalalaman kong Siya lamang ang niaJr::aauna.wa sa alr.iD: :t.f m.akaMACMSIN NG llA- 8UHAI' 1 .. :ulong sa kaligtasan ni( ;ikin¡; anak. Ant tutoo'y ma· bait an1.1 anak ko at wala si· yang kasalanan . . Bagama"I p;irani;: kataka·l3· ka an;; namam31:1.~ lmng lagpo ;iy mnaitt saalting islp atdam· <lamin ang mga tlnuran ng J:i¡¡baing iyon. Guni·gunihin \a· mang niya al isipin ang mga bagay na kao~·ang tinuran llY m1gdurugo na an:: k:inyang puso at paran!! nagugutay ang kanyang dibdib! Sa1nantalang ato . . . 1kong isa ring ina . . . ay narilo'I siyanM kusang ki· k~til sa buh¡¡y ng akiog ¡¡nak na si}·am na huwan d1ng din~· ll1·dala ko sa akin~ sinapupu· nan ... al baha1i rin ng aking 1ugo at laman! Himalang biglang nagliwanag ang aking isipan . . al makaraan ang ilang sandali ay nasumpun;;an kong lumatakad na akon"g Pabalik sa kabayanan - upang harapin ang ka· tolohan:in Kinabukasan, lulan na ak..: ng is:ing trak nll pabalik sa Maynila. llfananatili mun<1 akfl sa lunsod nang mga ilang araw upang ayusin ang nan:;: hagay l'arllnf; blna~·u - ang llking dibdit-. i\ng lara.,,,•.in¡: lynn ay ~i· p ni:-·sira ni: h~ha l ng nakltajtn ~a kagubat~ "" .. t,.-Jng naka· p•gvat'ago s,1 :ildni.: isip. JI.in. <1i maaarin'! m:agkam:ili ang ak i n~ panin~in. lyoo ni;a ani:: babaing Yaon! At lcasabay ng pagpatak ng llking luha, naunawaan ko ;mg naganap na himala. Ang !na ñg Dlyos ay .~andallng nalil· katawang·tao upang iligtas sa pagkilkas:ala ang is:.ing babaing kalarawan Niya . .. at nagta:;umpa)· Siya. At noon ko napag.fsip·istp ang binitiw:an Niyang mga pa. n¡ungusap. An¡: slnabi Nlyao¡ ~a¡daklp sa kanyanr; Anak .. na oapagbintan ~an ng jsang pagkakasa lan~ hindi naman g1. nagawa . .. yaon ang kasay~a· )'ang slnapit ng Anak Niy:ang si Jesus. Napahagulgol :iko n:ing panangls 111 nahapit ko nang ya· kop ang akinl: an:ik. Paulitulit na inihin¡::¡ ko n~ kapata· 1uran ang na:awa Kong pag. kakasala, at paulit-ulit na iplna.¡pasalamat ko ang pagkaka· ligtas ko sa isang kaparusa· HIMALA isang lna kay B. R. Cadiz Ng Naganap Na Mga Tagpo, Masamang Naging Balak l~ngkol sa natigil kong pag. aual, at pagkatapos ay uuwi mi ako sa amin. Jpagtatapat kp na sa akinJ!: jna an¡;: lahat. Ako'y anak din niy1 . . .it lcahahabagan . Pa niya ako sa aking sinapil. Patatawarin din niya ako kaipala sa naJ:awa kong pagkakasala, pagka't ako'y tao laman¡: na ini1nak i:a pagkaknala. Pas kalipas ng ilang panahon. ipagpapaluloy kfl ang aking pag-aaral upanl! matupad ang pangako ko kay lnay na tutulun¡::ankorin slva balan¡ araw Nang dumating ako sa May· nila ay dumaan ako u simb.11tian ng Quia!)n. Mananalangin atlo sa Diyos al jhihioiii ko ng llwad ang mas:ima kon.g bi· nalak sa aking anak. Nakaluhod na ako sa harap ng altar n~ simbahan, nang m:ipagpakuan ko n¡: t!ngin an~ larawan ng iu ng babae sa da· kong ta~iliran ng altar - la· r~w:in ns ;\lah;iJ na Dirhen ENERO 26, 1958 haag ~iyak na latan¡:gapin ko kung natuloy ang aking balak. May apaf na taon na ang nakalilipa~ buhat noon. Nea· yon ay malaki na ang aking anak, si Nent-. Nak1tapos na rin 3 ko og pag·11ral at m&J trabah" na 11ko sa isang b•· hay-kalakal. Natupad ko n1 rln ang ;iangako ko lray lnay na tutulungan ko si)'a sa pa· kikibaka sa liuh.ty. Sa kabila ng lahat ay malig¡¡ya na kamin¡; nanwmuhay. An¡ nagiging aliw ng 11ml'ng n1unting tahanan ay s¡ Nene. na ngayo'y nas.tkalikutan at kntabilan. Na\imot ko na si Celso. al kun¡: paminsanminsan mang su ma~agi r in Siya sa akinc: .alaal:1 ay wa\a akonJ n.11daraman¡: IJahagy¡¡ man!! sama ng loob Mali¡¡:ar a na ni:ea kaming m a~· iina . . sat:>TT"13l ~,. iqang hirnala na lan~it na ihini)laya ~a amin ni; Pi)"os~ ' ' '· ESPANl' OLA iyon. c;;iynni:·i:ayon ;111 ~ m 1 1kha ni ~fae~t runi.: Tino ;\J;i,· .-akit siya. n ai~ aloub niy3. b;i. g:in1;o"I m;okailang ulit nang ~asabi 11i~·a iyun ~a s:irili. Sumul)":ip siya sa kabilang kulam· bo. Ti~:natag na n:ikahiga ~i : M:iestrong -Si Maestrong Tino, Ans-elito. -~:atutujog siya, 1'esang, -ulil ni· ya Ma~papak.ulo alto ng Isa upang ma .. ainoni kayo. L11mabas siya. Tinungo nlya ang lutuun. lsang kaldero ang nakisalang sa tun~kong b;ito. Namata~·an ng ga· long ang kpldero. Ginatuugan niya iyon Dal;1.wang mangkok .mg sinalinan niya ng nag·uumusok ¡¡a ts11, pagka· kulun.11-pagk:'kulo níyon Una niy;mg dimllh;an si Te1·e~ saJ)(lgka't naisaisip q¡yang natutulog s1 ?.1acstrong Tino KARUGTONG - Si Maestro, ,\n~..ii1 n -Ummom ka muna T"s"n ~. aniya Ibinangon niya an~ ulo ni Tes:mg -St~i. Tesang. umlnom k3, ·idinulot niya ang kulsara s:a bih1g ni Tesan¡. • Hindi niyon ibinuka ang bibig '.':a· knliti~ l3ma01tf sa kabil'ln& kulambo Napasunod ~iya kay Tereu. Matagal na hindi ní}I naio.lls ang ko.nyang pa· nh1gin sa Matandang nakahiga Tu· lad nan(:· ka.nyang datnan. Noon la· mang niya napuna na hindi nai.:hihi· lik si Maestrong Tino. tulad kung nalululog iyon. Nap;,baling ang kanyagn nag-uusisang paningrn ka~ Te· sang -Te~;ing .. ·" Tumngo s1 Teresa, Sap31 iyon, upang maunawaim ni Ao~elito. (lTUfUJ.OY) May Katuwiran Ang Mga Magigiliw Sa Mga Tanging Sigarilyong lto BATAAN HEBRA BALINTA"'WAK. R E GALIZ B H THHN CIGHH iCIGHHITI'E FHCTDRY. INI!. 27 Affc "LS" ay mea unang lilik. 11( pan¡afan DI isitn.r .. sikat" na artista ng LVN - si Leroy Salvador. Jyan din •ne tatak ng arti5tana ilo, aycn sa marami niyaa¡ t;ieabanga al kaibigan. Anc ibig 5llbihin; "La¡ing Sikat." Ikinapit kay Leroy ang tat.ik. na iyan sapagka't siya'y l•· ging sikat saan man siya pu· maroon. Katunayan ay pinagka.ll:aguluhan siya ng kanyaD.!I mga tagahanga kapag naaanyayabao siya sa mga kapistaban, sayawan, binyagan, lr:asa.l•n al iba pang m¡a paftitipon. Ma¡ing sa l~ob . ng ltan:ilanc estudyo, si Ltroy ay rnadala.s din1 magin!! bida sa alg1 ku· wentuhan - al mao1yari pang l:iging "sikat" din slya, lalo't i.ung ang iklnukuwento nlya'y tungkol sa mga babae. Anupa·t s¡ Leroy ay lag! ngan1 1iht sa maraml.ng pag• akabon, Ir.aya ang "LS" • Y aiyanf itinatak sa kanya ng m:.ram.J. Manmlnr mababanggit na katunayan sa paglgi.bg ladnaslht ni Luoy Salvadot'. Mi.ung n11ln1 konsort• aiya H 1san1 Santabu&a• n lt.alye B1mb1n¡· ay higit pa .tyan¡ pinagk•!uluhan ng m¡a naOOtld kaysa sa magagandang s;.i.:ala 1t Santa Elena. At may tiall:atutuwa pang nangyarl. Nang nagdaraan ang prusisyon ~11 may panulukan ng Kalye Sulu at Dambang ay naghumugonff ang palakpakan ng mga t:io_ ranay an2 nglti al yukod ne Santa Elena sa pag-aaka· lan• si}•a ang pinag-uukulan. Ncuní't na.ng magslcawa11 anc li~r:.niil\~ o ng ":>.fahuhay ·si 28 S. nglting lya.n ni l11roy (kaliwa) ay w.1IH'O P•v~·••'lo baba•'"' kany1n9 k•h•'•P . . . 1t siy•'y l•rth .... humah.1n9t l S• ib• b• •Y m1kikita sin¡ l11roy .lt Chuitv Hmenl•l.1n1 n• lili90 u iHng "swimmin1 pe11JI." N•b•lit• noon9 un• n.1 umibig si l-y by Charito, Tutoo nt• IHy•? ni ANTONIO ABLAZA Tatak ng lsang Artista ng LVN Sa Maraming Pagkakataon Ay Napatunayan Ni "LS" Ang Kanyang Pagiging "Sikat" Leroy" ay saka lamang nagk:ahalat.un.. Al medyo namula p.a ang Santa Elena. Sa isa oamanc sayawaDt k:.u¡ nay n¡ lsang tlmp1lak· kagandahan ay naanyayahan si Leroy. Nagkaroon ng pala: tuntunaD, al paniwalaa't dlll. 11i Leroy ay Isa sa mga naging ~antimpala ng hala! na "Reyna." Naog ipahayag ang pa¡tatafuinpay ng halal na "Reyna" ng timpalak-kagandahang 11011. at sabihin ng mg1 hurado kuQg sino ang nai1 maglnc kapa:reba ne dalaga bi!anc bahafi ne m: a linamon¡ ean· timp.ala, si ' Leroy ·an.g pinili. At surniltat din 11.ang busto si 1.4.!r<ly, sapag:ka't maganda at •iltat aoc kanyaoe lt-apareb• ra bU<rD& maedamag na yaon. Isang araw na mag-"swim· ming:" sina Lertiy sa La Mesa Dam ay slltat na siltat din siya. PinaglapltaHn siya ng: mga dalagang karamlba'y mga tagahanga oiya sa puting-tabina-. Hindi J¡¡maog hiningan slya "euto¡raph" lrundl ipl!IQ(salo pi. siyan.1 pilit sa pagkain. Naldp.afkuwentubao- sa kanya 1111 iba, at anc: iba'y napaturo a.a kanya n¡ p1glango7. At man¡yari panc: bukod sa sikat 11y nagtamna siya DI kasiyasiyang mga sandali. Anupa Dl•'t ang pagigiog aikat ni Leroy ay napalll,(!Jyan Sil ¡ba-ibanJ pagkakataon Al hindi lamang sa mga. dalaga siya la¡iog siht kundi maging sa mga lalak¡ man. Katunayan, sa tuwing magkakarera siya u ipodromo ng. San La· uro o sa Santa Ana ay may k.ibun~t siyan1 mga kakilala't kalblg.:u1 . At marami siyang k•ttnho, anr wlka nga. sa ka· ?'enban na Tcaramiha'y mp hlnete al may-ari n.: mga ka· bayong pangarare., sapagka't 1i Lou Salv.ador, ang ama Di Leroy, ay may mea kabayo ring pan¡arera. Nguni't hindi sa pagiglo.: may-ari rin niJa ng mga kaba· yo ang ikinapagiging sikat ni Leroy sa karerahan .. Ang tu· too'y "bukas aog palad" niya sa mga kasama -at kaibigan. Madalas siyaog madilihensiyahan ng mga iyon kapag nau· ubusan ng puhunao, at maluwag naman sa J oob lrnng siya'y magbigay. Kapag nananalo siya u "daily double" o sa ''llave" ay halos wala rinc Da• titlra sa &apapamalato. lpioaa· mamanedyer pa niy1 aug iba sa m1lah1kio;:: ~¡taurao at ang iba'y i¡inui udtarm oiya sa mf,11 " nighl club." Kaya ubos din ang hnyang pana· luoan. Dabll diyan, kaya na· man Iaci ngang sikal si Leroy sa ka:rerabaD, sa mga rest:iuran at u ml(a panggabing bahay-aliwan. Ang pagka-galante o! Leroy, nz siyan1 dahilan n¡ pacililll ll¡ing sikat nlya sa rnaramiDI ragkakataon, ay hindi na mi• n'linsaq: napacunayao. Kapac may kasamalslyan¡ mra babae sa ano mang lakaran o pasya1 .i.n, pihong ubol ang pera ntya s.i bulsa kahlt na mataong bago~ suweldo slla. Kapag Da· 1:-abarkada naman siya sa kanying mga kalbigan,- sigura· dong said din ang laman ng Y.anyang pitaka pag-uwi niya ng bahay. Al hindi sira masu· subukan ng kilhit sinong bs;imaha.n kurig pera riD I~ a.a¡ pag-uus.apaa.. Kahlt na ipan.1rntan1 nh'a. o ihl.niJ s~ lcanyaog amane talaole ring de-primera, ay hindi napapahiya anc sinuman¡ lumapll sa kan.ya, lalo't kun¡ oalalaman Diyen1 rnay kompromlso. Dabil namaa diy.aa kunc kaya )afing slkat ara si Leroy at lumalaba1 na ''blda" 11a mara· ming pagkakataoa. Suball't lcuag miman, may nangyayar¡, ria namang "malu· lun,gkot na parte" sa pagjglng galante ni Leroy. Katulad noong mlnsaor OOmale al.ya ng otsenta pesos lcay D@nya Si· png upan¡¡:- ipusta sa ban¡ kaflayonc "lsinlsiguro" D! lsang kalbl¡aDc blnete. Sabado noon al lcatatapo! laman¡ ''ª IM nilan¡ slyutlnc nanr m·.gtun10 siya sa karerahaa H 3an La· zaro. Hlnahabol n.iya aog il<atlong lca:rera na latakbuhao ng ltaba1ong si "Tabonon." Papasok ne siya .si kar-erahan nang masalubonc ni11 ang kaibigang si Gener. Pllit na nlyaya slyang uminom ng ser· besa pagka't '11lrthda,y" daw nan:g anw na yaoa. Sapagka't m¡a iSIJl.ll OUI p.a. bago tumakbo anc pupwtahaft.f bbayo ni Ltroy, na¡hlfay 1iy1 sa kaibigao. Sa restolluran¡ n1pasuk~n Dl· la- IY nakatagpo nina Ler01 anc iba pan¡ roga kaibltan ol Geaer na ang ilao ay mga bkilala rin ni Leroy .. At sa· hibio pa, nagkasami-nma na sila sa pag-iinuman. Nagltasarapan· ang panglu1 al ibig man ni Leroy na umalis tta ay hindi Di.ya magawa. Hanggang sa nanc dakon1 huli, nang mau· t-twlll. ng pera ans: nag-anya~De kaibi~t!l. •J siya oa a.o¡ "~uo1ay:z .. ~.:z . ;:;.~tot.. A ~ D.1J\g n1agtayuan, tres beiute DI la• man¡ .aQ.l laman oc buba ni Leroy, sapagka't bukod sa mea alak aa "staleslde" na inorder 11iya ay natuloy oa sa pana.n¡hallan anc kanllanc inwnan. Kaya nang tumakbo ang ka· bayong "Tabonon" ay wala nang ipusta si Leroy. Al pa· nog sinadya ng pagkak-ataon ay nanalo anc kabayo at malalti pa ang ibinigay na "di· bidendo." Nfwalaa si Leroy ng mahigit na limandaang Piso nao& araw na ¡yoo dahil sa pakiki· sama at pacgalante sa mp kaibi.110. lyon anc "ma.lua¡kot na parte." Nguni't oagkl· ¡ ayon man, mas¡¡ya rin un¡ umuwi Si Leroy. Sapa¡l:a't bukod sa "sikat" na namao siya sa pagmamagandanc:·loob S<l mga kaibigan, minsao pa niyang napatunayan sa mga iyon na siya'y hindi masu¡Qbukao kung kuwalta rSn la· mang ang pag-uusapan. Sa pagi¡iD.I artista nt LertJJ ay masasabi . rinc lae:i slyanJ sikat. Sapagka't hindi lamao& maraml slyaog tagab.an¡a lr:ul). dl a'a¡l¡in¡ "bit" at lutmltita ang klt'amibaa sa nila.labasan n.iyang mea pelikula.· Naipareha na siya sa marami~ sikat na bituing tulad nina Nida Blanca at Charito Solis. At aog kanyang paglcakaganap sa tinupad niyang mga papel ay pawang tagumpay. Ngayon, si Leroy ay isa sa mg~ pambatonc bituin o.g LVN Piclures na m1katakdaoc lunu.bas sa maram¡ pang pelikula. Ayoa k3>" Leroy. anf h ramlbaa sa kan)·aag u.~;ili ay miM,<IGASIN NG BAGONG IUHAY sa karcra! Ano'lJ)inami1nihasa ang paghahari ni: mar;:im¡ diyan m• man;,ilo laman~ . k;:ihi't na ang pa· hir<1pan a) ang bayang bumub11· hay sa laron11 ito: Kung kikilos Jamans nang tum· pak ;in¡:: mga kina uukulan ay ma· sasawata alUl: maruruming kagas~· Wan sa karerahan al kaipala'y uunti na o matatakot na ani:: ma· rami riyan sa pa¡likha·likha . ng mica kombinasyon al iba pan~ ka· tiwalian sa karera. Nguni't hab311g an!i: atinl? komisyon ay magkaka· roon ng malambot.na.puso sa pag. papatupad ng batas Jaban s;i m.i:a "bljwaya" sa karera. ao1 nalalapit na ¡1;1)!k;11natay n;:: 1.AllONc; ITfl l\'G !llGA JIAJU ay hindi m;1iiw:• ~;m . ,\¡ kun,;: d1un;1Un:.: na :on'-! ara\\' n" iyan. ay malul11rol ;im: mga dapal .s isihin Ang mga kabayong pan¡:an·ra ll!:ayon ay 11ananalo;,>. hindi sala· kas ng kanílang .sarili kundi su la· kas al kagagawan ng mga "ulak'' n:.! marnrnin¡: ''buwaya" sa karera. Itolaman,l(ang dapat lapatan ng "lunas'' n.g aling komisyon, alma· kikita nilang kung maga¡pmot ito ay manunumbalik . ang datins araw n~ mga kabayong gaya ns HADJI, HASSAN, FiLACK .BEAUTY, VENDETIA, RED llF:Al'TY. liKKO, al iba pang k.1h.1yon¡; 1un;n- llil luning ning n.i: /.A RO N<; ·~H;A llAHI. Ani; inga kal:layn noon~ araw ay nagsisipa· n;ilo ~ a pamam;igifan ng tuna y ni· J;inglak;isat kaka:.ah;inngm¡.:a hinl'IC at d¡ n~ ];ikas ng ilang ··huwa.rn" na siyang ¡:umagaw:1 ni:" '·hukay " na pa¡¡lilibini::an ng n1a· gandang: kinabukasan ng larong ito. ls;i pang hagong J UAN T. SOR· DAN ang kailangan natin upang m<1n umbalik ang kaningningan n.: mga araw ng LARO NG MGA HARI na kasdma niyang yumao . ------------~-,'F.' ~~-~"I,,,. _____ .,~ ... -nana niya sa kanpng aman~ si Lou Sah•ador.. Si Lou ay kitala rin sa pagi¡:ing galan· te at sa kabutihang makisama u mga kaibigan noon p:i mang kabataan nito. At si i.oa ay si· kat din sa ¡ba·iban¡:: bagay,' gaya hallmbaw¡¡ ~ .. pagigin;: direktor sa mga "stage show," sa pagiging artist.a sa pt liku· Ja al tanghalan, sa pagi,ginit direktor sa puting·tabing, al sa ... mga babae. al Lucy. Ang apal na una ay paw:mg mga artista rin sa pu· ting·labing. Sa pamam~itan ng pa(tlUtulungan ng !;ohal, l;ilu na ni:: ating komis~on . umaasa pa rin kaming ang lahat ng kaluwalhatian~ iyon ay ma ghabalik. Buh<1) pa naman ang ating mga Al.BA, Al.EJANDRIA, ISLAO .. \IOtllOY, l'lNO~G. FLO· ílE;'l<Tl:\O, i\ICOLAS SORDAN al iba pan¡:¡ 1n;itatandang hincte na siy;ing inaasahan~ gagawa ng mga hakbang s" mulin·~ ikal)ubut¡ at ik?;"ns'ngl:•rongito. Opo, 1sa pang tulad ng yun:iaung JliAN T. SORD!\N ang kaila· 'l'\gan upang manumbalik ang kali· nisan at kaningningan ng LARO NG MGA HARI! ~ ~ • -Ang hindi ko laman¡:, mi· nana sa Papa ay ang pagiging pallkcro! -nangingiting wika ni L!"roy, na aywan kung tu · too Tungkol sa baba,¡ng Jubos na kinabubuhusan ng loob ni Le· roy, wala pang tiyakang masa· hi an; kanyang mga kaibigan. Sa k3bil a ng pagigíng magiliw niya at malapit sa mg:i dalaga ay walang makapagsabi kung may isa nang nais niyang p:ig haDdugan ng kanyang panga· lan, Nguni't ayon sa balilang kumalal noong una na buhat na rin sa cstud)·o ng LVN, "masama ang tama" ni Lcroy sa isang kasamahang biluin - ~ ; Charito Solis. Ang hindi J¡mang malaman ay kung tu· too. at kung tutoo man ar kung"nakapagtapat" naans hinata. at kung sakaling naka· pagtapal na ay kung ano na· man ang "kinahinatnan." Nang tanungin si Leroy tunskol sa bagay na iyan, ga. nito ang kanyans sagot: - Ewan ko. lya'y katanungang rcrsonal at ayaw kong sagutin sa inyo nang tiyakan. Nguni't an'.?, masasabi ko, si Charito'y kasiya·siyang makatambal sa pclikula. Isa rin siyang kahangahanga al kaibig·ibig nabahaing karapatdapat makatamtial sa tunay na buhay ng sinu. mang blaki! Matalinghaga ang ugot na i:1an ni Leroy na may malawak al. malalim na kahulugan. Kung ano ay siya lamang an¡ nakabab;itid. ldinudulot- sa mobubuting ¡HX>k/ Sina Lcroy ay maramihg magkaKapatid na ang karami · ha'y mga artista rin sa peliku· h at sa lan~halan. Kabilang sa m~a kapatid niya ay sina Chona, Lou, Jr., Blng, Bobby Samantala, patuloy na ta· taslayin ni Leroy an.g tatak na "LS" - ang mga unang titik ng pangalan niyang Leroy Salvador al ng l•gin9' siklt na ta¡¡ur¡ sa kanya ng marami, Ang Alamat ng Bulkang Mayan •A•uoro•o ano; 1-:u,~k;oy ni M11~aynn as ipin~libinR ng kanyan¡e namimighat¡n;: :ima s:a un_\' t;1hmi:: oa¡¡:at na kasama 1ng lahat n~ k1nyan¡i' nu,:a alah•"'·· Kabilang na rm ch1o ;11•~ mga rc~a\o ni Kawcn sa d1laga. N1;ll';: fumunnd na _ar~w ay isanj! di pangkarani11.•ang bagay ang nai:-:inap. ll><111.~ tmmf,.k·bundukan an;: untl nnling lumitaw al n11~bhu;:is 111111¡¡ "ª f>0ok n;i lo11ah::ha1111an n!! bani:-kay ni Migaron. al nang ~apítin an¡.: tilktfan!i' taa.s ••Y .1 m11;1r.1:: an;i: lupa al r1.in1ambuJ;i1 anz malak.as na put•ik. Na¡::in1hal am: mg:1 t~o ;¡¡ u;.ng mal(~i<iun;;"aw sa bint<1na ar nalanaw nila ang j¡;an!! mat<ias na hundok n;1 wala naman doon nar..~ sínundan~ ;1raw, An~ na•'abing hundoli :1~- 1wdu[u1;a n¡l ;ipo)' at nagh<1ba1rnn.! mw hal e>. nm;1nlal;111 ¡ ~a itaa,; 1ü1·on ar 11ak:1palitid an· !:' makap~l at mnilim na ula¡1 · D~l;1 n·; malakin¡::. takot. lll?_:¡ ny:•a t;m av no1:si!1•·1~lmmn!! sa rnarurunoni: ll:t 1~::11;.",d:. sa k11nil.anu pook tun'-:kol su k;1hului;:an n¡¡ hniJ-.n11 n:i~aksihan ~~@~'.i~~~~~~~{~Jf %~ =::::IHi> J'~ :. v i l-a~ na rn:.} r.1al(nncl:t al mala lmlak na 11l~p na nal;ap~lii:i<l sa l1Hkl0 •k. -"•n;1l,j n!! matalanda nn JIJ .. rna¡mputiu¡: ulap an!.: C'~piritu ni Tal!Ulll· fl<•Y lid uak;:l:.:1n<i maflan1gol ka~· ~J~gnyon sa pa'n1a111a¡?i!un ng p;i.~tat.ahoy ~n m:•\:lllH'1l<, cspiritu ni Kawcn. .'\¡1:1.\<'I'. sa luwing pl•putok a.n!! T'lulkan~ \!:iyon. nanini•1·:ila an~ ¡[;in .. la· :~~l;,',~''.'.~. n ;; ;• ;~;a;~h::mkaan~~·:cS:~~~ .un~"~! 1~~::~n 'l ~Y,;:,~h~l,11~: ;: . ~ :r!~~'.~i~'., i:,: ~~~a~ :n•.:col.!;1•0. " •• ENERO 26, 1951 ,. e 3: "' )> "a JANDUAY DISTILLERY,INC. ~ 3'8 l • •<l••y, Ma"'I• z ELIZAL:~ •. & ~~~.~~~ ~ 28 May "di-kanais-nais'' na nangyari kay Lita Gutierrez dahil sa pagganap niya ng pangunang papel sa pelikulang Alembong ng LVN. N'J dalas ngayong ta. wagin si Líta nang "Alembong" kahit saan siya maparoon. Ang karamihan stt tllmalt.wag sa kanya ng ganyan ay mga bata at mapanuksong kabinataan. Bagama 't masakit sa pandinig ay hindi naman nagagalit sicLita. Nangingiti lamang slya. Alam niyang natutuwa lamang marahil ang marami na tawagin siya ng gayon, na hindi naman sa pagkababae niya iniuukol kundi sa papel na ginagampanan niya sa ginagawa niyang pelikula. Sa Alembong ay mapapanood si Lita bílang isang dalagang kaakit-akit na kadalasa'y "aale-alembong" ibatlban ilnn pa.ng miyembro ng sa1>.(1lw11. Tlia't ib<.ng OagQy ang poksa ug usapan habang masayang n~g-iinu mari no serbesa. TinalGkay nina Vic at DiTektor Gallardo úno ilang mohahala· gnng problema 119 pelikulang tagalog, goyundin ang. mga hokbang na dapat gawin so lalo pa110 ikauunlad nito. Nagpapolitrm sila ng kuru~·uro hobong nakikinig ong _mga kaharop. Walang-anu-ano. isong peryodista ang lumapit. lpinokilol'J iyon ni Mario 1.:-ay Di'rektor Gallardo. - lkinagagolak kong maldlala kai¡o, Direktor, -sabi na ipinokilala. Namula si DiTektor Gallardo. -Utanq na loob, - nakangiting aniya sa bagong kakilal.a. -Ayaw kona t.atawagin mo oko ti.ong "diTektor," hane? Chat na lamang ang itawag pinagsobihan. Mo.soynng nakipag-inuwm1 11 n .~ r1 omfo. At pnt1iloy m1g usa.pan . ilw- ibo11g puksa . hanggm1g S« 1w1 w ·i w "'ka· kang-gata" ng mia mang 1mntohan - babae ! lsang bagay ang napnusin mimin sa pogkokotaong yaon. Si Chat ay isang direktor na mapnlogay ong loob sa sinum_ an, mapa· kumbaba ot m<igiiiw sa luhat. Iyon ang isa sa mgn dahilon kung kaya pala marami siyang kaibigan at tagahanga, bukod sa kanyang pagiging isang batikang diTektor. ---000Si Gloria Romero ay hi· r~p na hirap ngayon sa pagsasanay ng isang papel na gagampanan niya sa pe· likula: N::i.g-aaral siya nang di pagkurap sa loob ng ilang minuto. Kaya maliTil1 k1puw1 n191yum1 ng i11't lu •in• B1rb1r1 Peru H Tany M1r:11n 11 t19p11ng itang kuh1 H "PULOTGATA" n~ S1mp19uita. $1 pelikul1ng lta'y k111m1n9 itin1t1mpak sin1 Oolphy, M1rlen1 Deudln 1t C1rl111 S1l111r, u direksiyon ni JoH de Vi111. sa lalaking "panginoon" ng kanyang-puso. -oOoBidan g-bida si Direktor Cesar Gallardo sa isang masayong htmtahan pagkotapos ng nakorrtong pulong ng FAMAS na gina-· nap sa Cenh·al Hotel noong isang Huwebes ng gabi. Kc.harnp niya sa paligid nq isrmg mesa kami nfna Vic Generoso (pangulo) ng FAMAS), Fred Muñez (1mlihim), Amado Cortez, MBrio Mijares Lopez· at 30 mo sa akin. -Nguni't. .. -A, basta tawagin mo nko ng "Chat." Pag tinawaq mo ako nq "Direktor" kohif. saon tayo magkita ay hindi kita sasaquiin! -At magiliw na inokbnyan ni Chat an. Q kausap, pinaupo so karatig nt binigyan ng isoog boteng serbesa. - Tingnan mo ako. hindi na kita tinatawag nang "mis· t4>r" kahit na ngayon long tayo nagkakilala. Palagay na agad aleo sa iyo. · Hindi na sumagot ang mit na naluluha tuloy siya sa pananakit ng mata. Nagsasanay si Gloria nang di pagkurap sapagka't iyan ang isa sa mahihirap na ginagampanan niya sa Beloved na pinag. tatambalan nila ni Ric Rodrigo. Si Gloria ay isang dalagang bula¡:: sa pelikulang ito, na bagama 't la.eing nakadilat nang di-kurr.ukurap ay wala namang ilaw ang mga paningin. -uOo. - " Ang Pilipinas ay isang kasiycsiyanq bayan, ot ang Sin• M1i Yiu-W1h, Sh1k Yln111 1t Tlng Ning, mge bao9an9 tukl11 n1 bituin ng Hon9kan9 ne k•l1l1gde l1m1n9 u iung kontreta H Sh1w Sras. Productlans. M11d1n l1m1n9 nlnyo 1ng k•nil1n11 kHklt-1klt n1 1nyol mga P.ilipino'y lubhang ka~ri-puri;. Hi1iahangad kong muling makabalik sa Pilipiltas . . . " ang sabi ni John Agar, artistang Amerikano, bago tumulak na pauwi so Estndos Unidos. Si John ay tumupad ng tsa sa mga pangunang pa.. h~r!~et ~~e e~~~~ª~~~:: Film Orgonization, at ang pahayag niya bago umalis OJI nagmiimula sa kanyang puso. Katunayan. nang bigkasin t1iya iyon ay pinangingiliron siya ng luha, bngay na nakaantig na damdamin ng mga naghatid sa kanya sa pallparan. -oOo-Marami ang mapapakunot-noo kapag nalamang si Mario Montenegro ay nagsasatin-edyer ngayon. Malimit siyang makitang kaumpok ni!' kabahang artista ng LVN at nakikipagbiruan, nakikipagtuk· suban, nakikipagharutan. MaJimit din siyang makasrma sa lakaran at pasyalan ng mga tin-edyer, tu. fad hang magpiknik sila sa Lubaw, Pampanga, ka· makailan na kasama ni Direktor Natoy Katindig at ng ilang artista n,g LVN. Sa piknikang iyon ay si Mario ang higit pang naging maharot at masaya kaysa sa mga kasamang sina Hector Reyes, Chona Sandoval .at iba pang pa· wang mga tin-edyer. Nani;: pabirong tanungln ni Delia kung bakit tila "n~gmumurang kamati3" si Mario, ay ito ang kanyang sagot: ~Nakikiba. gay lamang tayo. Isa pa'y nais kong madama uli ang masiglang damdmin ng mga kabataan na nagdaan din sa aking buhay. Ang pagkukunwaring isa kang Si Edn1 lun1 n9 Premien, s'e iseng 1nyong k1ibig· ibig, Nabaolit1ng iunq 1rti1taong ku1m1h1n niy1 11 e1tudyo 1n9 n1n9ln9ibi9 k•'f Ednao. Tutao n91 k1y1? MAGASIN NG U.GONG IUHAY NepepemHn9 sin1 Armendo Goy•n-. Lvlse MGnt•se et Vel Cut•IG H w"ri'y tumilnil ne peP:;ein ni Nide Blenc. ne mey kun¡r '"º"' n1iisip. lto'r u "KASTILALOY" ng L VN ne pln.m•mehelHn ni F. H. C-lentlno. tin,.edyer ay may naidudulol na kasiyahan sa Isang lao kahit na pansamantaJa lamang ... --000-Si Elvira Reyes ay isa so pinokoabalang artista sa kasalukuyan. Panay ang pagh.ar~p ni!la sa "gumiglling na kamera" at. nng pagsosanay ~ g g t no2CJmpcnon nt21ang mgo ,rlQpel. lisa ang tinutupad na papel 11i Elvira sa kasalttkuy<tn - papd ng lna. Nguni't kinakailangang m.agtrabaho siya nang husto at dibdibaf!. sapagka't 'ibn-ibang katauhpn ng üang ina ang ka11yang o'nagompanan. Tumutupad siya ng papel nq isang inang api-apihmi., niapag· niahal Su mga anak, huwaran . . . ot kullg mima•y motaras 11t sa/bahe. Dah1l digan, kitiakailaugang saENERO 26, 19S8 nayin nll/{J ang sarill sa iba-ibang ayos, anyo at ktlos upang maging makatotohanan ang kanyanq mga paggatiap. At hindi 'l'!aman bigo si Elvira. Tagumpay t'lng mgc. ginagampanan niyong papel ng ina sa mgo ~elikulang nilalabasan myo. Su kasalukuyan. si Elvt· ra Reyes on0 itinuturing 11a ina ng maraming arttst<i 1 1g Premiere. Nguni't iya'y sa pelikulo lamang naman. Sa tunay na buhay, si Elvera ay isa pa ring kaibig-ibig ot magandang babaing makatatawag ng paghanga ng kalalakihan, lalo't kung siya'y makikitang nagsisiyaping so Escolla 110 nak{!pustura nt t1nk1tsuot 11g bestidono hakab sa kafawnn. - lyan ba si .Mnmo EltJiTo ? - wnlo.119 pogsnlrmg masosnm· bit ng morami. "EDDIE, JUNIOR DETECTIVE" .; gregorio r. florencio KAMA,KAILAN ay napasok kami sa control bootll ng DZRH. Tatlong Jalaki ang dinatnan nami~ doon, nguni't sa tallong iyon ay paran2 walang dumallng. Mangyari'y abala silang lahat. Ang isa'y kumpaS nang kumpas. senyas ~=:.gis~n"i~!·n~~s~~~:s~a~ªg:1~~ª;ª:.1~~~c;:P~ai;a~~ak~:;: ___ ,_ .. phone sa tainga at panay ang pihit sa mga kaharap na &1klie buton. Ang pangatlo'y nakaharap sa isang turntable, mga labinlimang pla_ka at i11.1ng sr.ript. Matapos na matingnan nito' nang pahapyaw ang ang scnpt, mabilí~ niyang napipih\t ang mga_ buton ng turntcbte at napa· pallpalit-palit ang may labinlimang. plaka. Samantala, sa kabila ng salamin ng booth ay natatanaw at na~ ririnig namin ang tinig ng ilang lalaking di maikakailang gumaganap sa isang rlula. ( Hmdi "on the air" ang istudyong iyon.) Ang napasukan namin ay ang pagre-recording ng "Eddie. Junior Detective·• para ~a Linggong ito. Ang kumpas nang kumpas ay si Mervyn S,amso.n na .~iyang airektor ng. nasabing drama. At an~ mabilis na nagpapaht-paht ng plak<1 ay walang 1ba kundi si Fernando Fernandez, ang taga. ptiglapat 1lg nl{!a isinaplakang sou,nd-elfects sa "Eddi'e .. . " · Naglng kapansin-pansin para sa amln ang kabilisan ni Fernando Fernandez sa kanvan~ gawain. Nang makatapos sila ay ito ang napag-alaman namin kay Femando Fernandez: may sampung taon na siya sa tadyo; siya ang direktor nang "Ulilang Angel" at sa mga larawang nall:ita namin sa file ng MBC-PBC ay nalaman naming gumaganap pa rin rin siya sa ilan sa malaJaking programa ng nasabJng istesyon gaya ng "Ate Barbara" at "Mr. & Mrs." Ang gumaganap ng "Eddie" sa radyo ay sí Eddie F. Fnnandez Claudio na isang estudyante ng FEU. ANG DAMl;DAMl·DAMI . MABIBIHIRA na ang dami ng mga tagahanga ni Jo San Diego ng DZl\fY. Pinilit i;ana naming tiyakin ang l!ilang nguní't ito lang ang sínabi ni Jo : dalawang Jo San Diego rans Club sa Hongkong; may fans club din siya sa Hawaii. sa Baguio. sa Bulakan, sa Kalapan, Mindpro; sa College, Laguna; al sa Maynila. Sa Maynila ay mayroon pa siyang sínabing pinaka.junior chapter ng Jo San Diego Jo Fan ... Club na nasa isang tanyag na unibersidad sa lunsod. Ang chapter na íto, ayOfo sa kimya. ay binubuo ng mga batang tagahanga niya. Ayon kay Jo. napapakinggan si.va ng mga tagahan,e-a niya sa ib•mg bansa "'ª p;1mam.1gitan ng tape recordi11g ng kanyanr;:: oalatuntunan. Ang nabanggit niyang nagti-tape r ecord ng kanynn,!!: oalátltnlunan ay ang mga tai::ah;.ing<i. niya sa Sangley Point. May fans club pa rin si Jo sa Clark field. Noon¡.: nakar~ang Pasko ay gumawa ng isane nroyekto an2 mea hgah1 1n¡?a ni .To sa Maynila. Gumawa sila nR: mp;a m;inika, baro at ih;i't ibang larnan at bumili rin .sila ng m.i;i:a kendi at ibaº! ib;¡,n¡z pang-ap;inalé''l na ibinigay nila sa Hnspicio de San Jose. Taun-taon ay isinasagawa nila 3ng ganilon<! hakbangin. "This I Like··. "Meet thc D;iv", "My OM Time Favoritps", "Mid-afternoon Serenade", "Vengan Las Maracas•· at "Platter-Paradc" ang mga palatuntunan ni Jo sa kasalukuyan. "TOPIC'', TELEPONO NAKAUSAP n;imin si Rudy Munsayal sa tanggapan ng Promo tions ng CBN. ." -Kumusta ang mga tagahanga mo. - bungad namin sa kanya. { Natatandaan pa kasi namin kung paano siya naaabala noong mga nakaraang araw sa tawag sa kanya sa te~i~d7º n~;f;"¡:t~~d~;~ ~~g:~~~ngaªi~t ni Rudy; pero Rud!I nadako sa µaggamit ng telepono ang usapan. "Nan,g hulin,!!: magmiting kaml rito, telepono :mi; topic," aniya. May nusterity rin 'ata sita sa pagg;jmit ng lclepúno. "Ano'ng mas<1sabi mo, tungkol d'yan", naitanong mnTl_in kaagad na 11ng nasa isip namin :iy ang mga "tumatawag" sa kanya. Bigl¡¡_ rin nng sagot ni Rudy: .. Wala, Wala akong reklamo~" o Q o o o · s~ -- o