Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 14, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 14, 1957
Issue Date: Hulyo 14, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: Jnng ka!sad" sa Baryo Ginopolan. Valencia, Boho/ na na¡¡ari .~a pagsisikap ng mga taga. 110!1011 1111 rin ar ng nt9a cs1udyante11g 11agsasa11011 sa ilalim 11u PACD. 2 PAGPAPAUNLAD SA MGA NAYON LlllllP1l<rh•1 luwi11q lingo;o 11'1 umag• na •oLa•lp D!I pahoyao;aog BAGONG BlJRAV 'fcrno;gapo11: Mo11aa Till'IH Bldg .. Flor1n!ino To.,...1, Sto. Cniz. M4y11ilo Pat110llllllllal11ng limhagan' PSF PtHO, So111pa\oc An .• Lu111od Quuon mi.CIDES JI. llACJIL&LAG PETE V~ELA P;1.,•·Panlahanan SaSinino; CU:CO .. O JI. rtOUKCIO lb T. SANTOS Eag....,..,d o.t ko1uto11g 1• A11u111iyo Foto-g•<1Po fqng balong igiban ng fobig ang umoyo .•a Nuevo Sibagat. Baryo E.<ptnmza. Agu.oou ng mga taganayo11 110 riu 1111 uagkarooil ng lim1r1orin9 "makatayo .<a .<arili ... " .<a tulong ng PACD. ¡_,1rn¡¡'-c<t01.!yrznle''na11ag.<a.•a1•:,y "' /""l""'"""¡b1I •líl 1"/lfl .<a /?fln/O 1 1i .. ¡111!1"11. luu.~od ug H11!rrn11. Ar¡ri M11, so f!11lr1tu11tuuflU llf/ P..\('0 K1:G ka~:~~~=n:g su:~~: muhay sa Mindanaw at Bisaya, masasabing ;mg limang taong p1l;lluntunan sa pagpapaunlad sa mga nayon na ibinunsod noong: nakaraang taon ay isang magandang pangara'p na bago pa Jamang nagk<tkahugis sa katotohanan. Sa pangunguna ni Ramon P. Binamira ng Presidential Anistant on Community Development, isang pangkat ng mga mamamahayag sa Mayiaila ang naglibot sa mga purok-sanayan al proyekto ng magkakasanib na sangay ng pamahalaan sa hilagang Mindana': at Gitnang Bisaya. At pagkatapos ng tatlong araw na pagsusvri, umuwi ang mga mamamahayag na nagkakaisa ng palagay na mangangailangan pa ng 20 taon bago makaabot sa mahigit na 19,000 baryo sa Pilipi· nas aog PACD, kung magpapatuloy ang kasalukuyang mga kilusan. Anim na kilometro mula sa Lunsod ng Butuan. ~;.1 Agu· san Agricultura! High School ay 84 na "estudyante" na nakasulit sa serbisyo sibil ang nagsasaoay ngayon ng anim na buwan. Pagkatapos ng pagsasanay ay ipadadala sila sa iba.ne pani¡ n¡ Kapuluan upang mamahala sa mga proyektong sasaklaw sa anim na nayon bawa't i '· Sa 23 kilometro sa hilaga ng Lunsod ng Butuan ay masiglang kumikilos ang Sanggunian sa Nayon. Doon, aog mga mamamayan ay nagpupulong, tinatalakay ang kara· niwang suliranin sa baryo .. pagka't nais nilang "makatayo sa sariling paa"' at ayaw umasang lubos sa tulong ng pamahalaan. At sa Sibagat, Esperanza, Agusan ay may kabubukas lamang na proyekto sa pagpapagawa ng lansangan al pos(!. Mat;itag na panioindigao al masidhing pagsisikap ang ipi· namamalas ng mga taga-nayong sama-slimang gumagawa nang walang bayad upang ang baryong iyon ay maging isang "huwaran". Nguoi't ang mga proyekto - pagpapagawa ng lansangan, pag·aalaga ng paminhiang mga manok, pagtatayo ng mga poso - sa Bohol ay maunlad na kung ihahambing sa mga proyekto sa Agusan. May 50 kilometro mula sa Tagbilaran, ang mga proyekto'y _nakatulatag sa mga nayon. Jsa pa sa maunlad na purok"Sanayan ang nasa Sebu. Ito'y ilinataguyod n& m¡a MAGASIN NG BAGONG BUHAY pinuno · ng lalaWigan, ng bayan at ng mga nayon. Gaya sa Agusan, sinasanay nila ang mga "esludyante" upang mangasiwa sa malawak na gawain ng P ACD. Sa Mandawe, Sehu, dat walang mga Iansangang r. uugnay sa mga nayon, w:• lang mabuting poso·arth .. no, walang mga tulay na na· daraanan sa pagtawid sa mga sapa, walang sentro ng kalusugan, at walang makabagong paraan ng pagtat.anim. Nguni't Tigayon, ang Mandawe ay makapagmamalakl sa ibang hayan sa Pilipinn sa pagkakaroon ng mga kaluwagan dahil sa magkasanih pagtutlllungan ng mga sangay ng pamahalaan at sa pagpu· punyagi ng mga mamamayan na mapataas ang pamantayan ng kanilang pamumuhay. At kung magkakaroon la· mang ng sapat na pondo ang PACD, kung may sapat na mga tauhang maitatalaga sa mga nayon, at kung magpapakatapat sa tungkulin ang mga pinuno, marahil, sa looh ng dalawampung taong dara· ting ay makikilala sa lahat ng baryo sa Kapuluan ang palatuntunan sa pagpapaunlad sa mga nayon. HULYO 14, 1957 Itirrotoyo 11g mga "eshidyantf" ang "Ampayon Barrio Work· shop" no siyo11g makalulurns .rn mga .rn/iranin t1g rnga t10· mamaqa11 .rn Baryo Ampayon. I/ong esludyanteng nog.~astmay, samantolang 11agpupulo11g tungkol so mga sufironiu .<a 11a>1on na dapat nila11g harll· pi11. /to'y sa Northern Jlfrndanno Community Development Training Center .. ~a Agusan Agricultura! Higlc School. 1to 11y isa 'ª >ll'lll liblib rr1 baryo .~a Gih1anr¡ Bisaya na saklow »g l"'/a/,_mtumw ng PACD so pagpapaunlad s11 mgo 110· wrn. Sa !•1IM1r1 nq mgo tauhon "" pamohalaan at IH/ iba pang J.•Í11n1111!,-u/au. ito'y 11okatití~ sa isang maga11dang ltinaharap." "Inatasan nr Pangulong Garcia kahapon ng hapon si Vicente G. Bunuan, puno sa Sugar Quota Office, na magpalahas ng saganang asukal na uring 'A' na ipinagbibili sa ihang hansa upang makatugon sa pangangailangan ng rna· mamayan.".{Hulyo 10) Di-kaginsa.ginsa'y nadama: ng mcma:mayan ang pat1faas ng halaga ng bigas, 11sukal at ib11 pong inahahalagang pangO· n911i/ongo11. At ngayon ay lrumikilas ang Pa.inahalaan upang lunasan ito. Kung ifaipip, h1git po sa pa111111alantang nalilikha ng bagyo at lindo~ ang nagogawa t1g pagtaa.~ ng hilihin kapag so ga11ito nang ganito11g par.ahon mangyayari - ponahon ng elek.riyon! "Ibinunyag kagabi ng isang pinunong mapananaligan na sa wakas ay na¡!pasiya ang Panguiong Eulogio Rodriguez ng Nasyonalista at Senado !líl makipagtunggali sa Pangulong Garcia sa kombensiyon ng Lapian¡! Nasyonalisla." (Hulyo 10) Dolowang pangulo ang magkakosagupa so kombe11siyot1 ng Nasyonafüta kapag n?"gkatuluyan · - ang Pangulo ng Pilipinas at ang Pa11gulo ng Senado at Na.~yonalista. Sa ano't anoman, inaasahan 11g boyan na ita'y di isang palabas lamang. "Si Senador Jose P. Laurel, Sr. ay patuloy na kandidato sa panguluhan at nakatalagang pumasok sa kombensiyon ng kanyarrg lapian ... " (Hulyo 10) Isa pa! Paano ito? Nailuiyag no 11g Pangulong García na si Llllirel, Jr. ang gagawin niyang katiket so pagka-bi.s~ . At bo~o pa naihayag ito'y sinabi t1i Sen!ldor Laurel na uurong siyo so kanyang kandidatu1·a kung si Jr. nga. ang gagawing bise ~g pang11lo. Ngayo11, maaaring umurong si Jr. so pag· ka-bise ng Po11gulo kung tutuloy ang ka11yang Tatang. Jto ang mosasabi namin so mgo p?'ngyoyaring 'yan: Hilo na kami! "MELBOURNE-Isang batang bahae na makalawang na· · mahy at nabuhuhay pa. :ing nakahigang madil~t ang mga mata sa isang 'oxygen tent· ng pagamut:in dilo, may hawak na krus al hawak di nang kamay ng kanyang ina." (Hulyo 9) Ang puso nang ba1a11g ito ay minarn.asahe tuwing siya'y mala!a"utan ng hininga kG.ya siya'y patuloy na nabubuh4v ~gkatapos ng kanyong da!awang ulit nang pagkamatay. Ito'y isa pang tanda ngo pcztulou 1.a pag.un/ad ng siy~nsiyo, na maaaring magwaka.~ diu .~a isa pang tanda ng kanyang kau11. laran - atomic homb! -GRl" 3 vea cleans asitwaxes! ILIZALDE PAINT 6. OIL FACTOIY, INC. l71 '""""•v. Mu••• • , ... 1.u .11 Nais ko pong magpada1.'.l ng isang kuwento sa inyong magasin. Sa palagay ko po ay magugustuhan naman ninyo ang akda kong ito pagka't may magandang '·plot". Hindi man ninyo naitatanong ay isang pangyayari ang na¡¡ing inspirasyon ko sa pagsulat nito. lsang araw na kami ng aking kapatid na lalaki ay naglalahd sa may Abenida Rizal_ . nakakita ka mi ng is;mg i.aong sa ayos ay walang iniwan sa pulubi. Dahil sa naawa ka.mi, nilimusan ng diyes ng aking kaJ)atid, na tinanggap na.man. Nguni't may luhang ipinagtapat ng lalaki matapos ·tanggapin ang pera na siya'y hindi talagang pulubl. Siya raw ay isang boksingero noong araw, na "sikat., din na.man ang pangalan al kumikita ng rimpak•limpak na salapi. Dahil sa mga di inaasahang pangyayaring naganap .sa kanyan¡: buhay ay humantong siya sa isang k;1hab.:ig.habag na kalagayang tulad na nga n,g kanyang kinasapitan . . Anupa't maganda ang kasaysayan ng boksingerong iyon. kaya minarapat kong sulatin ;1.l ipadala sa inyo. Ibig ko lamang pong mal.aman kung magkano ang inyong ibabayad sakaJing ipadala ko sa inyo ang a:;ing sinusulat na ito. -Romeo f'. Ercrc.n, Tayumnn, Mnyuila Til• m•g•nd• •ng s'inuslJ· l•I ninyon9 kuwer"º • o •rti· k1.1lo, k1.1n9 h.ingo ngt s.i bu· b.iy ng tin1.111.1koy ninyong bok· singero. lp•d.il• ho n' .1yo •t ti1in9n.in n.ilin, Tungkol H boy.id .iy H ko n.i hu n•lin P•t·usopt n, kun11 H ktli . • • -ED Nagpadala po ako ng isang tula sa inyong tanggapan. J\fay kalakip na sobre-selyado para maibalik sa akin kung hindi maaari. Nguni't isang buwan na ay wala akong ' balita kung ;ino ang nangyari. Maaari ~ang mal.aman ko kung tmanggap ninyo ang tula kong. iyon? - Felipe Flo· rentmo, Bolnnga, B11taon. 8 191ma't hindi ninyo bi· nonggit ong p•m• got ng in· yong tulo ay titingn1n din hu ntmin. . Lom1n9 o., hindi rin ninyo n1ban99'¡, kun:1 soon ninyo pin1ltgp1k ong lnyon1 tul1. 8 ob u Lep1nto I)' hlnt:li n1 ho roon ong omin1 upi1in1. -liD Sa palagay po namin ay kakilal:t ninyo ang mara. ming bituin sa pelikula, Jrnya nakapaglalathala kayo ng kanilang mga larawan. Maaari ho bang makahingi ng isang larawan ni Nida Blanca? -Amada de leon, G. Tuazon. May~ -nila. Hindi ho nomin ipin~imj. g1y ilng mg1 l1nw1n ng 1rti1t.n1 n1l1l1lh•lo rito 11 amin1 1T1og11in p1gko't gin111mil h• uli nomin SI ibont ok11yon. Pero kunt n1k1k1hilin1 kay• ng in, •Y bokit ho hindi? Go· yun1T11n, 1n9 l1long m1buti'r k• r Nid1 koyo mismo sumu111 ot humingi ng l1r1w1n. Ti.,1k na mogond1 p1 ot may l•rd• 1na inyon1 t1t1ng91pin. -•o MAGASIN NG BAGONG BUHAY PAG-IBIG AT TAGUMPAY Ni Katllerine Dunham, Ang Mananayaw Pakikipanayam ni Ma; S<dome Ton1ay {lkalawang bahagi) A 1:n~n=ª~:rª::;!:u!~ :0:~: yon o gawain ay mahirap pa· 1·a sa isang baguhan. Ito ay u¡.aihahambing natin sa isang ¡1<1ok na magubat na bago map;.isimulan ang ano mang 11v•¡un ay kailangan munang hawanin. Pan· sa dalubhasang mananayaw na si Kathcrine Dun· h:im, ang pagpapasimula nira sa kinahiligang sining al ang poig-akyat niya sa tugatog ng tagumpay a)· hindi naging mahirap. Sapagka't sa simula pa ay buo nasa kanyang isip ang laran,gang kanyang papasukin al ang kanyang. pasiya ay na· ¡;ing matatag. Sa panahon pa man ng kanyang kabataan, si Katherinc ¡¡y kinamalasan na n¡ natat;inging katalinuhan, kaya hi· nangaan siya ng marami. Nans inag·aral siya sa UnibcrMdad n..; Chicago, buo na sa kanyang isip na pagtuturo og ~r.yaw fchQreography) ang kan)ang pagdadalubhasaan. Nat•Jto siya sa pamamagitan ng p:i.gtustos sa sarili pagka't si· ya ay nagtatag ng kanyang sa· riling paaralan ng pagsasayaw. Sa Pamantasan ng Chicago natuklasan niya ang "anlhropulogy" o ang pag·aaral ng r.i.ga pinagmulan ng tao al ng inga lahi. Ito rin ang nagbi· ~ay sa hnya ng daan upang makapag·aral ng.mga sayaw r.oong mga unang panahon. Nabuo sa kanyang paniwala na "higit na mapag.aaralan 11iya ang iba't ibang tao sa ¡;amamagitan n¡,:: kanilans mga s;iy¡¡w"' Nang makapagtapos sa ko· ichiyo ~¡ Kat herine, siya ay ,,.1i;?latas ng isang pangkat ng mgll m;,n;m¡¡yaw na ans itinat .. r.ghal :.y mga .. ball'-'t"" sa sariling pamamaraan ni Kathe· ri11e. Nan~ minsang sila ay rnat;\,¡ n gh~ I , 111111an>in siya m HULYO 14, 1957 Mn. Alfnd Rosenwald Stern, isang 'kilatang ginang. Llbis na naakil si Mrs. Stern kaya't inanyayahan si Katherine sa i.~ilng pulong ng lupon ng T.:osenwald Foundatioo. Hindi halos makapagbukas n;:: bibig si Katherin! nang marinig niya ang sumusunod r.a pangungusap: •·sabihin mo sa akin kung 11110 ang ibig mong pagdalub· hasaan al nakalaan kaming rumulong sa iyo sa gugulin. Pap;1¡,::·<1ualin ka ng toundation n ;, ito."' . Al sapagka't natitiyak na ni kiitherine ang ibig niyang 11agdall1bhi1saan, hindi ~i}'a nagpatumpik-tumpik pa. Dilo nagpasimula ang mala· wak na paglalakbay sa daigcr,¡: ni Katherinc upang payam:min ang kanyang karunu· 1:gan sa .. pagbibigay·damda· inin" sa bawa't sayaw. Naging masigasig ang kanyang hangaring" malaman kung bakit sir.asayaw ng isang lahi ª"' isang uri ng sayaw, bukod pa sa kung papaano nagsasayaw • ang mga tao sa bawa't lahi. Sa ka nyang pagbaba\ik buhal sa isan.i;: laon at killahating pag\alakbay sa maraming bansa, agad ginamit ni Katherinc :ing kanyang kaalaman. Nag· karoon siya ng pagkakataong sumikal nang ilanghaj ng kanyang pan.gkat ang mga sayaw sa Kanlurang Jndiya, sa Wind· ¡or Theatre sa Nuweba York. Jto ay pinamagatan niyang ··Tropks and Le Jau Hor'. At J.:ai ba sa kanyang inaasahang 1ninsan lamang silang magda.. raosdoonng pagtalanghal,ay ¡;umawa siya ng rekord na u•nabot ng Jabin1Hatlong ling· c(¡ngpagtatanghal. Buhat noon :.y lalon; na'ing malatag ang kalooban ni ;{¡¡\hcrinc s¡ pagk:.karoon ng :<:.riling pangkat sa pagpapa· J¡¡bas sa tanghalan. Ar hindi r.<igtagai ay isinunod niya ang ··Tropinl Rcvuc'" na k.in:igili· Iso so "''ª hulino larawan ni Katherine I>unhofn 1ui kuho nano ri110'11 min$ano moo· tonghal no so11aw sa isano pl!fikulan" gina· wa sa Holl11wood. w.n sa buong Estados Unidos •• t Kanada. Noonc 1945 ay nagtanghal siya ng isa pan¡ '"hit" sa pamama1itan n1 kanyang "Carib Son&'', at DOOn& 1946, ang panooring may pan1agat na "Bal Negre" ay ha· los kinabaliwan ng marami. Nagkaroon n¡ pagkakataon .s¡ Katherine na matuto ng maraming wika. Higit sa lahat ay nagin.t mahusay siya sa pagsasalila ng Kastila, Prans1:s, Portuges, ltalyano al Ale· Man. Sinasabi niyang pinakamahirap para sa kanya ang wika sa Suwesya. Sa kanilang ~arilinc hayan, anc usapan1 ginagamit nila sa tahanan ay ;.!lg wikanc Pranses. Jto ang ~a lila ng hi¡it na alam ng kaoyang kabiyak al siyang kina{:isnang wika ng kanilang kai::-a·isan¡¡ anak na babae na ma· rami ring nalalamang wika tuJad niya. Ang anak na babae ni Kat heri ne Dunham ay mag·aanim 1l:i laong gula ng na, Ayon na rin sa kanyang pagtatapat ay nag·aaral ilo sa Estados Uni· dos at marahil ay kasaluku· }" ;ing naebabakasyon sa pilior ng amasa Halti, West lndies. Nang tanunzin namin kung bakit naroon ang kanyang J:abiyak, si nabi ni Kalherine r a h.;ndí maaarin¡¡: pabayaan n;.: ka1~yang asawa ang ari::irian nilanfl mag·anak sa pook na nabanggil, bukod pasa malakas ang negosyo nito n,g ala· ilas doon. Dalubhasa sa pagdidiscnyo al pagyari ng alahas .1ng kanyang kabyak. Katunayan, may ilang mahahalagang uri ng pulseras na suot ni Ka;herine al iyon ay pawang mga yari ng kanyang kabiyak. Mahalaga iyoo sa lahat P•Cka't katumbas ng pangakon¡ isinaogla sa kanya r1g kanyan¡· kabiyak. An¡¡: pagkikilala nina Kathe· tine at ng kanyang klbiyak ay isang magandang kasays• ;·¡ing parang sadyang hinabi ng mga pangyayarl upang sa dakong huli ay magkasama si· Jang tumahak sa iisang landas. Sa isa sa mga pagla\akbay ni Kat herine .>a mga hansa sa dakong Caribbean, nakatagpó niya ang isang binatang may· ¡¡1·i ne isang malaking paga· waim ng alahas. Naakil siyang bumili ng isang pulseras, at sa halip na pagbilhan siya ng isang karaniwang yari ay ipi· nagpasadya pa siya ng binata. Doon nagsimula ang mabuti nilang pagpapalagayan, at nang magbalik siya sa Estados Unidos, hindi nagtagal at SU· munod ang Jalaki. Dito na na'!!simula ang pagharap 11i Katherine sa bagong daigdig. Sa tuwi-tuwina ay nasasabi :ii Katherine ang kabutihan ng,kanyang kabiyak at ang 1 ucigi ng maunawain nito. Ayon sa kanya'y mabibihira an.rc kabaitan at pagka-maunawain, upagka't kung hindi nia naman ay di siya maaa· rini makapagpatuloy sa la· uniang kanyang pinasok. Ka· tulad ngayon, kulang-kulang 111 sa dalawa ng taong siya'y 11;1glalakbay kasama ng kan· )'Jng pangkat. Naiinip na siya sa tagal ng kanililng paglalak· b.1y subali'l kailangang lapu· sin nila ang gawaing kanilang ginagampanan. Tinataya ni· )·.ing may anim hangga ng ¡ti· tong buwan pa silang magla1 .ikbay. Nguni'I pa,gkalapos ng Masdan ... ANG DAIGDIG SA PAMAMAGITAN NG MAUNAW AT MAGAGANDANG MGA MATA ANG ARAW ARAW NA PAGGAMIT NG ILANG PATAK NG EYE·MO AY NAGDUDULOT NG KABABALAG· HAN SA INYONG MGA MATA 1fl••·'-""'Ct.i.o-.l••·,s..;,..,,_,1op., ... \.o. ... s.r,i....1,, • . ,z;..s.i.i....11••· •t-1 Ang isa ay Jantay na Gin· long malapad na natalampu· kan ng isang mahalagang ba· tung berde. Aniya ay nanga· r.gahulugan iyon ng mabuting kap;daran, aron sa paniniwalil uila sa Diyosa ng tubig na tin.ilawag nilang "Yemaja h". paglalakbay nilang ilo ay buo " - - - - - - - - • nasa isip ni Kalherine na ma· 11aoatili na siya sa piling ng i;anya ng mga kaa11ak. At kung s~kali mang kakailangilning ipagpatuloy' pa ni}'a ang kani· í~~~ A~~ 8A60H& 811MAY ! Sa mB!J bakOB ni Mqgs• 'l!l!L ISANG BAGONG MOISES RM: "Ang Ating Pangunang Tungkulin Ay Buhayin Ang Pagtitiwala Ng Sambayanang Pilipino Sa Pangasiwaan Sa Pamamagitan Ng Paglalapit Ng Pamahalaan Sa Kanila" Nang. magp111h11n kty RM ang 11aglng S1n1dt•r Vk<>nt1 M1ddg1I b1go tumuh1k •ng huli p1tungong E1h•dos Unidos upang dumalo H mga panayam ukol sa p19-uunaw11n $1 m91 b11yad·pinuli1 se Pilipinas noong nakuHnll diqmHn, lumigk11 ng m1h11l1191ng talump1ti 1ng yum111ng P1ngul1ng lamon JMg51y511y naong m1glng p1nauhing p1ndi11ng1I 11 p1gt1tapos ng san111y sa M1l11bon, Rizal ng N1tion11I Teachers Collep. N1k.upo buh1t 11 kallw1 1in11 Debno Aproniann Cruz. RHÍltr1dor Angeles S1ntes 119 NTC 11 Wenscesl.o PHCu1I, ni CARLOS C. MARCELO SAl:~~.~~g";' :ªag~:1~1!: noong 1953 ay na~ama ng yu-r.iaong Pangulong: Ramon Magsaysay ang isang masidhing pangangailangan ng mga mamamayan - mabuting lanl!iJngan, Jalo nasa mga nayon. Nakita niya ang m¡¡a daang maalikabok kung tag-araw at maputik kung lag-ulan ... ang ma.a.i:il11n-ngilan lamang na pasakyang niJgbibiyahe roon. At dahil sa kakulangan ng m.11a kaluwagan sa paglalakbay, m;,ihlr<1p ang paglulu".Vas ng mgá magsasaka ng kaniJ;;n¡ mga produkto. Kaya nang mahalal na Pani::ulo ng Republika'y nagtun:o si RM sa Kawanihan ng mga GiJwaing-Bayan. Nakipanayam siya kina Direktor Isaias Fernando at Alonzo Taylor, kas~ngguni sa mga lJnsangang pambayan ng For•lgn o,.retl•• Adinlnlitr .. tion (FOA). Ipinaliwanag ng "!dolo n& Bayan'' na isa sa mga bagay na bibigyang-dHn ng k3nyan¡ Pangasiwaan sa palatuntunan ukol sa pagpapaunlad sa mga n.ayon ang pagbubukas ng n1ga lansangan maging sa mga purok na hindi pa pinamamahayan. "Gagawa tayo ng mga kalsadang babagtas sa rnga kagubalan sa Mindanaw upang ma~kit manirnhan doon ang m¡¡a mamamayang bibigyan ng lup:i ng pamahalaan," ani RM. Bago pa manumpa sa tungkulin bilang Punong-Tagapagpaganap :iy tinagubilinan na ni RM si Koronel Salvador T. "illa, tagapamahala ng Menl· la Railroad Comp1ny (MRR), na mag-aral ng mga panukala sa pagbubukas ng mga daangtAkal sa Timo¡. Makikitang n11kikipagkamay an11: Pan,ulong Mag~IY511V kay W. C. Gulich n•n9' dumitaw itong huli sa Malakany•ng. Ningako si RM sa panauhing Amerikano na tutulong ang lunyang Pangniwaan sa puhunang dayultan sa pa9t•t•yo ng mga bahay-kalakal dito. MAGASIN NG Bl'GONG BUHAY Ibinw:isod din ng ''Kampeon 11~ Mahibirap" ang pagbaba· CQDg·tatag sa Perokaril. Ito'y ipinabayag niya nang m;¡ging panauhing mananalumpati noong· Disyembre, 1953 sa kombensiyon sa Manila Hotel ng KALIDAKAL, samahan ng mga manggagawa sa MRR. Sa may 130 kinatawang bu· hat sa 16 na· sangay ng KALI· DAKAL ay sinabi ni RM: "Sa ¡;:,mitong mga bagay lubhang mahalaga ang pagtutulungan n~ paggawa at pangasiwaan sa ikapagtatagumpay ng anumang -palatuntunang binabalangkas uoang mapanumbalik ang ka· busayan at mabuting pangabn ng Perokaril." Udyok ng layuning maging is.:.ng "kaakit-akit na paraan m¡ pag\alakbay ng mga ma· ;11amayan ang tren,"' inatasan ng "!dolo ng Bayan" si Koror~cl Villa na gumawa ne- naurapat na hakbang upan¡ maisakatuparan ang balak na p19b1b190 sa MRR sa pa· mama_11itan ng P60,000,000 magkasanib na pondo ng FOA llt Philippine . Councll for United States Aid (PHILCUSA) sa loob ng liman11 taon. Ang ganitong pan\ikala'y itinagubilin ng nal)uring pangkat ng PHil.CUSA noon p;¡ng panahon n.g yumaong l'angulong Eipidio Quirino. Alinsunod sa mun¡¡kahing lin1ang taong palatuntunan, a:ingkat ang Pilipinas sa Esta· dos Unidos ng mga kagamitan n.i;:- Perokaril. At hindi nagpaumat-umat sa pa,,gpapasiya si RM. Kinatigan r:iya ang pag-angkat sa EU ng mga kasangkapan sa Perokaril, pati mga kotseng air con• ditioned. Naging lt'agiliw si RM Sil ptkikitungo u mga hwtl noong Ktlihim pa siy• ng K•g•wuan ng Ttnggulang Pambansa, k;iya n;,.ri· ,, ntptmahal siya sa mga kagtwtd ng hukbo. Makikitang kinakamaytn ni RM si Tenyente Jorge U. Siur s• teropl1no ng Hukbong Ptnghimpapawid ng PilipniH. HULYO 14, 1957 lun11 p•ngk1t n9 mga pinuno ng Stft!btlts tng dumulog kty RM noong 1953 at r1ag har11p ng kapHiyahtn9 kumtkatig st kandidatura nito st "gkt·Ptngulo. Ntktup~ mula sa ktliwt sin• Alkalde J. Colorado, S. Cacho, Magnyny et Go!>. Vlllanutv•. Wtlang kHbug-11bog, dum•l•w •"9' yumaong Ptngulong MagNyuy st pltnta ng NASSCO sa M11ribelts, Batean. Tinagubilinan niy• ang mgt mtng9t1J•Wt tt kilwani noon na pat•tagin ang ptntntltpi ng komptnyt uptng m1iwestn •ns pengungulugi. Mtkikitt si RM habMlg sinu1Uri tng iNng mtkint S• btr•dtro, 7 Pakikipanayum ( lfow J NAGDIWANG ANG · MGA EMPLEADO, NAPERDER ANG' MGA PINUNO SA 40-0RAS-ISANG-LINGGO NAGGUDTAYM si Mmg Done tahapon. Buhat pa sa umagá'y wala na siya sa bahay. Naglilibang fiya • • . ~'l mga sine, sa mga plasa, sa mga karinderya Nakalimutan ni Mang Done na ngayon ang araw ng Linggo. Akala niya marahil ay naragdagan ang araw ng Linao, kaya kahapon pa man ay nagHbang na siya. May sinabi pa siyang balak. Buka.s din daw ;iJt maggu.gudtaym siya. Akala rin niya muabil ay Linggo pa hanggang bukas. Kailangang mapaalalahanan si Mang Done. Kawawa naman siya kapag nawalan ne trabaho. Kunwari'y r.iag-uusisa lamang: T. Kumust• po ang ltuh1y? S. HetC1. araw-araw ay Linggo. T Ho? S. Hind ako nagn1biro. Ngayon at sa loob ng isang buwan ay malayang-malaya ako. T lbig ba ninyong- maniwala ako? S. Maniwala ka't sa hindi, iyan ang tutoq. T Buweno, n1niniwal• na . ) 1ko, Pero bakit po kayo n•ging m1layang-m.!•v•? S Sapagka't hindi ako rnar.tatrabaho. T E, di hindi po klyo su veldo? S. Sino ang may sabi sa iy< ~hindi? Di idinimanda ko sila! T. K<1fl1n p1 po n1ngyaril" ang iseng tr11b1h1dor ng gubyernt· 1y hindi r ,jgtatnbaho nguni't ~U· suweldo? S Kamakailan lamang, buh~t nang pagtibayin ang batas na 40-oras-isang-linggo. T. 40-ons-isang-ling!/Q? S. lyan ang bagong patakaran ng gubyerno. Ibig sabihin ... sa looh ng isang lingi¡"o ay 40 oras lamang gagawa r •. 1g mga trabahador. Dalawang araw na bakasyon, pero may suweldo. Gayon pala. Di hindi po muusunod ang bat11 na p11gg1w1 nang 8 oras isang 1r1w? S '.'ltasusunod din_ Walrm.~ oras ding magtatrabaho lrnl! inga m<'l;-,g¡;agawa sa isang a.raw, nguni't sa loob lamanc NI limang araw is.aag l.i.c.ggo. T. Bakit po bin11w111n 111ng oras ng p119g11w1? P1ti po ba mga trab.:1h1dor ay 1b11la se p11gk1mp1ny1? S. Ssshhh. Ano ang pakialam ng mga trabahador sa pagkakapatibay ng batas? Maaaring mayroon nang abala sa pagkampanya, nguni't T. Nguni't hindi 1n9 maa tr11b1h11dor? S Tama. T. E, .i;inu-5ino po? 5. Ssshhh. Baka magbago pa ang: isip ng mga nasa gubyerno'y pahtan nila ang batas. T. M1b11lik po tayo sa us1p1n. Kung isang ar1w isang linggo ay b1kit 'kanyo iH •9 buwang tata• gal 1ng gudtaym ninyo? S. Hindi ko pa nga pala nasasabi sa iyo. Tingnan mo: ang mga bakanteng araw ko ay Sabado at Linggo. Ang kinalunesan at ang susunod na labing-isang araw ay hiningi kong sick leave. (Bulong: alam mo'y nagdahilan akong may sakit.) Pagkatapos ay islnunod ko ang labi.nlimang araw na vacation IHve. Treynta di y as, iho ... - isang buwang bakasyon. Ka ya ... T. K•Y• ano po? S. ~áya malakas ang loob kong maggudtaym nan,g maggudlaym. T. IHng buwan k1yong susuw1ldo n1ng w11l1n9 tr11baho? S. Ano ang masama n'yan, sa sila ang nagbibigay sa amin. Hindi kami makatatanggí. T. Kung geyon po, ang mg11 nalalabing emplHdo •ng mabubul'!tun1n ng mp gawain? S. Wala ring diprrensiya riyan. Pag Jumacpas sa 40 oras ang p;iggawa nila ay babayaran naman ang kanilang oucrtaym. T. Hindi po k1y1 maghirap ang gubyerno? S Ewan ko. Tagatanggap lamang kami n,.¡ suweldo. T. At kapag nan91ilangan po ng sala pi ang gubyerno, hindi po ba tayo ang m1hihir1p1n sa mg• buwis? S. Nagbabayad din nga pala ako ng buwis. Nguni't hindi bale, sob.ra-sobra naman ang balik &a akln. T. P.ano n1m1n po 'yung ibana m1hihirap? S. Ewan ko ba sa gubyerno . T. H11imblw1 po n1m1ng m11y hindi m1k1b1y1d n11 buwi.i;. . . di .i;ila ang ituturing na m11151mang mamamay•n? S. Kasi'y hindi sila makakita ng kakilala sa j!!'.Ubyerno, e. T. E, .i;iy1ng1 po pala. . . .51 b19ong bitas po ba'y kasali 11ng mg1 prib11dong t11ngg01pan? S. Hindi pa. T. Bakit hindi po isimdi 11ng mp pribadong iy•n? S. Hindi ko alam. Nguni't ngayo'y bumabalangkas na ng tungkol sa bagay na iyan. T-. Bum1b1l11ngku? Ng1yon l1m11n9'P S. Di nga kasi. Ng11yon ang panahon ng lr:ampaQ)'I, e. Ngayon sila magpapakita og gilas. T. M11lam1ng pong m19r•kl1mo na ang mga prib1dong trab11h11dor niyan, 1? S. Maaari, dr.i;il hindi nga sila palalamang. T. At kung susunod po n1m1n H b1gon91 batas 1n9 mg1 prlbadong t1ngg11p11n, maauing m1ab1w11 sila ng mga t1uh1n, hindi po ba? S. Tama. T. At kapag '1a.gb11w1san •Y maremlng m1w1w1l1111 ng trabaho, 11no po? S. Tumpak! T. At pag nagk11g.:1yo'y m1giging kasinghirllp na n9 9ubyerno ang bay11n, hindi po b1? S. Oo. At ang mga mamamayan ang lalong mahihirapan. T. Diyan n11 po kayo't p1g n11walan ako ng trabaho'y sulir11nin p11 ako ng guby11rno. K1il1na1n ko pong gumaw1. S. Pinatatamaan mo yata ako! .. T. Bakit po, gubyerno nam11n 11ng m11y big11y niy1n sa inyo, a, hindi ba sa.bi n'yo? 5 Oo nga, pero paran¡: nak;ikahiya; ayoko na yata ng 40-oras-isang-linggo! MAGASIN NG BAGONG BUHAY ni Dr. F• dol Mu,.do 1,¡,..1ln .. T•1atot .. 1 Paroluman S. A>plUor• (Korugtqng) AD¡ mp dahilan ng g111l· ton¡ tababalagbaa sa mga ipinanganganak na sañggol ay l.:asalukuyan pang pinag-aara· la.a oang masinsinan ng ruga siyectlpiko. Ang llang dabl· tan ay mga aapapatuaayan na at sulrat malaman ng mga lna na aa kaunting pag-iingat ang kanilang sanlgol ay maaarlDS ipanga_ nak nang natural al w• Iang ano mang kapansanan. Unaog-unang dapat alagaan ay ang pagkain na hindi nararapat mawalan ng m¡a sangkap na kakailanganin ng sanggol na nasa. sa tiyan pa. Ingatang magkaroon ng mga sakit at impeksiyon habang flílgdadalantao. Ang mga X-Ray o pag. tapat sa radyum ay ipagpali· bJn na hanggang makapanganak. Ang paminsan-minsang pag-iksamen ng doktor ay kallangang-kailangan. Inaasahang an,g mga pagaaral na ginagawa ngayon ay Jalo paag makatutulong upang maiwasan nang lubusan ang p.:i,g-aanak sa mga u.nggol na J;ulang-palad :i.t hindi normal. MAHIRAP K.A BANG MAPASANG-A YON? Madalas na ang pag~alungat DI isang tao sa mga bagayba¡ay ay hindi nagbubunga ng mabuti at sa gulo humaban· tong. Kung minsan, ang ipi· nagkakagayon ng isang tao (aDI pa¡salungat ... ) ay ang Jabis na pagpapabal11a sa sa· rili at ang pagpapatunay sa iba ng kanyan1 kakayaban. Masasabi ria nating likas ma· rabi! ang gayon¡ pag-uugali. Nguni't. magkagayon ma:n ay dapat isiping ang pagmamati· r.as ng kalooban ay hindi nagIJubunga ng mabuti. . . mawawala ang mga kaibigan mo at mahihir.apan k3 ring mapa~ang-ay on ang iba sa iyong mga ..,,.,,.halak. : pap;ihal:tga s:i ka.1g iba ay isang tanda ng gk~~aroon ns sapat na p;tg-•isip kaya pilitin mong sumunod sa hinihingi ng paf HULYO 14, 19S7 ANG ULO NG BATA LAKI: sa sandali ng panganganak ang ult' ng sanggol ay iH o dalawang pulgada ang laki sa kan.yang dibdib. Nguni't pagkaraan ·ng mga pitong JJuwan kapuwa ito nagkakapa· ris na ng sukat hanggang sa hwnigit na malaki na ang dibdib kaysa sa ulo. Sa ilang sanggol, ang paglaki ng ulo ay napakahina ka~a·t madaling mapansin ang kaliitan nito kaysa sa mga ibang bata. Ang tawag dito ay '"microcephaly". Ang baga y na ito ay nakakapigil sa paglaki ng utak sa loob ng bungo, kAya't ito•y pinagmumulan ng kahinaan ng isip. Taliwas· sa ganitong pangyayari ay ang mga sanggol na· 1'lan na mabilis ang paglaki Dl ulo banggang ito'y maging alangan sa kaliitan ng mukha. Ang paglaki nito ay tinatawag 11a "hydrocephalus" at karar:!wang dahil sa pagsasara al pagtigil ng tubig sa loob ng utak. Ang pangyayaring ito ay maaariag buhat pa sa depekto k3kataon (kung hindi lubhang makakasama·sa iyo). Tutol ka 1.1an s3 kanilang mga balak o kuru-kuro ay huwag kang sumalungat, maiiwasan mo ang pagkakaroon ng samaan ng loob. Surliií mo ang iyong sarill, ilala ang labat ng sag~t na OO .. , 1. Ikaw ba ay mahirap ma· _¡1ahinuhod sa -pagpapa· tawad sa taong nagkasa· la sa iyo at humihingl naman ng tawad? 2. Ipinalalagay ba ng lyong mga kasambahay (asawa at mga anak) na palasalungat ka sa kanilang m~a naisin? 3. Hindi ka ba tumatanggap ng pagkatalo? 4 . Nawawalan ka ba ng lakas ng loob na ipagpa· tuloy ang iyong mga binabalak dahil sa pangambang sisíhin al libasa panganganak o maaari na· rrnng bunga ng isang mahahang pagkakasakit n,g mening· gitis o pamamaga. Ito'y mase· Jang at noong una ay nagiging s2nhi ns pagkamalay. nguní"t n:::ayon, na may mahuhusay na mga tagatistis sa utak, marami nang naililigtas na sanggol sa kamatayan dahil sa operasyon. HUGJS: -Ang hugis ng ulo ay nagkakaiba sa mga tao al ito ay may iba"t iba ring da· hilan .. Ang mana at lahi ay may kinalaman sa bugis ng ulo. Dahil din Sa k,alambutan ng ulo ng bata, ang paghi· g:1ng Jagi sa isang panig ay nakapagpapatalapya ng ulo sa ranig na iyon kaya't dapat na pagbagu-baguhin ang ayos ng bata sa higaan lalo na't ito'y niahina o may karamdaman i.a buto. May ulong matulis at may ulo namang talapya na tinata· wag na "anencephaly". Ang utak ay maaari ring mapinsala sa ganitong hugis ng ulo. PAMAMAGA NG ULO: - S.l panganganak, may bahagi ng ulo na dabil sa pagkakai· pit ay namamaga. Ito'y tina· t:i.wag na ''Caput Succeda· neum" at nawawala naman kaagad pagkaraan ng ilang araw. Isa pang pamamagang nangy~yari S3 ulo pagkapanganak ay tinatawag na "cephalhema· toma" na nangyayari sa isa sa mga bulo ng bungo. Jto'y bu· nga ng pagdurugo ng ilang vgat sa oras ng panganganak. ~atagal itong humupa sapagka't lalong mabilis na masipsip ng tubig kaysa dugo. ANG MGA BUMBUNAN: ;_ Sa harapan ng ulo, sa may noo, ay may isang malambot (Sundan só. pohina 31) kil'I ka pagkatapos? 5. Lagi ka bang nasaSaktan at napapahamak dahi\ ~a hindi mo pakikinig sa payq ng iba? IJ". P;inata1 ka ba at hindi nagbabalak na baguhln ang iyong mga pamama.· raan kabit na hindi nagbago an1 takbo n,g mga pangyayari sa iyong buhay, maging n bahay, sa upis.ina, sa kalakal a& at sa iba pang bahagi ag lyon¡: buhay? 7. Lubha mo bang dinidibdib ang mga nangyayari ukol sa palakasan kaya na.gkakaroon ka ng sama ng loob sa iba? 8 . 'J'inatanggihan mo ba ang isang bagay sa ka· sunduan bagama't hindi nasasangkot ang iyong pannriling kapakanan? 9 Maaaring maluwag sa loob mong ' linatan.ggaP. ................. ~:. --lí ',..'Tf_ ~ • ~-.....~ : &luyNAtl/IUllAJf;Jll~ · flÍNltv6wn~-,.··~·r . -...........:: . Kung ang bata'y tinutubu8n ng n"gipín, • ang ilang patak ne· kaaya-a~ng'Phillips Mi~ "-. • o{ Magnesia $'1- · · • hawahin: • \ptas. ka1 ang sakit ng sikmura. nlnyo·at ng bat'a; nmg'Jaarr ng' Phllllps Milk of Magn61a. &hyKAT'llTflWA ~~ PHILLIPS' ;::-~·················· ~~~4:mtylMU/KGKfJ1:·: ( ~~7.~~~:"!~· ~ bata ay ang hilab o hangin sa· tiyan. Batid ng matatalinong mga ina, na ilang patak ng kaaya-ayang Philllps Milk of Magnesia ay papawiin ang hangin sa tiyan na pinagmumulan·ng kabag. Ligtas at kasiya-siyang Phillips Milk of Magnesia ay pinapawi ang sakit ng slkmuni, plnagiginhawa't pinasisigla ang bata. Rara sa kabutihan ninyo at ng bata, laging maglaan ng • Phillips.Milk of Magnesia. : lm'yNAGAGAIAK : twltHÍIOfllnp PHILLIPS' , MILK OF MAGNESIA \ • T/YAK•LIGTAS•BANAYAO ........................ ..... la.R. or.< .. •aioiH•o•0 1r . ... ogt>t..,..."lffd<a•;.I ~. 20-5 •DI m¡a pintas ag lba1 subali't gumagawa ka ba q: hakbang upang maba· ¡o aag pag-uugali mOlll hindi mabuti? 10. Ayaw mo bang Umuthi o patawarin ang isang kapinsalaang nagawa sa lyo at matiyaga kang nagbihintay ng pagkakataung makapaghiganti ka? Xatumbas ng mga sa.got na 00 11 •• 10--Ikaw ay may "uga. ling-bata". Kailangang magsikap kang mabago an¡ g1nitong ugall babang maa,ga sapa¡ka't ito'y lubhang makasasa· masa iyo. 3 ... ~Mabirap kang mapasang-ayon sa mga balak ng Iba kaya mapapansin mong sila'y bindi rin ma· kikiisa sa iyong mga naisin. 3 ... pababa-Bihira lamang ang pagkakataong napa· pailalim ka sa nais ng iba o nasisi1i sa pagkakamali na siyang nagiging dahilan ng pagkapalagay mo sa ala.n¡attio. 10 Ang crystar sirk, taffeta, satin, bro· cade at iba pang makikinang na tela ay mga halimbawa ng mga damit-pinggabi. Katulad ng makikita sa Jarawan, ang bridal satin ay napaka~anda ng gawing d.amit na pandalo sa mga kasayahan. Titingkad na Ialo ang taglay na kulay dahil sa liwanag ng mga ilaw. Katulad ng nasa itaas, ang kasuotan ay may k¡sama ring stole. Kasuotang Panggabi Ang rt.raptess na euening dress na ito ay yari sa manipis na tela. Sinurian ang pang-itaas at ang ibaba ay shirring. Gumawa rin ng isang panlamig buhat sa tela ng damit. MAGASIN NG 8AGONG BUHAY I~ HULYO 14, 1957 { , Lalong lilitaw ang magandang pangang'atawan ng isang babae kung ang kan· yang isusuot na damit ay pencil cut tulad ng nakalar a w a n ( dulong kaliwa, ita~). Ang pang·itaas ay nilagyan ng kombinasyong polka. Ang nasa gitna na· man ay ang tinatawag na princess cut. Ang leeg ay tabas "V" Isang sabrina cut ang nasa gawing itaas na tinahian ng mga tucks. Si· nabitan din ng laso ang magkabilang balikat. 11 12 "CURRIED LAMB CROQUETTES" Mfa H11tk1p: ll.z tasang krema ng kabute (mush:-oom soup) 2 tasang tinadtad na lutong kordtro {lamb) l kutsarang ginayat na parsli 1 kutsarang kahel o lemon 1 sibuyas (kóltamtamang Jaki), tinadtad nang pinung-pino 1 kutsarang curry 1 kutsaran¡;r paminta 45 biskuwit ·:Ritz crackers) durug:in nang bahagya, mga 211.z tasa ang magiging dami PuHn no p1glulut1: Pa,ghalu-haluin ang pitong sangkap ayon sa pagkakasunud-sunod at ans: llh tasang durog na biskuwit. Gawing tulad ng makikita sa larawan (mga 4 o 6 krokela) at igulong .sa natirang dinurog na biskuwit. Pagkatapos ay ilubog sa binaling iUog, pagulunging muli sa dinuro.g na biskuwit. Ipirito sa mainit na manlika nang mga 4 o 5 minuto. KANING MAY TSORISO Mg1 un11kep: 2 tasang bigas {pula) 11-!z tasang hiniwang pinya paminta .• asin 6 na lsoriso 2 kulsarang mantikang Purico abukado. . . papaya. , . m¡ngga PlrHn ng p•gluluto~ Pakuluan ang tsoriso sa tubig nang 20 minuto. Hanguin at hiwa·iliwain nang pahati. Dagdagan ng 4 na tasang tubig ang pimigpakuluan ng tsorlso, pakuluin at ilagay ang bigas. Lutuin sa katamtamang apoy hanggang sa lumambot at ma· tuyuan. Papulahin sa dalawang kutsarang mantika ang hini· wa·hiwang tsoriso al pinya (maaaring pinyang de· lahi). Tikman ang kanin al kung kailangan ay dagd:igan ng asín at paminta. lhulma ang kanin sa i~ang pinggan layos sa paligid ang pinapulang tsoriso al pinya Hiwa-hiwain nang ayon sa ibi~ na hugis ang papaya, abukado al mllni;:ga. Pigaan ng katas ng kalamansi pagkalapos. Igayak ang mg.i btmg.ingkaho)· sa pa!igid ng pinggan .. La!ong maiibi~an ng inyon~ pamilra ::ing inyong ihahaing packain dahil sa k;1;1kiL1kit na ay0$ nito. {K1gang1h1n9-loolJ ni Pwrlt•) MAGASIN NG BAGONG BUHAY KUNC 1KAW. sino ka man. ay may asawa't m¡;:a aaak at nagbabalak 11& maciag k•· ~ai sa cobyerao dabil si. Jkaw raatahil ay aakasulit sa Serbísyo Sibil. . makabubuling isipin mo muna ang ninanais mong gawin. Namamali ka n¡ palagay kuog paaanod sa palasak na paniniwalan¡ maginhawa •lllt mea kawani ne Pamahalaan. Kabali¡taran c.ilo, UJtas kon¡ ipaglalahaac paepapa.kaukJt an¡ m:inunz· ltulaa sa ¡obycroo. Jpa¡ p.iaaay .aa oating s3 kabila og mea apal o lim3og l.litukan& pakak1min mo ay ~umasabod kit ni isang daa't dalawampun¡ piso isan,g bu· wan. Dahil sa maliit na kini· kita mo ay hindi k!I makaba· )'ad n¡ malaking bahay al baka sa pag·up3 l:lmang mauwi aog )lbat ng iyong sabod. Sa katunayan, 'papag-abutln lamang llng magkabilang dulo' ng inyong pamumubay ay magiging isang mabig3t 03 suii· r~~in para sa lyo. Kaya . . . sa Isaac mallit, rnadillm, at ma11moy na silid kayo maninirahan. Sa pagtuloc, kung hindi !Dan patung-patonr:, ay magsisiksikan kayong tulad ng s:irdinas sa lata. Hindi ka magkakaroon ng panahong makatuloe nang mahusay. Dahll '"lii ganiton.g kalar:ayang labag: sa labat ng patak.aran sa panga. ngalaga sa .kalusugan ay maml~ista sa inyong raa¡-aanak :.101 saklt - tulad ng trangkaso, hallmbawa! Paetakauma1a, kabit na mabi¡at pa aq iyoo1 ulo1 dahil sa IDtok, ay magpipilit kang bumangoo. Lalapit ta aa gripo, bubuksao mo ito, at htiog himala - magbabantulot pang twnulo 101 isana pat:ik 11& tubig. Iyan ane hirap nang tumira sa isang bahay na silid·silid ang pagpapaupa. Agawan sa tubig. Pupukpukin mo aog tubo at hibiyaw ka nt: TUBIG! TUBIC! Nguni, hloci yataui lahat an¡ mga fii:apit-kuwazto mo. Lilimutin mo na ang paghihilarrios. Pagdadagisunao roo na lamang ::ng ioihaoda ng iyong mayba· hay sa hapag-kakanan. Kape oa marahil ang ipangmumurnog mo. Al sapagka't m..ahalaca sa iJo ane kape dala ng mallit monf kita ay lululunin tno n1 rin o.og "ipinanJiais'' 100 ne bibig. Sayang! Pqkapa¡bihis ay dali·dalin1 bahack.an mo ang lyoq: maybahay at m¡a anak. Halos ¡..atakbo kang Jalabas ag bah1y upaog mauoa sa abaagan ng suakyan. Makikip1.gsapalaraa ka. Sa lalong angkop 03 \)alV\Jngusap, ma.k..ikipa¡-uoahao ka si pagsakay sa diyip. Kung mahioa ang iyong dibdib o dill kaya'y milla.mbot ~ne iyon1 tuhod ay tiyak na mahuhuli ka sa pagpasok. Dahil dito, kahit na maolpis ang lyon¡ katawan, ay magtltl1H· tl11un ka na ria. Pagli¡il na pkgtigll ng diyip ay kakapil HUL YO 14, 19$7 k;a nao~ m;.ibigpit, p11bulusuk kang papuok sa sasakyan, at 111agmamadaliog i.sisiogit mo 11ng iyoag sarili sa mga sal.ay na plbonf dalawa o tatio ay babae. Sa ~i&lang pa(unnd ng diyip ay malamang na mapasaodal ka sa isa. sa mga babu. N¡ingitian mo siYa DI tipid na tipid at bubu~·~x1r!~ "Je~~aneH=~ n:~ Ja1n11ng niyon ng th1gln1 makutunaw-bakal. Marahll, ma111:ibutibin mo ang tumahJmlk na la!Dang. PagS11pit sa Kiyapo ay mag· ialabas:m ang ugat u leeg og lsupi:r. - Kiyapo na ho ilo? ibi& n:t nng lahal og Kiyapo .. Ma¡¡b:ibaba~n ang mga sakny. Hindi ka tilin:ig sa iyong OJagkakaupo. Titingin k:i kuni: saan-sun upang maiwasan :ing titif ng lsupt-r sa sal:i· m111g na!ia gawing h:irap ng k.lnyang uluhan. Pagsasawaan ng lyonf paoiogln ang lahat ug baeay sa pali&ld at kung sJ,wabs ay wala ka oang matíngoan ay magsanlubone an,g inyong mea mata'. Bulaga! - Kayo, Míster, saan ka yo? - Mlly panguogulya ang himi¡:: ng tsuper. -Sa City Hall! -lsasagot mong di-nabababala. . -Beynte ban¡gana d'un! -Baktt beynte? -E, hanuang sa Klyapo lang aog diyes. -Sino :inc uululin mo? lloy, araw-araw akoog suma3akay, e, diyts laor ang ibinabayad ko! -Wala akon1 pakJalam sa iblnabayad n'yo araw-araw! - Matieas na ipagpipilitan ng tsuper. - Basta han,¡gang Ki· yapo laof ang diyes! Kung ayaw a'yo, h'wag n'yo! &Ja¡tatalo tayo n.ang m:ita· ~al haoigang sa mag-ubuhan Ln.g mga ba¡on& sakay. Hindi ruo pa rin mahah:i.yun an¡ sarili moog palamao¡ sa tsuptr. lbibieay moq: lahat an¡ iyong kóltwiran banuao¡ sa magsi· g:iw&n an¡ iba.o¡ sakay at ma¡sabine sila ay mabuhuii sa kaoi-kaailan¡ tan¡gapan. Sisibad o.gayan ng takbo ;.n¡ diylp. Habagingan ninyo .:it>e lahat ng sasakyan sa laa~;,iagaa. Sa pagltan a& malaJaku na paoalan.¡ln ay haba· eisan ka ng malatalim na tJ. ngin o¡ toJ;'.3 Wa.kay mo. Tu· lad nila ay manioindi¡ ans: iyong balahibo sa talot. Ual· pin mong balr.a madtserasya kayong labat ay ilcaw pa an.g inagsilibo1 dahilap. Susu)'Uln mo na aa¡ lsuper. -Siei, Mu, -sasablhio mo sa malambin¡ at mapaku.mba· bang tloi¡, - babayad na ako ng beynte, buwag mo laman¡ kaming ibangga! · Saka ka Jaman.e. nglnfltian n; marami sapa"gka't maei· ¡;in¡ hinay-binay na aog takbo ng ioyong sasak.yan. Ncillng· l:aba)'O an¡ lsusukli mo sa kanila: i)•oog ogiting l:ibas na lahllt an.g n¡lpin! J>11; sapic mo s;1 iyong pn· tutun¡uban ay maliksi kang 1ibis. Kun:: minamalas ka ay mawawa.kwak pa ang ¡awing likuran ng iyoug paotalon. l'awisaog-pawJsao kan,g sasatiil sa gawing bungad ng gu~ali. MadaratDID moor: nagda· dagsaao aq mga tao sa may ¡:.into. Mabllis pa sa pa¡on¡ na naogaogapkap ang mga rulis na nakatalaga roan. Da· hli sa nagmamadall ka ay hindi mo na mapapansin llD!l iyon1 putin¡:: pantalon pagkat.:ipos na lumaepas ka sa n1ga tanod. Sa ikatloor palap¡¡g nn n; gusali &nalalaman mong hindi pala nagsipagbugas ng kamay aag mea pulis. Pwt! , Ang lahat ng iyonf mr:a kasamahan ay nagsi!igawa nll. Lal11pit ka 11 inyong "bundy dock". Mamumutla kll. Kal:a· halio¡ or:as ka oang buli! Maghih.ia.ala lr.ang maY sum3lbabe sa nagtatala og oras ng :nyoag pagdatlng sa tanggap;;.n. At sapagka't wala ka nana: n:iaca1awa ay bubucuün rno 111.1 iyoq: 'card', lsusulr.sok iyon sa bulas, at pa&kari11ig mo u¡ lltlk ay iinguun mo an¡ 'bundy dock'. Patlyad k:ang lalapit sa lyona: hapag. Sa sandaliag uupo ka ma laman¡ ay gugu; latln ka Dg malakas na tinig ng iyong plnuoo. ...._;i.füttl' Salh:1kub: S:1mb · Ji Jamang! Lahat ne: santo ay tatawagin mo sa sandaliog iyon. -Aoong oras na ngayon? Ganito ba ang dapat ua pagJ'3SOk sa upisina? Aba, pag:ualasakitan mo ang salapi ng bumubuhay sa iyo! Blab .. blah ... blah. .. Yak . . . yak .. . yak ... ! Lito aog iyon¡ isip al nangan¡aykay ka sa takot. Mamu1nula ka sa kahibiyao sapagka't bi¡Jao¡ latahimik an¡ buong tao¡¡apan. Batid mong nakatingin sa inyo ID.f lahat. Sa linig-ipis ay sasacot ka ng: "Sorry, bon, umuulan pa kasi kayaakonaatraso!" Sa tinging isu!ukli ng lyong 1:inuno na dabil sa m.i!laking g¡¡Jit ay oamumula ang malal:ing ilon.g ay saka mo !amane: makikitang madilat pa 11 ma· fo og kuwagoog puyat ang ¡¡raw. -Isa pa, Mister Salbakuta! ba pa! Kapag nahuli ka pa 3Y cagawin kong labat an¡ paraan upang matang11GI ka sa trababo! -Opo! Salamat, bonl - Ano'ng ipinagpapasalamat mo? -Walapo! Magtataka ka pa kung painong sa flan¡ sandalia¡ pagkakarinyuhan ninyong ma¡:1mo :ir 1lumum<1f ;,¡:¡¡•J anc m;,ramin~ tao sa 11¡¡Ji1,:itl n: 1)0ng hapa~. Pag-upu 1110 ay Ji¡¡los mae:·unahan ang mga iyon na isalaksak sa iyoog mukha ang kaoi-kanilanc pariel. Kung sinasamaoc pumasok sa hutas ng ilong mo an¡ ~ulak ng isang p3ptl al mapai:IJhin ka ng malak.:is ay liyak 113 magsisipagpunas ne mukha ang iyon¡ m¡¡a kaharap. -Isa-isa po Jaman¡, mp k:lsam1, -makikiusap ka, - :naranil pa nan1an1 oru. Hayaan ninyo'I matal3po1 pon¡: l:ibat iyan! -Unahin n3 ninyo lto't :nay lakad pa ako! -Paulo1 na s3sabihin ng is.:i. -Aba, nauna ako rilo! - Tututol naman iyong is.:i. -Ako po an.¡: kasunod! - icturugtong ng Isa p.:i. -Ako man ay may lakad pa! Maaarl bang unabin na nioyo ako? Malaki man ang Jyonr: pafpapaumanhln ay nanaisin rno <•ne sumig3w, ncunl't illaalaala mo ang patakaran ng taqe:apan: PAGLINCKU.RAH NANG • BUONG GALANO ANG MAMAMA Y AN! Hay la· k;,s ng loob na ma¡malabis :rng mga t:i.ong lalapit sa iyo sapagka't nasa .kanila na •DI l3hat ng karapatan. 'Walanf (Sm1dan Sfl pahi11a Z<J) Hinaing Ng lsang KAWANI ni EDCARDO JOSE ESPIRITU llan Sa Maliliit Na Kawani Ng Ating Pamahalaan Ang Tulad Ng Pangunang Tauhan Sa lathalang lto? Busina. . . busina. . . bus in a . . . Tila baga hindi na mag-, hihinto ang mga businang yaon. Sunud-sunod. Nakakuku· lili. Marami ang mga sasakyang nagsisiksikan sa kaputol "na iyon ng daigdig. Umuusad ang taramihang may mangilan-ngi111.n nan,g sakay samantalang n11.mamaos ang mga tsuper sa pagtawag ng iba pang sasakay. Lalo namang marami ang na· kati¡il pang tila nanghihinamad na sa maghapong pagba11ap ng ikabubuhay. Datapuwa't hieit na nakararami ang nakabibinging sagutan ng mga nusina. Parang nagkakaisa an¡ mga jeepney, mga bus at iba't iba pang uri ng sasakyan,c nagkakatipon doon sa p11¡papatunog ng kani-kanilang mga busina. Tatlo ang.lansangang nagtatagpo sa panulukang iyon at hindi katakatakang magkaganoon aa.g dami ng mga sasakyan at ingay. Samut-samot ang m¡a busina. Walang hulaw. Walang patawad. At wari'y hindi na makatagal sa gayong kaguluha'y isang ma¡¡;arang kotse ang buong l.tilis na sumibad na paalis. Sa isa sa tatlong lansangang nagtatagpo roo'y humarurot ang oaturang kotse. Walang naiwang bakas ang mngarang kot~e kundi ang makapal na ali· kabok na naebangon sa liku14 ran niyon. Tumabing ang alikabok sa buong kabuuan ng kotse at tuluyang nawala sa paningin. Sa mga naiwa'y walang nakapansin man lamang sa pagdating at paglisan ng kotseng umalis. Patuloy ang pagtawag ng: mga sasakay, patuloy an¡ muraban ng mga tsuper sa pag-aagawan ng lugar, patuloy ang pagbusina nang wala namang tiyak na binubusinahan. Patuloy ang pang-araw· araw na daloy ng bubay sa pa::i.ulukang iyon na pina,gtatag¡iuan ng tatlong lansangan. Ganap na ganap ang paeJ.alabo ng magarang kotse. Katulad ng gaoap na ganap na paglalaho ni Rodo!Co, an.g may-ari at nagmamaneho n.¡ ~umayong sasakyan, sa buhay ni Lita. Paglalahong nagiog sanhi ng mga pa¡sumpa kay Rodolfo at nf di biru-birong 1)agluha ni Lita. -Baka pa,glalaruan mo lamang ako? -ang minsa'y nagJalambing na sinabi ni Lita kay Rodolfo. -Umasa kang hinding-hindi, mahal ko, -ang isina¡ot naman ng binata, malambing rling katúlad ng dapat na asaban. Sa sariH'y lihim na napan¡i· ti ang binata. Nakakatawang kamusmusan ang taglay ng ka· tanungan ni Lita. Nakakata· wang kamusmusang taglay ng lahat ng umiibig. Katanungang kasingtanda na ng panahon. Alam na alam na niya kung rno ang isasagot sa gayong ka· ::mungan. Kabisado na niya pati ang himig na dapat gamilin sa pagsagot. Sa dami ba naman ng mga labing bumulong sa kanyang pandinig ng m.ga katagang katulad ng sinambit 'ni Lita'y hindi pa siya mahahasa? Huli na nang madama ng mga babaing iyon oing pait nang lumuha sa ala;.la ng isang lumayong kaliga. ya han. Subali't sa pilin.g ni Lita'y naging ganap an.g pagkauliran niya. Mata.gal niyang nili¡awan si Lita. Mapnda al Llta. Mayamang katulad ni.la. Malambing si Llta, katulad ng lañat ng umiibig. u&!iy:g º:s~:~ ul~r:•=g m~:~: :igibig. Nakikipag-away Pa siya nang dahil sa dalaga, -Hindi ko mapalalampas ang ano mang pagbibiro ~ aking katipan, -ang wika niya babang ginagamot ni Lita ang mga pasa al galos na tinamo niya minsan.g maki.pag'away na naman siya dabil !a dalaga. Walang kabagay-bagay ang p1nagmulan ng away na iyon. Tahimik silang kumakain zwon ni Lita sa isang restawran nang may umupong tat· long binatilyo sa mesaog kalapit ng sn kanila. Ma,gugu..lo aug mga binalilyo. Nagbibir~an. Maminsan-minsau ay ti· natanaw ang talai:;a namang magandang si Lita. Sa malas a·1 humabanga rin sa karik:~n nito. Madalas magtawanan May kung anong damdamiog sumakanya'y bigla na lamang siyang. tumayo at lumapit sa tallong binatilyo. Pa¡tumba ng silyang pinakamalapit sa klnya'y nanuntok na siya kabi-kabila. Pati si Lita'y kinunan ne tanong ng mga pulis na dum¡;Jo sa pagpapa¡ibik ng maynri ng restawran, nguni't noing makilala kun¡ klninong anak si Rodolfo ay an¡ tatlon¡ bin;;tilyo na lamang · ang isinama sa himpilan. -Handa kong itaya ang ¡¡king buhay nang dabil sa iyo, --ang wika pa niya nang nai· 1yak na ma,g-usisa si Lita kung bakit bi¡lang-hl¡la na lamang dyang nakipag-away. Talagane hindi mapipintasan ang pa¡-ibi¡ ni Rodolfo. :Uaalalahanin siya. • -Isuot mo nga an¡ balaba! mo, -ang madalas niyaq sabihin kay Lita buwag di Juiyu, -nng madalas n\yang sahihin sa dalaga. Si Lita ang k11n1 minsa'y nag-aalala kung sa kadalasan ng kanilang pag· kakasama'y tila ba wala na si· Ja. mapag-usapang mahala· gang bagay. Sa pulutong ng kanyan& mga kaibiga,'y ipinagdiwang ang gayong pagbabago ng kanyang ugali naog si Lita ang kanyang suyuin. Boigay na bagay sila ni Lita. Lahat ay !lmaasang si Lita ang paka1"3.Salan niya. Pati ang ·mga magu·magulang nila'y labia na nasiyahan. Dalawang angkan m1 naman ang di ma,gkakahiwalay ang kayam.anan. Si Lita nama'y napabuhos na nang buong-buo ang poigmamahal sa kanya. Wala pang Jalaking nakapagpapaibig kay Lita, at lahat ng mga kaibi1:10 niya'y bumati sa kanya Fiang magtagumpay siya sa dalaga. Anila'y talagang wala rang babaing nakatanggi kay Rodolfo. Ang higit na nagpatibay sa pag-ibig ni Lita sa kanya'y ang nasubok na niton,g paggalang niya sa kalinisan ng pagkabahaf' ng katipan. Marabusina ... ni ophelia · MJn juara mamig nan1 kaunti ang c:abi kung sila'y magkasama. O dili kaya'y, -Kumain ka nang kumain, Lita. Papayat ka, bala. At hindi niya nalilimuta.n ang pinakamaliit mang okali· ~-on sa buhay ni Lita. llay handog siyan¡ relo sa kaarawan ng dalaga, may bracelet na may dalawang magkakabit na puso noong Valentine, may aiay siyang mamabalin¡ kuwintas nane sumapit ang Pasko. Araw-araw an¡ sulat niya kay Lita nang minsang magbak.:isyon anc: dafaga sa Ba¡youang hindi siya ka.sama, Kahit nang dumating sa Maynila si Lita, may sulat pa rin si.ya "ª isang araw na hindi sil• maglllita. Kadalya'y · wala namane gaanonc: nilalaman ang liba~. Maliban sa ilsang: pangungusap: "Iniibi.¡: kita, Lita." Naging mapagbigay siya !I oialaga. Sa paminsan-minslD ililang di·pagkakaunawaa'J hindi siya nagmatigas kabit minsan. Kadalasan pa nga'y ni hindi na niya binabanggit lr:ay J.ita an,g ano mang tung).:ol sa kanilang ipinagkatampuhan kapag nafkakabarap na sila. Masuyo pa rin siya, at watang ano mang: bailas ni di·paP,:a· kaun.awaang madarama sa pagkakapisil n¡ kamay niya sa palad ng katipan. -Kailanmoi'y di ko pagsa~ s:awaan ang- pakikipagnilg sa. ming pagkakataong dumaan sa pinakamahihigpit na pagsubok ang kanyang pagtitimpi. Al karamiban sa m.ga pagkakataong yao'y si Lita ang pi· nagmuntik-muntikanang sumuko sa lagablab ng pag-ibig. Ang dalaga ang madalas na nakadarama ng panghihina sa harap ng m.ga pagkakataon at mga paglalambingang nagbantan( tumangay sa kanilang ;.iagtitimpi. Ang ipinamalas na ligas ng loob ni Rodolfo sa ;anoong mga pagkakataon ay labis na hinangaan ng dalaga. Sa paningin ni Lita ay goinap ~a ganap ang pagkalaloiki ng kanyang katipan. -lniibig kita! Iniibig kita! -ang malimit ni moiibulong ni Lita sa kanya kung sila'y nagkakasarilinan. Yakap laman.e: at masuyong haplos ng mga bisig ang malimit niyang maisagot. Al susuklayin ng kanyang mga daJiri ang buhok ni Lita. Hindi niya pinagsasawaang haplusin ;1.ng buhok na iyon. Si J;.ita nama'y may isan.g di-maipati· wanag na damdaming nadarama sa tuwing masuyoug da· rampi ang mga daliri ng bina· ta sa kanyang ulo. May tila kung anoug humahalang sa l:anyang lalamunan at tila ba siya mapapaiyak na di niya mawari. Ang damdaming iyo'y kanya ua noon pa mang maliit <Siyang batang naglalambing MA¡IASll~ NG BAGONG BUHAY ~a kanyang ina. Sa 'uwing ha· haplusin ng Mama niya ang kanyang buhok ay nadarama niyang natiligib ang kanyang llibdib n,g di-mapapantayang ¡1agmamabal sa babaing iyong ipinadarama ang pagmamahal ~a kanya sa pamamagitan .ns paghaplos sa kanyang buhok. Di niya naiwaksi ang damda· 111ing iyon. Hindi niya napaglabanan ang mapalapil sa si· numang nagpadama sa kaoya ng pagmamahal sa gayong paraan. Kaya naman kung hinahagod ni Rbdolfo ang kanyang buhok, kahil na kung minsa'y parang wala sa loob ug binata ang gayong pagkilos, ay nag-uumapaw sa kanyang dibdib ang pag-ibig dito. Kadalasa'y nahabagkan na la· mang niya ang m.ga kamay na humahagod sa kanyang buhok. At kahit minsa'y di siya nakapangusap sa laki ng damda· ming pumupuno sa kanyang kalooban sa mga gayong pag· kakataon. -Jkamamatay ko ang iyoni:: 11aglayo, --ang minsa'y hindi napaglabanan ni Litang sabl· hin sa kanya minsang sila'y nag-uulayaw. Naisip lamang nitong pilit na itinalago sa k11bila ng masaya pa ring pa· kikitungo sa kanya. Nasinag niya sa kaanyuan ni Lita ang kirot na naidulot niya rito samantalang walang katinag-tinag na nakatayo ito i.1 burol at pinagmamasdan Hla. May kasama siya noon. Babae. Nakabiga sa damuhan .. u1.g kasama niya at nilalaro nr. kanrang mga daliri anr: huhok nitong nakaunan sa kanyang kandungan. Noon nga siya napatingala at namasdan na lamang niya si Li· tc1ng nakatayo sa di-kalayuan at nakatin,gin sa kanila ng kanyang kasama. May pangako siya noong makikipagkita kay Lita at kusa siyang hindi sumipot. Sa halip ay ipinagsama niya ang pinakahuli niyang "biktima" .:;a burol na dati nilang pinamamasyalan ni Lita. Walang nakaaalam ng hurol na iyon maliban sa kanilang dalawa ni Lita. Madalas pa ngang ~abihin sa kanya ng dalagang "kanila lamang" ang pook na iyon. Sa pagtatama ne kanilang paningi'y biglang tumalikod si sa kanyaug buhay. Lahat ng mga kaibigan at kakilala niyii'y nagtaka sa kanyang gina· wi. Pati ang kanyang mga magulang ay batos isumpa si· ya sa lakl ng kahihiyanc idinulot niya sa mga ilo sa mga :nagulang ni Lita. Sa panig ng kalalakiba'y iisa ang katugunan: talagang 1,alikcro si Rodolfo! Talagang lalaki si Rodolfo! Walang kasiyahan sa iisang babae. Ma· paglaro. Bohemyo. Sunod-sunod ang naging ka· ~1ntahan niya magbuhat noon. Katulad ng Úna, noong bago niya sinuyo nang kung ilang J)anahon si Lita, ay mga babaing madali niyang napaibig. -Ano bang hinahanap mo 3:1; babac, Rody? -ang mada· Jas na itanong ng kanyang mga kaibigan. -Ano ba'ng nais mong palunayan? -anang iba naman. -Na ang mga babai'y madaling mapaibig, lato na ng isang katulad mong mayaman? Sa lahat ng ito'y ngiti la· mang ang kanyang isinasagot. Kung nakasakay sita sa kan· yang kotse'y pinatutunog na lamang niya nang walang Umibig Siya Sa Lalaking Ang Akala Niya'y Makapagdudulot Sa Kanya Ng Kaligayahan ... Subali't Nagmalupit Sa Kanya Ang Tadhana! ng dalagang maaari 1tong mangyari'y tumulo na ang mgá luba nito. -Gaga ito, a, -ang nagta· !awa niyang sabi. Kinabig niya ang ulo ni Lita at inlhilig sa kanyang dibdib upang di nito makita ang ulap na turna· bing sa kanyang mga mata. Nanatili ang ulap na iyon sa kanyang mga mata sa pag· daraan ng mga araw. Napatak· ;:la ang pag-iisang-dibdib nila ni Lita. At tuluyang lumambong ang ulap na iyon hangl!ang sa kanyang pwiu. Ang ulap na iyo'y sumakop ~a katauhan ni Lita nang un· !1-unti nitong madama ang kanyang Palllalamig sa kani· lang pag-iibigan. Biglang-bigla ang kanyang pagbabago. Wa· lang paliwanag, walang babala J\""aghihirap si Lita, alam niya. lbig niyang aliwin ang kati· pan, pagpaliwanagan. Datapu·.ya't paano niya maipaliliwa;rng ang isang bagay na ma~1ng sa kanyang sarili'y ha· b·mg·buhay niyang inihahanap n{: katugunan? Nadarama niya an,g paghihi· ~iip ng kalooban ni Lita. Naki· kita niya ito sa mga mata ng <lalagang di-maikubli ang kal!mgkutan sa kabila ng di-nangungusap na mga labi. Sa pa· dalan¡ nang padalang na pakikipagkita niya sa dalaga'y nadarama nlya ang ga-mundong paghihirap ng kalooban HULYO 14, 1957 Lita at halos tumatakbong buMaba sa burol. Nakita na lamang niyang pinasihad ni Lita ;-ng sariling kotse nitong dinala marahil upang mamasyal na mag·isa nang mainip sa hindi niya pagdating. Pagsakay pa lamang ni Lita'y pina· tunog na nito ang busina at hindi blnintuan habang mabiFs na pinasisibad ang sasakyan. Napabalikwas ang babaing kasama niya noon at huong pagtatakang nagtanong kung sino si Lita. Hindi niya ~inagot ang kasama niya. Sa .::arili'y waJa siyang mahagilap na tugon kun,g bakit pina· t.inog ni Lita nang walang humpay ang busina ng kotsc nito habang lumalayo sa pook na iyong dati'y "kanilang daJawa lamang". Hindi na nagkaroon ng katugunan ang tanong na iyon sapagka't magmula noo'y hin,¡¡ na sila nagkita ni Lita. Na· balitaan na Iamang niyang nang una'y tinangka ni Litang ¡hanap ng lunas ang sugat ng damdamin nito sa pagnonobe· na sa iba't ibang santo. Su· munod ay nabalitaan niyang nangibang-bansa si Lita nang n.iay kung ilang buwan. Nang magbalik sa Pilipinas si Lita ¡-.y kapuwa na sila naghago nc1ng napakalaki. Sa buong panahon ng ipi· nagkalayo nila ni Lita'y pawang kaguluban ang naganap humpay ang busina at nalulu· uod ang nagtatanong na mga tinig sa ingay ng busina. -Ang ipinagtataka ko rito J.ay Rody, -anang isa sa barkada habang nag-iinuman !oila, -ay ang pang:yayaring '~ala namang ibinubungang grabe ang kanyan¡ pagkabo· hemyo. Sa nagtatakan¡ titig ng mga k:.sama'y idinugtong ng nagsalita: ~Hindi siya nagkaka· anak! · Minsa'y tinawa¡an siya sa telepono ni Lila. lbig daw ni· 1 ong magkausap sil a. Matagal na noong nakabalik sa sari· ling hayan ang dalaga. -Hindi ko iniaalis sa iyong magkaroon ng maraming kasintahan, -ang halos humagulhol na wika ni Lita nang magkaharap sita. -Hindi ko pinakikialaman kung sino pa man at kung ilan ang gustong paloko sa iyo, nguni't huwa¡ mo akong tuluyang layuan! Hindi siya nagsalita. -Alam kong alangan sa isang babaing katulad ko ang magsalita nang ganito, -ang patuloy ni Lita. -Nguni't una· wain mo sana ako. Tao lamang ¿¡!(o, at taong nagtatagl8y ng hhat ng kahinaan ng kata. wang-lupa. Ang pag-ibig ko sa iyo ang matatawag mong kahinaan ko, ang pag-ibig ko sa iyong hindi napawi ng iyong kalupitan at ng layo ng aking nilakbay sa hangarin ko lamang na makalimot. Nang d:ihil sa pag-ibig kong iyan ay handa kong pagpikitan ng mata ang lahat, pati ng iyong "pag-ihi,g" sa di-mabilang na mga babaing tinatáwag nilang kHintahan mo ngayon. Banda ko ring gawin ang lahat, pati na ang pumatay nang kahit na ilang buhay, nang dahil din u pag-ibig na iyan. -Pinaghabantaan mo ha ako? -Biglang-bigla ang pag· ~1siklab niya, at nag-aapoy ang kanyang mga mata nang pumihit siya upang harapin si Lita. -Hindi ako nagbabanta, - 1>atag na patag ang tinig ni Lita. Nagbe,go na si Lita. Pi· natigas na pati ang damdamin ng mga pangyayari. Nasaan <'lng dating Litang babaingbabae, an¡¡ dating Litang an,g katalnisa'y hindi pa ninanakaw ng pait ng kabiguan? - Katotohanan ang sinasabi ko .!.a iyo, at diyan mo masusuJ.:at ang kalakhan ng pag-ibig ko sa iyo. Bihirang ,babae ang makatitiis na may kahati sa pagmamahal ng kanyang ini· ibig. Gayunpama'y handa akong makihati, hindi sa isa Jamang, kundi maging sa kung ilan man sita, kung sa pama· magitan niya'y maangkin ko pa rin ang kahlt bahagi man 1:.mang ng iyong paglingap! Nagkahiwalay sila noon ni Lita nang walang kalinawan ;mg kanilang pag-uusap. Pinaúbarl niya ang kanyaog H· :;akyan nang halos wala 9a sanling isip. Nakarating siya ~1oon kung saan nang wala ~iyang gaanon¡: namalayan maliban sa nakatutulig na mga businang narinig niya buhat sa naiinis na mga tsuper ng mga sasakyang muntik na niyang nahangga. Iniwan niya ang Maynila . Katulad ni Lita'y naglakbay siya upang makalimot. N¡uni't kaiba kay Lita'y inibaha· r;ap niya ng katugunan ang i.ali·salimuot na mga damdaming nagpapahirap sa kan· yang kalooban. Mga damdaming gumugulo sa kanyang diwa kahit na noong bago pa man lamang siyang nagbibinata. Sa talawiga'y inasahao niyang makatutulong ang ka· tahimikan at ang kaJikasan upang makatagpo siya ng ma'>isang pagtakas, kundi man 11g lunas, sa sumpa ng kapa· larang itinadhana sa kanya ng Diyos at ng tao. Gayunpama'y nawalan ng saysay ang panahon at ma· ying ang kalayuan ng kanyang pinatunguban upang makalunas sa kanyang sulira· 111n. Hindi niya natakasan ang kanyang sarili. At ngayon nga'y nagbalik siya sa magulong siyudad at sa nalalapit na kasal nila ni J,1ta nang wala pa ring bahagYa mang katabimikan ng isip. (SUndan sa pahi~ 20) gubat na makulay sa loob ng isang tahimik na g11bat, nasok kaming ako'y tila 1iangangarap; sa halip ng baging na sagwil sa b11nQad, ang aking nakita'y hibla ng füvanag. ang huni ug ibon, dilo, ay kaibo -hubad sa lambinga'y hindi sa pag.~i11ta- kay-sarap namnami't ang nagpapaga11da, parang nagbubuhat sa labi ng ina. inga <J>Umtngl:ahoy a, wal.ang-miwan sa nangokal11hod sa isang simbal1a11; mga alitaptap na kisl.ap ng buhay ay hiltdi pan!upang tilamsik ng i/aw dini rhi narinig ang mga tagintif¡g ng pilill{I kudyaping hindi mapagdamgang na11gan11nulay sa bila11g 1ia bagting ay auñt na pawang di-habi sa dilim. walang 11muusud 11a ipagdurusa, bunga ng hal.among ipagJrnkasala; sa matuwid bawa't nanampalataya, malinis mig la11das ut mapunghali11a. 11 MA!l~:~~n1;~lit:~·g 1~:!i:~=s~ tu n.i.: pag·alis si Kabesang Ambo patungong Villa Mont:;errat. Dali-dalini:l lumuhod sa ulunan nli; bani.i;: si An::elitn al na¡:dasal. lsang mahigpit na utos D!! kanrang ama <inR: uu:dara:;;al pagkagising. Narinii niya ang mi¡a y<iba¡¡ ng Rabesa na papalabas sa salas ~t mabilis na nag-antanda si Ani;i:elilo. Hindi na nabi.ekas ang .11men ll\ dali·daling turna· ~·o buh;it sa pac:kakaluhod. -O, tapas ka na bang magdo1sal? -Nag-aalinlangall,Cl tanonc ni: Kabesa nan¡: makit.ing naghihilamos ang anak. -At, saan ba'n¡: pinta mo niyan? --E. ~a Villa po. l'inapupunla k&mi roon ni Mac~trong Tino upzmg mai:;-cnsayo ni: aming s-.y11w. -Nang ganilo ka<i¡:;,? Oy, 1namaya ka na pumunta roon at pawi.lan mo muna'ng mc:a kalabilw. Iluwag mong pawawalan si Damulag at nanira sa pitak ni Ba Gusting kahapon. Digyan mo na lan; ng damo !akur;i] 16 Uiglang-bíglang n;iwala ang kasiglahan ni Angelito. Kagabi pa niya inaasam-asam mag11maga upang makapunta sa Villa. Nagunita niya si Teresa. Naroon na marahil sa Villa Montserrat si Teresa, kasama ,~¡ Aling Iska. Bakit ganoon na lamang ang paghahangad niyang masilayan a~ tlalagita? At bakit ngayang mabigo si::ang makapunta agad sa Villa 'llontscrrat ay parang mar isang kamay na dumakot sa i;anyang puso? -At. bago ko malimutan, ~um ;i g!it ka sa Jcumbcnto al sablhin mo kay Padre Francisco nasa magtatakipsilim na :::ko ma,gsasadya roon. Huwag mong kalilimutan Al, nanaog ang m;ita11da MARA;\II NANG TAO sa Villa Montserrat nang duma· long si Kabe~ ang Ambo. Na roon na si Parcng Kikoy at :iangangasiwa sa paglilitson. :¡.;angingintab ;mg mukha ni Pareng Kikoy sa anag-ag ng 11wanag ng sula. -Oy, Pare kanglna pa b~ k:wo. ho, Pare' -Bafi ni Pareng Kikoy sa Kabesa. -Ngayon-ngayon Jang ho, Pare. Sa wari ko'y hindi na ninyo tinuJugan 'yan, a. -Ang lagay ho'y tamang- · lama lang ang aming pagsasalang. Kataong hinahango'y nagdaratingan naman ang mga hisita. -Mukhang engrande ang handaan~ ho, Pare? -Tatlo ho'ng aming nilit.scin sa pitong pinatay, Pare. At bukod sa apat na kinatay ay dalawang baka pa'ng ibinuwal Aywan ko ho kung ilan: tangkal ang manok na ginilitan. Hayun at kahapon pa sinasangkutsa nina Mareng Salud' at Da Marcng, -At waring napakaraming ],;~ita an.i:: magsisidatlng. ano po? -Aba, f'. ang dinig ko'y darating ang llobernador-Hene ral. Darating din daw ho ang matataas na opisyal sa iba't !bang prubinsiya. Iginala ni Kabcsang Ambo ang paningin sa kalaganapan ng asyendang kinatitirikan ng Villa Montserrat. Sa nagsusuinabog n.1 li\\'ana¡:: ng mga kingke ay buong dingal na r.angungusap ang mga pala· muti ng Villa. -Magandang umaga po, Kabesa. -Aling Iska! Magandang umaga sa inyo. -Magandang u maga po .. -03•, lnel'lg. -lpinatong ng Kabesa ang palad sa ulo ng dalagitang kalabi ni Alinl!'. Iska. -May dalaga na pala kayo, Aling Iska. -Ang lagay ho'y dalagita pa lamang. Ang binala ninyo? -Hmmm. . -tumikhim ang Kabesa. -Nasa bahay bo, Aliilg Iska. Sinundan ng tingin ng Kabesa ang papalayong mag-ina. Tatlong taon pa lamang ang nakalilipas, bumigit-kumulang, 11na dala¡itang anak ni Alin!l Isll:a'y isa pa lamang bata. Bata pa rin noon ang kanyang si A.m~clito. Natatandaan niyang kasama noon ni Allng Jska ang dalagita at nakipagJamay kay Juana, sa kanyang k2byak. Noo'y taong 1893. Ka1 arating Jamang ni Gobernador-Heneral Ramon Blanco sa l\faynila. Tandaog·tanda niya <in& Jahat ... Al. ngoyo'y dala· eita na ang anak ni Aling Iska. Binatilyo na rtn .ang kanyang anak. Kay dali ng paglipas ng pan11hon. Napaka· c:lali D¡: tatlong taon sa buhay ne isang tao. At lr:ay laki ng ipinagbaba20 ng Tsane tao sa loob n¡¡ tatlong taon. Napabuntun¡hininga si Ka besang Ambo. Wala pa siyanc nagag1wa. Nguni't bakit kall:mgan niyang gumawa; siya'y isang Kabesa. Pinagpipitaganan siya ng lahat. Naroon siya, hindi upang magluto, kundi upang mall:ita lamang ni Don Alfonwang luni:kulin, gaya n.g narlnig niyang serm!)n ni Padre Francisco, ay may pangakong buhay na walang bang¡an. Walang likat sa paggawa sina Aling Idad, Impong Oyang ;it Kaka Gonyang. Sa diwa ni Kabcsang Ambo ay parang nabuo ang Iarawan ng tatlo sa katauhan n,g magkakapatid na l\farla, Maria al Lazara. Kailan ba iyon isincrmon ni Padre Francisco? Hindi na matandaan ni Kabesang Ambo. Subali't parang nakikita niya ang buong pail¡:yayari: Naghahanda noon si Marta, abala~·bala, habang nasa bulw12an si Kristo at nan,angaral. Pa· ;¡-.:id na pagad si Marta sa ·paghahanda ng makakain ng m¡a panauhin. Nati;.iisa siya sa kufma. At nang n1akitang nakikinig l1m1n9 si Maria, anp: kapalid, ay lumapit ilo sa NaLareno at isinumbong si Mai'ia; ayaw daw tulungan s.iya. Para ring nakita ni Kabe~ang Ambo ang pagsasalita ni Kl'isto. Waring narinig niya ang sinabi; Marta, Marta, nali~igalig ka at nababagabas tuugkol sa maraming bagay; dalapuwa't isang bagay ang kailangan; sapagka'l pinili ni. Maria ang magalini:: na bahar.i. na hindi aallsin sa kanya. l\1arami, oo, nap:ikaraming n.:ililigalis tungkol sa bubay na ilo. Humakbang si Kabe· sang Ambo. Marami nga. Ma· raming na,gwawalang-bahala sa kanilang kaluluwa. Umi· Jing-iling ang Kabesa; may panghihinayang na ngumangatngat sa kanyang puso - n;inghihinayang siya sa mataming kaluluwang bumabalaho sa lusak ng pa¡kakasala. Na· ;;unita ng Kabcsa si Padre Francisco, ang kura-paroko ng simbahang Pransiskano sa kaMaganda Ang Pagkakilala Niya Sa Buhay .•. Hanggang Sa Dumaling Ang Dalagilang Espanyala, Al •.• ni R. E. BAUTISTA so, at masabi ng matandang Kastila na siya'y marunong Jumamay, At hindi hinihingi ng pangyayaring gumaya siya sa kanyang Pareng Kikoy o kay Mang Goryong Pilapil; may sarili siyang bukid al hindi nakikisaka. Muling bumuntunghininga si Kabesang Ambo. Iba nan,g w;apan kung ang paghahandang ginagawa'y ukol sa siml;ahan. Inilingap ng matanda ang panlnr¡:ln sa kab1balh1ng ~bala sa pa¡luluto. Talagang isasaba.k niya ang kanyang katawan kung paghahandang ukol sa relibiyon ang ginagawa sa Villa MonlserTat. Makatatlong ulit niyang lilinisin ang karosang plnagsasakyan ng Nazareno, kung hinihinging linisin niya iyon ng tatlong ulit. Ang pangkalulubayanan. Salamal sa matan dang alagad ng pananampala t:iya al di siya napabilang sa maraming kaluluwang naghi· hinlay l;imang. . . naghihintay ng araw upang humarap sa Dakilang Hukom. MATAAS NA ANG ARAW nan¡; magbalik si Angelito bu· hal sa bulo. Naghihimagsik ;mg kanyang kalooban. Kung l1indi sa paninira ni DamuJag sa pitak ni Ba Gustlng kabapon ay nasa Villa na siya kangina pa. ltinambak niya ang bulto ng damong naalap sa bulo Aabutin na ng maghapoa ba· go m-.ubos ni Damula"g ans mga damong iyon. Lilisanin na ni Angelito [:tg kural upang maligo nang (Sunc:Urn sa pahin.a 201 MAGASIN NG 9AGON<; BUHAY KUNG aling pag-aaralang nabuti ang kaJagayan ng sanglibutan sa ngayon, talanggapin 11atin na lubhang kailangan ¡¡ag isang lidcr na makapagaakay sa atin sa isang landas na tungo sa kapayapaan al ka tahimikan. Marami ang naa;:hahangad na maging pinuno ng isang dakilang bansa, ngu· ni't ang karaqiiha'\ sa kanila ;1y naghahangad, hindi upan.g maging tagapamuno ng isan~ mabuti at marangal na layunin, kundi ng isang marumi at di-makatarungang pamahalaan. Sa kasaysayan ng m,ga na· mumuno s:i. iba't ibang hansa, bibihira ang naging malapat sa kanilang mga tu11gkulin Ang bagay na ilo ay hindi na· fin dapat pagtaklian, sapagka't ang tao ay m1o1y kani-kani yang kahinaan at walang may ganap na kabutihan. 15ang malaking kapalaran ANC MAPINTASIN SA BA VAN ng San Isidro ~Y may naninirahang mag anak, sina Tata Ambo at Nana Beltra at ang kanilang anak na dalagang si Cecilia. Si Ce dlia'y mabait at magand~. nguni't de-primcrang mapint.'lsin, lalung-lalo na sa kan· yang mga tagahanga. Isang araw .. "Iba, matanong nga kita Sino basa mga nangingibig sa iyo ang napipisil mo, ha?" an¡: lllnong ni Tata Ambo. "Oo nga naman, Cci;ilia. 5abik na. sabik na kmni ng ama mo na masilayan ang ;:ming magiginr: apo bago ka.ni sumakabilani·buhay," ang sabi naman ni Nam1 Beltra. "\Vala pa nga ho eh ... " ang tugon ni Ceeilia, ·at nagkamot pa ng ulo. "At bakit naman?" naitaaong ni Tata Ambo. "Sa dina· mi-dami ba ng nanliligaw sa ivo,c ... " HULYO 14, 1957 ANG DAKILANG PINUNO ng is:ing hansa l.ang magkanon ng isang mabuting pinu no. SubHli't bihira nga ang riagkakaroon ng ganyang karalaran. Dapat naling kalakulan ang i~ang pinunong hindi gi11agamil anl! talino sa kabuti· han at kapakanan na kanyan.g i1asasak11pan kundi sa kapaKanan lamang ng kanyang sa rili. Ito ay walang iniwan sa i~ang linta na ~iyang sisipsip sa dugo ng kanyang hayan Suhali'\ ;ilam na natin na ,1ngbmva·1 b;1garaymaybni kanipng kab;ili;:t<iran. Kun,g may langil ;1y mur lupa. Kung rnay maganda ay may pangH Kung ma~· m;ihuti ay may ma "Kaoi hu. e, mayroon akong l•indi naiibigan sa kanilang mga ugali,'• ang paliwanag ni Cecilia. "Gaya ho ni Doro, ñapaka-pustoryoso, g¡oyong wala uamang sinasabi. Si Andres ho naman ay napaka-pa\abiro ;,t tawa nang lawa. Nakakai nis. Si Tonyo ho naman ay napaka·pasikatero. Si Galo ho naman ay de:primerong mapangarapin kahit na gising at sin.glaki ng bombilya ang mga 1nata. Al si Delfin naman ho Al naglawa ~i Ceeilia ~,un;1. Kung ma)TUOn mang mga lidcr na naging masama <i1 nagtaksil sa kanilang lung· ku\in, mayroon din namang mga líder na mabubuli at mga dJkila. Ang masasa'mang lider ;.y di kinagigiliwan ng mg:i l~o, man:ipa'y kinapopoolan at f:inasusuklaman. Nguni't ang 1~1abubuting lidcr ay kinagigi· li\van at halos sambahin ng lahat. "Ang w11\anlil nag11w11 kun· di KaHmun, M11y kas11yuyan Tilila'y imbing kasayuy11n; ' Ang naging d11kil• bago 5~· mahukay, Ang istorya'y lilinto't ginto ang pangalap: Ang Taoilg muama: Buhay m11n 11y patay .. Artg m11buting tao: Patay man ay bubay ... " TuQay na ang kabulih¡¡n ng bang tao ay·nag-iiwan ng gin· long kasaysayan. Dahll sa kanyang mga nagawa, siya'y >tinikilalang bayani. Ang Ja. hat ng papuri at parangal ay iginagawad su kanya bilang :iagkilala sa kanyang. kadaki!aan at mga sin¡.ulaing nagsil Joing gintong' halimbawa. Dahil diyan, bakit 11i11di hangarin ng ating mga pinu· no at patnubay ng hansa na ::ila'y maging mga dakila rin uo<ing makapag-iwan ng mg¡¡ ¡.:inlongkasaysayan? -CLARITO MAR., NOBLE 622 Raymundo C1ridad, Cavile ··Aba e, paano u,gayon iyan, Jha'? Kailan mo pa m;i:talagpuan ang lalaking kakasamahin mu sa buhay!" nasabi ni Tilta Ambo. "A! Basta ho ayaw na ayaw ko na may kapintasan anglalaking maiibigan ko,'' ang tu gon ni Cecilia at nasok nasa k:inyang silid. Lumipas ang mga araw. Hindi pa rin nagbabago ang pagkamapintasin ni Ceeili1, hagama't lalo namang nara rag1l;igan ;m,; kanyang mga H KABATAAN: Ipadala sa pitak na ito ang "unang bunga ng inyong panitik" at. .. abangan. Kung "maaari" rin lamang ay tiyak na malalatbala. Ang karampatang pabuya sa bawa't malatbala ay masisingil ng may-akda sa tanggapan ng "Bagong Bu hay", G~aling Times, Florentino Torres, Mayn~a. An,q bawa't akda ay· ka.il¡¡,ngang lakipan ng kl;l· pong nasa ibaba. Maaar1n11: magpadala ng kab1t ilang akda kailanpama't ang bawa't isa ay may kasamang kupon, alalaong baga, kung dalawang akda av dalawang kupon, at kung tatlong akda ay taUo ~~n'\i¡~1:J1º~·a:a~fan~~:l~r:fg. walang kalakip na kupon Ipadala ang iny:;ng akda, sa: Pitak ng "ITO ANG AKING AKDA", M1g1Sin n1 Bagong Buh1y, Guu• ling TimH, Florentino Torres, M1yl\ll1,. Ako y Pilipino Ako'y Pitipino sa ¡myo ~t kulay, Lupang kavumanggi ang aking nilakhan, Bansang Pilipinas ang kani11ang ngalan Na tinaguriang "Ptrlas ng Silangan". ltong aking bansa ay lubhang mavamu11 Sa moa tanawing maganda't mak1day; lto'y sagana Tin sa lahat ng bagay ... Magagandang ibon at mga hqlaman. A11g aking watawa! av ma11 tatl<mg l•ulau, Ma11 tatlong bitui't saka isang araw, Bama't isa 11ila ay may kolmlugan Na siya11g sagisag tritong Ina11g Bayau. Nasasa ugat ko auo dugo ni Ragmll, Baymii 11g lahinf1 di malilimutan; Na.~asa pu!a ko ang. kabayaniha1l Ng mga Gaf Rizal, Mabini, dtl Pilar. Ana lalll.lt nang ito'y mga katangian Niring _pagkatao at mahal kong baya11; Di maitatatwa 119 kahit sinumanAko'y Pilipfoo . isang /mrangala.11. .. ! -Felicitu M. Cru1 'Jo¡e Rizal lrutltul• Or1ni, BatHn t:igahanga Isang araw, tal· long lalaki ang nag-uusap sa may tindahan ni Doro. Hindi nagtagal at naghiwa·hiwalay, pagkatapos na mapagkasunt:uan ang isang bagay na pi· nag·usapan. yo?" ang tanong ng matandil. Al kinagabilian .. "Tao po!" ang tawag ng ;sang babae sa tapal ng bahay 1~ina Tala Ambo. At lumabas ú Tata Ambo na pupungaspungas pa. "Ano ba ang kailangan nin "Alam po ninyo a¡¡g 1kin pong may-bahay ay ltila sumasakit ang tiyan, kung kaya't kami po'y nakikiusap na kung maaari'y sa inyo na kami manunuluyan ngayong gabi,'' ang sabi ng lalaki, na umaalalay sa babae. "Kung gayon ay magtuloy kayo ... " ang anyaya ni Tata Ambo, at tinaw.tg sina Nana rSundan sa pahina. 31) Pitak 11!!" "lto Ani! Aking Akda" Magasin ng Bagong Buhay 8usaling Times, Florentino Torres, lTaynila G. Palnugol:. Kalakip po nito anli isa kong akd;i na may pama· gal na. Pangalan Edad: Tiraban o paaralan: 17 (lka·lO Labas) Hl~~~ ~nua~:ª~::i~ª~¡~~i i:~: 1•.1ipot fÍ Tinoy n¡¡ng gabing ,iyon . .Marahil nga'y nagdam· dam sa kanya ang bata, g<iyon rng naisalooll niya. Nakabagabag din sa isipan ni Rafael si Dora. Hindi niya madaling nakalimutan ang ka,· J:igayan ng dalaga. Ang lahat ::g iya·y nagiging dagdag sa pag-aalaala n11.man niya kay Maria Luisa. Bakit kaya hindi r.:igbalik ang kanyang katipan? Kinahapunan naman ng sunmnod na araw, s1 Rafael ay Ngsadyasatahananninal\laria Luisa. Ibig niyang makaL:ilita kay Susana, ang kapatici na matarl'lla ni Maria Luisa. Marahil ay 1nay masasabi ~" kanya si Susana tungkol Sl kapatid. Dinatnan ni Rafael si Susana na nasa hardin at tulak· t11lak nito na nasa silyang may ~ulong ang anak na pilay, si Diana. Si Diana ay kaisa-i.sang tmak ni Susana. Maliit pa si Diana nang magkasakit ng polyo. Noimatay ang isang pa,a mlo. Ngayon ay may anim na taon na si Diana. -Ano,Rafat>\. n¡::¡¡yon ka lamang napasipot, -masayang salubong ni Susana sa alam na kasintahan ng kapatid. -D-umalaw naman ako, pag ka't baka mawika ninyong n¡:ayo'twalasi Maria Luisa ay hi!ldi na ako nakaalaala, - tugon ni Rafael. Pinaupo ni Susana si Rahel sa isa sa mga silyang tala· gang pahingahan sa hardin. 'finulungan muna ni Susana 18 si Diana na umali5 ~a :>ilyanc urny guion:. Packatapos ª> inabot sa anak ang mulctll -Luniakad ka na, Dian;1, --ubi ni Susana. -Oras na 1:gayon sa paglakad mo. Ilu w<ig kang J¡¡layo, diyan ka lamang sa naaabot ng mata ko. Lumakad anc bata ~a tu· l!!ng ne: muleta. Himuap ni Susana si n ... fael. -Ang hirap nitong timalis ang tagapag.alaga ni Dia· na, -ani Susana at bumun· tong·hininga. -Ako ngayon ang napatali sa kanya. -Umalis pala ang tagapag· alilga ni Diana. Da, e, hindi ka d<-pat magpakaabala sa akin Namamasyal-masyal lamang :iaman ako. -Hindi ka "ba binabalitaan ni Maria Luisa? -tanong ni Susana -Isa11¡g telegrama ang tinanggap ko sa kanya, at ibimilita niya sa aking hindi siya makauuwi. Hindi na niya ako hinalitaan pagkatapos. Sinulyapan ni Rafael ang b:.lang pilay. -Tingnan mo at papalayo si Diana, -ani Rafael. -HuH;;g na tayong mag-usap dito. Raka makaligtaan mo siya. 'f('na. sundan natin siya. Tumindig sila sa pagkakau pi; at lumakad na pasunod sa \.;1ta. -E, ikaw ba? Hindi ka ba hinabalitaan ni Maria Luisa? -usisa ni Rafael. -Kahapon lamang ay tumanggap ako ng sulat niya. fi;iasabing maynakila\asiyang so~ial wark•r na t<iga·Scbu. Pinigil daw siyang umuwi. Pi11agbakas~·on daw muna si~·a 10011. ¡1t nagp~unlak uamau si :·a. llaka r¡¡w sa isang Jinggo ~~· dumating siya Hindi na kumibo si Hafacl N;iligayahan na rin siya na r1alamang hindi magtatagal at d:.uting na :mg kasinlahan. -Maalaala ko pala ... wala k:i bang nalalamang maaa1·ing maging tagapag·alaga ni Diarri? -tanong ni Susana ha· L.mg magkasabay sita ni Ralael sa pagsunod sa batang pilay. Biglang sumagi Sil isip ni Rafael si Dora. Si Dora ay !':aghilhanap ng trabaho. -!\lay nakikilala ako, Su,;ina, -tugon ni Rafael. - Nguni'l hindi ko lamang ma· tlyak kung papayag siyang ntaging karaniwang tagapag;.laga ng bata, pagka't nakata¡¡c~ siya ng Norm1I at naghihintay lamang na matawag .~t. pagtuturo. -Iyan nga ang ibig ko, - r . .itutuwang sabi ni Susana. - Talagang naghahanap din ako n~ makapagtuturo kay Diana na sumulat at bumasa. Sabii11n mong bibigyan ko siya ng bJll¡,! dann al li111ampung piso i.,;ing huwan. -llnyaan 1no'l kakausapin l;o. -·l<ung maaari sana'y paparituhin me na kahiL bukas, - ~abi pa ni Susana. -Talagang hilangang.kailangang may ta· gatingin kay Diana. Ako'y waJ,• na tuloy maasikaso sa ba· hay. Hindi nagluwat at nagpa¡¡!;;.m na si ·Rafael. Naliligayah<in siya at nakatanggap ng l:ialita tungkol kay Maria Lui- · H;, at•nakagagalak din sa kan~·a ang pangyayaring tila mal;atutulong siya sa kagipitan ni Dora. Walang sinayang na panahon si Rafael at panggagalin¡ 1iya kinil Susana ay nagsadya na siya kay Dora. Masayang ih;nalita niya sa dalaga ang t:1ngkol sa trabaho. Isinulat ni Rafael sa kapi· 1;1song papel ang pangalan ni Susana at ang direksiyon. Ibii:igay niya kay Dora. -Bukas ng umaga'y mug~11dya ka sa direksiyong iyan at hanapin ang pangálang i.1an, -wika ni Rafael. .....Salillin 1no sa kanyan.g _ikaw :mg amrng napag.usapan. Gayon na lamani;: ang pagra!Jasalamat ni Dora kay Ra· fa el. Pagkat<1pus niyon ay naala· •Ja ni Rafael si Tinoy. Sinabl ni Dora na kaya hindi sumtpoi ang bata'r sadyang nag· tngo nga ito kay Raafcl. Sa l'ahay ng isang kabubata na· t111og. -Ang hangad ko ay kunin siya, Dora, -wika ni Rafael. -Kagabi'y hindi ako nakatu. fog at si Tinoy ang nasa isip ko. Naiisip kong kaya nasasabi kong "hindi 3ko napaligaw" ay isang mabuting tao ang kumandili sa akin noong ako'y maulila. At · ang mabuting tilong iyon ang kamay na umalrny sa akin. -Ang kailangan l1mang ta!:1ga ni Tinoy ay isang makatrtingin sa kanya, -sambot ni Dora. -Sumama kaya sa akin si Tinoy? -Pinangaralan ko nga, at <"ng sabi ko, kung ayaw niMAGASIN NG BAGONG BUHAY y:wg sumam:i s:i iyo, sabihin niya. Nag-iiyak siya. Ibig nga raw niyang sumama sa iyo, kahit maging alila 1110 .. lkaw raw ang ayaw sa kanya. -E, nasaan siya? -Invlusan ko lang na maghalid ng isa kong tahi; dara· tingnaiyon. Kmausap ni Rafael si Aling Scnday. Ipinagtapat ang kanyang balak na kunin si Tinoy. Sabi niya'y pag-aaralin ang liala at s:i mga araw na wa· lang klase ay saka lamang niya pauuwiin sa piling ni .\ling Senday. Pumayag ang matanda at nagpasalamat kay Rafael sa kagandahang-loob nito. Nang umuwi si Rafael kinagabihan ay kasama na niya SI Tinoy. faª~~~~~a~~n sa~1~o:k~i ;¡;~ 1 Luisa. -Al saka mabuti na ang mahiruti ka sa ganyan, pagk¡¡'t baka kung m~k;isal na [¡1yo'y pipigilan mo' ako sa ;.king mga Jakad. Hindi na sumagot si Rafael. Sumakay na sila sa kotscng i:-:nagamit niya al inihatid sa l•ahay ang kasintahan. -Al ikaw naman .. ¡,r:o naman ang pinaggagawu mo noong wala ako"I Marahil, clahil sa pagkái.nip mo ay kung sinu-sinong dalaga ang naging ka-dita mo, -ani Maria Luisa na siya ñamang nag·usig kay Rafael. -Wala akong naging kad1te na sino man, -patawang sagot ni Rafael. -Sa uqrnga'y aalis ng bahay at tuloy sa tin· ciaban at sa hapon naman ay JSANG linggo ang nakaraan ;:Jlis sa lindaban at uuwi ng Si Tinoy ay ipinasok ni Rafael l':•hay. Iyan lamang ang n:isa isang paaralang pribndo. ::mg buhay ko nang wala ka. N.:atan~gap naman ni Susana si Dora na maging tagapag-alaga -Kung gayo'y naging ma· ng pilay na anak nito. - 1'Jit kang bata. Mula nang mapapasok na -Mabail na mahait! ·oahil Sa Nagaganap Na Pangyayari, Tila Mag-iiba Ang Kulay Ng Buhay Para Kino Rafael At Maria Luisa ta¡:apag-alaga ni Diana si Dora ;,y hindi sila nagkakausap nt Rafael. Nguni't batid ni Ra· fael na ,nakakaluguran ni Susana ang daJaga, pagka't madalas siyang tumatawag sa tdepono sa kapalid ni Maria Luisa al nag-uusisa tungkol l:ay Dora. -Madaling nakagiliwan ni Diana si Dora, -wika pa nga ni Susana kay Rafael sa Telepono. -Magkaibigang-mag· kaibigan an,g dalawa. Isang umaga, dumating kay Rafael sa kanyang tindahan ng mga aklat ang isang telegr,1ma ni Maria Luisa, na naglabalitang darating ang dalaga sa ganap na ikatlo ng l'apon ng araw na iyon. Sumalubong si Rafael kay Maria Luisa. Dumaling naman ~!lg kasintahan. Sa paningin ni Rafael ay Jalong gumanda si Maria Luisa. -Sa palagay ko'y naglng malil!aya ka naman, pagka'tsa tmgin ko'y mas malusog ka ugayon kaysa noong umalis k:J. Kaya nililimot ko na nga ;ing aking mga hinnnakit. -Alam ko namang pagpaHULYO 14, 1957 Masuyong bumilig si Maria Luisa sa bahkat ni Rafael. Pumikit na parang natutulog. Pinabayaan namang gayon ni Jtafael ang kasintahan. Iniisip nlyang baka napapagod ito. Nakahilig pa sa b111ikat ni Rafael si Maria Luisa nang pu· masok sila sa pinto ng bakod n~ rehas na bakal ng malawak r.a bakuran nina Maria Luisa. Nakahinto na ang kotse sa tapat ng hagdan ng malaking bahay nang magmulat ng mg;i m&ta si Maria Luisa. -Naririlo n;i pala foyo! - :iambit nito. Nang mga sandaling yao'y nasa hardin sina Dora at Diana. Nakila ni Diana ang pagc!aling ng kanyang ale. -Tita! Tila r.faria Luisa! ~-sigaw ng bata at pipilay-pilay na hnnakhong pasalubong sa ale. Tumalakbo ring sumunod si Cora sa bata. Nakalapit sila sa auto. Para s1yang nawalan n;:- loob nang makita niyung s: Rafael ay k3sama ni.: ma¡ undang Tila ni niana. (ITUTUT.OY) -~· .. . ',, ,· ~·;; ·,~·.-';·~':·· ~ -,,.;,'~'.;;'~ Ang "Barahang Namamahay" Noong minsan ay nagkaroon kayo ng isang "barahang miserable". Katulad niyon, ang ísang mababanggit dito'y namumukod sa ibang baraha. Ang baraha ninyo ay tinaguriang "barahang namamahay" sapagka't tiyak na matuturol nínyo ng kinalalagyan o tinitirhan ng barahang· ito. Kapag natut11han ang madyik na ito'y maniniwala nga ang inyong mga kaharap na an.!,1 baraha ay namamahay. labot ninyo sa inyong kaharap ang isang salansan ng baraha. Sabihín ninyong lahat ng baraha roon ay .may kani-kaniyang bahay. Papagtandain ninyo siya ng isar.g baraha, at ang bilang ni; barahang iyon sa salansan. Isa namang kaibigan ninyo ang papagsabihin ng bilang na hindi hihigit sa sampu. Pagkati;.pos ay "madyikin" na ninyo sa inyong Iikuran ang mga baraha. KapaJ?" muli ninyong ibinigay sa nagtanda n_g baraha ang salansan at siya ng bumilang, makikita niyang ang barahang kanyang tinandaan ay nasa sariling bahay at "nakaharap" sa kanya. ~ Narito ang sistema: lsang kaibigan ninyo i·apiliin ng isang barahang hindi lalagpas sa ikasampung bilang at isa naman ¡¡ng papagsabihin ninyo ng lulang na hindi rin hihigit sa sampu. Halimbawang napili ng kaibigan ninyo ang barahang J, na siyang ikatlong baraha o bilang 3. (Tatandaan niya ang biJang nguni't IJ.indi ipaaalam sa inyo.) Halimbawa namang ang ibinigay na bilang ng isa pa ninyong kahar.'.lp ay 9. Pagkasabi nilo'y ipasa-likod ninyo • /KAL.AvJA~ PAG~-,.OS, -J\AA.T"A.PO.S ~A"""'GiO"rAO .Ar..JG pA.::¡i.~S~SAN Nt;;; uNAl'JG:. .SIY'AM NA ~12.A.HA ang salansan. Hindi ipinakikita sa inyong mga kaharap, baligtarin ninyo ang pagkakasunud-sunod ng mga baraha ng salansan. Kapag nagawa na ninyo ito, ang barahang 6 na dating ikasiyam na baraha sa unang pagkakaayos ay mapupunta sa unahan sa ikalawang pagsasaayos. Ibigay ang bagong ayos na salansan sa unang kaihigan. Sabihin ninyo sa kanya na bumilang siya ng ~~. na nagsisimula sa bilang na timmdaan niya. Sa kanyang sarili'y bibilang siya ng 3, 4, 5. 6, 7, 6, 9. (Nagsimula siya sa "3" sapagka't iyon ang tinandaan niyang bilang ng baraha sa unang pagkakaayos.) Sa bilang na 9 ay hihinto siya sa barahang J. tto ang tinandaan niyang baraha ... na nasa sariling bah<iy. (Tingnan ang pagbibilang sa ikalawang pagkakaayos.) Tandaan: Sa ikalawang pagbilang ng inyong kaibigan ay hindi sa bilang 1 ~iya magsisimula kundi sa tinandaan niyang bilang :1g puwesto ng barahn sa unang pagkakaayos. " ESP.4NYOLI (Bttliat .~a pa/lina JO) mapakiramdaman niyang may tao so kanyang likuron. Hindi ~iya nakakilos agad. Kinabah.::.n siya. At kapagkuwa'y gu, malaw ang kanyang kamay at mahigpit na nahawakan ang karit. Paiktad na hinarap ni Angelito ang lalaking bahag· y;mg napaurong nang makiNang maliit ay paruparo, nang lumaki'y latlgo N19hal1.man si Ka Marya, malayo ang bul1kll1k 11 bunga Putukan Ítang putukan, dinaman magkamatayan NagdHn ang dalubyo, na· mat•v na lahat ang tao Maliit pa .si kumpara, nakapapanhik na sa tore Nang maliit AY kikiri·kiri, nang lumaki'y s'aragate Anak ni lsko, tetlo ang ulo Bahay ni Ka Hule, heligi'y bllli-bali, ang bubong aysaweli. tang nakahan~ang pumatay a~ :namatay ang binatilyo. --Kapatid.. ,hinlay, Ka· tiatid.. -anang lalaki. - \Vala akong masamang ha· 11gad sa iyo. -Ano'ng kailangan mo? - :a1;onr,:: ni Angelito; at nang :napagsinon,: , isang kapanalig Nagalit ang lilo, inuga ang mundo ' Aling kekanin sa mundo, ¡:ng blllat ay kuwero? Bumili ako ng alipin, ma5 marunong pa sa akin Maraming sundalo, ii5a ang ulo Tubig ko SI ining..ining, di mahipan ng hangin - Utusan ni Mang Kurne, na· lcikipag·usap sa hari Bahay ni San l:oque, pu· nung-puno ng diyamante JTingnan ang mga sagot sa pahina 31) Bl'SlNA (Buhot sa pahina 15) S:i pagbungad Pa lamang ng Maynila'y sinalubong na siya ng samut-sam,ot na ingay na kalakha'y nagmumula sa bu· filna ng mga na'glisaw na sasakyan. Wala ngang ipinag· bago ang Maynila at ang bu· hay. Siya Jamang ang nagbago. Siya na ngayo'y wala nang naghuhumiyaw na pagtutol sa kanyang kapalaran. Tapos na :ing kanyang pakikipaglaban. Wala nang kapaitang nalalabi sa kanya maliban sa hinanakit na tulad ng walang patawad na mga busina ang pag-anlig ~a kanyang dibtlib - bakit ganito ang mundo? · Bakit ga. nito kalupit ang buhay na ayaw magpafintulot ng kahit bahagyang katahimikan sa 1sang nilalang na katulad niya? Kalulad ng walang hum· pay at walang patawad na miga busina ang kapailang iiagtumining sa puso niya - ~a puso niyang katulad n,g kanyang kalooba'y TUNAY NA BABAE! (X) HINAING NG ... rBuhat sa pahfoa 13J ffiillalabi 1a iyo kundi ang karapatang·,1lmutin na ikaw ay may damdaming.tao. Ano pa 1~ng gagawin mo, e sa yuyu. r~kan iyon araw-araw ng mga taong sita nang malimit mag1nalabis sa paglilingkod na gi· nagawa mo ay sila pang laging lumalahas na may katwi· ran.? Paglisan ng mga 'laongIJayang' iyon ay gutay-gutay ·na ang iyong pagtitimpi at lawit ang dila mo sa pagod. -Mister Salbakuta, sumaJiod na po ba kayo? -Pupukawin ka ng magandang kasamahan mo. -Bakit, hila?. -Pagulat mong tanong. -Ano bang araw ngayon? -Katapusan po ngayon, a! -Katapusan? E, di suwel· do ngayon? -Opo, bakit, Mister Salbakuta, hindi ba ninyo n11papan20 sin ang mga taong nakabantay sa pnto ng taqgapan? Titingin ka sa itiouturo ng iyong kausap. Naroroon nga silang lahal! Ang mga 'buwa· ya sa katihan! Sisilain na naman ng mga iyon ang iyong ·pay envclope'. Biglang maba· bakas an,g iyong panlalata. Hindi mo naman ginamit sa m:isama ang salaping kinuha u kanila. Inutang mo iyon vpang iligtas sa kamatayan ang isang anak mong nagka0 snkt ng malubha. Ngayon ay sakit naman ang pinapatay nila sa pagpapat1:1bo. Ay, buhay! Maluqkot kang lalapit sa kahero. Lalagda ka sa inyong 'payroll'. Hahanapio ng kahero sa talaksao ng sobre ang para sa iyo, aabot sa mga na· ogioginig mong: kamay, at magpapaluloy iyon sa matahi· mik na paninigarilyo, Pagbu· nng ki1h¡¡rap :1y niluwa¡¡an ~ng pagkakapig1l sa karil. Kinalag ng lalaki ana:; lali ng takyaran at miabot kay Angelito. -May 'kalatas sa loob ng t:ikyarang iyan para kay Ko· 1onel Balantpk. Iya'y ibibi,gay 1:10 sa kanYa mamaya, sa unang lilaok ng manok sa madaling·araw. -Saa'n ko· siya makikila? -Sa Mantlaluyong. Sa ba· hny ni Tandaog Andro. Aalis ,1a ako, Kapatid. -Ano'n¡ panga\an mo, Ka· patid? -May Pag-asa. -May Pag-asa? Hindi na tumugon ang la· i:iKi at lumalikod kay Angelito. Naiwan ang bioatilyong nagiisip. Narinig na niya ang sagisag na linuran ng lalaki. Sa r,1ga pagpupulong na lihim ng ·kilusang kinaaniban nila ni Segundong anak ni Mang Kurne ay malimit banggitin ang sagisag na iyon. May Pag-asa. Sinabi iyon ng lalaki sa marahang tinig, sa tinig na baga· ma't di-kalakasao ay tumah.· gos sa puso. May Pag-asa, A, ::lam na niya. Alam na niya. Malakas niyang naitaga ang ka'rit sa haligi ng kural at ang talim niyon ay kumagat nang malalim sa kahoy. Matagal l!iyang parang itinulos sa pagkakatayo. -Siya oga. . . -bulong ni· ya sa sarili, -hindi ako nag· kilkamali.. natátandaan ko ra. . ang SUPREMO. Tinanaw ni Angelito ang l:lndas na tinugpa ng lalaki, at nan,g wala na iyon ay hu· rriakbang na patungong pali· guan. Noon lamang niya nakila ang Supremo na pinakamimit· hi niyang makaharap, ma· paglingkuran, at kung hini· hingi ng pagkakatao'y mapag. alayanº ng kanyang buhayl. At, ngayong makaharap ni'ya iyon a~ muntik pang .. not mo ng suweldo sa iyong ·pay envelope' ay gugulatin ka ng isang kamay na !alabad s:t iyong harap. -Dalawng piso, Mistt;:r Sal· hakuta! -Para saan? -Abuloy po sa Krus na Pula! -Sa isang suweldo na, ha? -Hindi po maaari! -Bakit? -Utos po ng Big Bon na ngayon likumin! M11gk.ikibit ka ng balikat at mag·aabot n,g dalawang piso. lyan pa ang isang ipaghihina-. 11akit ng iyong loob. Kunwari pa raw ay sasabihing kusanglnob ang pngbibigay sa ganito't ganoong kawanggawa tulad ng Krus na Pul.:i, ng 'Com· ;nunity Chest', ng 'Anti-T.B. Fund', ng 'Peace Funtl', at ng iba'l iba pa. Nguoi't, sa ginagawang pagsingil sa iyo ay malinaw pa sa sikat ng araw na ang pag.aabuloy sa mga iyon i\farimg napapik1t sa Ange· iito h:1lrnng n:igbubuhos sa do ng tubig. Dali·dali siyang umahon sa paliligo at kinuha nira sa Jdnasasabitan ang tak· pran. Dali·tlali sirang nagbihis. Kung nasa Villa na siya'y ma· d:11i niyong malilimulan ang ¡•angyayal'ing naganap sa ku· ral ni Uamul:Jg. l\lolululungan ;iya ni TC'rcsang makalimot .\hilulin siyang Jumakatl. Bi· n:igta.~ niya ang nag.iisang Jan· fl~s na linugpa ng lalaki. Jyon ang tanging lantlas na patu· ngong Vil\:i. -Naglungo k:iya siya sa Villa? Sa kabayanan?' -Hindi niya ma<;awalang di mag-usisa s:1sarili. At, natanaw niya mula sa Burol·Isang·Gatang ang kabuuan ng Villa Montserrat. Maw.Jalong nakatayo ang lahanan ni Don AHonso Noriel sa e1taa ng isang magantla at ná· l~abakurang hardin, na, waring isang dambuhalang galyon sa gitna ng isang ginintuang da~at·dagatan. Ang alaala ng . n,1mumula'l namimintog·sa-ka· hinugang mga palay ay nagduk1t ng makulay na guni-guni -;a tliwa ni Angelito. Malapit na ang gapasan. Makaaani na <1va. Sa bawa'l pag-aani'y na· ;·oon si Teresa sa bukid. Makikila niya. At niaaaring lo· rihin ng Diyos na si Teresa'y sa likuran niya, sa kanyang .¡:in:ipa~an, mamulot og mga hulil na nakaligtaan ng kan· ~ang panggapas. Lalong tinulinan ni An_gehlo ang paglokad. lI 1 N D l NAIIIRAPAN si Angelito sa paghahanap kay TerC'sa sa karamihan ng laong nag\isaw sa Jooban ng Villa ~lontserral. Bihis na bihi.s si Teresa sa kasuotang baro\ ~aya. Mailim at malago ang buhok nitong nak.:ipusod. May ,!rnwintas sa leeg. Napatunli!o si Angelilo nang ay sapilitan! Kung iisipin, higit kang nangangailangan ng tnlong ng mga iyon, hindi ha? Hindi iamang iyan ang mararilnasan mo sa araw-araw na ¡;:inawa ng Diyos. Marami pang iba. l\larami .. Paglipas ng kuláng-kulang na sampung taon ng iyong matlyagang paglilingkod at pagtilibayin ng Hnnta Munisip;il ang sampung pisong karagtlagan ng Jyong sabod. Sa!Jihin pa, mallgayang-maligaya ka. Hihinlayin-hinlayin mo ang p;-igbibigay sa iyo ng dagdag ~:1 sahod, nguni't mapapanghal ka sa pag-asam. Alamin mo ang dahilan at susulak :1ng lyong dugo. Ikaw na rin ung may kasal.:inan. Noong ikaw ay ikinasa¡ ay hindi mo rtinawang Ninong a~ iyong plnuno. Ngayon ay ayaw ni· yang lagdaan ang iyong "promotional appoiatment" sapagka't kailangang unahin níya ~ni: parn sa kany3ng mga ina. !il1gan ni Teresa. Hindi siya nukikimi dahi\ sa kanyang \:..1suotan. Ang kanyang kami· ,:a·dc,~ino, 'ika ~a'y pa)lg· :!.:Jtaan. . . pambu1·ol. Mahusay .. ng pagkakatahi ng kanyang "1ana Epang sa kanyang sala· wal n.:i dinampol. Lalong hio(!i niya ikinahihiya ang pan::ong nakatali sa kanyang :ecg; sa Maynila pa iyon binili ng ·kanyang Tatang. Nguni, aywan niya. Tuwing titl11gan siya ni Teresa'y paraog 1big niyang magsaasin, kung maaari, at matunaw sa pagkal¡atitig ng dalagita. -0, ano, hindi ka na nag~alila? Nang magtaas ng mukha si Angelilo1 y · sumalubong sa kanyang paningin ang kabigha-bighaning ngiti ni Teresa. Lalong nalito si Angelito, at w11ring nabubulunang napalunok. Wahmg anu-ano'y bi,glang nagkagulo ang mga tao, at !iumugqs sa pintuan ng looban. -Nariyan na siguro., -anl Angelito, na nakahinga i:iang maluwag. Yiagkapanunod na oakiisa i>a mga tao sina Angelito at Teresa. Nagsisiksikan ang mga t:io: bawa't isa'y ibig mauna, h1mungad sa pintuan. -Nariyan na... nariyan na. . -hindi magkamayaw 1>ng nangasabungad ng plntuan. At, kasunod ng pag-igpaw ng mga unnng himig ng tugruging "La Marcha Real de Española,"· ang pamhansaug :iwitin ng Espanya, mula sa karwaheng huminto sa tapat ng Villa Montserrat, ay buma· ba si Don Alíonso. Bawa't ba'y nakatitig sa pintuan ng karwahe. Naghihintay sa babaha pa. Isang ulo ang sumu· ;1gaw sa pi(1tuan. Jnabot ni Don Alíonso an,g kamay nl:¡on at inalalayan sa pagbaha. (Sundan sa pahina 29) l!nak sa inyong tanggapan. o. marahil kaya'y nakauldt pa ~a kanyang gunita nang min:.an ay sagutin mo siya. Mag· tataasan na sa tungkulin at .~ahod ang mga bagong kawani na 'malapit sa kanyang Joob' ay mananatlli ka pa rln ~' iyong· puwesto. Iyan ang mga daranasin mo sa pagiging isang kawani ng l'amahalaan. Kung hindi ka· ya ag iyong dibdib na sagasaln ang mga iyan ay makabu· huting maglako ka na lamang rot balot. Ako? Kapuwa tawad tayo. Hindi ako makatatagal ng la· kad maghapon. NahihUo ako u sikat ng araw at kaunting ulan lamang ay sinisipon na n\w. Magtitiyaga na rin ako .~a pagiging kawani, kabit na ::iahirap. Malay n&tin kung l.lalang arnw ay biglang ma· 1ieste ang Jahat ng nakatataas ~a akin. F., di ako nama~ ang bossl MAGASIN NG BAGONG BUHAV o, ano, mga kapanabon, mga anall:, mga ineng, mga amang? 'Ku, ma;::ka}tak'wentuhau na na.man tayo. . . he-bebe. (Alam n'yo'y pilit tong binabago ang tawa ko ngayon. Di raw nagugustuban ni 'Mareng Durang. Di ko na sana iniintindi, pero, muatit sa ten,ga'ng biro n'ya - sa tawa to raw e, tila nakakaloko ako, he-he-he ... ) Linggo ngiyon ng gabi. Di to na sasaliihin kung tahimi.k o hindi. Napapahiya na 'ko, e. Talaga nga segurong me kaguluhan dito sa baryo, o dito sa paligid·ligid. 'Ba, kungdi ba n1man, - e. . gaya na lang no'.ng 'sang linggo, kasasabi to lang na walang kaln1ay· Jngay, e bigla na lang nagka¡ulo d'yan sa tapat, kina Onyang. Naghagaran ng wali&o tamho;ng mag-ina. Pero, di bale. Hmmm .. , 'nong malay natin, baila sa tinagal-tagal, e masanay ako ¡a in.gay. Baka dumating ang aaw na di ako makapagkuk'wento sa inyo kapag 'alang in¡ay. 'Ku, pag nagkagayon, e. . . laking grasya ... S'yanga pala. . . 'ku, di n,ga pala tayo nagkaistoryahan no'ng nakaraang Linggo, ano. 'Ku, e, kayo na'ng magpapa•ens'ya. Alam n'yo'y ra.edyo bumigat ang katawan ko at nahuli sa deedllne. Natakot pa L:o't baka putulin na'ng pitak. na ito, e. KAMAKALAWA, e, sa·susulod dine ·ai Pit:ring, isa~g apo to sa piman. Pag.kapanhit na pagkapanhilr. Dg d'yuti e, bumai:J.at na ng iyak. ng paluhaluha. -Pa'no naman kaya 'tonr huhay namin, Tata Kanor, - bimutot ng d'yastl. -O, bakit na naman. Ba't b:i itaw e, di na napunta rito nang natatawa? -naldale ko nam111. -Ayyy, Tata Kanor, tun,g alam ko lang na ganito pala, hindi na sana ako nag-asawa, hu-hu-hu .•• -Bakit? Bakit 11ga? Ba't ka nagkakaganyan? -E, si Intong hu, e ... -:-O. ano si lntong? Binug. -HULYO 14, 1957 bol' ka ba? 'Ba, mabait na· mang .•• -Hindi bo. May ilang araw nang hindi siya nakakaupo sa madyong. Natrangkaso s'ya. -O, e, ma'no kung di makapa,g:madyong?. . HumihiDgi ba ng puhunan, e. . 'ala kang ibigay? -me pagkayamot nang nasabi ko sa aking opo. -Hindi hu 'yon ang iniiiyak h ... -0, e, ano? -Mahal na hu'ng bigas n¡ayon. Mahal na hu'ng uu· .,,. Di na 'ko nakatlil: -'Ba, Pitring, lkaw ba bata ka'y ni· l~qnat! Gusto mo ba.ng tawaJin muna kita, ha? Ano ba 'yang sinasabi mong di makapagmadyong si Intong, mahal. ang gano'n, mahal ang .¡anito? -Gano'n nga ho, Tata Kanor. Mahal na hu yata'ng labat ¡ing billhin. At ang iniiiyak lr:o'y wala kaming kaper~·pera. PahJramin n'yo si Intoilg n.& mapupuhunan, hu-tiu-htL Nakita n'yo, di, dinaan lang pala muna 'ko sa pasl.kut-sitot rig •.• ku! 'Ku, talaga rin naman. 'Ba, naku, sinabi ko sa i~yong ma· buti't di ko nalimutang bahae'ng kaharap ll:o. Kungdi e, baka naaldabi.5 ko'ng damuhong si Pitring. Nungka, ngayon lang ako nall:akita ng aSawang umiiyak pag hindi DA• kapa.gmadyong an.: asawa. I'a'nong di lnagkakagayon e, 3;.1 ang han .. pbuhay n,g mabait kong manugang e, magmadyong. Pambihita. Pambihirang lalaga. ANG !GIBAN dito sa 'mln, e. poso-artesyano. Halaking ¡inh.iwa sana pagta•t no'ng araw e, aa mga balon at ))a. long sa baybay-sapa lang kaml nagsiliiglb. Ang hirap naman, IUIDpungin ata'ng poso namin. Kun.g minsan, me t'yempong bunlt ang lumalabas sa 'ming poso. At ang kabirap-hirapari; sa mga t'yempont ito, e, me t'yempo pang natatagalan, isang oras o dalawa lrung m'lnsan, bago luminaw ang tubig. 'Sil.ng araw, e, inilapit na· mln 'to ke Alkalde. Sabi ni Alkalde: -Pa'no ba 'yan, .wala na'ng Pan¡ulong Ma¡saysay (sumalangit nawa). . . Hanyo't pagkatapos ng eleks'yon e, magpapa¡awa ako ng isa pang J)OSO rito. Kung ako ang Jala· bas uli! DITO sa baryo e, talagang mararalita kami. Bihira ang me paabot o nalalaman, 'ika ~a. Sa gayon, makitid ang pag-asa namin sa buhay. Wa· Ia kflming nalalamang paraan Díf pagpapaunlad ng kabuha· yan tundi ang tlplrln an9 amln9 karalltaan, tiplrln anv Hur;nahangos na pumasok sa kanilang larangkahan si Balintin. Hindi pa nakapapanhit, e, nagisigaw na: Tale, Tale, tumama tayo sa swipisteyks, sabl ni Blnon11 Ahenta (ng tiket). Si Tale'y pabangos ding sumalubong sa asawa. Tuwangtuwang rumagasa nang papanaog sa hagdan sabay sa di mabilang na pagsambit ng D'yos ko po, D'yos ko po. Ay Salamat. N,guni't bago nakapanaog ay nagkabisala ang kanyang m,ga paa sa hagdan at tuluyang nahulog. Gayunman e, tuwang-tuwa pa ring bumangon at napayakap ke Balintin. Hindi na pinansin ang nagalusang mukha sa laki ng kagalakan. Abut·abot ang tanong kung anong premyo'ng tinamaan nila. 'Ba, sa pagtataka ko, hindi n11kasagot si Balintin~ Biglang nalungkot at me pagkaawang napatingin sa n.agalusang niukba n,g asawa. Seguro'y kinahabagan si Tale sa pangyayaring nahulog iyon sa katuwaan. Hinaplus-ha'plos ang nagasgas na pisn.gi ni Tale at paalalay na ipinanhik ito. Hinintay kong magbalot ng 8bubot sina Balintin at magso.bi na lang na aalis na sila sa aming baryo. Ngunl't Iba ang nangyari. Nabalitaan kong nagkasakit nang malubha si Tate at ilang araw pa'y namatay. At sapagka't sadyang mas· salaplftl H hlbi1 la"I namln kakalapit ang kalooban na•· kul•ng pa. At ang tangi ming magtakabaryo kahit na naming pag-asa upang yuma- aga aqg iba sa ami'y hindi toan (kapag me yumaman :;a inan lang magkaka·anu-ano, amin, umaalis sa baryong ito, hindi ko ikinapalagay ang ¡;.~ya ni Gundong), e, dadala- nangyaring yaon ltina Balinwa: h'wetcng at ang bakit di tin. Pinuntahan ko si Balinko tama-tamaang swipisteyks. 1in at ako'y nag.usisa. Malun:::· :tot namang ipinagtapat ni BaMA Y ILANG buwan ria ang lintin ang lahat. Labis daw nakararaan, •• n'yan¡ ikinahabag sa kanilan¡ huh91 ang pagkahuklg nl Tale sa hagdaa nang dahil lamans sa salapi. At ito ang masakit. Ang tinamaan nila'y piso lamang pala - _ ambus. Kung ito ang naging sanhi ng karamdaman ni Tale, di namin masabi ni Balintin. ITO'Y noong Miyerkoles nang gabi nangyari, ~a barberya ni Nano. Napag-usapan ang parada sa kinabukasan. Akwatro-de-Hulyo kasi. May pangr:agalaiting isinabad ni Bestre na di siya makasasama sa plll'ada. At nagkabaliktaktakan na ... --Sa lahat 'ata ng m.ga sinal:li mo, Igang Bestre, e, d'yan sa 'sang 'yan di ako humanga. ·1:1a, maaari bang linawin mo 'yan. Baka mapintasan kita, e, masira'ng pagkakaiblgan n.atin. Tila me sama ka ng loob sa Presidente. -Wala akong sintimyento o kuskos-balungos sa di pagsa· ma sa parada bukas, Pare. -O;e, ano't ... ? -'Ba, pa'no naman ang ra· g.iwin mo sa buhay ko. Kai· langan ko'ng bagon,g unipor· 1ne para bukas. 'Ala naman tikong ibili. Mas'yado nang gastado'ng uniporme kong luma. · -Bakit, di ba may pens'yon kayong tinatanggap buwanLuwan! -Meron. Kinse pesos. -A, agrabyado ka, gano'n ba, Pare? -131, 'ala akong sinasabing garryan, Pare. Ang. tutoo'y n;igpapasalamat ako't pinatatanggap kami kahit papa'no. 4.ng hirap nito, e . . kulang P<l sa hitso ni Barang ang ti11atan¡gap kong pens'yong kinse pesos 'Mn,g buwan, e. (~lay Kar~lon¡) 21 WNDRAKE ~-·=~~~ ~ IYOf,.J AY WAl.-A ~,.J ~HAf't:)r'J.MA- 1 Stt..IS,a..tJAl\k;" P>6GA.l.AIA FllTVIP1rJA.GAVJA ¡..::-.o 1YOp.,J PARA. SA. l'Y-0- • ISIG io.J6 ~~><A ~~~·~·!l•p.--1~'4lllr'-" ~A"TFttS ,...,;,~ Mll..YOl'JG Pl..ANETA!";__..>.;.._;w..IL_;;:¡<=--'---.M.~...U..J.LL.J..1-"-~L..J MAGASIN NG BAGONG BUHAY HULYO 14, 1957 J€.l,)MUf.JOP .SI JOHrJ¡Jy ~ 170i<:'"!Oi;?. i3'w~et-.i .sA.. su ... 10 ~ GOBf'R-NA.AJR' MIL-1TAR NG ~\TPNYA, \JP'ANG MASA .. í1'7ANG t<INA.t-llNA""f....iAtJ rJ6 SOSTON TEA PARTY ... 6)10'1 .• ,.,.,,,~,·•·""'-·'"'"' ..... ,,, .. ,,,,., .. "'·' 23 SAKLOLO! SAKLOLO! Hindi iniinda ang panganib ng bagyo, naka· yapak na sumugod u isan9 bukas na p11ga. waan si Chris Long. -Saldolohan p0 ninyo ang Nanay ko. Na· kandaduhan ko siya u aming banyo. Ang hiningan ni Chris ng saklo/o ay si Gng. Herbert Aston. Sinamahan niya ang bata, at natagpuan nga niya si Gng. Shirley Long na 111akolkutong sa INmyo. Ang bflt1ng siyang maf lu1nl,.nan al taphlngi ng s1klolo ay tallont t•ong gulang lamantSAl6KAP NA NAGPAPABABA 16 LA6NAT SA {6FIASPIRINA HIGIT NA MABISA KAYSA "KABABALAGHANG LUNAS" Pogsubok na ginawa sa 150 Amerikanong Abiadar ay nagpatunay sa kabilisan ng CAFIASPIRINA sa pagpapaboba ng lagnat ! Upong ~ ung lognot o sipon al muling sumiglo ••• G~m~!~~HJl!A 21·J - - - -~-... o--... .;.._.,,_ 24 Kapaki-pakinabang para sa inyo ..• PAGGAWA NG PINTO NG HARDIN l Ang dalawang haligi ay may sukal na 2" por 2" at may habang 3' 6" Tatlong puto1 naman ng mga pahalang na kahoy ang ikakabit sa dalawang haliging ito. Markahan ang mga pagkakabitan. Ukaan ang minarka1--- 3.'1._'-1 PAGPUTOL NG SALAMIN Ang pagputol ng sa1amin ay ginagamitan ng kasangkapang may diyamante ang dulo o kaya'y may napakatigas na metal upar.g hindi mabasag ang salamin at maiwasan ang paguukit-ukit ng mga gilid. Para sa karaniwang garnit sa bahay, maaari na ang steet cutter. Kung kayo'y maghahalili ng bagong _, salamin sa bintana at kailangang putulin buhat sa isang pirasong salamin .• ilapag ito sa ibabaw ng isang mesang hang haligi sa lalim na 7/8". Ang su~ kat ng mga pahalang na kahoy ay 2" x 1 % " at ikinakama sa uka sa mga haligi na tulad ng nasa larawan. Tumilyuhan ang mga pahalang na kahoy sa bawa't dulo. Sumu.nod na ikabit ang mga tai:Jlang may sukat na 1 %" x l/4" sa mga pahalang na kahoy, Ang harap ng mga tablang ito'y dapat mapafitay sa harap ng. mga haligi. Ang mga pahalang na tabla ay ipinapako sa 'mga pahabang tabla. Upang maging matibay at matatag ang mga tabla, maghalang ng isang tablang ikinakabit na pahilis. (Tingnan ang larawan.) Ikabit ang pintong mayayari sa · matatag na mapagkakabitan. Gumamit ng mga bisagra. Pinturahan ang pinto . ng hardin kUDI( ibj¡¡. patag na natatakpan ng makapal na tela. Sa ibabaw ng salamin ay magpatong ng isang putol na kahoy na may tuwid na gilid. pa~;~?:i~~: s~g itf~:3t~~!g°~u~~\~rrg: miting gabay ang gilid ng ipinatong na kahoy. Kung manipls lamang ang salaming puputulin, itapat na ang itinakdang sukat sa ibabaw ng gilid ng mesa at diinan ito ng pamutol Kapag di agad natanggal ang kaputol ng salamin, ibaligtad ito at marahang tapikin ng pamutol ang gilid ( sa tapat ng sukat na pinuputol.) Ang magagaspng o ukit-ukit na gilid ay maaaring pakinisin ng isáng plais. MAGASIN NG BAGONG BUHAY ~lrJPI .S1r.JAGOT J-11 !jllTEIO!.'Gi;;it..Sj~O. SA s......v.NIOL.COS tJG S•l>JAT-"' ""Y NA6PA17A\.O s,.o.. .-.CG.A ~A'>"'HA.N ,AT NATúTOM$ \JMlrJOM N6A~,~<JrJrr H1rJl7I l't•t-1 ........_wMDT. l~H~S•Y .... 'Y UMnNCM -1.s;.t.lJGi e,.r.a., rJAG • US1SA ~ "l"IOSn;.s.$" 1Cúl'JG e.-rf SI""'- ...v.G1,.Ai.A.SiMG· N~ OIN P""'""'.sr...iof-UJ>J>";H rJAÑG i"(Aio<rTA $1 L....-...JORO-T~ fJA TK-A MAY s.i,..i.o..~ """"'""'¡.J .•• HULYO 14, 1957 25 MAAMONG TORO - Si Pan Welles, tórerang nakapatay na ng dalawang torongMchikilno, ay nagsasanay sa patyo ng kan· yang bahay sa Foresl Hills, N.Y. ng lalong mabisang pakikibaka na ang ipinalalagay na toro ay ang kanyang asong turuan. Tinataliau niya r:i~ karne a-ng dulo ng patpat al iyon ang "sinusugod" ng aso. LUMULUTANG NA TAHANAN - Dahil ta 1J)lbilis na pag·unlad ng kabihasnan, pati na ang b~hay ay "naitalayo" sa dagat. Makikita sa Jarawan ang isang konkretong brilay na Hinayo sa tubig, samantalang nagdaraan sa ilalim ng Michigan Avenue Bridge sa Chicago. matapos maitanghal sa isang kombensiyon ng mga manggagawa. .)AMA NAAAAI - Patu.IOJ na b.iri.ihipan ni Danny KUCk ng Dayton, Ohio ang higanteng lobo. Ang kapatid niyug babae, si Sal'ldy, ay nagtakip na ng mga tainga samantalaac nagtatapang-tapangan sa paghihintay sa pagputok ang iH Dilaag kalaro. (Larawan ng Wide World Photo) "EASY KA LANG" - May kahirapang masalang si Clara Antonelli, 21,t;i.on, pagka't siya ang hinirang na pin·up girl ng mga sundalo sa likod ng kurtinang bakal at tinaguriang ''Bb. Hukbong Komunista". MAGASIN NG BAGONG BUHAY ISANG"' BAGONG ••• Kaugnay ng pagpapalawak ng mga "linya" ng MRR ay ibinunsod ni RM ang p1gbu· bukas ng mga lansangang nall;augnay sa m.ahahalagang pu· l'CJk ng daang-bakal, sapagka't ayon sa kanyang pahayag nang lcapanayamin sa tahanan ng t;aging Pangalawang PangulCJng Eugenio Lopez, "ang pagpapaunlad sa mga Jansangan oiy makatutulong sa kabuba)'an ng hansa." Tungod sa hangaring ito, mga dalubhasa sa industriya r.ng hinirani ni RM na mga I:agawad ng lupong pamunuan ng MRR. Hinirang din niyang tagapamahala ng MRR si Koronel Villa dahil .sa ~'kaka.ya l1.1n at karanasan," aniya. (Si Koronel Villa ay isang !aong nag-anl noong 1951 sa m.i.lalakirl,!I kompanYa ng tren S!I Baltimore, Obio, Pennsylvania, Chesepeake at New York. EU tungkol sa pamamahala 'erokaril, bukod sa nagma~id sa Pransiya, Gran Bretanya at Espanya.) Pali~hasa'y panguna.ng lunggati m RM na mapaunh1d ang mga nayon, hindi nabigo ang mga mamamayang dumulog at humingi ng tulong sa kan. ya sa pagpapagawa ng mga fansangan. Halimbawa, sa kahilingan ng mga mamamayang pinangunahan nina Gobernador francisco Infantado; Jose Ba· ~a. ~agawad ng hunta pr~ bins1yal; panlalawigang Jngat· yaman Nicolas Galvez, iniuto9 ng "Kampeon ng Mahihirap" sa noon ay Kalihim Vicente Orosa. nf Kagawaran ng mga Gawa1ng-Bayan na magpala· has ng P'50,000 buhat sa pondong panlaan para sa pagpap:igawa ng lansangan sa mga n:iyon sa Mindoro Oryental. Sa kahilingan din nlna Ki· n~tawang Samuel Reyes; Jose Villareal, inbinyero ng distrito, at Alkalde Pedro Lactao º'. Ma~lig, Isabela ay itinagubilln m RM ,a1;1g pagpapalabas (Buhat ta pahi714 T} ng Pl00,000 para sa pafbubll· kas ng mga lansansan sa nabanggit na lalawigan. Nguni't bakit madaling magpasiya si RM sa suliranin n¡¡: mga nayon? Nang kapa· n3yamin ng mga mamamahayag sa tahanan ni Senador Lo{Jez sa Lunsod ng. Pasay ay ipinaliwanag ng "Idálo ng Hayan": "Maninindigan ako sa aking dating patakaran na ang pina: kamabuting sandata !aban sa panghahamig ng mga komUni:r;ta sa karmlw11ng tH ay ragpapatunay o.a maka,pgawa nang bigit ang demokrasya H pagpapaunlad sa kapakanao nr, sambayanan sa· pamamagitan ng mga pagbabagong panlipunan." At sa talumpating binigkas sa kolehiyo n,g pagsasaka sa L-os Banyos, Laguna noong Oktubre, 1954 ay ipinag,unita ni RM ang pakinabang ria nal<1tamo ng mga 'mamamayan sa pagbubukas ng mga lansangan: "Napadadaloy sa mga baryo ang sariwang buhay at bagong mga kaisipan. Sa ilalim tlg limang taong palatuntunan sa piigpapaunlad sa mga kalsada ay libu-libong kilomet'ro nito ang gniagawa, nag-uugnay sa • ntga liblib na purok at sa mga pamilihan." Naging kasiy1han ng "Kampeoil ng Mahihirap" na makil~ng natutupad ang kanyang lunggating madulutan ng sapat' na kaluwagan sa paglalakbay ang madla. Pinangunahan niya ang mga sangay ng pamahalaan sa p~gsasakatupa ran sa pagpapaunlad sa kala-"ªYan ng mga nayon. Nang pinsalain ng bagyong "Nancy" ang Cagayan Valley l' . ..iong Oktubre, 1954 ay mada~=:a'm;ª~n~ngo Ka~i~~~ 5~r!!'!' Kelihim Paulino Garcia n~ Kagawaran ng Kalusugan, naging Tagapamahalang .Pacita Madrigal Warns {Senadora Gonzales ngayon) ng. SWA, 0, SEY KEN YU SI - Ang nakalanim na bandi\a ng Amerika na nasa Rogcr Williams Park sa Providc>ncc, R. l. at binubuo ng 50,000 ~Jaman. May subt na 11 al. 14 na talampakan, 1to'y nalfatatawag ng pansm ng marammg tao, laluna ng mga turista. HULYO 14, 1957 Direktor Fernando, Direktor Tranquilino Elica(lo ng mga Pagamutan at iba pang mat1taas na pinuno. Sinamahan . ng na_ging Pa· n!(alawang Kalihim Juan P11ro1iso ng mga Gaw11ing-Bayan, Kalihim Eulogio Ba1ao ng Tanggulang Pambansa, Bri· g:adyer Heneral Manuel Caba1. ng Konstabularya at Brigadyer Heneral Pelagio Cruz ng N• tlon•I lnt1lll11•nc• Coordlnatlng Ag1ncy (NICA), sinuri ni RM ang · pag-aaspalto ng 80 kilometrong lansang1ng pambansa buhat sa Tugegaraw, Kagayan h1nggang · Daga.a, Isabela. Nagalak_ si RM nang maki· tang 15" kilometro Ita ng proyektong lansangan ang naaspaltuhan sa loo~ lamang ng maikling panahon. Pinuri niy11 sina Orosa. Paraiso at Feruando. At sinabi niya: "Ang lansiongang pambansang nag-uugnay sa Kagayan at Isabela ay mabuti ngayon kl\ysa nang dumalaw ako rito r.oong bago rna@al!!~::." Nang pagpatalastasang tatlong inhinyero ng hukbo ang ipinadala sa Cagayan Valley ng murang serbisyo sa · milyun-milyong gumagamit ng Firestone! • 5 MABUTING DAHILAN ku119 bakit k1yo'y nagtat1me ng KALIGTASAN SA BAGONG GOMA na mvra P• nang Y.t ng HALAGA NG BAGONG GOMA.. sa FIRESTONE F~CTORY-METHOD NE W tRliADS upartg tUmulong si pagSasa;,yos ng mga lansangan, paara1an at bahay ng mga mamamayan, ay inatasan ni RM si HeneraJ Cabal na maiwan at Pangasiwaan ang magkasanib na pangkat ng bukbo at mga Gawaing-Bayan. Sa kahilingan ni Alkalde Vic~nte Ferrer ng Tamawlni ay matasan din ni RM si Or~ sa na magpalabas ng P3,000 p::ira sa pagsasaayos ng ruga paaralang nawasak ng bagyo. Dahil sa karamihan og Unang(Sundan sa · pahina 31 i f) "'-'5% LALIM NG HIBLA na may romang di·n1hihiwa 0 MATIBAY AT MATIGAS NA MGA BARA NG TRAKSIYON par1 11 ibayong kat11ta1an 0 WALANG PATIO NA CENTER RIBS p1r1 sa m11hgal na gamit 9 KARAGDAGANG GAMIT SA Miii.VAHE u. baw11't goman9 Firnto~t '1rttton• TIRE & RUBBER co. OF THE PHILIPPINES RETREAD & TIRE REPAIR PLANTS: DAVAO * MANILA * CEBU ' lohkinig 0<1 "Th< V•IH 01 FlrHlono" Tuwing LunH, l :Ja.9,00 N.G. 111 ':'ZllH ~ 27 T unay na Pangyayarl "ITO NA ANG PARUSA" Pcigtatapat ng isang Relohero kay Benito R. Cadiz ITO'Y tunay na nangyari s~ i;kin. Basahin sana nin.yo at pakaisipin ang mga pangya· yari sapagka't may napakagan· dang iniaaral. Simula nang ako'y magkai· sip aY nagisnan ko na ang magandang pagtitinginan ni Ama at ni Mang Siso. Si Ama al si Mang Siso ay magkumpare. Inaanak sa binyag ni Ama ang anak ni Mang Siso, ;;i Lolita. Kami ni Lolita ay mabuti rin ang pagtitinginán. Mula pa sa pagkabata ay lagi kaming magkalaro, magkasarna sa pagpasok at sa paglabas sa e:>kuwelahan. Malimit din kaming magkasama sa pagsisimba sa simbahang katoliko sa aming purok. Maganda si Lolita. At nang kami'y mogbinata't magdalaga ay hindi ko napaglabanang 1ubuan ng lihim na pag-ibig sa kanya. Kaya nang minsang magkasarilinan kami ay lakas;.iob na ipinagtapat ko sa kan· ya ang aking damdamin. -Malaon na rin kitang mi· nahal.. -ang naisagot sa 01kin ni Lolita. -N.guni't .. Hindi na niya nad::gtungan ang kanyang pangungusap. Parang hindi niya mabigkas ang bagay na nais pa niyang sabihin. Hindi n;1man naging mahalaga sa akin ang mala· man kung ano ang nais pa ni· y¡ing sabihin. Ang tanging maJ1alaga sa akin ay tinugon din niya ng pagmamahal ang inihandog kong pag-ibig. At sa kauna·unahang pagkakataon, nagtalik kami noon ni Lolita sa kaluwalhatian ng puso't kaluluwa. Nalaman ni Ama ang pagiibigan namin ng kanyang ina· a.nak, at natuwa pa siya sa ~angyayaring 1yon. -Talagan.o; si Lolita ang ::(U.<ln koni! maging asawa mo ltur.e 1utul'uan ka n~ 1>;ig-ibig 28 sa kanya at kayo'y magkakaibigan. Si ~lita ay mabuting l.lata. Maipagkakapuri mo 1lya .sa lahat. At maging si Pareng .Siso ay isa ring huwarang ;.ma .. Buhat noon ay napansin kong lalong tumamis ang pagtitinginan ni Ama at ni Mang ~;so. Minsa'y narinig ko pang nagtawagan na sila. ng "ba· foe", bagaman parang pagbil>iruan lamang. Hindi maka· kailang sang-ayon di si Mang Siso sa pag-iibigan namtn ni Lolita. At iran ay pinatuna· yan naman sa akin ng aking kasintahan nang minsang kaJfli'y muling magkasarilinan. -Tuwang-tuwa ang Tatay r.ang malaman ang tutoo .. -sabi sa akin ni Lolita. -Ta· laga raw palang ikaw ang na11ipisil niyang maging manu~:mg. Mangyari'y mabait ka raw.. at mababait ·din ang mga Ninong .. -A1;1g sabi naman ng Itay ny mabait din daw tayo, - may pagbibiro kong sagot. - Al dahil sa kapuwa layo mabait, na buhat s1 angkan ng ;nababait, nasisiguro kong ang magiging anak natin ay ubod na ng kabail·bait-bait-baitan! Masayang nagkatawanan kami ni Lolita. At ang pag-uusap naming iyon ay minsan pang nauwi sa ga;, .. p na ..... ¡.:-1 •1l:tyaw :'i aming mga puso. Isang b:agay ang napapan~in ko kay Lolita: hindi rin ;nawala sa kanyang mukha at tinyo ang paminsan-minsang :.nino ng kalungkutan. Tila haga may bagay na nagpapahirap sa kanyang damdamin r.a di naman niya magawang i!l.ayag. May inililihim siyang isang bagay, kung ano ay si~·ang hindi ko malaman. At 11yaw ko namang mag·usisa. Patuloy ang karaniwang la· kad ng mga pangyayari. Hang~<ing sa tlumatin~ ;ir1~ araw n:i itakda ang pag-iisang dill· milt. Naglng sanhi lyon ng bahay. Ipinagbili na raw ni dib namin ni Lolita. M•liga· aking pag·aalanganin kung da· :M:ang Siso ang kanilang bahay ~·ang maligaya ali.o. Sa wakas pat pan¡ matuloy ang: amlng ;i.t aywan kung saan lumipat :y magiging ganap nang akia kasal. At sa wakas, matapos ng tiraban. Minarapat daw ng <ing babaing minaba! ko sa· kong pag-aralan at isipin ang mag-ama na lumayo dahil sa puJ sa aming pagkabata. Ma· • lnbat, ipinasya kong umurong ~inapit na kahihiyan sa ginaligaya rin si Lolita, sampu ng sa kasal namin ni Lolita. Isang wa kong pagtalikod ka)> Loli· 11ming mga maguling. umaga ay palibim na umalis ta. -Pag tayo'y kasal na, sisi· ¡1ko sa amin -at nagtungo 58 Subali't .. higit Pa· sa aking kapin kong makapagtayo tayo malayong hayan. Isang sulat Ama, napaiyak din ako at hang sariling tahanan. -ang ang iniwan ko kay Ania na si- !Ós mapabulalas ng pana:ngis .sabi ko kay Lolita, isang araw yang nagpapaliwanag ng la- kung hindi ko napigil .artg na magtungo ako sa kanilang hat: ::king sarili. May isang baga)" ~ªa~:n~~ ll~~a~¡;i~ ~~:ª~a~ ITAY, :i~~~gip~:;!tª:ttko s~::i:a~ }ong magiging maligaya kun~ Nahihiya ako sa lnyo. An9 ban. tayo'y nagsasarili, gaYa ng na- bab1in9 napili ko upang kes11· -Nakagawa layo ng napa· r,ing karanasan nila ng lnay. mahin s11 buhay ay iu p11lang k:daking pagkakasala sa "mag· Hindi sumagot si Lolita. Ti· b11tik H inyong k11ran9alan. Si llm;mg iyon na mahuhuwaran nitigan niya ako. Malungkot Lolita na rin ango na9t11pat s11 M sa kabutihan at kadaki· ang kanyang anyo. akin. Ang k1111yang am11 p11fa, la.an ... -ang sabi ni Ama na -Bakit, may dinaramdam si Mang SiliO, ay is11 raw krl· patuloy sa di mapigil na pagka ba? -ang aking usisa. minal at mda.-il n11 nabllang- iyak. -Iniwan mO" si Lolita, Nagbuntunghinin_ga siya, al yo noong binata pa. Kaya pa- dinulutan natin sila ng mala1.1ahigpit na hinawakan ako sa 111 nap.apansin ko naon pa ldng kahihiyan dahil sa pani· kamay. m11ng araw na m11rami t11yan9 rdwala mong si Pareng Siso -May nais akong ipagtapat kakil11l11n9 tila ilag kay Mang ay isang kriminal.. isang ~11 iyo ... -gumagaralgal ang Siso at mayroon ding nag·ukol naging bilanggo!.1.. Nguni't kanyang tinig nang rr:agsalita. Sii kanva n9' mga tinglng tila . nalalaman mo bang kung may -Nguni•t ipangako mo sana m11y p119-aglahi. Salamat at na· l1igit na dapat layuan at pan· sa akin niP hindi ka magbaba· tuklasan ko ang katotohanan dirihan ng kapuwa ay walang ,:o ano man ang malaman mo h11bang may panahon pe. Ayaw iba kundi ako? Ako, na siyang tungkol sa akin.. sa ~min. kong dungisan 11ng malinls tunay na kriminal at inako -Walang bagay o pangya- ninyon9 p.ang11l11n H pag-a1111· lamang sa pagkakasala ng Jaring makapagpa'pabago sa wa ko Sii isang babaing may i~ang taong _(umawa ng wa¡1ag-ibig ko sa iyo, mahal ko, batik •ng karangalan. lang kapantay na pagpapaka· -ang sagot ko namang nag Kaya nsra minarapat kong sakit? m1lapaap ang kalooban. lum11yo. B11balik din ako Jtasr- At ibinunyag sa akin ni Ama At ipinagtapat sa akin ni kalipas ng - ilang panahon.. :ing katotohanang nalilihim sa J.olita ang isang bagay na dili kung limot n11 ng lahat ang kdbatiran ng lahat. Binata pa :•ng di nakayanig sa aking p11n9y11y11ring itong tiy11k na raw sila ay parang magkapa· c!ibdib. Ang bagay na iyon ay lilikha ng alingasngas. lid na an1 pagtuturingan nila siyang dahilan ng malimit na Ani inyong. anak ni Mang Siso. Si Mang Siso r1angungulimlim ng mukha ni nw ay may isang kapatid na Lolita kung kami'y nag·uula- Buhat nang lumayo ako ay 1lalagang lihim na nagugustu· .v;¡w, Jyon ang labis na nag- luJ11ipas ang mahigit na isang han ni Ama. nang panahong papahirap sa kanyang kaloo· laon. lpinalagay kong lapos na yaon na hindi pa niya naki· h.'.ln pagka't hindi niya mai· ::.ng· alingasngas na ibinunga kilala ang aking ina. At minbunyag sa akin. Minarapat ni 11g pag-urong ko sa kasal na- san daw na mapasubo sa yang ipagtapat na noon sa- min· ni Lolita. Kaya bumalik oway si Mang Siso ay tinulu· pagka't ayaw niyani: masum- u ako sa amln. ngan niya sa hangad na ma!iatan ko siya kung sakaling Napaiyak si Ama nang ka· l<apagpakitang-gilas at maging kami'y kasal na. mi'y muling magkita. fbina· "maganda" sa paningin ng da·Ang ipinagtapal sD akin ni :ioni·niya sa akin na wala na lagang kanyang napupusuan. J.olita a\· hindi ko íkinaiahi· dna Lolit:o sa ~nii11g kalapit- Sa pakikipag·away daw nila ay MAGASIN NG BAGONG BUHAY si Ama ang naoaksak sa isa nilang kaaway na humawak ng kaputol na bakal. Siya aog uakamatay at hindi si Mang Siso. Dahil lamang daw sa pagtingin sa kanya ni Mang Siso at sa pagkaawa sa aking J.ola na noon ay kay Ama lamang umaasa ng pagkabuhay ::at taiigkilik, kun.g kaya gumawa si Mang Siso ng napakalaking pagpapakasakit. Si Mang Siso ang umako sa pagkakasala ni Ama at siyang u11111ming nakamatay. Kaya si Ma11g Siso ang tinagurial\!! krimi.nal at siyang nabilanggo uang mahlglt na lim.ang taon. -Ngayong malaman mo ;,ng katotohanan, anak.. a)' 1sipin mo kung gaano kalaking pagkakasala ang nagawa natin sa mga taong iyon na J,ulang pang tumbasan natin ng buhay ang nagawang m,ga kabutihan sa atin! lsipin mo, <'nak ... isípin mo ... !-atparang batang lJ&luJoy na umi· yak si Ama. Buhat noon, hanggang nga yon, ay lumipas na ang ma higit na apat na taon. Subali't patuloy pa rin ako sa bigong paghahanap sa dalawang kalt•luwang nagawan ko ng napakabigat na pagkakasala, na aywan kung saan na ipinadp_ad ng kapalaran. • Hindi ko malaman kung 5ila'y muli ko pang matatagpuan. Al kung sakali mang itulot ng Diyos na kami'y muling magkita, ay aywan din kung matatamo ko pa ang ka· nihrng kapatawaran. Subali't ngayon. ang paghihirap ng aking kalooban at ¡,ng nadarama kong pagdurusa ,¡g aking puso ay Si}·a na marahil bahagi ng parusa sa aki!l ng Langit. Ito na ang ¡1arusa s..a nagawa kong pagkakasala na bunga ng pabig· la-bigla kvng pagpapasya al 11aghatol sa aking kapuwa! (X¡ HIJLYO 14, 1957 Espanyola At, nang makababa ang inalalayan ay tumambad sa balana ang isang dalagit:mg Espanyola. P'arang namalik1nata si Angelito sa pagkakatíngin sa dala~ilang bumaba sa karwahe. Ibang-iba iyon kay Teresa. Kung paghahambiogin si Te(Buhat sa pahina 2íJ) pagkakaagwat; isang buwan at i~<1ng tinghoy. Isang buwang nasa kabilugan ang dala,gitang Espanyola at isang linghoy na aandap-andap ang liwanag si'l'eresa. Noon pa, batid na ni Angelitong aasam-asamin niyang magtag-ani; na, gumagapas fokas sa kanyang lingkaw ang dalagitang Espanyola. -Pero.. hind~ siya mamumulot ng palay, -naniniim ang katotohanan sa kanyang isip. -'-Mayaman sila .. yaman si Don Alfonso . , • At, sa kauna-unahang pagl(akataon ay nakadama ng ki;ot sa kanyang puso si Angelito. Tumalikod siya't tungo res!! at ang dalagitang Espan- ti1ya't sa kanyang likuran ay a:ig ulon1 nakisiksik sa mga l-'ola ay malaking-malaki an¡ namumulot ng palay na naka· laOD& halos na¡kaka¡ulo sa paghahangad na makita ang dalagitang Espanyola sa pag. panhik sa Villa Montserrat. Hindi na namalayan ni Angel'to ang pagsunod sa kanya ni reresa. SUBA YBA YAN ANG NOBELANG IWNG BAWA'T YUGTO'Y KAPANAPANABIK AT MAéDUDULOT SA INYO NG KASIYAHAN. (lTUTULOY) Kung hindi kayo mal<apagsepil}tltuwing matarapos kumain Minsang Pagsesepilyo lamang sa pamamagitan ng COlGATE DENTAL CREAM ay V Mfl!l!.llJ!!!!!g . Sumusugpo sa Pagkasira ng Ngipin ! ~ Ktll'llkarakalJg Pumapawi sa Masamang Hininga ! ~ Pinananatiling Ma!l!!l!!IJ{_t MaUnis ang Ngipin ! Karaka-rakang nagkakabisa •ng Colgate's 11pang mas11gpo ang m•5o1mo1n9 hiningang nagsls!mula s11. blblg sa 'i &a b11w11"t 10 pangyayarl. MlllSAng Pllll· sesepilyo lamang ng Col1ate's ay lnUwanr hlglt na mallnl.5 at sarlwa aba lnyong blblg sa Joob ng 12 oras o hlglt pa. Sadyan1 nallb ¡an DI tabataan ang kaslya-si1ang lasan1 maanghang ng Colgate's. Kaya't nallbi¡an nll• nt 1am!tln la¡¡I anr Colgate's sa pa1s.esepUyo ns n1\pln tuwlng matatapos ll:urnaln-an1 pinatamabutlng paraan na napa¡¡-alamang nall:.ilbabawa.s sa par· lt:a,glra ne n¡¡!ptn. TandlLDn. upang matlJ'alt: ana: 1anap na lt:alW!u¡¡:an n• ll&"IPln ay .malt:lpa1tlta 111 lnYona: dentista. mat&la••ll.I belllls u. '8an¡¡: taon .S-~,.tat Colgare'.s ang ransing panfinis 1a ngipin na may GARD OL *na 1umusugpo sa pagkasira ng ngipin sa buong maghapon J K•ya't •ng Colgate'5 ay hindi lamo1ng lubu5ang nililinis ang ngip1n - hindi 1ormo1ng pinakik1s1ap at pino19ag.1ndo1 ang ngipin - hindi lamang gan .. p na pinababang_o •ng h1n1nga - nguni't sinus11gpo rin o1n.g p•g•as1ra ng ngipin sa IQob ng 12 oro1s o h1git pal M in s • n g pagsesapllyo ng Colgate's sa 11md9a -at m111sang pa1sesepuyo sa 111.u1-MY m11blb111ay ns ma1hapan u m•1dama1 na. p11n11ugcaum1 !aban s11 nataslsiranr asic1o Ang Gardol n1 Col1ate·s ay bumubuo ns panan¡:ga1an1 sa bu001 ma1hapon ! May lr.uiya. .s1Yan11: Jasan1 maan~hang w naubla'll.ll ll.I buoq pamilya. •C• IQ•r."•11--10 ,., So4;~,,, H-1.<1~"°11 S••<OJilOfo /~,,,¡,¡¡,,,, "! PHILIPPINE DENTAL ASSOCIATION Ang Pinakamabiling "TOOTHPASTE" Sa Pilipinas .•• Sa E.U.A •••• Sa Buong Daigdig! N11'lfla/11011ntn IPO'ti il Rita. C.nmez ~o:i kokiti911n ni l"rc<i Mo~ritlo. Ano ~<Jmun 1:-nya fln!l >H1i<ilr11(! .,¡ f'rctl ... ? lla"y lm¡¡111 .<o ··HAT,\.\'(; RANGKflS1\Y"' 119 Smn¡>a· ¡¡11il<1 no ¡¡i»01>>a111ultu/om1 >B Courndo Cm11k. Kn.<11· "'ª"9 tmuutripad ug paug>mao19 papel .<i Vmi d•· l.rou. Tila nagkokalampuh(ut sina Mario 111 Cr61i<I ·"' ,¡¡ ¡¡1a· lnmaug d'1hi/an sa taq110ng ito .<o '/'/_\"TOR K!"L\/'O/."" 11y LVN na pi11am.amalwl.aa11 11i Riuo lkr:,,udr:. ibatlban Kunc namamasyal )l:ayo o napaparaan sa Abenida Rizal, marahil ay nakikita ninyo ang isang babaing nasa isang malaking tindahan. Kung may bitlilhin kayo o may titing11an sa tindahanlt iyon ay malu¡.:od al nakangiting sasalubtrngin kayo ng linutukoy naming babac. Aywau kung ganap na mapag-uukulan ninyo ~iya ng pansin. Nguni"t pagmasdan ninyo siyang mabuti. Kung kayo'y tagatangkilik ng mga pelikulang tagalog noon pa mang bago ma~kadigma, mapapansin ninyong hindi bago sa inyong paningin ang mukhang inyong kaharap. Hindi pa naghabago ang kalugud·lugod niyang anyo ... .1t nababaka~ pasa kanya ang angking kagandahang hindi matabingan ng panahon. An,g babaing iyon ay min· sang sinamba ng ¡li-mabilang na nilikha. Dumaan ang panahong ang luningning ng babaing iyon sa langit·langitan ng puting·tabin,g ay pinangimbuluan ng maraming bituin. Ng"uni't ngayon,.tila naglaho na ang lahat! Anc bituing iyon ay waring limot na ng madla ar ni hindi na nababanggit man lamang sa mga pahayJgan kahit nasa kapi· rJsong balita. ~ay magandang inihahalimbawa ;mg liituing iyon sa mga ''sikat" at tanyag na bituin sa kasalukuyan. Minsan pang darayo M Pili· pinas ang ilang bituin ng Hollywood upong g1mwwa rito ng pelikula. Nakatakdang du111a!ing dita sa buwcm ng Septiyembre sina Patricia Medina, J~e:r. Barker at Mary Murph11 upang gawin ang isang mala· king produkriyon - ang Stairway To The Sun. Sina Efren Reyes at Tita Duran ay magsisitupad ng malalaking papel sa pelikul.ang ito, ga11undin ang ilan pang mga tanyag na· bituin ng Premierc. Pamamahalaan ni Di'T'"'ktor Gerardo de Leon, ang produkriyong. ito'y sa .pagtutu· luw,¡an no. C. Santiago Film ":'.>rganiwtion at no Jacmar" Productions. Ang Stairway To The .Sun ay isllSopelikula sa Mandaioe, Lalawigang Bufubundukin. Nang magkaroon ng isang munting kasayahan ang mga taga-Prcmicre bílang pagsalu· Lung kina Prodyuser Cirio Santiago, Dirl'ktor Gerry de Lf'On al Pablo Santiago na nagsipag\akbay sa Estados Unidos al Europa ay naging masaya ang lahat. Isang taga· LVN ang kasamang sumalu· bong sa mga dumaling at na· kigalali:. sa mga taga-Premiere - si Nida Blanca. Sa pagkakataong iyon ay isang bagay ang napansin ng mar;imi: Naging lubhang ma· giliw ni Zaldy Zshornack kay Nida, Ja¡ing kinakausap at nang magsalusalo ang Iahat ay ilang ulit na sinubuan pa ni Zaldy ng pagkain. An,g magiliw na pakikitungo ni Zaldy sa bituin ng LVN ay maaaring walang ano mang "'kulay" kundi isang magantlang pagtuturingan lamang ng dalawang artista. Nguni't ang gayan nga ay nagkaroon ng ibang pakahulugan sa ilan, !aluna sa "mga pusong malapil ~a dalawang bituin". M'arami ong 11ananaghili ngayon kay Nida. Hi11di na· mat1 so k1mg anong dahila11 l.m1di dahil sa kanyaug baMAGASIN NG BAGONG BUHAY Ang Mapintasin '""""' " ....... "i Bellra at Cecilia. "Marahil naman ay di mo ¡ia kabuwanan n,gayon. Ngu· :;ii't sasamahan ka na ng anak J..ong si Cécilia sa kanyang silid. At. kung ano man a11og mangyari ay matutulungan ka agad nlya,'' ang muhgkahi ni Nana Beltra. At sila'y . natulog na. Suba· Ji't kinabukasan, sa uD.ang siJ,:.at pa lar'nang ng araw ay nagsisisigaw na si Cecilia. "Lalaki! Lalaki!" ang sigaw ng dalaga, at napadalo sina 'fata Ambo. Nang mabuksan ang pinto ng silid, hinimatay si Nana· Beltra. Mangyari'y ·si Delfin nag nakila nilang kasa· maniCeciliasasilid.At"mq nangyari" na sa dalawa. "Tatang! Hindi ko ho akal~ing sa kapipintas ko sa mga nanliligaw sa akin ay dilo kay Delfin ¡1ng hgpak ko!" ang uahagulgoJ na wika ni Cecilia. - "Wala na tayong magagawa niyan, anak. Kailangang rnakasal kayo ngayon din!" sabi ni Tata Ambo. . At ang dalawa ay ikinasal nga nang araw din.g yaen. Su· hali't si Cecilia na yata ang pinakamalungkot 'sa lahat ng ikinasal sapagka'l ang kanyang l!aging "suwerte" ay si Delfin na isang ngongo! (X) -NELA PASCUAL 48 Gen. Luna, Mll•Mn. Rlllll SAGOT SA MGA BUGTONG SA PAHINA 20 Sitaw Mob "pop corn" G.bl L•nt9•m Lemok Kelan Alim• ... gung-bago at 1'1411'01"4"9 kotse na kabibili lamang 'IUltl!I' duma.ting sitia buhat so Tokyo. Si Nida ang malimit magmaneho .ftg kanyang bagong stlfakyan. Kadalasa'v ka.sama. niya sima: Lita GutierTez at Nenita Vidal sa pama.11WSt1al .sa kunil-saan-saang pook. Lubhang mabili.s magpatakbo si Nida, kaya nga ba ilang ulit lUI siyang pinagm1.1ntik-m1.1ntikanang masita ng hagad. Kava, kung ma.kakakita ka¡IO ng pul.a:ng Bel·Air (1957) na humahagibis na dumarating, magsitabi na kayo at ma.hirap nang humarang sa dfuln. Walaog maniniwala na ang pilya at mapa~ksong si Daisy Romualdez ay "isang iyakin". Nguni't iyan ang tutoo. Malimit siyang Umiyak kapag na· bkatuwaang "igudtaym" ng inga kasama sa estudyo. Noong isang linggo ay tinukso siya ng isang arlislang lnlaki ng Sampaguita (hindi ila namin babanggitin ang pa· ngalan). Hindi naman masa· ma sapagka't parang tinakaw lamang siya sa sorbetes-makapuno na gustu-gusto niya. Sa simula'y nakipaglaban ng tuksuhan si Daisy. Nguni't nang dagdagan pa ang panunukso ng isa ay hindi na siya Lindol Kastenyas Aklet Walis Tubig ng nlJ'OI Sulet Gran.da nakatüs. SWniqhot-f;inghot al napaiyak na. Nang nagtatawang kausapin ni Tony Cayado at sabihing "para ka namanc bala", ay papiksing sumagot si Daisy: "At ano ba naman ang palagay ninyo. . . dalaga na ba 'ko?" Aywan kung tinututoo ni Daisy ang kany1ng sinabi. Nguni't ayon na rin. sa ilang taga-Sampaguita ay talagang bata pa ang pakiramdam ni !>aisy sa kanyang sarili. Ayaw pa raw nitong maging ganap nang dalaga pagka't ang isa nga namang dalaga ay nagsi¡¡jmulang pumasok sa "isang ri:ligdig na maraming sakit ng ulo". At ayaw pa ni Daisy na sumakit ang ulo niya, kaya pinipilit niyang papaniwalain ang kanyang sarili na siya'y hindi pa isang ganap na da· laga. Isang bagong samahan Sil pelikul.a: ang isinilang. Ito'y ang Cinematic Phi!ippines ma: · pinan{l!.lng11luhan ni Santiago "Sa.nty'' Vafen.cia·. Ang unang pelikulang gagaunn ng CP ay !lng Kurangga na nOkatakdang iabtlfan ng 'Tanan ng Pfüpinas", si Jestl3 HOg" Ramos, at ng iba pang mga kilalang bituin. ISANC BAGONG· ••• csuhat $a pahina 21> gap na ulat, bukod sa pagda· iaw sa may 1,000 biktima ng "Nan.()·""- ay ika-2:30 na ng hapon nang mananghali si RM sa himp,ilan n.g Pangasiwaan ng Aeronautiko Sibil sa Kawayan. Upang matugunan ang lumalaking pangangailangan sa ¡.agbubukas n~ lansang:m sa .IAl.¡::a na)·on, pinak.Uo~ 111 J\.\l HULYO 14, 1957 i.ng pangkat sa inhinyerya ng Hukbon¡: Sandatahan ng Pili¡iinas. "Naniniw11la akong ang l!(ing p.ingunang tun~kuhn ay buhayin ang pagtitiwala ng sambay<mang Pilipinu sa ating Panga~1waan sa pi1mamagitan rig· paglalapit ng pamahaJaan "'ª kanila," ani RM. •·sa pagi;asa¡awa nito, an¡ hukbong Tagumpay At ... (B11hat sa pahina 5) lang paaralan ng sayaw, sisi· kapm niyang makapiling na niyang Jagi ang kanyang parnilya. Alam niyang ang kany,i.ng anak ay mabilis sa pag· Jaki at nagkakaisip. Bukas-makalawa ay hahan3pin na nito mig ganap na pasmamabal ng isang ina! Sakalirig manatili na lamang Sl isang pook si Katherinc Dunham pagkatapos ng kani· lang paglalakbay na ito, gagamitin niya roon ang kayamanan ng kanyang isip at karanasaa sa mga bagay na la'l.or.'g kapaki-pakinaba:ng. Halimbawa'y ang pagtuklas ng mga .dagdag na kaalaman sa pagsasayaw. Nai:!: din niyang tr.pusin ang is,ang aklat na kanyaag sinitnulaD na may kinalaman sa isapg batang la1.llr:i sa Haiti na naghahanap ng isang pari (Vodoo Priest). n:ung sakaling matapos niya, i~·on ay nakatakdaftg ilathala hilang isang aklat ng McGrewHill Publishing Company sa &tidos Unidos. Noong 1946, Mng Henry Holt and Corr.pany q na¡lathala ng kan,¡aq &inulat na "Journey to AccoMong"'. Anupa't mabibilang ang babaing katulad m Katherine r.unham. Hindi lamang siya isang dalubhasang mananayaw kundi isa ring manunulat. flircktora rin siya at prodyu~er sa tanghalan, bukod sa bi· tuin pa rin sa pag-awit sa mga plaka. A~g Pabalat Jyan ang bahaging kasaysayan ng pag-ibig al mga tag~1m ¡1ay ni Katherin~ Dunham. At higit ~iyang makikilala ng 111.ga Pilipnio kung1 ipahihintulot ng Maykapal - na matuJoy ang kanyang balak na pagtu· 11go rito sa Pilipinas sa darating na Agosto upang ipamalas sa atin ang kanyang ka· tangi-tanging pagtatangbal (X) SI 1111. Aurwa Jeclal, an1k nfftl G. a1· Gng. Rica,. Jecl•I "9 Mllynlla, •Y may .-11o1ndang slmulaln at panlftlwala u buhay. T•JIOI ng BSHE u PWU, ,..ninlwala slyaftl •n11 mp lrul8111ang pal'ltahanan iJ .1lyan, un11ng-uoang dapat angklnln ftt1 is.ang HbH. Mi\y pqmamah•I din si Bb. J•ciel .sa Ariling wlka, btunaya'y isa siya sa mg~ ....,.mbllblls• ng Batong Buhay. Nang minung magsadya siya s• aming tanuapillJt ay nakat1,1wun slyan9 kunan ng laráwan ng amiq potograpo ... na siya "9ªft9 maldklta npyon N amine pabelal. Kayo AL. '""""' "' .. ,;,,. •1 ANG MGA MATA NG BATA Mahalaga na ala.gaan' ang mga mata ng bata simula pa sa panganganak. Madalas ninyong naririnig na ang mga nagiging sakit sa mata ay ma· aari sanang maiwasan kung hindi riapabayaan. Ang ilan s<i mga sakit sa mata ang ipaliliwanag sa mga sumusuiod: na bahagi na tinalawag na bumbunan o "anterior fontanel".' Itoy na.pasara at tumitigas 'pagkaraan ng may 20 bu· wan. Kailangan itong tumigas sa ikalawang taon ng bata, sapagka't maaaring may pin· ~ala sa loob ng ulo na nangangai!H1gan ag pagsusuri ng doktor. Ang kakulangan· ng l"·ilamina D ay nagiging sanhi ng matagal.na pagtigas ng bumbunan. • Sa likuran ay ma.v malambot ding bahagi na tinatawag 1:a "posterior fontanel" na i.agsasara naman pagkaraan ng 2 buwan. Ang maagang pagsasara at pagtigas ng mga bumbunan ay hindi rin mabuti sapagka't napipigil ang pagl:lki ng utak at ito'r pinagmumulan din ng sakit. Ang bumbunan sa harap ay J..1pantay din ng anit ng bata 1i~uni't kapag ang sanggol ay nagkukurso o nagsusuka, ang Lumbunan ay nagigin_i:- malanamatnubay sa malinis al ma~1·0~ na halalan ay gaganap ug isang mahalagang papel." Ipinaliwanag ng "Idolo ng Baran" nasa panahon ng ka11ayapaan ay clapat m.igamit s;. p;i~pap¡rnnlad sa kabuha~·an ang- Al'P, Jalo na ang panghal sa inhinyC'rya Al na.!!la~m11pa~· an!; makaiwirang larunrn ni R;\l. ;\";ipn :'.~~~a~;~n 11~~bu~1~1=,~is l1~~Yi1:11~:: 11urok, g;i~ on rhn ~a m,_~ P'-' maharan sa J\f1nd.i1i.t11· ~ap;1:;k.t"l 1n.iy nwi..;111<!,:11~ p .. nunlun:ing ~inunod ~J Hll, lim. Sa kabilang dako, ito 11.1man ay tumataas kung may ramamaga o bukol sa loob · ng utak. MGA IMPEKSIYON: - Ang impeksiyon sa utak ay karaniwang nangyayari lato na kung panahon ng tag-init at maraming bata ang tinutubuan ng kubol o galis sa anit. Ang mga impeksiyon ay paulit-ulit hanggang hindi lubu.!>;lng nagagamot. Kung minsan, pati ang lotus o langib ~a anit ng bata pagkapan)tanak ay nababasa at na..~kaka· roon ng impeksiyon. Ang pa8liuhllgas ng mahihang bicarbo· nato de soda at Paglalagay ng langis sa anit al pagsuklay dilo nang marahan, ay makakatulong upang ito'y ·maginhawahan. Ang paghuhugas at jlaggamit ng disimpektante ay itailangan kung inaakalaiig "¡ong anill ng bata ay may imp!;!ks1yon na. . na ipinahayag niya sa talumi.-aling binigkas sa magkasanib r.a pulong ng Kongrcso noong I:nero 23, 1956. Aniya; '"Panguna sa aling m~a adluka ang pa.uamaha~i no;: lupa l\o;uni't h1n1h ~apat •rn.(! lupa lanw11g 1',1'!p;1p;10:.1\'ª ?·:n \;i~u n(! m¡ .. (;J lanra11~ ,,, ·•' ¡0 ,1luhio;: a! rnih,oh;imJ(,..: 1n::,1 daluloh;o-;,¡ '" ll·''-' '·' p;i.!111111-::kod ,.1 ll''-·1 IMPEKSIYON SA MATA: - Isa sa mga nagiging impeksiyon sa mata ng sanggol, 2 e 3 araw pagkapanganak sa J:anya ang "gonorrheal conjunctivis''. Ang ibig· sabihin nito ay ang impeksiyong nangy¡oyari sa paligid ng mata na nakukuha ng sanggol sa dinaraanan niya sa katawan ng inang may gonorheya. Ang blagayan ng mga - mata ay mlselang at kadalasang nagLubunga ng pagkabulag. Ang mga mata ay namumula at nagsisipamaga at may madi· law·na bagay na siyang nagsa· s:ira nito. CMay Karugtoug) . Sa pagtataglay ng ganitoni:: rhwa ni RM, ipinahayag ni Dil"C'ktor AgapitQ Burgos ng Pag~;111•¡¡ nang magtalump;ili sa VZIUI sa pagtatagn~otl ng Óemocratic Youth Congress, h..:u.'-n.11 n:: p;1gg•m11;: '·' ikJ· -1 ar .. 11· ng p.Ll(s1l,m-..: 11g 1~.1ll'U<'<>Tl n:; ~l,1h1h1r;q1 · \IJ~ p.1n~"!vng l\.<!tl<>Jl ll'-..!.•011 ")" ''ª';! •. .,!>t·< 1M 11;1n~u1· una .",l~¡tk;i. '.\oJUll!;: \9,i5 ;¡~ lh l ', "11'!.: b:J.l<lll U\U[d .'3 l".Jomdr.>n:: h""'"'" l.m-rn,.:.n. l"'' ''"'"..:: 1s,mg LlllnJlu "" < 11(! n:il u~- .• n·· r.:: 11m:1hnl •.I '. -P••I .na:1h 'ª pa¡:k;1k,•i'"· LJtrnn;,J;~ l.l!H bnl .. 1t nüvll;; b•!lc' \".11uur na n.igpa¡1;..J,1l:• 195·1. ~·' 11.ilya ..• " 31