Magasin ng Bagong Buhay. Enero 27, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Enero 27, 1957
Issue Date: Enero 27, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: D~ISAY * PEDRERO 3-12 '~ ISANG MAKAPANGYARIHANG KASAYSAYAN NG PAG-IBIG AT PANLILINLJ.NG Isa Pang Madulang Tagumpay Ng ARMANDO GOYENA EMMA ALEGRE CARMENCITA ABAD D -*IN KASAYSAYAN AT DlltlKllYON: SIJSliA C . Dl lll!IUN MUSIKA: f. BllNCIMINO. J.. AB. ti\'GAN ANG: "FL YING CADET" KASAYSAYAN AT DlltEKSIYOH: .JAIME DE LA ROSA * DELIA RAZON REBECCA DEL RIO * WILLIE somo JOE CLIMACO KA.SAMA SINAi MUSIKA: JU M SILOS, Jr. JOSEPH D E &ORDOVA OSCAR KEESEC OSCAR OBLIGACHJN ARTURO MORAN PRISCILL\ RAMIREZ PIANl~G VIDAL CITA OCLL\ l sang Du.la Ng PakikipagsapaJarang Ukha NI{ l ~ N -- Nagtatampok Sa Hukbong Panghimpa~wid Ng Piliµina• "¿ 2-MAGASIH NG IAGONG BUHAY - ENERO 27, 1957 N'akapanood kami ltamakailari ng palabas•tang. halan sa isang dulaan. Kung sabagay ay maganda at talagang nakaaaliw, nguni't isang bagay la· mang ang aming na.pans.ih. Sa pa.labas na 1yon lly nag&siganap ang mga babainp; halos "hubad" na. at sadyang ipi.nak.ikita y.ata o ipinaaaninag ang kabuuan ng katawan. B a kit pinahihintulu· tan2 makapagtanghal ng gayong palabas ang ating mga dulaan? Sa palagay namin ay hindi na iyan kahilang sa tinatawag na sining. Sapagka't .sa halip na makapagpalawak ng isipan at makaaliw la· mang ng damdamin ng isang nanonood ay nag· huhuyo pang magkasala ang isan2 tao, kung hindi man sa gawa ay sa pani· ngin o sa isip. Walang kahutihang maidudulot sa hayan ang ganyang mga palabas, kaya sa ganang amin ay dapat nang itigil, o dili kaya'y kuSang hu· wag panoorin ng mahuhUting mamamayan. -Regina H. Wilado, Kamu· ning, Q. C. Panahon na naman ng k.nnpanya ng mga kandidato. At panahon na na· man ng mga pangangako sa hayan: lulunasan ang suliranin sa kawalang-ha· napbuhay, pahabahain ang halaga ng mga hili· hin, pagagandahin ang mga hayan at lunsod pauunlarin ang indu.Stri; yang pilipino ... at kung· anu-ano pan.E! magagan· danJ!: hagay o hakbang sa kapakanan ng havan. Nguni't, pagkatapOs ng haJalan, ang lahat ay mga ''pangaKon,E! napapako" lamang, at ang mga tao.ng-hayan ay naiiwang nangakatunganga. -Jose F. Reyes, Lukban, Quezon, Kaiian kaya mauuwi sa kamay ng mga i?ilipino ang mga p_angunahinc: ka· lakal at pagkahuhay na halos hawak na lahat ng mga dayuhan? Sa palagay namin ay hindi na ... trialihan kung puspusang harapin ng pamahalaan ~g ba~ay na iyan. Nguni t ka1lan ... ? -Silvestre Paitoni, Malolos Bu· la kan. ' Patuloy pa ring nagaga;1ap. s11. i~a'l il,ang_ pagka· _K;{l.'.lon_ on~ ma!1mit na par.Jd1gailg nu mga kabaiHD1 ~11 ~ilJai•J" nami.n ay hindi na m~itutuwid, ng landas ang mga kaba· taar;i.2 iyan maliban kung gumawa ng mahihigpit na hakbang ang pamaha· laan, sa tulon2 ng mglt guro at ng mga magulani: na rin na· siyang higit sa lahat ay makaaakay sa ikatitino ng fl1&rarrling kabataan. -Myrna Z. de los Santos, Pagsanhan.. Laguna. H i n d i ko malarnan kung bakit sa tuwing nalalapit ang halalan ay nagsisimula namanJI(· magtuligsaan at "rnag·atakehan" ang mga pulitik.o. Tuteo, na kahit sa anon& panahon ay hindi nawawala an2 pagtutuligsaan ng mga pulitikong magGawing ganap ang araw kakalabarr ang partido. ~agg~~:~g ª~ain~~n:~~bip:~~ tutuligsaang iyan kung; malapit na ang halalan, at ang mga "baho" at "kasamaan" ng isa't isang pulitikong naghahangad na kumandida.to o muJing kumandidato ay swnisi· ngaw na lahat, gayong ni hindi n~babanggit at nananatilin2 lihim sa ma· habang panahon. Dahil sa katotohanang iyan, naniniwala kaming maging ang mga tinutuligsa at tumutuligsa ay l~ndi rin masasa.bing "malilinis". Sapa g ka 't kung sadyang malinis ang nanunuligsa o nagbubunyag ng mga "kabulu· ~an" ng isan2 pulitiko, ay 1buhunyag agad sa simui:~ pa at -hindi hihintaying Kuni;i: ganito larrui.ng panahong mal¡i.pit na ang halaJan ihuhunyag sa hayan. Lumalabas na may mga pansariling hangarin lamang ang· mga kinauuku· lan, at hindi sadyang nais na maging malinis o tumulong sa paglilinis ng a t i n g pamahalaan. - Teofilo Wo. Dilena; Sampalok, Maynila .. Bayaan ang Coca-Cola na gawin kayong PIN AKAMASIGLA Sa pagkukumpunl ng layag o sa pagganap sa Jarong hlllg DIQo. ~g araw •Y~· giging ganap kung sandaling magpapabingalay na may ~.COia. Sa bbayana,n o karagatan man ay walang nakakatulad ang nakapagpapas1glang linamnam DltO! Kavo'y magbabalik sa paglalaro o paggawa na may panibagong sigla. NgayonaJD. mcigpasinaya sa isang bote ng "nakagigising" na Coca-Cola! MAV PAHINTULOT MAGSABOTELYA §un miguel i!:~erg ENERO 27, 1957.- MAGAllN NGUGONO IUHAY.-.. Beautifies ! Economica/ ! lnsect repellent ! - FOR e LEATHER • WOOD • MfTAL ELIZALDE PAINT & OIL FACTORY. INC_ 3 b Tud""' "'•nlo • T<I l U ~I ~GAllH NG U.GONG &UHAY - ENIRO 27, 1'57 ' Kabit magsingdami halos ang bilang ng tao at ng mga manok sa dlig· dlg, tlnatayang isang itlog lamang sa dalawa o tatlong araw ang magigíng rasyon ng isang tao, kung ang lahat ng itlog ay kinakain. lto'y dahil sa pang· yayaring mahina ang produksiyon ng itlog. Ang itlog ay nagtataglay ng halos lahat nang mahahalagang sangkap sa · · · ay pinauunlád ng pamahalaan. ng Tinalayang kapag ipinatuka ang Aurofac sa labat nang inahing manok, mararagdagan ng máy 160 milyong itlog, sa ·isang .araw, ang produksiyOn sa daigdig. Ito'y sapat nang magdulot ng isang itlog, araw-araw, sa bawa't i.:.o. Ang dami ng Aurofac na ipatutuka sa inahin ay nababatay sa lrundfl:. yon ng manukan at sa paraan ng pagpapatuka. Nguni't bumigit-lrumulang, ang pinakamabuting rasyon nito ay 200 gramo sa bawa't tonelada ng.,patuka. Si Dr. lrving P. Delappe, Direktor sa Pagmamanukan ng American Cy. anamid. ComP.any, ay nagsabing, kapag I~ sa iq1 manok ang Auro'tac~ pumfpígtl ito !la mga .sakit, nagpapa. dali ftJ._pa pqlakt, nacpaoataas_ ng tlm· ba~F.• at nagpapadali sa panaho·n ng paDflDlttJOC. _ • ·, -. 1faraming bansá na ang IQ1ilikha at IUJRi!lj~'"..:·A1L?O!fac, at bigit na 'nagiging kasiya-siya ang pagi:aQWnlbn D( mee ~t nito, bu· kod sa .flagtatamo ng ibayon¡ pakinabaac:. 4D« Aurofac ay sadyang isan¡ datnái&g tuJd,aJ par1._sa ikaMunlad ng pagmaQlanukan sa daigdig! . .., ................... ............ "'..._. .w .. , tvlMI,.. M • I• :::~-:.==-= JM, ~..,.H .......... ,.. fllllrieftl• ........ lno1hlnt tnmñ - f1111tvtub. nt Aurof1c. ....... l~Mfhnio .... klM ........ ai111id nt1 Au,.,ai¡; N m11 tv,.t, . . ,. .,.. .. ,,.....,... .. ANO KA~ALUKOVANG MCA PARATAMO ~ PAalG. MAQ~A'/SAY ... NAGIMBAL aq "'buc~tg ba.nsa roa.y ilang lingg<1 na ngayon ang nakara.raan nang malathala sa mga pahayagan na ang Pangulong Magsaysay ay lihiril na nakipagkasun• duan sa mga líder ng opo. !isyon (Liberal) na ang mga ito'y tatanggap ng mea "b_i.l'.aya" mula sa Jnmya, b1lang kapaht ng mga pangako ng mga lider ng minorya, na nilaJaman ng isang resolus• yon, na sil•'y tutulong sa pa~ahalaan sa pa[;lutas ng mga suliranin ng ba.• yan. lalo na ang mga. nauukol sa kabuhayan. Lalo nang nagulat ang mga mamamayan, nang muling malathala sa mga pahayagan na ang Pangulo .::l.y lumabag umano sa lsa ring "lihim" na kasun· duan na nilagdaan niya noong siya'y isa pang kagawad ng partido Libe~~1~JJ:t:g o~fs~1i ~a~~~~ k<1-Pangu!O ng lapiang, 1'.asyonalista. Ang nagbunyag na ang Punong Tagapagpaganap ay lu• mabag sa kasunduah ay 11 Senador Claro M. Recto (NP}, isa sa mga ka· 1a91a ng Pangulong Mag· saysay na lumagda sa dokumento. Nang mabunya~ na ang Pangulo ay "lihim na pu~ mayag" na magbíbigay ng ruga kaluwugan. sa mga Iider ng op?sisyon bilang "kabayaran" ng 1<1.p.iang NasyonaUsta ay para•parang nag1tMI at nangamba na ang inga kalaban nlla sa politika Mllklldt• M l1r1w1n 1n1 P1n1ulon11 MlllU'fl•Y' (kl• llhlm p1 noon 1\11 t1n1111ul1n) n1n111 m•1tun911> H l11n° IOd n1 ll•kolad p•111k•t1po1 n1 "m1llnl1" n• h1l•l1n noong 1'51, U¡Nnt 1iyH1tln 11 Gob. Alf11I L1c1on (¡ltn1J Ohll 11 p1gpait1y um1no kly Moi1H P1dll· la .SI RM 1y "nUIP,w1n" 1t n•kuh1 n1 m11 NP H m11lno k1Mlld1to 11 h1l1l1n noon1 1953 dahll 11 k1ny11t1 t1H-pu .. n1 h1nt11rln n1 m11lln9kod 11 ba· yin. N1unl'f. totoo k1y1n11 l11m1ba1 1ly1 11 k11undu1rt, • • 1 WALA NA ANG AKING D/'PAGKATU#AW! / AKO'Y ~ UMllNOM NG Phillips• Milk of Magnesia Oahil sa nagdudulot ng ganap na ginhawa kaysa Jaksanteng iisa ang fiangarin. Ang Phillips Milkof Magnesia ay: kapwa nilu - lunasan ang di natutunawan at pangangasim ng sikmnra. 2 hanggang 4 na kutsara ng Phillips Milk of r.1agnesia na inu - min bago matulog ay malumanay na nagkakabisa- kaya,sa kinaumagáhan, sisimulan ninyo ang ara:w na may kahanga-hangang pakiramdam. Laging maglaan ng Phlllips Milk of Magnesia. BANAYAD SA MGA BATA GANAP ANG BISA SA MGA MATAN DA! PHILLIPS• MILK OF MAGNESIA la.ll.o•.«l<ll• ... 34M40gt.M•gftnivOIHY<l•o••d•. 20-4 ENU:O 27, 1957 - MAGASIN·NO IAGONG IUHAY-f J_\ S4tn. LorenlO M. T•ñ•d• (CP) "'Lum•bat 11 RM 1a kH~ndu.n nlr• .. NP" ay makapasok sa. Joo_b ng pamahalaan sa pamamagitan ng "pintuan nitQ sa likod." Dahil dito• ang matatandana; lidet ng mayor· ya, sa pangunguna ni &ulogio Rodriguez, paqgulo ng senado at ng partido. 1y nagtungo sa Malakanyang upang ta· nungin óng ~angulo kung tutoo ang mga balita. ~.:J:ª~ ' ' ~~':;:= pagpaganap na totoong tiaa:nl;tgap niya ang pa• ngakon~ tulong ng mga lider ng Cposisyon, nguni't fUndi 1i7a "nangako" na "kbayaran" niya an1 tuJona na. yaon, Oart>n man. may mga :.r:.i:, p:nr:~¡;,ªi:t b~t t.umanggi fa aloh. .. .tulong na mlborya, (lt la halip •Y anyayahan Mlfl me• ito na sumapi ta JDAiOQa~ •una •Ua'J Kung hindi malcapagsipilyo matapos kumain Sapat na ang Minsang Pagsisipilyo ng COLGATE DENTAL CREAM .,¡ Laban sa Pagkaliulok ng Ngipin sa Maghoponl V Pinapawi ang_ Masamang Hininga Agad-agadl V'Pinananatiling Mapanda't Malinis ang Ngipinl 'ht•kngCol1•I• ukol u todlum N..&.•uroyl itinatagubilin ng PHIUPPINE DENTAL ASSOCIATION PINABABANGO ANG INYONG HININGA HABANG PINANGANGALAGAAN ANG INYONG NGIPIN 1 6-MACIAllM NO llAOONO IUHAY - INHO 27, 1957 1 tunay na may hangarh,:IJ; twnulong sa lapian.g na,.. kararami sa paglutas sa mga sul.iranin ng bansa. Bukod dito, ang _iban¡¡; lider ng mayorya ay nániniwala rin na ang gina• w{lng pagtanggap qg Pa-. ngulong Magsaysay sa panga,koñg tulong ng oposisyon ay isang pag·anim na ang · mga suliranin ng bayan na binabJ.nggit sa resolu.syong pinagtibay n.R' mga lider n2 minorya, at siyang dahilan ng pag· aalok nila ng tulong, ay talaganf? mayroon, at marami, at an.e: lapiang Nas· yonalista, sampu ng administrasyon, ay "walang nagawa" sa loob ng halos a~t na taong pagpapalakad ng gobyerno. Ang nilalaman ns resolusyon.e: pinagtibay ng mga lider ng oposisyon ':Y ang sumusunod: "Bilang sagot sa pakiu¡ap n.e: Pangulo ng bansa, na ginawa noong Bagong 'raon, para sa isang inagkasanib na kilusan ne lahat nang mga mamamayan. sa huong hansa upang harapin an~ di pangkaraniwang kalagayan ng daigdig sa kasalu• ~~~n .~: si~=~~:;!!8P:& atin..e: pamhansang kab11hayan at sa pamumuhay ng mga taong-bayan -ka· min_g kagawad ng Kongre!'lo na kasapi sa partido Liberal, na nagtipon sa isang kaukus, ay nag· patibay ng resolusyang ito na nangangako ng aming tulong sa pagliJr.~i:a °:i~ª 1:~~~~in8; ra: paki-~inabang para sa kapaka.nan ng hansa. ~yon sa J!lP P.4takaran ng part.id~ Liberal na, nilalaman ng. platapwma nito,_upaqg-1. Matiyak na ang gobyerno ay kikilcs nang tumpa.k upang mapaglingkuran at matugunan ang kailangan ng m¡a mamamayan; 2. Mapatigil ang pag+aas ng halaga ng pamu· muhay, sapagka't ito ang malaka.s . · puminsala sa maliliit na manggagawa; 3. Maituwid ang ano mang lisyang takbo sa pamahalaan, sa pakikitungo nito sa mga taong bayan, na siyang nagiging dahilan na; "pabori•· tismo" at siyana; nagbibigay pagka.kataon . upang ang ilan ay makapagtatag n.11: sindikato at magsiyaman Sa pangangalakal, laban sa kapakanan ng mga taong hayan; t . Mapahilis ang. pag• lmha ng mga gawaln sa pamamagitan ng pagtatare! n¡ mga . industriya at ~~~~~;:kí~=b~~ sa.: p~baman¡ lll~ ....... Eulogf• 1.odrlgun. 11na (NP) · • .,,,. Ah tuenufung, ng mga LP, 1umapi sUli 11 NP'' yen, gayundin ang pagtáta"yo ng mga proyektoog pambayan na di kaila• ,n~~ P~~nta~f~t~~g ating pakikisa.m.ang diplo~ti· ra~::g ~~~;,~a~~g~a~~ ito'y may kalignayan sa pangangalaga at ~ta tanggol ng ating haniia at sa pagpapanatili ng ating kapaniwalaang demokratiko, na- siyang sandigan ng platapofma ng partido Liberal; at 6. Magpatibay ng mga bagay·bagay na pakikinabangan ng mga mamamayan, nang walang kahalong politikaS a pamamagitan n g pagpapatibay IlJi! mga su• musunod na paraan; UN A - Pagbibigay - sigla sa industriya ng bansa at pagpapababa ng halaga nR m~a pangk:inipitang kalakal, inangkat o yari rito sa ating hansa,_ lalo na yaong mga kailangan ng m,aliliit na mamamayan, upane humaba ang halaga ng pamumuhay; PANGALA,WA - Dagling pagsasagawa ng mga kinakailangang pagbaba· go sa mga tanggapan ng pamahalaan, 1 a 1 o• n a yaong mga may kinalaman sa malayang pagda· loy ng mga kalakal na pangkagipitan, palabas o papasok man sa bansa, pamamahagi ng tulong, pagbibigay - sigla sa m g a kapaki-pakinabang na proyekto, paglikha ng mga pagkakataon upang mahigyan ng gawain ang mga walang l}anapbuhay, pagi,it.i.igay - lakas sa pambasang kabuhayan at pagpapaunlad ng mga ga· waing pambayan, ·sa pamarilagitan ng pag-6alis n.e: mga tauhang walang kaya, "marumi" at paba· ya, at mapalitan ng mga "tapat" na taon¡;¡: ang layunin ay makapaglinge kod sa hayan. Ang resolusyong. ito ay ginawa namin dahil· sa paniniyak ng Pangulo na is.9.sakatuparan kaagad upang ínahinto ang masaman.11: takbo ng kabuha~ yang pambansa, na siyang sumisi.ra sa paniniwala ng mga taong-hayan sa pamahalaan, at upang maiwasan ang ano mang sakunang maaaring humagsak sa pambansang kahuhayan, at sa gayo'y mapatihay ang katayuan r.g pangasiwaan at ma• ging pangmatagalan ang k a n yang magagandang panuk:ala para -sa ma• taong-bayan. Golt. En- Qulrlno {LP) 'L•hat na. "'&k•-RM. •r d1,.t umali1 u LP,. Sa pagpapatibay ng pambansang l upo n ng partido Liberal, ka mi, mga kinatawan ng lapian sa kongreso, ay gumawa .ng resolusyon¡;: ito dahil J!n~ga 8~asa~~;gak:g~~~: ngan at sa kapakanan ng mga mamamayail, at ito'y hindi pansamantala lamang kundi isang pangmatagalang g a b a y sa nming pagki!os sa mga darating na araw. Isinagawa sa lunsod ng Maynila, sa ika-5 araw ng Enero, 1957._ Pinagtibay at nilagdaan pg mga kagawad ng par· tido Liberal na na sa Kon.. Jreso, at plnagtibayan ng mga kagawad ng pam· bansan.J? lupon. (Lagda) SEBASTIAN C. MOLL Kalihim Pangkalahatan, Partido Liberal Nagpapatunay: CORNELIO T. VILLAREAL Pinuno, Pambansang Lupon Ayon sa mga hulln¡ ulat s.a senado, ang mga lider ng lapian.e; Nasyona;~~:~~::r~~~~~ ~~f. nilang maglingkod • ·.Jleyan. Sa kabilang dako, íiig nabunyag na "lihim .na kasunduan" ng PangQ.• long Magsaysay at · ni matatandang lider ng J;Dayorya, ay hindi umaayon sa mga tuligsa ni $ena'dor Recto at _ sa paratang na nilabag ng Punong Tagapagpaganap ang mga pasubali sa nasabing do· kumento. Ayon kay G. · Recto, an.I( kasunduan ay "nagbabawal" sa muling "paghabol" ng ?angulo sa pinakamataas na tungkulin ll.J? hansa pagkatapos niyang manungkulan rig apat na taon. Nguni't .nan.a: Habas ni Senador Lorenzo Tanada ang dokumento, ay wala na· mang binabanggit na g11-yong pasubali. Sa pakikipanayam ni Senador Tanada sa mga mamamahayag, pagkatapos niyang ilabas ang "lihirn" na kasunduan" !!-Y sinabi rin niya oa wala :siyang nalalaman tungkol sa umano'y pagsang·ayon ni G. Magsaysay na minsan lamang siya kaka.Qdidato sa pagka·Pangulo, at sa pambasang halalan sa 1957, _ay ipauubaya na niya ito sa ibang lider ng partido. lista ay maghahain ng ka- Ang isang bagay lahilingan sa Pangulo na mang na nakasisirangpawalang·halaga ang re- puri umano kay G. Mag• solusyon at tanggihan ang , saysay ay ang nilagdaang alok na tulong mga lider sertif1iko sa pagsapi sa ng minorya, sapagka't ang la plan g N¡1;syonalista dokumento ay lubhang noong Enero 17, 1953, "malaman" at maraming' nang anJ!: Pangulo ay isa bagay na di kanais-nais pang Liberal at kagawad lalo na ang nauukol sal ng gabinete ng yumaong paglutas sa mga sulira- Pangulong Elpi<;lio Quiri"nin ng pamahalaan, at no. Nguni't, ayon naman humihinging palitan ang sa Pangulo at sa Pangu"di·karapat-dapat" na pi- long Rodriguez n¡:? serta· nuno ng pamahalaan ng do, ang Punong Tagapag~ mga "tapat'.' at walang paganap ay sumapi sa layunin kundi ang maka- partid o Nasyonalista paglingkod_ sa hayan. SI- noong Marso 9, 1953, nabi ng ibang matatan· nang siya'y lumagda sa dang lider ng partido isang sertipiko sa talaan Nasyonalista, na ito ang ni Senador Jose P. Laurel, ~~b~!~~· n~Pª~g:1tft!:r0:. ama,. ~i G. Magsaysay ay ang kanilang mga tauhan nagbihw sa k a n y a n g ~a mga• tanggapan ng pa- tungkulin sa gabinete at tUmlw~Tug n partido u .. beral noong Pebrel'~ 281 1953, kaya noong Marsa 9, 1953, slya'y malaya na upang sumapi sa lapi~ 1i"asyonalista . Gayon man, sinabt Di G .. Tanada na ang unang bilagdaang sertipiko ni G. Magsaysay ay li i y a n g ~pisyal na dokuin~nto - ¡>agsapi .sa par · yoilalista, at an wa; ay ~g tao" · Iamang upang "ma• takpan" ang ginawa nf.., yan~ maruming pakikisa.pi sa }a pian· samantalanJ siya'y - bgawad pa n.1 kalabang partid.o. Ayon kay Pangulong Rodriguez, ang lihim na kasunduang nilagdaan. ~~~a~~~r~~~~~ii I:fc; noong Nobyémbr• _20, 1952, ay isang dokumeilto lamang na panghahawá· kan ng mga lider.n?i.-', -_- _ tido upang ku'ng m _ . si G. Mags~ysay ay_ ~ di niya máaaring isalHatabi' ang l~pian at ~ mga lider nito na tub11f! long sa kanya up~ matamo niya png pinakatn.ataas na tungkulin sa ban~c. Dahil sa ang Pa• ngulo ay hindi·naman lu• mabap; sa ano· mang pa• subali mula nang gawín ang lylsnuduan, ang dokumento ay wala nang saysay ngayon, ani ROOri; guez, sapagka't pinatunayan ni G. Magsaysay na matapat siya sa paglilingkod sa. bayan. Dahil sa ·mga bogay na i.yan, lurnilitaw na anli? ni• lalaman ng kasuriduan ay isang paraang "maii.,ll" lamang si G. Magsaysa7 ng mga Uder ng Nas;v?nalista at Citizens PUV, sapagka't ang mga páSU• 'bali bilang 1 hanggaÍll 4 ng nabanggit na kasurp duan ay pawang tungkol sa politika, katulad ng - kung ialok kay G. May .. saysay ng partido LilJe.. r:~i=~g bi~a~~ina;i~~idr~ opisyaI nito sa pagka-Pa· ngulo, ay tatanggihan nt· ya, at wala siyang ¡fa .. Kone. C:ornelio T. Vlll•rNI (LI") "Mlkii .. IHI NP 1• peglutn ng 1ulir1nln ngHnH." ·l<ons. Eugenio Perez (LP) "Tulungen eng Pengulong M•1ur1•y'' pan:gyartnan sH IU'l!:l'1u ng kanyang magiging ka• tambal sa pagkandidato niya, sap_agk,:l't ang pipili ng kandidato sa pagkaPangalAwang Pangulo ay ang mga lider din ng pinag-isang lapian rig NP at CP. Subali't ang ipinipilit lamang ni Tanada, na umano'y pasub@ling nila· bag ng Pangulo, ay ang }tka-5, na nagsasabing kung mahalal si G. Magsaysay ay hindi siya kulkuJui ng · mga tauhang magiging kagawad ng gabinete nan.a; Wi!;l&njil: pahintulot an¡ m¡a pillUllU UK J.H ............ ..r»J<ID kay G. Tanada, ang Pangulo ay kwnuha ng mgai tauhan para sa kanyang -.gabinete nang hindi m:u\, lamang suinangguni sa matatandang 1 id e r ng partido. Bukod S? nabanggit na ika-5 pasubali at sa sinasabing petsa ng pagsapi ni G. Magsaysay sa. par• ~ido Nasyonalista, ay -wa· liri nang inapalit.aw na ibang-· •.<katiWalian" sa unang "lihim" na pakiki• pagkasunduan ng Pángu .. lo sa isang sarnanhang PfJ"" litika. tlMI• JO fHI SIA•ll !NERO 27, 1957 - MAeA&IN NG IAGONG IUHAY-1 )l!NIBINING MARISSA: Ako po'y isang dalagang may 25 taong gulang. Sa kasalukuyan po'y mayroon akong isang mangingibig na lihim kong minamahal. Sa ganang jialagay ko'y sa kanya ko matatagpuan ang kaligayahang inaasam ko sakalin2 ako'y "lumagay na sa tahimik." Mapagmahal siya, maunawain at mabait. Sa tuwing nagkakasarilinan kami'y wala siyang laging iniluluhog kundi ang kanyang tapat na hangarin sa akin. Ako po naman ay lihim na nahahabag sa kanya nguni't hindi ko siya mabigyan og tiyak na katugunan sa 4~ilang ako'y nag-aalin.}angan dala ng kabataan niya ng gulang sa akin. Siya po'y 23 taong gulang lamani:i: at ito po ang laging pumipigil sa akin 1.1pang siya ay sagutin ko. Mayroon pong ibang lumiligaw sa akin na nakahihigit sa aki'n ng gulang datapwa't sa palagay ko'y hindi siya ang uri ng lalaking makapagpapaligaya sa akin. Hindi ko siya iniibig. Ano po kaya ang inabuti kong gawin? Tapatin ko na po kaya ang lalaking una kong binanggit o tanggapin ko na itong huli? - SUSANA. MAHAL KONG SUSANA: Sa ganang palagay ko'y hindi l.ll>uoaJangalang ang gulang sa ngalang pag-ibig. Sa halip, ang hinahanap ng bawa't isa, kung talagang may · balak: nang lumagay sa tahimik, ay ang tagumpay at kaligayahan sa paga.asaw&. Kung inaakala mon1 higit kang liligaya NAPATUNAYANG PAGSUBOK! ¡~~¡Ja J.~/~~',," \ .. i::~\1,·· \~~& \\ . BAGOHG TABLETA DUOULOT HG GIN NG MABILIS NA NAGNG ULO,SIPON PA~~WA UKOL SA SAKIT HAN, KASUKAS~AN NAKIT NG KALAMAT TRANGKAJo ! .------..m:-=--. .~:¡11.q•,i•¡•¡•,i.¡•g·11 ..... 1 •@li¡tl&füf é• {!FIASPIRINA Kapaekayo'y tumunok ng pamawl ng klrot na ka.llanp.n dumaan • sarahan ng slkmu· ra bago makabuli. an¡ pagkakamlt n¡¡: gin· hawaay naantala hanggangwmagbuka..~ 11ng sarahan. Napaga.laman ng mp mang· p.pmotnae.ngll11nsama:e.1&ngke.pl\Jl:k .. ranlwana: pamaw\ngkirot aybln11balam ang pagdaan sa p111Jgld ng &lkmur.. Datap•,,.'t pii¡:tunok ninyo na: maytatlu· hang bisan¡: CAFIA8PIBINA. e.ng paa:kabele.m 1y napap11ram. A.ng mga kattbayan u piingga¡¡:amol ay nagpapalunay nasa 1111.nd..!t.ling magsimulang malusaw e.ng tabletani: CAFIASPIRINA.sa tlyan, ang bisa aylumalagossapaligidngsikmuraatsinu· 9Ugpoan¡:kirotsaanmannagmumula 1--MAGASIN NG IAGONG BUHAV tuwirang lumalagos ang bisa sa Paligid ng Sikmura ! ••• sinusugpo ong kirot soon man nogmumulo ! ANG TATLONG KAGILA.GllAlAS NA .. PANLABAN SA KllOT .. NG CAFIASPlllNA AY NAGDUOULOT SA INYO NG 3 U lit ng bisong pomowi-ng-kirot ng ospirin ! WAlA NG MAKAKAPAllS SA UGONG POIMULANG MAY TATLUHANG BISANG CAFIASPIRINA UKOL SA OAGU, HIGIT NA MATAGAL NA GINHAWA. A1al11hanin. ang CAflASPIRINA ay panghihina,namalimit kaap:ibal ng ki· nagdudulot hindi lamang isa kundi da· rol. Angtatlong·sangkapna il(/ysabay· lawang daghng nagkakabisang pama· sabay na nagkakabisa. Bago ninyo ma· wi ng kirot,at may pangatlopang sani:· laman, ani:: kirot ay napawi na pati ng kap na nagbibigay sigla. pinapawi an~ nnkababai::aba~ na kaagibat nito. - ENERO 17, 1957 sa unanl! lalaking binang .. git mo ay bakit mo ipagsasapalaran ang iyong Jti .. nabukasan sa lalaking inaakala mong hindi makapagdudulot sa iyo ng kaligayahan sa dahilan lamanJ! na ang una mong binang_git na talisuyo ay may kabataan sa iyo ang gulang? Bukod dito'y hindi na tutoong malaking agwat ang kabataanl! dalawang taon. Kaya ang maipapayo ko sa iyo, kung talagang mahalaga sa kalooban mo ang una mong binanggit, at inaakala mo ring tapat siya sa kanyang hangarin sa iyo, ay tapatin mo na siya. Baka la katagalan ng panahon ng kanyang pagluhog na hindi mo siya binibigyan ng katiyakanl! sagot ay abutin siya ng panghihi~ nawa at ihanap ng kaluta. san ang kanyang suliranin sa iba. Ito lamang, Susan3, at umaasa akong nasisiyahan ka sa ibin\~ gay kong paliwanag. - MARISSA. BINJBIN!NG MARISSA: Ako po'y may 30 taong gulang na, binata, may tiyak na hanap-buhay at nagbabalak na sa malao't rriadali ay lumagay na sa ttllhimik. . Ako po'y labis na nahuhumaling sa isang dalaga at may isang taong mahigit nang k a m i 'y magkatipan. Kamakailan laman/! ay ipinagtapat niya sa akin na nagkaroon siya ng mapait na karanasan sa kanyang naging kasintahan. At ito po ang dahilan kung bakit labislabis ang kanyang pagsisisi sa ngayon. Sa kabila po ng lahat ay minamahal ka pa rin siya. Tama po bang magpatuloy pa rin ako ng pakikipag.:. ibigan sa kanya sa kabila ng lahat? - FRANCO FRANCO: Kung sa pal&~ gay mo'y maaari mo si.:. yang patawarin sa kan.:. yang nagawanl! kama.:. lian, lalong mabuti ang sabihin mo sa kanya at. tapatin mo siyang handa k_a hindi lamang sa pa~ papatawad, kundi sa pag.:. limot sa nakaraan. Inaa~a~an 'wng si ya 'y ma7 g1gmg karapat-dapat sa iyong ~agmamahal at. pagtitiwala. Kung hindi ~iya minamahalaga an~ iyong pagmamahal av hindi siya magkakaroon (Buklalia '° p. ao¡ S~~ Kad(9a-,.,&~ Pa+nu~ .,..,.. .... ,_,., • .. ,..,.,..,..,...,, ... ,GMD,..,.,,_.,..,.,_,.. •• , •• , ... ,..,...,~,GWO~~~dll't ~ M.,r1# 51/omo Tillt»Jf' ANG DIBORSIYO SA FILIPINAS A.na·. "diborsiyo" ay hin· di mapairal sa Pilipinas dahil sa mataas na pagpapahalaga natin sa kabana .. Jan ng "matrimonyo" o kasal, Basama't sa pana· hong ito ay marami nang Pilipino ang sang-ayon sa diborsiyc;i mi laganap n Estadas Unidos, ay mapa~ lad pa rin ang Pilipinas sapagka't hindi mapatral ng ·kanyan,g mga batas ang bagay na ita. Higit na nakararaming mamama· .yan ang salungat dito sapagka't naniniwa1a pa rin silang ang "tall" na NAPATUNAYAN SA PANGGAGAMOT·NA ANG ••• Bü·a·at xnoPoL AY MABILIS NA SUMUSUGPO SA UBO! 5 ulit na lalong mainam kavsa alinmang karaniwang panlunas ! ang pinakamabilis na Pamawi sa U B O al Panghahap4i ng lalamunan DAHIL SA SIPON uminom lagi ng Bl/l·a·at~ ,, rrriffth, na may XYl.OPOI. .,, .. ~ •. . I · WAlANG AlKOHOl • WAlANG OPIO • MASARAP PA ANG LASA! I••' "• •• •••••~• I V o'•'"•••••(o••,l•O)i• ·"'·d•••••"•'""'•"••••.0 111 •" · e••<•••.~· • • < 0 1 ~~o, .. ·"'''"'"' O O•l t '", 101 • .,1 ,, ""'-ºº"''" ·º'"""'"'"·º .,.,., . C).l •.~olo•.OOlJ,.¡,, lo•.•·• !.o«••·••.Oi>Olt• .C•••'"•'.1100 .. •,•••••·•.,(1,'°'"''·''"°''"·" .. ••·• l1,,.1, o.•of 1 ...... ... 0110 .. 1.l" º ' º'·' '""'º'""'•'••••·•'•••.0100, .. . ll\,,,,.,,.,..,.,, .. 100.00 .. 1.-11-1 10-MAGASIN NG IAGONG IUHAY - ENERO 27, 19S7 bumubuklod sa mag-ásawa ay napákabana_l . na walan_g Ip&aartng pumatid · maliban sa kamatayan. Sa pakikipanayarft namin sa ilang fitaw na mamamayan sa bansa ay nabatid namin ang mga bagay na, ayon sa kanilang k'uro-kuro, ay s~yang dahilan kung · bakit hindi dapat umiral dito ang diborslyo: Unang·una, f·s 1 nas aalaN:-alang nila ang magiging kaJ;,gayan ng mga ana.k ng mag-asawa. Magiging Jwhabag-habag ang mga bata kung ang mag· 9.sawa ay nagkakahiwa· lay. Kapag diborsiyado ang mag-asawa ay nagkakakaroon na ng karapatan ang babae't Jalaki na mulin~ pakas.al sa kani-kanllang mapusuan. Mahirap ito para sa mga bata, sapagka't ang iba kapa~ hindi na nila tunay na dugo ay nawawalan ng malasakit, Jalona kung mga anak sa una ng kanilang kabiyak. Bukod diyan, ang mga bata ay nangangailangan ng pagmamahal at pag-aaruga ng kanilang mga magulang. Sa maling paraan ng par.papalaki na~utu tong lumihis sa ,magandang landas ng buhcty ang mga bata. At kapag ang tiata ay lumalaking masasama ay walang unang ~inisisi kundi ang kani1ang mga magulang. Ikalawa., kapag umiral ang diborsiyo ay maaarinp; mawala ang pagpapahalaga ng mga nagnanais "lumagay sa tahimik" sa kabanalan ng ka· nilang haharaping buhay dala ng kanilang paniniwalang mabibigyan sila ng kalayaan ng diborsiyo sakali mang hindi sita magkasundo ng kani-ka .. nilang asawa. Samakatwid, ang banal na paniniwnla ng mga kabataan sa pa .aasawa, ·ay maaaring m•. ·itan ng dabas at pusól. ng kalooban, .katulad na nga ng malimlt nating mabasang malulungkot na kinasasapltan ni? mga nagSisipag-asawa s~ ibang basang umiir<!l ang diborsiyo. Lato na sa· nagi~ing · takbo ng kaisi~ pan ng ating mga kabataan sa ngayon, tiy.ak na magiging parang isang laruan larnang ang pag .. aasawa para sa kanila. At kapag sumapit na ang ganyang mga pangyayari ay ano ang magiging ki· nabukasan ng iting bansa? Sa kabilang dako naman, ang mga pag-aalitan ng mag-asawa ay maaring fagmulan na agad ng tu• u y a n g paghihiwalay kung sakaling ang diborsiyo ay umiral sa Pilipinas. At ang pinakamapait pang·maaaring sapitin ng maraming ~g-asawa ay ang pagdidiborsiyo agad kahit wnlang sapat na da.hilan. Ito ay hipdi mala)'oni mangyari sa mara· ming mag-asawang Pilipi .. no sapagka't likas sa atin~ Jahi ang pagiging mapusok at ang. pagkakaroon, ng mataas na pagpapahalaga sa sarili. Sa panig naman n,;: iban¡:? mahilig sa pakikipagtalo, maaaring isipin nilang papaano kung talagan¡:? kinakailangan sa mag-asawa ang maghiwalay, Jalo pa't ang lalaki, halimbawa, ay tutoong malupit. at pabaya sa pamilya? Kun,c:: talaganc walang Jalong angkop na hatol sa ganitong mga pañgyayari kundi an¡; paghfhiwalay, ang atinJZ' mga batas ay nagpapahintulot naman ng "legal na paghihiwalay" o ang legal separation. Ito ay iginagawad · ng hukuman ~~n~a~~~=~ª~a~;y p!;~:t hiwalayin ang mag-asawa. Nguni't dito sa f'iliplnas ay mahirap yatang mapairal ·na batas ang diborsiyo sapa3ka't ang mga mamamayan na rin' ang siyani:? sumasalungat. isa pa'y h.igit na nakararami ang mga Katoliko sa Pil~piilas at. ayrbn sa mga kautusan ng Kato~isismo ay "hindi dapat papaghiwalayin a n g mag-asawang pinagbuklod sa harap ng Díyos". Dahil diyan, marami ang· naniniwalang ang Pilipinas ay mapalad sapa~ka't sa hindi pag-iral ng batas sa diborSiyo. ay naiingatar,g banal ng mga pamilyang Pilipino ans:: k3b1 malan ng pag-aasawa. --oOoUKOLSA MGA LAGING ABALANG INA NG TAHANAN Hindi maikakailang maramin_g ina ng tahanan ang, dahil sa karamihan ng gawain sa bahay, ay nakalilimot na sa mga bagay na na_ uukol sa ka· nilang sarili, unang-una na ani pag-aayos ng katak:k~~.,r~i~ ~~ªª~:ª~~!: pagka't sa ganyan ay hindi sila nagiging· makata~ rungan sa kanilang sarill Gt maging sa kanilang inga mahal sa bu hay. Alalahaniri sana.. nilang lagl na ipinagmamalaki ng mga lalaki ang kanilang ls:abiyak, at ng mga bata· ang ka1_1ilan g ina, kung m a 1 n g a t sa sarili at mukhang kagalanggalang - alalaong baga ay k'ung laging maayos ang katáwan. At kapag Jag1n¡;: kagalang-galang ang ayos ng isang ina, isa itong dahilan sa ikapananatili ng mataas na kalagayan nila sa lipunan, kahit na ang kita ng mag-anak ay katamtaman Jam:mg. Malaking bagay ang mailutulon~ sa marami kung pahahalagahan lamang ang paalaalang ito: Ang tao, kahit na anong Jaki ng suliranin ang piuapasan, ay hindi dapat magpabaya sa katawan. Kung papaano pinahahalagahan ng isang tao an_ q kanyang sarili ay siya ring. pagpapahalaga sa kanya ng iba. Kaya, kung nagpapabaya sa pag-aayo.i ng katawan ang is.ang tao, ay malaki ang nagaga. w a n g pagkukulang s a kanyang sarili, at sa halip na mak:1tuklas siya ng mabubuting paraan upang malunasan ang mga suliranin sa buhay ay lalo s i y a n g nawawalan n¡;; pagkakataon. Ang isang ina ay nakapagdudulot ng malaking kaligayahan sa kanyang pamilya kung siya ay la¡:;ing banda sa pagsalubong sa mga panauhin, kung siya ay nag-uukol ng kauntnig panahon para sa kanyang sariling pagpapaganda. Ang kasangguni sa pagpapaganda ng Fresco, si Ub· Nena Hermosa. ay rtaglalakip ng ilang mga alihmtuning dapat sundin ng mlJ'.a inR upang mapanatili ang kani\ang kaaakit-akit na ayús nang hindi magigipil ~;1 kanilang tinutupad na ~awain sa tahanan. Una sa lahat ay kinakailangan maingat' na p-1ngangal·aga sa k:itawan. ~uª~~~~~~d ~ivº'~~gr:~W~~ na pululan sa¡1::igk;i.'t ang maiksin.e; buhok ay madaling ayusin bukod pa sa maganel.a sa p¡i,ningin. Bago matulog ay maglaan ng ilan~ minuto upang lagyan n.g "pin curt" o "set" an.g buhok, bago lagyan ng kinulayang "net". Kinaumagahan, kalagin ang pagkakaayos 11¡; huhok nang sinundant? gabi at paraanan ng suklay bago gumawa ng ano mang gawain. Ang ganap na pagaayos ng buhok ay maisasagawa kung nakaalis na an~ kabiyak patungong upisina at an!-( mga anak ay na ~a paaralan na. Ang mga kagamitan sa pagpapaganda ay kailangang naiipon sa isang lalagyan, halimbawa·y kahon n¡::: me!'ia o tukador, .sa isang bandcha o kahit na kahoni,: karton. Sa paraang ito ay nakahanda na an2 mga kagamitan sa biglaang paggamit at wala nang panahons masai-;:a~•a n ~· sa paghahanap. Pag-aralan ang maagang gising. Bago gumawa ng ano man ay kailangang malims ang damit at sariwa ang anyo sa pamamagitan ng maagan~ paliligo at pa~-aayos ng mukha at buhok. Ang gawain ay isa nang ehersisyo. Matatamo na rito ang balingkinitang katawan !atona kung gagawa nang magaang ang katawan at mabilis· ang pagkilos. Gumamit ng katamtamang matke-up upang may magsanggalang. sa kutis !aban sa dumi. Ma¡;~ pahid din ng kaunting lip~tick unang hindi rnagmukhang maputla ang labi. úr~u~~ g~".;~.~~wa k-:1¡~~: taang gumamit ng aprqn na mactahng alisin kung sakal~ng ma}' dumatin:.; na panauhin. Guinugol ng kaunling Fanahon (kuni.,: wata ang kabiyak), kahit minsan sa is~:ig linggo, up:mg mak<tpa ~-manicure at pedl<:urc. ---000PAGTANGGAP SA MGA DUMADALA\V N'A KAlBIGAN 1Kagm1daha11g-loob 1ú Mnrin .111/e hlar!iuez 1111 Libb!1) Ang 1:-;a11 ~ lit•l ay nakapagdudulot n~ kasiyahan sa kar.yan,i:: pa¡:tanggap !la mga dumadalaw na kaibigan kung ang mga ito ay sinasalubong niya nan~ buong kaluguran. Ang mga panauhing kaibigan ay maaaring dulutan ng inunlin:;: pampalamig, ka.pe o kahit na a1wn.r.: abot ng inyong kakayahan, nguni't hu\va;.: n1agpitpasikat sa pamamagitan nb( magugugul na pamalid~ uhaw kung hindi kaya itn o magigin.i.: .sanhi lamrtn;; ng di kasiyahau 11 di paifkapal<4gay ng rng:1 k.1ibigao. Ang tapat na pakikipa~kaibi1-;an na ipinnhihi· watig ll!! <4nyo ay siyang: pinakamainam na panalubon .~ .sa mg:1 n<1g~i sidalaw . Kahit na may himm~· kü sa mga panauhin. hindi na dapat ipahalnta su kanilu sapagko't a ni:: ga~ yon ay isa n~ ka){aspangan ng ugali. Kung hindi ~us• to ang isang tao at ilr:i :iy dumalaw sa inyo nan;: hindi inaaasahan, ~urna· wa ng magalang na dahi· tan upang siya·y iwasan. Sabihin ~a k;n1ya na (Buklaliu ~a peh, 20) Alll prl"9ftt mtnok IY ltvftMNngo 1f hltit N Mtltlnt k1t1litomt1klm k•llNI lln1l11r1n 1t llt·•l:t•• nt lemon n1 hlnl:w• Ml"f' m1nlpl• lt 1An~ur1n llf 1111MI, Sa 2.3 saglit, ang bituing manlalaro ng tenis ay nakatatapos ng isang malakas na pukol. .. Nguni't wala pang Upangmapatudayan kung panokabilis maekabi.sa ane CORTAL, maghulog ne isang tableta sa isang basonr tubig at parmasdan ang dagliang pagkatunaw nito. Ang nangyayari sa baso ay si:ra rina' nanl)'ayari sa inyong tiyan. Lgyat naginhawa ay lubhang kailangan kung llalYo'y nagdaranas ng sakltng ulo, si pon o pamnaklt ng ka~"mnan dala ng trangkaso. AngCORTAl ª>' napatunayan na nagdodulot n¡kagyatnaginhawa sapacka't sa sandaling malunok lto'y kagyat na natutunaw Upang mapawi ang klrot sa Jigtas at rnaaasahai:ig kap¡,"raanan lumunok ng di..,-Ung nagkakab;sang CORTAL. Hingin ane tunay na CORTAL na nala kllalang dilaw at uuJ i:ia "Cellophant>" na may Jarawan ng tanya¡ na si Kapltu CORTAL. co·~t~a¡Jt DAGLI ti LIGTAS • TIYAK fNERO- 27, 1957 - MA~ASIN NG IAGONG IUHAY-11 ANG PAG-IBIG SA TINUBUANG LUPA AT PAGMAMALASAKIT SA KABALAT, KAHIT . SA ANONG PARAAN ISAGAWA AY l<IKILALMIN AT KIKILALANING ISANG KABAYAMIHAN Hlf:~l ~~a~gg:a p~:;:: ngan ·ng digma at humawak ng tabak ang matataWag na bayani. Mayroon din,!? mga bayani na kailan man ay hindi hun.aWak ug tabak, nguni't napalanghal na mga dak.ilang bayani ng lahi. na 11.ng mga alaala ay mananaliling buhay sa gunita ng kanilang mga, iniwan. Si Graciano Lopez Jacna ay isa sa mga bayaning iyan. Hindi tabak ang ginamit niyang san-' data upang ipakipaglaban an.g ating karapatan sa paglaya. Ang ginamit niyang , sandata ay ang kanyang panulat at sa pamamagitan ng kanyang mga latha)ain ay ipinakipaglaban niya ang ating karapatan tungo sa kasarinlan. Isinilang s.i Graciano Lopez. Jaena sa bayan ng Jaro, Iloilo noong ika-19 ng Oisyembre. 1856. Mula pa sa pagkabata ay inihasik na sa kanyans diwa ng kanyang mga magulan)I; ang gawang kabanalan. Dahil dito ay naisipan ni Graciano ang pum as o k sa Seminaryo upan~ mas-aral na pagpapari. Noong taong 1878 ay i'pinasok si Graci:ino ng kanyanp; mga magulang u seminaryo sa kanilang bayan. N asinag ng kanyang mga guro na si Graciano ay pakik.inaba· ngan kung sakaling makatapos ng pag-aaral dahil sa taglay na katalinu· han. Nang sumapit ang bakasyon nang sumunod na taon ay sumulat ang 11-MMAllN NO IAGONO IUHAY - ENIRO 27, 1957 binata sa kanyang mga magulang at sinabi niya na kunj? maaari ay sa piling nsc: kanyansc: m.ga pinsan idaraos niya ang kanyang bakasyon. Ang matatanda ay hindi naman tumutol, kaya't noon din ay sinundo siya sa -seminaryo at inihatid sa bahay ng kanyartg mga pinsan H kanugnog na bayan. May dalawang linggo pa lamang ang binata sa ~~ªºa~;Kº~iy!Y .~~sa:;:~: ling pamamalakad ng ~g~!;r~:;;:~~~:brsªring mga ito sa mga nasasakupan. Dahil sa mga nakikitang iyon ay napunla sa isip ng binata ang li·· hiin . na pagkamuhi sa mga alagad ng simbahan Bt noon din ay kinausap an~ kanyanl{ pinsan. -Hindi ako makapaniwala na gawin iyon ng mga taong ang lagin¡f jnihahasik sa puso't diwa ng mga mamamayar. ay ang mga baMY na nauukol sa pag-ibig sa Diyos at sa kanyang kapuwa, -nas'abi pa ni Graciano sa kanyang pinsan. -Matagal ko nang ibig isulat sa iyo ang mga ba.Jt:8Y na iyan, nguni't ako'y nag-aalaala na hindi mo paniwalaan. -Ngayon ay hindi na ako mapababalik pa ng akin.~ mga magulang sa seminaryo ano man ang rr.angyari. Nang muling sumapit an¡:? pagbubukas ng klase sa seminaryo uy sinundo .si Graciano ng kanyang ama sa bahay ng kanyang pinsan. Tulad nang kan-. yang nasabi ay hindi siya napilit na magbalik sa semina_ryo at sa halip ay naimungkahi ng binata sa kanyang ama na kunp; ma~a;; ~~ ~~;n~~~a~:a~~~~= muklas ng karunungan sa panggagamot. -Inakaala ko po na biJang isang manggalj!'amot ay higit na mapaglilinJekuran ko ang aking mga kababayan kaysa sa maging isan'1: pari. Hindi ba ninyo nakikila na marami sa ating mga kababayan ang nam~matay sa sakit na hindi man lamang nalalapatan ne: kaukulang lunas bunga ng kanilane: mga kahirapan sa buhay? Kunp; ako ay maglng isang manggagamot. kusa!'lg ihahand.oe; ko sa kanha ang aking paglilingkod. Oahil sa pangangatwirang iyon ni Graciano ay 'pinayagan na siya ne kanyang mga magulane: na makaluwas sa Maynila. Noone; Hunyo, 1879 ay nagpatala si Graciano sa Pamantasan ng .. Sto. Tomas. Sa kasamaang-palad ay hindi siya natanggap dahil sa hindi niya taglay ang titulong "BatchéUer en Artes" . na: sryan¡ unan!? kailangan sa )c.olehiyo ng medisina sa natu· rang pamantasan. Dunga ng malabis na hangarin ng · binata na makatulone: sa kanyang mga kababayan bilang manggagamot, ang j!'inawa ay pwnasok hilan¡ isang k?.tulonil: su pagamutan ng San Juan de Dios sa 'Intramuros. Sa loob ng ilan~ panahong paglilingkod ni Graciano bilang katulong ng mga manggagamol sa San Juan de Dios ay malaki ang kanyang naiunlad at natuluhan. Hindi no.gtagal at ¡ing binata ay muling nagbalik sa kanilnng bayan sa Kabh;ayaan na angkjn ang kauntin~ ka· alaman sa panggagamot. Kusang-loob na inihan. dog ng binata an.~ kanyOlng p<1gl"ilingkod sa kan· y<1ng mga kababayan nang walang baynd. Sa ginawang iyon ni Graciano ay marami ang nagmahal sa kanya, nguni't sa kabila niyon ay marami rin naman ang nainggit at namuhi at ang mga iyon ant? nagsuplong sa mga maykapangyarihan, Ang salang ipinataw sa kanya ay ang panggaga· mot nang labag sa batas. Dahil sa malungkot na pangyayaring iyon ay na·tigil ang paglilingkod ni Graciano sa kanyang mga magulang at sinabing ibig niyang makatuklas ng karunungan sa ibang bansa. Ang kan~~'d1 ~~~nmªfuu~8u"t~l 3it nang sumunod na , taon ay nilisan ni Graciano ang lupang tinubuan at nagtungo sa Espanya. Sa Universidad ng ·Va· lencia ay nagpatala ang binata sa kolehiyo ng medisina. Datapwa't hindi pa siya nagtatagal sa pamantasang iyon nang mabalitaan niyang ang ilan sa kanyang mga kabalat ay nagkakatip_ un-tif:~n sa ~ad~~~~~=~~ m~: "landas" tungo sa ikalalaya sa pagkakaalipin ng kanilang bayan. Noon din ay iniwan ni· Graciano ang pamantasan at nagtungo sa Madrid upang malaman kung ano ang magagawa niyang tulong .sa ~~~~~n~iyam;~on-~ab~~~ di lamang sakit ng tao ang kailangang g.i.mutin sa sariline: lupa kundi pa· ti ang sakit ng bayan. Sa Madrid ay nakatag· ~ "I~fz~r,ra~a0r~~~n~.J~~i r.~rPÍr'&.H~u:;:• T~~~nr~ at Mariano Ponce. Sa kanilang pagtatagpong iyon ay napag-usapan n i l a ang kahabag-habag na (Bu/dotin sa pahina 19) (Ika-2 Lab~s) NANG mapatalikod- si Aling Inggay, nilapitan ni Mario ang dalawang kapMid. Naupo siya sa. tabi ni Victor na naghuhugas ng pinggan. Siniko niya ito. -Sino'ng nagsumbong sa Tatay, ikaw ba? Umungol anl{ sasampu• ing taong gulang na si Victor, nguni't hindi kumibo. -Ikaw ba... ikaw ba ang nagsumbong? 1 Nang ayaw sumagot si Victor ay nilingon ni Mario si Fred na katabi ng ina sa harap ng kalan. Labindalawang taong gulang si Fred. Patpatin. -Siguro ikaw nga. - Mulin2 siniko ni Mario si Victor. -Alam kong ikaw ang maiging magsusumbong. -E, pa'no .. ~ 'tinatanong ng Tatay. Ayokong mag• bulaanMahigpit na nakuyom ang palad ni Mario. Ibigibi_g na niyang suntukin si Victor, nguni't nagpigil siya. Tumindig nJ lamang siya. Tumayo sa isang sulok a\ pinagmasdan ang mga kaaptid. Nakikita niyang limahid ang pananamit ni Victor, gayundin ni Fred. Kapwa patpatin ang dalawa niyang kapatid na ito. At aywan ni Marió kung bakit bi~lang nawa· la ang pagkamuhing naglalatang sa kanyang dib· dib. May isang dimawaring damdaming napukaw sa kanyang puso -damda_ ming singkahulugan ng pagkahaba'g, nguni't hindi niya maaming pagkahabag sapagka't batid ni· yang matigas _ang kanyang kalooban: pinatigas iyon ng mga karanasang tinamo niya mula pa sa kamusmusan, ng mga pangyayaring nasaksihan na niya sa kanilang pook. -Siya, maghain na kayo, -utos ni Aling Inggay sa ,mga anak nang m~inin na ang sinaing. -Ikaw naman, Mario, tumulong ka sa mga kapatid mo. Punasan mo ang mesa. Walang kibong tumalima si Mario sa utos ng ina. ' Nang makapaghain ang magkakapatid ay turnabas si Mang Karyas. N agsalo ang mag-anak sa mapulo.ng kanin na jnu• laman ng tatlong inihaw na tuyong tamban na isinawsaw sa sukang pinisaan ng dalawang butil na bawang. Iginala ni Mario ang tingin sa mga kaharap sa hapag. Matagal na napako ang kanyang paningin sa kanyang ina. May mangilan-ngilan nang puti sa buhok ni Aling Inggay. Humpak ang pisngi nito. AnJ,! mga mata ay nagha• hayag ng pagkapagal at ang mukha ay naglalarawan ng mga kahirapang dinaranas sa buhay. Sa maluwang na leeg ng kupas at sulsillang kimona ay Iumilitaw ang m8lalalim na hukay sa tabi ng nakaumbok na mga balagat. Idinako ni Mario ang tingin sa kanyang ama. May mga ugat na nagba· ni! sa brasa nito, at ang mga kalamanan ng bisig ay naglalarawan ng lakas na di pa kumukupas. May katatagang inilalarawan ang mukha ng kanyang ama -katatagang wari'y ayaw pasupil sa buhay - at nagkaroon si Mario ng hangaring tarukin ang mga lihim na ikinukubli ng: larawant;! yaon ng kalakasan. Matagal niyang pinagmasdan ang mga mata ng kanyang ama: ang panlalamlam niyon ay katulad ni sa kanyang ina, naghahayag din ng pagkapagal. Pinaglipatlipat ni Mario ang tingin sa kanyang ama't ina, saka ídinako sa kanyang dalawang kapatid na nakatungo at walang kakibokibo sa pagkain, at parang may humaran~ sa kanyang lalamunan. Muli niyang 11adama ang pagímsina na- i'lagliligpit na ang kanyan,g mga kapatid. Pinupu1111san ni Fred ang mesa, at dinadala naman ni Victor ang mga pinggan sa batala¡i upang hugasan. Muling parang may humarang sa lalamu· nan ni Mario. Parang ibig niyang maiyak. Nguni't hindi. . . . hindi siya maaaring umiyak. Matigas siya. Matigas. Katulad ng kanyang aina. Kung · may magagawa nga lamang babapgon ng damdaming siYa. Kung may magagayaon sa kanyang d1bd1b. wa. . ' -Ayaw ka na ba? - At sa pagkadamang watanong: ni Mang Kar·yas ' la siyang magagawa, may nang tumindig si Mario paghihimagsik na nagba· na hindi nauubos ang n~on sa kany.ang kamalapagkain sa kanyang plato. ' yan. Pumasok siya uli sa -Ayoko na ho. ·Joob, nguni't hindi siya Pumasok siya sa loob, naupo sa tabi ng kan· matapos makainom at yang ama. Mayamaya masidlan uli ng tubig ang ¡:ia'y na sa loob na sina baso para naman sa kan- Fred at Victor na nangayang ama. Naupo, siya sa katapo_s .na n~ giria~awa. tabing bintana. Maya•ma- Nak1k1ta m Mario na ya'y pumasok si Mang kagat na ang dilim sa laiüryas. Naupo iyon sa bas ng bintana. Namumu• kabilang dulo ng bang- la-mula pa ang dakong kong kanyang inuupan. kanluran na nilubugan n& Hindi siya kinibo ng ama. araw. Katulad niya, nanungaw -Ano ... hindi. ba kayo din ito at tila nag-iisip na mag-aaral? -Tmig .iy,on idinako ang tanaw sa pu- ng kanyang ama. -Buk• lutong ng dikit·dikit na san ninyo ang libro n'yo. mg:a bahay sa kabilarig . Parang. makinang n8:gpanig ng lubak-lubak a,t s1galaw sma Fred at Vicmakipot na Iansang_an. . tor. · Pa!Jmat-!lmat na kiTumindi~ si Mario. Lu~ nuha m Mat10 ang kan• mabas. Dinatnan niya sa yang aklat na itinabi sa isang sulok, at nakiumpok siya sa mga kapatid. BiNadama na ng mga pangunahing tauhan sa kasaysayang ito ang mga unang dagok ng tadhana sa kanilang •buhay nuklat niya ang aklat sa dakong kinaroroonan ng kanilang leksiyon, Ngurli't walang pumasok sa kanyang isipan. Na,¡:lalak• ·-,. ... bay ang kanyan-'! diwa. Ang nadarama niyan&' paghihiratt ng kanyana ama ... ng kanyang ina •.• Ang laging pag-aapura ng kanyang ama: Ma1:11ral kayo, mag-aral ... Bakit ganito lang 'ang nakuha mong mar.ka, bakit ganito lang?. . . Anc tila makinang pagkilos ng kan)"ang dolawang kapatid .•. Ang mar:.nli pan.r mapapait na karBnasan&' dinanas niYa at nasaksihan sa kanilang pook na iyon. . . Ang kan yang paghihimagsik, ang pachabangad na tumakas nguni't hindi namari. niya magawa. . . Ang psgkabu· yo niya tuloy sa pakikibarkada sa mga batan1lansangan, anr paglaban ng kara-i-krus, anr laging pagpap11gabl ng uwi mula sa paaralan, ang pagpun· ta niya sa tabing dapt at .pakikipag-away sa mga kapwa bata -mga gawaing nakapagdudulot sa kanya ng panandaling pagtakas, paglimot... Ang di niya maunawaang pagbibinhi ng kung anon¡ IBukJatln sa ¡iah. 15) ENERO 27, 1957 - MAGASIN NG BAGONG BUHAY-13 MAGHAHATING-GABI na ay hindi pa dwna. rating si Liz. Inip na inip na sa kahihintay si Aling Ada. Umaga pa nang umalis ang anak na kasama ng ilang m.atatalik na kaibigang nagsipag-eskursiyO'n. Hindi sana gaa n o n g mababahala si Aling Ada kung mapagkakatiwalaan ang mga kaibigan ni Liz. Nguni't ~~~ii>~:~ª".~g i~~~g ¡;!~ anR anak na dalaga sa mga pasyalan at pagtitipon, subali't hindi na inihahatid "sa pag-uwi. Wacing sinisisi ni Aling Ada ang pagiging maluwag niya sa anak. Datirati, nang nabubuhay pa ang kanyan~ kabiyak, halas hindi makalabas ng bahay si Liz. Maminsanminsan lamang kung makaalis ng bahay ang dalaga upang mamasyal. Napuna ni Aling Ada ang pananamlay ng katawan niyon kaya siya na ang humihingi ng pahintulot ng asawa sa pagliliwaliw ng anak. Nang sumakabilang-buhay ang ama ni Liz. ay si Aling Ada na ang namahala sa pagpapasunod sa anak. Maluwag siya kay Liz. Nang hilingin ni Liz na tumigil muna siya sa pagaaral ay madaling sumang-ayon si Aling Ada. Sa simula'y naglalagi lamang ang dalaga sa bahay. Nang maglaon ay nagkaroon siya ng mga kaibigang nagturo sa kanya ng mga makabagong pagkilos at pag-aayos. Na_ ragdagan pa an_g kanyang mga kaibigan. Naglalabas na siya ng bahay 1,1pang dumalo sa mga pagtitipon. Dumalas ito nang dumalas hanggani sa matutong umuwi nang maghahating-g~.bi. Halos mapikit na sa paghihintay si Aling Ada. Sa pagkakaJuon ng ·kanyan_g paningin sa pintuan ay waring mga yabag ni Liz ang naririnig niya sa bawa't pag-tik-tak ng ora. san. Lalong pinaiinip ng mga tik-tak na iyon ang kanyani paghihintay. Lumakas ang mga tik-:tak na iyon. Pagkaraa'y naging ¡nadadalang at_ mabibigat na yabag. Nagitla si Aling Ada. . -Mama . . - Mahinay ang pagkabigkas ni Liz sa pangalan ng ina. Hindi agad nakata)ro buhat sa kinasasandigang supa ni Aling Ada. Nawala ang kanyang pangamba at napalitan ng galit. Tinitigan niya si Liz. Susuray-suray an¡ dalaga habang pilit na itinutulak ang bahagyang nakabukas na pinto. Namaybay si Liz sa pag_ lapit ·kay Aling Ada. Hinagkan .niya sa nao ang ina na nakapagbaba na ng paningin. Hindi pa sumasayad ang mga labi niy.a sa nao ni Aling Ada ay humakbang na siyang papalayo. Biglani nagtindig si Aling Ada. -Lasing ka, Liz.. -nagngingitngit na sumbat sa dalaga. Tuluy-tuloy si Liz sa kanyang silid. Ibinagsak ang katawan sa malambot na kama. - Liz . .. bakit ka naglasing? - Nakatayo si Aling Ada sa tapat ng kinahihigaan ng dalaga. Tumuwid sa pagkakahiga si Liz na ang muk14-MAGASIN NG BAGONG BUHAY - INERO 27, 1957 ha'y nakabaon sa, unan. Naghintay pa rin ng tugon si Aling Ad.a. - Hindi.. Mama. - Banayad ang pagtugon bi Liz. At hindi na siya muling nangusap. Naawa si Aling Ada sa naging anyo ni Liz. Napawi ang kanyang galit. Inalis niya ang sapatos nito at marahang kinum uta n. Pagkapatay sa ilaw sa silid ng dalaga ay nagbalik siya sa supang pinaghintayan niya sa anak. Pilit ni~·ang iwinawaksi ang mga gunita ng maaaring kahinatnan ni Liz. Noon lamang umuwi sina Dely lang ho, :-pali· wanag ni Liz. Tiningnan nang tuwid ni Alin_g Ada ang anak.· Wala siyang nainag na pagkaliglllig sa anyo nt Liz. Tumangu-tango siya. Muling nangiti ang kanyang anak. -Huwag ka na muling maglalasing, hane? -Ma'tagal bago nasambit ni Aling Ada ang pagbabawal sa anak. Tumango si Liz. -At huwag ka nang magpapagabi ng uwi, ha, Liz? Hindi sumagot ang da· laga. Waring napaisip. !binaba ang kinukukot na Salamat al natuklasan ng kanyang lna ang katotohanan . : _ kung hindi ay tiyak no hohantong siya sa kapariwaraan ng lasing ang .lcanyang anak. Nagunita niya ang maaari pan g sumunod doon . . at ang maaaring magin_g lubusang pagkalimot ni Liz sa sarili. Maraming bagay ang inisip ni Aling Ada nguni't hindi siya makatag· po ng kalutasan upang maputol ang labis na layaw na naipagkaloob niya sa anak. Hindi pinatulog si Aling Ada ng kanyang pag-iisip hanggang sa kinaumagahang nag-aalmu$al na silang mag-ina. - L as in g ka _ kagabi, ano? -Pilit na pinababa'ba ni Aling Ada ang kan· yang tinig. - Sino ang nagsama sa iyo? N gumiti si Liz na parang walan~ ano mang nangyari nan~ sinundang gabi. -An_g Mama naman . . sliced bread at saka tu· mayo. - Mamayang hapon na lamang. Huling •PPOintmcnt ko na hu itong gagabihin. -Nagsusumam.o ang tinig ni Liz habang nakapatong a n g dala· wang kamay sa balikat ni Aling Ada. Tiningnan siya ng ina. Parang gumuhit sa paningin ni Aling Ada ang anyo ni Liz nang naka· raang gabi. Nanumbalik ang g un ita n g hindi nagpatulog sa kanya sa buong magdamag. Nata· kot siya sa maaari pang sumunod sa paglalasing ni Liz. Hindj na niya. mapatatawad ang sarili kapag nagkaroon ng higit pang malubhang bunga ang labis niyang pagpapalayaw. -Hindi ... ! -Malakas ang pagtutol ni Aling Áda sa kahilingan ni' Liz. Bua na sa isip niya ang gagawing paghihigpi! sa anak. Bumitiw si Liz sa pagkakahawak sa balikat ni Aling Ada. Sumimangot. Pagkalagok sa nalalabing kape sa tasa ay pac;labog na lumabas. -Saan ka pupunla? -M_ aliligo na ho .. . At humina aÍ'lg mga yabag ni Liz. Naiwang . nag-iisip pa rin si Aling Ada. Naihgpit na ng kanilang katulong ang mga pinagkanan ay naroon pa rin siyang nagbubqlay-bulay. May pagkakataong iniisip ni. yang pagbigyan ang hinihiling ni Liz. Nguni't ina. alala naman niyang maging malubha ang huling pagpapapagabi ng anak. Tumunag ang telepono. Naputol ang pagdidili-dili ni Aling Ada. Agad siyang tumayo. Nagtuloy siya' sa salas na kinaroroonan ng telepono. Wala sa laob na dinampot ang awditibo. -Liz, ikaw ba? Si Bert ita. . . -narinig ni Aling Ada buhat sa kabilang dula ng kawad. Sa pagkarinig sa pangalang Bert ay nagbago ang anyo ni Aling Ada. Sumidhi ang pagnanais niyang mapakinggan nang matagalan ang tinig na yaan. Isa si Bert sa mga mafünit magyaya kay Liz. May li· him siyang nalalaman tungkol dito': mapaglaro sa mga pus"o si Bert gayong may pananagutan na. -Ako nga si Liz .. tugon ni Aling Ada, Pilit niyang binabago ang kanyang tinig. Nagbabakasakali siyang mabatid ang kadahilanarl ng pagnanais ni Liz na makalabas ng . bahay sa hapong yaan. -Mamaya ª' maghihintay\ako sa sinabi kang pagtitipanan na t i n, - .anang tinig. Nandilat ang mga mata ni Aling Ada. -Kung talagang mahal mo ako'y darating ka. Bye ... Nanlumo si Aling Ada. Nadama niyang nanlalamig an_g kanyang mga kamay habang .ibinababa ang awditibo ni? telepono· Sumandig siya sa supa na nakatigagal. Mullng sumurot sa isipan niya ang labis .na. pagpapalayaw kay Liz. Sa himig ng tinig ni Bert ay may napag-usapan na. ita at si Liz. At ang huling napagkasunduan ng dalawa ay tuluyang magwawasak sa inaasam niyang magandang hinaharap para sa anak. • Nagtindig si Aling Ada. Makailang ulit siyang nagpabalik-balik sa kabuuan ng salas. Kailangan niyang rOailayo si Liz kay Bert. N ang magkasalong muli sina Aling Ada at Liz sa pananghalian ay hindi sila nagkibuan. Tuwing titingnan ni Aling Ada ang anak ay tumutungo ang dalaga. Matagal na huminto sa pagsubo si Aliitg Ada. Nakamasid siya sa anak na hindi tumutingin sa kanya. Bumuo siya ng isang balak na maglalayo kay Liz sa kasusuungang kapahamakan. Nagtaas ng ulo si Liz at nagtama ang mga mata nilang mag-ina. -Liz, -ani Aling Ada, -mamayang hapon ay makaaalis ka, Magpagabi ka kun.e: siya mong ibig. Pinapayagan na kita. Nangiti si Liz sa tinuran ng ina, nguni't waIang bahid ng kagalakan sa mga ngiting yaon. NapagpaSJahan na niya sa sariling lalekad siya sa hapong yaon, payagan man siya o hindi. Gayonman ay tumingin siya sa ina at nagbigay ng isang "salamat ho." -Anong oras ka ba aalis? ho~~andang alas-singko -Buweno, -wika ni Aling Ada habang marahang tumatayo, -ikaw ang bahala. Mayamaya ª":! aalis ako't may bibilbm ako sa Dibisorya. Naiwang binabalangkas ni Liz ang mga balak sa pagsama niya kay Bert. .BIHIS NA l3IHIS na si L1z.· Handang-handa na ang kanyang loob sa pagsamang, yaon kay Bert - ll:pang huwag nang muhng magbalik sa taha~~~Jiihfn"t!~ªn~a lif!::~~ siya ng ilang sandali upang lumabas ng kanilang bahay. -S~nyorita, sa inyo po, -sab1 ng katulong nila sa bahay, sabay abot sa kan· ya n.e: awditibo ng telepono. Tumunog ang telepono nang hindi namamalayan ni Liz. . -;-Kayo po ba si binibmmg Liz ... ? -tanong ng tir¡.ig sa telepono. Marahang sumagot si Liz. Nagta.ka siya sa dí pangka_ra~1w~ng tinig na yaon. H_md1 mya dating naririmg ang tawag niyon. Nagpatuloy ang tinig: _ Ako po ay maybahay ni Mr. Bert Valdez. Nahiwatigan ko. po sa kanyang may na1s na naman siyan.e; linlanging babae. Hindi miminsang nadudupilas. siya sa pagbanggit ng 1 n y o n g pangalan,' Kung tama po ang hinala kong kayo ang nabibingit sa panganib ay ipi.napayo kong huwag nínyo siyang katagpuin .. Hindi na hinintay ni Liz ang iba pang isasaad n.e; tinig. Agad-agad niyang ibinaba ang awditibo ng telepono at mabilis na nagtuloy sa kanyang silid. MAHIHINANG katok sa pinto ng silid ang pu· mukaw kay Liz. Nahuhulaan na niya kung sino ang naroroon. -M a m a. , , -Sinalubong ni Liz ang ina sa pituan at niyakap ito. -Akala ko ba'y aalis ka ... ? -Hindi na ho. -Pina· hid ni Liz áng basang mga pisngi. -Mamá, nasaan ang. pinamili nin yo sa Dibisonya? Nangingiti na si Liz sa pagtatanong. Hindi kumibo si Aling Ada. -Mama, -patuloy ni Liz habang hinahagod ang may puti nang buhok ni Aling Ada. -Noong una'y hindi ko nahalata ang boses ninyo ... Nagulat si Aling Ada. Sa mga mata ni Liz ay nasinag niya ang isang kapasyahang siya niyang pinakaaasam. -Mag-aaral a k o uli, Mama. -Tumanaw si Liz sa telepono. Ginawa ni. yang kapansin-pansin kay Aling Ada ang pagtinging iyon. -At ... Mama ... kahit naman hindi ninyo bi• nago ang boses ninyo'y maniniwala ako. Naluha sa kagalakan si Aling Ada. -Talagang marunong ang anak ko, -aniya habang kinakapitan sa baywang si Liz. -Nagmana ako sa inyo, Mama. Pagka't matalino kayo. Sino ang mag-aaka. lang telepono lamang ang makapipigil sa mga kalukohan ko? Napakislot si Liz nang rriaramdaman niya ang maliit na kurot sa kan. yang baywang. (X) Sa lbabaw ... CKarurtoac ne na sa p, 131 damdaimog yaon sa kanyang puso - masalimuot, katulad ng pagiginj" masaJ:imuot ng buhay na kanyang nilakhan at ng katauhang nilikha niyon sa kan yang Sarili ... Hindi pa lubos na nau-· unawaan ni Mario. Bata pa síya. Nguni't may mga katanungan nang nabubuo sa kanyang isipan - mga katanungang hindi niya maihanap ng tiyak na kasagutan. lkasampu na ng gabi nang mahiga si Mang Karyas. Saka lamang ti· niklop ng mga bata ang mga aklat na tinutungbayan. Tulog, na si Aling lnggay. Nahiga sina Fred at Victor sa tabi ng ama. Matapos patayin ang ilaw, si Mario ay nahiga sa isang sulok, malayo sa mga magulang at mga kapatid, May di-mawaring damdaming gumagapi sa kanyang katauhan, r1aghahatid sa kanya ng pangungulila. Sa karim· lang naghahari sa kabahayan ay nakadarama siya ng pag-iisa; malayo ang inaabot ng kanyang naglalakbay na diwa, dumadako sa isang naiibang daigdig, malayo sa makatotohanang kapaligiran na ninanais niyang takasan ... takasan. ~ . ILAN pang buwan ang nakaraan mula noon. Disyembre•S, 1941 nang gimbalin ang lunsod ng Maynila ng malalaking titik sa mga pahayagan: Sumiklab nng digmaan sa Pasipiko- Binomba n1 mga Hapones . ang mga himpilang pandagat ng Amcrika sa Honolulu. Nagkagulo ang mga tao sa lunsod nang mabali· tang binomba na rin ang Dabaw at ang Bagyo. Biglang naputol ang pagdaraos ng klase sa mga paaralan. Hindi agad nakalikas ang· mag-anak na Mang Karyas. Hindi nila alam kurí.2 saan sila pupunta. Wala silang kamag·anak sa lalawigan. Ang magaama ay naghukay na larnang sa likod-bahay ng mapangungublihan kung sakaling magbagsak ng bomba ang mga kaaway sa lunsod. lsang araw, sa kabila ng mahigpit na bilin ng ama na huwag aalis ng bahay, si Mario ay ·nagsadya k1na Linda. Tatlong araw nang hindi sila nagkikita ni Linda at kinasasabikan niyang m.akausap ito. Dinatnan ni Mario na na.kahiga si Aling Sinay. May sakit. Na sa tabi nito ang anak;. Nabatid ni Ma• rio na mula nan¡z: maganap ang kaguluhan sa lunsod ay hindi pa umuuwi si Mang Diego, ang asawang kauli ni Aling Sinay. Pagkaraang makipag-usap sa lfill.t·ina ay umuwi na si Mario, llan pang araw ay lugaw na ang kinakain ng. mag-anak nina Mang Karyas. • -Mabuti kaya'y pu• munta na tayo sa probinsiya, -nasabi tulo"y sa asawa ni Aling Inggay. - Mamamatay tayo ng gutom dito. "Kahit saan sa probinsiya .. ,. pumunta tayo. Kahit wala tayong kamag-anak doon. . . marahil naman ay hindi tayo mawawalan ng mapapakituluyan. . . . . Mabuti pa roo't malayo tayo sa penganib. N apatango na Iamang sa ilog na ito .•• kal1apo11 pa, giliw, binuo sa hagap na 1.-ita'y ilibot sa aking lumipas - tatripatín natin kung sean nagbuhat ana lamias ng aking mahabang nalakad. mnmnmavbav kita ~a pampang no i!og 11111111 di ka initi't dumaing ng pagod; (ang huling hinampo sa iyong pag-irog, di 11!0 nalalama'y diJii ko nilunod.) ana lagot nang kwintas niring panimdimin, m11t11tun11ha11an m1wg rnigh1tang na butil; sa p11lad monti .wt/a'y huwag paahunin kung ayaw mong ako'U makitan hapisin. sa mahinhing wad ng kri.stal na tubig ipinaaanod varing panaginip; salta sa ilalim nito sinisisid nanum ang kaputol ng una kong awit. sa ibavong pr.mpana aking hinirati ano puso sa hirap na gawana·kumasi; doon din, mahal ko, dinidilidili ang bawa't .rinakit na walang-nangvari. si Mang Karyas. Batid ni· yang tutoo ang sinabi ng asawa. Pinutol ng digmaan ang kanyang gawain sa piyer, at silang mag·a~ak ay nakaharap sa pagxagutom at panganib sa lunsod. Nagsimulang maghanda ang mag-anak. · Gumawa si Ma~g Karyas ng isang karitunáng pagkakargahan ng mga kagamitang dadalhin nila sa paglikas. Nang mayari iyon ay bi• nalot ni Aling lnggay sa mga katsa ang kanilang mga damit. Katulong niya sina Victor at Fred sa paghahanda. Nang makitang nalilibang ang kanyang mga magulang at kapatid, si Mario ay tumalilis at nagpunta kina Linda. Dinatnan niyang umiiyak si Aling Sinay. lnusisa niya si Linda, at ipinagtapat nito ang dahilan: si Mang Diego pala, ang_ asawang kauli ni Aling Sinay, ay may kinakapisang babae. Mula nang· magkagulo ay nakisama ita sa pangkat ng may masasamang bud· r~ ~aª . ~lfi~~rngs~~a~~~ taong l\agsisialis sa lunsod. Sa tahanan na ng babae na kaisa sa gawaing iyon um!J_uwi si Mang Di:go. . At nakaabot kay Alm.e: Smay ang balita na napatay ang asawa nito sa isang alitan ukol sa pagpapartihan ng mga napanguiimbatan. Mahal ni Aling Siriay ang asawa, at paanu't paano man ay dinamdam nito . ang pagkasawi ni Mang Diego, -Fa.alis na kami, Linda,· -ani Mario. -Pupunta kami sa _probinsiya. Ma· buti kaya'y suma.ma na kayong mag-ina sa amin. -Oo nga. Ayoko na rin dito. Natatakot .ako. Sasabihin ko sa lnay. Kinausap ni Linda si Aling Sinay. Hindi pa ita gaqap na magaling, nguni't pumayag na sa ,amuki ng anak. -Sige, maghanda na kayo, -ani Mario. - Uuwi muna ako at sasabi· ·hin ko kay Tatay na sasama kayo' sa amin. Nang makauwi si Mario ay dinatnan niyang banda na ang kanyang mga magulang at kapatid sa pag-alis. -Saan ka ba galing, bata ka? -nayayamot na tanong ni Mang Karyas. -Nakita nang abala ka rin,i'y kung saan pa nag· suot. Ibinalita ni Mario ang napag-usapan nila sa bahay nina Linda, at nabag(Buklatin sa pah. 20) ENERO 27, 1957 - MAGASIN NG BAGONG ~UHAY-15 ffINDI ko natatandaan ang tiyak na araw nan,e: sabihin niya iyen sa akin pagka't batang-bata pa ako neon. Subali't hindi ke nalilimet ang kal'lyang sinabi. : . -Kung nais meng patayin ang dame, lalo na't masamang damo, ay bunutin mo ang mga ugat ... Banayad nguni't mar taginting ng kapangyar~· han at katatagan ang t1nig n,e: aking ama. Malumanay magsalita ang aking ama. . . madalang ... subal,i't hindi ko mawata• san. . . hindi maabot ng mura kong pagkukuro kaya winawalang-halaga ke lamang. Hindi ko na matandaan kung bakit niya nasabi ang gayen sa akin. Ang tanging nagugunita ko'y nakipag-away ako noon sa isa kong pinsang lalaki --ik:ay Jose. Lagi akeng binaharang ni Jese at sinw;untek, lalo na kung kilik ko ang munti kong kapatid na babain,e: si Delya. Ako ang tagapag•alaga ng maliliit kong kapatid. pagka't wala akong na,katatandang kapatid na bab'ae. Minsan ay isinwnbong ko sa aking ina ang ginagawang panghahara,ng na legi sa akin .ni Jose subali't kinagalitan lamang ako at sina:bing iwasan ko na lamang ang aking pinsan. Hindi ako maka· pagswnbong. sa aking ama. Nangangarnba ako. Subali't nang m,insang magtagpo kami sa tin4ahan nang utusan ako ng aking ina upang bwnili ng bawang ay hindi na ako nakapagpigil nang buskabin ako ni Jose, .. -Susanang pilay .... ! Susanang pilay ... ! Nang mga araW na hinaharang niya ako al sinusuntok ay nakapagti· timpi ake. Subali't nang dustain na niya ang aking ina (maikli ang isang paa ng Nanay ke) sa pamamagitan ng panunukso sa akin ay hindi na ako nakapagpatawad pa. Umakyat ang dugo sa ulo ko at sinugod ko siya ng suntok. Nagpambuno kami at napaibabawan ko siya nang kami'y nakagulong na sa lupa. Namalayan ng ama niya ang paglalaban naming iYen pagka't na ~a tabi lamang ng tindahan ang kanilang bahay. Pagalit na pinuknat ako sa pagkakahawak sa kamay at leeg ni Jese at itinaboy aken.E( pauwi. Kinabukasan ay malu· manay akong tinanong ng aking ama. -Inaway mo nga ba si Jose? -Oho ... Tinawag niya akong Susanang pila~, e ... ! Pati Nanay, e, hma· hamak niya! Hindi na umimik ang aking ama. Kinuha ang gulok at nagkayas ng ng isang patpat na may isang metro ang haba at mahigitaia isai;:ig dali ang lapad. Kinabahan ake. Abut-abet ang dasal ko ... napakabilis ng pintig ng aking puso. Malalalim ang akin,E? paghinga. Mayamaya'y .. . -Halika ... sumama ka sa akin! N an~angalo.E( ang tuhod kong sumuned ako sa kanya. Takang-taka ako nang kami'y pumapasok na sa bakuran nin a J ose. Bakit kaya? Sunud-sunod na naitatanong ke sa sarili. Naratnan namin ang ina ni Jose na nagliligpil ng kinanen, Katatapos la· mang nilang makapagagahan noon. -Si Bading, nariyan ba? -Wala, na sa opisina na ... -E, si Jose? -Nariyan s_a loeb .. bakit ba? -nagtataka &i Tiya Santay, 16-MAGA$1N NG BAGONG BUHAY - ENERO 27; 1957 -Para makatanda ang mga batang iyan ay ma· buting · bigyan natin ng pagkakataong makapalo sa isa't isa, Si Ayong muna ang darapa at papaluin ni Jose ng dalawampu't limang ulit, pagkatapos ay si Jose namail ang da11a.pa upang paluin ni Ayeng sa p~wit. Natawa muna si Tiya Sanlay at nang matiyak na hindi nagbibiro ang aking ama ay pumayag na. -Kung iyen ba ang mabuti, e.;. -Iyan ang mabuti, - sanib ng ama ko, -para magsawa sila sa pananakit sa isa't isa, ·Tinawag ng Tiya Santay si Jose na namumutla noon at kinakabahan pag. ka't nakitang may ta· ngang pamalong patpat ang aking ama. Nilapitan siya ng ama ko at iniabot ang patpat. -Dapa, Ayong.... - utos sa akin ng aking ama. -Sige, Jose, paluin mo siya ng dalawampu't limang ulit. Napamangha muna sl J ose saka mahigpit na tinangnan ang -pamalong patpat. Mabanayad naman akong dumapa sa sahig at kipakabahang nakiramdam. Mayamaya pa'y sunud-sunod nang palo ang lumagapak sa puwlt ko. Tiim-bagang kong tiniis iyon. N a n g hustong dala:wampu't lima na ay pint\hinto iyon ng aking ama na s i y a n g bumibilang nang m8.lakas. -Ikaw naman ang du· mapa, Jese.- .. 1 -Banayad na utos ni Ama. Inut-inot na dumapa si Jese na nangangataJ nang bahagya. · Buong pagngi• ngitngit kong tinangnan ang pamalong patpat. Naranasan ko na kapljg ang palo ay lumagpak sa dati nang tinamaan ay lubhang naninigid ang sakit kaya gayen aog aking ginawa. Sinikap kong patamaan ng palo ang dati nang tinamaan al nakita kong namimilipit sa sakit si Jose na paimpit na . napapaiyak. Mula noon ay hindi na kami nag-away pa. Napa• kintal sa isip ko ang pangyayaring iyon at ang isang pangungusap ng aking ama ... -Kung pa· patayin mo ang damo ay bunutin mo ang mga ugat ... ! :Ipiniliwanag iyen sa• akin ng ama ke subali't hindi ko naunaw3t1-n. Ngu. ni't nang ako'y ilagbibinata na, nang ako'y nag· &aral na sa haiskul, ay minsan pa niyang nab~ng_ git iyon. At may natandaan akong bahagi ng kanyang mahabang paliwanag. · -Ang mga suliranin ay katulad din ng masa· mang clamo na hindi nltgsasawa sa pagsibol. Subali't walang suliraning hin• di nalulutas nang maayos kung sisikapin mo lam a.n g na pag-aralang mataman kung saan nag· :~sr~:s!~g a~~u~~ª .;::; .mabunet sa pamamagitan ng iba't ibang mabubuting paraan. Nasabi niya sa akin iyon nang ako'y mapili· tang huminto ng pagaaral na ipinagdamdam ke nang labis. -E, kung. katulad ho ng suliranin ko. , . ? -:-Sabi kong patanong. -Tungkol sa pag-aaral mo? Madali iyan. . . ang dahilan niyan ay karani• wan: ang karal'itaan. ;Ba· kit hindi ka makagawa ng paraan upang mabunot ang kahi't bahagi mal) Iamang ng ugat ng k~ali·, taang iya:n at Dang malanta at mapiliting ma• matay? 1 Mataman akong nag• isip noon. Naiisip kong kung ang ama ke na walang naabot kundi ikala· wang baytang lamang ng mababang paaralan ay natuteng makipaghamok {ia larangan ng buhay at 11akapagpalaki ng mga anak, ako p'a kayang na sa ikalawan~ antas na ng haiskul? At, nakabuo ako n~ isang matíbay na pas i y a : nagmusiko ako. Ilang buwan lamang_ at natuto ake kaya nakapagaral ako nang walang bayad· sa matrikula. Nang makatapos ako sa haiskul ay lumuwas ako ng Maynila na walang tangin,E? baon kundi lakas ng leob at ang pampasiglang pilesepiya ni Ama ... -Sa lahat ng dako ay (Buklatin sa pah. 20) Ang magagandang hálimbawa at simulain ng kanilang aína ay natanim sa kanyang puso at naging gabay niya sa buhay Sa tulong ng ilang masasamang-loob, isinagawa na ni Ginoong Buenaflor ang binuong balak laban kay Ramon (lka-20 Labas) NANG makaupo na si Ginoong Buenaflor at ang dalawang sa malas ay dati na niyang It:akilala ay dali-dali siyang um•order ng sapat na alak para sa kanila. Hindi gaya ng da· tin.I( unti-unti ang order niya, may kainuman siy~ o wala. Naisasaloob myang kailangang maka~a· lik siya kaagad sa kamla bago makaisip si Ginang Buenaflor na muling manaog sa hardin. Hindi na niya gustong malaman .Pª niyon na lumabas s1ya nang gabing yaon. -Marami 'yan, Boss, - puna ng isa sa mga kaharap niya sa kanyang mga hiningi sa waiter. -Mabina ako sa de-espiritu ngayon, Boss. - sabi naman ng isa pa. -Nagmamadali ako kaya bigla ang order natin. -Sinulyapan ni Ginoong Buenaflor ang katatalikod sa kanilang tagapagsilbi. -Saka, ayaw kong magpabalik-balik pa rito si Garcia. Ayaw kong marinig niya ang pag-uusapan natin ... Ang pananabik ay nahayag sa mukha n,1? dalaviang lalaki. -Iba ito.. Hindi basta-basta deal ito. . . -Luminga-linga si Ginoong Buenaflor at nang matiyak na walang maaaring makarinig sa kanila. ay nagpatuloy. . . -Kayo lamang Karyas at Tinoy ang pagkakatiwalaan ko nito. Nasisiyahang nagkati· nginan ang dalawa. -Madali lang ito kayang-kaya n'yo. -Ang kundisyon, Boss? -sambot ng tinukoy ni Ginoong Buenaflor na Karyas. -'Yan ang .gusto naming malaman, Boss, - susog naman ng tinawag niyang Tinoy. -Mabuti na 'yung malinaw. Saglit na napaglipat·lipat ni Ginoong Buenaflor ang titig niya sa dalawa. -Iba ang kundisyong ibibigay ko sa inyo ngayon. Alam na naman ninyong hindi na gaya ng dati ang tayo natin. Kami'y may ite.tayohg negosyo sa Mindanaw. Mga ilang buwan na lamang at bubuksan na namin 'yon. Pag nagawa ninyo ito'y bibigyan ko kayo ng mataas na tungkulin doon. -Sapakf -sambitla ng dalawa. -Pero nasasainyo na rin 'yan ... -pasubali ni Ginoong Buenaflor. Tumungga siya sa basong hawak. -Ano'ng ibig mong sabihin, Boss? -tanong ni Tinoy. -Kapag hindi ninyo napatahimik ang taong sasabihin ko sa inyo'y parcpareho tayong mauuwi sa wala. -Bakit, ano'ng kaugna_ yan ni;: taong iyon? -Si Karyas ang nagtanong, -Sino ha 'yen, Boss? Baka kakilala ko ... -Jsang binata. Nobyo n¡;: pamangkin ng esposa ko. -Ano ngang re1asyon sa negosyo n'yo, Boss? - ulit na usisa ni Tinoy. Sa halip na sumagot ay natingnan ni Ginoong Buenaflor ang kanyang orasang panggalang. -Talaga bang nagmaL madali ka? Ngayon naba? -Na sa tinig ni Karyas :mg pananabik. -Naparito ako ngayon para matiyak ko lamang kung gusto n'yo ... -ma· layong sagot ni Ginoong Buenaflor. -'Ba, umayaw na ba kami! -ani Tinoy. -Mabuti... Kung ga.yo'y hihintayin ko kayo bukas. Doon n'yo na ma· lalaman ang lahat. -At tumayo si Ginoong Buenaflor. -Saan, Boss? -halos magkapanabay na tanong ng dalawa na napasunod na rin sa pagtindig ni Ginoong Buenaflor. -Sa kanto ng Evangelista at Azcarraga ... Alas·onse ng tanghali. .. IKALABING-JSA at kalahati ng tanghali, kina~, bq,kasan - ang hudyat ng pagtatapos ng pang~ umagang klase ay umalingawngaw sa lahat ng sulok . ng pamantasang pinapasukan nina Aida, Eddie, Chit at Ramon. Si Ramon at Chit ay magkasabay na Jumabas. Halatang umiiwas si Chit kay Ramon. Mabilis ang pag· hakbang ng dalaga at si Ramon ay malimit na maiwan ni Chit. Si Eddie naman na kangina pa sumusubaybay kay Ramon ay ngingitingiting napahinto sa isang dako ng mahabang pasilyo at napamasid sa dalawa. At habang nakatanaw sa dalawa ay nai· sasaloob niyang isinasagawa na nga ni Ramon" ang mungkahi niya rito. Patuloy sa mabilis na paglakad si Chit na para bagang hindi kasama si Ramon, Buong tiyaga namang sumasabay si Ra· mon. -Nasabi na ha sa iyo ni Aida, Chit? -pagkuwa'y naitanong ni Ramon. Kumunot ang _noo ni Chit. -Alin? Nguni't sa halip na masiraan ng loob ay napangiti si Ramon. Hindi pagkayamot ang nahiwatigan niya sa tinig ni Chit. Alam niyang nagkukunwari lamang si Chit. Alam niyang iba ang na, sa damdamin ni Chit. -Hindi pa. seguro sina· sabi sa iyo, -naipakli niya. -Alin nga? May pagkakiming nati• tigan ni Ramon si Chit. Si Chit ay tumitig din sa kanya. -Alin nga 'yen? -Hindi na bale ... Ma· maya ·na. Akala ko, ·alam .mona, e. Nanahimik si Chit at lalong binilisan ang paghakbang. -Ihahatid na lang ki.ta, ha? -sambit ni Ramon nang malapit na silang Jumabas sa gate. -Huwag na muna .. -agap ni Chit. -May dadaanan ako e. Maka-abala pa ako sa iyo. Sa ibang araw na. Salamat na lang. -Maano. Sasabihin ko tuloy sa iyo 'yong hindi nasabi sa iyo ni A ida, e ... -Nasabi na niya. Alam ko na 'yon. Sige, ha? Sa• sakay na ako. -At nagmamadaling tumalikod si Chit. Naiwang natutubigan si Ramon. May ilang sandali nanl! nakasasakay si Chit sa pinara niyong jeep ay hindi pa rin siya tumitina.e: sa pagkakatayo. Hindi humihiwalay ang kanyang tanaw sa palayo nang palayong kinasasak· yan ni Chit. Nakatanaw pa rin si Ramon sa jeep na iyon nang: dalawang lalaki ang lumapit sa kanya. -'Igan, maaari bang makausap ka namin? marahang wika ng una sa kanya. · Jsang tinging nag-aalinlangan ang iniukol ni Ra· mon sa nagsalita. , -Sino káyo? -himiggalit na tanong niya sa mga kaharap. . . -Hindi mo nga kanu kilala, Partner. -Ang pangalawa ang sumagot: Tinapik-tapik [Ja nito si Ramon sa balikat. -Pero huwag kang mag-alala. May mahalagang nilala· kad lang kami at ayon sa napagtanungan namin ay (Buklatin sa pah. 32) ANG NOBELANG ITO AY KASAI .UKUYANI.' ISINASADULA ARAW-ARAW MALIBAN. KUNG LINGGO SA HIMPILANG D Z M Y 1830 Sa r .~ltan ng R .. iyo) MULA SA IKA·11:30 HANGGANG IKA-11:45 NG UMAGA. ~~~~~~~~~~.................................. ANG PAGLAGAY sa tahimik (pag·aasawa, sa deretsahan) ay para raw isang disgrasya. Ito raw ay dumarating sa isang tao nang hindi nalalarnan at hindi naiiwasan. Ito raw ay hindi nababalak o nahuhulaan ang dating. Sa maikling sabi, disgrasya o aksidente na nga at maaari rin.e sabihing pa· rang kamatayan kung pagdating at pagdating din lamang ang pag-uusapan. Noong araw, sabihin ninyo kay Aling lngracia ang paniniwalang iyan at tiyak na siya'y kokontra. Hindi siya naniniwalang disgrasya o aksidente o anupaman ang pag·aasawa. Nasasa-tao raw iyon. Nguni't nang mag-asawa ang kaisa·'isa at ayon sa kanya'y mabait niyang anak na si Boding, naba· go ang paniniwala ni Aling lngracia. Ngayon, para sa kanya, ang pagaasiwa'y hindi lamang disgrasya kung dumating, kundi nakadidisgrasya pa raw pala. Kung bakit? ito ang istorya .. TATLONG DAGOK 'NG BUHAY (Unang Dagok) Ang pag-aasawa ni Bo· ding ay parang disgrasya ngang dumating. Hindi niya akalain. Napagalitan ng mga magulang ang nililigawan niyang si In· yang, at isang tanghali'y imlbutan siya niyon sa Mahabang Kalsada (dilo hu'y walang kabahay- bahay). Nagulat pa si Bo· ding nang makita si In· yang na hihikbi-hilcbi. -Bakit ka narito? - tanong ni Boding matapos paraban si lnyang ng minamaneho niyang dyip. -Pinagalitan a k o s a amin. Sabi ng tatay ko'y huwag na raw akong uuwi. Malas daw ako sa buhay n'ya. Sasama na ako sa iyo ngayon. -Bakit ka naman napaga1itan? -DahH sa !yo. . . Hindi ka raw nagmamano sa kanila kung pumapanhik ka ng ligaw. -Pa'no 'kong magmamano sa tatay mO, arrloy tinali ang katnay! Natigil si lnyang sa paghikbi-hikbi. Natingala si Boding at nagkatawanan sita. Nguni't nan¡:J matauhan si lnyang ay biglang napatigil sa pagtawa at umirap kay Boding. . -Basta. sasama na ako sa iyo ngayon. . . -pumi· piksing sabi. Walang nagawa si Boding. Pinasakay mya si lnyang sa dala niyang dyip. Pinaharurot niya ang dyip. Sa dyip naibunton ni Boding ang umaatake sa kanyang tuwa, galak, suya, yamot, takot, panga· ngarap nang gising, lung· kot at marami pang iba. Mula nang mahalata niyang may maaasahan siya kay lnyang ay ang kaibigan niyang Ilokano sa Maynila ang lagi niyang naaalaala. Ang ma· talik niyang kaibigang yaon ay nag-iisang namamahay. Minsan nga'y nabirQ siya niyon na sakaling maglalayas siya ng babae ay doon niya dalhin. At doon nga dadal• hin ni Boding si Inyang ngayon. Lalong pinabilis ni Bod~ng. ang dyip ... Napapah1gp1t ang pagkakakapit ni lnyang sa isa niyang kamay h::i.bang humahagunot ang dyip. Nguni't hindi pa halos nakalalabes ng boundary ng probinsiya namin at ng Maynila ang dyip ni Boding nang may sumulpot na hagad sa likuran nila. Gayon na lamang ang pamumutla ni Boding nang matiyak na sila ang tinutugis ng bagad. Si Inyan¡;: naman na noon lang nakakita ng hagad ay napangiti kay Boding. -Ano 'yon, ha? -ang tanong. Hindi na nakasagot si Boding pagka't siyang pag-agapay sa kanila ng motorsiklo ng hagad. Nag_ pauna iyon sa kanila. DaIi-dali namang inihinto ni Boding ang dyip. -Bakit? Ano 'yan? - tanong uli ni lnyang sa pq,tlang-putlang si Bo· ding. • -Huwag kang maingay, nahuli tayo ... Nga· yon ka mag-iiyak nang palibdhin tayo ... -anas naman ni Boding. Nakatingin siya sa bagad na papalapit sa kanila. -Ang layo naman ng agwat mo sa kalaban mo, Amang, -patuyang sabi 18-MAGASlfll NG BAGONG BUHAY - ENERO 17, 1957 ng hagad. -Hanggang ngayon ay hindi pa du· marating ang kalaban mo sa karera, a .. -May kalaban ba tayo? -bulong ni Inyang kay Boding. Kahit mangiyak·ngiyak ay napangisi si Boding. .-E, hindi h'f s! gano'n, 1s1p ... Alam nyoy ... -Ow, tama na 'yang alam n'yo, alam n'yo ... Marami na 'kong nalala• man, -patuloy' pa ring sabi ng bagad. -Lisensiya, dali .. -E, tsip.. -pagbabakasakali ni Bodirrg ha• bang dinudukot ang kanyang pitaka. -Alam n'yo, nagtanan Iang kami, e .. Baka hu .. ln~:~~gn_:_°o~ a~~gb~ns; tanan, -ang sabi pagkatapos. -Mukhang Nanay na 'yang ka sama mo, e ..• nagtanan! . . . Lisensiya! Dali. .. ! Kung di .. Iamang alagad ng batas ang kaharap ni· ya ay malamang na may ginawa si Boding. Talagang hindi niya nagustuhan ang sinabi ng bagad hinggil kay lnyang. At sa sama ng loob at sa galit sa hagad ay ibinigay ,na i~'::;~;R li~~~~i;;~o ang -Sige, sa Obras mo na kunin 'to, -anang hagad nang maabot ang lisen· siya ni Boding at mabigyan siya ng TVR. (Jkalawang Dagok) Pagkaraan ng dalawang araw at tatlong gabins pagtatago ay umuwi na sina Boding. Ang dyíp ding yaon ang dala nila ni lnyang .. -Huwag kang mag-ala. la, Boding, magtitiis ako, -aliw pa ni lnyang sa asawa habang tumatakbo ang dyip. -Hindi mo masasabi 'yan, gaya ngayon, wala akong lisensiya... Mga llang 11.raw akong hindi makapaghahanapbuhay. Makapagtitiis ka ba ng gutom? Baka sa amín, nagdidildil na ng asin ngayon, e, . -Kahit na ... -Wala kang alam na isagot kundi kahit na ... Kasi, nagyaya ka kaagad e .. Mag·iipon muna s~ na ako e... Ngayon, ano'ng iipunin natin, tiket ng TVR! · -Anong TVR? Magka· no'ng premyo no'n? Ang pagkakatapak ni Bodin~ sa gasolina ay napadiin. Natuwang-nainis siya sa tanong ni In· )yang. Bumilis nang kaunti ang dyip. Nguni't bigla niyang napabagal uli nang makita niya sa salaming panlikuran ang korte ng isang bagad .. Hindi nakaimik si Bo· ding. Hindi pa niya nakukuha ang kanyang lisensiya. Hinintay na lamang niya ang mangyayari. . , Ang hagad ay sumabay sa · kanila. lyon din ang nakahuli sa kanya at ku· muha ng kanyang lisensiya. lpinarada ni Btiding ang dyip. Habang lumalalapit sa kanila ang hagad ay pilit na pinagbabago ni Boding ang tabas ng kanyang mukha. Pinafungkot niyang mabuti. -Lisensiya? Hindi nakapiyak si Bo• ding. Naisip niyang alam ng hagod na hindi pa niya nakukuha ang kanyang lisensiya. -Mahilig seguro sa pa· mamasyal 'yang misis mo, 'no! ... Kahit wala kang lisensiya, 1!, kasama! N apairap si lnyang sa hagad. -E, maaari hu ha, tsip .. .'-nakuhang masabi ni Boding. -Talaga hu'ng nagtanan kami, e ... Ngayon lang kami pauwi.,, -Lalo niyang pinalung• kot ang kanyang mukha. -Baka hu maaaring. , . -Walang maraming kiyaw-.kiyaw, akina 'yang 'binigay ko sa 'yong TVR. Ibinigay ni Boding ang kanyang tiket. . . Inabot iyon ng bagad at binasa, sinulatan at saka ibinalik sa kanya. Sinuspindi siya sa pagtsutsuper. (Ikatlong Dagok) Sa pag·uwi nina Boding ay walang nagawa ang kanilang matatanda. Pagkatapos na sabunin silang dalawa; pagkatapos magiiyak si Aling Ingracia; pagkatapos dagukan ni Mang Turne si Boding; pagkatapos baknatan ng usap ni Aling lngga si lnyang; pagkatapos mag· susuntok sa hangin si Mang Dorong ama naman ni lnyang, inareglo '· ang kasalan. Naging ambisy n na raw ni Mang Doro sa simula't simula pa na makasal nang grande ang sinumang anak niyang babae. Hindi - nakatutol sina · Mang Turne. Bakit isa pa'y kaisa·isan_e anak nila si Boding. Napilitan silang ipagbili ang isa sa dalawang kalabaw na ipinangsasaka nila. Ang la· hat halos, dahil sa kulang pa sa damit nina Boding ang pinagbilhan ng kalabaw, ay paamut-amot na lang. Nagsitulong din kina Mang Turne ang kanilang mga kamag•anak, p a t 1 ang kanyang mga kakilala't kaibigan, · kasama na ang kumpare niyang taga·Kaingin. Ang Kumpare niyang taga-Kaingin ang sumagot sa karneng ihahanda sa kasalan. Sumapit ang araw ng kasal ... Sa pag-aarimuhanan pa rin, si Boding na ang nanundo ng mga bisita. Sa nayon ay walang trapiktrapik, sabi ni Mang Turne, kaya nagtsuper din si Bodin¡? kahit suspendido na. Hakot dito, hakot doon ng mga bisita ang ginawa ni Bodin~... Lusot di to lusot doon ang patakbo ni ya. . Pana y ang kanyang pag~overtake .. . Al kamalas-malasan (ito na seguro ang ikatlong dagok), may nalampasan siyan,g dyip ng PC, At kamalas·malasan pa rin, traffic commission pa ang natapatan ni Boding. Lagot. Sinita siya. , . Nguni't nanatiling hindi kumikibo at hindi kumikilos si Boding... Pinipilit sana niyan~ maiyak, nguni't ayaw namang lumabas ang kanyang luha. -E, tsip.,, Axaw lang ng kasal ko ngayon. Kinukumbida ko na lang, , . -Anong kumbida '! - Mabagsik ang PC -Bastai ilabas mo'ng lisensiya mo nang wala ng maraming usapan.,, N apilitan nan2 magtapat si Boding. Sa pagbahakasakaling kaawan si• ya 'y sinabi na niya an¡ katotohanan -wala siyan.2'. lisensiya, suspendido siya. -A, gano'n ha? -patuyang sabi ng PC. -Puwes,_kung talagan.e;'ikinasal ka'y sa municipal jail kayo mag-honeymoon ng asawa mo ... Wala ka palang lisensiya, arya ka nang arya ... Tena. . Ihatid mo muna 'yang; mga sakay mo. Nagugulumihanan.I? sumalubong kay Boding sina lnyang, Aling lngracia at Mang Turne nang makita nilang may kasam a n g PC si Boding. Ipina.liwanag ni Boding ang lahat. .. Nang malaman naman ni Mang Turne ang istorya ay nakiu• sap sa PC ... -Aiam n'yo'y talagang: minamalas 'yang anak ko, e. . Baka maaaring sa susunod na n'yo siya hulihin ... -Sabagay, Lolo, pag may nakaalam na pinatawad ko 'yang ana~ n'yo, -sabi ng PC na tila tipablan ng pagmamakaawa ni Mang Turne at Aling; lngracia, -e, tiyak na mapapasama ako ... -'Ku, umasa ka y o, kapteyn na walang makaalam nito. (N akagawian nang tawagin ni Mang Turne ng kapteyn ang sinumang sundalong makaharap niya). Nagkapatawaran ... At sa laki ng pasasalamat ni Man.!? Turne ay pinilit niyang makipag-inuman sa kanila ang PC. , Sa inuman dumating ang tunay na ikatlong dagok. (Baka nakalimutan na ninyo ang Kumpare ni Mang Turne na tagaKaingin, 'yung sasagot daw sa karneng ihahanda, na tumupad naman sa pangako.) Patuloy ang inuman. Nguni't hindi nahahalata nina MaJ:?-g Turne ang paglasap-lasap at pagkilakilatis ng PC sa pulutan nilang karne. At nang hindi na makapagpigil ito'y nagsalita: Loto tila kalabq.w itong pulutan natin ... Natutuwa pang sumabad ang kumpare ni Mang Turne na siyang nagdala ng karne: -A, segurado, kapteyn ... Kalabaw nga 'yan ... Ako ... ako, kapteyn, ang nagdala n'yan dito... -ang pagmamagaling pa ... -Alam ba naman ninyong ipinagbabawal ngayon ang pagpatay ng kalabaw? Si Mang Turne at ang kanyang kump<i:re ay nag. katinginan. -Malaking kasalanan hu 'yan... -ulit ng PC na masama na ang tingin kina Mang Turne at sa kumpare nito. -Alam ba ninyong maaari kayong mabilibid sa ginawa ninyong iyan? Bigla rin ang pagsagot ng Kumpare ni Mang Turne: -Ha, e ... alam n'yo, kapteyn, ang kalabaw na 'yan e, sa kumpare ko at siya ang nagutos sa aking patayin iyan ... Ang PC ay walang imik na tumayo. - -Ikinalulungkot ko, ka,ilangang sumama kayo~ngayon din sa akin. . Talagang ang isang ito'y hindi ko na mapatatawad ... Magagalit na sa akin pati ang Presidente .... Si Mang Turne ang ang mga matang nakatiinakay ng PC. Nananalim tig siya sa kanyang Kum• pare. Nan.I? malaman naman ni Aling Ingracia ang nangyari ay umaldabis na nang panangis. Nagulo ang kasalan! (X) ----000-Ang Dakilang... . (Karu9long 11g nasa pa!i. 121 kalagayan ng kanilang hayan, -K.inakailangang magkaroon tayo ng isang pahayagan upang siyang magbandila ng atin_g mga dakilang layunin. lsang pahayagang magsisilbing tinig natin at siyang magsisiwalat n,1? mga kahirapang dinararanas ng ating mga kababayan sa kamay ng mg8. kastila! - matigas na nasabi ni Graciano sa kalipunang iyon n,e: kanyang mga kabalat. Lahat ay malugod na sumang-ayon sa mungkahi ni Graciano, kaya't hindi naglipat-araw ay sumulat ang binata sa kanyang mga magulang at humihingi ng salapi upang makapagtatag ng isang; malayang pahayagan. Noong taong 1888, ay itinata,1? ni Graciano sa siyudad ng Barcelona ang pahayl:!gang .. La SoÜdaridad" at siya ang naging LJnang patnugot. Sa pama~ mngitan ng pahayang iyon ay ipinakipaglaban niya ang mga sumusunod: Kalayaan sa pamamahayag; Malinis at mabuting pamamahala ng pamahalaang Espanya sa Piliplnas; Karapatan ng mga paring Filipino. . . mahalinhan ng mga Piliptno ang lahat ng mga paring dayuhan; Kalayaan ng sarillng kuru-kuro; ~::i~:;:~~l s a mi a A n g katalinuhan ng isan,e: tao ay hindi kailangang hadlagan ng manlu lupig na kapangyarihan. - Bilang isang mangdirtgmang patnugot ng "La Solidaridad" ay Iubusan niyan.I? tinalakay ang; mga pagmamalupit na ginagawa ng mga paring kastila sa kanyang mga kababayan. Kailan man ay hin<Ji siya sinagilahan ng takot at sa kabila niyon ay lalong naginJ:! mabagsik ang kanyang panulat. Nang swnapit ang ika15 ng Disyembre, 1889 ay isinalin ni Graciano ang kanyang karapatan bilang patnugot ne: "La Solidaridad" sa mga kamay ni Marcelo H. del Pilar. Gayan pa man ay hindi pa rin siya tum_igil sa pagsulat ng mga lathalain. Sa kanyang mga lathala ay hindi lamang ang tungkol sa pagmamalupit n_g mga kastila ang kanyanR'. sinusulat. Ipinakilala rin niya sa daigdig at sa matataas na pinuno ng pamahalaang Kastila sa siyudad na iyon na ang mga Filipino ay hindi mga Indio na tulad ng itinatawag sa mga Pilipinong naroroon. Ipinakilala niya ná tayo man ay may katutubong awiting dapat ipagmalaki. Bilang katunayan. ay isinalin niya sa wikang kastila ang mga katutubong awitin sa sariling. baya~ na tulad ng Lolay ng Iloilo at ng Balitaw ng Antique. Sa pamamagitan din ng kis• lap flJ? kanyang diwa ay hayagan niyang sinabi sa pamamagitan ng mga pahayagan na kung ang maling pamamalakad ng Efa.mahalaan,e: Espanya sa Filipinas ay hindi magbabago, ang mga Filipino ay maaaring mag-alsa laban sa banitang nakasasakop. Hindi lamang sa pahayagang "La Solidaridad" sumulat ang dakilang propagandista. Sa "Los Dos Mundos" ay sumulat din .siya ng mga lathalaing an2 bawa't kataga ay naghihimagsik: at humihingi ng katarungan para sa kanyang hayan. Nang sumapit ang buba~~ n:a~~~;:Jga~i ~u:~ Pilipínong nakikipaglaban sa ikalalaya ng kani· lang bayan. Kinapos sila sa gastusin, · kaya ang ginawa ni Marcelo H. del Pilar ay inutusan si Graciano na umuwi sa sariling hayan upang maka-· hin,e:i ng tulong sa mga kabab8yang may mabubuting kalooban. Si Graciano ay umuwi AMA NAMIN ... sa sariling hayan noong taong 1890, N agtuloy si ya sa M.aynila at sa bahay ni Moises Salvador sa purok ng Sampaloc tumigil na pangsamantaJa. Ipinagtapat ni Graciano sa kaibigan an,1? kanyan.I? layon sa pagkakauwi at iyon naman ay hindi nagpabaya. Kusang-loob ·na tinulungan anJ:! binata sa pangingilak ng salapi. Sa loob ng ilang buwan ay nakalikom sila n,e: sapat na S'alapi, kaya't ang binata ay bumalik na sa piling ng kanyang mga k a b a 1 a t sa Barcelona, Espanya. Nang dumating si Graciano sa Barcelona ay kasalukuyang may suliranin sina del Pilar at Rizal. Nang makita ng dalawa ang kanilang kaibigan ay agad ipinak:ita .!ing pahayagang kinatathalaan ng isan2 artikulong tumutuligsa sa mga Pilipinong na sa bansang Espanya. Biglang nag-init ang ulo ni Graciano kaya nang gabing iyon ay agad siyang sumulat ng sagot sa nakalathala at ipinalathala naman sa pahayagang "Los Dos Mundos" na siy a n g pinakamalaganap na pahayagan sa siyudad na ij'On. Upana- lalong maging mabisa ane kanilang pagtuligsa ay naimungkahi ni Graciano kina del Pilar at Riial na kun,1? maaari ay bigyan nila ng isang bangkete si Don Fernando de Leon y Castillo, at sinabi na niyang ang taong iyon ay malaki ang nagawa sa kapakanan ng mga Filipino noong maging (Panowagan sa i.sat1g Amang lmnisan sa ,Tarili119 tahanan) Ami n1mln, m11d1n mo 1n1 1min1 k1l191y1n. . _ Magmul1 n1ng k1ml'y iyeng iw1n, n1p1w1kawak n1 1n9 1tin9 klbuh1yan9 unti· unting n1itat111 H tul o n11 m111111n1n1 p1wi1. N11yon, 1n11 1ting tah1n1n ay · unti· unting in11111y, dumurupok ... lt n1n111n11anib n1 tuluy1n1 gumuho. Sa p11no, .ikaw r1mang 1ng' pin1k1m1tlb1y n• h1llgin1 undlgen ng t1h1n1n1 itol B1tid n1min1 nili11n mo klmi d1hll SI l1lon11 lftll'I d1ki11n9 layunin. N1is mong m1hp1glingkod 11 1tin1 b1y1n k1y• pum1gitn1 kl 11 l1r1n111n ... Hindi m1S1m1 ... lt H k1totoh1n1n, n1pulon11 na 11 iyo 1ng m1ramln11 l1urel n1 di m11agaw ng slnuman, naisln rn1n nllang 1ngklnin. Sub1lit m111kl1pl 51 kabil1 n11 9ln111w1 mon11 pi9p1p1k111klt. . . k1t1k1t1k1ng m1y mga' n1mu· muhi pa 11 iyo at n1i1 kang S1buy1n n11 pulikl (T1l1g1n9 llku n1 y1ta H mundon1 ito ni magkaroon nt m11 k11w1y 1n11 i11n1 n19pap1klgitingl) Ano n111yon 1n9 n1k1t1kd1n11 t1muhin mo p1gk1tapos ng l1hlt ... ? Ano 1n1 k•· buluhan ng m11 papurlng luukol 11 lyo, kung 1i1ipot nam1n ang m111 t1on111 11agaw1 ng lahat nan9 klp1r11n1n up1n1 ikaw 1y ib•1Hk at dulut1n ne 11111 k1llg•li111n? Di· yata'I iyan p1 an11 iyong 11nihln ... ? M1S1kill ...... T1l111n1 n1p1k1S1kitl Kaya, urnuwi kl n1 11 atlng t1h1n1n ... k1il1ng1n k1 n1min. Tulun1•n mo k1ming m1k•bangon 11 k1w1w1ng kll1111y1n pagkllapos mong m1klp19lingkod SI ibang ki· napal. N1ibig1y rno n1 1n1 11 g1nan11 k1nll1. . . 1t wal1 nang makHusumb•t S1 iyo bumalik ka m1n 11 S1rlli mon1 t1h~n1n - na siy1ng une 1t hi1it sa l1h1t 1y nang•ngailangan ng lyong klling1l Ama n1min .. , bum11ik kl s1 1min11 pilingl -Dlyunyor ministro sa Pilipinas. sa pagkakataong iyon ay hindi lamang si Don Fernando de Leon y Castillo ang kanilang aanyayahan ldmdi pati na ang matataas na tao ng pamahalaan at lipunan ng lunsod na iyon. Ang .· dalawa ay hindi tumutol sa mabutin¡:¡; mungkahi ni Graciano. ~!ndi naglipat-linggo at tsmagawa nila ang balak. Hindi naman nasiphayo ang tatlo pagka't ang lahat ng kanilang pinadalhan paanyaya ay pawang nagsidalo. Sa "pagtitipong iyon ay nagtalumpatí si Graciano Lo pez Ja e na at ininsan pa nivan'! tinalakay ang nalathala sa isang pahayagan na tumutuligsa sa ~a Pilipino. af gayon .n ang mga dákilang simulain ng "bayang api." "Ang kalayaan ay isang termometro patungo sa pag-unlad ng isang bayan. Sa Pilipinas, ang kala.: y_aan ay isa Jamang madihm na pana~inip. Papaª~º- ~aipakik1lala ng mga P1hpmo , . ~ng kanilang mga s!inling katangian kung ang nagiging bunga ng . bawa't buting ka~ lang magawa patungo sa kaunlaran ay tinutumbasan lamang ng kaparusahan... ang sila ay barilin sa. parang ng Bagumbayan o dili kaya ay ipatapon sa pulo ng Marianas ... " Napatigagal ang mga nakikinig sa mga binigkas na iyon ni Graciano. Sa kanilang sarili ay na- , patotohanan nila na ang mga Pilipino ay sadyang "may Halabas" kung mapagkalooban ng ganap na kalayaan at pagkakataon sa ~~pakanan ng kanilang sanh at ng kanilang b4yan. Matami pa . sanang bagay na magagawa is Graciano na pa..wang mahalaga sa kapakanan ng kanyang bayang tinubuan Nguni't ang mga iyon a.Y hindi na nangyari nang ang dakilang prlSpagandista ay maratay sa kararndaman sa isang pagamutan sa siyudad n2 Barcelona. Sa kanyang pagkakasakit ay walang laging na sa kanyang tabí kundi si Marcelo H. del Pilar at ilang m.atatapat na kaibigan. Hindi nagta~al ang karamdaman ni Graciano, at noong ika·20 ng Eenero, 1896 ay binawian siya ng buhay na hindi man lamang naki· kita ang naging bunga ng kanyang mga pagpapakasakit tungo sa ikalalaya ng kanyang hayan. (X) Mga Suliranin •.• (Karug. ng nasa p. 8) n2 lakas ng loob na ipagtapat sa iyo ang kanyang nakaraan. lnaa~ahan ko namang kapag nagawa mo ito ay lalo niyqng makikilala an2 iyong katapatan al kade.kilaan, sapagka't sa isang pangyayarinJ¡ tulad ng binanggit mo ay hil'ldi madali ang magpatawad at lumimot kung hindi talagang tapat ang pagmamahal na iniuukol mo sa kanya. - MARISSA· --oOoSining .•• (Karugtong ng 11a sa pah. 11) kayo'y may patutunguhang mahalagang bagay o kaya'y kayo'y rnaysakit at hindi maaaring paki· harapan. Mabuti na ang maging magalang kaysa lurnikha pa ng hindi kanais-nais na paki.kipagta· lo o kagaspangan ng asal upang di kayo makaroon ng kaaway. Kung rnagalang ang isang tao at mabait makisa:ina aj- iginagalang din siya ng iba, subaU't kung_ rnagpapamalas ng kagaspangan ng ugali sa iba ay mawawalan stya ng kaibigan at paggalang mula. sa kapuwa. Ang isang maliit na ti• nitirahan ay hindi sulirani~ sa · pagkakaroon ng ::1~~gX~~u~~~g ~¡~·fo:~~¡ =n~arga ng ating karl_tu- yang sakit na nagparatay sa kanya sa banig. Siya namang pagkarinig nila ng hihip ng sirena babala ng panganib na dumar&ting. Dali-daling nagpanakbong patungo sa hukay sa likod-bahay sina Fred at Victor, kasunod sina Aling lnggay at Mang Ka1·yas. Nang. balingan ng tingin ni Mario si Aling Sinay ay nakita niyang nami_milipit ito sa sakit. Hindi lumalayo si Linda sa tabi ng ina. buffet" ay higit na naba- Dalidalini;t umalis is Mabagay sa maliit na apart- rio. Nang bumalik ay kament sapagka't ang mga sama na ang rnag-ina ni panauhin ay maaaring Linda na may sunong na maglingkod sa kanilang tigisang balutan. sarili O.t tatamasahin pa Dati nang kakilala ni n!l~ ang pagpapalagayang Aling Sinay ang magh1g1t kaysa malawak na ~ asawang Mang Kai'yas at pook na pinagdarausan Aling lngg¡i.y- Sinalubong ng kasayah:..\1. ni Aling Inggay si Aling . Kung magpapasayaw sa Sinay, at tinulungang myong apartment sa Iun- mag-ibis ng sunong. s?d, gumamit __ ng mati- . Palakad na sila nang tmgkad na kulay ng kot• b1glang sumpungin ng so at bagayan ito ng kulay sakit ng tiyan si Aling ng lobo na nakakabit. sa Sinay. lyon · ang dati ni- (ITUTULOY) m1ku~~¡~:· naman ang - - - - - - - - - - - - - - - - ~!~~~g P~~~~~J~~.ªh~~~~~ Sa Ugat... m~~t~~~1:~:~i Pty~f~ ~giging pangit para sa (Karuglong 11g na sa pal!. 111) ay, hyak na hihilinging inyo ang humingi ng pau- makausap mun·a ang akng man hin sa hindi pagdalo may g a w a in. . . Ang magulang. Ayaw kong kung kayo'y nakararam· taong talagang nagnanais gambalain ang magulang dam Dg pamirnigat ng ka. na gurnawa ay laging na- , ko pagka't natitiyak kong ~~~d~~~~~I~~~l~r:ni1ok~ ka~~t!~~ nga~ag::aw~ga ~:p!iª~!~a~;1:ftr:~~ nag.aanyaya upang mai- unang araw ng aking pag- iyon. At ginawa ko ang saayos ang l"llga bagay-ba- hahanap ng gawain. Su- tangin_g luiias. Hinikayat gay at hindi kayo asaban bali't hindi rin ako nang- ko si Lydia na pakasal sa pagdalo. hihinawa- Araw-gabi'y na kami nang lihim. Nanaglilimi ako. , . Ang su4 tupad ang arning pangaliranin ko'y hanapbuhay rap nang walang nakata'-·f:·Sa lbabaw ... (Karngtong ng 11a Ja pah. 15} bag ang kalooban ni Mang Karyas. -Bumalik ka na sa ka• nila, -aniya sa anak. - Sabihin mong parito na. Huwag na 'ika mo silang magdala ng mga palayok at pinggan. Mga damit na lamang. Baka hindi paano ko maluluna- talos. Umupa kami ng san iyon? isang silid. Wala kami Nabalitaan kong 'mala- ni ano mang kasangkakas' at hindi mahiya ng pan. Napakaliit ng kinikisino mang pinuno ng iba't ta ko. Subali't hindi rin iban_g tanggapan ang kali4 ako nasiraan ng loob. him ng gabinete sa Mala- Walang suliraning hindi kanyang. Paano ko mala- nalulutas, n a i S as aloob !apitan ang taong iyon kong lagi, n_ang hindi ako mabibigo? Nanghiram muna kami Kailangang tuntunin ang sa kasera ng mesa at ugat. Nabalitaan ko, ring u Pu a n. Pinagtiyagaan may isang matalik na muna naming gamitin ang kS¡ibigan. ang kalihim na tagpiang kulambo at pu4 hindi maaatim na hiyain nit na, banig. Una nanita. Paano ko rnalalapi- ming binili ang mga pa4 ANTO: Ngayon ko lang nalamang lahat pala 1'.19 dalaga rito sa ating n11yon ay ayaw pan9 mag..asawa, TIBO: Pa'no mo nalalaman? tan ang kaibigang iyon? ngunahing ka i langan:· Nakibalita pa ako. At na- isang kalderong saingan, tunton kong isang kamag- isang lutuan ng ulam, anak kong taga-Naik ang dalawang pingg&n, dalamaaaring makalapit nang wang pares ng tinidor at di mahihiya ng kaibigang kutsara at isang baso. iyon ng kalihim. lyon ang Nangbihirarn na lamang· ugat!.Iyon ·ang kalutasan! muna kami ng kawali. At, nap,asok ako sa isang Hánggang sa mabili natanggapan. mang lahat sa p$Unti·unti· Nakapag·aral ako sa ang mga kailangang ka1sang litaw na pamanta- sangkapan. san sa gabi. At doon ko Nagulat na larnang ang nakilala ang kauna-una· a k in g mga magulang hang babaing natutuhang nang matalos nila ang ANTO: Isa-isa kong niyayang pakasal sa akin, a, w•· lang pumayagl NENE: lnay, ba't n'yo inibig ang Tatay? INA: 'Yan din ang mataglll ko nang iniisip, anak. NENA: Honey, ha9k11n mo akol TINO: Alisin mo muna 'y11n9 lipslick mo. Mahirap na, malinaw na abidantiya 'yan. BINO: (Lning) Utang na loob, p•bayaan mo 'kong umi· nom n1n11 uminoml Ano'i;:ig pakl•lam mo kung m11· matay man ako sa kaiinom? ANDOY: Wala nga. 0 Paro, •nak ka ng Tatay mo, aking alak'yang iniinom mol pakaibigin nang taos ng katotohanan. Noon guaking puso. Naging mala- mawa ng hakbang ang ki ring suliranin ko ang aking ama upang makipagligaw kay Lydia na pag·ayusan sa mga maguisang mailap at mahin· lang ni Lydia. Naayos nahing babae. Subali't na- man ang lahat. ~~~;oann:0 k=~~u~:~t ~1 su~~~:f ~! ~~an~~g ~~: nakuha ko siya, ay napak:alubha at hindi Nagkasundo kaming pa- ko makayang ihanap ng kasal. Isa Tia namang suli. kalut8san. lsinangguni ko ranin iyon. Natatandaan iyon sa akin~ ama pagko ang malimit sabihin ka't lagi akong Jigalig. ng aking ama... Napakabigat na dalahin -Sino man sa mga ng puso nng panibugho. anak ko an_!! rnag·asawa -Karaniwan lamang ay nais kong magsarili iyan sa bagong nag_na agad upang marana· aasawa... lalo pa nga't san ang magdala ng pa- ganyang maganda ang nanagutan. At kung lala- asawa mo. Nguni't ito an¡ t~i~fn ay;: at~ngs:ag;~: masasabi ko sa iyo: Ang ~~--·~ar."SIN NG BAGONG BUHAY - ENERO 7.7, 1957 (Buklatin sa pah. 31) ~NDRAKE ang SALAMANGKfRO mnaLEE FALl(•t PHIL PAYIS SA~LAfJ NG 1<N3A /~f"=.UKUL.AM: ISA.,.. 1SArJG"'"P1NAP~KAIJG ~ TAUHAN t700/'l 5A U1251S rJG •IOA~L-ANG MArJ.GOl<U~ -11-11 - SW5Uf-.10l7: BA60NG f:l\k:rµP~ANENErtO 27, 1957 - MAGAllN NG IAGONG IUHAY-4.1 !AN:O PANG/\LAN NG MGA TAUHAN AT ANG MG4. PANGYAYARING BUMUBUO SA MGA KUWENTONG NALALATHALA SA MAGASING ITO AY PAWANG KATHAi'llG-ISIP LAMAN G NG SUMULAT. ANG ANO MANG PAGt<AKAHAWIG SA TUNA Y NA BUHAY O PANGALAN NG SINOMANG TAO, BUfot.AY MAN O PATA Y, AY ISANG PAGKAKATAON LAMANG NA DI SINASADYA) 12-MAGASIN NG BAGONG IUHAY - ENERO 27, 19$7 Al\IG MGA WEGONf • ENERO 27, 1957 - MAGASIN NG IA.GONG IUHAY-11 14-MAGASIN NG BAGONG BUHAY - ENERO 27, 19S7 D':X,:V~!:~~A IMY /1Ñai:Jt4NAN AJs Kvao }J/Mt;tJgn,~NAJCffA. .,,,...._SALAP< ~ lJl~A174.. P~LQICA, NIYA ~.$ACl~.~AYAM9 '5A.f...Al>J A.T fNIWA#I A/18 SA,~.Mw; IM.Ut.IJNAAI 51 AJIG;;us7z,·r~AJ08'7A'Y /JIVS/P /IA &4JG-\ AM9 ~l'IDN~MASP'V Pl!Lf'r ~ 1'!.S~ASO ~ i<APYMJs 6iMAY,,.-,. /ptlJA6iVAA,G MJ...AGANI.-' ---, ENERO 27, 1957 - MAGA.SIN NG IAGONG IUHAY-U 26-MAGASIN NG &AG0NG BUHAY - ENERO 27, 1957 ANG aking kasciysayan ay isa nang bukas na aklat. Marami na aog nakababatid. Nguni't mina• rapat kong muling isalaysay ngayon upang maging salamin ng aking kapwa, sapagka't may iti• nuturong magandang ara l. Binatilyo't dalagita pa kami nang lihim na mag1Ui7U&Il !li Lena. Ang ~ng pagmamahatan ay tinaglay nam,in hanggl!qg sa kami'y geaap na lñaging dataga at binata. -DiyatWt si Lena ang napili mong mag-ari ng iyong panga!an 'l -nasabi sa akin ni Ama nang ipagtapat kong kami'y nagkak¡i.ibigan ni Lena at nais na naming J'lumagay sa tahimik." Ayaw sila kay Lena sapagka't mahirap, bukod sa walang naabOf. na mataas na pinagaralan. Ipinagtanggol kO ang aking kasintahan. Sinabi ko sa aking ama na ang kaligayahan sa .Pag-aasa';.ª s:Íap~~n:it :ta~8~~~~ ngan. lpinakipaglaban ko ang aking karapatan sa pag-ibig. At nanaig ang aking k~yaan sa paghirang ng kaisang-puso. Tutol man ang akini:t mga magulang ay napakasal kartü ni Lena. Naging maligaya ang amin.lil'. pagsasama. Ang akala ko'y hindi na. n;iangungulimlim ang langit ng aming pagmamahalan, hanggang sa sumapit ang lsang maulap na yugto sa aminJ? buhay. Isang kapitbahay namin ang naging sanhi ng lahat -si Marta. Nagka· roon sa akin ng pag·ibig si Marta sa kabila ng pagkabatid ni y a n g ako'y mayroon nang pananagu• tan. Inakit niya ako nang gayon na lamang... hanggang sa ganap akong ma· tukso ng kanyang kagal\· daban. At naging malimit ang lihim na pagtatagpo na• min ni Marta. Nagpapa· lipas kólmi. ng maliliga· yang sandali sa kung saan-saang pook. Unti·unti ko nang napabayaan ang fongkulin ko sa aking asawa, Hindi lamang iyan. Dumating: pa ang araw na naging laging mainit ang aking: ulo at si Lena a n g napagbubuntuhan. Malimit ko na siyang da· ragan, hanggang sa nang lumaon ay natuto akong magbuhat sa kanya ng kamay. Aywan ko kun¡¡ bakit ako nagkagayon .. Talaga yatang ang lala· king may ibang kinahuhumalingan ay nakagagawa ng mga baga y, na hindi marap~t sa tunay na kabyak ng c;libdib,. Subali't nag~ng rnapag. paumanhjn si Lena. Kahit na nala.man niya anc katotohanan · tungkol • amin ni M_arta ay wlij_a man lamaitg ,siyang Q1nanggit tungkol dooh. Hindi niya ako pinagsabi .. han, o sinumbatan man lamang, bagaman di naka. kaila sa akin ang lihim.na pagdurogo ng kanyana puso. Lumubha ang kalagayan ng mga bagaybaa:ay, nang · isang araw ay. umu• wi akong lasing pagkatapos na mfl:gtipan kami nl Marta sa isang otel. Talampakanlil: sinabi ko k&.y Lena na mayroon akong ibang inilbig. Na siya'y kalabisan na sa aking bu· hay at higit akong magiging maligaya kung si· ya'y mawawal.a na sa aking landas. Tulad ang dati, hikbi lamang ang naging katu· ~1.man sa akin ni Lena. Hindi siya nakipagsagutan man lamang &a akin. N anatili lamang si yang nakatungo na na, natak ang luha. Nang gabing yaon, na:ging magiliw sa akin si Lene.. Hinaplus·haplos pa, ako sa noo samantalang kami'y nakahiga ... -Alam kong nanghihi• nawa ka na sa akin, -gu~ magaralgal ang tinig niyang wika.. -Nguni't ito ang tandaan mo: pinakai· ibig kita, at ano man ang mangyari ay ikaw pa rin ang panginoon ng aking puso! Mahigpit pa nfya akong niyakap na walang tigll ang pagpatak ng kanyang luha. At iyon na ang huling gabi .ng pag-ibig sa akin ni Lena. Kinabukasan, "Klnebuk11H, ned1tn1n ko n11 femef'I nt ••• • nang ak?'Y umuwi ng bahay buhat sa aking pina· pasukan, ay na'ratnan kong isa na ·siyang bangkay. Sa ginawang pagsisiyasat ng mga tiktik, lu· mitaw na urninom ng maraming ta b 1 et as an.g akin~ asawa -isang uri ng la\Jletang pamawi n~ kirot at sakit .üg u!c. ?-:fa· sakit na masakit daw ang ngipin ni Lena, ayon sa ilan na.mine kap1tbahay1 gaya, binibigyan kita ng ganap na kalayaan. Alam ko ang dahilan np; lahat, si Marta. Kaya, upang maging 1 u b o s na ang jyong kaligayahan ay ku~ang kikitlin ko ang aking buhay· sa isa_ng naibang kaparaanan. Magdadahi· lan akong masakit ang ngipin. lpamamalay ko sa ating mga kapitbahay at iinom ako ng maramiqg ~letas na pamawi ng kasala ... ang kadakila in n.I? aking asawa. Subali't huli na ang Iahat. Wala nang ka~ara· anang maaari akonE¡ ga· win upang maibalik ko siya sa aking piling. P~.o•ap<tl- ~ ¡,..~ ka""'I ~ ee,.;+o R. cad;z. Kaya nga ako ay nagkawal. Ang nagawa k o n g pagkakasala s a aking kabyak ay sinikap kong mapagbayaran sa paglilingkod sa aking hayan. Subali't malimit ko ring mapanaginip si Le'na. Sa palagay · ko'y hinihintay niya ako . s• kabilang bu hay. Sa kabila ng lahat ay minamahal pa rin niya ako at pinatatawad, kaya nga naghi• hintay pa rin siya sa akin. At nakikinikinila kong kami'y muling magsasa· ma ni Lena sa ibang daig· dig upang doon ko ipadama sa kanya ang aking pagsisisi sa nagawa kong pagkakasala. Nalalaman kong susunod na rin ako sa kanya. Sapagka't ako'y may sakit, isang karam· damang ,hindi mapaga· ling n¡::: mga manggagamot. Hinihintay ko na lamang anp; aking hulingat marahil ay sumobr• ang- nainom na tabletas. lyon ang nakasama, kaya nadisgrasyang namatay. Hindi ko rin naiwasang lumuha sa pagkamatay ng aking asawa. Lalo na nang mabasa ko ang iniwan niyang sulat sa akin, na walang ibang nakababatid kundi ako lamang. Ang sulat na j.yon ay nanatiling lihim sa mahabang panahon, at ngayon. ko lamang ibinubunyag sa madla. Naito ang liham: Pinakamamahal kit a, asawa ko. At yayamang sa pagkawala_ ko ay doon ka n1.agiging lubos na mali· kirot. Nakasasama raw iyon, at maaari akong mC\matay. Kung magkagayon, mawawala ako sa iyo~ buhay sa isang kaparaanang hindi makapagdttdulot ng kaligali· gan sa sinuman. Paalam , . at naw,i'y maging maligaya ka sa píling ng babain11: ipinalit mo sa akin. -Lena. Hangga ngayon, mada• Hindi na nga magtata~:n:.ºn:f.a~ª~:na~~~~ns~ gal at susunod na ako sa ¡¡ko'y iwan ni Marta at kanya... kay Lena -sa. sumama sa ibang lalaki. aking asawa na masase.:1:~~~ 1:~at n~~ggdi;!~: bing isang babaing uliran kakaligaw -ko ng landas, sa pag-ibig at walang ka• ans nagawa' kong pagka.• pantay! (X) ENERO 27, 1t57 - MAGAIU. HG IAOOHO IUHAY-D 21-MAOASIN NG BAOOHG 9UMAY - ENERO 27, 1957 Ang mga blttlin ng Hollywood na magsisilabas iia "The Day of the 'l'rumpet" ng C. H. Santiago Film Organizaion ay na¡sidating sa Maynila noong Ling'go ng umaga. Naging masaya ang pagsalubong sa kanila na: mga piriuno ng C.H.S.F.O. ·at ns m,ga bituin ng Premtere Productions, · ·at kinagabihan ay hinand41an ~ 8~i;fn::~=.~ ma n~ mga mam;;i.rnahayag at fi.g inga bituin¡ Pilipino. Ang mga bituin-n~ Hollywood na magsistlabas sa "The Day of the Trumpet" ay si na Richard' Arlen, M y ron Healey, Bill Phipp:; at John Agar. Ang huli'y naging kabyak ng bituing si Shirley Temple ng Hollywood., Kasama niLang nagsisitupad ng mga pangunang papel sa nabanggit na pelikula sina Alicia Vergel, Pancho Magalona at Cielito Legaspi, sa pamamabala ni Direktor Eddie Romero. Nari~ kapanayamin ng mga mamamahayag, nagpahayag ang mga bituing Amerikano ng labis na k.asiyahan sa malugod na ~~:~::-a~i~~: lipino. 'SiMbi' ririfl; isan¡ lt'1'ang:,.e·S;.l ka:nir la ang . bai¡ .ea peli· k~,l>illp¡no il&•kasa· ma D&· .mga -bitltin& Piliplno: · K.ina~ diii ~g araw na dumatinQ sa Maynila ang m¡a bü.1¡1.i.ng amet!Jl:ano 'ay sin~ nane- 1';lpelikula ang "The JlJiY of the Trllm~t" sa V'lan, llokos· Sur· ·f:r!iaasahang . rn,ata~ ·ang pag~pelikula sa loob ·Jamanf! . ~ , ma,i.lding paú.bon upang ~ltanghal aa iban, -bansa. · Ang peJilrulang 'ilo a:y · siyang kauna-unahang pelik.ulan_g- PiUpino na iparna· mahagi sa may 4,000 dulaan sa &lados Unidos. Ang "The Day of the Tt-umpet" ay kabilan~ sa i:D.atbtánging mga pelikula dahil sa pangyayaring ·nilalabasa.n ng mga tan· yag na bituinR amerika~ n.o". Si MT. Arlen ay kila- · la na .r;ig madla at may tatlumpung taon. nang kacanann sa paglabas sa mga pelikula sa Hollywood. Si Mr. Healey ay Jumabas na sa may 400 pelilrulang <imerikano, kabi'.ang ang "Monsoon" na glnawa sa Ipdiya may llang taon na ang. nakalilipas. Si Mr. Ph1pps ay: Jumabas na rin sQ di-ma: bilang na pelikula at nakarating na sa Pilipinas noon-" mga unang araw ng liberasyon, Siya'y ka· bilang sa hukbong-dagat DI Estados Unidos at kasama ng mga kawal na nagpalaye sa Kapuluan, Samantala, si Mr. Agar ey naging oplsyal sa huk• bong amerikano, at lumakhi~ Pelik~i&ng-.ginampa~ nao nin, tt.ng "Samis of !~:.;Jt~rl" "s~!()r\v o¿r~ Yello.w, Rif>~<m". Tatagang ang "Lo "Waist Gang': éfY hi9di m11i.taJaki nAng gayuh• g•yon lamang. ni)~y .piná,.tutunayan ng iaang' pang"• l!r.:~w:Sg~~~:;:: ~~ro;: Jul.ing o¡¡ "llakallyon Sa m.ga baryo ng Mandayan sa Mindanao: Sa Fagdiriwang ng pista, ang pinal'a-ulo ng pamilya w tribu ay naghahagis ng isang sibat sa isang tumpok· "ª fH"H na n•kalagay sa isang di-maayos n• ,...., na pil'l•li.Ugir•.flt .. ~ ~•ong n•gsasayaw ng ··~n.digm~g'' s•r-•· l(Áp.g nu.a1pul niya ang mg• piti at m•yroong n~~, ang paniw* M..'y rM9';a~aroon ng sakuna sa kanilanCJ b<1yan,·; kun9 ..._ na1Mn9 m-...r09. •y tatangg,ap sil• ng biyaya, Lu~ na m.t..,;a kapa tMl',Mw:ng kaugaliang Pilipinong i,lmiiral hanffot"9 ng1yon ay MolJ pa'cj\,i.Mndog at pe.q.inqm n~ GINEBRA SAN MIGUEL Sa loob ng m•higit n•' ~ d.ung Non, ito .-nu kin•gigir.w•n H mga k•pistehr.t, •f mg• peqtitipon wp•gka't LASA ANG NAGSASABI! SumaWrap lalo an<J mg• im1min kwnC) ..,..., ~INHRA SAN MIGUEL. isang produkto ng LA TONDE:ÑA, INC. ENEllO 27, 1'57- MAOAllN HG U.GONG autlAY_. Sin• Emm• Al•11r•, Carm•n Sori-11· n:- at !..ourdes G•lici•. H iHng fa!po H "DALAWANG INA" n9 l.VN n• naglalar•w•n ng m•lung· '<d n• ku•ysay•n ng iung in•. .. 1bi11I• si Roslt• Noblt H P•9· ni' ni lhmon D'S•lva tungkol u 11W•k na hiyn. ~ o'y tagpo u º'DOKTORA MILAGROS" n• Fil•n· ::i¡ Piclures n• plnam"n•h•IHn ni J. V•I Rico <1.t tin•t•mpubn ni Fred Montill•. N•ghuhuntah•n sin• Diraktor Ar· rn•ndo Garces •I 1n1 ilang bituin ng "TARHATA" (Sampaguita). Ka. um1 u lar1wo1n sin• Fred Montil~~nE::ie Le~:'~~~ p:;;.~:lla:•~:~ Van de Leon, Rii: Miruol at Vic e•ievarn. IO--MAGASIN NG BAGONG IUHAY - ENERO 27, 1957 un ay nagkatuo/aan sila, sa. amuki na rin n_g tatlong lalaki, na magpustahan na n g kau•kaunti. B ilang pagbibigay, pumayag din ang tatlong kasa• pi ng "Lo 'Waist Gang." Nagpustahan sila sa la· rong "black jack". Nguni't nang matagalan, unti-unti nang. lumaku ang pustahan hanggaJ1g sa ang singkuwe-singkuwenta lamang ay maging piso•piso na, dala-dalawa:; tatlo-tatlo ... at hanggang sa umabot ng sampu-sam· pung piso. Napasubo ang tatlongartista, at nalaman na la• rnang nilang sila'y natatalo n_g malaki pagkaraan ng maraming sandali. An.e: ipinagtataka nila, sa tuwing maliit ang kani.lang taya o pusta ay tu• matama, .: nguni't kapa¡ malaki na ay talo~ At nadiskubre nila ang "milagro" nang dakong" huli. Dinadaya sila ng tatlong lalaki sa pamamagitan ng mah11husay na. kaparaanan. Kaya, hinuli nila sa aksiyon ng pagdaraya ang sumusuk· sok ng baraha. At mangyari pa, nagka• roon ng "bakbakan". Hi\1di napalampas ng tatlong b i t u i n ang ginawang "paglamang" sa kanila at gumanti sa pamamagitan ng balugbugan. Napadapa ang mga magdaraya at sa takot ay isinasauli ang natalong salapi ng tatlong artista. Nguni't bilang pagpapakamaginoo pagkatapos ng lahat, hindi na tinanggap ng tatlo. "Gastusin na lamang ninyo 'yan sa pagpapaga• mot ng inyong mga bukol!" ang sabi pa ni Zaldy. -oOoSa Ugat (Karug. ng na sa P· 20> ~bae, kahi't anong pa.ghihigpit ang gawin m'>, p¡¡:g talagang malikot a/f hindi rno masusupil ~t makagagawa rin kah1't papaano. Subali't kung magkagayon man, bagay na rnatibay ang paniwala kong hindi katulad na asawa mo an_g gagawa ng gayon, ay h1.1-wag kang hahatol agad at huwag kang maniniwala sa bali· ta. Alamin mo ang kato.tohanan, manubok ka, at kung mahuli mo, ay isauIi mo nang mahusay sa kanyang magulang at maghiwalay kayo. Suba· li't sa sandaling maki· paghiwalay ka ay huwag ka nang makikisama uli, Iyan ang "tandaan mo. Ganyan ang laleking maY karangalan! Sa pagouusap namm ng aking ama ay nasagi ng bisig ko ang isang bote na inuming pampalamig al nabuwal iyon. Napatama iyon sa orasang pangme:;a at sa pagkabigla ko'y nasagi ko pa ang mesa na ikinabagsak ng orasan sa lapag. Mahal na mahal ng ina ko ang orasang iyon pagka't umano'y kay tagal niyan.i¡: inimpok ang -ibinili niyon. Sa labis k o n g · panghihilakbot nang makitang nabasag ang orasan . ay iyon ang tinangka kong damput~n agad. Subali't rnaagap na nakapagsalita ang aking ama sa isang iglap. -Iyong bote ang dam· putin mo ... ! Dinampot ko ang bote na ang laman ay umagos sa mesa. -Punasan mo muna an_g mesa saka mo dam.· putin ang re:io. N ang madampot ko ang bote ay kalahati pa ang nalabing laman. -Kung hindi mo di· nampot agad iyan, di sana'y umagos na lahat ang laman niyan at nabasa ang buon_g mesa. Mabu· buo mo pa ba ang relo kung damputin mo man agad? Kinagabihan ay ayaw pang mag-uma-umalis sa dili·dili ko ang sinabi ng aking arna. Nag-ibayo tuIoy ang paghanga ko sa kanya. Mabilis siyang magpasiya, subali't tum· -pak naman, N agunita ko tuloy ang -ikinuwento niya sa amin1' minsan nang iisa pa raw an_g anak nila at ni hindi pa ako ipinaglilihi. Nabalitaan ng ama ko na may lumiligaw sa aking ina ... isang dating kaibigan niya na may isa na ring anak. Nanubok na min· san ang aking ama at napatun;:i.yang totoo nga a n g kanyang nabalita. Kung wala siya ay umaakyat ng ligaw ang kaibigan niya. Kunwa'y siya muna ang hahanapin at pag natiyak.nci. wala siya ay saka didiga nang_ hus• to! HinPi kinagalitan ng ama ko ang aking ina. Pi· nagpayuhan lamang na mag-íngat at maging han· dang lagi sa pagtatanggol. Hindi rin kinausap ng ama ~o ang kaibigan niya hinggil sa bag~y na iyon. Masaya pa rin siy8ng nakikipagbatian at hindi nagpapahalata .. Para· sa akin ay napakabigat ria Jalo ng suliraning iyon. Baka kung sa akin nangyari ang gayon ay magkimkim na ako ng poot laban sa kaibigan k? at maghiganti nang maraJ1a~. Subali't kaibang·kaiba ltll& ginawang pagluYs · hg akin¡ ama. Uan¡ *'' lbng dum•ting sa M1ynll1 noong Llnggo ng u ,...q1 1ng m111 bituln ng Hollywood n1 tina John Agu, Bill Phipps .1t Mvron He.ley up.1 ng m1111ll1bH u "THE DAV OF THE TRUMPET" ng C. H. S1nti190 Film Org1niH1tion. K1 11m1 nila u l1r1wain 5jn1 Prodyuser Manuel Vi1t1n, Jr, 1t Cirio H. Santiago, na'.Ututuwang paraan. A.t napakadaling gawin. Hindi 1'1Jlang niya iriakyat ng ligaw ang asa• wa ng kaibigan ni"ya. Pi· nadalhan pa nlya ng mga sulat ng pag·ibig. lnaraw· araw niya ang pagdaan sa harapan ng bahay at ka· hi't naroon ang lalakl ay tinatawag niya ang babae upang batiin lamang. Lagi siyang maraming &ina• ¡abi Nang minsang magdaan '°g aking ama sa hara· pan nJt bahay ng kaibigan niya ay naratnan niyang nagsisibak ng kaho,. ang 18.laki. Binaü .muna -niya ito saka tinaw.ag ang ba· bae. -lbig mo ba ng baya· bás? Dadalhan kita rito mamaya? -Oo. iyong mga hinog, hane? lpaninigang ko .. , :ijabalitaan na ng ka.ibi91111 ug •. aking ama ang iflnagawa niyang pagllgaw sa asawa nito kaya napakalimit mag•away ng mag-asawa. Pagkaalis ng ama ko noon ay · na.katikim ng sampal ang ba· bae. · Subali't sa kabila ng mga kitlupitan at paghihigpit ng lalaki ay napaibig pa rin ng ama ko ang asawa ng kanyang ka.ibigan. Gayonman · ay hindi naman niya "pina• patulan". Araw-a~aw naman ay kinukumust• ng ama ko ang akiilg ina at paminsan-minsan ay sinu91.lbukan. Jsang araw ay náklta rriyang nagpupumilit ang ~alaki na makaakyat sa aming bahay. Nang ipinid ng aking ina ang pintuan ay sa binta· oa nagswnikap na umak.· yata ang kabilgan ng aking ama. Subali't nang malapit nang malcaayat ay biglang isinara iyon ng aking ina at hinambalos ~f º t~:;d1a~!ki ~i:t~~;a:~ gaw at bumagsak sa lupa. Kinabukasan ay l..iyan~hiyang nakipagusap ang lalaki sa ak.ing -'Pare, marahil ay ito na ang magiging kahuli· hulihan,1t kahilingan ko sa iyo at inaasahan ko na-· mang hindi mo ako bibiguin k u n g gugunitain mong may mabuti rin naman tayong pinagsa• mahan. -Ano iyon Pare? -. nakatawang t.inong ng aking ama. -Kung maaari sana'y huwag mo nan'g ligawan ang asawa ko. . hindi ko na rin bibiruin si kumare ...• -Iyon laman¡:? pala, e ... masuswtod ang g u s t o mo, 'Pare ... ! Ncipatawa ako sa sandali ng aking pagm_umu· ni. Naisaloob kong lal)at nga pala ng suliraniti ay may kaakmang kalutasan. Gumaan•gaan ang dalahin ng aking puso. Ganoon ang aking gaga· win, naipasiya ko. Ngayon ay hindi ko na pinahihirapan ang aking s.arili sa paninibugho. At, napatunayan ko nitong mga huling araw na hindi naman mapanganib a.ng kagandahan ng aking asawa. (X.> Dambana._ (Karugtong ng nasa p. 17) isa ka sa mga dapat na· mini? kausapin. -Ano'ng nilalakad ninyo- at sino ang nagsabi sa inyong ako ang dapat n'yong kausapin? -Hayag na hindi pa rin makapaniwala si Ramon. -'Yon nga ang pag· uusapan natin, 'Igan! -'Yon nga, Partner. Malalaman mo ang lahat nang iyan ... Tena. Nag-iisip na napahakbang si Ramon. Sumunod siya sa dalawa na tuluytuloy na sumakay sa kan· yang kotseng nakahimpil sa di-kalayuan sa pintuan ng bakuran ng pamantasan. Sa inanyong yaon ng dalawa ay nagtiim sa kanya ane; isan¡( hinala. Napaudlot siya sa pagsakay sa kanyang kotse. -Bakit pati kotse ko'y kilala n'yo? -naiusig n~· ya sa dalawang nangaka. sakay na. -Wala nang maraming tanong, Partner! --mariing saway ng pangalawang nananalim na ·ang mga ma~. Si Ramon ay nagt&,Jjlgkang tumalikod dahil sa inanyo ng pangalawa. Nguni't n a kit a ni~·ang nagbunot ang unn. -Huwag kan¡:? magka· kamali, -matatag na bala niyon habang itinatapat sa kanya ang kanyon ng hindi mailantad na· rebolber. -Nakikiusap na sa iyo, ayaw mo pa. HaJi. ka na, sakay ! Hindi rin kumilos si Ra.mon. nag-aapoy ang "Tlga matang natitigan niya ang dalawa, sa loob ng kanyang kotse. Sumungaw ang tumatawa.~ sa kanya ng partner sa bintanilya ng kotse at tinapik·tapik siya sa sikmura. -Ikaw kasi, Pa¡-tner, - aniyon na parang ñanga. ngaral kay Ramon. -Si~ nabi ko na sa iyong wala kaming tangkang masama, e ... Tila hihiyain mo pa kami. Tena ... Huwag mong intinhidin 'yang kasama ko. Talagang gan· yan lang 'yan pag tila mapapahiya. Tena. Huwag kang matakot. Sagot kita, Partner. -Bayaan mo, Tinoy! -marahas na S;&bad ng una. Humigpit ang pagkakapigil nito sa rebolber na patagong nakatuon pa rin kay Ramon. -Bayaan rnong gawin ang kursunada niya. Baka may ambisyong magbilang ng hutas sa katawan 'yan. Baka gustong matakpan ng diyar· yo, e. Lalong nanalim a n g rnga mata ni Ramon dahil sa sinabi ng naka-rebolber. Dahan·dahan niyang nakuyom ang kanyang nanginginig- na mga kamao. Nagngalit a p. g kanyang mga bagang. At mula sa mukha ng nakikiramdam na de·rebolber a~ gumapang sa hawak mto ang kanyang tingin. Pagkuwa'y gumalaw ang kanyani;t mga kamay. Binuksan niya ang pintong pang-unahan ng kotse at siya'y sumakay. 1 la n g saglit pa'y buhay na ang makina ng kotse. -Ikaw lang, Karyas, e, dinadaan mo sa init ng ulo. -Narinig ni Ramong sabi ng turii.atawag sa kanya ng Partner. -Ting. nan fuo, di sumakay din si ya. -Pasalamat kayo't ~a kot akong· másangkot sa iskandalo. -Basag ang tinig na wika ni· Ramon. - Kungdi'y nagkasubukan sana tayo. --Tama Íla, 'Igan ... Sigé, paandarin nio-na 'yang kotse natin. Naiinip na ka mi· Ang. kotse'y gumalaw. Pabugsu.bugsong urriatra~ at umabante iyon sa pag· labas. sa bakuran ng pamantasan. Halos magkaumpug·umpog ang dalawa na magkatabi sa mga panghi.lling upuan. -Easy ka. lang, Partner, Pa,1? nasaklan ako ríto'y makikita mo. -Pasensiya na kayo! At pinasibad ni Ramon ang kotse. Nagngiingalit wari ang .makina. ng kotse sa mga paghintu-hinto dahil sa kasikipan ng tra· piko. Waring nagbaba~ ya n¡ pa,e:hihima¡:¡¡ik. na kalooban ni Ramon. -Utang na loob 'Igan, huwag pati 'yang kotse ay pinag-aalma mo. -Partner, pag may nakahalata sa amin ay matotodas ka. Simple lang ang istrok. Tipong artista ka pa naman, di mo paghu• sayin ang arte. Kunwari';Y mga kaibigan mo kam>. Nguni't hindi pinan• sin ni Ram0n ang mga na sa likuran niya. Nang ma. kalabas na sila sa kasikipan ng trapiko'y nananalim pa rín ang mga ma. tan,g tiningnan niya· ang mga iyon · sa pamamagi· tan ng rear-glass. -Sa'n n' y o gustong magkausap, ta yo? -ta· rión.i? niya. -Kami ang nakaaalam, 'lgan. Sige, basta patakbuhin mo.'ng kotse .. -Siyanga, Partner. Ba· yaan mo't sasabihin namin sa iyo kung saan tayo mag-uusap. Nang sumapit sila sa pook na hindi na matao ay naramdaman ni Ramon ang biglang pagtu· tuon sa likod niya ng kanyon ng rebolber. -Ngayon, 'lgan, ay ~ ailangang sumunod kt. sa bawa't sasabihin ko. At sa bawa't kantong ma:raanan nila'y nagutos ang de-rebol_bt e - rt1ano. silya. . . mano .. , mano. . . sil ya. . . mano ... Nagngangalit ang mga bagang na ikinanan-ikinaliwa ni Ramon.ang- katse. Na sa Jabas na sila ng Maynila. Ang kalsadang binabagtas nila'y nababaybayan ng malagong talahib. -Itigil mo d'yan, 'lgan. Nan.I? maihinto ni Ramon ang kotse'y naramdaman niyang nawala ang pagkakatuon ng rebolber sa kanyang likod. Pumalit ang mátitigas ng kamay ng tumatawag · sa kanya ng Partner. Itinulak siya nito. -Sige, baba! -ang marahas na u tos. Hindi na nakapagpigil si Ramon. Bigla siyang nagbaling at sinikwat ng kanan ang nagtulak sa kanya. Nguni't mabilis iyon. Nakail~g at nakaganti. lsang pabayong suntok ang pinadapo niyon sa kanyang batok'. Saglit na pinagdimlan. si Rl\mOn at na'ng magkamalay siya'y n~ilabas na. siya ng dalawa sa kotse. -Easy ka lang Karyas. Kabilin-bilinan ng Boss na huwag natin siyang uutasin. Sa narinig na yaon ay nag-ibayo ang lakas ng loob ni Ramon. Dinaluhon,1? niya ang dalawa. At maraming mabibig~t na kamay ang dumapo sil kanf•· (ltllllilo1) ENERO 27. 1957 - MAGA.SIN NG IAGONG IUHAY-41 DEODORANT BEAUTY SOAP NA MAY ARO DIN nakasusugpcr so amcry-~.ts piKlagaga.ndQ 009 im~cm9 ktvttLs ! Onq Otiodin sa fnesco_beout1:1 90'0p Olj nokap.QP.Q.u1 ~9 mqo mik.11ob1.jong naiiwaii so '1nyonq k:utls nq mqG. kal\Ornwong Stl&on. ()rig mqo mik:ho&yong i.to ang noqlqinq sonki nq omoy - powis ... o..t maao~inq po9m1.1ton ng !!H )º montso ~ i,,atat . fr&SCO kahalaga lamang ng mga karaniwong sabong pampaganda ! Co11uri9llt PMC l 9SS