Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 7, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 7, 1957
Issue Date: Hulyo 7, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: "" 1 DUL g l!SJ Bakit po kaya ngayon 1amang namin muling nabasahan ng akda si Pedro S. Dandan? Mahi~~w"e~~~. is:t"~~~~~ 11~~~~"::!~~=0~ai~Üti~;~~ sasawa na kaya sa panitikan si PSD. o talagang "j>inamamahal" na niya ang ~anyang mga akda b~hat nang mahiri'.!ng siyang "Kuwentista ng Taon"? Sa palagay po namin ;1y may masasabi kayo tungkol sa mga bagay na ito. -Demetrio Salinas, Jr., Mendiola, Maynila. Hindi ho "''"'" mu1bi 1ng '"11' guito ninyong m.11•· m1n. Ngunl't P•I n1k1uHp ho n1min si PSD •Y lt1t1• nong ntmin .ing m9'.11 b11•Y n.i bin1n91it ninyo. -ED. :Mainam ho ngayon ang nilalaman ng ·"ating" magasin. Mageganda ang mga kuwento at artikuln. !aluna ang nobelang "Ulilang Halaman". Bakit ho hindi ninyo gawing tatlo o dalawa ang mga nQbela na gaya nang dati? Kami hong mga tagarito sa Kainta ay higit na nasisiyahang magbasa ng mga nobela. lalo't magaganda at kasiyasiyang subaybayan. -Gng. Benita Polona, Kainta, Rizal. H1y11n ninyo't sisiklpin n1ming '"1p1gbigy1n 1ng hl· nihingi ng inyong bsiy1h1n, -ED. Mainam ho ang binuksan ninyong pitak para sa kabataan. Iyan ay isane; pampasigla at pagbibigay-pag-asa sa mga "mahilig sumulat". Ang isa kong anak, na bi.eo sa kanyan~ mga unang pag· tatangka sa panitikan, ay nagkaroon ngayon ng panibagon¡¡! pag-asa sa kanyang hilig. Magpatuloy nawa ang paJ?tatagumpay ng inyong magasin. -Pedro H. Sulpa, Jlfrykawayan, Bulakan. S1f1m1t ho . . M1ng P1dro, -ED. Magaganda ang modang inilalabas ninyo Ling. gu-Linggo. Katunaya'y tinitipon namin at gina. gawang album. Nguni't Jalo sanang mainam kung maglalabas kayo ng mga modang lalong simple at angkop isuot ng mahihirap na kababaihang tulad namin. -frene Almario, Antipolo, Rizal lhth•tid n•min .ing lnrong mungklhi u kin1uukul1n. -ED, Nababalitang nangin~ibig daw si Leroy Salvador kay Charito Solis. "I'utoo po ba ang balitang ito? Bilang editor ay may nalalaman marahil kayo tungkol sa kanilang dalawa. - Felipe San· tos, Mandaluyong. Rizal. G1ny1n din ho 1n9 b1llt1 n1min. Pero, l1long m1b1Jti'r sa LVN kayo 1wm1Jl•t. -EO, ···~uhaY. l.1:11111alalM111 111,..l11t' l.l111110 111 11••9• "" \oltr1ilp 11• pakara11a1111 BAGOWG BUHAY Tang11apa11: Malllla TimH Bld11 .. J'lo,.nllno TonH, Sur. c ..... Marnil<1 Ponoa•a11t<1\ang llmba9••: PSP P1•11. Sampaloc Av. •• L\lnood Q"u•n •-•••l••••l: t:DDl'E ulou MUCIOH t . ICAC:ALALAC Pt:n YUl'utfn..A Pilak·Pantahanan SaSialDt' CIECOtlO t . fLOIEllC:IO lt:M T. UHTO'S Eagawad at ta1ulo119 1<1 An11n1iyo Po10010.po tll1gbubuw1I ng punong-bhoy, lum1l1911 ng d1hon lt fu'"utukl.ip ng .itip ng b1hay ang b1btl•n1 m1v du1tin1 n• "m1l1k11" n• b1gyo, Kuh1 "'' lu1w1n9 ito p1~1t1pos pinst· l•in ng bttyong Gild1 noong n1br11n,: tton 1ng mg1 pulo ng 8.itanu 51 dulort1·hil111 ñg Pilipin11. Ang l1k11 ng h1n,in1 nqwa11k nito, ung .. yon sa K1w1nih1n ng P1n1hon, •Y 160 '"llY• u i11nv or••· Mc.iiwasan ang maraming panganib sa buhay kung panahon ng bagya kailan ma't nauunawaan ang mga babala K1~~~:· !:~¡~ bat~:·ip k~~ imbornal, mal.ikas na agos, pagkabuwal ng puoone·kahoy, p1gkagiba ng bahay 1t pa¡lip:id ng bubong n1 yero 1ng kilbil•ng sa me• pang.inib sa buhay ng mamamayan kun¡ pan1hon ng bagyo na tul•d ngayon. Nguni't maiiwasan ito kung mauunawHD lamanl: ang mga patalastts at bab.il.ine ioihahay.ig ng Kawanihan ng P.ina· bun, hindi lamang ukol sa mea n:isa lup1 kundi eayon din sa Jnl• nasa dagat at bimpapa· wid o sa mea. bapor at aeropl1no. K1pag ang babala •Y ukol 11 malakas na b1gyo, iniuutos n¡ mea pinuno ng paaralan H isang purok na pinag-uukuJ:in ng bab1la, ang p1gpipinid 11.11: Ir.Jase upang hindi mapa· suong u mea panganib na nabanggit ang mga batang nll· aartl. Isa ito sa mga pa¡li· lingkod na ginagawa ng Kawa· nihan ng P1nahoa sa lr.apalanan n¡ m1mamay1n. llapimult hyo sa pana•· Jan n1 mga bagyo. Ipinaliwanat: o¡ m¡a pinuno H Kawani· L1long lum•l•ki 1ng klpinul11ng 111· 9•9•w• ng iung b1gyo kung m•r kl· Hm•ng m.:il1kn n• ul1n al sinusund1n ng b.ih•. Ang m171 n•pinula.in •Y hindi 191d m .ik•k ilo ~ H k1nil•ng pagb.ib•gong.buh.iy hab1ng hindi lubuung humuhupa .ing tubig. Kuh1 1ng l1r•w•n9 ita u N•g •, K.im1rinH Sur p.igkattpo5 m•minHl• roon •ng b•gyon9 Polly noong n•k.irung Dis· y~mbre . M.ty d1l1w1ng .:ir•w n• ni· b.ibad 5.11 tubig ang lun10~•. M.tloikitl si Gng. Amp .. o P. Vill•mor, 1•9•· p1ngniw1 n9 SWA. n1 bitbit •ng sa. p1tily.i •t n•m1m•n9k1 u k•lye, l11ng b1bat ang n.u.twi u p1n.thor1 ng k11l1kaun ng bagyo. han ng Pan1hon na ang P•I· bibigay ng p1ngal.in ay pin.ig. llais1h1n at pinagtibay sa i.sang p1n1yam n1 mga plnuoo ng ib1't Iban¡ p11inglr.uran o tangg1pan sa paghula H Jag11 n¡ panahon. An¡ tinur1n1. p1n1yam 11 ldinaos noong liberasyon ng iba't ibang b11111ang m1y P•· finckuran ng b1po.>: at aeropla· ,no, kabilang .ing Pilipirw. prll• pan&•lan ng babae 11 wihng ingles ang pin1gkaisaJ:an. Ang layunln ay m1¡karoon ng pal1t1nd11n ang Isa o dalawang baao lr.ung Dlf· lcakaaunod upang malaman ng madla kun1 alin ang tinutu· l..oy sa isan1 patalastas o babala n1 Estasyon ng Panahon. Upan1 ma¡karoon naman ni: pa¡kakaisa o ng magkak•· 1ulad na babala at malaman n_( mamamayan an,g lakas ng Juinging taglay ng isan1 ba1· yo, ang mga paling~_uran n¡ iba't ibang bansa sa Dulong Silangan ay muling nagdaoa TIJC panayam sa Maynila noong Mayo 10 hanggang Mayo 14, 1949 at pinagkasunduan. ang pagpapairal ng isang ba~oni par.un sa pagblbigay ng b1bala hi_ nggil sa pagsipot ng bagyo o pagsusungit n¡ pana-· hon. (Ang pinagtibay na pi· raan ay i,pinalit sa datinc ¡inagamit sa Pllipinas mula miong 1935). Alinsunod sa pina1kaisahan at siyang giaagamit ngayon nf "Weather Bureau Forecasting Center" sa "Manila Intern.tional Airport", ang iba't ibang Jakas ng hangin na siy.:tng bumubuo ng isang bagyo ay raya nito: Kung ang bilis nf hangin slinsunod sa aparaton,g su· musukat nito ay 1 milya hant:gong 15 milya bawa't oras,, ito'1 tataguriang karaniwan o mablna; mula sa 15 hanuana 29 na milya iJan¡ oras ay ka1aoitaman; malakas kun¡ mula ta 30 .han11an1 54 na mllya tsang oras at napakalaku .tung mula sa M at pataas. Ipinallwanag na ang mahir.a_ng hangin ¡y nadaramang dumarampl sa mukha at na¡papagalaw ng mga dahon ng i:unong-kahoy; ang katamtam1n ay nagpapalipad ng alilcabok al og nakakalat na ptipel; ang tinaguriang malaL-as na bangin (30-54 ·na mi!ya isa~ oras anr bilis) ay na1fapagalaw na ng buong punon¡.Jtahoy at rnaaari~ ma• ll:abaldi DI san¡a. BibiraD¡ danasin ana nipa· k~lakas na han¡in. Ang bilis r:do ay mula sa 55 milya isang 0t.·as pata.as. Nakatutuklap na ito ng mga lumang bubong 0 rnahihinang atip at maaarln¡¡. magbuwal ng punong-kahoy. Kapag naghayag ng "babala" ang Kawanihan ng Panal:tUi. YO 7, 1957 AnUkop sa Oras •l Palkaio Mahigit $' 75 milya innt orn •"I ,ti• 1tayan1 laku nt hansrin, na1· Pl,IJUPO H m11 bahay na lto H d11n1 patun10 sa pallparen "9 Sebu, Lunsod ng Sebu, may ilant flon lamang ang 111kalilip11. - Mapepansin9 hindi lamang moe .... hay ang "nakagulap1y'' -kuncli .,.. buwal din ang poste n1 ekitctrid· dad at napahall!IQ sa kalahatlan n9 kalye. Uminom ng San Migu~I abogo al habang kayo ay kumakain-ito'y laging janJlligud pnlcpils~n nagpapagana sa pagkain •HINDI MAGUGOL •MATIPIO GAMITIN •MAPA G K AK A TIW Al AA N •M AG 1 ~ H AWA N' CAMITI N lsang Produk.to ngPilipina1 F. E. ZU&WC. INC. lilAYNILA - Ct:8U Sa mga bal·a1 ni Mogsaysgy PANGARAP ANG Sinulat ni CARLOS C. MARCELO "Bigy1n mo • "" m1bvtlng poso 11 b.wa't n•Y•!1 11 lnclly• 1t m1btutulon9 k• n1n1 m1l1ki .. pqbaka •• komunltmo. . . Aftl m,. k .. Nb1y1n kci'y hindi m1gk1k111kit; m1k1p91w1 tila 11 k1· nil•l'IV mt• 11ktlhan at hindi 1111 m•t"l!Ulom. Al1l1h1nl.n mont 1n1 hlm.,.lbrt ay nilllikh1 hindi nt Malulu109 at n1brirlw111 kundl nt m .. m1y11klt 1t "'""'°''º"'·" Ito'y ipin1hayac ng isang manggagamot na Indiyo sa l(apulungan ng. PaDdaigdiJ na s,.mahan sa Kalusug1n ni Nagkakaisang rnga Bansa nang tanungin ni Dr. RoH Eliassen n¡: M1111chusetb lmtltuto of TechnolOfY kung ano ang kal11gayan ng kilusan !aban sa Komunismo sa ladiya. Ang diwa ne nabangg:it_na lndiyo ay linaflay ng yumaong Pantulong Magsaysay -nang ibunsod niya ang kilusan sa pagpapatayo ne mga Po90.rlesyano sa m1a nayon uparig mabigyan ng malinis na tubig .rng mga mamamayan. Kandidato pa si RM naftg balakin niya ang pal.Papatayo ng mga poso-artes.1ano. Iyon ay paulit·ulit niyang ipinaha· yo.¡ sa kanyang paglr:ampanya. Maramin¡ pulitikonc umar:I•· l1J sa kanya nooo. Nguni't nang maculita sa ¡;alatuntunang "Tamatawa~ sa Malakanyang" ne is.ng himp1lan· ng radyo ay ipinaliwa111g niya sa yum10111 Pangulong Elpidio Quirino: "Ikaw at ang mga hpanaUg rnong Liberal ay nagtataw1 s1' akiri dahil sa pa111U.o kong pagtatayo ng m11a :-oso-artes· yano sa mga baryo. Ang isang poso-arteryano s.a Lapasan, G111oong Pangulo, ay makapa¡papaligaya sa 300 pamilya. N""I Kallh5"' pa n1 K19awa. ran nt T.n .. ulane P.-,nb1ns1, at m-..1 ... N"9 ,.,..,10 na"' Re~IUi:a, M RM ay madalu na mqsurl M mea JU.1111 n. purek. Maldlr:ltant ~N sa l11ng aero,lano "' Hvlr:ben9 ,,,.. hl ..... 1t1.W si aM t.uh1lt NI ..-.m11wtt .. -..nayon. ~ng Lapasan ay isa u mga n.¡yon sa Kagayan de Oro na dinaJaw ni RM noong Agoslo, 1953, matapos kapanayamin si Gng. Cristeta Fernandez . D1ting taga-Lapasan n11unt't r.aninirahan s1 Kagayan de Oro, ipinagtapat ni Gng. Fernandez: "lniwan ko ang Lap .. san pa¡ka't napakahirap mamuhay roon. Walang tubif, wo;lan¡ llaw. Mula noong Li· heruyoo ay di pa naaayos iyoo. An1 m1a gusaling pamb•yan, ¡aya n¡ babay·paaralan, ay nabubulok . . . " At na¡suri si RM sa Lapasan. Natuklasan niya anc lalong malungkot na katotobaDao¡ walang poso-artesyaoo sa La· pasan gayong na sa pagtlaQ ng planta ng tubig at ng Ka· Jayan de Oro. Kailang1npang maglakad ng tatlODf ldlometrG o sumakay u brilel1 MAGASIN NG BAGONG BUHAY TUBIG iin¡ mga taga-roon sa pag-igib sa kabayaoan. Nguni't kailangan· ding bumayad sila ng P .10 sa isang baldeng tubig. Nang mahalal na Pangulo'y hindi nalimot ni RM ang suli· r:!nin ng Kagayan de ()ro. Pinaunlad niya ang mga kaluwag;in sa patubíg doon, bukod sa mga poso-artesyano, sa pamarruigitan ng n"oon ay Kalihim V.cente Orosa ng Ka¡awaran ng mga Gawaina:·Bayan. S. paedalaw sa mga Jlbllb ná purok ay napatunayan tll RM na aD,!l: suliranin sa tubil ay malaganap. Nakaantig sa bnyang damdamin ang ipinagtapat ni Jose Alvarado, isang magsasaka H . Salapun¡;:an, Kandaba, Pampangca noong Agosto, 1953: "Katni'y sa sapa sumasalok r.3 inumin. Maging sa ka!J;;,. yanan ng Kandaba'y walang mga kaluwa¡an sa tubig .. Nguni't kung tag-ulan, ang i.n1in1 baryo'y binabaha. Kung minsao ay Iumuluboc pati ta· l.ihib. May dike rilo lll na· bugoay s~ iung bayan ne Pampaoua. subali't sa pama· magitan ng díkeng iyon ay tfito natutungo anc kalabisag tubig sa iban¡ dako.:• Nilunasab ni RM ang suliran.ing iyon. Sa magkasanib na pagtuh::lungan ng Foreign Operetions Acbnlnlatratlon (FOA), Philippln. Council for Unlt•d States Aid (PHil..CUSA) at Kagawaran ng mfa Gawaing-Bayan ay napasinayaan noone A¡osto, 1954 an¡ PS0,000 patubig sa Pampanrca. Anr irigasyon na nakatutus· tos sa l,000 banuan¡ 3,000 HULYO 7, 1957 Llbu-libon1 tae .n1 n11Mlubon1 at bumati H yumaono Pangulong Ram.n Ma9ny11y nan1 ma1t1111190 u L-.ocl nt Dabaw bago rn11halalan noon9 1953. Na,amahal palib· t'iHa " msa fÍl.m&MtYM'I dahil 11 rnabuting pa9lilln11kd .. p..,,.halaan noong Kalihim pa hg Kq4waran ne Tan;gulan, lplnag,bunyl siya nv rnffla. s. PangaslwHn "' )'Ul'MDftl MatHYMY ay na1karaon ng n.aaandant J!atkakataon ill pa9babagon1·buhay u19 mga tuli11n1 ma· payapanli aunwko H ,_ahalaan, dahil u pagblbi91y n1 pamahayan sa EDCOlt at NAltRA. Mltam•nt kin1U1Hnayam ni RM •DI iaa se m1• ntninlrahan 11 NARRA. cktaryang klbukiran ay pina: ll:ikinabangan ng mga magsasaka SI labin-dalawang nayon sa mga bayan ng Kandab1, Santa Ana, at Maxico. At nang magtungo roon si RM, ll:asaim1 sina Harry Brenn, puno ng tanggapan ng F AO s:t Maynit., at Komaodante Rabtrt H. Cannon, na¡inf puno ni Jelnt Unltt;d States Mllltary Advisory G ro u p (JUSMAG), ay ipina¡bunyi si)'~ ag llbu-libon1 ma1111ma· yan SI panguoguna nlna Gobernador Rafael Lazatln at Alkalde Anastacio Gallardo r.~ Kambba. Kaugnay ng palatuntunan ng pamahalaan sa pagpapaunhd sa mga nayon, pinakilos n1 RM ang Kagawaran ng 'mga Gawaing·Bayan sa pagtatayo ng mga patubig sa · ibang lal:iwigan. Nais niyang mapalaki ang ani n¡¡ mga magsasaka upang malunasan ao¡ panana1'1 Mac in& ang mga pinunong parnpurok na kusang dumuJog sa Malakanyan¡ at hu· mingi n¡ JJl..!l!I kaluwagan sa patubíg ay rnadaling pinaunlaku ni RM. Hindi siya nacpawnat.umat sa pa(sasaalang. & lang sa karaingan ng mga ma· ::namayan. Noong Agosto, 1954 ay hiriiling kay RM ng mga pinuno ng· Digan, lloios Sur, sa pa<n:imagitan ng isang kapasiyahang inihar.-p ni Alkalde Lorenzo Formoso, 3.ng pa¡pa· paunlad sa mga patubig, lansangan, parnatay·sunog, pamamahagi f\J Jupa at pa¡ tatayo ne mga bahay-pa.iralan sa 11ayoa, Umuwi ang pang:kat na tajlay ang pangako ng "Kampeon ng Mahihirap" na pauunlarin ang mga kaluwagang pangk~· l>uhayan hindi lamang sa 8 1g:m kundi maging sa buong l\okos Sur. Ang ganilong pag:mamalasal.it ni RM sa kapakanan ng mga mamamayan ay nap1tu11ayan ng mga taca·Makantian, 1iorok, Pampar.cia nang du· manas•sila ne ''matinding pa¡katuyo·• ne tubi¡ ~ahll sa mt· lawi1 nt tac·init. Natuyo an¡ m¡a bagong balon¡ hinukay riila . . . al oabigo _ maging ang k1nilang mga pagnonobena. Nakatawag ng pansin ni RM ang pangyayaring ito nang malathala sa isang malaganap n:i pahay'agan. Kapagkarakang inatasan ni RM an.g mga pinu· no ng Unani: Purok Militar ng Ilukbong Sandatahan ng Pilipinas sa Kafnpo Olivas, San Fernando, Pampang¡a na tuniulong sa mra ta¡a.Makantian. Sa pamamatrnlbay ni Kapi· tan Alfredo Trinidad, puno ug tanggapan sa mga suliraning: pangmadla n¡ lMA, ay namahagi ng tubi¡ sa nayon ang mga kawal. Nanf araw ding lyon ay ilang dalubbau ng Natlonal Watarworfu and Sawarage Authorlty (NA WASA), an¡ n:i.gtungo sa Makantian, sa tagubilin ~ "Kampeon nr Mabihirap". (Dahit sa pagliliglu ni RM sti Mak:mtian sa tiyak na pa· nanalat, ipinagluksa niyon l'ng kanyan¡ malaeim na ka· ruatayan sa Bundok Manun¡. (Sundoa N pcah. IO) t• Ang mga pJnuno ng Lunsod n~ Ka bite ay naf: babaJak magharap nf kabíUngan upa~g mapa~~k n~~~Gúºrs~e :~n:~~ ~¿ro,,m;tr;~~~b sa Estados ifnidos ng hukbong-dagat ng Ame· Ca~ª s!ª=:l:g~ur;;~k:Oª~i~~'~ifu1~~~ laAng kasong ito ni Roe, kungdi maaayos ogad~ ay maaoring mGkalikha pa ng gula ot alinga.sbataang magpiket Hulyo 2, ng kasong ito ay wa· undi ang kinauukulang makas.asagot nito: Bakit nakauwi si Roe nang di pa natatapos ang kan yang usapin dito? · Kapag walang sumagot nang ti¡jak S4 tanong na iyan sa Uilong madalinq panahon, magagaye sa. ibang kaso ang usapi11g ~ Roe - na~Roe! Uma.sim. hanggang sa nabulok! "Binalaan kahapon (Hulyo 2) ng Lupon ng mga Direktor ng NARIC ang nagtatago ng bígas na ipagbili na nila ang mga yaon, kaugnay ng pasiya ng korpoiasyon na umangkat sa lalong madaling panahon ng 40,000 toneladang metrika ng bigas upang ipamahagi sa mga buwan ng pag. sasalat." Sa palagay namin ay mahina ang pagbabala ng Lupon ng N ARIC para sa' baga y na ito. Pas11t lakab. Dapct makiUila nang tfyak mr.g mgo nangiimpit na ito. Paano kung ang darating M bigas ay impitin din? gil''~:":u}~y:d~~r f:n~~laQ~e~~b~g~y~nni !~~~ sa pagsusuot niya ng uniporme ng isang mojor ng Philippine Air Force." (Hul}'Q 2) Medyor ng mga istambay-? "Lumikha ng k:tgusutan kahapon ang pagsasakatuparan ng b<1gong limang.araw-sa-sanling· gong alituntunin sa paggawa para sa mga empleado ng gobyerno. Ang batas na ito'y isinakatuparan kahapon, unang araw ng Hulyo." Maromi an11 dumú.raing sa bagong batas na tto sa paggawa. Bunga nito ay maaaring susugan ang nasabing batas. Anq hirap nito, kakaunti na ang panahong maiuukol ng mga tagapagbatas natht sa pagsaso«-yos kting susugan man ang batas tf4 ito. Sa pagbabalitaktakan lamang 011 kulong pa ang lima-ng-araw.so-sanhngao para S4 kanila. Sa kampanya pe? Sa hilog pa? -GRF ' Ang ldrc.wan sa ibaba ay kuha sa isang pataniman ng mga tabakong Vlrgfrtia sa Kailokohan. Mapapansi11· ang magaganda at malalaking dahon T1g tabc..:ko na nasa panaho11 ·na upong anihin. Isa pang mautilad na fo.niman ng tabako. Ang m!ly-ari ng patanimang ito ay makaaasa sa malaking kita paq i ncni nang lahat ang "mga bunga ng kanyang pc.gpapagod." oJ."';._ Ang mga tanim na tabako . <iy ina"kgaa11 1 w d ilia ng mga k1nakmlangrmg 1)tmlrn1s at prrm11ks<1 l!!J mga inseklo upang nwging malusog Ol!!J mga dahon. M_ ,1"t:.rny(n1:-; p'llwino a119 U1tlow1 ito sa kanilang ta11 wwn 'i!J !n(w,': 11 1 17;.:my umuni 119 moa dcliong m.ada<iala so pcrn :!1lw11 ANGMGA ILOKANO ... ATANG TABAKONG "VIRGINIA " ANG mga Ilokano ay balita sa kasipagan. Bihira sa kanila ane walang gawain kung kaya masagana ang kanilang pamumuhay. Ang kasipagan nilar;g ito ay pinatutunayan ng masagana nilang ani. Higit kaysa sa ibang pananim ng mga llokano, ang tabako ay siyang pinagkakakitaan nila nang malakí. Sa kasalukuyan ay ang pagtatanim ng mga tabakong Virginia ang pa· ngunang hanapbuhay sa Kaílokohan. Mara· ming Ilokano ang nagtataním ng tabakong Virginia m'!iging sa paligid ng kanilang tahanan. Ang inaaning tabako ay hinahakot ng kariton· a:t ipinagbibili nang por-kilo, Hindi matatanda lamang ang tumutulong sa pagtatanim ng tabako. Ang mga batang MAGASIN NG BAGONG BUHAY Wóri'y ipinagpaparangalan ng dalaga ang mababangong ta· bakong "Virginia" na inani sa matabang pG.taniman. nasa unang baytang pa lamang ng primarya ay tumutulong na rin sa kanilang mga ma· e;u1ang sa pagtatanim at pag.aalaga ng tabi. ko. Ito ang isang dahilan kung kaya umunll;d ang industriya ng tabako sa Kailokohan. Marami ang umaasang daratlng ang araw na ang mga tabakong ito ay magiging kasing~ uri na n~ mga tabakong Virginia na inaani sa ibang hansa. Kamakailan ay nagdaos ng isang pista sa nayoQ ng Sta. Lucia alang-alang sa mabutlng ani sa taon~ ito. Si Rosalina Martinez ( ang nasa pabalat ngv.yon) ay si yang nahirang _na "Miss Virginia Tobacco Leaf". Si Rosalina ay anak nina G. at Gng. Lorenzo Mar•inez. HUL YO 7, 1957 Porkilo kung ipagbili ng mga Ilokano ang inaani nilang ta· bako. Sa paraang ito'y walang lammigan at naiiwasan ang mo:ram' pang usapan at tawaran. Ang nasa itaas ay mga dahon-tabakong naka• hañda na upang dalhin sa pamilihan. Mapapansing tuyung-tuyo ano mga dahon na isa. sa mgQ. katangian ng riiay mataas n4 uring tabako. lto ang tila hurnong imbakan ng mga tuyo nang dahon ng_ tabako. Dito higit na napab'U· buti ano uri at lasa ng mga tabakong -ito na di na pahuhuli sa mga tabakon.g buhat sa ibang bansa.• Ant 1ngkin1 h s1riwHn, m1linis n11 \'U 1t 91n1p n1 li:n11wMlih1n '"' m91 d1hil1n llPl"9 1ng Alh1mbr1 MARCA· N IYOG 1y m1ging pinakanamumu· kod H mg1 kluri nito - 9in19ilw1 ng1yon H il1· lim ng pirw"1m1k1bong makin;iry1 sa p19h,h1nd1 ng t1b,ko. Wa l1ng gin,. mit " ' kima•1l- par1 u t1· nging likas - linamn1m"I JI TAYUMAN. "4ANILA TEl.. i ·M·IJ ESKABETSENG LAPU-LAPU Mg¡¡ sangkap: l Iapu·lapu (katamtamang laki) 2 sibU)"ilS bawan; kapirasong tuya lkuls.irangtoyo 2karot 2 silin_ -.¡pula l kutsarang cornJta rch 1 kuts~rang a~in 1 kutsaran; J~uk;il ........................................... :~ * MGA PAGKAIN NATIN ~::!.·~-~·.~·:· Par11n ng p119h1luto: Linisin ·ang isda al asnan. ltilbi nang 111ga 30 minuto. ~ak:I ípirito. Hiwa·hiwai n naman nang manipis at pah:.ha ant bhat ns: rekado (karot, sibuyas, luya. baw a n~. al sili ) Timplahin ang 11sin, suka. asukal. at toyo sa tubi¡: ayo'n sa ibig na lau. Pagkltapos ay dagdagan n¡: kalahatin¡; tasan¡; tubis: Jgisa sa manlika an!'t bawanl! al ]uva saka isunnd ani:: ~i hu )"il~. karot , at sili. Kong giu na ang n ~s a kawali ay saka itw hos an¡: tinimplang suka. (Huwag hahalvin cpang hindi lubhan9 umasim ""' nrn.) Kong kulun1:·kulo na ay isaliu ang, cornst1rch na tinunaw sa kaunting tuhi¡:. lhn¡:uin. lay<" Sil isani: hamh:hado tulad ng makikita sa larawan MANOK NA MAY PINYA M51;1 ungliap: J milnuk Ckil!amla111ang laki) 1 5Íbl1Yi1S dah:·n ng liiUrel 1 Jahn:: pinya 5 butil na hawang ~2 tilsa n;: suka t~awin ani n1iinok al tilarin ayon sa ibig na laki. r~kuluan sa .~uka, hawang, asin at dllhon ng laurel hilnuan¡: sa lumiimbot Kun _ IY'<'1ambot na ;,y alisin ang sabaw al haluan ng itaunting mantika upang masilnJ.: kntsang mat.uli. Alisin sa kawali pagkatapos. l@'isa :ing bawang al ang tinadtad na sibuyas u mantika lhalo ang m:inok. lfayaan nang mga ilang sanda!i at pagkar'aa"y is:im~ an:: ~al1;11· na inalis sa pagpapalambot ng manok. Hinta)·ing maluto ang maMk. Bago hanguin a~· lagyan ng tinunaw na gawgaw o '· torn ~ta reh ... lpirito nam ... n ani,: pinyang hiniwa-hiwa sa katamlamang hki J.'i.1nay sa ibabaw ng g1n1sang milnOk kung ih<1hil1n na !ang mao;i;ing anro ay llllild ng nasa larawan.¡ l\Jaaaring Jagyiln ni: 1s~ng hilog 11:.: p1mr n1mi; prny~ al ~a h piitungan n.: hinu::i ~a ng nilagang itl'>I: ns manok. MAGASIN NG BAGONG BUHAY ftl Dr. F• <lol Mundo loiMlln •• Togolol ni PonlumonS.Al,Lllor• Mga Depor111idad Ng Sanggol ANG MAHINANG PAGLAKI AT PAG·UNLAD NG BATA Hindi Jahat ng sanggol ay maaaring magkaparis-paris ng mfa katangian bagama't magkakasinggulang. May mga Da· huhuli sa iba sa pagnging!piD nguni't nakakatayo namang Jligit na matatag, Maaari ring h;ndi pa nakalalakad sa ika-13 huwan. nguni'l may mga nakakiituwa nang nasasabi. Tan· oaan ninyong hindi panay ;in~ pag-unJad ng mga kaalaman at kakayahan ng bata. May mga panahong ang kanyang paglaki ay lubbang mallina at natitig11 pa kung minBago natin ipalagay na ang aling sanggol ay mahinang Ju. maki, kailangang alamin muna nating lahat ;rng iba't ibang kakayahan at mga ugali niya, lr~1Jangang makita natin ang kanpng kaunlar:in tungkol sa halusugan ng katawan, pa¡;i. 1lsip, at kaugalian, bago tayo ioagpasiya o mag-alaal:i. Kung di man tayo n:is1~1}<1h;m s~ .o!ing nakikita, maaarin¡: kumunsulta layo sa manggagamot ng isang klinika ng mga tatang walanJ!¡ sakit. NAUUNTOL NA PAGGALAW Simula sa kanyang unang buwan, ;ing mga kilos ng sanggol ay sunod sa dapat asahan 83 ¡anitong gulang. Ang kaunlaran ng kanyang pagkilos ay r.iakikita mula sa paggalaw ng 1'anyang ulo hanggang 5a paggamlt niya ng mga paa. Sa unang buwan, naitataas na ni· Ya ang kanyang ulo; sa ika]a. wa, ang kanyang dibdib ay n:iitalaas na rln. Sa ikatlon~ Luwan, nakakatagihd na hang· 6:1Dg sa makadapa sa ikaapat 11a buwan. Sa ikalima, ang sanggol ay nagsisimula nang fUmapang. Sa ikaanim, maaari na slyang magsimula sa pag· upo, hanggang tuluyan nang makaupo nang walang katulong sa ikapitong buwan. Si· mula sa ikasampung buwan, ang sanggol ay nakakatayo na bagama't kailangan pang tu· lungan, hanggang matuto na siyang Jumakad na karaniwang nangyayari sa ika-13 huwan Bagama"I ito ang: nasusunod na palakaran sa mgo bata tungkol sa pagkllos, maaaring may mga maiba rito, nguni'I HULYO 7, 1957 kung ang pagkakauntol aa kaunlaran ay aabot sa mga 3 b.&nggang 4 na buwan, nanga. ngallangan na ng pagtingln al pagsusurl ng isang manggagamot ang inyong bata. Ang kahin~an ng buto ª' maaarlng dahíl S"8 isang ka· ramdaman, masamallg pag. kain, o kakulangan ng mga t..itamina. Ang kahinaan ng isip ay maaarin,g galing sa i~ang kapahamakan o masamang panganganak na siyang na¡iging dahilan ng di pagupo o paglakad. Ang nauuntol na paglaki ay maaari namang dahll sa mga depekto ng kuJa· ,,¡ {C:lam.I~). Hindi ako napapansin ng waiter sa restauran, ano ba Jng tumpak mrparaan ng pagtawag sa kanya? Hintayin mong tumingin sa iyo at pagdaka'y itaas nang tiahagya ang isa mong kamay. Ilung sakaling siya naman ay abalang-abala, tawagin siya ng ganito: "waiter!" o "wait· ress!" (huwag sisigow upang ·maiwasan ang basug-ulo.) Nais kong tanggihan 3.ng paanyaya ng aking matalik na kaibigan. Paano ko kaya masasabi sa kanya ang gayon nang hindi masasaktan ang kanyang damdamin? Magbigay ka ng isang makatuwiran at kapanipaniwalang clahilan upang maiwasan ang ;Jagsama ng kanyang !oob sa fyo. Sabihin agad sa kaibigon mo ltobang may panahon upang magkaroon naman siya ng pagkakataong makapag-anyaya ng makakapalit mo. Natulog ako, isang gabi, sa b:ihay ng isang kakilala. Naílayon ba sa wastong asal kung iligpit ko, kinabukasan, ang aking ginamit sa pagtulog nang gabing iyon? A11g 11ararapat gawin sa mua ga¡¡ong pagkakataon a11 N.uuntol n. PagsHallta l;;1agad. Kung ~a bi;gay, ang Sa ika-10 buwan ng sanggol, ~;a~~~~.g a;ª~~;di''fsªa~~m~!~~~ ito ay maaari nang maringgpn lan ng pagkakauntol sa pagng ilang salita na parami na ~asalita. Mayroon ding mga nang parami habang siya ay Liyak ang nguso na n<1kapagnagiging l hanggang 2 taon. ~:isalila bagaman al hindi !uh Nguni't may mga batang hindi hang maliwanag. Ang ibang ~9ta~=k::.ª~:0ª1!~ª ;:;:~~t:! ~::¡~~ a;ª::!;¡~1¡~ :aanr~~ ~=~; huhuli lamang at makaaabot na't natututong lumakad 0 ku!;a s~a~~~~~~~n ~~=n:i~~~ main nang mag·isa na slyang pa rin makapagsalita sa kan· ~~~ª:ªa1:gm:!~~~ª:ag ~:a~~1::~ yang ikalawang taon, kaila· ng "encephalitis" o pamama;:::!~fa:la~1::git~:~~¡'n! fa, ay makapinsala sa baha· isang sikolohista (psychologistJ ~~n; ;:;~a~:~itsaa :;w:~~:Y~~ Ang pagkakauntoJ sa pagsa- nawawaJa, salita ay nanggagaling kung rr:lnsan sa kabingihan. Maaarl Nauuntol na Pa1n1lngipln: 1 in namang magbuhat sa napa. Katag ang sanggol ay maykamaintindihing ina na lagi roon ·nang 6 na buwan, inaasa· na lamang nakahanda sa lahat han n¡ m,ga magulang na stya ng kailang1m ng anak, kaya't ay tutubuan na ng ngipln. Jto ·naman ay hindi na nagku- Ngunl't iÍiay mga sanggol na kusang magpahayag ng ·kan· 'ª unang taon o sa ika-13 bu· yang gusto. Nauuntol din ang wan laman¡ nagsisimuta ng pagsasalita ng bata kung si- pagkakaroon ng ngipin. Ku~ ya'y naguguluhan sa mara· siya ay malusog at masigla, 1>1ing wikang naririnig na gl- walang sukat alalahanln sa nagamit ng mga kasama sa pagkakauntol na ito. Maaaring bahay. Pambihira, kung sa ba- mahuli, nguni't paglabas na· ¡;:ay, na maging dahllan ang man ay sunud-sunod. rnga sakit sa utak, Jalo na sa Ang nauuntol na pagngingl· hahagi nitong may kinalaman · pin ay maaaring dahil. sa hin· sa pagsasalita, o sa isang sa· di wastong pagkaing naibibi· kuna sa panganganak na ang gay, mga sakit ng bata at ka· ·ulo ang nasaktan. kulangan ng mga bitamlna. aa M~~~;º~a d~:aa':~ ~~;~:~ Ang inyong manggagamot ay dahilan ng hindi pagsasalita (Sundan sa pah. 31) !tanong sa kaibigan mo ang ganito: "Saan ko bt1 ilnlaga]I .:wg mga ito . .. rlito na rm Ua o sa taguan?" Mababutid mo $0: kanyang sagot ang nuis 11tyang mangyari, samakat11wid, maiiwasan mo ang pag· kapalagay sa alanganin. Isang bagay Iamang ang hindi ko naiibigan sa aking matalik na kaibigan at iyon af ang kanyang p_aggantl sa tnwina sa lahat ng bagay na 1hinibigay ko sa kanya, at ang kataka-taka pa ay hindi siya r:agpapalipas ng maraming ai-aw sa pagpapadala ng kapaTit na alaala. Ano ang masa• sabi ninyo tungkol dito? Ang ano mang bagay na ibinlgay ng isang kaibigan kallanman ay hindi nararapat na 1•alitan o gantihan. . sapagl;a't mawawala ang pagpapllhalaga ng isang nagbibigay, sampu ng kali:Jayahan sa pagi:alala sa binigyan. Matutulad sa i.sang negosyo ang pag· yanti niya sapagka't ang isang i·alakal ay na:1hihintay na talaga ng katumbos na kopalit .~a tuwina. Ano ang magiging batayan ko sa pagbibigay ng "tlp"? Kung makakayanan mo ang JJOgbibiga¡¡ ng malaking hala· :1ª ay mabuti. . A ng kapasyahan ay nasasa iyong sarili sapagka't ikaw ang fmkak(l(l1mn kung ang paglilingkod ay masama o mabuti. . Huwag lamang kali!imutan ang pag~usabi 11g salamat sapagka't 1to ang magiging tanda ng iyong pagkiUila 'sa kanyang f11abuting paglilingkod. Anu·ano ba ang tungkulin n¡ isang best man o abay na lalak.i? a. ang pagpapaalaala sa lalaki ng pagtungo sa simbahan sa takdang oros . . , b. ang pagmamatyag sa sing. sing (kung kailan ito kakailanganin) at ang pagbabayad ng mga tungkulin. k. ang paglagda sa kasunduan (kailangang magsabay sila ng kanyang kapareha (abay na bobae o maid of honor). et. siya ang nagiging gabay ng lahot ng mga kosama sa seremonya sa pagtungo so bahay na pagdarausax ng handaan. e. tungkulin din ng best man ang mamahala sa paglalagay sa sasakyan ng lahat ng mga dal«-dalahan ng mga ikinasal sa pu!ot· gata ••• HINDI NATUTUNAWAN? PANGINGINIT NG DIBDIB? KABAG? Q Q g G---~ UKOL SA KAGnT NA LUNAS HINGIN ANG MGA TABLETANG PHILLIPS' Sa luwin11kayo'y mapapalal>is nr pqllllin,ito•ylandoan .... Hindi ninyobalidkunahil•~ko.ro"Ytu•urnpo n.¡in FIJI poon1rn1r1sim •Ir s1km11ra. paa-iiniln1rdibdil>o di ¡n¡rkalunaw nrkin•in.K,.ala11in1r m•cdal• nr p.on1hikbllladlfl•langm1at.blotan1r Philli~MilkofM1rn••i•.Saron)'9.n1r par8'n ... Koyo"y logingh .. d~••d•r· lian1ginl>lowam&rin1rkail1nk•yo'y 1umpu11ginngnab.anui1 na kar~m daman. Anc lllll•labletanir Phillip• Milk or M1p .. ia no kuyaoya•1 mu1rap1n11loun11ul1dngkendi. 11nl!IÁ».nl1k&pannapinokamabilio &l pln.hmablYnr m1nat•mis o. 01n1klpna klnat noapapa1rinhllwio u pa111 .. raoim na: ~ikm11ra al di malunawan. LolOftOmGJ )QfoblOTOS - •• il'0.65 8o1enomoy 75TablofOS ••• 130 llolong mGJ 200Tol>lo...,. ••• 2.80 TABLETANG PHILLIPS' Mili OF MAGNESIA 10 MAGASIN NG BAGONG BUHAY HULYO 7, 1957 Anl! makipot na paldang itim at blusang may murang kulay ( itaas ) ay tinernuhan ng isang sweateT na itim. Pinalamutihan ng puntas na puti ang leeg patuloy sa ibaba at gayon dln naman ang gilid ng punyos o lupi ng panlamig. Ang nasa gawing kanan na· man ay isang mahabang tort!:· rong itim al ang pang·itaas ay isang panlamig na baga.y na baga.y isuot sa tag-ulan. Maaaring gumamit ng kahit na anonf!'. makapal na tela para sa da.mil na panlamig na binabahtk ninyong ipatahi o yurüu. KASUOTANG 11 Pakildpanayom ( Iiaw J . · ni XariO NierJU l \\'ALA NA :rng "gilas" ni lngkong Di1loy. Salamal na lamang. At kung nagkabo'y 1gi1i.I na gi¡il ~ ¡ lnsknng Didoy.) Kung nabatid lamang niyang daig pa ng tunay na giyera ang pagpunta u Luneta kun¡; :anoong Araw ng Kalayaan, hindi na s;1.na niya 1inangka nlan lanrnni: manood ng parada. Nanó maranasan niya ang mga hirap al kagulu· han ni; pakikipagci1wang kung a·kuwatro de Hulyo, pi113.1:sisihan niya ang kanyang pagkakali¡:tas noon¡: panaho11 n~ r cbul!>yon. Kuns. noon n~ang ¡»nahon n;; rebdusyon. sana'y punlo lamang anc kanyanc lin:.rng¡ap. Sa Lunl"ta ay iba: mga t<idyak, sipa. ku· 1u~. sabunol. ba!ok. Ayon ~ kany¡¡, marami na siyang pina(dnnan; n;.:unn ang n1t1tangi niyang mga kannaHn ay ang: sumusunod (ilng pllnayam "" Hn'y noon pang isan"= C ;1on ~inanap, nguni't ngayon !amane inilathala dahil sa b selangan ng mga bagay na hinahanggit): T . Ano p• po •ng n•ngy1ri? S. Bakit &no p•, wala pa akong nasasabi, a. T Siyen¡p po p•I•. E, pHno po n•gslmula •ns trahedya? S A3·aw ko nang gunitain~ (Hinagpis) T. Sip na po . . . PHhO liinf, e? S But-110. nabalitun koni: araw daw ne: h layaan n,:ayong a·kuwatro d~ Hulyo. "T . L•hat po •r n•kH•l•m niy•n, •? s . W:.l;a na akon'! pakialam sa iba. Sa n¡ayon ko lang nalaman_s. At k11ng nalaman ko rinc ¡any1n p<ila ang: mga k1bataan ngayon . Naku, magka. !!b'l'ra sana uW T. Bekit po b•'I' Beterano: "Ang A-kuwatro De Hulyo Ay Araw Ng Mga Pilyo" S . Akalain mong pagkat¡pc.~ akong sunugin ng araw sa init a.v paliguan ako ng tadyak 11t sl¡::a n~ mga diyaski. At hindi lamang iyan. lsinalya 1 1a ó\l<'1 nang i~inalya kaya kamuntik na akong mó\huln¡:: :;a is~ns kanal! T . &llicit n'vo b• nam•n ginustong pum1rfto? S. lho, isa ako sa mga nagsakit upang makapagtamo tayo ng kalayaan. Magkasama kami ni Bony nan~ sumigaw sa Balintawak ... saka ngayon, neayon' malan1an kong ipinagdiriwang pala añc ¡¡r:iw n.:J paglaya at ako'y naparito ay gaganituhin pa nila ak1>. 'r. l • kit hindi po k•r• n.p•nm• u lny• "f •Mk, o • po by•, u P•rP•rlto'I' S. Baka hindi mo alam an¡ gastos sa pamasahe bu· hat sa prubinsi)·a han¡¡ang dilo. Al nka isa pa, hinrli ko inaaka\¡¡n¡: ¡:aglln11nin ako ng mga tin· edyer. T . T•ta9• po ban9 n•hir• p• n byo n•nt hudoT s . Hindi mo ba r.akikita ang pawis kong ito"! T , Akala ko p?'V n•ligo b yo s• d.191l. 81klt po 9'nr•n licayo bb.ua? S. Dahil sa pagsiksik sa akin ng mga damuho. Hin· di ko millaman ang susulingan ko kan¡:ina. Panay ani; tulak sa akin sa liknd, barandal naman nanf? barandal ang nasa unahan ko T . At piMgpawiun na pe byo na"9 11nvan'I' h. Hindi \amang 'yan. Baka akalain mo ang hapdi ng kalyo ko n•ns: tapakan ng isang tin·edyer. At nang sipain n¡ isa ang aking kasuka.suan. HdO, hindi na 1ko makaulial n¡ af (lft. 12 T. Naklt• p111 IN ninyo • n9 p1red• ? S. Paano ko makíkita ang parada e nasa likuran ako. T Baklt hindi po k1yo dumako 11 t•bint k•l51dl'I' S. Sino ba ang may sabi sa iyong hindi 1ko tuitlabi sa kalsada? Un1ng.una pa nga ako r oon. Alun mo ang ginawa ng mga _diyaski? Itanong mo sa akin. T. Ano po? S. Jtinulak ako s.a eitna ng k.l.l1l!da. Bale ba, may kasama pan¡ pacbatok at paikutos ang paetulak sa akin. Kunwari pa raw ay hindi slnasadya. Pero talaran¡ kltan¡ ·kita kong ¡inagawa. Tala· gang .. . ! T Ano po 1n9 nent'f.n? S. Na11g mapa¡itna &ko sa_.kalsada ay lumapit ~a· man ang ilang em-dye-p1 < MJP). Palibhasa'r mg-a tin-edyer din, kinagalitan pa ako at ibinalik sa mga nasa tabi ng kalsada. ' T lblnalik n.man Pll• lt•Y•· e, .ne pa ang pro• lema ninyo? s Hincll mo nai~ip ang magiging resulta niyon. Muli nila akong kukutusan, babatukan at itutuJak. T. Gln1w• nam1n po b1 nil•t S. Hindi na. Mabuti na lang al kinuha ako ng mea boy iskawt. Sinamahan nila ako sa hindi gHnong matao .. . sa likuran nga. T. Nap.tinMd po b• ..,. ar19 ·par•d• roon? S. Sa may damuhan allo dlniila, e di hindi ko rin naklta. T E, Ano po •RI Mktt• ninyo? S . Wala. 'yun Jang mga karosa. Al kuabav ng pagdarun " hg n'lagagandang sakay ng karost ay oarinig ko ang mg1 sipulan ng mga pilyong klbataen. T. M .. kar o1• lansr po lt• anti n.tllt1. niny•f S . Marroon pa . .. sa damuhan. May nakita akong magllilkapareh11ng babae't lalaking tin-edyer. An.& iba'y naf lalakad nang magkahawak, anf iba'y nallaupo al na, kukuwenluhan. T. l1klt '"' t•noon? S. Sa pala1ay nila marahil ay pasyalan ang Lunela kehlt a-kuwatro de Hulyo. O ko.ya'y noon tamanf sila nakahioci ne pahintulot sa ll\Jll maculan¡ sa dahilane manonood din sila n1 pacd.iriwan1. T O- po IN 11 m1y d.,nuh•n ninyo l'"""°' •"9 lny"'9 orH? S. Oo, 11 doon din ako nagpasasa sa init ng araw. T. W1I• ~ pen9 ib.nt na11nap doon? S . Aba. Siyens1 pala: di kumain ako ng bulco u isacc babaing nagtit inda. Nang mausisa leo ang aking bulsa ay natuklasan kong may nakabilbit pala ng kalupi ko. Palibhasa'y tin·edyer din ang tindera, sinabunutan akn nang hindi ko mabayaran ang buko. Tingnan mo ang ilan kong buhok .. . putuJ.putol. E. E, bu-n•, ~Hl1m n• po't baka uuwi nt kavot S Oo, madllim na e. Ayyy! Siyeno pala. P11no ako makababalik u prubinsiya? WaJa na nga pala akon¡ pamasaht . Naku, magbabayad sa akln an¡ mg1 lin~dyer 111 'yan . . m• cing b1t1 IHllQ ako ... ma,inE b;ita J;iman.; .11;0: MAGASIN NG BAGONG BUHAY (lfnan,g Bahafi) K~~i n:a!~e~fn:~u~: l1am a)' naglilibot sa daie:dig upang cumawa n¡ m¡ a "pana· nakop", al siya'y hindi nabigo. N'guni't ang "pananakop" niyang ilo ay kakaiba sapa,gtia't puso al paghanga ng mga mamamayan ang kanyang hia.abangad at hindi mt:a lup11in. Al ang lalong kalangi-tangi sa luinyang pananakop ay hindi undata ang kanyang ginagai.11l kundi ang kanyang kaalaman sa isang uri ng sining - anc: pagsasayaw. Ang .lr:adalubhasaan ni Katf)erlne sa larangang !to ay pinatutunayan ng kanyang pag· huboc at pa¡ kaklpagturo sa 1naraming kilalan¡¡ m:manayaw al m¡a bituing may malalaking pang:alan sa larangan ~ pelikula. Kabilan¡¡ dilo 1lna Marlon Brando, Josc i'errer, Eartha Kitt atiba pa. lton.c buli ay natutong mag· palugtog ng 'bongo' mula sa kanyang pa1ralan. Sinimulan ni)'ang hinubog ang katalinuhi n nito noong may Hi taon pa bmanf , al ngayon ay uma1'Di 01 maraminc tagumpay sa m¡a pelikulang nilalabasan. Bukod sa mca katan.¡ian¡¡: naban¡git. si Katherine ay may 11riling pan.¡alan din n Hollywood. Milkailang ulit ua siyan.: íliiu11npok na ma· nanayaw sa inca pelikulang Amcrlltano. ll:in dilo ay ang "Stormy Weather.". "Thc C.asbah,'' at ang "Mambo". Sa ''Mambo" ª> ' siya ang n:imahala sa mga bilane na sayaw ha~gang sa siy:i rin ang surmmay kay Silvana Mangano llilang isang "chorl'.!ographer" o tagapagturo sa rnga sayaw JLa itinanghal nito s:i nasa1.ing .pclikula. Sa ngaY-On, ang pinagdad;ilubhasaao ni Katherine ay ang nauusong .. Calypso" na inia· nngkop ni}'a sa kanyang "ka::dan1ang pandaigdig." Sapaglr:a't . isong dalubhas.li ~¡ Kalhcrint ~a .\inrng ng U · yaw, ang lll}O m an.:: paksa uko\ ~·1 pa~asayaw ay eanap ,j¡. •·anJ( m1ilalarawan. Maramiog bansa n:i ang na· r:irating ni Katherine. Sa ba"':i'L bansang panggalingan niya ay pinag-aaralan niya aug mea katutubong sayaw, kaya't a:ngkop sa kanya ang i;alitan .. "ltaalamang pandaigdi¡:". Marami ani ayaw maniwala na si Katherine ay marunon¡ nr "1.'lassical ballet" suháll"l ito'y pinatotobanan niya sa mga kumapaaayam aa kanya. Gayunman, slnabi ni· y.inc ang "classieal balet" •Y hindi na niya sinasayaw sapa¡ ka't sa kanyan¡ paniwala Katherine Dunham: ay hii:idi' nailalllawang · ganap· ~ne damdamlng ibig lpadama n4 mg¡¡ agtlnf nt nota at bi· 1nig ng 1uctugin. Nang tauungin siya hln¡gil ~;¡ mea sayaw na linagurianc •·1:cxy", sinabi niy1ng hindi 11iaiiwasang t1i maging "sex:y" ~ng pagsu ayaw kung talagan¡: nai.s ipadam1 ang damdamiQl 1pinahihiwalig ng isang hlmig. Pabiroug tinanong namin si K11Lhcrine kung •ng paglging ··~cxy" n~ kanilang say1w ay rnaoaring ihambing s1 pamamara11n ni Chelo Alonzo o ang ~ ialong kilala sa tlgurin& ''Margo, thc Z·&mb". ·Bahatyang nap11t1wa si Ka· thorlne bago siya suma¡tot: "Ane tutoo," aniyA, "ay mala· Y '' Q ng 11wat ng amine punamaraan ni Z·Bomb sapagka't iing s1 iumy• ay nagiging ··~exy" u. pamamagitan ng Pl !l·aalis DI damit, s1m1nllllang itong 11 amin ay nababaJot ng kasuotan. Halimbawa, kung aa.g itatangbal ay katu· Lubong sayaw ng mta bumbay, ang damit ng mga mananayaw namin ay ang kasuotan H Indiya." Bilan1 isan¡: manaf!IYIW ay iyan aag mahahalaganc ba1ay nn nalanaau namln m11Ja kay Katherine Ounham. N¡ uni't bindl ma¡ ifi.n¡ ¡::1nap ang paglalahad ng kanyang kasayANG MANANAYAW PoA ·ikipanayam ni Ma. Salome Ton1e1y Si Kolherinc Dunham 011 mokikit4 sa dolcong gitna (ikoopo.t so kaliwo) 110 kasama nino Don Toribio Teodoro, G. at Ong Doyrit nsi "Opera H011se" oc G. Sld Yapehleha11. HULYO 7, 1957 Ma.so11t111g-nl0.'6~ si Bl:i. Dunham 110ng tongQOJ)ii.t niyo º"" isong malalcing pumpon ng mga bu!oklok ,9Q líkod ng longholan matapos ang isong malagumpay 11i11011g pogtolanghol so Broodwa!J, E.U. ~ayan kung hindi mababang· git kung saan at paano siya i:agsimula at kung paano slya nakarating sa tuga:toe ng kan· yang pa¡tatagump.ay. Si Kathuine ay kumita ng unan¡ liwanag sa Joliel, Ilinois, Estad~ Unidos, Anr kany1n1 ina ay may · dugorfr Prenses 1t lsanc CUfO. Sam1nlal8, an¡ kanyanc ama ay may tlu,gon¡ Negro. Mula sa 9agkabat11 ay kina· malasan na DJil: katangi-tangint katalinuban si Katherine: sa p:iaralan, ~ni't Jalo na sa !<lning ng pa¡sasayaw. At danll sa maunawain an.c kan)':lng mga maiularut ay hindi siya hinadlaruran sa kanyang hilig. ~ay mababanail na panr· yo1yarl upaa¡ si K1thttine .aY hindi mallmot 11.1 mea taO nc ~1akaklklla11 sa kanya 11 ka· nilan1 pook. Noon ay waw•· Ion¡ taon pa laman¡- siya, 11ang man¡ailao¡an ne: salaping guculin 1nt bnilanc simbahaog k.inaaaniban. M1hina ang pag:likom ne salapi ng !.imbahan kaya't an.g kanilanR proyekto ay hindi maipagpiltuloy. At iton¡ si Katherine .iy nagsa·bayaning nagtayo ng linatawaR na M cab.aret party" nt dilo ay sumayaw siya hanc· gang sa lumakas ang kolekta at matapos anc kanilan1 ipi1ra1uawa. Anc pan¡y1yarln¡ i.yoo ay l~anc tanda lam1ng ng kan~ ang maunlad oa kaisipan, na _11agpatuloy babang siya'y lu· mulaki, hanggang sa maglakl•:iy siya sa lba't ibang bansa. Siya ay nasa Hongkon& nga)"OD buhal sa Sinnapur. Hindi 1 1 i:1gtatilgal at slya ay patutu11::0 sa Malay¡¡ at Burma at ~;, ilan1 b1osa sa Dulong Si· langan, bilang bahagi ng ltanyan¡ "pananakop". An¡ Pili· pinas ay isa sa mga ban;ang "~asakupiu" niya sa mga nalalapit na araw, maaaring sa mga magtfltapos ng buwan ng Agosto. Ito ay ipinahay•g 11iya nang siya'y dumalaw rilo kamakailan. Ang biglaang pagdalaw rito ni Katherine ay hindi nakatakda sapagka't siya at anc h n)·ang panfkat n¡ mga mananayaw ilY patungong Sinn.apur buhat sa Australya, upan.¡ doon naman m1gtanghal. Ang unan¡ naging sanhi n¡ t.iglaan al di inaakalan¡ P•C· parito ni Katherine ay upani:: gumawa ng mga pakikipagtalastasan hinggil sa kanyang balak na pagtatanghal dilo, 3t ang napili niya ay ang Ma· r.ila Grand Opera House. lka· IJ.wa, naghahanap din siya n: 11ga sariling mananayaw nalin upang ipagsama niya sa kaRyang pangkat, at ikallo ay sa J13ngad niyang mag-or•I n" mi!:&, katutubong uyaw ne rnga Pilipino. (S11nd!ln sci poh. 20) PAANO MAPAGKIKILALA ANG TAPAl NA PAG-IBIG? n. i GENOVEVA C. ASUNCION P·~~~s::~!t.,:~g 1::::ª:. ham ne bioata: "Mahril ko, pin:ibiibi¡ kita nan¡ hi¡::it sa atiftl bubay. Upan¡ patunayan sa iyo ang katapatan ng ilkine pag-ibig ar nakahanda •·li:on.it hamakin ang labat - anc malakas na unos, ang nagIJlakihan¡: alon sa dagat, al n1111iog ang kamatayan, mapau akin ka Jamaog." Sa bulihan ~ liham ay inihabol ng binata: "Dadalaw ako sa inro mamayang gabi kapag hindi umulan." Sinagot ng dalai::a ang li· hMD. Anang baba~i ng kany.ang liham: "Salamat sa binal:alalt moiig pa¡:dalaw. Nguni'l inabull pa yata ay huwa,¡ mo Hlll ituloy at baka k3 laman¡ :butan ng ulao. H11lt na ma· 14 hirap anr mat.ipa¡laban sa ulan kayu malallkls na unos CJ n1¡lalakibanf llon sa dagat." .Jsa naman¡ dalafa anf hiniir.ok ng binatan1 maklsama n .uaa sa h11.1• nanr lsan.a taon bago sila lkual. Su1nau1· ;iyon ang U la¡a. Mula noon ílY hindi na lto sinipot ng bi· riata. Sa hbilang dalo ay isan1 tmata ug plnakluaapan ng kanyang lluintaban na pntu· lin na ang pagsusugal at pa¡. irium·inom -n.r alak. Nsngato <"D.il: binab, n,guni't hindi DI· inan nito linupad. Humlngi ng p111rikipagkalas ang da.Jara al r..:i¡:hiwalay ng landas anf dalawa. Ang mea ito ay balimbawa lam.an1 ne m1a panaa1arlni r.ar:·ilwan H atln¡ illpan ne l~ang: lllhnun1an. PHno ma· kikilala &Of t.apat Al. ~-ibi¡? ID¡.lt kuaino man, an.a Ita· tanuna:•Di&: ito ay na&ialn.I 11~)aiaip111. 11 atiag m¡a ~ha· taan, Jalo na JaOD.I mra ipi· uanganak, wtka n¡a, sa pana· bon a¡ atomlb. K<1iba DOODJ mia naa¡aka· raan¡ panahoa, u¡ aalaw, ¡iaf·ino.g, at paipapalit-palit ng mea- ba(ay·b•l•J sa tasalukuyan IJ totooag napakabi· lis. Kasimbills Da yata ag mga aeroplaaoq l•t na pumapa· imbulo¡ aa himpapawid. ·Ang Unactlillwang sayaw o tui· lugin qayon ay pinagldkibi· tan na lamang n¡ ballkat pagh:r.aaa llf llaq araw. Sa bawa't pafplpallt ng moda Ja pananamlt, maglng u lalakl o "' babaa, t:t ma1 kaplruoQJ te~ana nababawu. Naklpant•· r.camba· tuloy n.a bah buma· Ang angkop na pook na ito ay lik layo sa panahon na ating ;.,1g tahanan ng dalag;i. Wala r.u;a nlnunon1 sin¡¡ Eba al r.:ing m;lhaby tingn:in sa isan: ·•u!an. Macinc sa pabilisan ng n:ig·iibi~an kundi ;;nJ! makitt P'llfPapatakbo n¡ sasakJan ay silan¡: D;l;,t·uulayaw ~~ isanc n:;gpapaligsahan na rin ;mg liblib na pool': na nak;ilutu aun" mga buper. Kaiba nga lun¡ tuJoy U}!:!n" m:i¡kasala h.mang kung magpasiya ;ing ;;ng m;ita at isipan n;! .~ir.o huradon,g si K<1mal;iyan. Ang mang s;i kanila"y maaarin: i;inakamabilis m;igmaneho ¡¡y makakila s1yan¡¡ pinapagwawa~i al bini· Ikal:iw:i, hindi \;ipal aog ini bigyan ng ganlimpalang kapi· h;•hantlog n~ p¡1g·ibig ng is11n;: rasong. lupa sa sementeryo. 1 inala !:ap;ig sinimulan nip. Ang pag·ibig, sa kabilang ito s;i ¡iamamagitan ng mga ·. t1ako, ay hindi rin nam;iri na- p:ianyaya sa gayo't (!anitong paiiwan sa mabilis na pag·inog fiagtitipon, sa panooood ng n.~ dal¡¡:dig. Ang pag·ibi¡ sa s(ne, at sa iba pang lakarang kualukuyan ay lila lsang url i·!la laman.e dalawa ang m11· ng say;iw na sumasabay la· l:.1sama. Dapat iua\ang-alang nu.n1 sa kung año ang tugtog. ni binata ang maaaring ubi· fi11pagka't natapat sa tiyem· hin ng lipurian sa kan}'1n1 r,ong napakabili~ ng luglog, minamabal k;ipac ilo'y nalli· r.11¡ p;ig-ibi¡, kune1 baga sa l3ng !'lumama sa kanya nang ~i1yaw, •Y n;ikiindak na rin r:-ag-iisa 53 iung pook Jalo na ayon sa bilis ng tugtog. Kaya r.a alanganing oras ng :abi. r.aman karaniwan nang nang- Kung mahal niy;i ang kar.yang :,-eyar1 ogayon na mata.pos l'lii!igawan ay hindi niya ma· mag-ibigan at makasal ang i>iltim na mapagwika;in ito ng isang magslng·iro.g ay dumar:a· iba dahil lamang sa llanyan1 ting ang pa.nahon na kanilang kapusukan. · llinababagutan ang pakikisa· lkatlo, hindi tapat ang P•t· ma sa lsa't isa hanggarig sa il>ig ng isang binat.a kapag ito'y humatltong sa Jubusan ito'.y idinaan niya sa pagbibi1~ilang pa¡¡:hihhulay. r.ay ng mga mamahalin¡ hanKung mauun;iwaan laman.e tlog sa kanyang nilalangit. ny allng mga kabatatn na aag A.og labis n:Í pagbiblcay ne batas ng pag·ibi¡ kallanman ay tia.orto:: ay nan,s:angahulugan hindi maaariu¡: itMÍJiolulad sa ' Jamang ng isang bagay - aiit mg;i batas ng acham na ma- tumancgap naman ng kapalil aa:ring baguhin ayon sa plgsu- sa dakong bllli sa ayaw at sa fong ng pananaliksik na gina· 01sto ng kanilang iniibig. KagDwa ng ating mga siyentipi· pag ito ay naganap, ang u:ring ko, ay hindi marabil sasapit ito ng pag-it\jg na -nababalatH kanilang buhay ang maJu. lr,lyuan ng hangaring malralungkot na karanasan sa pal· pagsamantal1 ay hindi mnu· ib11 na sinunod nila ayon sa hang magbatid ng llallgaf1. ~ª.,~~o ng makabagong pana· ha;::p!~~n~n:~J~~iibig nan,g An1 batas ng Pa&·ibig ay ka· !~;:.~ ª::~~~;ti:;~ª!~ ";::; tulad din ng batas ng Diyo!. sa isanc dala¡¡:a. Ang isani na hindi ma.aarlng baguhin na: taoni: nakikipagl~o sa pagkahit sino. Sapagka"t batas na Jblg ay nafhahanap lamaa¡ dapat sundin. ang sinurnang ng Ubangan. Kapa¡ an1 pag· lumaba1 ay tatanegap ng h u· ihic ay cinawa laman¡ liba· J:ulang paruu. ngan, ;iy hindi ito maasahazic Anu·ano 1ng mga batas na maging p;ingmatagal¡q pq:ito ng pag·ibig? Ang mga ito ka't tadb;ina na ng kalillasan ay wal;ing iba kundi ang mga Il!! ang bawa't tao ay magkamatuwid na bagay na dapat roon og panghihinawa sa talunang mangyari sa panahon J¡¡uo"n sa anumang bagay· na ng paf·ilbigan ng isang dala- kanyang pinaglilibangaa. i:i!n~:n:g :~~:~~& i:a •::. Ikalima, hindi · ~aps •n& tas na pa¡-ibig ay aakapaloob pag-ibig ng isang binata kun1 S! kas.agutan sa malaking ka:i~~m:~ª::, gpa::~a~ii::a: lanun¡an DI kab1taan na kurui: tipan nifa n¡:: kanyant1 mina¡,:~~1--alrikilala anir tapat na mabal. Jto'y m1aui !amana Upani mabinang klsiyahan ~·~:a:~~~g::: n~2:ai:'!!!a!~ :::-::n~~~n:ii!:!~=n~~·~~:;: ilihim sa kanyan¡ katipan. Su· kol sa ba.eaJ na ito ay narito ~:~~;nk~:ans~ya'~n!ª~'a:~a= ang ilan1 katuna71n11: mapag- r,tinamahal ay mtkilala ng ~~i~~n~a~a~':!~ª=~·~i~~~a~~ ~~;;;¡~~ :g~la~:g~~::~.a~:= Unahin muna nating tawagan 0 kaibigan kaya ay mawawala ~~~:~sin ang panig ng ~· ~1;g k~~;~a:~inl~~~i~~nsatu~~~ Una, hindi tapal ang pag- 33 katapatan ng hangarin ni· ::!~ ~=ih~:::g !ii;:t:. k~~:: "ª;!~:im, may banfari~ fa sa kahit u.aq; pook na l•· ma¡:;samant~la lamang an& mang. Ana: paatatllpa.t DI PU· isang bln:ita kapai;: 3iya'y gu~~I :: ~~ª1~ ~~~n~: i:::d::;: mamit ng dab;lS o pagbabanta k;')p na pook na paf ·uust1lan. (Sundan sa pah. t7) MAGASIN NG BAGONG BUHA'I' N Aa~~~~~;~z: ng ~ga L~~~ lionood sa Coli5eum saman· talarig siya'y oagtatali ng kanyang "sne.1ker." Labat ng kanyang kasamahan ay masigla inalíban sa kanya na tila mabigat :ing dibdib. Alam ni Luis na si ya .. ang tan¡ inc inaaeahan ng kanilang koponan upan¡;: m;i.giog kampcon sa i.ashtbol sa taoo¡ ito. Si Rarnon. ;rnf kan.ilang panguna· hinr rnanlalaro. ay napilayari nJf!g nakanang !aban at siya ;•ng gumawa noon nr mga punDalawang Tagumpay los upapg manaJo anc kanilang kt1ponan at mackaroon n¡; karapal an,¡: . sumacupa sa kampeunalo. Dahil nea sa l:anya a~· na¡;w1gi sita at oga::o'y nakasalaylay ang tagum· f1a~· sa kany:mg ruga baliht Kahapon lamang ay nakau~ap ni}•a si Helcn. Si Hclcn ~)' malagal na niyang pinipinluhu. Mahal na maha\ niya ;.ns dalaga. -~sagutinkilabukas,Luis, k.ari.ii ipapatalo mo ang kopoUJtll ng in~·ong pamantasan sa · M GA Ul.OL. Talagang ro.¡a Nli-..; ~ayo ... !'" ang bu· lung ni Leo sa sarili ... at siya"y nagpalu0 loy sa maincat na paglakad, pabalik sa kanilang ka.mpo. "BakH ko it1laya ang aking luha)' sa pakiikpaglabao gayong wala namang kapakioabangan para sa akin!" ang pa· lulo)' pa niyang wika sa kanyang sarili habang tinatahak niya ang madawag na landas pabalik sa kanilang himpilan. Si Leo ar isa sa mga kawal Pilipinong ipinadala sa lara· ngan n.g dtginaan sa Korea upan~ ipagtan.e:¡;ol an~ kalaya. k op o nan ni:: pamantasang ;1king pinag-aaralan. Nguni't liung hindi mo maga,gawa ay 1.-&Ja kang maaasahan sa akin, ·-ang huling nasabi ni Helen k:ty Luis kahapon. Nasa· gayon siyang pa¡ mu· muni·m11ni nang pukawin si)la n~ kanilang "coach"'. - Ano ba. Luis, handa ka 11a ba'.' - Medyo ·masama ang paki· r;1mdam ko, "Coach"! - ang ~·agdadahilan ni Luis. - E, di kung gayon, mama· ."l ; na !i:ita ipapasok, ha? - ;;ng sagot ng kanilang nabahahalang "coach". Yari na ang pasiya ni Luis. ;,tagdadahilan siya hanggang :a matapos ang laro at tiyak llll sila :u 1g lalo. Natapos ang una, ikalawa, al nacsimula na ang ikatlong yugto nang humingi ng "time out" ang "coach" nina Luis. !..amang n¡ pilong puntos an¡ lcanilang kalaban, at sa loob ne naka!raang panahon Di pa(tutunggali ng dalawan¡ kOponan ay ouakslban niya Jng totohanan S\lbali't l;i¡onf p~1sisikap ng kanyang mfa kas.amaban. Siya'y isang mala· king kaku\ancan sa kanllang koponan 1t tiyak na anc kanilang pagkatalo kung_ hindi ~!ya papasok. -Coech, maaui na ba akong pumasok? -ana matatag na wika ni Luis. Sa pagbabago 11;:: pasiya n~ Luis ay natiti:-.. k niyang masasawi siya sa pag-ibig ni Hclen, nguni'I la· PAGBABALIK SA LARANGAN an na naiJO lupigin ng komu· rea uvang sumama sa mga ntsmo. kawal ng mga bansang mag· Lab:m sa loob niya ang kakaanib na nakikidigma sa magkawal, nguni't siya'y na- mga komunista. pititan n3ng mawalan siya ng ' At nang gabi ngang iyon ay ,g.iwaing pinagkakakitaan ng napabílang s.iya sa ilaog ka~¡¡!a pi upan:: ibuhay sa kan· Wal na naatasang maniktik ng ~-ans asawa al dalawang anak. méa nakalagong himpilan ng Sa di ina.uahang pan~a}·a- kaaway. Subalit nais niyanc n, ang kanyang kínaaanlban¡ 1.1agbalik at takasan ang lapangkal ans siyang naatasang r.:mgan sapagka't para sa tanmactungo sa tarangon sa Ko- ya·y isnnc malakine kahlbaHULYO 7, 1957 ngan ~ at pagkakamali na ipaln níya ang: sarilinl buhay sa pakikipaglaban samantalaog wala naman sifan.t tatamubing kapakioabangan para sa kanyang sarili. Lubhang malayo pa an.g kanyang lalakarln bago niya maratin¡ ang kanllang bimpi· lan, kaya't naa¡ aapiü.n Di.)'a ólflt: ilaac m81•boog na punungkahoy a1 lpinasya n1y11ng .. KABATAAN: lpadJila sa pila:k na ito an¡ .. unanc bun1a ne inyonc panitlk" at. . . ab::inean. Kuiu: .. maaari" rin lamang ay liyak na malalatbala. Anc ~13:,?i1::1!~~-::::~: t~~8~8a1~~~ ~ª.!~~b:~~g ªéu:~: Gunlinl Times, Florentino Torres, Mayoila. Tandaao: buwa, kukulangin sa kalahati (Y:z) at b'"'ªI namang hihigit sa isa'I kalabatl (1 Yz) 11g taraniwaOB papel-ma.ld nilya ang haba ng bawa't akda, at makinlbado sa dalawa:ng patlang (double if:!:~c :~~::a:ufa~t-~t~ª;y !:~~3ki~:k'i~! :.t Jang (space). Ao1 bawa't aJtda ay kaili!ngang lakipan ng ku· poog nasa lbaba. Maaaring magpadala og kahit ilaog alr:da kailupama't aog bawa't isa ay may ka11mang kupon, alalaong baga, kung dalawang akda •Y dalawang kupon, at kuflg tallong akda ay tatlo ~~º\i:r~.:.:i~~i. walang kalakip na kupon A~f~~al1~D~~~Y=•~~~~~;a~:~~~~ nlu~~~~ :.,~ llnt TlmH, Pknntlna TorrH, Maynlla. long hindi si1a liligaya sa pag-ibig na nalulmlt Jamang :ia pamamagitan ng lrasunduan. Naging parang ipu-ipo si Luis sa bilis sa loob DI "court" at bihiran¡ sumal.a ang bawa't ;tagbubu1lo niya. Natapos ang l¡1b1nan at sil a . ang nacwaei. Ntlr.an1iti 1i Luis samanta· Jan.¡ siya'y ipioagbubunyl, su· bali't lingid sa lahat na sa ka· bila ng ogitlng iyon ay nami· miehati naman aar kany1ng puso samintala?\f "hinahanap nr kanyang mga mata si Helen na noon ay wala na sa kinaroroonang likmuan. Papalabas na_ si Luis sa Collseum naog siya'y makarinig ng tawag. -Luis! ... Luis ... ! Tingnan 1no siya, nagmamalaki na! - Lumingon si Luis, al nakita ni· Ya si Helen na nangingislap palipasin na ang ~cdamag sa ilallm niyon, lalo't may kala· limao na ri11 lamang ang r a· bi. Dala og matindiog pagod, si Leo ay madaliog a1g-antok at nakatulof, bagama't pin.ipi· gil pa una niyang maidlip. S1 kanyang pagkakahimbing, ay dinalaw si Leo ng isang nakahihindik na panai;inip. Slya raw ay paballk na sa kanilang tahanan buhat sa lrulrid oanf haPon1 iyon. Nang siya ay malapit na sa kanilanc nt nagnil)iagninr anr m¡a mata . -Dinaramdam ko, Hel~D. JJ¡¡ binigo kita sa iyong lrahilingan, -gumagaralgal •n& ti· nig na sabi ni Luis. -Kalimutan mo na anc usaJ):Jn natin kahapon, - ang DI· kanglting sagot ni Hel~n. -Ang ibig mon¡ sabibio ay hindi ka nacagalit sa akiD? -Hindi, manapa'y bwnaba· nga ako sa iyo sapagka't ma,.~arili kan¡:: paninlndi¡an! - rng wika ni Heleo sabay kawi't sa bisig ng binata. A t nang mga sandaling · iyon, nakadama si Luis ng Jra. !uwalhatian ng puso na wari'y ;umusuko hanggang langil! ' -BEN V. MACALANDA 2020.a Anak-&.yMl, P•· co,Maynlla (20 taong eul•R1l bahay ay blgla· siyaQ( na,ata· Ion buhat sa likod ng sin.a· s-\kyang kalabaw nang maullnigan niya ang oagpap&)abaw na tinig ng kaoyaog mga anak at asawa. Matulin siyanJ lumakbo patungo sa kanilaog: tahanan upang alamín lruna ano ang n~gyari, at balos pal11ndag niyang pinanhik 'Hlf kanilang hagdanan. Nang ilulak niya ang pinto ay lumambad sa kanyang: paningin aq isanf nakahihindik na tqpe, tSu.ndan. N pahino. 31) Pita.Ir. Dg "lto An¡¡: Aking Akda" Magasin n¡ Bagoog Buhay Gusaling Times, Florcmlino Torres, Maynila G. Patnugot: Kalakip po nilo ang isa kong akda na may pamagat na ........ . . . ..... ... .... ... .. . .. . ... .. PangaJan: Edad: Tirahan o paanlan: 15 16 rit~~ndi inousahan. ni Dora n;i rnllkik.Jta nlya s1 Rafael sa pook na lyon. - Hindi ba inanyayahan mo :.ko u. lnyo .kanlnanc h~~ !.imang" - an1 Rafael. 'ka ko . nama')• dadalaw :t~ ako u inyo. Ngayong g n¡:a'y naisipan konl( dumab.w -Hindi ko inaasahang lalsa ; dadalaw ka pa ~ga ga~¡: . Nagbuntun¡::himnga 51 ~:;:: - - Paano mo nalamang narirl~o ~;:ii!Aling Senday, al f ¡~~~~:han ako sa i::".:in~~ ~~· n~::::sy:; ::; rito: Do· - Oo, - at napal~n¡~ .r;1 - ra na hinahanap SI :1:r~iyan ~ª;f!~;. ~~~~l~r~Ysiya sa bu· ang katahimikan. -Ang mga magu\ang ko'y m:ihihirap, -wika ni Rafael pagkaraan. -Nakatira kami s:; isan,g kubo sa !abas ng Maynila. Ang aking ama'y pa· hinantc sa piyer. Ang aking ina ay nagtitinda-tinda. ~gu rti't sa kabila ng pagtutulong nila ay dukha pa rin kami, al halos iginagapang nila ang aklng pag-aaral. lbig nila :;kong )natuto. Sandaling tlnapunan ng Hngin ni Rafael si Dora. Walang kibo si Dora. Nakatitig sa madilim na laot. -Nadarama ko ang aming kahirapan, lalo na nang ma ;natay an,g aking ina, -sabi ni Rafael. -Pagkagabi, pag. katapos kong mag·aral, ay ll!1uupo ako sa tabi ng bintana. Napapatanaw ako sa kadili1nang nasa tabas, at makara· 1 amdam ako sa aking puso ng t:ikot. Naltatanong ko sa aking murang isip :it:ung saan ako patutungo? Wala akong naki· kita man lamang na landas na IDdng tinutungo.. ako'y naw&wala. . nawawala ako sa dilim sa palagay ko. -Naranasan mo rin nga pala iyon? -sambit ni Dora na nanginginlg an,g tinig. -Lalo na nang magkasakit r.ng aking ama, -wika pa ni Rafael. -Gayon na lamang ~iig takot ko. At nang mamatay siya. . ibig ko na rlng :namatay. Labindalawang taon pa lamang ako noon. Sa pala· ¡,'8y ko noon ay nawa}a na ¡,kong talaga sa gltna ng wa· lang katulad na kadiliman. -At hindi ka rin nawala? -Oo, hindi rin nga ako nawala, -at napabuntunghininga si Rafael. -Marahil ay da· hil sa talagang walang taong 11awawala sa kadiliman mali· han kung siya nang tala,ga ang :-agpapakaligaw. Napagkilala kong sa laln mang kadiliman ng buhay ay hlnd_i tayo pina· ~:~~~·~~la ~ka:~~~~:ng ~~~ m!~;a~:a~~n~ia~or:a:l:ksa~ 1 iiil na hanap·buhay, at patuloy si Rafael. Marahang-marahan na inak11y ako ng Kamay na ;.ng hakbang ni Dora. iyon. -Tinuturu·turan ko lamang -Mapalad.ka! i,iya ngayon, at nakikita kong -Lahat tayo'y mapalad. masikap na masikap siyang Sa pagkakayuko ay nagtaas inatuto. Nguni't walang maka· ng paningin si Dora. Tumingin ragmalasakit sa kanya. Hindi kay Rafael. niya maasahan ng pagtlngin -Napadalaw . ka na sa .sa kanya ang kanyang lo1a. l'ming bahay, -sabi ni Dora. Sa<1n nga slya .patutungo' Pa· --Nakita mo ang aming kala· lungo siya na maging isa sa si· gnyan. Narinig mo ang sinabi nasabing magagaling na Jala· sa akin ni Man,g Tomas. Na· king naglipana sa aming pook kabaon kami sa pagkakautang na ito. Balang araw ... pagtasa kanya at isang pagkakau· lws ng kanyang mga blsig ay tang na hindi na namin maha :;::1gamit din siya ng lakas hanguan. Nagtitinda-tinda rin upang kunin ang ano mang ;.ng aking ina. ang ama ko'y bagay na ibig niyang kunin sa hahagya na ring magkatraba buhay. Patuloy siyang mawaho mula nang ma,gkasakit, al wala sa kadiliman. :>ko nama'y nabigo na sa pag· Kinilabutan si Rafael. Naki· hihintay na makapagturo. . ts. rin niya ang kalaglm-laglm --Siyanga pala. . . ta pos ka na pangitaing sinabi ni Dora 11..i:a pala ng Normal. Nakita 1ungkol sa bata. Parang su· ko ang diploma mo nang ako'y nidksak iyon sa kanyang dib· mapunta sa lnyo. c!ib. -Oo, nakasabit Iamang iyon Napahinto si Rafael sa pag~:. aming dingding, -mara· lakad. -Si Tinoy. . . wala pa hang nagtawa si Dora, nguni't s1ya? t:1wang parang pagpalibhasa --Susunod na sa atin 'yon. sa sarili. -Inaagiw na sa Daka nalibang sa paglalaro. amlng dingding. Hindi lamang -Susumbata,n. ko siya paghindi ako magkaroon ng pu. dating niya, -ani Rafael. - w.ing sa pagtuturo, kundi bigo Sa~abíhin ko sa kanyang ba· pa rin akong makakita ng ka- kit ka iniwan sa iyong pahi't anong trabaho ... kaya tnamasyal? r.ananahi na lamang ako sa -Nagtataka nga ako, pagT!aha.Y. k:i't hindi niya dating gina,gaMuling napatilig si Rafael wa iyang iwan ako, -sahi ni kay Dora.. Nagugulumihanan Dora. -Baka kaya ayaw si~iya sa kan.vang narinii¡::. yang pakita sa iyo? -At ang kinikita namlng -Nguni't bakit hindi siya niag·anak, -wika pa ni Dora, ¡wkikita sa akin? --ay halos nauuwi laman~ sa -Baka kaya nagtampo siya tubo ng amlng pagkakautang s;i iyo dahil sa umayaw kang kay Man~ Tomas ... bahagya J.:unin siya? Ang pakiramdam 1:a ang napapauwi sa aming ko'y mahal na mahal ka niya, r•angangailangan. Bakit ko ha at maaaring naging matinding Mnas11bi ito sa iyo ... hindi ko pagkasiphayo sa kanya ang dapat sabihin ito sa iyo ... -at pagkatanggi mo. mula sa pagkakaupo ay tu· Napangagat-labi si Rafael. mindig si Dora. -Marahil ay Muling nagpatuloy sila sa pag· may mga taong mamulat man lakad. sa dilim ay hindi patuluyang ;1 -Inaamin ko sa iyo. Dora, Sa Pakikipa9-usap Ni Rafael Kay Dora Ay Naiugnay Niya Ang Kanyang Naging Buhay Sa Ka~alukuyang Kalagayan Ni Tinoy Kaya Bumuo Siya Ng lsang Balak l.Jabayaan ng lsang Taga·akaY . . isang matatag na Kamay na nagpapanuto sa atín, itinu· tUI"O sa atin ang landas, katul;id ng pagpapanuto Niya ng landas sa mga ibon sa paglip:.id. Hindi napapaligaw ang mga ibon, pagka't ang mga 1bon ay napaaakay sa Kanya! Muling namagitan kina Rafael at Dora ang katahimikan. N¡ayo'y nakababa sa buhangin sa kanilang paanan ang pani· ntin ni Dora. -Nang mamafoy ang aking ama'y saka ko nakilalang may matalik na kaibigan pala ~iya, -patuloy ni Rafael. - Siya ang umampon sa akin. JtinW"ing akong anak at pi HULYO 7, 1957 n;1wawala, -dugtong pa ni Dora. -Nguni't may mga tao namang nawawala: .. hindi makatagpo ng kamay na ta.i!a· <"kay .. -Hindi ka dapat mawalan :i¡; pag-asa. -Dan na ang maaaring matulad sa iyo, -sambot uli ni Dora. -Sa katulad ko at sa katulad ni Tinoy. . . saan ka· mi patutungo? Kagaya ni Ti· uoy. . . -sabi pa ni Dora. - !'\labait na bata si Tinoy, at matallno naman siya. Nguni't hindi siya makatanggap ng bhit bahagyang pagkakataon sa buhay. Apat na grado ang k&nyang naabot at napatigil ne siya ng pag.aaral .. ua isang pagtakas ko nga kay Tmoy ang pagkaka¡(.,.an ko sa 1-.anya, -ani Rafael. --Sabi ko'y wala na akong dapat ala· ~ahanin pa pagkatapos na mai· ¡,¡gay ko siya sa kamaY ng lrnnyang lola. Nilalabanan ko i'ng sarili kong budhi. Nguni't may naipakilala ka sa akin sa ating pag-uusap kangina. Kukunin ko si Tinoy. Dumating sila sa bahay. Wala rin s1 Tinoy. Naupo sila sa baytang ng hagdan at hinintay :mg bata. Lumalim ang gabi'y hindi pa rin sumisipot si Tinoy. Napilitan na tuloy umuwi si Rafael na hindi kasama :>ng bata. (ITU~ULOYJ Paano Mapagkikilala ... (B11ha! sa pahina 14) 11pang makamit lamang ang kasagutan ng dalagang kan· yang iniíbig. Ang sinumang umiibig nang tapat ay hindi kailanman iisip ng isang bagay na magdudulot ng kapinsalaan sa kanyang minamabal. Jkapito, hindi umiibig nang ldpat ang isang binata kapag kbis ang kanyang pagiging ruapanibughuin. Ang panibugho ay pag-ibig, nguni't nagiging lason kung labls. Ang panibugho ay hindi tanda n¡ katapatan; manapa'y tanda ng kawalan ng tíwala sa sarili at sa kanyang iniibig. Ang isang umiibig nang tapat ay may ga. n.1p na pagtitiwala sa kanyang sariling katangian na makatutulong upang maakit ang Jtan;,·ang iniibig. Sa panig naman ng kalala· kihan ay ito ang maaari naUng ipaalala. Ana: katapatan ng isang babae ay maaari nl;ang pag-alinlanganan kapa,g lto3 sumang-ayong makipagulayaw sa kanila sa kabit saang pook liban sa kanyang tahanan Jalo na sa alanganing ~·ras ng gabi. Hindi rin dapat gawing batayan ng katapatan ng babae ¡.ng pagtanggap-tanggap sa kanila ng mga mamabaling handog. Ang isang babaing may pagpapahalaga sa sariling dangal ay hindi maaaring sila· win ng kislap ng salapi. Sapat na sa kanya ang pagparinggan ng ilang pangungW1ap na pu· no ng pagmamabal na nan.g· gagaling sa puso at hindi sa hibig lamang, o kaya'y ang liandugan ng ilang talulot ng l.iulaklak bilang tanda ng pag. mamaba!, at siya'y lubos na maliligayahan ll;aysa tumanggap ng mamahaling handog na :uagpapakilala ng kababaan ng uri ng kanyang puri. Kapag ang isang babae ay w.1lang itinatagong lihim sa huhay ay lantad ang kanyang 1100 sa pak.ikibarap sa mga hinlog o kaibigan ng kanyang katipan. Dabil sa naki~ita nating mga kakat~ang pangyayaring nagaganap sa larangan ng pag-ibig ay. nasasabi tuloy natín kung ~~nsan na ang tunay na pag. 1b1g ay sadyang punung-puno n¡¡; talinghaga. Ang tapat na p~g-ibig ay laging laang ma,g. liigay, niuni't hindi naghihinlay ng ganti. Hindi tumitingin sa kamalian, nguni't Jaging nakapanig sa katotohanan. Lumiligalig sa isipan, nguni't nagpapagaang ng kalooban. Kung lllimiin nating mabuti ang kahulugan ng tapat na pag-ibig ay mawiwika nating ilo'y walang iba kundi ang h:anal na damdaming huma· hanga sa kagandahang pan· Ioob, bulag sa kapintasan, hingi sa tawag ng mabababang hangarin, at dumadakila sa ka!inisan ng budhi. (X) mga sawimpalad . . at ako'y patuloy na sunud·sunuran sa gandang kasamang sa aki'y may.akay; nang kami'y huminto't yaTing mga mata'y magbaba ng tinginnangilabot ako sa labi ng bangin ang ibayo Tito ay isang !onghalan ng dulang hinango sa htnay na b11hau; an¡¡i nagsisiganap ay mga aninong lulmiin-iluwa ng kapal ng usok na walang kamukha. ~'ll nahawing ta/Jing: abang nakagapos ang mga nongarap 119 gawang-manakop; pasan ang mabigat na nilikha nilang sandata't a!aul na nilalabasan ng dila ng apoy. 11agsipag.ugaling ''pating sa katilian" ·ay kalakaladkad ng napakinabang; sa tfuko pa roon ay nagsisitangi.~ ang mga tmnanggap 119 kani·kanilang 1 ba/1aging mnsa~lap. sa bawa't makitang dinidilidili, nunupling sa pnso'y /1abag sa saTili; sa ma!a'y nabuksan ang dalawang landa~: una'11 maalindog at ang pangalawa'y ma11 !anim tUl kurus. 17 eu:~.::upopH~~:: :: ~pan¡, na pinanu.nuagh1n tint: lllbabaan n¡ ilog na bu· niabati aa nayon ng Mauway, ay ukikita oiya ang pa¡dara· liopo ng langkay ng mga da· la¡ug. may mga sunong na t.atya. Pinangungunahan ng anagandang si Flor, isa·isang ibanaba og mga iyon ang kani· kaClilang sunong na batya sa ibabaw ng makikinis na ba· lon,g-buhay na nakahanay sa p.ampang. Masasaya ang lahat, n:i ibin1badya n¡ kaingayang pamupunit aa katahimikan n¡ buon1 pllligtd. Na11n1 ugali na ni Tino ana: pam8mablnga sa pampan¡ na iyon. Sa tuwiDg makararam· dam siya ng pagkahapo sa Wll· tug likat 01 pa11awa sa bukid ~Y binubusog niya IJlg kln· yaUg pullngin sa panonood ng malilikot na bulang nagsisipag. uyaW sa pisngi ng tubig. Kuog mamudan ni Tino ani IDa&aslaw na agos na nagpapil· !d"ay-siway sa pagitan ng mga hato. ay nakadarama siya ng kui1aban. -M'arahil ~Y ganyan din au¡ bubay, -anf nasasabi pa i:i.i11 sa sarili. -Tila 1101 lijn ac lubl1 na hindi mo aalala· man tun.g saan bahantong, kuac kallan mapawaku. Lilisanln na sana , ni Tino ,an¡ pook Da iyon upang ipag· patuloy ang paggawa sa bukid, NIDg mapansin niya ang isang maputing bagay na tinatangay ne agos. Isang biglang kapasi· ) 0 2han ang nae-atas sa kanya U{llng tumalon at sagipin ang natiyak niyan¡: damit na lulu· t:in¡-lutang sa tubíf. Nagulat Pa 1DJ nagsisipaglaba' nan¡ 1narinig: nila anc malakas na Iabusaw ng lubic: sa may da· konc ibaba ng kani!ane: pina¡:. htlabahan. Nakuha naman ni 'JiDO ang damit na 'naaanod, at nak.angiti siya kabit basang· basa aDg suot na damit, ha· taag papalapit sa mga dala· i ang naglalaba. - Aba, si Tino pala! - ang pabiglaDg nasabi ni F1or nang mopagsino ang papalapit na hin.ata. Hindi sumagot si Tino, D(U· 1•i't naiiatanong an1 kanyane rn1a mata kun.g bnino an¡: damit na kanyan1 nasaglp. .. -Naku. an.r baroni·la1•· lo¡ pila ni Tat1ng! -pabig· Jan1 nasabi ni Flor, babanc: in:iabot.ani damit na lbinibi· gMy ng bln1ta. -Jsusuot pa 11:1man iio ni Tatan1 sa pag. sisimba · n Linao 11 kabaya· m1n. Maraming salamat, Tino! , . . Halika, makiumpok ' ka tnuna sa amin. :-Hindi na, Flor, tatapusin k'l PI ang aking inaararo e. Bago umalis ang binata ay isang malagkit na titig ang iniukol SI- dalaia. Nakangiti r.aman ang dalat• babang ti· uatanaw aog papalayong bina· :. ... Natan.im sa diwa ni Flor ;i.ng tilig na lniukol H kan.ya. Nadama Diyang paran1 na11a· l.it:os l1on · sa masel1D1 bahagi n! kanyaaJ: puso. - Hoy, Flór, para kang matuka ng abas a! ~aq: panu·. nubo ni Minda nang maki.' t,¡,ng parang nalitilihan ang kaibigan. -Tila masama ang lama mo-ka)' Tino! -Naku, hindi naman .. ·ka· Y:rt · 1ang e, naiisip kong kung tuluyang naanod ang barong· t:lgalog ni Tatang ay pihOng magagalit iyon H akin! -pa· 1·a.rig napahiyang tu¡on ni Flor, n(un.i'I sa sarili'y batid niyaa« hindi iyon anc tunay na dahllan. Sa ll:abilang: deko, patuloy man si Tino sa paggawa sa bukid ay parang wala siya sa ~:irili. An1 mga ngiti ni Flor, ílDg sulyap na ipinabaon sa hnya, ay siyang laging kauJa. )'aw ng kanyang gunita. Pua b3ag nakadarama siya ng Ju. walbali. Malaon na niyang nai.s ipagtapat kay Flor an¡ iun¡ damdaming nakukuyom u kan.yana puso. Ngunl't aac:· ti.:illa!anc:1n siya, baka lamang· ~iya masawl! - Ako pa kayang isa la~ man¡ magsasaka ang pagnkulan niya ni: paDsin? - ang naibulonJ: ni Tino sa sarili, at napabuntong·hininga siya, kasabay ng marahani pag-usad ng kanyang kalabaw. Ilang araw ang nakalipas. Isang um"aga, napansin ni 'lino na nag·iisang naglalaba si Flor. Dali-dall siyang Dami· las ng mga binoJ na atis sa duluhan P e kanyang 1inasaka .it narmamactalin¡ lumusong u daltoa1 pinqlalabahan ni:: d~la¡a, -Bakit nar·iisa ka, Flor? -ani Tino oan¡ mapalaplt na i.iya sa. dala¡a. -Hindi ka ba aatatakot na ma¡:-isa H pook na ito? -Bakit allo matalakot, ma· l.abait naman ang ta¡arito aa atin, -ang kinakababang tu. ¡;CID ng dalaga. Naging malik_ot ;;lng1 kanyang mga mata. Baka kung ano •DI' gawin sa k3nya ni Tino. Naunawaan llaman ng bina· ta ang tila parkabahala ng ·dalag1. -Flor, huwa¡ kan¡ ma&· alulang ikaw ay llaJ·iisa. Ako :ing magiging ta¡apartannot mo kung may panra!u Dl 111lapastangao sa iyo. Magda· r;;aan sila sa ibabaw ng aking bangkay! - ang ma1 pagmama· l<ikin¡ nasabi ng binata. Hindi tumugon anc dala,p, nguni't nakadama si1a ng ka· tiwasayan. , -Dinalban kita ng mga hi· uog na alis na pinil11 ko sa duluhan, heto . . . tikman mo, -at ipiaagbiyak ni Tino ng isa an¡ dalaga. -Naku1 Nac·a~a ka pa niyan, baka may ma¡alil sa iyo, -may plk:ahulu1a.n1 sabi ni Flor, at napatiU¡ SI blaata hab1nc lnaabot an.r alis. llang .:saglit na katahim.ikan ang namagitan sa kanilang dalawa, Patuloy si Flor sa pag· sasaboa, s.amanlalang si Tino ílY naupo sa isang batong ma· la¡lit sa dala«a. Ang binata .1ng bumasag ni katahimikan, na guma¡aralgal ang tinig. -Flor,. malaon lr:ong binin· tay anc c:anitoo1 p11kakataon, upan¡ illiwalat sa lyo ang isaog darndamio¡ n¡ayon ko iang naranasan. -!altas lnob nang pagtatapat ni Tino. Hindi umiimik ang dalaga. - Nal11laman kong aDg pag· l.ltapat kong ito IJ piigbukay ko na rin ng urili kong libi· ngan, - ang patuloy ng binata. - Nguni't walang kailangang i'kO ay masafl'i. Magsasagamu· :::amo akong swugba si Iiwa· nag, kahit na masunog ang aking mga pakpak, pa1kata· JlOS! -Bakit ka napallta n¡ ¡an· yan, Tino. . 100 ang iblg mong &abihin? -an¡z naitu· ion ne dalJa¡a -Kallan1an mo Pa ban¡ itanon¡, Flor? Hindi mo ba ri1babasa sa akinc mra mala an¡ ltinitlbok ng atinr puso? lniibig kita, Flor! Pinaka .. ;i· mabal kital Nagsusumi.gaw aag damda· ming 11.ak.ukuyom sa puso n,g dalaga, suba¡i't hindi iyon ma· Ngkas ng kanyang mga labi! Hindi makaimik ang dalaga. -May pag-a51 b1 ako, Flor? ~antig 11.g blnata. Walang tinig . - na Jumabas sa k•D3'ang lalamUnan. Para siyaq isa.na kawal na nasukol na: ku.way sa pakikihamok. May k'apan¡ahuan¡ hlna· wakan ti TinQ.. anc kamay n¡ dalaga, na hindi naman tumu· tol. Nagkau¡na1 anf kanilan¡ i.•aningin, nac:·usap ang kani· lang mga mata, at sapat na iyon upan¡ 11ngkinin ng isa't 1~a ang kaluwalhatian ng m.g:a sandaling iyon. -Tino, hindi mo ltaya <'lko paluhain lamang? --ang lu: muluhang nasabi ni Flor, pag. kiraan ng ilang saodali. -lfincli, mahat ko, sinasak· si ko ang puno ng baliting ito na lwnililhn sa atin, •ns mga baton¡ itonc alin¡ inuupan 11. an¡ krbtal na tubig na iyang kasing·linil ng aking pag·ibig! - ·•DI paounumpa ng binala. - At kung ako naman ay ;sasawiin mo al paglalaruan laman¡, sa liHm din ng pu· nung ito matatacpuan mo ¡kong bangkay! Bagaman m:.1y-kabigpitan ;ing mga magulan.t ni nor ar nalr;adadalaw din nang mali· mit si Tino sa kasintahan. p¡. ~lpilit -alyang maclng mara· pal s1 m¡a ma1\lla111 D¡ ka· tipan. Lalong pim11·ibayo ni Tino ang kasipa.gan. Ang araw ay g¡nagawa niyang g:abi upang maihanda ang magan· c!ilDJ kinabukasan nila ni lo'lor, at ang kinabukasan ng kanilang magigin,g supling, kung sakali. -Pagkatapos ng anihang it.o ay pakakasal DI layo. Ma· ganda ang ipinangangako ng bukirin, --.ani Tino sa kaaint•· han minsang sila ay nag-uula· yaw. -Ikew ang mlSUiunod, - :1yon naman, ne dalaga. Suball't !aban sa kanllan¡ inauahan, anc: magandlJlg paagerap ni Tino ay na1ini kastilyong naekaduru1·durog ~a kany1n1 paanan. Naml.ya· l>is an: salot Sa kabUklran :'latuyo an¡ mfa paoanim Tonging aog allino na lamaiig ng pagdarallta ang naiwan sa . dibdib Dg bukid. Dahil sa kabiruang tiaamo J\i Tino, naunto¡ ang bsal j¡¡. la ni Flor. Subali't hindi siya ¡1awalan nf pag·asa. Ipakikila· la niyang hindi sa kabuklnn i•mang maaari niyang dulanfin ang katuparan ne kan· yang pangarap. Pagkalipas ng ilan.c araw ay malun¡kot siyanc: dumalaw .u kaaintahan. -lklnaluluo.ckot ko, Flor, ~n¡ pa¡lisan kon¡ !to, nguni't llo na laman¡ ang tangiog pa· ruin upan¡ matupad ang mga 11angako ko sa iyo, --ao¡ mahmgkot na pagpapaalam ni '!'ino. , -NEitatakot ako, Tino,~ J;a ang paglayo mo anc rn•· Cing dahilan ng iyong pagli· mot ... -ananr lumuluh11n1 dalaga. ·-Hindi mangyayari anc i:inán¡ang:ambahan mo palg· ka'I iisa ang aking puso al iyan ay ilwanan ko sa iyo. -tugon ng binata at tuluran m.ng oagpaalam. Sa tulong ng isang: kaibi· ~an, ay napasok na pabioante · si Tino sa isang bahay-kala· k~l. Lubhang mabigat ang kanyang gawain, nguni't pina· g•gaan iyon n'g matalamis Dll 1 i>lalahaning maipagtatayo rin · 1liya n¡ isane maliit na puJad 11g pag·iblg aag nilisan¡ ka· ¡•intAhan. M1baba¡o111 libam. ng pag·ibig an¡ pinasasapit 11\ya SA katipan, na ¡ina¡anti n;.man ni Flor n¡ matatamis na liham ng pagmamahal. Jllakalipas ang isang taon. Malaki·liaki na rin¡ halaga ang n11iimpok ni Tino. Subali't da· !l;J sa bigat ng kanyang ga· w11in, ay unti·unting nabulog ang kany:ang kalusugan. Napi· lll8n siyang tumigiÍ sa raWain c:ing mabatid niyang siya'y unti·untin¡ igim¡gupo ng ma· lupit na karamdaman, ayon sa manggagamot na tumiDJln so k1.11Ya. Sa ia:111g paCamutan n¡ packah110 slya bwna11ton1 . MAGASIN NG BAGONG IUHAY Sal.ama! n• lamang sa maliya· tong pag-aala:a ng isana pin· :ln niyani: dalaca at nancya· yari pan: madugtungan ng rae·~ ane: linatakip-silhn ni· yJng palad. -Hindi na marahil ako ea· ¡:aling, Mely, - ang madaJ¡,s rnasabi ni Tino sa pinsan. ~ )l¡,mamah.y iikong hind6 na· Lah1pad sa pangako ko kay l'lc.r .. . -Huwag kang mawalan n~ pag-asa. Kuya. Gagaling ka rin u ¡awa ng Diyos. lsang gabi. isang liham ang nilama1 ni Tino Sii saliw ng 1o11a patak ng luha. Jsang ¡¡. ham para kay Flor. Anan~ i.1anc bahagi nt liham . . . Na· batJatid kon1 danmdamin mo ito "ª"' l.bis, mahal ko, 111balf't napikot ako n1 k1nyan1 m11 m1911J1n9 kaya napllitan M:on9 paka$11 sa kanya. Sad· ya'"J hindi tayo m19k1palad, flor, kaya't patawarin mo ako. Halos mawindang ang dib· chil ng binata ng idikit na ag sobre ng liham. -Ncuni'l ito na lamang ang 1¡,ngidg paraan upaqg mali· ·mol ni ya ako, -ang nanggigi~uspóll na naibulong niya sa fJriJi. Pare~? · bina¡sakan n¡ la· n~it si Flor n1ng matan11ap an¡ liham na yaon. Hindi na· i;:udo mo. K1ilan(an .damang n1g kaunli pang in¡at at pa· 10H11nahinca sa isan¡ pook na (111\isay an¡ han¡in, - anang uakangitin¡ man¡gag11:not. Nang Jumabas si Tino sa pa· :.;timutan ay inihalid siya ne rmsang dalaga sa Mauway. Jlindi mapalagay ang binala loabang ginaga}•g::.y ng sasa.k-" y<:n ang kahabaan ng Ians.a11iang. palun1:0 sa kanilang n.:oyon. Walang naglalaro sa bnyang isipan kUndi ang larawtin ng kasintaban. -Tanggapin pa kaya nlya ,•ng akin(I pagbabalik? ... May asawa na ka}'a siya? . . . •DI' rn.ga katanun¡ang naibubu· Ion¡ nlya sa sarlli. Parang ahas na gumapang u baong nayon ang balita sa vacbabalik ni Tino. - Naku .. . ang ganda-ganda ng kaumang babae! Marahil ::y iyon ang tanyan,g, asawa, . - ang p,Jgbaballta ng lsang bnayong nüaklta !a pagda· ting. ng magpinsan. Nakarating ·din kay Flor ::ngbalila. -Tutoo n11 pala ang sina· L..i niya u Ubam. Isa Dfa pa· la siyanc taksll! -anr nagdar~mdam na nuambit ni .:nor. Nañc hapon dJn¡ yaon ay nagsaccya ,¡ Tino sa bahay n¡ l::isintahan upang makapa(· ni MARCELO B. YILLEGAS Ang Kanilang Pag-iibigan ay Pinatigan.g Ng Panahon Nguni't,. Pagkatapos Madilig Ng Mgo Luha Ay Muli ltong Namulaklak }la&labanan ang bug10 ng damllamlD at napabulalas nang iyak. Subali't pagkaraang makapagmuni-muni ay huminahon•ang kalooban. -Hindi ako naniniwala! - ;-ug naus:al ne dalaga, Marami pan¡ araw ang lurnipas. Una ay sa kapangyarihan ng Lumikha, at ikalawa'y dabil sa rnga makabagong aa· mot na ibinibigay ni doktor, <1y nakadarama na si Tino n¡ J1a(inhawehan. Unli·Unti nang m1gbabalik ang kanyang kalu· sugan, subali't sa ganang kay Tino ay hindi na niya Dais pang mabuhay. Aanhin pa ni· ya ang manatili sa daigdig 1'ung wala na rin ang pinaka· mamahal niyang si Flor! lung: araw ay nilapilan ang J,inala ng doktor na tumiti· ri:in sa kanya. - Mr. Robles, ganap ka 1 1 f>ng ma.ga\ing, ayon sa X·l•v na kinuha ko sa iyo kahapon. Maaarl ka nang umuwi kung HULYO 7, 1957 p<11iwaoag at tuloy ma.kahingl ng tawad. SUball't wala roon ang katlpan. Ayon aa batang kapatid na Jr.1n1a11.1 na.kausap ay umalia · na Jumuluba ang d.alag:a. Biglang sumikdo ang .-libdib ng binata. Nagunita r.iya ang sinabl ni Flor, nan( n1acsumpaan. slla sa tabi.D(· ilo¡ . At k11nt ako narnan •'/ usawiin mo lt p19l1l1ruan l•manf, H llllm din n9 PU• 11on9 ifo mat1t19p111n mo akona bangkay. Kinllabutan ang binata. Palakbong nagtungo slya sa ilog. U1natnan nga ni7a roon ang liasintahan na malungkot na lumuluha al hawak ang i9ang patalim. - Flor, atine mahal! ... r.iaghunus-dlll ka! .. Hindi ako nagtalü:sll sa lyol - Ana: nasisindak na nasabi ng bina· " -Hayaan mo na akong rna· Ang Higanteng Palito Ng Posporo Ang pinakamalaking Pilipino ay .may lilas na 8 talampakan. N&u· ni't ang pinakamxhabang palito ng pospo.ro ay umaabot sa 10 pulgada. At ito'y maaari ninyong ipakita sa inyong mga kaibigan. Sa minsan ninyong pagkukuwentuhan, bumunot kayo sa, inyong bul.sa ng isang kaha ng posporo. Sabihin ninyo sa mga kaharap na kayo'y rnay naitagone: relikya ng isang palito ng posporo na naiwan ng isaog higante oang: unang panahon. Hindi n'.akHtita ng iyong mga kaharap kuni saan nanggaling, aog palito ng posporo ay dudukutin ng ínyong kanang kamay buhat sa kaha na hawa.k ng inyong kaliwang kamny. Kull( paa~ ninyo ito ma· n.g posporo". Dinot an¡ paJI· ea¡awa: ton1 ito aa mahaHnr man1· Kumuba kayo n¡ isang ma· fítl Ufl kaliwa nlnyon¡ kama)' lambot na kahoy. Tabasln nin- na may hawak ng basyon¡ ka· )'o· nang pabilog o pakuwadra- ha ng posporo. (Ang b1bagi do na tulad ng isang palito. ng sisidla11 ne mga palito oa Pa¡katapoa ay kurnuha naman inalisan ng dulo ang ipaharap kiiyo ng kapirasong bulak at sa inyo.) lsaog kaha ne posporo na wa· Hugutin ans: tdnalalagyan Jang laman. ng mga palito ng posporo at An,g pinakatakip naman ng tanggalin ang isaog dulo kaha ay ukitao ng lsang hu- upang maging buku. gis "V'', na ang luwang ay Itula.lr. ng ·1 kallwa ninyong nnsa dulo al ang lulls ay na- hintuturo ang sisidlan ni pasa dakong aitna. lito, babani itinutulak din ªº' Ibabad ang bpirHOD( bu· mababang puto! ne kaboy DI lak aa tintan¡ ltlm, patuyln an.c ulo'y unan1 plnalaJabas at aaka ibllot aa , !tan¡ dWo · s• taba. Hu¡utln an¡ "bl· n1 tlnabas Dt bboy o "palito ganten¡ palito" ng lnyon¡ l.:anan1 kamay. Upang hindi maban se par· :alabas an¡ palito, ito'y ílataas sa dakong .inu1Íilan nc: hu"gis "V". Ang "madyik" na ilo ay minsan laman,g maipakiklta sa isang grupo ng tao, npagka't maaaring malaman u nila ang sistama pagkatapos. Ga· yunman ay maaari rin ninynng ilihim ang slkr•to ton.e rnaibabalik ninyll sa lr:aha (pa· tuloy sa loob. ng manflas nf inyon.g · kamisadentro) ani "hi¡anteng palito", u in nc ¡1araan1 hindi mababalata ni inyon¡ rn¡a kabarap. 00 " PVMAPATAY ..• rBuhat sa pafii11a 3) h1>n, ang mga naninirahan sa nga sa hangin. Napagagalaw i~ang purok na pinag-uukulan nito ang malalaking san,ga ay dapat umasa ng ffialakas o ang buang punong-ka· na hangin,g mula sa 30 hang- hoy at lumilikha ng malala¡;ang: 39 na milya isang oras. king alon sa baybayin kaya Sa liikas na ito ay may kahira· ipinapayo ng mga pinuno ng pan nang lumakad na pag.alu· oluerbatoryo na dumaon,g o Halamang di nalalanta, kahit natabas na. Hindi tao, hindi hayop, may balbiís. Dahong binungahan, bungang dinahunan. Eto na, eto na, hindi pa nakikita. Eto na si Kaka, bubukabukaka. Baboy ko sa Hulo, balahibo'y pako. Naligo si lsko, di nabasa ang ulo. llubing nanggaling sa brilyante, brilyanteng nanggaling, sa rubi. May puwit walang paa, may tiyan walang bituka. Nang malüt ay minamahal, nang lumaki'y pinugutan. Lasong ·nakabubuhay, tu· tig na nakamamatay. Gapang nang g11pang, wa· l.i. namang laman ang ti~an. Puno'y buKo-buko, daho'y abaniko, bunga'y perdigones. Patay na di mabaho, buhay na di kumikibo. Tinadtad ko nang tinadtad, saka ko pinalapad. Baboy ko sa kaingin, ma· taba nguni't di kumakain. Ako'y nagtanirn ng saging sa harap ng mala·Birhen, kaya doon ko itinanim, nang di makain ng kambing. Bilangin mo man nang bilangin, para kang nagbilang ng buhangin. Mga anak ni Penduko, ang bilang ay sampu. (Tingnan ang mga sagot sa pahina 31) PANGARAP ••• gal, Sebu noong Marso 17. bang araw na nangilin , ang mga taga-nayon-itinigil ang paggawa sa bukid - at nagukol ng mga dalangin sa ika· papayapa ng kanyang kaluluwa.) Nang walang kaabug-abog 11a dumalaw sa Morong, Bataan noon,g Enero, 1954, si RM ay nagsuri sa kalagayan ng pamumuhay ng may 4,000 mamamayan. Pagkatapos ng pakikipanayam sa mga pinunong-bayan, sa pangunguna ng naging Alkalde Lorenzo Gonzales ng Morong ay iniutos ni RM ang pagpapalabas ng PI,050 ulr:ol sa pagpapataro ng labinlimang poso· ~tesyano upang matugunan aug malaking kakulangan ng kaluwagan sa tubig doon. Itinagubilin din ng "Kam· 1•eon ng Mahihifap" ang pagbubukas ng patubig sa Morong para sa malililt na pataniman ng saglng na isa sa mga "kadluan'' ng kabuhayan ng mga 20 (Buhat sa pahin.a 5) mamamayan. Bukod dito, ipinangako niyang tutulong ang pamahalaan sa pagpapagawa ng may apat na kilometrong lansangang nag-uugnay sa l\lorong at Alilaw. At sa loob n,g mahigit la· ruang na tatlong taong panu· nungkulan ay natupad ang pang1n1p ni RM na ipinahayag niya sa talumpating binigkas s:;i kolehiyo ng pagsasaka sa Los Banyos noong Oktubre, 1954: "Ang bagong mga lansangan, at proyekto sa pagpapa1.miad sa mga purok ay nagbibigay-buhay sa mga nayon. Ang mga inhinyero ng hukbo'y gumagawa araw at gabi, tu· mutulong sa pagsasakatupa· ran ng palatuntunang ito. Gar.ito ring pagsisikap ang inilalaan sa pagtatayo ng mga 11oso-artesyano, sentro ng kaIusugan at iba pang mga kaluwagan tungod sa ikapagkakaroon ng kasiya-siyang pa- · mumuhay sa baryo." lumigpil muna ang maliliit na bangkang pangisda. Ang "babala ng bagyo" ay n1ngangahulugan ng hanging mula sa 55 hanggang 74 na milya sa isang oras. lto ang bi;lyong makabunot-puno at makatuklap-atip. Dapat humanda at magingat na lalo, anang Kawani· han ng Panahon, kung ang ballala ay nagsasabing 75 o maJ1igit na milya sa isang oras f.~g lakas ng hangin. Lalong nagiging mapaminsala ang ganitong lakas ng bagyo kung may kasamang 'malakas na ulan. Sa buong Pilipinas ay may 111ahigit na 49 na estasyon ng obserbatoryo. Nakalaganap ito :;a kapuluan mula sa Aparri lianggang Sambuwangga. Alins.unod sa Kawanihan ng Panahon ay nakatayo ang mga l.lstasyong ito sa mga sumusunod na pook: Aparri, Aurora, Bakolod, Bagyo, Baler, Basco, Boro· 11gan, Buayan, Kabanatuan, Kagayan, Kalapan, Kalayan, Kapis, Kasiguran, Katarman, Katbalogan, Sebu, Koron, Kotabato, Kulyon, Kuyo, Daet, Dagupan, Dabaw, Dipolog, Dum;,!)lete, Hinatuan, Iba, Jloilo, Infanta, Holo, Lawag, Legaspi, I.usena, Malaybalay, "Manila Airport", Mas bale, Naga, Pucrio Prinsesa, Romblon, Subik, Surigaw, Takloban, Tagbilaran, Tarum, Tugegaraw, Bi-' gan, Birac at Sambuwangga. Nadarama at hindi nakikita ang bagyo kung namimiyapis na sa isang pook nguni't bago iiumating o magdaan, ang mga tauhan sa estasyon ng obserL:i.toryo sa isang purok ay nakakakita ng mga palatandaan na katulad din ng ating mga ninunong mangingisda at magsasa.ka. Bukod sa mga makabagong aparatong ginagamit ngayon ay ginagamit din ang makalu· mang paraan ¡¡a pagtaya at p11.ghula ng magiging Iagay ng panahon. Ang tanging kaibhan ay mabilis ngayon kaysa noong araw ang pagkilala sa Jiagsusungit ng pana· hon. Kabilang sa mga palatandaan ng .pamumuo ng bagyo ang pagdidilim ng isang bahagi ng papawirin at ang paghmig ng simoy ng hangin. Sa sandaling makakita ng palatandaan ng masamang panahon ang isang pinunong 1,an,gangasiwa sa isang estasyon, ang mga paglaya sa kinal&lagyan at lakas ng bagyo sa Joob ng 24 na oras ay iniuulat agad niya sa mga pinunong kinauukulan, gaya ng gober· nador, alkalde, pinuno ng pulisya, pinuno ng kalusugan, mga pahayagan, radyo at iba pa kuag mayroon nito sa isang pook na hinuhulaang duaanan ng bagyo. Ginagamit ;:ng salitang "huta" sapagka't kailan man ay hindi matit; ;.ak ang tutunguhin o lalan· dasin ng isan,g bagyo sapagka't ito'y hanging kumikilos. Nagkakaroon ng pag-aalim· 11uyo ng malalakas na hangin sa purok ng Pilipinas sa lahat ng buwan halos maliban sa mga buwan ng Pebrero at i\farso. Bihira rin kung mga buwan ng Enero at Mayo. Ang kalimitan ltY kung mga buwan ng Hulyo at Agosto. Ipinaliwanag ng Kawanihan ng Panahon sa Maynila na batay sa karanasan sa loob ng 33 taon o mula noong 1901 hanggang 1934, ang maaaring tawaging panahon ng bagyo sa P11ipinas ay ang buling kalahatian ng taon, mula sa Huiyo hanggéng Disyembre. La· long maraming bagyong na· gaganap kung". Hulyo, Agosto, Septiyembre at Oktubre. Sa mga buwang iyan Ialong rr.agawain ang mga tauhan ng obserbatoryo sapagka't kung minsan ay nagkakasunod pa ang mga bagyo sa loob lamang ng ilang araw. Sa mga pagkakataong ito nagaganap kung :ninsan 'lng biglaang pagdat:ng ng isang bagyo, samantalang ang babalang nakalaganap ay ukol sa bagyong sinunc!an o lumayo na. Ang isa pan¡ dahilan ng i$ang babala ay kung nasira ng unang bagyong nagdaan ~llg isang estasyon sa pagmamasid. Ma'ngyari pang hindi ito makapagpapakalat ng ba· l".:!la sa hustong panahon kung ,;;a loob Iama11g ng wala pang 24 na oras ay may susunod na ang ikalawang bagyong tina· tawag na ''buntot" o "asawa" ag una. Tinatawag na "mata" ne: l:agyo ang gitna nito na huni::· kag sapagk:i.'t ang bagyo ay umiinog na han.gin. Ang karaniWJng lawak ng "mata" ng lsang bagyo, sang-ayon sa pagsusuri ng Kawanihan na: Panahon !lY may diametrong mu· la sa ro banggang 20 milya. Sa kaligtasan ng buhay al ari-arian ng mamamayan, ang faang halimbawa . nlil babalane ipinamamahagi ng Kawanihan ng Panahon ay gaya nito: "NGAYONG IKA-8 NG UMAGA, AGOSTO 9, AY ISANG BAGYONG TROPIKO ANG TINATAYANG NA SA LAYONG 515 MILYA SA SI· LANGAN NG HILAGANGSILANGAN NG SAMAR. HlNUHULAANG ANG PINAKAld:ALAKAS NA HANGING TAGLAY NITO AY 35 MILYA SA ISANG ORAS SA AGWAT NA 200 MILYA MULA SA GlTNA. INAASAHANG LA· LAKAS ANG BAGYO AT ~~TU~~G!~G-~~~~ .SA BILIS NA 11 MILYA SA ISANG ORAS. SA IKA-8 NG C..ABI, AGOSTO 9, ANG. BAGYO AY INAASAHAN SA LA· YONG 415 MILYA SA SILANGAN NG HILAGANG-SILA· NGAN NG SAMAR AT SA IKA-8 NG UMAGA, AGOSTO 10, INAASAHAN ITO SA LA· YONG 300 MILYA SA HILA· GANG-SILANGAN NG SA· MAR." Hinggil sa babala sa pama· :nagitan ng tunog n,g sirena o sipol, ang patakarang sinusunod ay gay!!, nito: Ang isang úpol sa loob ng 45 segundo 1101 ay nagpapatalastas na pasungit na panahon o hanging may bilis na 30-54 milya sa isang ora~. Ang dalawang s.ipol ay nagpapatalastas na pa· palapit ang bagyo at dapat gumawa ng pag-iingat. Ang tc1tlong sipol ay nangangahulugang mapangwasak at "pu1napatay" ang bagyo. (X) -Mario Mababantloob KATHERINE DUNHAM •.• (Buhat sa pahin.a 13) Sa pagkakaparito ni Kathe1 ine ay nabighani siya at humanga sa ating mga katutu-bong sayaw, sa mga gawi at kabutihang-loob ng mga_ Pili¡.ino, sa mataming maririkit na bagay sa Pilipinas, at sa mabilis nating pagbabagongtatag mula sa nagdaang lkalawang Digmaang Pandaigdig. "Napatunayan ko ngayon i:.ng sinabi ni Bobby Gonzales (ang ating mang-aawit) noong magkita kami sa Auslralya, na masisiyahan ako sa Pilipinas. Talaga n¡a palang mawiwili vko rito sa inyong bayan," .,ng malugod na nawika ni Katheril}e sa mga kaharap na marnamahayag. Sapagka't Sll Sky Room ng J~i-Alai idinaos ang pakikipa:iayam namin sa· kanya, nagkaroon ng pagkakataon si Katl1erine na makapanood ng hrong Jai-Alai. Aywan kung iung pagbibiro Iamang, nai~ tanong niya: "Talaga bang ganito kung maglaro ng tenis dito sa Pili· pinas?" Ipinaliwanag namin ang larong iyon, at siya ay nasiyahan hanggang sa makata· ya sila ng mahigit na sampung piso. Nguni't nang hindi tu· mama ay para~g nanghinayang naman siya, sapagka't llniya, bilang isang babae ay kailangang matutuhan niya ang magtipid. Gayunpaman ay natutuwa siya pagka't mayrvon na namang nadagdag na isang karanasan sa kanyang buhay. (Susunod: Pag-ibig at p1gt1• lagumpay ni K1th1rin1 Dunham) MAGASIN NG IAGONG BUHAY Kapaki-pakinabang para sa inyo ..• PAGGAWA NG MESANG PANGKUSINA Para sa mga paa, pumutol ng kahov na 2 pulgada, kuwadrado, at may kaÍnamang taas. · Sa isang dulo ng baw.1't paa,_ sa dalawang magkat::1bing m~kha. 1marka ang Iuwilng ng. mga bahkat ng mesa. Pagkatapos ay 1marka n<>.man ang mga dulo ng halikat. l\Iakukuha ninyo ang lapad, haba s K at kakap:ilan ng mga balikat. Putu1in ito ng ltigari. Ukaan an.e: pang-itaa~ na dulo ng mga paa. Dito iaagpang ang mga dulo ng ruga balikat. 1\fapupunang ang mga dulong balikat av n.agtatakip sa dulo ng mga pangg'i!id na balilrnt. Butas'ln ang gilid na balikat, na pInatatagos sa dulong itaas ng mga paa. Turnilyuhan. Isunod dito ang mg~ dulong balikat. Upang lalong tumr bay, lagyan ng kola ang gilid ng mga pinagsusugpong. Ang ibabaw ng mesa ay may k~pal na 1" at ikinakabit sa pamama~1tan ng mga pockct screw sa ~~ª. ~al,ikat. Lagyan din ng kola ~ng 1d1md1kit na mga gilid upang tum1bay. A'G SELELOSA'\C E\TAMEL ·, ...... ·..J. l 1 1·;..,.7, .~ ::--1~.::-_:1\ Gin1gamit ang sclulosang cnamel sa pagtatiil:ip ng ~g.'.l n;ay ukit na kasangbpan-mt<:tal o kah~Y·. _lto'y madalmg dmr:ikit at malinis tingn<in sapagka't map1p1h ang kulay n:i ib1g An;! brotsa ay dapat pu~uin ng pint~ra at hin~hawakan :-a p<.ra.111i; ang pintura'y na1pamam:1hagrng panti~·pantay. pi1•tt'.~.~~:~~<Lf1~1(:i1~:gi~~;~ ~f i¡~i~!1ual~~~,~~m~1~~~Ln h~~u~ª~~i~ 1w bn1tsang may mal<ilambot na h1bla Ang il-:alawang rahid ng pintura ay dapat na malnyu. bu1 sa una al ang kasangkapan ay hindi itatabi sa daling lugal na pinahir:m. f\Jpag ang huling pahid ay t_inapos sa pagpapahirl ng dulr1 11;.; brntsa sa bahaging basa. hindi magkakarnon ng mga mark,1 .-\ni:; L1s:1ngkap;11i ay hindi dapat pinturah::in na lulad n;.: piotu1·;m_!.'. l•wgi.". k11nc!i nang s;:ipat lamang upang rnatapo;- ;inr_; panl;J) na p:rnakip K,ipir;1so11.i:: u kit lam:mg ang rl.1p;it takpa_n !i:~ isang pahi~. B:1:.:•J ¡:tm1am1t ng ~r:lulos.-ing t~namel, lmisin muna ang ib;d1.n1 11g irns;rngk:1p::t11 al p<1tuyuin. L8h;'t ni:; marb ng l.lngis. wnx o ano mang dumi ay hi/.111~.lll.'-'. ·diSin nr. kaunti11g turpenU11e. An.~ k;;J,nvan~. -~:1 mdal a\" dap:it :ilisin ng papel·de-liha ;,i n;; IH 1~-,.,1.',11 h:mgt:a1i¡;: ~a m::Jli:, .rn. llakii.t. HUL YO 7, 1957 Masdan •• :· ANG DAIGDIG SA PAMAMAGITAN NG MALINAW AT MAGAGANDANG MGA MATA ANG ARAW·ARAW NA PAGGAMIT NG ILANG PATAK NG EYE·MO AY NAGDUDULOT NG KABABA· LAGHAN SA INYONG MGA MATA 21 ~NDRAKE ang 21 SALAMANGKERO nmaLEE fAIJ(•t PHIL .. VIS NA~HIHl/'JDIK!' IAJI· ~AWASA.¡..:;: NG EMf"e¡ZA00F2 NA IT O AtJG MAí',.i.;:rANDAtJG Pl.-MJE:LA.. /\JA l'V!..AO rJG PAGWA.IAIASAJ<:: 1\.16 All.@A•íP«SA,PA1GP1a.. SAISA~ 1\1\A"'CA.NPA('IG 6,A.r\AY.~ MAGASIN NG BAGONG BUHAV HULYO 7, 19~7 {li,.,A.NG AR.AvJ PAG)'CAL..l~.S NG "l!;oSíON TeA pp...i;,:TY ;• ANG. MGA k"O l.OllJIST,..._ ~ ÑA.(é;i·HNTAY SA INA..A.SAH~ PAGi - V0516 l'...IG HA.'21 NG 6~"'fA1'JY A·· · 24 MAGASIN NG 8AGONG BUHAY HUL YO 7, 1957 ,, .,A ~T 1-lG TAWAI' l'Y rro ,<WG MASA.t<l-AP', A~G IPA.Gl.-.A.GP~Ñ )4oll.Y0 NG TSVP'e'F< 5.A INYONG BA AMJ ••• 2S T Hll8f na Pangyayarf "DAPAT AKONG PARUSAHAN" Pogtotapat Ng lsang Ahente Kay NESTOR REYES Talagang Sa Buhay Ng Tao Ay May Mga Pangyayaring Nagaganap Na Ni Sa Guniguni'y Di Sumagi O lnakala Ng Mga Kinauukulan (KARUGTONG) XINABUKASAN, hindi ko aa _-nagisnan si Aning. lsaug aulat Da lamang niya an¡ na· tagpuan ko sa amia¡ kama. Anani llbam: Auwa ko, Sat-.t N lplnatfa,.t tno M Ml119 k.totoh.n.n. Sal• 1n11t •• 111ntim1NI• mo A akln 1N111kellpH "' matdglt - t.ttong t.ant P1tllli119kod kit N lyo at !Nt-uukol ko N lyo ne m1t1p1t n1 pa• Mam.h1l. Aalls ako, .. ya .,. ible m..,. mangyari. Ngunl't ~. kablla n1 lahat. . . lalayo .Aio ,,. t1t1l1., ko pa rin ang ~ naemMnaliw na p19-ibl9 b 11 lyo na di mo natutu-' Ita"- pa8'al191h1n. L-'9aya b nawa 11 pf. Une "9 ba1Noln9 mlnarapat ~ lpallt u aldn . .. 26 ..... .,., AN'"'G Aywln kuDS bakit hindi man laman¡ ato nakadama na: Uhit bahagyang kalun1· !cutan. Ur:inagalaJt ko Pa anc kanyanc pa¡-ai.is sapaaka't maisasacawa ko na ao¡ ai.alaon ko nana blnabala.k. Hiad.i Jubban,g: · na&ta1al bu~ bat DOOD,mg1 ·111ag buw1D 11· mauc 1111 n1talipu, ay tasa· ma to aan.c umuwi sa amine b11hay ang iHDg babaia¡ ini· b1lili IF:o kaJ AWag - si Melba. Ma1and1 si Melha, sari· wa 1t lubbang malambing. Ki!.ipala'y liligaya ato sa ka.n· ya.iig pilint. laluna kung maibandog ne Wya ,sa akin ang bagay na di naibi¡ay sa akin ng tunay ll.onc uawa. Malusog si Melba ... at marahil ay bln· dl na mabJbl10 aa t111.y1 111.¡ nabigo~1 ~-aasa ko kay Aaln¡ . IH. . . dalawa. . . 1iyam na buwan aac ' lumlpu. Sub1li't v 2Ia pa Dn1 tanda man la~ang ng katupáran 01 aking pangarap. Tila blgo ria kay M'dba 101 akíng pag·ua sa pagkakaroon ng supling na magiging alhr ag amiag taba· nao. Hindi 11.o naman man· l>ing ipinagltak.ait din SI akin ni Melba ang aking pinakami· mithi. Malimil nlyang masabi s:i. akin na siya man ay nasa.u.bilF: na rtn¡ ma¡karoon nJ anak. Gayonm1n ay patuloy akon¡ aa¡hlntay. ln.aliw ko .n¡ atine nrill. M1ikli p1 )} " .' \ .__;.· 11aman ang panahon. ng aming pagsasama, · at klipala'y hindi pa lamang dumarating 10¡ t3kdan¡ araw .. SubaJl't kaiba kaysa kay Anln¡, nada.rama kong hindi matapat at warin¡ may ha· loa¡ pacrapakunwari ang pac· mamahal al m¡a paglalanibing 31 akin ni Melha. Hindi siya ~:iya ni Aning oa mapagpau· manhiD · at rn1unawaia sa .lldng mga pagkukulang. tubha siyang m1higpit sa s1laping aJtlng pinaghihirapan. Bahqyaag m11tagasta U.o DJ kaunting ha.lagang para sa 1king sarili ay agad DI siyang· manunumbat at m1ag-u:usig. Hi¡it SI lab1l, pal1-panao¡ siya n¡ b1bay al sa kunf saan· saan. nagpapalipu DI m¡a sandalil11 dapat saria'y !pina· 1m 11lya aa loob ne amiDJ' ta-. hana11. Kadalu1u ay dwnar1tin¡ ako111 w1l1 si,.. sa b1· hay, at Di .w1J1n¡ n1bh1a::.~• p!?n~ª!p~u:°!a ~~ sa .kanyang ¡ina¡1wi at siy1'y aking nap1pasalitaaa, aiad na siyang mqagalit. makiki· .p:igsarutro:a at rnapnamattol 11ang g1yon na lamang. -Ba, hindi alto nakisama sa iyo para P.anisin mo laman.¡ dito sa loob ne bahay! -min~1'y sag<1t p.a niya u akÍn nan1 banggilil• ko an¡ P~I· p.lDl·PllllOt: 11iya. -Hindi ko nam1n sinasa· hiqg huwag ta11g um1lis, o m:i.masy1l, -ealhn nag ko. --Ang ibig ko l1mang sabi· llin ay llagay rno naman ,sa oras, at huwag kani lubhan1 ma¡papa¡abi. Alalabanln mo an¡ m.asasabl sa, atln ng ta'O. Lalo nang lumaku an¡ ~ID· Y•D.& tiD.i¡ nao¡ mulio¡ suma· cot. At ang pag·uuup nainiag iyon ay munti.k naar mauW"J uli sa pagltaka(alit kung hin· .:ii ako na an'g tus1n&. lumlgil at nagsawalaq.lt;ibo na la· mang. Sa m,ga ginqawiDJ iyon ni Malba ay di ko mai11J.ls1U1C fuagunlta 8111 lwria10 kon¡ ns1wa. Langit at lupa an& pagkakalba na: \l&ali nilaD.1 dalaw1. Si An.iq 11 lubhan¡ mabalt, m1pakumbaba, mapq· pllraya. Hindi ko siya aakit111n n1tns111 man na: manm1na: mukha tab.it na ato p1 anc eagkukulang at aahp11wa n& p1gmamalabls n amini pdgsas1ma. Haauang sa ma· lutuhaa tong pa,gm1lupitan t'lt pasa.titan ay lalndi man lamang si.Ya swn11ot s1 ak.in nang pagallt. Luba lamang ang glnaiawa DlJ•D&' htua1 u Iahat n1· p.agir:all:alaon. A~ noon ako tiaubu1n ng pagkahabac s.a· lumayo k<1ng kabyat. Naisip· ko ang 111.in( pagkakamali at an1 nagawa konc maI~ltlns pa¡IF:ak:i.1118 sa ka.aya dahil lamaag s.a mata.· nrili kong hangarin. Walaag na1agawang pagkakasala sl Aninf, at m.auuliran pa Dli' r.ly1 bllang isang matap.at n1 )'.abyak ne dibdib. Nguni't ano an1 i¡lnantimpala ko u hit;)"¡;. • • ¡aya n¡ huliag pan1u· ngusap na iu.iwaD n.iya b1¡ 0 siya lumlsaa .sa amia¡ tahanan? Anc unti·unting pagalalsi Jea aa mga ¡inawa Jr:o káy Anlng ay nauWI aa malabis H J>ll· kamuhi at pagsumpa ko aa aking sarlli nang m1tuk..111aa ~o ang iaang bqay na di Jr.Ó ID3UlhlD. Nan.r miDJan¡ muli kaminc magltagalit ni M•lba . 17 ma,. 1in11bi siya •a ak1a D• hindi lo a.atutWan. -Pua sabihln to .. Jyo aai tutoo ay ako an¡ aababqot n1 sa ating pagsuama! -in.a· tifas Diyaq wika. -KaJa la· mans ako nakisama 11 iyo. ay sa' haniaring maParooa din ng anak, bah a.Ir.ala mo . . \ -At ano ibig moas sabihinf - pagalit kong usi¡. -Ikaw. sifuro aq ma1 di· pirensiy1. . k.lya wal1 pa haDHfDI ngay<lrrl At ang DI· klk:agalit 1y ako .p;· an1 tila ibl¡ moa¡ sisibln .. . -Samabtwid ba 11 11 akh1 MAGASIN NG BAGONG BUHAY mo lsin1l1Ji an,g pagk1bigo ng ating . .• -Oo! -mabilis niyang tugon na ngumiti pa nang pilit. -Nalalaman kong wala akon¡ ano mang dipirensiya pa¡k:i't napatingin muna ako sa doktor bago ako nakisama sa iyo!. . Bakit hindi ka pati· ngin din para malaman mo aoc tutoo? Naballt11n' ko na lunan¡ na nakikisama siya sa iba na· manf lalakin¡ sa palaaay nil':a:y ganap niyang "pakikinabangan". Dlyat1. na nagslmula ang At kung dumaratlnt ~ng P•· nahong an¡ bi¡at n¡ nagawa kong pagkakasala ay paran¡ di makayang dalhin ng akin¡ puso at isipan, buon.c pagpa· ;pakumbabang tumatawag ·na l .. mang ako sa Diyos upang .:iko'y Kanyang tulungan. Siya lamang ang makapagbibigay sa akln ng lak.as upan"¡ ganap kong mapaglabanan ang mara· has na panunumbat at pag· uuslg ne akiag budhi. Dl-miminsang binalak kon1 ¡:untaban ang aking asawa na n;.balitaan kong bumalik sa MATAMIS NA "DUGO" Isanit: araw, kumuliling ang telcpono u. istasyon ng pulisya sa Terre Hautte. Ind., EstJJd0$ 1:nidos. Jsang tsuper ng trak ang tumawac. Nakakita raw ng iu ng balang punung.puno n1 dugo ang mukha ... Mabilis na na(tungo ang mga pulis sa )dnakilaan umano sa bata. At hind nagsisinungaling ang !super. Ang kaibhan nga la· man.ir, hindi dugo ang nakakulapo\ sa muk· ha ng, bata kundi plum i•m, isang uri ng matamis. , Nagkakamot ng ulon.g bumalik sa istas· yon ang mga _pu lis ..• Tinanggap ko ang tila pag. bamon ni Melba. Napatingin 11ga ako sa isang dalubhaeang ru:inggagamot. At puang bu· magsak sa akin ang langit nanc malaman kOn¡ ako q;a pala ID¡ dahilan ng di ko pa¡kakaanak! Ako'y Isang taoac waJang silbi! Jsanc bao¡! akin¡ pagdurusan¡ di ko ikatahimik sa araw at gabl. LaKlng sumusurot sa akln an¡ nagawa kong napakalaking pagkakasala sa aking asawa. Laging s:nusumbatan ako ng atr:lng budhi, at mandl'y naka· darama ako ng lsang pagk~· pahiya maglng sa aking sarili. Ano ang naiawa ko sa akin¡ mabalt na psawa! Anong kabangalan 1111.g flnawa ko sa okln¡ kabyak na na¡tils ng s~dulang hlrap at sakit dahil sa mall kona 1kala! Pinaru11han ko slya dahil sa iHng b11gay na ang tutoo'y di na· man maituturing na •pagkakasala, gayong ako pala ang da· 11at bagsakan ng lahat! ... Ako ang dapat parusahanl kanyang mga magulang. Patl· - - - - - - - - - - - - - - - - - $a pa¡kakatultlu kong iyon DI katotohanaa ay ibi¡ kong ipaahampuan aq üin¡ sari· li. Hindi sa ano pa man¡ ka· dabilanan kundi dabil kay Aning .. . sa kawawa kon¡ an.,,~ na pinasakit.an ko nan¡ labis at kusan1 pi~alayu, 1a· 1on¡ alto pala ang dap1t si.si· hin at bagsabn·na: labatl Ako pala ang walang silbi . . •DI walang kabuluhan. . . 1n1 wa· l1D1 satuy na IHWll Nalaman din ni Melba ang tutoo. At ¡aya DI a_tln.¡ lna· llhaa, iDiwan nba ü:o mata· Jot libakt.D. at pa¡tawaoan. - Nf110n, wala nan¡ katlya. tu.a •;Dg aking pamumuhay. Sumlpot-na-dili ako sa amin¡ tahanan. Anc mga sandall DI pagpapahlrap aa akin ng sa· rlli lrong budhl ay ibl¡ kong !taboy 111 pam.am.agitan ng ma. babagsitr: aa ispiritu O¡ alak. Jhlc kong mdallmotl rapang hihingi ako sa kanya n¡ tawad. Magsusumamo ako u kanya at magmamakaawa upang muli siyang umuwi sa aming tahanan. Subali't la¡ing nawawalan ako ng lakas ng loob. Paano ko maihaharap sa kanya ang akin¡ mukha pag. katapos ng naganap na mga pangyayari? Aywan kung saan pa haban· long ang li:apalaran kong ito. .Ngunl't ano ma1;1 ang maging waku, tatan11apin ko nang Maluwag sa loob pagka't siya bmang nararapat. Dapat akoq paru.sahan ng Diyos .. :it Uo na an., Kanyaog parusal (l[) HINDI MAGTUTUNGGAAN ant dalawan1 Haponeia u 1 . 1r1w1n. lpinakikita laman9 nina Yukie Paltier at Nobuko OIHn an9 ilan sa m9• produkhln9 idini-display nt kanilen9 banu 1a Chicagoland r"air. Ang m91 produktong tul•d ng m1m1h11in1 m1• t•l.:i, laruan, b110 at pi· l1muti • Y siyan9 bumuo u m91 display u ikupat na Japan Samplc Fair "' nilahukan ng aniorn na n•n1un1un1n9 me• luntod u H1pon.Kin1bibilan91n nt mt• produklo n9 iba p1n9 m91 b1n11, •ng Chica,oland Fair •Y pinasimulan noont Hunyo 28 at m1t1t1p01 u Hulyo 14, llo'y 9in191n1p H Ntvy Pier, Chiu90. HUL YO 7, 1957 S86KAP NA IA6PAPIBABA 16 LAGIAT Sl (iFIASPIRINA HIGIT NA MABISA KAYSA · "KABABALAGHANG LUNAS" , . . , doellftc n"""1po.~inha,.·1 M (IMIRC lolNl, kll'Oltlll• p na ~po•laban .. klrol'' ay .,,1.,,.. hatoi nc m•ncc•t •· atltanayad11&Clnha"''· "' nckl,,.,lt Mkill>"ftlPIWI l\O'I>" •Rf: pamlmlltA• ne katawa~ na lo¡lnc k••f:I· bu n~ SlpOn. 1&1n1~ o .. ~it ne ub. Upang !!!ml!lll!!! ang lagnat o si pon al muling !!!!l!i9!!!-·. ~··~-... ~ 17. 51 GUWA.PO - Nuusuya si lrwin, iun9 hippo u I.ondon Zoo, bpag 5iy,'y kinukunan no lar•w•n. Man9y1ri, 1l1m niY•l'l9 sa k1blla ng kanyan1 k1li:isittn •V hindi siy1 hah•· ngun ngi mg' t1on9 marunont "kumi\1la "' ka9and1h1n" 1'19 tn91 nilili.li.ng katul1d nly1 . .,, •P•f '"- IJl•I NAKAPAGSASALITANG PIPI - Si M. Varuu. tuen, "'pipi p19k1t•pos a~nhan u k1nsu H 11· lamunan, ey lumikha ng iHllf tubont plutik ni ma11e1amit u p19uullt1 ng "'f' tullMI niyang pipi. An9 tubo '"9 pin,klp1n91l1w1 nil•ne dila. O, MAKAPANGYARIHANG HALAMANI - Hindi ipína9'1k1 ng merllag na 5i Bevarley JonH 1ng p.gtu1'o "9' lung munting h1h1m1n ~• meliit "' butes se kongkretong bato H L1ke Wdes, Fla. Aniy': ''Tulad ng teong uhiilw SI pag·ibig, 1n9 halamang ito'y uhiilw H liwan19 et h1ngin · ktlya M!IPilit makaslbol." "HUWAG KAYONG KIKILOS" - lto'y iH te ,.,... beb1l1 "9 M1Mkyen9 ito na m1run11n1 m1pu1U1. S. tulont "• iMnt m1ldnary1, pin11papayuh1n t1ito •nt mg .. pauhero n• miilgsipa!f-ing,t, M1tat19puan ant m1• uukyang "'""'"lit• u Atl1nt•, Ga. MAGA SIN NG BAGONG BUHA Y ibat iban Tutoo nga kayong umi· ibig si JUancho Gutierrez kay Gloria Romero? I>:an nng· naitatanong nang marami. At sa isang nagla· nong din sa amin kung iyan ay tutoo. ang sagot namin ay. . . aywan ! Nguni't ayon sa mga bali-balitang. nagmumula n.a· rin sa mga taga-Sampagu1ta ay tu.too raw na umübig si: Juancho kay Gloria. Ang hindi lamang masabi ::i~ kung . "na~apagtapat" na ang bmata. Para sa amin, magkatu~~ hrr:;i ~!s~~~~ªº§1~a~~ si Juancho at dalaga naman si Gloria. At ... ang binata ay talagang para sa dalaga. Ang nasasabi lamang ng ilan ay ito: Tila Salawahan daw si Juancho, sapagka't ~:~:¡/tlfn ª\~;b~:~! Fuentes. At ngayon .. . ay k;;iy Gloria nga naman nabaling ang "damdamiti-". Hindi na namin mapanghimasukan ang kuru· kurong iyan ng ilan. Nguni't para sa amin. . . talaeang ganyan lamang ang }.'ag-ibig! Si Luisa Montesa ay bagay daw magmadre, ang sa.bi n_g isang taga-C.VN, dahil sa isang pangyayari. Nang gabtng dumattng s11 Tok110 ang pangkat ng "Turista" ay inanyayaho.n silo ni Bimbo Danao na magtungo sa Cr own Club. Maganda ang bilang ng palatuntunan, at pagko:tapos ng isang awit ni Bim· bo ay sumunod ang isang bilang ng sayaw na ginampanc.x ng isang magandang haponesa. Buong pa.. nnnabik na na.nonood ang lahat, laluna ang kalalakihan. Ang ka.ruotan ng ha.~e:rn:~Q~ni~~ ,!= bibilad na ng kobuuan ng katawan. Hobang patuloy ang pagtotanghal. napcm.sin nj.. na Ni.da at Nestor na payuko-yuko si Luisa na parang ayow tumingin. Nang dumating sa bahaging ali. sin ng nagsasayaw na haponesa ang halos buong damit, si Luisa ay napa ... bigkas ng "Diyos ko . . • " at naghimatay. Nattg mahimasmasan :ang:x :!:i::r~t:.t ic.o Kindaichi, itong huli'y ka.$Qrnc~ lumalabCl.S' sa "Turista", a11 saka lamang nabotid ;c.u.og bakit nagka(S"ndan so pahiM 30) Hl.il YO 7, 1957 Tila may rnM i.lii«i!agong kapil11uhan itong ~iM ~o~~o Va.~qut>i at T•ni!J Manan. ario po? Ano kaya a119 mns1p nil<mg biro o --krikuwanan" kina Dais¡¡ Romu.aldez at llfarlene Da~en7 Kung hindi kayo makapagsepilyo tuwing mata1apos kumain MiDSall!I P1gsesepilyo lamillll sa pa1111111agilln ng COLCiA TE DENTAL CREAM ay V ~w'1!!P..ona Sumusugpo sa Pagkasira ng Ngipin ! ~ Ktll'llkarakang Pumapawi sa Masamang Hininga f ~ Pinananatiling M!!gfll!!!!á. Malinis ang Ngipin ! Kat"•'"61MJ nag•aUbi&a ang Colgate's up.u19 mHuqpo anq masa"'an9' hi~ na¡slstmula i;a blbl11 sa 7 sa ba•a'\ 10 PNliJ'IYllrt. Mm.san¡ pa11ae5e11ily0 lam1n1 n& COlsate'1 •Y lnüwao¡ hlllll na m allnls at sulwa an1 Wo11t: blbl¡ • loob ¡q L2 oru o bl¡lt pa. BMlnnr naübla:an ns ll:abata.ui ans kasb'•-stranr la.u.na- maanshan1 n¡ Colp"'"&. X.ya•t naüblJ;an nllan1 pmlttn lasi •nr Cols~'• u. parsuepllro nr ~In tuwlna mal.ataPO.S Jr.u. m•~ plnU&mabutin¡" panan na nt.pq·alamanr nabbabawaa aa PAi· kut.n. ... nalplo. Tal:l.daa.D. utiana' mttlJ'U: ..... p q.p na lltluaua•1:1 111 ~ fj7 ...._.pqlr.tt.a 1& Jumui deotllt.& m.aulawan& bUM •· ltana tao.o. ~~_.taé Colgare'• ang tanging Panlinit 1a ngipin na may GARD 01 * na sumutugpo •a pagkasira ng ngipin &o buong maghopon l ~~Íi~ ::: n~;~n·~• h~!dih:::.~;m;i:~til:.~:~ ~ga.Jand• ang ngipin - hindi lam.1119 g.-.i.tp "" pinababanfo • ng l11n1nga - nguni't s•nuswgpo "" at19 pagta,ire ng ngipin sa loob ng 12 or.i' o h.u¡i1 t "' M i n ' • n g P•9S•Hpifyo ng Colgate's •• um•g• - u mioAD11 . pa1se"1u1 10 $11 '"u•- ll)' na11b1bl11ay ne m•1havo1 1 ª' ma11dlma¡ na P• nau11e1a1 1g laban u n all:ast.s111n1 lllildo. Ang Oardol n11 Col111-r·s •l' bu· mubuon¡ P"n11n111a11n1u bu· ons m11hapon 1 M11 tasi.ya. sJ.y1ns llllian¡¡: maan;;h&ng ll& naubll'an ntr buonir p&mib<a. .,..,....., ,_ ,.....,¡.,."'4o•t<•1IW/~¡JJ¡.. ..., PHILIPPINE DENTAL ASSOCIATION Ang Pinakamabiling "TOOTHPASTE" Sa Pilipinas .•• Sa f. U.A •••• Sa 5uong Daigdig! An.11mu1111! ª"11' wari'y dain11 ni fkr Jarlr110, Jr. umantalan11 pinipilit gupita11 ni Emma Alrgrr sa tagpo11g ito sa "BASTA IKAW" no LVN. (Kung kami ang 9ugup1tan ni Emma, isan11 taon mang ma11gupitan 011 di nomin iindahin!) "Sige 114 naman. . . ngumi!i ka na, o . .. " ''"11' wari'll ka pu toa sfoasabi ninq Luis Gonialrs at Tony Manan sa tila kapuwn namo.n naglatampono .rina Glori4 Rmner» at Bar~ara Perez. Taopo sa "COLEGlALA""ng Sampaouila na pina. mamahalaan ni Dirrkror Ton11 Cayado. . oayon ri Luisa Montesa. Hifldl pa pala TIGl<akapa.nood ng gayong uri -ng :f~;::i,::~~~:~ pmanonood na "palabas". · Jpinaliwanag nama.n nina Aling Maring na ang ga-yon ay kbraniwan na sa mga. night club sa Tokj¡o. Wala nang· pagkaurong ang ibinalita namin noong Linggo na paggawa ng pelikula ng EVerlastin~ Pictures sa pakikipagtúlungan ng Shaw Brotbers StudioS ng Singapur. Ang mga pelikulang unang gag~win ng dalawan2 samahan ay ang Three Flags Wfst, Singapore Affair a\ l'he Tiger of Mala.ya. Ang tatlong pelikulang ito'y Ialabasan ng mga artistang l'ilipino at ng mga kilalang bituin sa Singapur. Kaugnay ng paggawa ng tatlon_g pelikulang nabanggit, ang Shaw Bros. ny nagbt.ikas ng isang tiJnpalak sa paghahanap ng mga bagong bituin, na pa~~agn;1ª!ª/ª::i~kafa~h~k~ Sa isang sulat na ipina_ dala ni Jose( Schneidt~r. tagapamahala ng kagawar1:1ng panglabas ng Everlasting Pictures, ay nabatid na lubha_ng "nagpapasakit n_g ulo ng mga hundo ang paghatot sa tim· palak sapagka't sa kagan· daban ng mga nagsisisali ~y walang-itulak.kabigin. Sa kauna-unahang pagkak~toon ay ngoyon lama11g maging "'bida' 'so isang pelilcuta. ang isang uri ng r ebolber: ang kalibre .45. Kuno bakit, ay 30 dahft so iy4n ang ttapilina panu.:gat. Ang Kalibre .45 ay ginagawa. no Premiere Productions, sa. pamamahala. ni Cesar Ramirez. Mga pa· ngunang bituin sino Efren Re¡¡es, Danilo Montes. Cynthia Zamora., Edna Luna, Amado Cortez. Leonor VergaTa, Boy Francis· co, OscaT Roncal, Nello Nayo at Quiel Sego'16. Naba"lita kamakailan na sina Ramon Revilla ng Sampaguita at Rebecca del Ri.o ng LVN ay nagka· roon ng isane malaking kasong "tiyak na hahantoni sa hukuman." Ang dahilan ay may kaugnayao sa nababalita ring umano'y pag-iibigan ng dalawang bituin. Nguni't ngayon, tila nagbago ña ang hihip ng hangin at maaayos na ang I:.hat. llang ulit na umanong nakikitang magkausap sina Ramon at "Becky'" - at wala na ang galit sa kanilang anyo. Sa halip, mababakas sa k:tnilang mga mukha ang kaligayahan at pagkagiliw sa isa't isa na di miminsang nakita nang marami sa mga sandali ng kanilang pagniniig ·nang mga nakaraang araw. Dahil diyan, añg nabalitang "paghantong sa hu. kuman" .ng naging mabi· gat na usapan ng dalawa ay maaasahang mauuwing muli sa matalik na "pagkaka.ibigan.'' May lumalaganap na na·111ang panibagong balita. lfo'y tungkol lcina Amalia Fuentes at Romt"o Vasquez, na kapuwa nagsisilabas sa Pretty Boy. Uma· no, nabubuklod ang dala· wang bituin ng " matamis na pagtitinginan" buhat 11itong mga huling araw 1lO malimit silang magka· sama sa mga pagsisiyu. ting ng ginagawa nilang t>elikula. Nguni't n.ang pabirong tanungin si Romy ng isang tagahanga, 011 naka-ngitin_g aniya: "Hindi tu~ too ang balita.! Bakit ako magkakagusto sa matakaw ·na. 'yon!" Nan.g .ri Amoli4 nomen ang tanungin ng isang ka.samahan ku"9._ t~oo ang balita, ay papiksing suma· got: "Hu, hindt! Magkai:bigan lang kamí dahil sa 11wdalas níya ·a1cong bigvan ng pritong manak!" Himiq pabiro ang pagkakasolita ng dalawa. Ngu• ni't aywan kung tutoong gayan din ang sinasabi ng ka.nilang puso. Ayon sa isang taga.Sampaguitang 'llakc.usap namin ay tala· ga ngang " nagiging matantis ang pogtitinginan" ~1g dalawang bituin. at ito'y napansin nila nitong mga. nakalipc.s na araw. Si Pempe Padilla ay nahaharap ngayon sa isang mabigat at maselang na gampanin : ang pagtupad niya ng pangunang papel sa Objective: Patayin si Magsaysay ng Champion Pictures. Sa pelikulaog -ito'y ginagampanat1 ni Pempe ang papel ni Manila Boy, isang huk na naatasan ng kanilang pinuno upanC Sina Liza Ga11e, kapatid na bunso 11i Debro Paget at bituift ng "Rock Around the Clock", salea ano sarili nating arlistang si Zal411 samanta· long Mgsasanay 1111 soyaw na "Calwso" pa-ra so pelikulang "SWEETH~ARTS". pataym ang yumaong Pa· ngulong Magsaysay na noon ay namumuno sa ki· lusan sa paglipol sa mga huk. Dahil sa panibagong ~~~ni~mi;;: 0~:r~~r1~i nagsasabin'° malamang na hindi na n1ya ituloy ang ·E~~~~faa:cfi~at!ª ra'1~~~ ka-Kongresista ng' Bulakan. Nguni't ~yon .naman sa isang lider ni Pempe ay "tuloy din ang laban" ng kanilang "manok" at ang p~glabas ni Pempe sa Objective . . . ay hindi ma· giging hadJang. ll.a.n na namang miyembro ng "Lo Waist Gang" ng LaTTy Santiago Productions ang nabolita.ng napa· sangkot · sa isang gtilo ka'11lal«iilan. lto'v ikaUong ulit nang pagka.ka.ballta tungkol sa "di kanais· no.is'' na inaasal ng ilang miyembro · ng nabanggit na "Gang" sa pelikula. Kung ang mga pangya. yaring iyan ay hindi m.a. puputol at patuloy na maga.ganap - sa. kagagawah ng ila.ng k,asapi ng natu.1ang. "gang" - ma.lamang na mawalan fila ng mga tagaha.nga Gt wala na tuloy manood ng mga lalabasan nilang 11elikulo. Si Lolita Rodriguez, na tumutupad ng papel ng isang biktima ng polyo sa Gabi at Araw ng Sampaguita, ay muntik nang maaksidente sa is•ng pag. sisiyuting ng nabaoggit na pelikula. Salamat sa .maagap na pagkilos ni Direktor. Octavio· Silos at n8,iwasan ang kapahama• kan. MAGASIN NG BAGONG BUHAY klyo AL" rBuhat sa pahina 9) m•k•Jr:atuklas pa n,¡ l11ng m¡a d•hibD nitO Da kaDyang maluIUlluais. .MGA DaPORMIDAD O KAPANGITAN Ta10 •Y Damamao¡ha ta mg• batang ipinaor•na:anak DI l:D¡¡: puso ay DUI Jabas DI ltatawan. NakakariDig din ta· )"O ng m11 sang«ol oa ang Ufak ay DIH labas n,g bUQJO 1t mga bitukaq nua labu D I ü110 o twnutubo sa dibdlb. Naklküita ria tlyo lil .m¡a bataq may labis Da daHtt O m¡a labi lt DIU&OD( bblk. A.q blyak Da DIUIO (barelip} 17 WZIHbot kun1 m!Q.Sl.D u oa:ala·D(al• (cleft. (lal•te). Ilao diq mga sanuol Da JpiDuraagauk ang waJan¡ bulas sa puwil (imperforate anua). Ang labat ng lto ay n1bpagtataka at nakakabag•bag H atin. Nag-aalaala tayo sa mga dahilan nito at Da· 11&ang1mbang baka mangyari •• atina: mfa sarilin¡ anatc. Maruni tayong maririnig na 11111 pala-pala¡ay tuo¡kol di· to. KadalHID, ipinalala¡ay .na ito ay buDga DI m¡a paglillhi 11 iba't iba111 paabiD, m¡a ba1ay, o tao. Nguni't sukat _paiiiwalaang an¡ mga nan¡yayaring ilo 17 karaniwanr bunga lamang ng pagkakataon. Ang ina ng iS1n1 batang ipln11n¡ang1Dak DIDg may depelr:to ay laglng Dac·iisip ng na· i;ing dabilan n.s: ipinagkaga. nilo ne. hnyan¡ sanggol. Ma· dlllu na lplnalalagay na ang lii.vak oa nguso ay bunga ng p::igkahrapa o pagkakahulog ng ina habana: na1dadalantao. Ang iba naman ay nagpapala· B•1 na an¡ dabilan ay ang bindi p1gkakasindu10 ng ama al ng ina. N¡unl't sa kabuuan, lahat n1 mga pala-palagay ay pawang hindi naman mapatotobanan ng siye.nsiya kaya't ang mga magulang ay naiiwan llll pag-aallnlani::aD , di kasiyahan al pagtatalo. Ang pagsusurí ng mga depekto ng sag,g¡ol na ipinanganganak ay itinuturing nga· )'Ong isa Dang mahala¡an¡ Sina Vol Castel.o at Nita Jauier, sa· isang tagpo sa "CONDE DE AMOR" ng LVN na pinagtatambal.an nil.a sa kauna-unahong pogkakatoon bil.ang mgo Oo· tlOP nang bituin. Dirtlcsi11on: Richard Abtlordo. SAGOT SA MGA BUGTONG SA PAHINA 20 Buhok Pinya Hangin Guntin9 Langka Tapon ltlog Baso Palay lll•wang de,..s Kantkon9 Puno "' papaya Batong palay at Baton9 buhay s ..... Punso Kandila sa altar Biluin Daliri ng kamay baralan at ilo'y tlnatawa1 na t<.'ratolohiya (leratology). Ang kasiglahan sa ginacawang p~g-aaral ay nasa ka;ustuhan ng mangg;,camot na mapi· ; U ang pagkamatay ng mga sa11110I n1 ipinan1u1g1nak Dang pa1anito. N11, din ni· lang mailictas pati ng mga ma¡ulani;: sa kabihiyaD at kalungk:utang bunga ng gaiiltong pangyaynl. Sa Estados Unidos, ayon sa pagsucuri 11oong 1944, 16,687 ang mga namatay dabil SI Jñga depektong ito aamantalan( sa mga it3kit na' dlpterya, ubong aso, tledas, lagnal at polyo, ang r.1ta namatay laming ay uma;-,IJol sa 6,729. Kung tutuusin 3ftf! ulat ne mea namatay na bata. 123 nito ay dabil sa m1a depckto DI maselanf na baha¡i ug katawan ng t11ga san¡gol. Kaya't masasabl ngang ang mi::a depeklo n¡ san1rnol sa panganganak ay isang malubhanc: dahilan ng maraming kamatayan. Ane mga depormidad ~Y ma· kikita ,sa iba't iban¡ bahagi ng katawan. An.r ilan ay mahita sa iabas ni katawan, n&u· rii"t an¡ iba nUDan ay nasa loob at makikita lamang kung swuriin.cr: mabuti o itatapat ka:.oa sa X-Ray. An¡ mga depektong ito ne sanggol ay pinaamumulan kun¡ mlnsan ng kahinaan ne katawan at di1ia1Iaki: an¡ iba Diman ay napgin1 dahllan ng: pagi1ln1 lumpo; samantalan¡ ang Iba ay hindi ¡aanon¡ napapansln. An¡ ilanc dtpektong ito ay nalulunasan sa pamam1R1,t111 n¡ operasiyon, (aya ng rnga depekto sa puso (blue babies) at sa paa. An.g mga dabllan n1 mga depekto ng mea sanggol Da lpioangan11nalr, ba¡ama't hin· di lubusang natatalos, ay DI· ipalillWanag na ria sa pamamagltan oa ilanr pag•uswi at iksameD¡ 1Jnaaap sa m¡a hayop at sa tao na rin. A.og iban¡ paDgyayarl ay niaoa-maJ>ahan at maaariDI mlnana H mga ninuoo, gaya n.g: mga bl· y::ak na nguso, al labis na da· hri. An~ kakulangan sa waatung pagkafn ng ina ay Isa rint dahilan nito. Halimbawa, l'DC kakulaD¡an n; yodo (iodine) sa pagkain ng lna ay inakikita sa di·karanlwang paglalti ng lee¡ o pa¡.kakarooD n1 buklaw (thyroid). Gayo• din, ang kakulangan ntt: Bita· mina A ay nakakaslra sa mata n_q sanggol. Ang ano mane impeksiyong maqyarl sa Jna ta pacdadalan;ao ay plaa¡mumulan din ne mea depekte r.o mata at puso ng bata. A.og X-Ray o lunas sa pamama¡ltan Off radyum na tinanggap DI !na samantalang siya'y Dll· dadalantao ay maaarlng: paf· mulan ng kahinaan ns islp, kaliltan ng ulo, at pagbaba¡o ag mga paa at kamay ng sane· rol. May llan din1 m1a 1amot na nakasasama sa mg11 bayo¡> na lpinang:ancanak ncunl't hindi naman matlyak pa 11 ng1yon lr:un¡ nakasuama rln .~a tao. Ana: pa¡kakaroon ng bkambal ng isaDI sanool H .tiyan ne ina ay maaari ring pagmulan ng pa1kakadepekto nito. Ang mga sanggoI oa tumutubo sa Jabas ng bahay·bata ~a tiyan ng ina ay na¡iglng dahilan ng pagkamatay nito o ¡'l:iglabas nang may depelf.to ... 'Ang katandaan na ng ina ay ¡iinagkakasanhian din nr mga g;anggol na idyota (Mongoliu ld1ots) at depekto sa katawan. (Mo11 luuugCORQ) Ano, sa polagoy " inyo, ano iniisip ni Romeo Vosquet sa taiintim no 110Qb.obosang si To11;¡ Marzan? Ku119 hindi nin110 nalala.num Otl ilonong nin110 sa "MGA LlGAW NA BULAKLAK" 11a ma/opit no11g "/mmalimu11ak" sa inga dulaan sa lunsod. Muling .. . (Buhat .ta pahina 18) ¡natay, yaman din lunang na pina¡taksilan. mo •ko! -an1 ~abikbinl tugon. ng dala1a. -Nackakamali ka. Aol ruga bacay na sinabi ko n iyo sa Jiilam ay walang katotobaaan. Ginawa ko laman¡ •DI gayon pa¡ka't ako'y n11kasatit at bind.i to allalaln1 matallgtu pa ako. Naiaip kong iyon •DI mabiHng paraan upang ako l!Y irong malimot. -N1uni't, sino ang ba.bain¡ kasama mo? -Jyon aq piosan kong nq::Olaga sa akin SI pagamutan. Napabuntunghinin¡a si Flor. Tucin(ala i;iya sa langit at D11gpaaalamat 11 Diyos. lsa naman1 balik •ti.e: iginawad ni Tlno sa labi ni:: kasin~h•n. Magll:ahawak pa an:: kamay DI magkulDt&Jta..n nang luma· kad na paba.lik SI lahanan ng dala¡a. K11y canda Dg labat SI bnilang panincln, dah~ sa mulin¡ pamumulatlak ng Jr:a. nilan¡ pag·ibi.¡! (X) - Pogbobolík .•. fllul&at 'ª pahina 15) Aq kanyan1 dalawa.n.g anat ay nalilifo 61 aarUiDg dugo, 51!mantalang ang lr.anyaog ua· wa ay pilit na nagwawala u makahayop na nais gawin ns isang bubong na ll:awal na nakasasakop sa k.anU1 nant panahong iyon. D11i-dali niyang hinugot •DI kanyang i· tak ..• "Papatayrn klta!'" an1 mala· kas niyang si¡aw na ikinapa· lingon nf kawal. Pinaputukan siya ng kawal at siya ay nabandusa1 SI p llfg na h1wal pa rin r1'ang mahi¡pit ang itak Na¡pipilit pa rin_ siyang makaba.ngon upang dalubun¡in 11n¡ buhong Dll tawal. ''W• lang budhi! Papatayin klta . •. !" an1 malaku atyana 1l¡aw, at siya ay muling D I· ümbuwanf. . Dl ikina¡isin¡ aiyang tuluyan. "'Salamat at lsang panagt. r.ip pala lama ne .. . " nasambit Diya sa sarili. Al si Letay tumindig na bawak nang mabig:pit ang kanyani baril. At ilang sandali pa ay lumalakad na siyang pabalik sa 1arangan¡ klnaroroonan ng kanyang mga kasamahan, lag:lay ~iya ang isang · matibay na p11syang ipa¡ tatang¡ol ang: ka· byaan, alan1-alan1 u kanyan¡ l>ayan al sa kapayapaac ns J:1rnyang m1a mahal sa buhay. -ROGELIO SANCHEJ lt Naba~ago sa silong ng Ang PMC ay patuloy sa pagpapaunlad at pagdaragdag sa talaan ng kanyang mga produkto isang mahalagang dahilan sa taun-taong pag-unlad ng Kumpanya. Ang mga produktong nakalarnwan sa itaas ay kararagdag pa Jamang sa rnahabang talaan ng mahuhusay na produkto ng PMC. Bagong Pink Camay at Oso ay mga produktong bunga ng mahabang karanasan ng Kumpanya sa paggawa ng mahuhusay na sabon. Ang Gkem Toothpaste ay bunga ng patakaran ng PMC sa paggawa ng mga makabagong produkto upang matugunan ang dumaraming pangangailangan ng dumaraming mga taong ang pamantayan sa buhay ay patu· loy sa pagtaas. Sa mahabang kasaysayan ng paglilingkod sa hayan. ang PMC ay nangunguna sa paggawa ng rnaraming produktong may mataas na uri sa karampataog halaga, na siyang tumutu· lon~.sa kalusugan at kaginhawahan ng hansa; napauunlad ang kabuhayan ng hansa sa pamamagitan ng paglikha ng Iibu-libong pagkakataon sa hanap-bu_hay sa larangan ng pagsasaka, industríya, at pangangalakaI. Sa mga laboratoryo ng PMC, may iba pang mga bagong produktong patuloy na nililinang upang lalong mapaglingku~. ran allg bawa't sambahayan. Ang walang humpay na paglinang sa rnga bagong produkto - bukod sa patuJoy na pagpapataas ng uri ng mga produkto sa kasalukuyan - ay isang pangunahing dahilan sa pa~ tuloy na pag-unlad ng PMC sa loob ng maraming taon sa harap ng napakahigpit na kumpitensya. Ang pag-unlad na ito ay siyang nakatulong sa Kumpanya upang maging isang 1ider sa pagbibigay ng maraming ma· bubuting biyaya sa aming mga empleyadong tuwtrang naki· kibahagi sa patuloy na pananagumpay ng PMC. Philippine Manufacturing Company C:opyrlghl PMC J~S7