Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 21, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 21, 1957
Issue Date: Hulyo 21, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: Si "Alkllde" Demp•yg Gumied "' Abeh •t •nt kany1n9 angkan. Kiniltlang cf1tl"9 htrl ng tribo, m.niweH 1t m;it;ilino ang "alkalde" •Y i11 11 y11wen9 llo"1ot na n6gt1t19lay n1 k1rap1t1ng milkaboto s1 ¡¡m1w n9 h1l1l1n. lun1on9 1n1k n11 pi"1k1m1tal\Ch11.1 llonget se Abeka n1 1iy1"g kinikilelt"I t15"1paye ng bueng tribo," eng 16 ne fl°"ffUl1n9 ne si Lon1 (nekel1r1W1n) 1n1 ifinuturin1 na pl"•k1m111nd1n1 d1l•1• aa lluong 5jtyo • . Nahaw1h1n nt b19ong ktblhunen, kaipa· le'y hi,,di nt hlhllin1ln ni Lu1 u kany1"1t kHh'lteh•n .ns buhay r1f i .. "9 Kriatly1ne bll1n1 k1p1llt n1 ktnytnt hm1v. N1gt1tagum¡My '"' pel1tuntun1n1 "p1nlif"ltkit" ne pi"11ir1I "¡ Alkal· de Victorlno Bo~ja. Ang nH1 l1r1w1n ey 9 ne llongot buhet se Sltyo Pu90, lsu g 11"911'º"9 l1karin buhet H P1"t1b.n91n, ne neg1ib.b1 d n1nump1 51 hertp n1 1lk1ldo n1ng kilniteng pa9p1pail1llm se ::':1' G~bl':.~b~~~:~~::, ~:~~: tendente ng m91 Di Bi"ytg.an A NuweH Eslhe.. KABIHASNAN .. Sa Buhay Ng Mga 'Mamumugot-Ulo' l 1>111<:>1<:>1xu luwing linggo ng u m<1gcr ncr kcrl<1klp ng pah"TCl!llang BAGONG BUMAV 'l'""'19'"Pan: Manila Timu Blclg .. r 1.u1111no Tonu, Sta. Cru>, Maynikr Pa nMnl<:>n1alang limbru¡ian'. PSJ' Pr•u. S.,..,p0)..., Av. .• luuod Q1,1uon Ho:n1<11n•lnu9ol: !:ODIE flAÑOLA MEflC!:DES R. MACALALAG Pil<>k·Pan•a hanan G U GORIO R. HO~!:tlClO IC<>g~ wad a l ~~•uion9 •a Anur.•iyo HALACA NC, SUSl:fl!SYON 'fcillo"9 b uwi:i" .. r J.Da Ani0> nci b" Wa<\ • • l•u.9 '"º" t>oblc cint l'ICllCl'I" hn9 ip<><l<>d" I" ~CI ibonJ b<:IMCI NASABATID ng l1bat na DI· pakalak.i.a.¡ b)'alJl.IDID QC :takata¡o u m11 Ublib H pook ag mi• bundolr DI Siytra Madre et Kat1b1lyo. Azú· mo'y i11ng mah1bang banay 111 matibay na moog 111 sed· yang illaayo DI katalagehan :o1a rilaogenc Lusoll at sumasakl1w s. ma:• bl1wig111g Quewn, Nuweba E:siha, Nuwebl. Bi.Uay1, lslbel1 1t KagaYID, SI pusod DJ mga bundok na lto asroroon ang iba't Jbeng uti ag mineral, naglala· kiban1 mge punong·ll:ahoy et iba pans m.ga produktoq li· lru na keya1n1n1n ng m¡a kesubetln na kua¡ ma.kulruha .11.t malbabeba sa kapatacan ay 11111i1in11 melaking bragda-· ,an H keyamanao n¡ bellh. Sufllli't .la bbU. na kabttl· raog iyan 1t .sa pe.ata).uooa. a¡ llll• malr1bqoq matioarY I DI magqamit Upllll" 1111 mta nalrata1ong byuianug iyan IY ro.tulla· par1 sa k• pakauu na: m.(a mamam1y1n, ¡mg mga buu.dolr; 111 Siyua M1dre at Karabalyo •1 nananatiling hindi m1¡1l1w ng mg1 tlo dahiJ 11 ila.Dg Upa· uganlbeng si7uig nagaisilbing badlan& sa klnilan¡ pafPunt1 roon. Iaiiwuan r>g mi• n1n.inira· han sa kapatagan • l!t mga liblib at matatarilr: na p1nig ne Siyer1 M.adre al K.arabalyo SI pag·ll•c ng ms• ilo .u mga te.:mg·bundok na nanlniraban doon. Basam1't wal1ng tiyek o.a ulat na mape¡bebatayan, Un1t1y1 •• aa¡ me• tao~ buridolr: na lto ay ubot N 100,000 bu.mi¡it·lr:umulen¡. K8DllaDI 11 tauh&luy•n. aD& mte. ito ay D1D1umutisy ria btul1d ng tloog kltutubo 111 siylQI me• buna-unahaq 11anir1hln dito SI K1pulu1n. Watak-watllr: at may kHyl· kanyang mumunting kabarien, ang mga ito ay na11:lal1ban·ll· han at nagp1patayan kapag nagkata.gpo. Ang utos ng mg.a kinikilalang "bari" ng bewa't b1l1ng1y 111¡ tangiDll bales st ktniyanf mga nasasakupan, .at eng sinumang .hindi kaba· laag1y .na magawi s.a inu ri nilen¡ !Upaln ay itínuturing na k11way at walen¡ pu¡ i· min¡ pinapatay. Sa mga taoPg·bundoll: o¡ Si· MAGASIN NG BAGONG BUHAY Slnurat ni H. ALFONSO GARCIA Jeta M11lre at Xarabalyo, an.a higit na kinatatakutan lll la· hat ay •ni m¡a Dongot na ang kU:apllan ay 11 dakon¡ bil111n1·silan¡1n DI Nuweba l:-~ba naninirahan. Bllita bibng mga 'mamumugot·!.llo', &n¡: mga ito ay iniilagan ng h1h1t, maging ng mga katul1d uilang t1ong.bundok o ng mga Kri&tiyanong n.aniniraban sa hpatagan. Nababatid ng mga nasa pa· mahalaan ani kahalagahan sa atin.g kapamuhayang pim· hansa kun.g: ang maiilap na llongot ay mapaamo. Ito la· mang ang mabisang paraan upang au1 mga nakatagon¡: kayarnanan n¡ Siyera M& dre at (Stmdon n pahi1i4 4) HULYO 21, 1957 Ant "hukbo" na ""''"'"'''' sa ltaayuuft 1t katahlmikln n9 m1l1w1k n• 1u,.i1tt ti· n111l1w1n n1 tlli'I ll• hlot n• tin1to•1n1 umaabot h1n901ng 11 Nuwirba Bisklya. Ans nan unan11 h1n1y ay 1n9 m9t1 kewal n9 BCT na n1k1hhnpll 11 Abaka, kaum1 •"9 m91 ixryodlst1 buh&t sa Maynil1. An9 m91 nakatayo sa dakon.g llkunn ay ane bumubuo ng Con\mando Unit n• p1wan1 llongot n1 n1saundat1han. Isang Kaugaliang Pilipino ... "PAGLIGAW" Sa b1ryo Hinundyan, layte, .. p11g nais ng isang lalakl na rnapangasaw1 ang isang b1ba1, hindi siya rna•apupunt11 sa bahay ng b•bae .t hingin •ng •any1ng k•may upang p••asalan. S• h•lip, d•p.rt ,;yang rn•gp•punta ng iW1!5 ••ibigan (jwng Abay) upang m1rn1nhi• pira w ••nya. S. pagdal•w ni ito, ang •bay ay rnagl•lagay ng b1ry1 o pi1ong papal 11 isang piafo at ihahandog ito 11 magul1ng ng babu bilang tanda ng pagnenai1 K!~YS:"?in~·~::;:h;~ ~·~~j¡•;¡:::1~n:n;ªb!!~!, ana .. eng lal1•i'y malayang makaliligaw HI kbea. lub0'5 n• metanda hysa maraming kaugaliang Pílipinong umiiral hangg11ng ngayon ay ang paghahandog at pag-inom ng - GINEBRA SAN MIGUEL Sa loob ng mahigit na i11ng d11n9 taon. GINEBRA SAN MIGUEL ang paboritong hineb..11 11 Pilípinas. lto ang nakap11gdulot ng higif na k11iy11han 11 lalong ma:raming •epM•h•n at mga pagtitipon sa mga: nayon at bayan w buong kapulvan sa:po119ka"t n19-Hbo11yo ang sarap ng mga inumin ~ung may G INEBRA SAN MIGUEL. l=.':.:C.raci'" 151. oZPM. Martes. t1r.a-1:00-•:•sl i·sang produkto ng DI: 11b!; "La. Tonddla Orand Amateur C"ll~S~" SI. DZBB, Lln110. Ui;a-~:3G-6:30 na: tabl. LA TONDEÑA, INC. KABTHASNAN ••• K.11rugtong P11111 Sa Kapakinoban9an Ng llansa, Kailangang Kumilos Ang Pamahalaan Upan9 Mapaamo An9 M90 UOft80I s..daJ10 •1 iaapUia•b&Dp.o n 1Uuwil1d ng ltuoq b&BM. Subali't H hin.ba·baba 11¡ pa· 1u1bong nagdaan, 110011 laman¡ 11ü:ar1ang taon nagta. 10011 ne ilang m11 lider H t..ol·pueona: bumalibt 11a pagp1paamo sa m.ga Dongot up1ng ¿tJUn •as m¡a ito •A isang pamumubay na k.lbalintulad ng pamu.mu.h1y n¡ m11 Kristiyuo. Sa pa¡luklot " k1pa.aty1tti· han lli Alblde Victotino Borh 111 Pa11t1btllllD, Nuweba E6ib1 llOODI 19$6, 1111 "pa¡ - pipumo" sa m¡1 Doligot ay aaJN1bil1ng sa rnga pangunahiD¡ p1l1luntuaa11 n¡ ll:ualull:uyang 1cb:p.ini.struyon n¡ nabu&&il na b1y111. Noong tagian n& llil56, ilan¡ buwan pa lam111g n klnyang panunungkulan, biruimak Di Al.kald' Dorja an,g lahat ng panganib at ang bi!"ap ng tatlong araw a.a pa1lalalu;d at dinal1w an¡ aiga Dongot .H pook H · kaaiJaog kin1lalao111. Kasama ai G. lsma.I Limaogao, bao¡ Uon¡ot na lumaki u bbihasnan al kasalukuy1n1 Superintendente DI m11 di-biny1g1n SI. buong J1lawig1n, na siyang 111gsilbing tag1pama1itan, sin1lung1 ng pan1kat ni Alkalde 80f"ja na kinabibilangan ng ilang mat1taas na pinuno ng Pantaba~gan, ilang hwal ng ti:t BCT at mga pulis pamba~'"°• ang matarik na 8,000 tabmpakan¡ ituktok ng "Pangi, \ 1 1 kay1n Pak" at nUJpagkita IF:ay Demp•JI Gwni1d, ang iti· nuturing na hu'i ng mga Doncot n Sityo Ahaka, sakop ng Pantabang1a. Sa uuog p1gdalaw n1 iyon, ipinld&ma ni AllF:alde Borja 111 m1.1 DoQ&ot ang IF:ahalag1b1n at IF:abutihan pan SI k1nila llun¡ 1ila •Y paiilllim sa pamahalaan ne Republik.1 at sa gayan ay sumapit H tanilang wli&id 1111 kapayapaan, kabibuneo 1t lla¡lnhawabaa¡ ti· .o.atamasa 111 mga mamama;-anc aaniDiraban 11 tapatagan, bag1y ria sin1ng-ayunan ng 1111• dinalaw na Ilangat. SI laob ng may dalawanc !inggong pananatili SI bundok ni Alblde Borj1, isang pamahalaanc may uring demokratiko ang naitatag niya sa gitn1 ng kagubatan. Sa pamamagit1n ng b~yagang pagboto ay nahalal hilan¡ Alkalde ng Abaka si Detnpayg Gumiad, anc <latine "'harl" at kilalan¡ pa· ngunahing mandirigma ng mea Dongot. Binuo rln ni Allr:elde Borja an¡ isan¡ kauri ne sanggunia11g-nayon na binuCuo ng mga matatanda at pi:'.laka-matatallno s~ mga llOD· ¡o~. . Isaog nagtataglay ng pangalang Kristiyano, si Felix Cajucam, ay oahirang bilang tininte ng Abaka at isang nagngangalang Watang Pasi,guian ang kanyang naging katulong. Sí Tumbang Pasiguian nama11 .'ng nahirao¡ 11.1 tlninte ng ~1'hiiiiff······ILllA&.DI l'AJNT • OIL FACTO•T. INC. ,,.,...._ _ _ ''"'"'" Sltyo tJmabl al 11 lapnecn P&3iCUian ang nqiq P•DI•· lawa, Par1 sa Sityo ag Tuq •Y~¡ Tapaq:o Puigwan aq naging tinlnte lt si Si-AD; Pasiguiaa ani kan,ang panga. lawa. Ang llagawaran ne pulltya na sl7ang mangaqalaga 11 kaayy..san at katabimilr:an na: Abaka ay itinat.11 dJn ni Alkalde Barj.1 •l i.san1 na,cn..ca· n~alang Dionicio lúa11aw1n ang naatuan billDI Chllff of P•llce. Talloac: .Don¡ot, sina Kana¡1rn¡ Kaanawan, lng¡a Gumy"d at Domin1 Gabufin ay nahirang bilang mga puli.5 na kak:itulungin ni Chlef Dionicio K11naw.1n sa kanyang ¡iaglilingkuran. Sap11ka't ang halos lahat ng mga lalakin& llongot ay nagmamay-vi ng mga baril na nasamsam 111 mga ito sa mga napatay Dilang mga kawal H:.pones noong pi· n:ihon ns: digmaan, ang lahat ay pinapanumpa ni Alkalde Rarja bilan¡ kuawad n¡ Cl•lllart ·Cornmando Unlt pa¡kata· ;>os mairebistro an¡ tat.ak 1t bilan1 n¡ mge sandatang inilngatan. Si mga . kawaning 11onggot na nabaQ,J¡it, dadalawa laman1 1ng tumatanggap ng pabu7a sa hnilaq paglilingkod, Buhat 11 kaban¡.tJayan ng pamahalaang probin· slyal ng Nuweb.1 E!liha ay sumasahod buwan·buwan si Al· kalde Dempayg Gumiad ng halagang P'20, al si Kaanawan ng halagan¡ PIS naman. Sa laob laman¡ ng isan¡ SI Dionisl• KMftlW• .. "PUIMI "' pvll•r•" ng Abeka, .. "'" 'º"' w1l"i'r tu.nat•I.,. H iiang paklklhamok. N1tututo nartti kumil.111 Jnsr mga llongot sa Kl"istirtrdmto 11 l"elihiyon. Kuhe •n¡ luawan nang biny.1g1n .1n1 bunsong 1n1k ni Alk1lde. Demp•vv Gumiad na eng nagh1wak .ty an1 1umulat n9 artikulong ito. An1 n.11b.11bH at nagbwhos n1 tubig ay 1i Su~rlntandanta Linun111n. P.111unctd H kau11· ll1n n9 "'t• llontot na .1n1 nlnon9 ant n.19billit•'f' "t P•· n9al1n sa ~lny....,.., ant bata ay pinart9alanant "LVI". MAGASIN NG BAGONG BUHAY .... Porodc:¡-" ng Kababoihan Gng. Bading JJc Lcon Eraña WASTONG PAGPAPALAKI SA MGA ANAK . eakikipanayam ni Ma. Salome Tonsay' KUNG mayroon mang ba· gáY na higit na kinagigiliwan si Cng. Am:ida (Bading) De Leon:Eraña, iyan ay walan,g itia kundi ang nauukol sa kan· yang mga anak. Para sa kan· ya, ang pagtuturo at pag-aala· 11 sa mga ito ay walang ka· a:ing-halaga, bagay na kung !iya'y pamimiliin sa kan}'ang gawain sa tanggapan al sa ta· banan ay nakahihigit ang kanyang tuntkulin sa taha· Kungiisipin aysino naman¡¡: iDa ang hindi magkakaroon ng damdaming tulad ng kay Aling Bading? Subali't. may pagmamahal sa anak na hindi tumu· tu,gon sa lunay na kahulug:in ng salitang pagmamahal. Manmi ang nag-aakala n:i ma· papag-aral, mapalaki al maha· lik·halikan lamang ang mga t1nak ay sapat na. Nguni't ling pamamaraan ng paghubog sa mga anak na isin.asa.gawa ni Aling Bading ay siya niyang n~tutuhan sa kanyang pinaka· mamahat na ina, ni Donya Nareisa Vda. de Leon ne l.VN Pieturu. Si Alinf Bading, bagama't lumaking wika nga ng iba ay "may gintong kutsara sa bi· big", ay hiodi natulad sa anak ng ibang may-kaya na "Jayaw" 11 ·lahat ng bagay. Oo nga't naibibigay sa kanya ang kan· yang ibig nguni't ang lahat ¡¡y may hanggahan at di luma· labis. Al nang lumuntong siya ~· sapa! na gulang ay sinanay na sila, tulad ng iba niyang bpatid, sa pamamahala ng kanilanc hanap·buhay. Kaya uaman gayon na laman& ang kanyang pasasalamal al nahuHULYO 21, 19S7 bog siya sa isang paraang n•i· 111a na pinakinabangan naman niya ha nggang sa mga paM· hong ito. Al dahil ~a aral na natutuhan niya sa k¡u~yang ina ay may kalwiran siya upang hutukin din. an.i: kani· Jang mg:a 'anak u pamama· raang tulad ng kanyang naranasan. Ang lima n:: anak ni Alini::_ Badin¡ na sina Nenita OJ taon), Paqu in~ o Uuloloug (11 taonl, Flore nri:a (9 na t:u;nJ, Joselito (6 n~ taon) al Nareisa (3 l~o~. ~t anim, ~a buwan) ay i;1n1g1s1ng na n1la !!.i isang pamamaraang mai:· mumulal sa mga ito upang makilala ang linat:iwag na "lungkulin". Ang lima n:: bala ay m:iy sadyang oras n:a iniuukol sa p:ig-aaral ng leksiyon. pagsa· s1nay sa piyano at mai::ing s:i pagtulor . Sabihin man at hindi ng kanilang ina, ang mga batang ilo ay nasanay na sa ¡:iagtulog sa tuwing ik:a-9:00 m;: gabi. Kahit na ano pa :ang kanilang ginagawa ay binibiliwan nila up~ng tuparin :ang bilin ng ina; · kung hindi :ay tiy:ik na makakagalilan sila Talal(a naman y:atang Jik:as na sa n~ga hunso ani: pagi¡.::ini: "pilya". Al ito ay n:ingyay:ari rin sa mga anak ni Aling Ba· ding. Si Xarl"isa na siyang pi· nakabunso. ay siyang kal3b:rn ng mga kapatid. Siya ¡ing "reporter" sa lahanan ng mga r:raña ons na may kapatid na sumuway sa ipin~s ·uut<1s ng kanilant! mga magulani:; Ang isane nakatutu"'ªºI: nabanggil sa amín ni Gng. Eraña ay ang pae:babawal niya Sii 1r:any11,g mga an1k na mag. b:isa ng komiks kung panahon ng paf -aaral. Buo raw ang lranyang paniniwala na sinu· rnnod siya ng mga bala, kaya naman palagay ang loob niya. Nguni't itong si Narcisa ay si· ja palang mabuting manunubok kung ano ang ginag:iwa ng mga kapatid na nakata· .tanda. Dahil kay Narcis:i ay 111tuklasan ni Aling Dading na "nakapaspupuslit"' din ng komiks ang malalaki niyang anak at n.1t:habasa ang mga ito kahit orns ng pag-aaral ng lek~iyon. Si Narcisa ni::a ang nagsumbong pagka't alam din nito kung saan ·itinatago ng mga kapatid ang mga ko· miks. Jyan ang isa sa mga karana· sang mahalaga para kay Aling Bading. N¡:uni'I sa kabila ng bhat, ang bawa'I sandali sa piling ng kany:anc mga anak ay pawang mahalaga al kalu· gud·Iucod. Kung wariin daw niya ay lagi siyan¡ naiinlp al hindi mapalagay kung nagda· r:ian ang maghapon na hindi niya,nasisi~ay;in ang mga bata. Katunayan, bagama't siya'y isa sa mga pinunong tagapag. paganap ng LVN Pictures ay niinamabuti na niya ang ka· lahating araw Jamang na pag· pasok, mula sa ika·8:00 ng umag:i hanggang ika-12:00 ng tanghali, upang sa hapon ay n1 ~kapiling nam:m niya ang kanyang mga anak at nasa tiahay din siya upang suma· Jubong sa ,!lagdating ng kan· yang kabiyak. Dahil din sa labis niyang pag-aalala sa kanyang mga " nak na iyon lr.uoc: .ka)'a M Ang limang anok nina Dr. at Gng. Eraña, Mulo sa kaliwa, ha,·apan: Nareúa at Josdico. sa. likuran: Paquing, Florencia at Nenita. Gng. Eraña ay hindi mahilig maglakbay ~a malalayong pook. Natatandaan niyang ?ninsan -siyang napasama sa kany¡mg kabiyak nang ilo ay flumalo sa panayam ng mga d~ntisla sa Miami, Florida noong Nobyembre, 1955. No~n ay pangulo si Dr. Eraña og Philippine Dental Assoeiation. Nguni't hindi naging ganap ang k<lnyan,g kasiyahan pag. k~'t sa lahal ng sand:ili ay nag-aal:lla siyani:; baka kung napapa:ino ang mga :inak niya rito sa PÚipin:i·s, lalun¡¡'t ka· likutan ng mga iyon. Al da· h1l díto ay umuna siyang umu· wi sa kanyang kabiya'k kahit liindi pa lapos ang panayam. '" Natalandaan din niyang naulit ang kanyang paglalak· hay nang siya'y magtungo sa Tokyo noong bagong pasok ang 1956. Muli siyang nagta· wid·dagat nang idaos ang Asian Film Festival sa Hong. kon¡, at kamak1ilan lamang ;,y sa Tokyo naman nang idaos doon ang katatapos na Asían Film Festival. Nguni't hindi uga siya lubhanc ma'bpagta· gal sa mea pook na iyon da· hil sa kanyang pag·aalaala. Pi· 11akamatagal na a ng dalawa han?gang t:itlong lin,ggo. _ al umuuwi na agad siya sa sariling bayan. Tungkol naman sa mga ka· ranasan ni Gng. 'Er<1ña s:i tang::apan niya sa EMA Building ¡¡y pare·pareho :iraw·araw :il wala.siyan¡; m:isasabing pag· habaio. Maya't tnaya ay may luma\apit ~a klnyang mga may-ari ng sine sa mg:i !ala· fSundan .a pahina Jl) UfYOlfG J:AL1CTASAll AllC AMUIG LAYUHllf Sii rJRtsTOHC 'f'irtstont TIRE & RUBBER COMPANY OF THE PHILIPPINH. =~~L~D ';º~:u~w ~~~~ i:I,,.,. . .. _ ... ~ . 1V>Ul» ··••O O, ~ ~- 5 . :.'Jbinalita ng Pangalaw1:1ng Kalihim Jose l\I. Trm1dat. ng Pagsasaka, na ang Piltpmas ay hindi nahuhuli sa mga bansa sa Europa sa paggamit ng ~\~~~rªa~1º~~!~~1ª:0pal!;0~ ~~:¡:a~~1~tn~ µilnasakatuparan ng mar~ming magbubuldd ang itinuturo sa kanila." Sinabi pa ni Trinidad na isa lamang sa sampung magsasaka ang nagtatcmgkang sumubo.IC sa mga m.akabagong panwmaraan sa pagtatanim ng palay. Kung gayon, siyam sa sampung magsasaka ang ayaw umani .nang masagana. (lsa pa sa mga dahitan ng pagtaas ng halaga ng bigas?) "Sinisi kagabi (Hulyo 15) ng daling Espiker Jose Yulo na kandidato ngayon sa panguluhan (LP) ang kasalukuyang adminfstrasyon dahil sa kakulaogan ng sapat na asukal para sa mamamayan at ang patuloy na · pagtaas ng halaga niyon." Kailan ramang ay namudmod ng mga supot •g asukal ang dating ·Espiker sa m ga m.amamaha. yag. lbig naming maniwala ngayon na kiingdi man kinapos sa asukal si G. Yulo ay nasaktan naman an~ kanyang bulsa sa ginawa niyang pc¡mimigay ng "matamis" sa mga r eporter. "Sinabi kahapon ne- Pangalawang Pangu_long Leonardo L. Garcia ng Hunta na ang panukala ng hunta munisipal na Pl2-milyong proyekto sa mga daluyan _ ng tubig sa Mayr.ila ay mahigpit na isinasaayos upang masimulan sa lalong · madallng panahon." (Hulyo 16) Anano isang taga.Sampalok: Matagal na, bago pa maholal ang. mga nasa kcualukuyang hunta, ay bumabaha na rito. ILAN SA MGA BAKAS NI "WENDY" NAGKALAT ANG BAj'IGKAY SA BAHA SA PANGASINAN 230 Na Ang Natagplrnng M.~a Patay 1,000 Pa Ang Di Makita Ng Mga Kamag.&.nakan Sa Tubii Na Lampas-ulo 75,>00 ANG NAHAHARAP SA TAGGUTOM Sa 28 Bayan Sa Ba~angal!I Lamang Na Sinalanta Ng Bagyong "Wendy" Isa na namong mol.aklng "dagok" kay Huwan de ta Krus pogkaraan 119 trangkaso! Anang Panguloni Eulogio Rodriguez ng Senanacto: "Sasabihin ko sa Pan,guJong Garcia na hindi ako mag-aangat ng kahit isang daliri upang ako'y lu!"abas ~a .kombensiyon para _ sa tianguluhan, ngunl t sasab1hm ko rln sa kanyan_g kapag ako'y pinili ng mga. tao ay wala na akong magag&wa kundi tanggapm ang kandldatura." Sabí naman ng Pangulong Garcia : "Si G. Eulo~io R-0driguez ay hindi kandidato sa pagkaPresidente." . i{ung knmi ~ng pon!'.J'ulo, ito ang sasabihin na.mm: S. ~- Eulog1 0 Rod¡tguez ".ly kandidato sa pogka-Presrdrnte. ( pc.:gka t ayaw naming nw satm19 kami'y may kinatatakulan.)-GRF N1n1 bp1n• y¡,min ni RM ang itin¡,bg niy•ng lupon9 11¡,95uri , . mga gaw•in ng NASSCO il•ns 11r•w ba90 siy¡, nanumpa u pagki>·P•ngulo 119 ~epublika. Mula u kaliw•: Jos. A. IHrnales, Elieio J. T•nnlar, tagapangulo ng h1pon; JtM, Felix P¡,djll¡,, Jesus Baft¡,d, H. ll. Ulpiano Sarmiento ¡,f Pedro V. Aguilar, Sa mga baltas ni Magsaysay Kabutihan Laban Sa Kasamaan ni CARLOS C. MARCELQ IPINAHA YAG ni Embaha· dor Carlos P. Romulo noong Disyembre, 1!>53: , "Kalihim pa ng Kagawaran ng Tang¡ulan1 Pambansa si Magsaysay ay sinugpo na niya ang pagbabangoo ne: mg1 komunista H Pilipinas sa p•mamagitan og pagbabagollg-ta· ta.r: sa hUkbong sandat•han at paglal• yo rito sa pulitika. Hindi siya naglumagi sa b ngga. p.lln kundi n•gtungo sa lararu::an at nakilabang kas.;ma ng kanyang tnga b 1nl." Kahit nan.g maging Pangulo ng · Republikaºy ipinagpahiloy ni RM ang pa~baka sa mga komunista, ncuni't bindi sa marabas na .paraan: sapa1ka't binigyoin níya ne pagkakataonc maki pacbacong bubay ana: mt• "kaaway ng. paml· h:ilu n". Kaipala, sapat oang katunay•n ng tagUmpay ng Pangasiwaan ni RM bbao sa Pul1lian ang kusang pagsuko 11i Luis Taruc, n1ging supremo ng Huk, al ng maraming kagawad n,g Hl\1B sa loob ng nakaraang tatlong bon. Aog iba u kanila, na napawalang-sala na hukuman, ay tumanggap ni ''handog" na lupa sa mea pamahayan ne pamah1laan. Nacmalasakit ·din ana: "Idolo ni Bayan" sa kapakauan ng mg• bilanggo. Sa pagdalaw s1 rriga piitan ay dininig niya ang mga suliranin at kuaingan ng rnga preso. Nang walang kaabug·•bog 11'11 magtungo sa pambansang 1.ilangguan sa Munlinglupa, Rizal, si RM ay lumuluhang sinalubong ng naiting Kinatawan¡ Narciso Umali, isa sa mga preso roon Sandaling n;ikipag-usap si RM. kay Umali, bago na¡suri u mga baku· ran al tan¡,i:t'~P• " • r,.,,u1u. Nact. :vng ang "Kampeon n.r: ?.bhihirap'' lungkol sa Jfr nikita ni mea bil;inccong gumagawa ng mga bagay sa ka· may. Nagalak siya nang m• la· mang si Gavino Pule ng Lun· sod ng San Pablo, na naka· pagdusa na noon ng 13 taon sa taning na pa¡kabilanggong habang-buhay, ay n•katipof! Bag> m• 9h• lala11 n11Cn9 1953, ,¡ Sanador Mariano Jn ua Cuenca na tUmalikod H Lapiang Libt ral •Y naki1»g.kit1 lcly RM u tahan.:in nito u M.inga A\lt nu1 111 rningakong ma9t•ta9..,yo4 u kartdida1ur1 ng na9in9 K1lihim n1 Tanv9ulan9 P•mbanu u p•gka·Pangulo, ne '600 ipinadala si mg• ka· anak. At upang mapaunifld ang h l a1ayan nc mea 15,000 bi· · Jan¡¡o sa buong Kapuluan ay na¡bunsod si RM ng mga proyekto. Sa ¡lakikip1nayam H mga pinunon1 panlalawi1•n ng Palawan al ng Kolonya Pe11al sa Iwahig ay iniutos ni RM ang pagbibigay ng anim na ektaryang lupa sa bawa't napalalayang preso. Sinamahan nina Kongresista Gaudencio E. Abordo ng Palaw•n, Katulong na ·Direktor Eriberto B. MUa, Jr. 111 MAGASIN NG BAGONG BUHAY - m¡a Bllancruan, ·1.'enyente Henttal Jesu. M. Vargas (ret.), Dittldor Zoilo Castrillo n¡ ma• Lupaia at Komodoro Jose Fraoclsco ne Hukbona·Dagat, 111ahigit na dalawang oras na nagsuri si RM sa kolonya ·pe· rial. Jlin111;ubilin ni RM ao,g pag. tatayo ng tatlong tJagawaan rig mga paaralang pr•·f1bric1t0 e4 na · ipamamahagl sa mga nayon sa Pilipinas; pabrika ft.'? pagsasalata ng niga isda at iba pang produkto; maramihan,g pagtatanim ng kape; pag· papalagi ng aning palay at pagpaparami ng mga alagan¡ ba}'<lp. "Upang mapacbacone-buhay ª"' mea pinatatawad at pina· !alayanc bilanieo. nais kong magkaroon sila ng pagkaka· aong: mamuhay na mabubu· ting m1q11mayang may sariling kiniltita sa pamamagitan ng matapat at mabungang i::aggawa," ani RM. Natuwa an,g "ldolo ng Ba· ,:wan" nang iulat ni Direktor Bunye na nakapag-anl ng 54,000 kabang palay sa Iwahig ooong 1954; nakapagtayo ng :tOO ektaryang palaisdaan ng bangu.s at nakapagtanim ng lb,000 puno ne kape. Bago nagballk H. Maynila :w nangako si !Ud na ma¡pa,. palabas n1 P20,000 para lbili ng ~gong uniporme n¡ m¡a bilanggo, bukod sa 4,000 SU· .,c>t na patabang buhat sa plan· ta ng Miria Cristina upang mapaunlad ang m,ga patatfr mansa Jw.ilhig. Sa Pl!Csusuri sa mga lalawigan ay nakipanayam si RM "ª mga preso. Halimbawa, mmg maglibot sa Gitnang LuS-On noong Hulyo, 1954 ay isang •iras siyang nakipag.usap sa sumukon¡ tatlong amasonang Jluk na napipigil noon sa himpilan n¡ Unan¡ Purok l-Iilitar sa Kampo Olivas, San Fernan· d.>, Pampangga. fpinactapat nina Gregotia de la Cruz, alyas Kumander l.uningning; Romana Midel, .-iyas Flor, naging kabalitaan Iii Taruc; at Julia de Belen, ;.lyas Norman, naglingkod sa mga base ng HMB Sil mga Ol:abundukan ng Siyera Madre, tu "naniniwala kaming maraming nagagawang mabuti ang .. ! ., ... ... ~ .... ::... ... L-~~~-.:5 HULYO 21, 1957 pan¡aslwaang lto aa ikauunlP.d ng mea laca·nayon." NaliliNng sa mea .indu1· triyan¡ pantahanan haban¡ napipiit, siaabi ng mga amasi> aa na nasisiyahan slla sa mal· nam na pakikitun10 sa kanila Jlg 0hukbo. N&ng pagpatalastasang ilan n mga pinalayang amasona ans nabigo sa paulit-ulit na pagtatangkang mapasok sa P:ingasl .• .. n n.c Ka1alingangBayan (SWA) at iba p:mg sanRaY ng pamahal1an ay nanga· kong tululong ang "Kampeou ng Mahihirap". Nabatid din ni RM na ma· ramlng usapln ng. mea Huk an• nabibirn.bin sa hukumane 11nanc dulu¡ an ng Pampaoa· r.a dahil sa kakulane:an ng hu· kom, na, 1Uiinip na ani: napi· piit na mga Huk sa paghihln· tay n¡ paglilitis. Kaya itina· cubilin ni RM sa Kalihim ·Pedro Tuason.oni Katarungan na magtalaga ng karagdagang hukom doon. · At nani- malaman ni RM na l".46 lamanc ang nakalaanc gugulin fil htlong oru na pagkain sa machapon n¡ bawa't bilang¡:o ay iniutos niyanc d:.igda¡.an an.g rasyon sa hala¡ang piso. Jyon ay kinatl¡ac ng hunu prc;binsiyal, ba1ay na iplnagpasalamat ne may 150 preso noon sa piitang panla\awigan ng Pampang¡::a. Kung lsasaalang-alang ang kanyang tungkulin al kapang. yarihan, pambihira ana: paf· mamalasakit na ipinamalas ng "Idolo ng Hayan" sa kapaka· nln ng mga Huk at 1 .. ..sasa· mang·loob sa hangad na m11k3y ang mga ito sa. 1natuwid na pagbaba.g buh11. Maraliil, sapagka' .1~"1:.ilig slyanf pinakamabis:· sand;at¡, !aban sa kasamaan ang kabutihan. Ayon kay o\melit;a Reysli> C·uz, bínalakoni RM na suma· m.-. sa hnya sa Kabite upan¡ "11.unin" si Leonardo Manicio, alyas Narding Putik, Júlabot n.i lulisan. Nguni't nang sabi· hin niyang maaarlng hindi matagpuan si Manicio ay nagpadala na lamang ne sulat si RM at tinipan iyon kahil nan. "(SundaH sa pahil"lll 14) SAN6KAP NA NA6PAPABABA N6 LA6NAT SA •t:tf l.llJ..ikle• •4'i''M'M1• @=IASPIRINA HIGIT NA MABISA KAYSA "KABABALAGHANG LUNAS" Pagsubok na ginawa sa 150 Amerikanong ·Abiador ay nagpatun1y so kabilisan ng CAFIASPIRINA sa pagpapababang lagnat. Mga pagsubok sa kÍinika na i:;inawa sa isang himpila.n ng pa.liparan sa Estados Unidos sa 150 Abiador na blnabagabag ng lnfluensa, bronchitis at si pon, ay mag· patunay na ang tampok na sangka? rig bagong Caria.spirioa.ay pin aba baba ang lagnat ng lalong mabilis kaysa mga tinatawag na kababalaghang lunas o "antibiotico." Ang kinalabasan ne pagsubok ay nagsasaad.din na wala!lg masamang bungang naidudulot, na ¡Jaminsan-minsan kaaglbat ng"antib1 otíco." hato! ng mang¡:;agamot, na naedudulot ng dagli at bilonayad na einhawa. Al bago ninyo namalayan, ane kirot al sakil ay napawi mt pati ang pamimigat n¡ kalawan na laging kaagibat ng sipon. lagnat o saklt n¡ ulo. Upang masugpo ang lognot o sipon al muling sumiglo ••. laging lumunok ng - PINIRITONG MANOK Mg• u ngkap: l manok (3 libra) ~ tasang mantika l 'h tas;rng arina 4 na kutsarang toyo kaunting p;;minla \í kutsaritang paprika 31<.utsi.rilang ka!~ n,e kalamansl Pu•ua ng p1gluluto: G:iwin ang manok. Tilarin nani: ayon sa ibig na laki ng mg;1 piraso Jbabad sa toyo at kalamansing may hnnting paprika al p¡¡minta sa looh ng isan¡; oras (likman upan¡; mrlaman kung lama na ang lasa). P:i.gulungin sa arina ang rnanok Painiting rnabu(j ang mantib al pap:ka1apos ay ipirito ang pir;o-pi;·asong m;1nok (hinaan ang :i¡my upang hindi ma~unog). JJ;,nguin kung inaablanc luto na ang Joob ng rnanok. ll~:iin anr.:. 1~;innk na may kasamanr. ketsup al pi1mmr _.-: h 1niwa nang nrnninipis op:m¡:: m:i¡::ing lalon.i: mas,ir¡¡p an¡; pa¡;kain ng inrong mga kasambabay. "TOMATO ASPIC" ~~ kilong n:pt1lyo 1 ~-2 t;isang ka\Js ng kaimtis (de lata o s.uiwa) <1s in al pamint;1 3 kuti;¡¡rang mayonesa J sobre ng gulaman (Knox gclatin) l maliit na ~ibuyas 1 kulsarang katas ng kalamanú P.iorun ng p19luluto: Busan ng mainit na tubig an¡: repolyo. Hiwa·hi· wain nan¡: pino pa,gk;.tapos. Jlagay muna sa isang pinggan. lhuho an; gulaman sa isi'.lng ma\uko1n na pinggan. Samahan ng rnalami¡:; na katas ng kamatis (lf: tasa laman:). Painitin an: r.atitiran1 isang tasang kabs ng kamatis. lbuhos sa i:,ulnr.1an, haluing mabuti uPang malu· naw. Timplahan ng kaunting iisin al paminta, lhalang huli ang katas ng kalamansi. Jhulma sa isafij; kudradong sisidlang may guwang sa giloa. Hintaying mahuo. Kung may palamigan ay palamigiu ang gulaman sa loob niyon upang mabuo agad. JJagay sa isang malaking pinggan ang buong guJaman al ihanay sa paligid ,mg hiniwang repolyo. Isalin ang mayvnesa sa gifoa ng gulaman (tingnan ang larawan). layos an,g sibuyas na hiniwa nanc pabilo¡ sa ibabaw n! gulaman. Maaari rift namang samahan ng letsugas an¡ dabon ng repolyo kun¡ ibig. MAGASIN NG BAGONG BUHAY NDt.f'o•ollll""•• hlr'",;" M T•••'•• ,..,, .. ,_ .. s. .... ,.m ... (K1ru1ton1t &a k1butihan1-p1l1d, ito •Y ti1luluDUID DI SI ngayoD sa p1¡l1l1g1y n1 'g1mot SI mi ta r.g · unnol p11k1ltbu nito sa m1Uwan1g. An¡ pag·iingat UI ito IJ tln1tawa1 DI "Crede's prophylaxis". Dati-ratl, ito ay iUn1taiubilin P• ng b•· tas n¡uni't n111on •na: P•I· J.;ilag1y n¡ ¡amot sa 'mita P•Bkapanganak 1y gin111wa 111 !I lahlt IUDflllD. Bukod •• 1 ito, ltll mg1 iropeluiyon ne gonr rhey1 ay Dab1baw1,11n ni r in dlbil SI m¡a 11mot DI ~ulfa at pnicillin. Kuni:: anc m11 inata ay m1y irnpeksiyon DI gonorbey1, klllu1gan ang _ ">a,limit na pa¡li· linis nito al ineksiyon ng penidllin 1yoD sa payo DI mangga,g&mot. Ingatan d!D ang Ang isang tao ay bilangang maging maingat sa P•lhatol sa isang kamalian. Hindi nar.;irapat ang pagbibigay ng parusa kapagdaka. Kailangang '°aetimbang-timbangin muna ang lahat ng mga bagay na nagbibigay kadahilanan, tulad halimbawa ng kanyang p.ininiw;la, kahinaan, pagkatao, al ang kaugaliang kanyang kinagisnan, bago bigyan ng karampatang parusa. Sagulin ang sumusunod na mga katanungan upang mabalid ninyo kung kayo ay r.abibilang sa mga t'aong makala· rungan sa pagpapasiya sa kamalian o kahinaan ng inyong kapwa ... 1. Madali mong kinagiliwan ang isang taong iyong nakilala, subalrt nabigo ka ba 11ang siya'y makakilala mo nang 11,1busan? 2 . Nakipag·isa o umanib k.~ ba s; isang samahan al pagka1 ·apos ay iyong pinacsi~ihan? · 3. Madalas ka bang magkr:.roon ng damdamin sa iyong k.akilalang lalaki o kakil;iang babae? 4. Ang ilan bang mapapait na karanasan ang nagbubunsod sa iyo upang madamay $it iyong pagkainis ang ilang taong kabilang sa gayong lahi o paniniwala? 5. O ang pagkakaroon din nila R!I: mga ugali at asal·na tulad ng mga taong n.rigmg dahilan ng iyong pagkasawi ang nagbubunsod sa iyo up;ng sil:l'y ibilang sa iyong mga di:pagkakatiwa\aan? , 6. Madalas mo bang natut~1klasan na kaya ka lamang pinakikisamahan ng mg; t:iii ay dahil sa ibig lamang nila angiyongtulong? 7. Madali ka bang mapapaniwala "sa ranlabas na kaanyuan ng mga tao? 8. Nakikisama ka ba sa mea taong walang sinasabi, ng rnga mapang:amkam al ne mita makaharing tao? 9. Ang hindi mo ba pag-iingat sa p;e:pili ne taong pagkakatiwaJaan ng iyc.ng mJ!a lihim ang nagiging sanhi ng iyong pagkapahamak hiwina? 10. Nabigo ka ba sa pagkil:.\a mO sa iyong mga kaibigan? Hindi ka ba nila dinaramayan sa oras ng kagipit;n? M;¡:a kalumbas ng inyof'g mga sagot na oo . . 7 .. . 10-nagp:i.pakilalang hiidi ka makatarungan sa pagha· tol sa iyong kapwa. 1 .. . 6-ba\ikan mo ang liih¡¡t ng kabnungang sinagot mo ng oo at isipin kung :.no an¡: dahilan ng iyong pagka· kagayon . . . . . . . hindi ka kaagad na;:papasya hangga't hindi mo nauun.;iwaan ang laaht ng mga bagay, n;ikapagbibigay ka ng daan sa mga kamalian, tinitingnan mo an!: m1p b.;ii;ay n~n1; wal:inJ! haloag ~g·iimbO~ para 5;1 urilin¡; kop.;ikan2n a"t natalanJi;gap ne iyont'sarili lilª ba~uhin an¡ ilan mon¡ ¡iaWaiwala, HULYO 21, 19S7 i;ng pagkakah1w1 ng iba uiiugka't ang ukit na ito ay Jubhang nakahahawa. Ang itnpeksiyon ng mira matA ilg malalaki nang bata ay maaaring bunga nf mga mikrobyo. Napakadaling maimpcksiyon an¡ mga mat1 sa pagkamot nito n1 msa kamay al maruruming dallrl. Kapac ANG 01818 AT LIKOD NG BATA Ailg dibdib ne sanggol ay pii1:bilog ang hus is. Jto'y mala· man at pantay sa magkabtlang tabi. Ang bulo sa dibdib ay hindi sukat makita ma\iban na lamang kung ang bata ay l'!apakapayat o kulang sa bumayroon nang impeksiyon, Ang balangkas ng dibdib kallancan ang Jalong maagang ;y binubuo ng ilaf'! bulo. Ai'll piigpapatlngin up1n1 maiw;- lcaalaman tunglcol sa mga bu· san 1ng pagkalat sa lalong ma- tung ito ay makakatulong sa 1tlang na mga bahagi nito. pagkaa\am ng nangyayar i sa Narinig na ninyo maohil na r;:a k:J~gdi~!a~~ ~;Y a!;P~~~:: an1 tigdu, bululon¡ tubi¡ at tawag na butundibdib o stu· bululong ay n1kakasama rin T1um. Sa itaas nito, sa m1gkau mata. Sa tigdas, ang m¡a · bilang panll ng sternum at r.11t1 ay napisipulang mabu- halikal ay lsang maliit na bu· ti, nagluluha al makakati. Ang .. lona tlnatawag na balagat liwanag ay iniilagan ng bata. (daviele). Sa magkabilang Sa bulutong-tubig at tunay na tabi naman ng bulullflibdib, bululong, maaari " 11mang na papunta sa magkabilang tabi, rnaging mapula nguni'l may at nahuhutok pasalikod ng guruga su1at kung mlnsan DI Jugo~ ay ang mga tadyang. k.amukha ng nasa balat. Sa Pitong pares ng tadyang malulubhang bulutong, ang natin ang nakadikit sa bu¡111gkakahawa ng mata ay pi- tundibdib sa harap at sa ·mga na~¡gagalin,gan Dg lubusang tin1to. .. ;1g na mga tinik pa&kabv.lal. (,piDes) sa likwan. Mi1 411•· wang pares ng tadyang an1 naka'.dikit lamang sa likod r.guni't walang kinadidikitan. sa harap. lto an11 mga tinata· \•.:ig na floatil'l9 rib1. Jsang parang haula nr buto ang nakapaligid sa mahahalagang nngkap sa loob ne dibdib, l:asama na rito ang puso at f'_ ng baca. Ang naghihiwalay sa mga sangkap ng dibdib sa mga nasa loob ng tiyan ay :!Rg "diaphragm" o lamantaJing. Ang kaliwang panig ng dibdib sa ibabaw ng puso ay 1nay kataasan nang kaunti, ~:ung minsan. Ito'y dahil sa paglaki sa karaniwan ng puso, o dahil sa m¡a iban¡ sakit at depekto ng puso sa pa¡silang 11.¡ bata. Nan¡yayari itong kadalasan sa mea bata dahil pa ~• kalambutan l\f •bu to. Kung minsan din, ang st•r· "um ay mataas kaysa kara!liwan at ang dibdib ª" lila m.ikipot. Ang lawag d1 10 ay plgeon chfft o dibdib·kalapl· ti at siyang pinagmumulan ng mga sakit na rick•h o kawa· (Sulidan ses pahina 2.1) ltang higit na nakapanan1bik at di-malilimot na k1r1nasan ang makapigil·hiningang pagsakay sai bangkang "sumusuba sa mabilis na agos" ng Talong Pagunjan. Kung minsa'y nakatatakot, ito'y tunay na kasiy1han para sa mga nagtu.' tungo sa Pagsainjan at fl bantog n1 talon nito. G1yundin, milyun·milyong tao 1ng nagtatamo ng kuiyahan sa araw-anw mula sa makapigil· hininga at ginintuang maningning n• DEL MONTE Pineapple Juice! :Tamasahin ang ba· wa't 91nintuang patak ng malasa at n1k1lulu· 509 na katas nai ito - sa lahat ng oraisl BRA.N"O PIN EAPPLE JUICE 9 . Para. Sa lnyong Mga Hapag ' 10 TATLONG DISENYON~:aA~!:u:::A~A:~~~ INYONG ~ :~,:1;;;1TA SA PITAK NA !TO. ~~~T:~SA KANAN AY ISANG SULOK NG BINURDAHANG . MANTEL NA NAKALA \~IT SA PAGKAKALATAG SA MESA. ~~l n~~~ª¡e::1.nca~:~~·a:~\i~~~i:! Tiangco ng Kabite. Suot niya sa larawan sa itaas ang isang eyelet na damit na may bilog na leeg at manggas na dolman . Nilagyan ·din ng tatlong andana ng laso sa íbaba ng dibdit,. Bu:laklakang damit na nilagyan ng lrombinasyong telang liso ang suot niya sa larawang ·nasa gawing kanan. Upan~ "l'along gumanda ang pagkakayar1 ay kinabitan ng 4 na butones ang blus•!, at sa palda naman ay magkatambal na buckle. HULYO 21, 1957 Mga Damit na Panlakad Dalawl\ng kasuotang yart sa mamahaling tela ang suot ni Lydia Golenia. "Chinese Cut" ang tabas ng nasa gitnan~ lai'awan ?,t yari sa itim na bridal satin. Nilagyan din ng palamuting kulay puti ang dibdib upang mapalutang ang kaganrlahan ne tela. lsang damitpan~gabi naman ang kanyang suot sa larawang nasa dulong kanan, jtaas. Pelus (velvet) na itim ang tela, na nilagyan din n~ kombi· nas.vong puti (brida! satin). May mahabang kola ang damit at mapap<o:1sing sa halip na ang r:iaka· palamuti ay ang puti, ang ititµ. ay siyan,g inihugis sa kola. Mnkikita S41nrnwtrn 1rng y1Jri mrng kfakiu111 ni Cadillo. rto ay isa sa mga m111>19 9nwa uiy(J. Bl!l:o<I $CI /1igil 110 maliuis M higit 11.a MOl>t4ri. "Y m(ll(IU.~ ))(J ro1y 11ri ll!l durak· 11a twlial ~o gili11gm1g ito 11g palü!J 11a ~a ~imu hJ°!I t i 1111~· !us u¡xrn:.1 i1J(J11 gk1$l;is ng mai$. KUNG htanggap lamang ng mabuling pagtingin ng "malalaki" sa pamahalaan, dih kaya'y pamumuhun;inan ng ilan sa ating mayayamang ne· yos>·anlc upang maipamahagi sa buong kapuluan, k'aramihan sa mabubuting imbensiyoni: Pilipino ay makatutulong nang malaki sa suliranin ng hpamuhayang-bansa sa hindi 1n;;layong hinaharap. Ang pagangkat-angkat ng ano man, sa halimbawa, oiy maiiwasan na. kunedi man l11busan n¡ng ma· ¡iuputol-bagay na siyang maio;ap;ig~patatag sa kabang·yaman ng ating bansa. Isa sa mga mapakikinabaJU:ang tul(las-Pilipino sa sangay 1\11 makinarya na tumatawag ng pansin kamakailan pa hindi lamang sa mga kanayu11an al kabayanan ng Nuweba E~iha kund.i pati na sa mga kalapit-lalawigan, ay ang kisici.sang sinimulang tuklasin ni Cosme Castillo ng Valdeíuen· t~. Lunsod ne Kabanatuan, noon pan, 1927 nan¡ siya'y makinista pa lamang ne kis· }dsanc ari ni Pedro Reyes ne ~liran, ng lunsod r ing na· l•anggit Tinuklas upang ip;inggiling ng maís, ang aparato ni Cas1illo ay higil pang naging mabisa sa paggiling ng palay. Subali"t hindi ang kinalababang ito ng pagsubok ang 11agpahanga noon. sa mga nakasak.':'i. Ang hindi halos ibig pani· ·1•alaan noon ng marami ay Kung paanong matutuklasan ;in¡ g.ayong kahalagang bagay ng isanc taonc umabot lamanc u ikalawang erado sa mpba· l.Jang paaulan. Wal~ng nalalaman sa mate· matika. hindi nagpaturo kaninuman ng pagmemekani· ko, si Castillo ay nakalikha ng isang mahalagang ambag sa .sariling siyensiya-katunayan ;iy ang mga kahigtan ng kany1ng imbensiyon sa mga kis· i;i.sang inaanghl pasa ibang bansa. Bagaman maaasahan sa ka· tipiran,laglayparinangka· 111asang-uri ng tuklas ni Castillo. Lib.Jn u panggilin,:, lahat ng piyes.a ne kiskísan ay hindi na kailangang angkalin. Halos Jahat ne bahagi ay yari sa rr.ga lrakal na •icr•p at tabla An¡ simpleng disenyo nito ISANG IMBENSIYONG PILIPINO ................ -.... ~1,. •• , ....... ~,._.,u,. - ., lalo"' .,,..hUMJ Ir.a.,.. detll IMll"Lt., • ........_ .. mr;' MrJWUtll llN ftll IMl:Nn.atabü:o. .... ,.n ., nayayarl .. ,.mamae&tan nt ,Ht1.tiaMeo1tl1lont mounlacl n.a m&ltlnarya nt t•k• • , W1l1111 lnlhahat.ftl ldmlkol. Jl.T.tiY\IMAH. MANILA l2 TiL.i ... oll ay isa lam.101 sa ma.ramin¡: hhi,gtan pasa gihnganc ea· wa sa Am.erika, Hapon at Jng· latera. Dabil sa ll:ayarian .na llP!lralo na ~.adyan¡ iniangkop ~a pangangailangan al hindi upanc makaki.sJús lamang, an¡ Hgas na lumalabas sa maliit na kono ni Castillo ay hindi na pai:papa(urang linisin ni !lilian upan.i maisaing. Bukod sa higit na malinis at hi· g,it na maputi ay ñiaha.s pa ang uri nr darak na buhal sa kiskisang i10. Sa makinang ito ¡¡y pinapa¡d.uaan ang giling 11an1 palay sa ilan1 uri ng "silid" na may itia'( ibang laki at hu,ei~. isa n.a rito ang silid n¡ mga blow•r na ta¡apagbu· Rod· sa darak, sungol, at tikit1ki. Aog mga bl-n na ito 1o1y may kanya-kanyang tasador :ipang mapag-awi·awi ang kaillmgang lakas. Mula pa noong 1950 na simulan ni e.astillo ang pama· ni,1hagi ng kanyang imbensi;.-on sa buong /alawigan at kar~t ig probinsiya, napatunayanc mabuti nang kumiskis ay niabilis pa kay.sa karaniwang yari u. isang bansa. An1 maliit na aparat(l ni Castillo ay nakagigiling ng mahigit pa SI 20 kaban sa isang oru, sa· r.1anta!ang ang gawa sa Hapon ~• Jnglatcra, halimbawa, ay . 16 laman¡. Sa tuluy.1n a~ nalcR¡i¡ilin¡ n¡ 2e,ooo bban¡ palay ang kiskisang ito b110 ma¡ hallli n¡ isang mah1lagang Rlyesa na umaabot laman¡ sa !'26.00; ang mga inaangkat ay }4ailangang halinhan ng piyegang nagkakahalaga ng P50.00 :;a bawa't 1,000 kabang magiling. I.sang paglutas st panga. ngailangan ang nagbunsqd kay Castillo upang yumari ng ganitong uri ng kiski.san na lubbang lapat sa mga b1nsang ang pangunahing pa1hin ay bigas. Sa gulanc n.a 14 na. taon si Cosm~ Castillo ay napili· 11o1ng ma¡ing makini.sta n¡ 'tis· kisan ni Pedro Reyes noone 1927; \ll'l"t, 11 dahil sa kani:anf kahiri.pan; at ib lawa, ay ()ahil sa kalikutan. (Nakalikutan ni Castillo na haluan ng tubig ang gasolin.a ng makina. Resulta; na.se.sanie ang daling 1<1akinista.) Nguni'I mula noong 1927 na baguhan pa lamang siyang makinista (a1 mekaniko 111. di nga kasi) hanggang noong 1g30 ay binagabag si C;i.stillo ng mga daing n¡:: mga laoni:: ugpapakiski.s. Maipa, masungot at mahilaw ang ka· nilang giling. At kalahating i:aldinr: palay pa ang naiiwan u kanilang aparalo. TaUong laong naging liman ng isip ni Castillo .an¡ ba¡1y na Jyon. Sa wakas, ang kasa· ~uta'y dumatini noo!'c 1933. 1\nc kiskisang nabuo niya nanc t.aon¡ yaon ay nas.a Mindoro ngayon, pag-aari ni Pedro Reyes, ang taong nag1.ligay ng pagkakalt1011 kay C.asiillo hindi lamang upang maging makini.sta at mek~ko kundi m;;:ging isa pang im· tentor. Noon lamang 1950 nai.sipan ni e.astillo na magbili ng tukfas niyang kiskisan. Si G. San· liago Gonzales n¡ Lunsod ng Kabanatuan ang una niyan.g ji:irokyano. Sa ngayon, 195'1, in lanian¡ .ai G. Rodrigo Pau· lino ne Sto. Domingo, Nuweba f:siha, sa maraming may pabilin kay Culillo. Hanggang sa kasalukuyan 11v hindi pa nananaog ang P•: riya ni: Patent Offic:e of tt. .. Phi11ppine5 hinggil ~a kabi· lingan ni Cosme Castillo noon ¡1ang Oktubre, 1956 na ang plano ay ginuhit ni lnhinyer-0 Eliseo Villitroman ng Laur, Nuwrba Esiha. Subali'l kun¡:: ito'y mah;¡harap laman¡ agad ng pamahalaan, malaki ang l•laitutulong sa ikauunlad ng ~ting kabuhayang pamban.sa. -'-I!!, Mu l. Leon•nfo MAGASIN NG BAGONG BUHAY Ku,~~ kas::~~~:~n ~:"~::~~ 1ao ar hindi n:igiging hadl.ing upang maisakatuparan ang t;myang 1bkilang Jayunin sa ?iuhay. Isa sa magandang balimbawa ay si Apolonario Mabini, na sa kabila ng kanyanl pagiging isang lumpo ay buong g'iling na nnkipagbak.i s.i kan)·ang sakit upang mai· handog ang sarili sa pagliling· kod u kanyang hayan. Si Apolinnrio M:ibini o si Pule, gaya ng tawag sa kanya ng kanyang mga kalbigan ay l:ilala n11 ng mga Pilip\no. Subali't bihira marahil an¡ nakababatid na ang k11ramdaman 111 Pule ay siyang n;i.ginlf bU· 11ga na: malabis na pagmam;i.· !111 niya sa mga hayop. Dapal :1111batid na mula pa sa kan· yang par:kabat:i ay n:iging li· kas na iyon sa kanya. Sa kll· nilang tahanan sa Tanau3n ay manmi siyang ala,gang mga uusa. Siya ang nagpapakain ~a mga harop na iyon. Kung s:a kanvang mga alaga ay may na.uHktan ay ktna§.agalitan :iiya ang kanyang n1ga kupatid sa paghihinalung ang. mga ito ang nagn1a\upit sa h:iyop. Pati an¡ oras ng 1ia;kain :iy na· kakaligtuan n::i rin niya kung i;linsan dahil lamang sa kan· vang m¡:a pusa. Kun2 mga araw na walang ;>asok, -si Pule ang nagpapas· 1 'll ng kanilang mga kalabaw ~a bukid. Sa kanyan¡ pama· onaslol ay hindi ni)'I klnalili,g· laang dalhin ang tirador na ~;ya ang gumawa. Bago umuwi sa kanilang bahay sa ha· pon. itinalali muna ni Pule sa lilim ng isang mal::ibay na punongkahoy ang mga kala· baw na ::ilaga at siya'y kasama ug kanyang: m:a kapuwa·bata na nanlnirador ng mga ihon u bukld. lto ay n.:ikagawian na niya sa tuwing siy>i'y mag. papastol ng m¡a kal::ibaw. Da· hil sa p:ig·uugaling iyon al s::i malimil na di niya pag·uwi sa takdang oras ::iy mad::ilas lU· Joy siyang makagalitan ng Xanyang ama. Ang malabis na pagkagiliw ni Pule sa mga hayop ay ti· riaglay niya hanggang sa mag· binata. Maging sa Maynila, nang siya ay tumutuklas n& karunungan sa pagkamanananuol sa Universida4 ng Santo Tomos, at hanggang sa maging isan¡ ganap nang ;t>oga.do. ny hindi rin niya kinalili,P.laan ang p::ig-::i::i\aga ng mta h::iyop. Sa kanilang bah::iy sa Nagtahan, S::impalok ay ¡:umawa si Pule ng isang ·.naliil na kuwatlra par:i sa kan· )·ang mea alagang kabayo na mula pasa kanilang bayan sa Batangas. Sa kanyang mga daga ay \abis na napamahal sa kanya ang isang kabayong puti sapagka't n1agilH at_ma· bilis pang tumakbo. Oah1l sa !<abayonK iyon kung kaya na· lumpo si Pule. lslln .. gabi, samantala11i:: na· l;,ahign° si Pule sa kanyimg kutrf'. ay big\a na lamong sir:ina: pinukaw ng pagkak::ii· ngay ng klnilan¡ mea kal::i· ¡1it·bahay. lpinagsisigawan ng :11ga i)'Oll n::i :;mg kanyang si Puli')' nakawal::i sa kuwatlra. Maliksing bumangon si Pule 111 nagtungo sa durungawan. Nakila ni)·ang tum::itakbong palayo sa k:inilang bahay si l'uti. Dali·daling hinubad ni rult" an,g bm·;,ng damit na pantulng at nagpalit ng damit na pa~::ikatl. N::ing makita siya ng ka11)·ang ::im::i ::iy itin::inong kunK sa11n siya pupunta -Hubulihin ko po 1ti Puti, p::igka't n::ikalab::is sa kuwadr::i, -u¡ot ni Pule. - IP:ll\'P•bukas mo n::i .ing p11ghuli sa lyong kabayo. Hinlli mo ba n1kikita at kay·lakas ng buhos ng ulan. Raka magk<isakil ka tuloy ay l::ilong m::ihir::ip! - pagunita ng m::i· limtlanglalaki. -1\fahirap n::i po iyon. Baka m:ihuli ng mga guwardiya·sibil si Pulí ay mApahamak tu \oy::in¡: 3kingbuha)· Pagkasabi niyon ny n::igmn· m::itlali n:i.ng nanaog at hindi na pinakinu:on ang iba pang sinasabi n¡ ama. Sinundan ni Pule, ang bakus na tlin::ianan ni Puti. Hindi n::iman nagta· ;:al al ilo ::iy kanrang nahuli ~:iny si)·a·y mag:balik sa kani· t::ing bahay a)· b::is1111g·basa ;mg buo niy1ng katawan. Nakaramd;.1m siya ng pang~gikig, at siya•y nagb3lik s::i kanyang higaan. Kinaumagahan ay namang~a si Pule nang maramdaman 11iyan¡:: nananakit ang kanyang buong katawan. Pagkatapos ay riakadama siya ng kakaibang pakiramtlam sa kanyang dalawanr paa. Hindi siya na¡¡:.i11ks•· ya ng p1n1hon al noon din ay nagpakonsulla siya sa isang :riatandani hintli bla)'u::in s:i kanila an1 bah::iy. Batid ni rule na anc m11tandang iyun ay marami n1n1 napagalinr na gayon¡ mga uri n¡ sakil. Matipos masuri ng matan· tla ang katawan ni Pule al itanong sa kanya kung ano ang ¡canyang nararamdaman ay si· nabing walani:: ano man ang kanyani:: sakit. Sinabing: rayu· ma lamang dahil sa pagkabasa nang gabing sinundan, ka· ya nanakil :ing kanyang rn¡a hutoat laman. -Ang maipapayo ko sa iyo :iy magpunas ka' ng langis ne niyog, tuwing um1g1, sa ma· sasakit na baha'g:i ng iyon¡ katawan. Makikita mo't maka1\pas l1m1n1 ang ilan araw ay agid nan¡ mawawala ang pananakit na iyan. · Sinunod ni Pule an¡ payo ng matandt1n1 baba.e. Tuwing uma¡a, bago mag·almusal, ay nagpupunas siya ng langis n,g niy.,0g sa mea nananakit na t.ahagi ng kanyang katawan. Nguni't an1 ipina.&tata.ka ng binata ay lalong tumitindi ang pananakil n,g klnyang mga huto al kalamnan n¡ paa ha· b:ing na¡:tata¡111. Nan~· maka·isanr linago :1ang huslo ang kanyang pag¡;a¡amot ay biglang:-bl&lang hindi na Jamang niya naiga· law ang kaliwa niyang paa nang siya ay magising. Al kinahapunan ng ara.w ding iyon ay an!'. kamng paa naman niya 1n,g hindi niya malkilos. Sa pangyayaring ilo ay wals.ng magawa si Pule kundi ;mg manalangin. S::i g!tna ng kan)·ang mga l(alungkutan ay lagi siyan1 ln;111iw ng hnyang mga kapat i.t. Laging sin::isabi ng mga iyon na daratin¡ a.ng an¡ lf:!W na !'iya'y muling makalalakad. Si Prudencio, isa sa kanyang mga k::ipaitd, ~Y cumawa ng dalawang g1· !)ay na kawa.y1n sa. silid ni Pule. Sin:ibi pa ni Prudencia na s1 pamamagitan ng pag· ~ensayo sa dalawang kawa· yang iyon tuwing umaga ay mapanunumbalik ni Pule ang pakiramdam ng kanyang da· lawang paa. Tuwing umaga ay linutupad ni Pule an1 bilin sa kanya ng kapatid. Sa kanyang pa¡.eenuyo ay sinasarhan 'niya ang lahal n1 bintana sa kanyang rSundan sa pahina 27 J HINDI HADLANG ANC KAPANSANAN ... ni ARTURO MA. MISA HULYCi:lf<I. 1957 Ang lsang Tao Ay Hindi Kailangang Pumalaot Sa Larangan Ng Digmaan Upang Siya'y Moging lsang Bayani An9 "Mabini Shrine" na .ri11a119 kinalalagakan ng mga bitto ni Apolinarfo Mabini sa na11on ng Ta· laga. Tano1w11, Botangas. Sa da/awa11g tangÍfig silid 11iln 11a/:aiagay ang mga ulau/a ng blfl¡ant. Laworan ng daldlang bavoni '1!00·110 si11a 011 isa nant lumpo su ka11ya11g loho11an Wl Nag!ahan. lto ong ka· hult.h111iho11g lara1va11g 11aiwa11 1U Mabilli bilong alaala so kanvang pinokamoma/1al na lia111:111. 13 SIWLA' nang ako'y mapasolr: na kaminero sa arning nayon ay napupuna kong may malaking pagkakaiba ang pagtingin sa alr:in ng aming kapatu na si Mr. Jose ~ysa aking m¡a kásamahan. Mahuli lamanr aleo ng ilang sa¡lit ay lliDt.Ptalitan na ako n¡ amine bpatas. La¡i akong binubulyawu kahit na hindi ako na¡lulubay sa pa¡tilipak ni roa· 1ahlk:in¡ bato, ¡ayong ang A·NG LIHl-M aking mga kasamaha'y lagi na sa ilalim ni punon1-kahoy 3t nahlukod an.1 dalawang bmay sa pilr:o. Ako ang laging· inuutusan sa pagbubuhat ng malalakin¡ tipak ne bato. At kólpag na¡·uuwian Da kami sa hapon ay sa akin iniaatang ;:ng ga.!"'aing pagliligpit ng mga. piltong gamit sa aming 1awain. Maging sa pagsasanuran ay lagi na lamang akong inihuhuli. "Wala ba kayong gatasan?" minsa'y naitanong sa akin ng llasamahan kong. si Idong. ' "WaJa," mabilis kong tugon. "Bakit?" "Manukan, wala rin ba kayo?" muli niyan1 tanong at ako'y matagal na tlnitigan . nanf maltabulu¡an. "Wala rin. Baklt n.ga ba?" nisa ko sa hangad na mataKABUTIHAN ••• ( Buhat sa pahina 7) 'Tararatangan nila akong rnullag nakiltitalamitam sa r:::i1a tulisan. Sasabihin nilang fs3 na namang pal1b1S ito. Gayon man, hindi ko inüntindi ang mga tulgisa," sabi umaao nl RM. "Nais kong mak•· 't\ilonr sa kalagayan nr n1lili· 1ew na tullsan. Bataman wariq •alaog hala¡a kunc iha· hambing sa maramin¡ suliranin ng bansa, ito'y nakababa· 11abag sa altin pagka't maliliit ang bumubuo sa malalaki, rot ito ang Isa sa maliliit na hagay na íbig kong matapos:· Pagkaraan ng ilang araw ay nagtungo Ja Malakaoyaog si :wanicio, kasama ang mga ka· analr:. At malugod na sumalu· booe sa. kanila si RM. Nakipag-agahan. Inllibot sila sa paluyo, bioigyan ng pagkain, aalapi, damll al lsang di-mali· Jimot na karanasan. l'.atulad ne magiltw na pag14 !os kung bakil linatanong niya ako ng gayon. "Kung waJa kayong gata!ang k:ilabaw o manukan na maaari mong mapagdilihensiyahan ng kahil man laman¡ sangdosenang itlog, natitiyak J·.ong sa habang panahon ay ganyan ka na laman.g," wika r,i ldon1. "Bakit naman, Jdong? Ano ::ui.a: kaucnayan ng kalabaw na catasan at maa itloc nf J(l;inok sa akin,g ~alagaynn?" huong pagtatalta kong tanong ¡1agka't di ko maunawaan ang hiwaga ng kanyang mga pi· nagsasabi. "Talagang, bago ka pa nga sa gawaing ito. Nakikila mo ha anf malakinf bayong na dala·dala ko sa tuwlng papasok? Doon ko inilalafay anc pra·pra~kong gatas na slya kong inireregalo kay Mr. Jo9e. Kaya naman kahít na ako hin· ting\n kay Manicio ay inalagata ni RM ang kagalingan ng mga tuliSllng Moro. · "Gusto kong maakit silang pasakop sa pamahalaan at ma· muhay nang mapayapa sa m1a pamahayang ibibigay ng Pangasiwa.ang ilo," ani RM. Jyon a:r ipinagtapat din ng "Kam~on ne: Mahihlrap" SI' isa nr delef asyon nr roca Morong pioaorunahan ni Prin· · scsa Bai Matabay Plan¡ DI Kolabato na humillo& n¡ ka· racdag;i;og ¡ ugulin at lupaio¡:bayan sa pagpapalaki ng Min· dan10 lnstitute of Tectmofogy. Nakatawag ng pansin ni RM i'ng pangyayaring kasama sa delegasyon si Takukong Ike, uaging kilabot na puno ng mga tulisan, na sumuko may ilang taon na ang nakalilipas - noonc Kalihim nf Kara· waran ng Tanzfulan¡ Pam· llansa si RM. Kay RM, si 1.ke, na íu ng maunJad nang mar· sasaka, :iy halimbawa ng kan· Ji pumapuok ay 'presenl' din nko sa ating 'payroll'." "Naku, siya,,.a ba!" nakangunot-noo ko~ nasabi. ''Ta· Ja1a bimg g11poon dilo? Hindi ko alam ... " "Jkaw ba · nama'y n¡ayon lang .sa buhay na ito? Kulan¡ na kulan¡ ka pa nga sa eks· piryensVa. Karyo. Subuklq mo ane akinc payo. Subukin mo ... " · Gayon n¡a an& ginawa ko. Kinagabiha'y nagsadya ako icina ka-Berang at bumili ako ng isan¡ dosenan.c iUog. Maaga-afa pa kinabulr:asan ay isinarsag ko na iyon sa bahay ng kapatas namiog si Mr~ Jose. Ayaw kunin ni. Mr. Jose ang :1kin1 dalan1 itlOf, N&uni't ipinilit ko. Sa lcalauna'y 11nanH•P din. ' 1 Nang pumasok ako nanc uaw na iyon ay hindi na ako binulyawan ng amine kapalu. yang mga layunin. At upan¡ malllgtas ang mga mamamayan sa mapaminsa· lang propagada ng muntin¡ llpunan ng di"'las~iyahang mga Huk at tuliun ay itinaguyod ni RM ang pal1tuntu11an ng pamahalaan sa paepa· paunlad .sa mra nayon, talo na sa mfa purok na d.atini "pu1ad" "' mea mapanl11alig. Na¡inf' mata1wnpay ang ".Kilusanc Katubusan" s.a pag· b•ba1001-tatq: sa mea · nayon sa Pampaocca, na iniw-an. ne mea mamamayan dabil sa panJiligalig ng mga Hult, kaya ipi· nahayag ni Abdon Taruc, ti· r:inti del baryo ng Santa Mo· nica, San Luis, sa paggunita sa araw ng pagsilang ni RM noong 1954: "Ang ihahando« namin sa kanya'y ang aminf m¡a puso at kamay sa mabun11ne: p.ag¡awa - ani aminf ba1on1 buhay na nalcalaan sa 1tapa7apun." •• KABATAAN: Jpadala sa pitak na ito ang "unanc bunca na inyonc panitik" at ... abanean. Kunc "maaart" ria lam.ane ay tiyak na malalathala. Ana lu1rampatan¡ pabuya sa bawa't malathala ay masi· sin¡il n¡ may-akda sa lan¡¡apan ng "Bacong ~uhay", Gusaling Times, ·Florentino Torres, Maynila. Tandaan: buwag: kukulangin sa kalahali (%) at huwa1 namaog hibigit sa isa't kalahati (llfl) ng karaniwang papel-makinilya ang haba ng bawa·t akda, at makioilyado sa dalawang pallang (double space). Maaari ring sulat-kamay, kailanpama't maliwanag ang pagkakasulat al may malaki-laking pat.lang (space). ' Ang bawa't akda ay kail¡¡ngan¡ lakipan n1 kupong nasa ibaba. Maaaring magpadal:i ng kahit ilanf akda kailanpama't ang bawa't isa ay m1y kasamang kupon. alalaong baga, kung dalawang .akda ay dalawaog kupon, at kung tatlong akda ay tatlo ~~ºl\ii~df°i~·.fa:i~n~~~l~~~. walang kalakip na kupon lpadala a.a¡ inyon1 akda, sa: Pitak nt "ITO ANG AKING AKDA", M•tasiri n1111 le9on9 luhay, Ouuling Times, FWentino Torres, Maynil1. Hindi na ako Jaging linitingnan sa gawain. At hindi na ~in ako pinaf-uutusan. Sa halip na sa .akin iutos ang pagtatago ng mga pilr.o ay sa isan1 bagong tangcap na kauma namin iyon itinalaga. Simula noon, tuwing magtatapos anc linggo ay nagtulun¡o ako sa bahay ng aming kapatas at dinadalhan. ko siya n1 kahit n.a anol\l[ bagay na lulad ng manok al gatas, at !rnng minsa'y ibinibili ko pa siya ng mahal na si.garilyong .;Chester". Kaya n.am1n mul:!. noon, hindi na niya ako pinahihirapan sa gawain. At nang minsang hindi ako pumasok '¡¡y inilislang "pre.senl" Uin ako 'so aming "p.ayroll". -ANTONljJ" C. DABU 212 lllfn•v Kalookan, lliuil PACKAKAIBA sa ganda ny ür11;g mapam1kso11g dilag Na nasalwbong ko sa gitna 11g landas, Sumubavba11 akong 11maasang tiyak, May kakamting langit ang aking pagliyug. A11g pina11ananganan ng p(lg.~intang fabis Tao'11 panta11-panta11 ~a ngaf4ng pag-ibig; Mahirap man ako't isung n1agbubukid, AV mao.an{l'kin ditt aftg ibang daigdiy. Suboli't tlO ftg nko'y dustain, tawanau, Tundin, sunilin ilong pinagnudan; Sal«i ko noistp ang nwli kong hakbang Na mav "ilinurong ú'Jng gi11toug aral . . " Saldmat," afig akin tuloy na nawika, "At nakilalo 01ong al:o pala'y dukha; Subali'I kung hindi sa ga11itong mukha. Ang mukhang maganda'y hindi mahcilala!" (Ngayan ko t1aúip: n1a11 moog nga pala Na nakapagitan S1'I a11ting dalawa) -RICARDO .F. SUPAN San Nlc-olH G1pan, Nuweb1 Ssih• Pitalt n1 "Ito An, Akinc Akda" M1cu in ng Bagong Buhay Gusaling Times, Florentino Toi:res, Mayniln G, Patnugot: Kalakip po nito ang isa kong akda na may pama· gat na . .. Pang.al.an: Edad: Tirahan o paaralan: MAGASIN NG BAGONG BUHAY pal<ikip~na!J~m (daw) ,,,;;.., MARiO l'li!OVES ''MAJNAM ANG KOTSE, NGUNI'T HINDI NAISASAING ONAIHAHALO SA KAPE" NAUPO SA hap••g.kai nan si Mang Busyon¡:. Kung ilang ulit siyang sumubo. Patkatapos ay tumayo na. Hindi datin¡;: gar.oon si Mang Busyong. Dati'y na· Pilkatagal .niyang. kumain. Dali'y nak ikipagpaligsa· han siya sa pinak¡ malakas l:umain sa kanilani pa· ligid. Marahil ay may sakit siya. O kaya'y nakagalitan ng kanyang bon sa pinapasuka n¡: upisina. Baka na1nan kay11 nagtaniln ang anak niyang dalaga. Nguni't kung sa g¡¡yong mga b:tgay lamang ay hindi siya mababa¡abag. Siguro ... talagan.g hindi siya ma'kakain. Bakit kaya? Kailangang makapag-usisa, makip;mayam (daw); T . May ••kit po b• byo? S. Iniinsulto mo ba ako~ Pag gutom ako'y .. T. K1yo, outom? S. ~: ~~~:i~n=0~indi magugutom sa kaunting kanin T . 81kit po hindi byo kumain n1n1 m•rami? S. Sapagka't. iho, wa la akong makakaing marami T: lakit po? . ~·. ~:~:! ~ª0 kka:kaiuun~!¡;ng sir.aing ng misis ko. S. Kasi, hindi si)'a makabili nang marami·rami. Naku, napakamahal ng bigas n.gayon! T M111k1no po lng iHng 11lop? S. Ang dating nagkakahalaga ng nubcnta ay unotrcnta na ngayr.n. T . Halos hh1h1ti po ,;ing itinus? S. Hindi ka dapat maglaka. Pa nahon ngayon ng pagtaas ng halaga ng i;nga bilihin. T . Anon9 bilihin p1 po b• •ng. ni mihil? S Matunog na nii.tunog ngayon iyang asukiil. Hindi ~ªa~~~a~~~:~/g halaga ang ilinaas. Doble ang T · ICung .n•m•h•I din PO 1n9 uukal ay m1l1man9 ~:? ummom t1yo ng m1t•b1ng n1 k1p1, hindi po HULYO 21, 1957 S. Jyan nea ang ikinasu.suya ko, e. T. A.nt m1tabln9 '"'"' ka,-? S . Hindi; ang pagmahal ng asukal. Dahil sa n;tdoblc ifng halaga at busto laman¡ para sa dating halaga ang pambili ng mfsis ko, hindi kami nagkape kanginang umaga. T . At iy1n po •nt ikin11uy1 nlnyo? S. Hindi lamaog iyan. Nang makita mo akong sumubo oang kaunli, ipinasiya tong uminom na lamang ng kape. T. A.t n1bi90 n1 n1m1n ka yo? S. Tama. Sapagka'l wala nga kaming as u ka l. T. E, b1kit po kay1 n1m1m1h1I •"9 m11 blllhln ngayon? S. Si¡uro'y inaakala n¡: mga prodyuser na mayaman na tayong mga Pilipino. T . Bakit po ninyo n1t1bi lyant S. Jyan ang hula ko. Nalr.ilr.ita nilang naglipana na ngayon .ng mga tot.se. T. Aba, 1no po 1n1 klnalaman n1 m11 koho 11 p11tat1kd1 ni11 ne h1l111 n9 bips at asukal? S. Ang ibi.nibigay na halaga ng mga prodyuser ay medyo nahabawig sa halaga ng mga kot.se. At alam nillng bindi tatange:i ang mga dc·kot.seng iyon sa pagbili ne mabal na asulr.al. T. Hindi po tat1nfti? S. Paano nga makatatan¡gi, e, wala silang maisasaiog o rr..agagt1mit na matamis. Hindi naisasaing o naihabalo sa kaj>c anf kotse. T. Kun1 gayan po'y bumlblli rln 1n1 "'Sii d•-kohe klhlt nap1k1ml<h1I n1 h•l•P "' mt• blllhin? S . Natural! Kaya naman nila, e. T Hindi po kly1 n11kam11i n1 1lkolohiy1 an1 mp prodyuur 11 pqt1t111 nll1 n1 hal111? S. Sa palagay ko'y maliog.mali sila. Marahil, inisip nila na lahat ng mga Pilipirro ay de-kotse. T. Mlhlr1p manty1rl 1n• po? S . Oo, nguni't Jalo pan~ mahirap ang nangyayari ngayon: wala nang lrotse, wala pang bigas at as u ka l. T. M11 1 prodyuH r po kay1n1 t1l1p 1n1 d1pat ltuntunan n9 sisl? S. Kung minsao ay naiisip kong hindi sil a lamaq dahil sa hindi naman sila ang tuwirang nagbibill ng mga kailangan natin. T. 1Cun1 gayon po'y ma11rin1 1n1 m11 humahenee s. kanila n1n9 bi1f11n at tin1i1n? S. Sila nea ... sllang mapagsamaotala .. silaag mapaog-lpit .. T . Paano po l•Y• iniipit? S. Pababay:aan muna nila anf mabubutinc manlnili.da na magbili sa tamanr halaga. Pagkaubos n,g mga ipinagbibili niyon ay panahon naman DC kanilang pagkilos. Nguni't katulad ng bagyo, doble-doble ang tiaatangay nilang pera sa atin, ka7a layo ang nuas1l1nt1. T. Tun9kulin ng p1m1hal11n 11n8 p1ftulong 11 m" ;;.alantang tul1d natin, ano po? S. Kung sabagay. At tumutulong n.t.man sila. Pipigilin nga raw ang mga ipadadala natin sa ibang bansa. Pero ang epckto . .. mababawasan naman ang kikilaio ng ating bayan. . T . Kailan po kily,;i MIHYOS ang m91 b191y-b191yt S. Aywan ko. Ang masasabi ko'y hindi ko matitüs na kumain nar?g kakaunti gayong hindi nama.n masasabing mahirap ang bayan natin. T . M1balik po tayo 11 m11 kots•: magamit po kaya iyon SI p11hah1tid H atin ng 1tin1 mjli !Ml"9• ngailangan? S . Mltali nghaga kan,g magtanong. Sa iyo ko laman¡ ito sasabihin: duda ako sa kilos ng atine i:np pinuno. Dc·kolse rin si!a. Isa pa, ngayon ay panahon n:t elcksiyon. T . Ano po •ng ibi9 ·ninyon1 nbihin? S. Na. kapag tinulungan nila tayo, dapat din tayoog tumulong sa kanila. T . E, ano po ng1yon 1n1 inyong pasiya? S. Ewan ko. Ayoko muoang mag-isip. Nagugutom ako. Kailangan ko pang kumain . . Bigas .• Asukal .. IS (lh -2 Labas) K~~~l~~~~rw!~~1:!:k~~ ang m~a t.aong nangakatanghod sa pagkakatingin sa kanya a\• sina1ilahan siya ng pagkatakot. Pawang pan.gil ang mga mukhang: walang kagalaw-ga· law ang pagkakatitig sa kanya ng maiitim na mga mal;i; nagsisipanlimahid at naginginlab an1 hsingkulay ng Iupan¡: mea mukha. Papaanong oabubuhay, nabkaklln al nakata· tawa ang kanyani: Papa sa gitn& og gayonc uri ng tao? Sa ritna "' mea lndien11 yaon? - Mga kasama! - Nagulat siyaog nang magsalita ang kan· yang Papa; nguni, wala siy¡mg naunawaan sa sinabi nito. - M1a kasama . . ipin11kikilala ko sa inyo ang aking aoak __:: si Montserrat. Panfalan lamang niya ang kanyan¡ nahiwatigan. Kaipa· la, naiu loob riiya, ay ipinakikilala siya n¡ kanyang Pi!lpa. lsang bah1gi sa hanay ng rnca tao an¡: naghl,ay puwang AA pagdaraan ne isang babac. l'laayos ang kasuotan ng ba· bu, suball'I walang kalbhan <inl mukha niyon sa nakali· pumpong ka:ramihan. Isang kuwint¡as ng maliliil na puting bulaklak ang hawak ng babac Al nuig dumating iyon sa kanyang harapan ay bahag)'ang yumukod. Nagsalita iyon Wala si)·ang naintindihan -M:.Mgayan~ pagdaling daw, iha, - anang kanyang Papa sa wikana: Espanyol. - Yumukod ka at sasabitan ka uiya ng kuwintas ne sampa. Cita. Kun:: hinUi sa :inmki ne: 16 kányan1t Papa·y hindi niya tu· tulutanr sabitan siya ng bu.J¡¡klak". Gayunman pinakaingatan ni'."ang masaling siya ng babae. -Iyan ang iyong bagong ta· hanan, iha. Minalas niya ang ilinuro ng J;¡¡inyang ama. lsang malaking karalula ang nasa ulunan ng ¡1intuan ng bakuran! Villa Mantseru t. Sa gitna ng mala wak na halamanan ay isang inalaking tahanan ang nakata· ~·o na kasingtaas at kasing· :-;anda ng Villa ni Don Sebas· tian Angulo sa Madrid. Iyon anf kanyang magiging lahaoan mula ngayon. Subali't ang: alaala ng mga mukhang s11malubong sa pagbaba niya ¡;¡¡. karwahe'y nagbabala ng takot sa kanyang p\150. Sa Madrid pa lamang ay kinatalakutan na niya ang paglunsad sa Pilipinas. Wala siyang tiwa· b sa mga "Indio", gaya ng kawalang tiwala dito ng kan· ;1ang mga kaibigan al kamag~nakang n:ighatid sa kanya sa llapor "Sta. Isabela". Al blndi nac:kamali ang kanyan¡ m~a k11ibigan al kamag-anakan Nagbabala wari ang mga mukliang yaon, ang mga malang walang kurap na nakapako sa k;1nya at mandJ'y matahimik na nag-uusig. - Nnhihintay an,g mga pa· uauhin. . --untag ng kanp ng Papa. Nani:t tunguhin nila ang pin· tuan ng Villa Montserrat sa s:iliw ng huling bahagi ng "La Marcha Real de Española" Jy waring tumutugpa siya sa isan¡ landas. na nangan¡ ai· lansan n: p1g·iing3t. At noon Jl~ 'y nasa puso na ni Monlstt· rat anc: cagawinc: pag:·iincat sa pakikiharap sa m¡a "ln· dio". - BAKlT KA _umalis doon? Inalis ni Angelito sa kan· yang tingin sa malawak na palayan al nilingon si Teresa. \.!lo lamang niya ang kanyang it:inalaw; n.anatiling nakapa· ·.1iin ang isang kamay sa puno ni& manggang kanilang sinisi· Jungan sa nakapapaso nanc sikat ng araw. -Maganda siya, hindi ba? -Tanonf uli ng dalacila. - Ngu-nguni't tila arislokrata. l'\i hindi man Jam;ina; ~ili. Naninira h:ay1t si Teresa? Naninibugho? lbig ni Angelilong: tumawa - Pagtawanan ;•ng ipinahibiwatig na damdar.iin ng pangungusap ni Tere :;a. Papaano siya:ng hahanga sa :mak ni Don Alfonso? Papaano si}•ang. . . makaiibi.g doon? Pag·ibig nga kaya ang 11adama niya kangina? Kung nakakita ka ng is3ng babaln¡ sa unang tingin mo lam~na: ay na¡ andahan ka, at. halimba· wans: an¡; pagkakatingin mo doo'y higit pane maganda kay~a dati m·ong kakilala, iniihig 1no kaya iyon'.' lnilbig kay:i mya ang dalacitang Espanyo· la? Umiíbis nga kara siya, n¡:ayon? At, ano an¡ ·kanyaD !: nadarama nan.g mea n1kar111ng ;;~aw, ukol kay Teresa? -Hindi mo na ako sinagot -Nae·iisip ako. . -Araw r.iyall'g maging matamlay ang kanyang sagol, nguni'1 matamlay ang tinig na namulanggo~ sa kanyang m,ga labi. -Hindi ka kamukha ng Ta tan, mo. -Ha? Hindi k.imukhang ¡¡aano? -Ibis ko ban1 sabihi'}' pah· l;lbo an« Tatang mo. n¡uni't ikaw ay hindi - palaisip ka. Ma¡kaiba kayo. Talagan¡ magkaiba sila ng l¡gali ng kanyans Tatang. Palabati kaninuman ang kanyang Tatang. Pal1Simba at madasalin ang kaoyang Talang. Walang araw na hindi nagsasadya sa kumbento ang k11nyang Tatang. Sa ganang kanya'y hindi masamang maging relihi)·oso <.n¡ isang tao. Lalong hindi muama anJ;: 1nakip.lgkapuwa 110. ani: ma¡ing palabali. S11· ba.li't bawa't ' bagay ay may sukatan. Kabi't anong bagay na umaapaw sa salop ay kinakailangang k&fw;in. Arawaraw na ginawa 11g Di~·os :ir nagtutungo sa kumbenlo ani: kanyang Tatang. nakikipagki· ta kay Padre Francisco; al, nagbibigay ng ganitu'I ganoon -na, waring ang sirobahan ay isane kabang-yaman na ma· ya'I ma:;a'y kailangana: hulu· can ns kusing. Uanga't anc ~nak ay hindi maka~s·uutos i;a ama. J,aging hinihincl ng katungkulau ng tao an¡:; pai;· ~unod n~ anak sa ama; al, si· ya'y tagasunod lamang sa b~ las ng kanp ng Tulang. L1bag man sa bnyan¡: kaloobang ~umunod Malaking-malaki ang kaib han niya sa kanyang Talang J\ ung nasisiyahan na ang b n yang Tatang sa kalagay:ing nasasakop ng Kutila'y hindi siya nasisiyahan. Kun.( nala· laman Jamang ng kanyang Ta· tana: ang kanilani: kalagayang 'ika n:• ni Kumandanle Ba· hagba.ri'y "para.ng kalabaw na natatalian sa nguso°t kung ihig patayin ay huta binihila sa matadero'"! N:iudlot ;1ni:. pac·iisir ni Angelito nun¡: matanaw n11 pa· ¡1alapit si Maestrone Tino. N11· h barong-lagalog al pantaloni: lanang itim ang euro ng ka· hataan ~a Santa Lu~ia. Mala· yung·ma\ayo ans anyo ng matandang guro sa dati nitong J;alagayanS" nakasalawal ng lrnndiman at kamisetang tag· pi-tagpi. Sa maayos na pana11~mil ay nagmukhang bata si Maeslrong Tino. -0, nakahanda na ba. k.ayo niyan? Malapit nang mac.simu· 1a ª"' paJatuntunan, -bati ne mat;inda Sa dalawa -Hindi ko agad ka)'O n¡ki1.ila. Maestrong Tlno. ..:..uonc batane ito'. Al\i" i11an1 mo? - Naroon po't tun1utulong kii1a Aling Jdad. -At, kumuslll ang anak ng Kabesa? · -Nag-iisip na naman ho, - sunggab ni Teresa, na, itinasulyap dilo ng binatib o. -Ang iniisip ko ho_ 'y mayroon pala karong itinalago, ~lacstrong Tino. -Ngumill si Angelito. - llinalagoncano? - Na, kayo, 'ika ko sa s1ri 11 ay makisig pala. - Ang mga damuhong ito! Oy, oy, magsipunta na ka)'O roon al bak;i. hanggang mamaya'y malantakan ko kayo nz palo! Nagtatawang linun.i:o ng daJawa ang ¡1a¡¡darausan ng pala· tunlunan. Naiwang nakatingin si Maestron¡z Tino kina Angelito at Terc:sa, n:. binubulaybuJay ang di matututulanr kato· tohaniin. Sina Anc:elito at Te· resa ay nasa panahong kaba· laan; ng kasigJahan. lsang n1unting ningas na paturnp• ~a paglalac:;iblab - m1, ibiC dilaan pati ang langit, ang ka1~.wakan. lsang nmnlinc nin:as na pagkatapos maglagablab, ;1~· unti·unting huhupa, mawa· walan ng init at mamamatay. Ang mga batan¡:: yaon, sina Angelito al Ter;13a, balanc araw ay magiging apoy - maglalagablab. . at huhupa. Kaipala'y hindi na niya masa. Mlkslhan ang mea araw na yaon. Abo na siya ne ningas. MAGASIN NG BAGONG BUHAY 111 ma~;isabog s.t pisngi DC Ju¡ia. At. kailan· Jarnan,. naisip ni :'ita~lrong Tino. ay mali.!!a· yanc·m1lig;1ya sila ni Enyan¡::, ·-luh1d nina Angclilo al Tcre· ~a. Ngayon, si Enya1¡1g ay abo na laman,!::. Dalapwa, hindi mansaboy sa pisngi ng lupa ang abo 11i Enyang. Sn kanyang puso'y may sariling pitak na pina(iag1kan siya ng abo ni Enyang. PACKAPANHIK NILA ng kan.Yang Papa'y sumalubonc u kanila anc maraminf Jala· kin¡ hindi pa niya nakikita kailanman. Binali siya sa kan· yana pagtlating sa Villa Mont· ~errat. u Pilipinas. Sinasabi nf bnyang Papa an¡:: pangalan r.c bawa·t Jumapit sa kanya. Si Kapilan Juan Magno Ruiz -al ilal1h1d niya ang kan"Utf palad upan¡ hagkan ng Kapitan. -Si Gobernador Julio Buenviaje Cerezo ... , - iialahad uli niya an,g kanyang palad. -Si Tenyente Antonio Salumbides Bruno ... , -At,.sa bawa't lumapit ay· inilalahad ni)'a an.c kanyanc pala, alam niyani: ang nangagsisibali sa J.:ain si llontscrral. Sa tanan.i: Lrnhay niya'y noon ·1amang si· ya nakadulog sa hapag na lu· j,1d nr: isang prinscsa. Na~a k1'bi1cm1. siya na katapat ne i:.ang lala91ing an;ing kanyang Papa'y nacngang;1lang Gobcr· nador Heneral Ramon Blanco, ang Gobernador·Hcneral sa Pilipinas. Ku·ng nakikita la· mang si)'& ng kanyang mga l>aibigan sa Madrid! At, pagkalapos ng panang· halian ay inakay siya ng kan· y~ng Papa sa hardin. Isa 1·aw p<i.laluntunan ang idaraos. l>oon, alam niya'y magkakaroon ng awitan, sayawan at kung" 11no-anong pagtatanghal :;a cskuwclahan sa Madrid ay nacdaraos din stya ng palalun· tunan kunc may kasayahan sa p¡¡aralan. Di·miminsan siyang m1kalabok sa paglatanghal. May sadyang luklukan para sa kanya sa harding pagta. t;nghalan, bl11bi ng kanyang l'apa, ng Cobernador-Hencr11l ng mga maharlikllng panauhing inanyayahan. Kung iisi· pin niJang ang lahat ng yao'y ~lay sa kanya~ Si Ma1·i;1 Luisa :iy hindi pa nahahandugan ne ¡;anoorig paglilipon. O, kahi'l ni R. E. BAUTISTA l1<1ng Makapangyarihang Damdamin Ang Nag-uutos Kay Montserrat Na Tumingin Sa Binatilyong "Indio" kaaya)• pawang kaba.lat niya ac siya')· buong-pw;onc naeparasalamal al n¡ umin¡:ili. lnilibot ni Montserrat ang paningin sa lrabuuan ng ·s·al~s. IJO!RI' sahts sa lsang palasyo a~g kanyang lr.inaroroonan - o.t, kaDila an¡ palasyong iyon, lcanyL Punung-puno ng panau!iio. ang buong salas. tfay mga Jalakiog nakauni\>orme. May m11 lalaking itimao ang kai;uotan, tulad ng kanyang Papa. Anf mea babai'y nakabistida anr: iba at anr iba'y 11•· kabaru'l saya. Bawa't isa'y m.a· Kisl¡ at .ma&anda sa kan.i·kanl· yanc kasuotan. Miusang humalalthak an¡ rnga lalaki n;1 .11inusundan ng matitinis na tawa ng mga babae. Maraming m.ay bawak na kopita ng alak. Matagal na napako sa pagka· 11atayo si P.lontsefrat sa gitna ng bulwagan, nakatingin la· mane sa balana ay waring pinagsasawa ang paningin sa bag<ing daigdig na noon la· mang nasaksihan. na si Nina. lhhil sinoman sa k<11nyang rn¡;a kaibisan sa Madrid. Umupo siya al minalas ani:: kalag<11n<11pan ng harding pag tatanghalan. Pabilog na naka· hanay ill\! lahat, al sa gitna'y isang lalaking nakalaas an.g mga kamay ang nagsasalita sa wikang e-spanyol. -Mga kaibigan ... sandali lamang. mga kaibigan biglang-biglang natigil ang !tri-sarlng ingay at ang bawa'l paningin ay tumuon sa Jala· jtinc nagsasalila. -N11is koni: ! a pagkakataong ito'y ballin ang mutyang anak ni Sr. Don .\lfonso Noricl SI kanyang pagdating ... al luloy ihandog ! I kanya ang palatuntunang itatanghal ng nangarilong tul11d ko·y nakikigalak at bunw· IJali kay Senyorila Montserrat Nor iel ng isang.. MALIGA· YANG PAGDATING! Parang iisang linig na ~u· munod ang kalahalan: ·Mag~nt· ·· Ta.Yó· ~ Bb._AIWO ', : -~-~'.!.~~°"{'; ,·/~~;~~!/ };' .. ~)<·~·;t'.-)-~: ~·' SIGARIL YO BUHAT SA HANGIN KUl\'.G ~U NSAN . 11ng h11n¡:ín ay may pakin;bane din. Jtn'y patunayan· ninyo sa inyons inga kaibiRan. Jpagmalaki ninyon¡ nagbibigay sa ln;yo n.c sigarilyo ang han:~ir. Lamiln~. kayo pa ans kailangang yumari ng sigarilyo buhat sa mga sangka¡i na bumu"uu rito. Walang hawak sa kamay, kumilos kayong varan¡ irnmukuha ne pikadura sa h:ml:ill. pa._c:kat~po~« ay ng · piipel na paglalagyan ng pikadura. Sumunod ay umarte 11;,man karon~ parang nagbibilot na ng sigarilyo, na ang pikadura ay ipinaloloob sa p~pt'I. Pagka~·~ri a~· isubo ninyo kunwa ang sigarilyo. Kumuha kayo r.g posporo (taiagang posporo), magsindi, al ilapil ang may sin· din~ palilo sa "sir.arilyong" nasa bibig ninyo. Presto! Makikita ng mga kaibigan nin/ong may nakasindi ngang sigarilyo sa inyoni: biMg na niyari buhat sa hangin. Kung 11aano ninyu ilo 1n;1ga. ¡¡aw11: TalaP.:.ing wal11ng siga1·ilyo o ,nga S'J.ngkap ng sig;irilyo sa llan:;in. Ang tuna,Y na slkreto ~Y nas~sa kaha ns p-osporo. Ba¡:o magpakila ng madyik, may m1kahanda na kayong pi· nasadyanl( kaha ng posporo. \lo"y nakabukas sa kalahatian. Ganito ang pagkakayari: Butasan ;,ng magkabilang dulo ng pinakakaha ng posporo s11 ,nalapil sa dakong ibaba. Si· ngitan ang mga bulas ng isang matiga! na karton upane lumaglagay kayo 1:11 isan¡: siga· r:lyo na an¡ !sane dulo'y oa· kalabas sa bulas na natatak· pan n: kaha al aog isang du· lo'y kapanl;1y ng natalabas na Julo ne lusutan. Punuin ng mga palito 1ng kaha ng posporo upan¡ matakpan ang lusutang karton at ang sigarilyo. PAG K~TAPOS ng inyong mga ''.irte" sa tulong ng hangin, kukunin ninyo ang kaha ng posporo na nakabukas na. Hawak sa kaliwang kamay, 1nagsindi ng isang palito. saudalin¡ ilo'y hindi pa. lumi.· JHaw). Mabilis ninyonr isara ang Kaha na: posporo, na ang i~ane: kaliwang daliri ay ibi· 11abara sa dulo ng sigarilyon( nalatago. Sa canitong paraan, ialabas sa kabilang dulo ni:: ka.ha ang sigarilyo. Sapuhin :to ng inyong bibi,g. at s indl· -han. ' Sa hapa(·kalnang kinapapatungan ng m&a bandehadonc kinalalaeyan ng sari·saring ularn ay baha(ya naug naka· -MABUHA Y!.. VIVA! 1nikha ne. isang lusutan. (Inga· Sabay na ilapit ang inyon( kanan at kaliwan¡ karnay sa inyong blblc:: upane "sindi· han" an~ ti,.rilyo (IUI sa Maikling piiyo: Hangg1ng maaari'y gawing paranc n1Lu· ral IQC pafkuha ninyo ng mga kasangkapan,c bubat sa bangin 1.t ang paggawa ne aitarilyo. l."ljatan din¡ hindi masil1y11n i'lng pancgagalinaan nt tuna)' na sigarilyo. Mulin¡ pumagilna an;: lala- i.ang h•iwag Jumabas sa hutas ~Suudalf so pohin(\ 31) 1 i;n~a d~;li~:~:01:!u1an ay HULYO 21, 19.57 11 H ~~G~for:~ª~~i~~a 11;' n~;~;~ yang niyakap nira anc sumii· lubong na pamangkin. Mula sa bahay ay dumaling naman si SuHna. Bumiliw sa pa· mangkin si Maria Luisa al m1gbalian sila ni Susana ng halik sa pisngi. -lnip na inip nasa iyo si Rafael. - pabirong wika ni Susana at tinapunan ng ti· ngin ang nakatayong binata. -Sinabi nga niya sa akin, Susana. - nakalawang sagol ni Maria Luisa. - N¡:uni't ncayo'y hindi na. iyan mail· nip .. . narlrlto na ako. Kun¡; minn n ay mabuti na iyang na¡kakalayo al nagkakuabi· k;m . . ang ikinalatakol ko . ay baka kami magkasawaan kung palagi na Jamang nag· kikila. Nakangiti lamang si Rafael al hindi sumagot. Noon lamang napansin ni Maria Luisa si Dora na nakat1yong nakaakbay na paalala)I ang isang kamay sa balikat ni Diana. Napatitig si Maria ,Luis.a sa mukha ni Dora, pag· ka't nakatawag sa kanya ang maamong mukha nito na ha· gay s.a simpleni: pamihis. - ! lay bagong tagapag-ala· ga yata si Diana, - sabi ni Maria Luisa at tinapunan ng tíngin si Susana. - Oo, siya'y si Dora, - tugon ni Susana at magiliw na nginitian ang dalaga. - Ang dating tagapag·alaga ni Diana ay umalis. Mabuti naman ... hindi sila magkasundo ng pamangkin mo. - M.agkaibigan kami' ni Do· ra, Tita.. 1nabait sl Dora, - sambot ne bata. - Man· mi siJ<ani.: kuwento sa 'kin .. maga~andang kuwcnto tunskol sa prinsl!sa at prinsipc. lsang ngiti ang isinukH ni Maria Luisa kay Dora - Naiinitan ;iko.. maliligo <1ko al magbibihi~. - baling ni Maria Luisa kay Rafael. - Hinlayin mo .liko at dilo ka na maghapunan. - Talaga naman. - nakalawang pakli ni Rafael. - Akala mo ba'y mapauuwi mo akoni:: madali ngayon kahit mo oa itaboy. Maraminc-ma· rami akonf sasabihin sa iyo ... Na¡tawa si Maria Luisa al tumalikod na. 18 Sumunod si Dian;i kay ?lfariil LuiSil. A ng pilay 11:1 bala ay masayang 11a¡!kukuwento M kanyan¡: ¡Je. Jkinukuwen· lo anz prinsipe ;1! prinsesarfl; narinig ka> · Dora. Tuwangtuwa naman si l\laria Luisa al madalas na pikitan ang ta· gapag-aJaga ng pamangkin. Naiwan si Rafael. Si Sui;ana man ay nagtungo na rin sa bahay, p~ka't kung ga· yong hapon na'y inihahanda ang mg.11 kakailanganin ng asawang darating mula i;a pinapasukani: opisina. Magaan ang puso ni Ra· bel. Maligaya siya. Na¡:libang:. libang slya sa pamamasyal sa maluwang na halamanan nina Maria Luisa. Yari "' ane: pasya ni Rafa· el na kauJapin si Maria Lui· sa tungkol sa kanilang pag· iisang dibdib. Mahigit nang anim "1a buwang magkasin· tahan sila at ang nauukol i;a pag-iisang dibdib ay hindi man lamang nila napag-uusa· pan. Nilong magtungo sa Scbu si Maria Luisa ay nakaranas ~iya ng 1nasidbing pangungu· lila. Naisip· niyang dapat na n~a silañg mag·isang dibdib ni Maria Luisa. Nag-iilligan din laman¡; sila'y bakit mag· ;iaks¡¡ya pa ng panahon? Nanc makapaligo at maka· pagbihis si Maria Luisa ay na· naog na siya sa hardin. May pananabik ang mga mata ni Rafael na napatilig sa kasin· tahan. - Kung makatingin ka'y parang matagal na matagal na hindi mo at o nakita! - wi· ka ni Maria Luisa al inuku· Jan ng malagkit na tingin si na Cae l. -Paran¡: isan¡; daang taon anc dinanas kol'lg pangungu· lila sa iyo magmula nan¡: m agtu1,~o ka s;i Schu, - sa gol ní Rafael at inabot an¡; isang kamay ng dalaga. Magkahawak ang tig·isang kamay <1)' marahang naglakad ~i la sa hardin - Rd acl, ano ha ·yong ma· raming·marami 'ka mong sa· sabihin mo .sa akin? - itina· nong ni Maria Luisa piigka· n an ng ilang sandali. - Maupo tayo sa pahinga. hanc 'yon. - ani Rafael al itlnuro ang sadyang pahinga· hang nasa hardin. Nag1uni;o si)a roon il1 na· upon¡; mJgk.it.ibi. lfawakhawak 1 1 a rin 11i narael ang i~ang ktimay ng tlalaga. - Alan1 mo. kani::ina·y ya· d ng·yari na sa h ip ko anl! mga sasabihin ko sa iyo, nguni't ngayo·y hindi palil kailangan ang maraming i;a· lih. Ang lahal'lahal pala ng ibig kong :sabihin ay masa· s;i\Ji ko sa ilang salita lamang, - ani RaCacl. -Kung gayo")• ubihin mo sa ihmg salita. Siguro'y mai· intindihan ko nar;nan, - tu· mawa si Maria Luisa. Pinisil ni Rafael ang ka1nay ni Maria Luisa. - Ano pa lla ang hinihlntay nalin, Maria Luisa? Bakif' ba hindi pa tayo pakasal? -Naiin,indíhan ko nea anf ibic mone: sabihin, - at mulinG nagtawa nang mala· kas si Maria Luisa. - Tinatawanan mo ako, nguni't hindi ako nagbibiro, Maria Luisa! -Hindi rin ako nagbibiro. Talagang naiinlindihan ko ang sinabi mo. At dahil nga sa naiinlindihan ko ay itinatanong ko sa iyo: kailan ibig 1riong tayo ay pakasal? Nag.umapaw anf ligaya sa dilldib ni llafael. rara si)'ang itinulak ng isang lakas, al nayakap ang dalaga. Hindi n;iman tumulol si Maria Lui· sa, nguní't nang hagkan ni Rafapl ay roaliksing iniilag ang mukha. - Huwag, baka may maka· kita ~a alin: - malambing na sansala ni Maria Luisa kay Rafael. Nang mga sand;iiling yaon, hindi sinuadya'y napatanaw si Dora s.a hardin. Nas.a silid si.ya ni Diana at kausap niya ang matabil na ' bata. Nakita niya anc nakahihiling ayos 11¡; clalawa Dali·daling binawi ni Dora ang k<1nyang tingin. May ki· ~ot na parang sumundot sa kanyang puso. Kangina la· mang na nakita niyang dumating si Rafael na kasama si J\laria Luis.a ay nakaram· dam na siya ne sakit ng dam· damin. Kailan inan ay hindi pa nararanasan ni Dora ang gayon. kundi ngayon Jamang - al naunawaan ni)'ang lihim siyang umiibi¡: kay Rafael. Malun¡;kot na lu1 nayo na lamang sa bin1ana si Dora, Nagkaroon Ng Tunggalian Sa Pu>o Ni Rafael: Sundin Ang Utos Ni Muria Luisg O Kupkupin Si Tinoy Sa hardin nama'y p.1\uloy ang malamis na pa¡t·uulayaw nina Maria Luísa at Rafael. - Ang itinatanong ko sa iyo'y kung kailan m'o ibig na tayo'y pakasal? - untag ni Maria Luisa kay Raíael pagkatapos na palayain siya ng sabik na mga bisig nlto. Hindi agad nakasagot si Rafael. Wala siyang liyak na nasa isip kung kailan ibig niyang idaos ang kanilanf kan \. Ang inaalala niya'y ha· ka hindi pumayag si Maria Luisa na pakasal na sita, ka· ya sa pacsan¡.ayon nito'y parasiyang nabigla. -Ang ibig ko nga lamang malaman ay kung payag ka nang pakasal tayo. - s.abi ni Rafael na aJanganing napa· kamol sa ulo. - Ang balak ko'y ipaayos ang aking bahay ___ at ngayong payag ka nga'y nais ko sanang ang iyong gusto ang sundin sa pagpa· ayos ko .. Sabihin mo sa akin l< ung ano :m g ibig mong ida¡::dag at kung ano ang ibig mong alisio - E, si ge. ibanda mo na an¡: mea karpintero, - ani Maria Luisa. - Magpupunta tayo sa inyung ba.hay al liling· nan ko kung anonc ayos ;me ibig ko. Lalong mainam ay !nay b harap na isang .rki~ ~ ekto para masabi ko sa kan· "· - Pagkayati ng bahay ay saka t a)'o pakakasal, - nali· J1gayaban sabi ni Rafael. - Hindi kit.a basta maiaalis dilo sa malaki al magandang ba· hay upan¡ ipanhik ka pagka· lapos sa isang b.ah.ay na mun· ti na')' hindi mo pa i;uslt> ang pa¡:kakaayos. -Kaya ne:a ipagawa mo na ag11d .ang bahay. Nagkayari ;mg magkasin· tahan. Makailang araw pa·y nai· handa na ni Rafael ani; lahal. Nakipagkasundo na lliya u i~ang arkiteklo. Al nang araw na magtipan sila ni Ma· ria Luisa na magtulungo u bahay ay kasama na nila ang urkítektong mamamahala u ipaaayos na bahay ni Rafael. Sinabin¡:; lahat ni Maria Luisa ang lahat ne pa¡:b.a.ba· gong ihig niya. IP.inancako 11¡:: arkitekto na ;ing lahat naman ay masusunod. Nasi· MAGASIN NG BAGONG BUHAY yahan si Maria Luisa. Nguni't nang aalis na lamang ang magkasintahan ay Lumatakbong dumating si TI· noy. Natigilan ang bata nang makita si Maria Luisa. Napangunot-noo naman ang da· Jaga, pagka't natatandaan niyang iyon din ang batang na· pulot ni Rafael. Galing sa paaralan si Tinoy. -Ba, Rafael, hangga ngayon pala'y hindi mo pa dinidispatsa ang batang 'yan? - wika ni Maria Luisa kay Ra· fa el. Kaharap _ng magkasintahan si Tinoy. Nawalan ng loob si Tinoy sa kanyang narinig. -Si Tinoy ay. . . dito na nakatira, Maria Luisa, - sa!Ji ni Rafael pagka't hindi napalingid sa kanya ang pa >:!J>lmutla ng bata. -Pero sinabi ko na sa iyong paalisin mo na siya __ 'yan ay noong bago pa ako magtungo sa Sebu, - ani Maria Luisa na namumula ang mga pisngi. Nahalata ni Rafael na galit si Maria Luisa. At ipinangangamba niyang makapagsalita ito ng maaaring ipagdamdam ni Tinoy, kaya niyaya na niya ang kasintahan. Tinapunan pa muna ni Maria Luisa ng maalab na tingin si Tinoy bago nanaog na kauma ni Rafael. Nakasakay na sila sa auto nang magsalita si Maria Luisa. -.\no ba ang binabalak mo sa batang 'yon at hindi mo pa pinaaalis? - may galit na nagpapanginig sa tinig ni Maria Luisa. -Si Tinoy ay hindi katulad ng mga llatang sinasabi mo sa akin na nagsisinungaling, -sagot ni Rafael al isinalaysay niya sa kasintahan ang ginawa niyang paghanap sa tinitirahan ng bata. -Nakilala kong totoo ang la· hat ng kanyang sinabi sa akin. Nakausap ko ang kanyang Lola Senday. Pati iyong Mang Tomas na pinagsisilbihan niya. -Ngayon ay ano? -Si Tinoy ay isang mabait na bata, - wika pa ni Rafael. - Kailangan niya ang isang makatitingin sa kanya, Maria Luisa. -At ang makatitinging iyan ay ikaw, sa akala mo? -N:ig-aalaala akong kungdi siya makatagpo ng isang tagapá·gkandili ay maaaring mapaligaw siya ng landas. Para kong nakikini:kinitang may maganda siyang hinaharap, maakay lamang. Biglang tumawa nang malakas si Maria Luisa, nguni't ang tawang iyon ay may kasamang panlilibalt. -Kailan pa ba pumasok sa puso mo 'yang pagkakawanggawa? - ani Maria Luisa. -Natatakot akong kung to· toong nagiging mapagkawanggawa ka ngayon ay mag. simula ka nang mamulot ng mga batang palaboy diyan sa lansangan. Baka punuin mo (Sundan sa pahina 31) HU~YO 21, 1957 MASAYA si Deding nang pum~sok siya sa kanilang silid-tulugan. Masigla ang katl!wang :iahiga siya s:i nakahanda nang higaan. Sa Linggo ay m1nonood k1mi ng Ate ng sine .. M1;la sa nakabukas na durungawan ay pinagmamasrlan ni Deding ang mabilog at maliwanag na buwan. Naalaala niya ang isang tulang ukol sa buwan na itinuro sa kanila ni Miss Reyes; "O buwan bigyan mo ako ng sundang ... " Ang buwan daw ay moon sa Ingles. lyan ay natandaan ni Deding' na itinuro sa kanila ni Miss.. Reyes: mataba, pandak, mapula ang mga labi, bihirang tumawa. Takot siya kay Miss Reyes kapag ito'y nagagalit. "Bukas ay Martes", naibít!ong ni Deding. Binilang niya ang kanyang mga daliri: "Sunday, Monday, Tuesday. . sa Linggo ay magslsine kami ng Ate Lita." Narinig ni Deding ang tikhim ng kanyang Ate Lita. Nangibabaw iyon sa ingay ng makinang panahian. Ang kanyang Ate Lita ay nasa bulwagan, nananahi ng mga damit ng babae. Sabi ni Miss Reyes ay maaga r1w k1ming matu· tulog kung gabi. Madall raw lum1ki ang mga b1· tang maagang natutulog. Paglaki ko'y m1giglng dala· 9a 1ko. Tul1d ng Ate Lita. Tulad ni Miss Reyes ... , Aba, 1y1w ko pala ng tulad ni Miss Reyes: p1ndak, mataba at n1kak1takot kapag nagagalit. Mukh1n11 m1tl'nda na pati si Miss Reyes. ~ konting kulubot na sa mukha at me ub1n na rin. Ay1w kong maging katulad ng tiher ko. Gusto ko, p1g ako'y dalaga n•· 1 tul1d ng Ate Lita ko. Ma· gand;ii ang Ate Lita, Si Miss Reyes ay .. Napansin ni Deding ang bahagyang pagdidilim. Jsang mal-ing kimpal na ulap ang tumakip sa buwan Naalaala niyang ang ulap ay. . . cloud sa Ingles. Turo iyon ni Miu Reyes. Sa Linggo ay magsisine ka mi ng Ate Lita ... Lumitaw ang buwan mu· la sa tumabing na ulap. Maliwanag na naman. Naitanong ni Deding sa sarili; Alin kaya ang Iumalakad, ang buwan o ang ulap? Hindi niya matiyak. Wari niya'y pareho. Nasabi niya: "Para akong nanonood ng sine. Pero magimda ang to· toong sine. Maraming nakikila, maraming naririnig. Me mga batang nagsisipaglaro, nagsisipagsayaw, nag· sisikanta. At saka malamig sa loob ng sine. At kuma· kain pati ako roon ng ma· ni at kendi sa panonood." K11ilan ba ¡i,ng Linggo? Ngayon ay Martes. Isa, da· lawa, tatlo, apat. Limang arawl Tagal .. Natatandaan ni Deding na dati'y malimit siyang isama sa sine ng kanyang Ate Lita. Kung-saan.saang sine sila pumapasok. Mala· ]aki at malalamig. Magaganda ang palabas. Tagalog an\! lagi nilang pinano· nooi! dahil sa ayaw niya ng Ingles. Hindi niya maintin· dihan ang sinasabi ng !Jlga artista roon ... Nguni't ma· taga!·taga¡ nang hindi siya nakakapanood ng sine. Mula pa nang mag-aral ng panan:;hi ang lranyang Ate Lita. lbig ko'y Linggo na 'bu· kas .. Tt•migil ang ingay ng makinang panahian. Narinig ni Deding ang malambing na tinig ng kanyang Ate Lita: "Tulny ka, Dan ... " Lit al Hindi na na1·irinig ni De· ding ang ingay ng makinane- panahian. Ang naririnig niya'y ang usapan ng Ate Lita niya at ni Dan. Hindi naman niya maintindihan. Kung minsa'y tumawa ang Ate Lita niya. lmg minsa'y sabay na tumatawa ang Ate Lita niya at si Dan. Mab1it daw si Dan, Hbi ng k1nyang Ate Lita. Naniniwala s_iy;iing m1b~it nga si Den. Din1d1lhan siya ni Dan ng kendi, ng biskuwit at ng ubas. Kinak1ndong siy1 ni Dan at pinipisil-pisil ang kany1ng pisngi. Datl'y hinahallkln pa siya ni Dan sa pisngi, nguni't ayaw na nly1ng pahalik d1hil 11 m1t1las ang bigote ni Dan iit nakiklliti siya. Tum1w;1 ang Ate Lita niy1 nang sabihin· nlya naklkikiliti ang bigote ni Dan kaya ayaw MAGANDA ANG KAMUSMUSAN ni Miguel C. Arguelles "Magandang gabi, Lila!" Kilala ni Deding ang dumating. Sa linig Jamang niyon ay kilala na niya agad. J~ang larawan ang nabuhay sa balintataw ni Deding: malaas at maputing lalaki, kulot ang buhok, matangos ang !long, at may ... naisip niyang "bigote" nga pala ang tawag doon. Bakit kay;ii l;iiging napaparito si Dan? A, kaibigan siy1 ng Ate Lita. Masaya "ng Ate Lita p;iig naririto si Dan. Nagtatawanan sila. Nagbubulungan. Hindi kG maintindih1n ang kanilang pinag-uusapan. Ingles k1si. M1tagal-tagal na ring napa. parito si Dan. Bakit kaya laging n19pupulbos at naglilipistik ang Ate Lita tu· wing paparito si Dan? At alam na al1m p1ti ng Ata Lit;iin9 d1rating si Dan; la· ging al1m niya, Magaling 'at1ng manghul1 1ng Ate na siyang pahalik. Paro t1l;1gang mabait si Dan; m1-' dalas siy1ng bigyan ng pera ni Dan. Marunong pumili ng kaibigan ang kany1ng Ate Lita ... Sa tingin ni Deding ay mataas na ang Jagay ng buwan sa Jangit. Malapit na iyong ikubli ng pahugos ng kanilang bubungan. Wala na siyang nakikitang ulap. 'Kayganda ng buwan!" na· sabi ni Deding. "Me tao nga kaya sa buwan, taong may hawak na walis?" Na· alaala ni Deding si Miss Reyes: Mabilog ang mukha. Parang buwan. Umaawit daw sa radyo si Dan, sabi ng k1nyang Ate Lita. Prnaklking91n ni/a ng kanyang Ate Lita 1ng 1wit ni D;iin sa k1nil1ng munting radyo, Ma91nda r1w um1wit si Dan sabi ng k1nyang Ate Lita. Kaya m1rahil napagdadaog ng kanyang Ate Lita ong mg1 ka· m•Y habang naklkinig sa awit ni Dan. Humihinga nang malalim ang kanyang Ate Lita. Tumat1w1 n;iiman siya. Naririnig na naman ·ni Deding ang ingay ng makinang panahian. Naririnig din niya ang tawanan ng Ate Lita niya at ni Dan. At tuwing titigil ang ingay ng makinang pil.nahian, ang bulungan ng Ate Lita niya at n. Dan ay nauulinigan pa rin niya. B1ka may dal1ng pasalÜ· bong u akin si Den. Siguro, akala ni Dan •Y n;iitutulog na ako. Baka n1man magalit 1n9 Ate Lita p;iig ako'v lumabas. Hindi bale, bu kas na l1ng .. Hindi na makita ni De· ding ang buwan. Ang liwanag na Jamang niyon ang kanyang nakikita. Maraming bituin sa langit, parang isinabog doon: "Ku· mikislap ang mga bituinl" bulong ni Deding. "Ang mga bituin ay ano nga ba sa Ingles? A, sters ... " Na' alaala na naman ni Deding si Mi11 Reyes. T19;1l pa n9 Linggo. Gus· to ko'y Linggo na buk11. M1g•nd1 rnanhil ang si· neng p1nonoorin n1min ng Ate Lita. Pumasok sa silid si Aling Dora, ang ina ni Deding. Biglang pumikit si Deding. Nagtulug-tulugan siya. Sa karimlan ay nakikita niya sa kanyang balintataw ang Ate Lita niya, si Dan, at ang tilser niyang si Miss Reyes. Ano k1y1ng oras na n91yon? Ang hirep e di 1ko marunong turnin9in ng oras. M;iitutulog na nga ako. S1bi ni Miss Reyes e m1tulog d8w n1ng ma;iiga para lum1ki agad. Paglaki ko ay m1gigin9 dalaga ako. Tulad ng Ate Lita. Tulad ni . . aba, di pala tulad ni Miss Reyes .. Naramdaman ni Deding ang pagfabas sa sllid ng kanyang ina. Hindi na nagtatawanan ang Ate Lita ni· ya al si Dan. Patuloy ang ingay ng makinang panahian. Dumilat si Deding. Naghikab siya. Isa. dalawa. Sa Linggo ay isasam1 1ko ng Ate Lita sa sine. Plhor"jg m1111nd1 ang. panono· orin namin. Gusto ko'y 111· ma rin ng-Ate Lita ko si Dan sa sine. Tatlo ka~ing manonood. Pagigitna ako s• k;iinlla sa p1nonood; m1l1mig sa loob ng sin1h1n e. Mabait si Dan. Kaibi91n siyr ng Ate Lita ko. Si Miss Reyes k1y1 e m1y kaibigan ding bin1ta? At nakatulog na si De· ding. (X) 19 Naligo ang Senyora, hindi nabasa ang saya Nagsaing si Hudas, kinuha .tng hugas, itinapon ang bi'" Naka\uluto ay walang init, umaaso kahit malamig Walang pintong pinasukan, nakapasok sa kaloob-looban Gintong binalot sa pilak, nilak na binalot sa balat Isang bahay ng mayaman, pinanhik ng magnanakaw, kinuhang lahat ang kayamanan, walang nakakibong sinuman Bapor ko sa katihan, pina\alakad ng kamay Aparador kong bubog, buk~an man ay di kumakalantog Ano ilo: hindi tao, hindi hayop, kung gabi'y pumipikit, !:ung araw ay dumidilal? Mataas ang ibinilin kaysa 1·inagbitinan Binalangkas nang b!nalang· kas, saka inihampas Isang madreng'banal, sa gu· hat namamahay Nang maliit ay pang-ulam, nang lumaki'y kasangkapan Alam mong dar.atal, hindi mo alam k u·n g · kailan: walang imik at di mainriay, kun.g bakit kinatatakutan. Baboy ko sa Marigundong, araw-gabi'y umuungol (Tingn1n 1ng mg1 sagot sa pahina 31) UKOL SA IBA'T IBANG POOK SA PILIPINAS l. Ang Ambuklao Dam ay matatagpuan sa . .,. . a. Pangasinan b. Lalawigang Bulubundulcin k. Nuweba Biskaya 2. Ang bayan ng Lukban, tanyrig dahil sa kanyan¡;i: ma gagandang sambalilor:g buntal, ay nasa .. a. Quezon b. Laguna k. Bulakan 3. Ang Irisan ay nasa gawing kanluran ng .. a. Bagyo b. Angeles k. Kabite 4. Ang Pul u pandan ay isa sa mg:i. hayan sa. a. Sulu b. Negros b. Sebu 5. Ailg yumaong Pangulong Manuel Quezon ay isinilang sa ... a. Lucena b. Baler k. Gumaka 6. Si Presidente Garcia ay buh?.t sa bayang ito ng Bohol... · a. Talisay b. Talibon k. T:1\ihim 7. Ang Maramag, pook na ibiriigay sa mga walang lupa, ay nasa ... 3.. Cotabato b. Lanaw k. Buk!dnon 8. Ang pook na tanyag sa pagkakaroon'ng masasarap na ka kan in (puto, bibíngka ) ay .. a. Bibingkahan b. Polo k. M2linta 9, Ang modelong bukirin ni Jose Yulo ay matatagpuan sa .. a. Bakolod b. Mindoro k. Kanlubang JO. Ang makasaYsayang pook ng Barasoain ay nasa. a·. Bulakan b. Maynila k. Bat;:lng;¡s 20 • "Ol .. .. . . , q ., q ., q .• • ., 1 • ·e q ·l 10815 •BW KAB/HASNAN (8J1h11t s11 p11hin11 4) '.~~k:\r~;"~ªor~:nga;~ª!~:~~g u11~: ng pamahalaang demok1•atiko sa pook na kinaroroonan ng mga llongot, mayroon nang 101ga i\ang kapuna-punang paghabago na mababakas sa pamumuhay, ugali al pagkilos ng inga taong-bundok na itong noon.!; mga nakalipas na panahon, sa taguri lamang ng :mgkan ay sapat na upang katakutan ng balan.a. Sa ngayon, ang mga mamamayan ng Pan1abangan, Karangalan, Rizal :1l hanggang sa San Jose, ay malimit nang nakakakila ng ::iga llongot. Ang mga ito ay w11la nang pagkakiming duma"º sa mga nabanggit na hayan upan,g ipagpalit ng kanilang mga pangangailangan, lratulad· ng asin, bagoong at :tang pir:Íso ng da?"Jit para su kanilang kababaihan, a n g ' pendang" o pinaluyong tapa n_g usa o baboy-damo na kani!ang napapatay sa panganga~o. Sa kabilang dako, ang mga Krisliyano, sa mga nabanggit na bayan, ay hindi na rin nangingiming makipag-usap at htakisalamnha sa inga Jlungot na bumababa sa bayan. Ang mga laga-bayan, na ang mga hanapbuhay ay nanggagaling .>a kagubatan, ay :nakararating n<l ngayon ng malayu·layo sa ioob ng gubat, di tulad noong 1r1ga \umipas na panahon na ang mg<1 ilo ay nagkakasya na lamang maghanap ng kani!1ng ikabnbuhay sa mga bungJd ng kakahuyan. Sa sakop ng Abaka ay dalawang bahay-paaralan ang r1akatayo na ngayon at dala· wang guro ang palaging nakatalaga roon upang pangasi·.vaan ang pagtuturo sa mga ;inak n,g Ilongot Bunga ng pagsisikap ng dalawang guro, urnrami na sa mga kabataan ang marunong magsalita ng T Jgalog ul mayroon n:i ring mga il¿in na nakauunawa at ;rnkabibigkas ng ilang kataga sa wikang Inggles. Nitong mga uraw nang pagdalaw ng inyong tagapagbalita ay sini.11ulan ni G. Hermogenes A. Punzalan, guro sa Abaka, ang r.agd:¡raos ng adolt education upang hasahin ang mga may~ulang sa pagbasa at .pagsulat at sa gayon ay maragdagan ;1ng bilang ng mga Ilongot na ngayon ay may karapatang humalal sa ating mga eleksiyon. Sa kasalukuyan ay dadalawa pa lamang Ilongot ang nagtataglay ng karapatang makahalal. Ang pagkakaingin na siyang 1anging paraan ng mga Ilon· ~ot sa paghahalaman upang mapagkunan ng gulay, kamote, mais at tubo na bumubuo ng malaking bahagi ng kani· iang pang-araw-araw na pagkain :iy unt-iunti na ring nababago. Kam<1kailan ay isang latag na lupa na umaabot sa J.000 l'klaryang parisukat ang :um1laga ng pamahalaan upang hungkalin at mapag-anihan ng mga Ilongot ng kanilang makakaing bigas. Ang 400 ektarYa sa lupaing ito na madaling :napapatubigan sa tulong ng nog Abaka ay inihahanda na ngayon ng mga nOngot at sa paglataniman ng taong ito ay ~!silnulang lamnan na. Isang kalabaw na babae, isang ara· ro at ilang kagamitan sa pag~asaka na padalang tulong ng pamahalaan ang ngayon ay nasa kamay ng mga Ilongot at siyang ginagamit nila sa paglilinis sa lupang tataniman. Di iulad ng dati na ang mga \abanan ng magkapit·ba· :1ay na Ilongot ay nagkakalayo ng mahigit na isang kilo·metro at hindi magkaabot-tanaw, sila ngayon ay natitipon ~a isang reserbasyon na itinal11ga ng pamahalaan at ang !.:anilang mga bahay na yari sa kahoy, yantok at'1r:ugon 11y nakapahgid sa kinalalagyan ng paaralang pang-nayon ng Abaka at ng bahay-himpilan ng isang pangkat ng Kompanya "C" ng lst BCT na binubµo ng apat na kawal na palaging nakatalaga roon. Anupa't ang Jambong na itim na humahati sa mga mamayang Pilipino sa kapatagan Jl sa mga kapus-palad na Ilon~l·l na sa tanang buhay ay walang nabatid at nakilala J·.undi ang kinagisnang m,ga i,urol, kagubatan at matata:1k na pook ng mga bulu\;undukin, ay unti-unting na· habawi na. Namamanaag na sa kinaroroo>nan· ng mga Ilongot ang sih;his ng bagong kabihasnan, karunungan at uri ng pamahalaan na siyang mag-aakay ~a kanila upang makamit ang !ubos na pagtitiwala hindi la· mang ng buong bansa kundi pati ng mga dayuhan. Tunay at hanggang ngayon ay lubhang napakaliit Pa ang napapalis sa makapal na ulap ria tumatabing sa mga mata 11g mga taong-bundok na ito upang makita at madama nila ang kagandahan ng liwanag ng kabihasnan. Subali't sa ginagaw4ng pag·akay sa kanila ni Alkalde Victorino Borja at ng iba pang kinauukulan, !13sapit din ang araw na ang mga Ilongot ay malututong mamuhay katulad ng pamumuhay ng m,ga tao sa kapata· tan at "niakikilala bilang mga mapayapa at mga karapatdapat na mamamayan. Pagsapit ng mg2 sandaling iyan ay ga;aap na "mabubuksan" naman ang mga bundok ng S~yera Madre at Karabalyo at ang malalaking kayamanang nakata· E.O sa pusod ng mga bulubunduking iyan ay "lalabis" para ~a kapakanan, at kabutihan ng buong Pilipinas. napahimbing ako ... is011g bosong t11big! ako'y nauuhaw . .. bakit kayo'y tila nangatitigilan? kahi't 11a sampatak ako ay dulutan, yaring mga labi'y mabasa man lomang . .. nauuhaw ako! is11ng basong tubigkay-haba ng aking n11ging panagi11ip: isang paglolokb11y 1111 tubhang Lumawig, s11 nagpakalalim na g11bing t11himik ang bungang-tulog ko'y hindi mapuputol km1gdi sa 1rn1init na halik ng simoy, saka sa kalus/cos ng mumuntinf_ ibong m1111gaug suminisim ng hamog sa daho11. isang basong tubig! nasaan ka, irog, at natitiis mo yaring pagkapagod? paghingal ko'y tingnc't parang tinutuhog na buti/ ng kwinta.~ na halos mag-abot. ako nga'y na11garop ng di·aknlai't ni sa g11niguni'y ltir11p panganayin; ~a 11king kudyapi kung maisa.~alin, lrnnrnkin m11'¡¡ hindi 119 makogigilfo• . MAGASIN NG BAGONG BUHAY LUNES ng: umaga, at alam n')'o na, 'ku, mahirap na lang magsalita. Ta· liga aamang mahihiya'ng palengke u paligid·ligid ng:ayon. Kanya·kan· ylDC dale ang m¡a kapitbahay ko. Tila nagpapagalingan ang mga damu· J¡o sa paingay~n ng kani·kanilang mga ....... Pinapalo ni BuSy.ng ang bunso diihil ayaw sumalok. Nagpapaiyakan na nam:i.n ang ma¡-inan¡ Tayang, d'yi.n u duluhan. Pinipilit na naman ni Tay¡,ng na maligo·ng anak. Nait·U ral u ng:ayon an¡ anak ni Tayang. Ani: plDJalan daw pala sa ukuwelahan {ayon n apo ko ke Pitring) e, Sepul· ero Tqod. Ka)'a di ko masabi·sabi .ang palayaw sa anak ni Tayang no'n, e, baka di n'yo paniwalaang 'yon e, ~ngalan nga ng bata. Kung la· wagin 'ni Tayang ang anak n'ya, e, Pvkoy. Hayun, nagbububusa na naman si Onyang. Ayaw na naman 'atang magurong ng kinanan ang anak n'yan,g binatilyo. Isa pang me kakatwang pan1alan ang anak na ito ni Onyan1. Paterno raw sa kalendaryo ni Kapaftabon.t Honorio Loptt at kun¡ pala· yaw;,n nam1n e, TeMk. rHmmm!) Na· hihi,a raw tuloy manligaw ang da· muho dabil sa kanyanl!" pala.vaw. Nagkakabidahan namang mabuti'nl:'. maC)lumareng Tinay at Pinang. D"yan lang sa me likuran sina Tinay al di· nig na dinig dito'ng abla ket• abla ng mga d'yaski. Taiaganc 'yang si Pinang, oo. Ke .aga·aga'y nasa kapitha' wy ·n;i. Nó>ku. • .. 1a i(":1.•·onJ.! hJ!1t;1 d'y~n k1· l'i nanj!. 'Ba. c, me 'sang anak ~¡ Pinang na itinalaga na Jang ng misler n'yang si Tino para maging tagasundo na lan¡: sa kanya, a. Pa'nong di mai:ka. b gayon. e.. palacay nang bihifi Jan¡ si Pinang ng tuyo e . . . makiki p11ghuntahan n." sa lindahan h~nf!:· can¿ sa mamoitay ang bagang poig HULYO 21, 1957 iihawan ng binili n'ya. Madalas daw 1uloy malipasan si Tino at ang kani· Jane: mga anak. Mabuti na lang at na~•kapasens'yoso n'yang· si Tino. 'Ku, h'waf kayo ... Hayun nagka· hbuting tllaga'ng dalawa nina Tinay al Pinang. 'Kala n'yo naman e, kilni Ja'ng baryo kung magsiusap, dinii: Mnggang tumana. 'Ku at tigas pang tawanan, o ..• Pinang: Hcnga pala Mare, alam mo aa ba'nc lumabas sa h'wetenc kacabi~ Tlnay: O. bakit. atto ba'nc Jumabas, Marl'? Pinanv: Ay, n1ku, Mare! Talaga namang di ali.o makakain n.c almuu l •anina. Muntik na 'konc tumama. Tinay: Ano ba'ng tinayaan mo? Pin.ni: Pomp'yang ng 9 19·9) Tinay: O, ano'ng Jumabas? Plnant: E, pomp'yang ng saisss lht>· he·he, idiniin pa!) Di ba binali¡:lad Jan.,: ~ni: tap ko, Marc? Sai~~s • 16) Tlnay: Naku, sayang nga, Mare! B<t't di mo pa binaligtad ang taya mo! Pinang: 'Yon nga ang isinisisi sa 'lrin ng Pare.ne Tino mo. ·ea, e, anong mag¡gawa ko. 'ka ko, sa nakatayo'ng bal~e ang napana¡inlpan ko. IAnc numero ng babae ayon ke Jnggo e, 9) At nagkatawanan an¡¡: mea d'yu!d. 'Eto n¡a pala'n¡ liaD.J' Dakatutu. wang nangyayari sa biryo namin. Alam n'yo, di to ·sa 'min; e . . . di nallaa:i.bot ang koryente. 'Ala karning ilaw tundí ni.ca gasera. At alam. n'yo na'oc ilawang gasera - mausok. At ito'og nakatutuwa, dahil sa mau.soll: nga'ng mea ilawan namin, paggisiDJ namin sa umaga e, me nagbitinr .. iw sa 'ming mga buhok at pil.i.kr maia. KAJLAN lanc nakaabot sa barb('rya ni Anong an¡ mga balitang pag·atras ftl" ilang aspirante sa pa&kaprcsidcnte. Ani Anonl!: Da,l!ay sa mS;i nal!~i u· run::: na yon, e, magsima·nma al magtayo naman ng sarili nilang partido. Partido Scgurista·ng bagay sa kan1la. Tila naniniguro lan1 sila, e. Pae tila 11akar:11ndam na m~ talo, airas. Slmal'1twld, t. di busto, o, di tunay an,g pagmamalasall:lt nlJa sa ba· yan. -Sumasaliw ang taginting ne gunting ni Anong sa madalas na pac· sasalita niya. Soibi naman ni 'lnsang Akwa: 'Alang k'went'a pa'ng partidong sin.abi mo, Pareng Anong. Partido Artista'ng bagay sa kanila, ang partido ng mea hndidatong pagirl.giri. - 'Ala ring k'wenta 'yan, 'lcanc Akwa, -sabad naman ni Talyo. - Bar:•Y sa kanila'y Atras·Abante Party. Ltkat. paran¡ makinan1 panabi n.i Slrnong Sastre! 'He-he·tie ... . Sl lMPYONG, sa me dulo na DI bar70, e, me anak na pinagpipilitao Dilanc mag·anak na mapag-aral sa llenila. Nasa terscra attyo raw umaao si Turne, ang anak nilang panganay. Me hilig daw si Turne packa't di raw Dila kinapansinan DI panghihinawa u pagpasok. Kaya: gayan na Iang na· man ang pagtitipid at pagsisikap ng mac·anak ni Impyong. Pati'ng mga anak nilan1 babae e, gumagawa ng kahit anon¡ mapafkikitaan at si Adyon,g ay na¡labbada na. Katwl:ran al 111 adalas sabihin ni Impyon¡ sa uawa'l mga 1nak e, !to: Bayaan n'yo't mak:dapos na makalfpo~ lang si 'l\u'· ne t , lifinhawa na kayo. Malaki'DJ sin¡asahod ni mga medyo me naabot. Al ikararangal pa n'yo s'ya. 'Ba, sino rito sa 'ting baryo'n¡ nak1pagaral sa Mcnila. Bilang na bilaa1 sa daliri. ' Sa gayon e, Jalo namang aapapa·_ mahll si Turne kina Adyanc at aa kanilang mga anak na babae. Haloa aall:alin na nila'n¡ kanilan¡ mt:a I• lamunan sa pa¡kain. ADI muasarap na ulam 1t kakania e, pioagtitiisa.D ., aa nilan1 di kainin at inilal1aa. b 1Urne. Naneyari, ang Isa pa, e, DMI· bi r1w ni Turne na kun¡ panay tuyo ang iuulam n'ya e, baka di s'ya makePH• pagka't di raw nakapagpap and11r ng utak ang su.stans'ya ng t11· yo. tHe-he-he). Me rasyon pa tuloy galils ne kalabaw at itlog si Turne. Ang saklap nito, kamakalawa ng gabi'y di umuv.i si Turne. At kanina'y lumitaw. ·Me kasamang 'sane al• ng1ng mistisang di matanto. T•I• .. nga namang k19191nd1 n1 ""ª fu. tong Menila, nasabi pa ni Karya tungkol sa uwi ni Turne. 'Yi n, c, málinaw - nactanan ng babae si Turne a:ayong nag·aaral at kastolukuyan pang inaasahan ng niga roa¡uloing al m¡¡¡ kapati4. 'Ku, talaga raw namang naglipanll ang m¡a uwak na namumugad sa pu· no r..¡ manggang kalapit nila naftC manAngis si Adyanc. Gayon oa Jane daw an¡ panunumbat ke Tu.roe: Tvr· n•; di mv n1 nllinlf'l'n •"9 9lnlflw• namin1 p19p1pak111kill N11t1kewal1 mong hab11 sa 'mini Sabihan namaa daw ng m,ga kapatid na babae ni Tur· ~:7~~ri:·uw:~~ik•~: ~:i:."at~k!:'-! kurnakaln ng masarap para mak1tapo& ka l•nt n1 pag.aaral. . . pasketapo1, yan ang tinapos mol -sabay turuan daw sa rnisis ni Turne. Bun,ga nito'y machapon du1 na nagsarili si Itnpyong sa kubo n'1a H tumana. E, nakausap ko si Turn e. Natlnong ko kung bakit naman nacawa n'ya'ng gayon. lto'nc sabi n'ya: Pala¡ ay ko'y · kasalanan na rin hu nila'ng qan¡yarl, e. · Nabiela ako't lila nay11J1ot t e °nw· ne. Napamaang tia lang ako sa iaina· got u'ya. Seguro'y nahalatang di ko nagustuhan ang sinabi n'ya, nagpatv• loy ng pagpapaliwanag ang damubo. -Tincnitn n'yo, Tata K1nor. Laging nakakausap ko si E!ll:ie (lt.o'nc pangalan ng misil ni Turne: Iska sa baryo.) Madalas kong maik'wento H kanya na mahal na mahal alto sa 'min. Ako'y de gatu at iUot:. Ana sabi'y mabait daw seiuro alto. Pan· bihira raw sefuro akont: Hall. Al P• n.alo sa 'kin. E, ano pa bu'nc ¡a¡ awin ko! NABANGGIT na rin lan1 anc pi&'· tat~nan ni ·Turne DI b•*• e . . • idamay na natin 'ton¡ nangyari ke Berto nang magtanan Diman anc aoak n'yang dala1a. Alam n'JO, dilo sa 'min, naging arte na Dl!ftio¡ m• la.tanda na kapag labag sa kaloobatt namin ang pagkakapagtanan ng ami.ne mga anak e, tataga kami sa h_aligi at ipagsisigawan namin, iparl· rini¡ namin sa labat an,g: ha,._.'t di M1hihllom •ftl 1u91t ... "81 ...... lt., e, di Rilll:a~fthlk ... '"111 ~ .. dor na, 'ranl (a ne mea na(lanan). He-he-he, e, di cano'n nra'QC Hlñpang gawin ni Berto nan11 mati1a.ll na sumama sa . isang taga-ll:abilan¡.iJo¡ an~ anak n'ya. Gigil na gigil na ipinapuwasan ni Btrto'ng nangingislap n'yang pisaw at nanc makailang ikot e, biglang iti· naga sa isang haligi. CMaryosep!) Alam n'yo ba'ng nangyari? Kawayan lang ang haligi nina Berta atan.e tinaCa niya'y nabali. Mangyari pa, nagi. ba'r.¡ bahay n'ya. Para h'wa¡ maha. !ala'> ito'ne isinigaw ni Berta: Hlntü inMopapenhik dlto •"• m11 tr.W..na '"ª" t11n11t•'t di 011 .. •wa•,.. H. ta.y na 'tol 21 22 MAGASIN NG BAGONG BUHAY Kapaki-pakinabang para sa inyo ... KAHON NG PANLINIS NG SAPATOS Ang kahong ito'y magsisilbing sit'ilan ng eskoba, mga lata ng biton at mga pirasong basaban na ginagamit sa paglilinis ng sapatos. Gumamit ng _kinatalli na mga tablang may kapal na %", maliban sa tablang pang-ilal!m na gagamitan ng plywood na may sukat na 121/4" x 9". lkabit ng mga turnilyo a"ng mga dulo at gilld, at )agkatapos ay sakc: isunod ang pang-ilalim. Ang mga dulo ng \abla ª!- may taas na 3Y .. " at luwang na 8". Ang: taas ng mga gilid ay hindi pantay; higit na mataas sa gitna kaysa sa mga tabi. Ang halang na tabla sa gitna ay ikinakabit ng turnilyo sa mga gilid at ilalim. ~---=.i·~.=---1 t--- 4'.....""""I tcJj~ Ang hawakang kahoy na may kapal na %'', babang 8%" at lapad na llh" ay maaari nang ika· hit .ng turnilyo sa halang na tabla sa gitna. Pagkayarl ng kaihon, ito'v maaaring barnisa'n llpang gumanda at hindi a~ad kapitan ng dutrü. Kayo At ••• (Buhat ses pahlno 1) Jan ng bitamina D. Maaari rin naman na ang starnum ay n\alalim at gumagawa ng pan.og kanal sa dibdib. Nangy~yari ito dahil sa pag-urong n1 mfa lilid na nagkakabit sa at•rrwm al di1phr19111. no Jrang minun •Y mana-mina· h¡n n1uni't anc tun1y na da· hilan ns ipinqkaka1anito ay hindi pa natutuklaHn. Sa ganilong kal1gayan, ang paghi11ga ay na1i1ing mahirap nang kaunli al malulunasan lamang H pamamagitan ng operas· i)'GR, Ang kakulangan sa Bitamin11 D {ritbts) at sa Bitamina 111 C (Kurvy) ay nakikita sa d;bdlb sa pamamagitan ng maliliit al matillgas na bilu2an1 pamamaga na parang mga "beads". Ito'y may hu.gis V na bali¡ tad. Ang paran¡· kuwinli\ na ito ay tinatawag na "rlk-4y o ritkitlt roury". Hindi na ¡aanon¡ klranlwan ito & a n¡ayon dahil sa mabuIJuting pagkain at pagbibilad sa ara·_.- ng mga bata. Maran1ing ina ang nababalisa dahil sa isang maliit at bilugang matigas na bagay na nahihipo aa ibaba ng st•rnum sa may sikmura. Ito ay hindi bukol. B.ahagi ito ng buto ng dibdib na siyan..![ magkakabit sa 1terMlm bago dumatin¡ sa unang b.on ang sanggol. Sa ibang blta, an¡ mfa kustilyas sa ihab.a ay matutulis at halos ndcikita !la nguni't ito ay na"awala kapa¡ aa1 bata a.Y aa:&ataupe o•. 24 An1 kahMun91ulupd {Spinal Column) Sa Jikod, ang pinakamahalagang dapat malaman ay ang 1pinal at guluguran {nrtibral columr1). lto ay nafsisimula sa ib~ba ne bungo at na1ta1aglay na sart-saring maliit na bulo n., pinagdikit·dikll ng mga himaymay (ffhr). Ang gitna n¡ bawa't bulo ay nakablikas kaya't ang hanay nito ang siyang bumubuo ng tinatawag na 1J1iMI c-1. Sa Joob ng kanal na ilo ay makikita ang spinal chord na siyang karugt•mg sa ibaba ng utak. Paris din ng pagtatakip ng bungo ~:i ating ulak, ang 1ulugur1n at ~aMINan1-fUlu1od angsi· y11n¡ n11o11Hingat sa buon¡ 1111· nal chord, Ang utak at ang spinal chord an¡ siyan¡ bumuhuo n1 stntro n¡ m1a ntr· byos (central nervous systeno. A!fg spin1I column ay nab;ibaluklot kung minsan paka· !iwa o pakanan. Ang pagkabaluktot nilo ay tinatawag ni (skollosis). Kung minsan ay 'P;rang nababaluktot lamang narl!' kaunti sa likod Jalo na sa panig sa itaas,. at ito'y tir.atawag ng ltyphosis. Ito ang nakikita natin sa mga kuba. i'daaari r in namang mabaluktot na paharap al ito'y tin1ta· wa1 na balyadad (lordo1i1). Ang mea depektong ito ay 11anuagalin1 sa m¡a packa. ulinsa<I ng mea buto o bu:bat PAGSISIMENTO " t. e/~ NG PADEll ~~ . , ~n.g sime~to ay hindi tin:ltablan ng tubig kaya kapae1!0 y 1pmantak1p sa pader, mapanga,ngalagaan .nito ang mga tlp<'k ng batong bumubuo sa pader. .. Marahang tan.ggalin ang mgé'.l nakasingit sa mga lapat (Jomts) ng mga Upak ng bato sa lalim na 1,4 pulgada. Kung :i.ng mga tipé'.tk ng bato 3Y mag;cakadikit. ukaan ang ~ga pagitan ng tipa~ na ang .ginagamit ay martilyo at pa1t. Ang mga ukang 1to ang s1yang pagkakapitan ngslmento. 1 .j Maghalo ng simento sa proporsiyong dalawang bahagi ng buhangin sa isang bahagi ng simenló, na may h?long sapat na daming tubig. B~saing mab~ti ang pader at ikapit dito ang pinagba· !~"~P~1~e~~Y Gd~w~¡e¡f~~ª~~~~1~n5~ p;;J:rakapit ng simen· Pakinisin ang ibabaw ng simento sa pamamagitan ng kahoy na pangkinis. - - Ang dapat na maging kapal ng rnatatapos na simento ay kalahating pulgada. _Panatilíing basa nang ilang oras ang simento sa pama-• magitan ng bahagy~ng pagdilig .. _ Itt;>'Y makapipigil sa pagpuputuk-putok ng s.imento na sanh1 ng ma.dc.ling pagtigas. 11 m1a depekto H pan¡anganaJi:, o sa sakit na polyo. POTT'S DISEASI Ang vfftdrM o maliliit na louto sa 1pinal column ay ma· 11rin1 mapinsala ni tuberku· losis na si71n1 sumiiira sa msa buton¡ naaa.bi. Ang sakit na ito ang $!yang Unat11wag na. PoW• .~u ...... Mala!li ang na¡a¡awang sama nito H mga b:ata kaya't lcailangang masu· ring maa1a. Kadalasan, ito'y napapaba7a1n han¡ganc ma· 1inr totoone malubha na at n1pinsal1 na ang lahat ng mga huto. Sa ganito, nagkakaroon ng pamama¡a an¡ v•rteltrae. Ilo'y maiilsurl sa pamamagit:m n¡ X-Rey, at ang simula ng tuberkulosis at impeksiyon ng baga ay madalinf ma· l~ikita. An¡ Pott'1 diMHA ay K:iilangan¡ makita kaa¡ad ng isanf man11agunot sa buto, ~t isang operuyon laman¡ anf maaarinc makalunas sa kapinsalaan. Mahalaga rinl i.liabay dito an¡ pangkalahatang lunas sa luberkulosis. Sa ilang mga sanggol, nang- , yayari rin ang magkaroon ng dcpekto sa ibabang nrtebrae. .\ng isa o ilang bulo ay nagk.'.lkaroon ng bukas o puwang kaya't ang 'flinal chord at ¡ ng mga panakip dilo ay na¡ - sisialsa o naunulis. Ilo'y tinatawa1 na manlnt0t•I•. An¡ impeksiyon ne ¡anitong pamarnaga ay maselanc. Nalulunaun din ito 111 mra maagcapmot ngWli'I bruúwu¡ '"" "RUSUnod ang mga kompllka· siyon. Sa magkabilang paniJ: ng itaas ng 1pinal chOf'd a)' isan,g butong ang hucis •Y parang pakpak. Ito')' linatawag na "wing bone" o H•ft'll•. Nabahalata itong madali sa. mga PílY•l na bata lalo na kun1 itlnatau at iblnababa an¡ bi· a;i¡. Kun1 minsan din, ito'y naekakapla.tala ftlUll.i't di ti> toong kaselaa¡aa. ANG MGA PAA AT lllNTI NG SANGGOL Maaaring magkaroon ng' ¡:iinsala ang mg~ paa at binti n,!t sanggol. Ang. ilao ay waring di pansin nguni't may iba namang nahabalata o nakikita &ng pinsala. Kung mlnsan !to ay dala na ng sanggol sa panganganak, an1 iba naman ~Y likha nir: mea di wastong ¡1agkain o kapabamakan at pa¡kakasakit na na'gdaramay • ng mea buto, laman at lltld, ¡:11ya n¡ polyo. May ilang san«eol na ipinanganganak nang walang paa o binti. Mayroon namang iba na hjgit sa karaniwan ang dami ng mga daliri ng kamay at paa. Ang ilan ay nagkal:adikit-dikit ang mga daliri sa paa o kamay, o magkakahit kaya ang hintuturo at hinlalaki. Sa rnga depe-ktong ito, knng minsan a1 nagiging panlunas an¡ operasyon. PAANG PATO: . - Kun¡ :i~¡:~,p=a:~:~~tam:a~ Un na ito'y matamboll at Dll· kalapat sa tuntungan, di gaya ng sa matanda na may hukay $i. ilalim. Ang pagkallaPantay ng paa ne mga bata ay dahil ¡¡a sapin-saping taba na karaniwang tinatawag na "pbysii> logic flatfoot". Haban¡ lumalakl an1 saDJ¡ol al napislmula nao& luma· kad, an1 sapin¡ taba 11 untl· unti naa¡ oawawala at na¡ka· 1.:aroon na D I arko ang talara· p;i.kan. Kung nananatili pa rin sa i)agkakaroon n1 paang pato biin¡¡ang siya'y mag\n.g dala· wang taong gulan¡ , ito'y dapat nang patlgnan. An,g p¡¡gkakaroon n1 paaflg-pato ay karaniwan at mnaring malunasan. Kadalasan, an.g nagt~in¡ sanhi nito'y ang masainang tubo a¡ laman sa paa al bintl. Maaarinc Jtacubilin n¡ inan¡¡agamot ang pag·eehtni· siyo.' Kun,g ana: pa1Papaang:1-ato ay masaman1 tig_nan, ipakita agad ito sa isang espesiyalisla o ortopedista (nagwawasto ng mga buto). Ang piang-pato ar nababago sa pa.'Tl~magitan ng ,paggamit ng i;;ang uri ng sapatos. Nilalagy:an ng sapin o pampataas H panig na panloob ng talam· ¡;akan at an1 kapal nito ay 1niaayoo sa kalubhaan ng pa•· !!a·paan¡·pato. MAGASIN NG BAGONG BUHAY MODELONG 183~Yari u. kahDy 1t nababalot ng kuw,ro, ang inslrumentone: linat:i.wa¡:: na "se"rp~nt". ay naka'.ditplay • sa H1mbur¡, Al,manya. Bagama't liku·ti•o, tlo'y may magan· danc tunog na aog nacsasaayos ng tono ay ang mga daliti. -Lu1'•t1n1 k"h' n9 Wide World Photo. S,000 DOLYAR ISANG OALIRf-Ang mga kamay ni Yvonne Ser1,nt, isan& -' Pran~cs:i. n11 nagmomodelo sa Estados Unidos, ay nakaseguro sa halagan .g , 50,000 doly&r. Si Yvonne ay nagmomodielo ng mga alahas sa mga bantog na plat, rya sa Amerika at nakabandani ma¡lakbay sa Europa. HUL YO 21, 1957 HUWAG KAYONG MANfWALA SI inyo1 g nakikita! Hindi tutoonc mga musiko ''ª ~ ::1~~;~ A5!;ª1a~:~an~~fo~; :~::anu:!~' s~~~ gumanap ng is.anc bilan1 na katatawanan sa isang pa: titipon n.g mga mamamahayar sa Paris ·kan:iU:ailan. DI PANGKARANIWAN-Nang magtanghal ng isang pagsasanay sa digma ang isan¡! pangkat ng hukbong dagal ng Estados • Unidos ay may lumitaw na bilo¡ na usok buhat sa plnaputok na ltanyon, gaya ng :makiklta sa Jarawan. Ro'y tumawa, ng pansin :;a lahat nang nakakila, sapagka't , !alaga namang di·pangku aoiwan! 25 ~Aotlt.JIG' o.11 .....O~JJÑ'>' A/JG SAB1 ""' 1-EAIJO>~ rJ"" PvPUNTA •To KIN,.oo.. TBi:te&.i'l..S,..,_oc.,~ ts.l.M-""'l. PA,IJv.,ll l'-l""So..i.oi.. T5RS-SA. AT ~E"1t: N"~ ~tJ•-.J0'1NN7' AT F'AGT ..... NGl<A.ANG 1-1,A.W>..)'IN A."1$ 17AJ..AGA. 1P!No"GTA.i'JGGOL- ~ BATA ~ KAPAT10' AT NAS:Ui-A.:!JTA NA/JG (>. S.IJNTiJt<IN rJ1 -'Ol'iN,.JJ>'. ~TAi.A, DAW>WA/>IG IG'O-S-0.M.A IJ• ..\?H,.¡.,.y .o>l'JG N-"G-,...,._fl'AllG t<AY t..eANP.c::.O NA ,..,..,,. 1.1...iGC> r..J..1o. ¡c_,.,.,...,-n;<i:es;.o.. .-..T WA~6 KAM,o>.~ MAl.-A'Y SA.N""'-GY-"YA.f<l··· 26 MAGASIN NG BAGONG BUHAY HINDI JfADL.4NG ••• Buh.it SI p1hm1 13 f!llid a! maging ang pinto Ibig niyang sa kanyang ginagawa ay ganap na mapag-1sa SLJ'ª Nakalipas ang ilang buwa n ay wa1a ring nangyari sa kanvang pag·eensayo. Bahagya man ay hindi nabago niyon ang pakiramdam ng kanyang dalawang paa. L::long lumala pa ang kanyang sakit, hangi:ang sa 11.Dg naikikilos na lamang niya ay ang kanyang kamay at ulo. Ganap nang na.glaho 1ng pag-asa ng binala na -~iya ay gagaling. Si Apolinario Mabini, ang lalaking muntik n:ing maging isang Pari kung nasunod lamang ang kagustuhan ng kanyang ina, ay ganap nang isang Iumpo. Naging malung· kot ang daigdig na kanyang ginagalawan. Dabil sa kanyang sakit, ang tanging pinagagalaw ni Pule at pinalalakad ay ang kanyang i~ip upang maihandog pa rin niya sa bayan ang kanyang s11rili bagaman ang kanyang katawan ay isang salanta. Noong ika-12 ng Hunyo, 1897 ay nagtungo si Pule sa Kabite upang ihandog ang kanyang paglilingkod kay HeneraJ Emilio Aguinaldo. Nagkataong sa kanyang pagdating sa Kawit muli sa Bay, Laguna ny ipahahayag naman ni Agtiinaldo ang ating unang k¡¡.sarinlan. Nang mabatid ni Aguinaldo ang kahalagahan ni Pule sa ikalulutas ng ating suliranin :ungo sa paglaya ay dagli ilong tinangeap. Dahil sa ka· lalinuhan ni Ptile ay siya :ing ginawang kasangguni ni Aguinaldo sa mga sulira•Ling pampolitika. Mula noon ay naging kasama-sama na siya ni Aguinaldo sa lahat ng mga la· karan. Sa kanilang paglalak· bay ar laging nakaduyan si Pule na pasan-pasan ng kanilang mga kasamahan. Kailan Id at inihayag ang !n1ang tugtugin sa rondalya na nagbu~as n~ palatuntunan. Mata.gal ba· ~o natapos ang tu,s:tog na masigabong pinalakpakan ng nan¡¡::anonood. Sumunod .ang pagawit ng isang babae. Walang n.ílunawaan si Montserrat sa ioawit ng babae, bagama't maganda ang linig niyon. Tulad ng una'y pinalakpakan ang babae. -Al ngayo'y isang sayaw na katulubo ang ltatanghal namin sa in yo. . ang TINIKLING~ Nakita niyang pumagitna i.ng isang batang lalaki't isang batang bahae. Hindi. Hindi na bata ang dalawa~ Kaipa[a'y tu· !ad niya. Kasing-cdad niya. At habang nagpupugay ang daJawa'y d~lawa pang magkapa· rehang kasing-edad din ng dalawa ~nr· pumagitna. Dalawang mahabang kayawan ang HULYO 21, 1957 :nan a\' hindi dumaing ng 1.iirap nd kataw;rn si Pule sa ka:iilang paglipat-hpal sa iba'l ibang lu~ar 1'oon~ 1899, si P11le na kasama ng kanyang tatlong kapalid na \alaki ay napikot ng mga Amerikano sa isang ba· liay sa Kuyapo, Nuwl'ba Esiha. Malapos m.asiyasat ang magka· kapatid ay naging mga bilang· go sila ng digma. Ipinag-utos ug nakatataas na puno ng hukbong Amerikanong naka.1akip kina Pule na kailangang iprisinta nila ang kanilang sarili sa pinakamalaas na pinuno ng hukbo sa Kalye Ar:ia sa Maynila. Kinabukasan din, sina Pule at ang iba pang rnga bilanggo ng digma ay isinakay sa isang tanging tren na patungo sa Maynila. Naging malaya ang kanilang paglalakbay sapagka't wala silang bantay. Sa pagkakataong lyon ay hinimok ~¡ Puk ng kanyang rnga kapwa bilanggo upang tumakas, nguni'l siya'y rnatigas na tumutol at sinabi niya sa mga iyon ria hindi ni\a dapat sl1 ain ang matapal na pagtitiwala sa kanila ng mga Ame:·ikano upang huwag madungisan ang kanilang karangalan t:ilang mga P.ilipino. Nang dumating ang pangl:at sa Maynila ay naglungo sa kalye Anda. Ibinigay ni Pule sa mataas na pinunong nakatalaga sa, piitan ang sulat na galing sa Kuyapo, Nu· •Yeba Esiha na mula sa pinu· nong '\merikanong nakabihag sa kanila Matapos mabasa ng pinunong Amerikano ang sulat ay saka dinala sa piitan lng magkakasarña. Sa bilangguan ay walang ~inawa si Pule kundi pag.araJan ang wika ng bansang na· :~asasakop sa ating bayan. Ibig 11iyang magpakadalubhasa sa wlkang ingles upang kun1 sa· dala n,¡ dalawa. -Aanhin nila anc kawayan, Papa? -Gagamitin nila sa pagsa· sayaw, iba. Isang pagtataka ang naiwang nakabadha sa kanyang mukha nang pumatag an)$: parlingin ng kanyang Papa sa dalawang magsasayaw. -Ang sayaw naming ito ... -nakatitig sa kanya ang bina~ilyong kaagtipay ng dalagitang inagsasayaw, at ibigibig ni Montserrat na alisin <mg paningin sa mga mata ng nagsasalih.; paluloy ang binatilyo .sa di-lubhang-tuwid na pangangastila, -ay iniaalay namin sa.. sa inyo Senyorita Montserrat Noriel. Nang tumalikod ang dala· wa'y nanatiling nakatingin si Montserrat sa binalilyo. Al hanggang sa tumugtog ang bling dumating ang pagka.· kataon ay magamit mya sa ka· butihan ng kanyang mga kupuwa b1langgo. Sa pamamagitan ng isang diksiyonaryong iµinagkaloob sa kanya ng isang henera\ na Amcrikano ay maclaling 'natutuhan niya ;ing wika ng mga dayuhan. Hindi nagtagal al lumiham ~i l'ul'.' sa wlkang ingles sa ¡¡inakamataas na puno ng huk· bong Amerikano sa PiUpinas ;,! hiniling niya na kung maaar1 ay malagay sa mabuting kalagayan ang mga bilanggo ng digma. Dahil sa liham na iyon kung kaya si Pule, ka~ama ang ilang bilanggo ng 1ligma ay napatapon sa Guam. llang taon silang namalagi sa Guam al nang sila·y pabalikin ~a sariling bayan ay naitatag na ang pamahalang sibil, na 1-iyang naging daan ng klrni· lang paglaya. Nang makamt3n ni Pule :mg ganap na kalayaan ay mu· li siyang nagbalik sa kanilang tahanan sa Nagtahan. Mula noon ay wala na siyang gina· •Ya kundi ang magsulat ng mga aklat tungkol sa kanyang bayan. Ang mga naging bunga ng kanyang panulat ay ang mga ~umusunod; Program1 Con .. litutional de 11 Republiu Fi· liPin1, La Revolucion Piliplnas, Memories of Gu1m al ang A Filipino's Appeal to th1 People of the United Statn, Iyan ang kasaysayan ng 1~ang lalaking siyang maka· pagpapatunay na ang kapan-~anan ng isang tao ay hindi nagiging hadlang upang siya .ty makapaglingkod sa kan· yang bayan. Si Apolinario Mabini, ang kinikilalang Dakilang Lumpo sa ating kas¡fysayan, ay isinilang noong ika-23 ng Hulvo, 1864 sa nayon ng Talaga 1 anauan, Bat1t1s11s. rondalya at nagsimulang m~ ?· binugong sa kalaganapan 1 g liardin ang tuk-o·tok ng ~1!11· wang kawayang maghiwala ,_ magsalpok sa pagnanais w.1ring ipitin ang mga paa r '! dalawang nagsasayaw, ay n I· katingin si Montserrat sa b1natllyo. Parang umaalunignig pa sa k:myang pandinig ang tinig 11g binatilyo at, ang tinig na yao'y parang yugtu·yugtong dalit na ipinagsisigawan sa kanyang puso. Alam ni Montserrat na m¡¡y makapangyarihang damdamin s:i kan}'ang dibdib na naguutos sa kanyang tumingin sa binatilyong "Indio", at batid niyang yao'y hindi pagkamubi, hindi pagkatakot. (JTUTULOY') Masdan . .2: ANG DAIGDIG SA PAMAMAGITAN NG MANINGNING AT MALUSOG NA MATA ANG ARAW·ARAW NA PAGGAMIT NG ILANG PATAK NG EYE·MO AY NAGDUDULOT NG KABABA· LAGHAN SA INYONG MGA MATA 1fl.,.c .. ..,:..,·CM ... w.oo11 ... 11 .. ,,A .. d1oqo.1,,i,. .... 5.lpl.o!.11t•:z, .. s.1~.1/4p. 27 MALJGA YA raw ako, ang Hbi ng aking m¡a kaibigan: T unay na Pangyayarl Nguni't ang tutoo, may mabi· gat na puanin ako sa buha) na kaipala'y walang n .. kababa· tid. Naito.. isnalaysay ko sa inyo ang aking kasaysa yan ... Magkababala kami ni Seli na. Lumaki kaming magandl ang pa,-litin!l:inan. Malimit lu· Joy klming tuksuhin ng aming mga liaibigan. Bagay daw kamini reaging "Mr. and Mrs.". l\1agi1ing mali,gaya raw kami kung kami'y makakasal. Ma~anda raw kami kapuwa, pa rt:honi: miy kauntin¡ pinag. aratao at magkasundo pa an@ amine m1a ma¡ulan,g. ~yan daw laman¡ ay npat na uPant .llami'y lumi¡aya sakalin1 :~am(°)' maging magkapalann. ''AKO'Y NAGKAMALI" Pagtotapat ng /sang "Checker" kay Benito R. Cad~ Lin¡id sa marami, kami ni Sl'lina ay may Jihim na ngang pagkakaunawaan. Natuto kamin.{ magmahalan nang ka,mi'y magbinata't magdalaga. Al maligaya kami kapuwa sa :iming lihim na pagsusuyuan. Kung may isani:: bagay na n1aipipintas ako kay Seliaa ay walang iba't ang kanyanf mi)calumang paniniwala sa bu· hay. Hindi siya palaayc.s. Bl· hir.a siyu¡ magpulbos at ayaw ~·lipstik. Sa ¡anan¡ kab· ~·a ay hindi na kailancan& ¡umamit pa ng artipisyal na panl~ganda .ang isang bable upang maging maganda sa paningin ng kapuwa. Ang Jikas na kariktan iy siyang lalong maiaam, a)'OD sa kanya. Tutol ako sa rayon ni)'ang ~imulain al paninlwala sapar· ka't .:.ko'y isang Jalaking makabafo. Subali't wala akong ,magawa. ~ luwing babangr,itin_ ko sa kanyang magpaputol siya ng bubok, magpabid n1 llP1tkk kahit pamin· san-minsaa o dili kaya'y magpulbos kung 5iya'y nananaog ng bahay, ay ayaw siyanf maid11ig. Dahil dlyan ay malimit tuloy kaming magkaroon ng hahagyaiig hinanakilan at tamANONG LAKING GINHAWA ! ¡iuhan. Isang araw, mpuama ako sa ilan¡ kaibigan n plf·i~om ng alak. Nagkalasinfan kami. nahil ~• kalasingan ng iy naming kasama ay biniro ako kay Selina. li•"9 p•9•hi&y• •n9 kumdlin n9 ddllio11n, Al •u..g dum•••ndli n9 di P'9~•1un•w. P•9hin •I l•kn •y k•p.,.• n•1•Hy•n9 W.i.l..n9 1i9I• . hapo P•li P'ki.,md~m. S• T•blol.i."9 Phillip1, lunt¡ m.i~•~•ml.i.n. K•yo'y 1•1""9'Yº" p• 9 'yon9 1inubu~dn! Kung ang pagkain at paginom ay ma· ging labis at humina ang inyong panu. naw, humingi ng tabletang PHILLIPS MILK OF MAGNESIA. Kayo'y m.nisi· yahan sa taglay nitong lasang kanaisnais n.:i nagdudulot ng mabilis na gintia. wa sa pangangasim at panghahapdi ng sikmura, klibag at i_ba pang ~aligaligan sa inyong tiyan. Subu~an .. . at tingnan kung ba~it 111on9aw-angaw na tao 111ong umaasa sa tabletang PHILLIPS. Bago! T abletang PHILLIPS. ang hirang ng d<iigdig, pinakamabilis mags""Yt>S ng masamang sikmura na ngayon ay nasa magaang na pa•e+engcellophane'~ Kahanga-hanga para sci inyong lukbutan o hanb<ig . . At matipid pa. lunukin <1no mang oras, ~ahit scian. lto'y basta nalulusaw sa inyong bibig. PHILLIPS' TABLETAS A MILK of MAGNESIA -Nakaku uya ne.maa 101 bata mo! -medyo na¡btawa 1>an1 wika. --Sinau111n1-1inauna. N111mumukba tuloJ pindangga! Hindi ko pinansin aq pagbibirong iyon. Nguai't patulo7 a!tong linukso tungkol sa pagiging makaluma ni Selina. Nahahalata na pala nilang kami'y "nagkakamabutihan" ni !Mina kaya naislpan akong biruin. Dahil sa lasing din ako, nang bumanggit an,s: nanunuk· ~.:i sa akin ng isan¡ bagay na hindi lto 1 nafanagap ay naralit ako. Al muntik nan¡ )lumanton¡ sa away anr p&¡-iinuman ·naming iyon. Ang napagbalingan ko nf galit ay _- si Selina. Naísip kong dahll sa katigasan ag bnyang loob kung kaya pati uko'y tlnutukso at tinutuya ng aking mga kaibigan. Sa halip na umuwi na ako ay nagtuloy ako klna Selina. Nanff kami'y inagkausap nang sarilinan a7 sinabi ko ang nangyayui . .. -Kung ikaw ba naman ay sumusunod na sa akin. . . sana'y wala na tayon¡ paf·uusa· pan. Baklt, manma ba namañ, sa palagay mo, kung aumunod b man sa uso1 Huwag ltim1ng: lalabis? - Ncuni't ayaw kong makiu¡i;o, - an1 paliwanac .ni Selina. - Ang ibibili ko ng ano inang pampaganda ay iuukol ko nasa Jalong mahahalagang pangangailang.in. -Subali't paano.naman ¡¡ng n :.lsabi-sabi tuloy sa iyo ng tao? _Ibig mo bang sa habang panahon ay tuksuhin h na hmang at p•c·usap·usapan da~¡¡ sa pa.¡igin,c makaluma? - Ang mea nag·uusap·usap u akin ay walan1 malinong 1sipan! -may-katigasan nan¡ MAGASIN NG BAGONG BUHAl -... ---····,......__.-m1mat1m1in anf pan1natili i:o SI matandanf k1u1allan 1ll slya lam1ng d1pat maklta u tsan& tunay na babahl¡ PUipina"! Maaaring hindi DI• naun¡kop H labd ng n11kabagong kabihasnan ang aking mga ¡inacawi, ngunl't hindi naman maituturing na masama .. Dahil sa patuloy na pagma· matwid at p1gtutol ni Selina ~ ibig kong mangyari ay na· uwi sa. pagkakagalit ang aming pag.uusap. At nang ma· naog lko ay may iniwan 1kong pag))abanta. -Kung hindi mo ako masui1unod si .aking kahilin¡an ay dlrlaramdam kong tapusin na natin anc: lahat. At diyan ko n&man mapagkikilala kung ta· Jagang malaki 111ng pactingln mo sa akin ... Kinabukasan al nang sumu11od pang araw ay inabangan ko ¡ing pagpanaog ni Selina. lbig llonc malaman kung ano an& naging pasya niya sa aking pasubali. At nakita kong nana.og siyang kasama ng isanc k.:;;palid. Tila mayroon !ri.lanc bibilhin. Nguni"t noon ko nap:.tunayang sadyang bigo ako sa akin¡ kagustuhan. Gaya ri!ll na dati anc 1yos ni Selina. Bag11na't maayos at maeanda ang bestido ay nak1pusod ding ¡aya ng dati, wa· hin( p;1pula aog labi al wala rin1 bahag:y1 man Jamang pulbos. Dahil sa ;1yos niy1ng iyon :i.y nat;ttago t11loy at ayaw h,1mnalad ang angkin niyang kagandahan. At doon na nagwakas ana lahat sa amin ni Selina. Hindi ko na siya kinausap buhat noon. Mina:;;ama ko ang di niya p11gbibigay sa aking nais. Ni hindi na ako nagawi : ·. kanilang lahanan. Kunc .aanJi,ian ako na,gtulunco al nag· JJ&ptlum•gak. Nals kong maka· t:igpo ni: isanc babaing siyan'r ;nakalulugon sa aking m¡:a pcniniwala al kagustuhan. Nabalilaan ng aking ama't ina ang nangyayari sa amin ni Selina. Al nang lpagtap;it Ir.o ang lahat·lahat ay pinagsabihan ako. - Isa kang hanial' - ang s.i.bi ng aking ama. -Diyata•t ang ipinakipagtalusira mo sa kanya ;1y ang bagay na yaong 1apat mo pa ngang ikatuwa at ikaran¡:al ~ -Wab akon¡ magagaw1, 1'ay . . ____,~g saro1 ko. - Iba ani: paniniwala ko kaysa sa inyo, al walang makapacaalis nito s;1 akin. Ano mang paliwanag al pa· yo ng aking ama't ina ay hin•ii ko lin1nggap. Nagpatuloy r;n akf> sa paghahanap ng bahaing siy;1ng tumutugon sa aking kalooban. lsang araw na ako'y dumalo ~a isang sayawan ay nakilafa lr.<1 si Chedcng. Maganda rin ~¡ ChNeng. Isa siyang babaing huboc u. bagong panal':on. Sa pananamit, sa pa¡:la· kad, s¡. ::>agkilos at sa pag. .uyos ns kalawan ay naka· aakit si,a .,g kalalakihan. Da· 'lil sa kanran¡; kabl¡:ha·bi¡ba· HVLYO 21, 1957 ___ .. _ ... ,_., ............ ang nanlilicaw H. kanya. At isa na U.o H ka.nyana ma.a nt¡ia¡ talltuyo. Hindi na.man ako nabi¡o. N1gkatucon anc damdamln umin ni Cbei2e'nf at tlnanc· ll!•P niy& ang akin,i pag-ibig. Dahil sa kami'y kapuwa nasa hustoag ¡ulana: ni, bagama't walang pahintulot ang· aming mga ma¡ulan¡ •Y napakasal kami ni Cbedeng. Nang!JpahalJ kami ng isang katamtamaug tirahan Maligaya ang m&• unang .. r•w 'Dl'P"..,.nm• 11io11.11u "' Ch.edeng. Xaya nang minsang m1gkita-lr.ita klmi nina Selina sa isang patapos sa aming rook ay paran1 ipina,grl'lllakl ko pa sa kanila ang aklag fHWI. Mahigit na isang taonc na· iing mal~aya ang pagsasama namin ni Che.deng. Hindi ko inakalang biglana·b~glang mag"iaba¡o ang lahal. lsang paog. yayari ang na.ging· simula ng pagbabago .ng J1kad ng aming Luhay. lsang araw na magkarool) • 111:0 n¡ m11an1 •tnmdaman ay íumutol si Chedenc nana hi· 111in ko an1 kaunling sala· pin¡ naitata10 niya. Pambill raw niya iyon ng pabango al beslidon1 1a1amitin niya H Jadalu~nmc paatitipcn -Diyata ba nama"t uunaltin n10 pa iyon? -wika kong halos di makapaniwala sa kan· yang tinuran. Ano man ang .cawin ltong pakiusap ay hindi ko siya napilit. Gayong alam na alam roiyang wala kami noong kapera-pera ay ang kanyang gusto rln i:n¡ sinunod. Ni hindi :manlamang ako ipíuadolctor. Ga1alin1 ·din daw ako pafka'l wala n11man1 kuwenta ang ~· ~!:.º· La.gnat daw Jamang nalyon na nea :;mg simula na lahat. N¡ayon, palad na ang araw na di kami mag·away ni Che· deng. Al b1kit namao hiadi. Lalong lumabis an¡ ·1tan1an.c JD.ga gastos sa paosariling pangan,gailangan. Kabil dalafSundan $4 Jl(&hína 3JJ Kung hindi kayo makapagsepilyotuwing mata1apos kumain Miruang P1gsesepilyo lamang sa pamamagilan ng COLGATE DENTAL CREAM 1y V' M~J!!'Pg Sumusugpo sa Pagkasira ng Ngipin ! ~ Karakarakang Pumapawi sa Masamang Hininga ! ~ Pinananatiling Mag!!!!!l!i..t Malinis ang Ngipin ! Kar••-ela~ nagkakabisa ang Colgate's upeng mHugpo ang mesamang hitli"9""1J na¡slslmula sa b!bl¡¡: sa 7 sa bawa•t 10 paD.D'llYa.rl. Mmsan1 pa1· &esepilyo laman¡ n1 Colgate's ay lnilwanr hl11t na mal!nls at sariwa an1 lnyon1 blbl¡ .sa loob n1 12 oras o hl¡lt pa. Sa.d)'an1 n11llbl1 •n_ nr kabataan an1 kast1a-s1y11.nr lasan1 m111m11han1 nr Col1a1e•s. Kara't 1<aübl11n nllai;i1 1amllln la r ! anr Colrate's u. pairsesepl\yo nir na•pin tuwlnr matatapos .Ir.U· maln-n11 plnakarnabutlnr paraan na naP•1r-11laman11 nallababawu sa pa1· U.Sira 01 nrJpln. Tandun, upan• matt:rall: ana ¡anap n1. &alusua:1.n n~ orLP1D ay im.lllD111tlt1. &a Wom dentl&ta m.u.ala.wana be.u •11.· 1.sa.ll.11 taon s-~..tae ColgGre's ang rana iñg pa1dini~ 1a ngipin na may GARDOL * na sumu1ugpo sa pagkasira ng ngipin sa buong maghopon 1 K•y•'t eng Colgate'1 ay hindi laman9 l11b111ang¡ 11ili&ini1 eng ngipin - hindi 1 .. man9 pin.Jcik1iiap at pina9.t9M1da .ang ngipin - hindi lamang g•""P na pinab•b4on90 P9 h1n1n9a - n911ni't t.1n11,11gpo "" •ng p.69ÜrJra ng ngipin ta loob' n.9 ll CKat. o h19il ,., M i n1ang pa91•s.pilyo ng Colg•ta's sa umag• - n mwADll:. Pa¡sesepuyo Sii , .. ..,, _ .. , na1b1b11•Y 1'111: m111hapon u ma¡damar na p&na1111a111 1.1 laban .sa nalr.as.isll"an¡¡ asido. ADi Gal'dol DI Col1aie·.s ª' bumubuo DI panan¡¡;11an1 sa buo_n¡ ma¡hapoD! May llas11a.SJ.YaD¡ Jasan¡ maan11han1 na naubi¡an Di: buoc¡ p.amiJya. /~Jili,. "' PHILIPPINE DENTAL ASSOCIATION Ang Pinakamabiling "TOOTHPASTE'·' Sa Pilipinas ..• Sa E. U. A. . •• Sa Suong Ociigdig ! 29 Sin4· Eddir Qal"C"ia at Marlene Daudrn. sa lsang kainggit.foggít 114 fagpo sa "MGA LlGAW NA BIJLAKLAK" 11g Sampagu.ita. Pimamamaj¡.ol.ocm. ni Dtrektor Tony Ca¡¡odo, lumalabos .ri Eddie sa pelikulang ito bil4ng ganap nang bitu.in, kasama ni· na Su.son Roces, Romeo ·vosqu.ez, Dais11 Romu.al.dei: at Ton11 JfarzaR, Stna Edd~ lft/ante, Cielito Legaspi at Williom Phlpps, .sa Uang «agpo M " THE DAY OF THE TRUHPET" ng C. Sttn· tiogo f'Um Organization. lsinapeliku.la. so Eastman Color at SUperscope, ito'11 isa sa pinakamagugol na pelikul4ng matagal 11a gi1t.12wa at nakatakdang itanghal sa mar 4,000 sinehan M Estados Unídos. Tila may magand.ang ibinaC:alita si Barbara Perez kina Dai.!tl Romualdet at Chaning B. Carlos 11tmg handugdti ,.riya ng Í!aftO salusalo ng mga ta!la-Sampa9uita bilang pasalubong sa pag-uwi ni11a buho.t sa Hongkong Si Dai.s11 a11 dalawang buwaP ui: Hongkong doliil sa paosasapelikula f"OOn fti1 "PAGODA" na ri11a ang isc sa "'!Iª pt?ngunang bituin. Lara111«1)!1 Jr:uha sa isang sj,.1utin9 ng "TURISTA" ia . .riyudad ng Tok110. Mokilcifa !i Direktor Feliring Constantino sa do· k:on9 koliwa (nak4amtrik.tu:i:ing pu!iJ 1<4.samo ª"11 mgo ortis· tong hopones no nog.rigonop so ¡x?tikula oc ang- il.ong pinuno ·• tnhlm 1111 Doiei NoUon Picfares . • flaniwa1a'l dili: isang ngipin N bl!bae anc natanual sa pa¡usapelikula ,ng H·Line aang ng Larry Santla¡o Pro· ductions. Sa lsang tagpo ni "bakb•· knn" sa nabanuit na pelikula ay naflabu-labo an¡ dalawang pangkat ne kadalagahan. Na· ging makatotohanan ang tag· po, ba111y NI ikinaluwa n¡ na· mamahalan1 direktor. Nguni't nana mata.pos ang siyuting ay nakit.ang dumurugo ang bibig ni Josif" Santos. At nan1 alamin ng mg.a kasama ay naki· tan¡ tanggal an¡ isang n¡ipln nito. Hindi mal.aman kun¡ &!no an¡ "may kualanan" sa nan¡· yarl. N¡uni't ayon na rin kay Josle ay maurin¡ d Lam (lteyu o si C• brito Perez na siyang nakasa&UJ>& niya 11 ki· DUnang lllfPO. N¡ayon, medJO ilag na si ,Tosle s!I pa11anap sa l'>a pani tagpo ng ''bakbakln'" sai H· Line Gang: Baka nga oaman ta¡i siyanf matanggalan ng qipin ay magia.e bungal Da ibatlban tuloy ~iya pqkal.lpos na: el· narawa !lilao¡ pelikula. 7'alagang mah.irop otig mo· gmg artista, aron kay SW411 Roces. NIW!.bi nlyo. iVQn dcahil SO m~ sampal lUI tinanggap niJla sa J)ClgSasapelikula nila 11g Mea. Li¡aw oa Bula.klak ng Sampa~ulw. l>ilo'y kinaif.4· ngang sampcllin sira ni DaU¡r Romuldirz, oarandin ni Mortin Mflf'/11 ot ng isa pang "'4soma. At hindi naman biru.·biro la· mang ang ibtnlbigo11 so ka11110 !c:undi ubos·lokas upang m4· 17ing malcototohanan. Namaga tulot1 ang konlfQng mukha. Sa kabilo ng lohot, natutut.114 rin ri Susan. M'nhirop man dato ang m.o(ling Ot"!ista ªti malioouo· naman ai "rikat" .ta mommino taoahonao. "A"O himp at pagod Otl napapawi at nalilimot ft.aPag itinatang· hhl • 114 at 'ftOP.GpanbOd namin ano omlng mpo pelikul.o", wi· ka po ni Su.sean, Si Nita Javier ay ma:husa}' n:r kusenera. Pinatutunay1n iyan ng kanyang mra kasama· han ga LVN. Lamanc ay ma· kakalimutin daw si Nlta, kaya kung mlnsan ay "naloloto" .:mg kanyaag paglululo. Isanc araw ng Llnggoni wala allang d yutlng ay inan· yayahan ni Nita ang ll:anyanf mra kasamabang b¡tuin sa LVN sa iung salusalo s.a ka· nilan1 tahanan.. Habang nac· kak.1tuwaan sa pa¡bibiUahan 11nc mra bi,.¡ita ay btaabarap 111man !U Nita a.n¡ pa.¡1.uluto. Ibig niyanc "pasikat.an" an¡ m¡a kuama. Katulon¡ n.iJa sa harap ni kalan sina Luisa Monten tt Elena Balmori. Nang kakain na an¡ labaf ay niaraml ang napapat.kam. Nangangamoy ang mabangon¡ "lutong makaw," gayundin ang istopadong baboy na pa· beritong lutuin ni Nita. Nguni't nang simulan na ang salusalo ay marami ang nagkatinginan. At ang istopado't lutong-niakaw ay siyang naiwanc- hindi halos -nagalaw 3a bap1g. Nang ma1kawisaan, nakali· mutan pala ni Nitan.1 la& yan nr toyo anf Jutong-rnakaw at blDdl rin nal•CY•n nr asukal • DI istupada. Kaya, nauwi na lamang H paflalawanan anl palblbidaban nf ma¡ kakasa· ma tun1kol doon. st lose Cora.wn de Je.sus, Jt". ng LVN ay isa sa mga: sinasabing "nas11 IOoti ang kulo". Kung titingnan oy t.ohlmilc at paning walang kibo, nguni'I ang tutoo't1 ~ti itmatagong kapilyv)la'ft, !aluno sa mgo kosama .sa es!udro. Isang arow ªti humahongos '.14 dumoCing sa eahul),IO si Ni· da Blavca. HinalLanap si DonllG Sisano pco'"1.'t lbig 11410 .rivang malc4usap. "Tilo mahalaga o•g sasabi· hi" pogko't piA0""'4ni.odall oko, e," scibi pa ni Nido le.ali Nm.·ta Vidol M·ripGn9 unang i10kaUsap. Nang hanapin ni Nfda ri Don110 Sisang Ofi natf.aka ong matando. Hindi umaft pala ipinatatawag si Nida; Tatawa-tawo &omon.g ri Pt· ping. At nano makitd m Nido !!t usigin kung balrit ••. 011 na· pilitang ""'!lngumpüal" 0"'1 pil110. Si Prpina pala ang tumowog so te·tepcnao kar Nido at gin.aya ang btlsu ni Donva Sisong·. Ano 'l'IOtt9'1/GfÍ: naglui. p~o-poso ang ka•llO"O' bi.rig $4 ~a kurot ni Nido. At hindi lamang rl Ntdo ang rinalbohe na ni Pepfng. Dahil i;a mahu.soy m4ft(WOIJOVO "" tinig ng mo11 tinff or ilang !rosomang bituin ang "napasi. pot niya nang di ora.s su e.stud110'', tulad ng giftOUICI nit14 lcat1 Nida. Nguni't ito ang mooanda. MiMa'11 si Pepino narnan o..g 11umihingo! no dumating sa estu.d11a. At hindi 01010 kuftdi /uitinggobi. Nagtaka 0110 tanod S4 pintuoA at nag·a.ri.ta kuno ano ang Mng_.m. ${"4bi Id Peping na tl1'klwa04n si»G so tt~ ni Ton11 paglca't mar Me&a4"'1 rivuting do» rile so oobtng ivon. No9foto0 meo bdirtq, llf "4ftl moo-u.«i.so ri Pepi~ ay no:l4n'l4ot ni114ng $iya nam.an pala onu "naontt" ng m.ga kluomo. KMn9 tino ong moy kagogo. won ng paggiring ni11ono tw°" at pagso(lsag 10 kalaliman ..g gobi ay si114ng !1indi rnalarn.o• 11i Pepir:g hanggang ngopcm. Nanr sinusulat ito ay Isa sa maragandang dala1a ang DI· katakd:mg maging mapa1ad. lto'y ang tatan¡halin¡ ''Pretty Girl" sa tlmpalak na kaugnay D.I beneplsyon¡ pa(latana:hal nr "P~tty Boy" nf Sampagut. ta. Bukod sa mga ¡anthnpa· h1Qf bltan11•pin ne mablhl· r1111.1 n• "Pretty Girl" 11 .,_ Lli¡yan pa n¡ pagkakat.ona masubok ang kakayahan 11 p11glab:is sa pelill:ula. At kuna papalarin, an¡ mapalad DI "Pretty Girl" ng di malayong , mapabitang sa mga t.nyag na Liituln ng Sampaguita Plctures. lsanq araw 011 narini9 "4· tn.ing kakanta-kanta si Ch.arito Solis na "Lero11 Lero¡¡ Sinta." An~ okala nami'tt nogka1J111li lamang kami ng pokinig, nga· ni't hi11di pala. Gayon '100 Gft0 kinokanta ni Ch.arito, aapag. r.a•t naltatakd.ol'&f Uapeliku!a ng LVN 01111 tsang bulttaa. yang pinamogotang Lero1 Le· roy Sint. na bnto11 sa le.anta· hi-ng "IJnon Leron Sint.o." At hindi na kallangong JObihin po kullg rino ang panguMng l>ituin17 tololri ft4 lolobol Al pelikulcm(I ito. An¡ Mayn.ila, Tokyo, Honfkong, Sing¡¡apur, Saigon at Ujakarta ay magllfq .. loe•· tion" nt: isa pan¡¡ pelikula ng l'remlere llJI may anlm n• ka· ~11ysayan at pamamahalaan ne anim na direktor. Anc cnagsl· silabas sa pelikulan¡ ito ay ang m¡a bituln din¡ na¡sila· bu s.a.Bieol E%J)l'eu . . .ur P•IPlll ne direktor •t n¡ m.111. artistani mac¡U¡p. nap u bawa't .. kasaysayaa ay dadaanin sa sap11ann. Kung ano aa.g magi¡ing p&· m11111t ng bagong pelikulan& ito ng Premlere na naht.alt· dang simulan sa Oktubre aJ SJka na lhahaya1 n1 samaban. Si Shfrle11 Gorospe ar ·úa se l'\t"!' pinakamanimino pa· t"ts ng Sopatos. Nang d"umatilag si114ng ka.sama " ina Zaldlf Z$hornae-Jc buhat so Hollviooed ay dolr.1ocunpu't limang pores no aopoto• ang dala ni»O, no ;nuniilc pong mawala sa bllo!G· lle dahil se '*ng po:glcalcam4· MAOASIN NG BAGOHG llUHAY H M pogJutumod ttg moo da· latWahml. At 01'0 bilaTtQ na ivo• 011 tDG!a po:ng Jcolchati 1111 mQO topoto1 fil S~rltr, M .JNg ibo't1 nañoon so HoU11· U700d ot o~ ik'v bqiong bili nivo ta Movnikl: S. mga bltuln 11& pulln¡·ta· bing na sumiklt noon¡ 1'a(O mqkadltma • Y si Paraluman •lll rnauubin¡ hindi pa · n11· l1laho ang hmin¡ning. Han¡Plll n¡1yon I J paluloy an¡ Jlltlabls niya sa ptlikul• bi· tans 11aneun.tft1 bituin. At hindi -.wnan k1takat1Ju.n¡ magbi¡a.yon sap1¡b't si Pa· raluman ª>' Jlindi pa rin kinukupasa.n n¡ an¡king kakaya· h:m H pafgaaap sei barap DI kamera. tll(it pa s:.lyanf hu.• muuy al wnunlad bysa rati, l)'OD u mga kriliko. Al Jalo pa alya.na e:umanda. ayon naman s• kanyan¡ mga ta¡a· ··An¡ susunod n1 pelikula ni Paraluman sa italim n¡ VeraPere11: Productions ay ªº" Sonara. ULILANG... B ' " "' '" " ang iyon1 bahay at hindi na ako magkaroon ns rue:ar? -Napalapit na ang kalooban ko kay Tinoy, Maria LuiSI, - mahinahon1 sagot ni· Rafael bagamaa nasakyan ni· 1• an¡ may kahulu1an¡ paaanalita n1 kaslntahan. - Paran¡ n1ipaisip niya H • · kine: ako ma'y isang batang ulila. na kunf hindi sa i&anf mabuting taonf umampon sa akin ay napaligaw ako sa kadiliman ng bubay. lbig 1':ong gawin naman kahit kay Tinoy man lamang ang fi,nawa sa akin ·ng isang mabuting tao ... Hindi t.umagot si Miria Luiu . N.1ng ukulan ni R.tfa· el ng tin(in ·~ dalaga'y nakita niy.1ng madilim ang muk· ha nito at H malayo nakatanaw. -Maria Luisa, & i Tinoy ay ka¡i¡ iliwan mo r in, - may pakikiusap an¡ tinig ni Rafael. - Malututuban mo rin siyang mahalin. -Wala akong balak na kumupkop ng ibang tao sa aking magiging tahanan - matig:as ang tinig na sagot ni Maria Luisa. - Sinabi ko sa iyon¡ paalisin mo ang batane 'yon at iyan pa rin ang sina· sabi ko sa iyo niayon. Alam mo na ang ugali ko, Rafael ... ang sioabi ko'y sin•bi ko. Kaya. makapamimili ka •.. ako o an¡ batan¡ 'yon? Parang natulig si Rafael. Hindi niya mapaniwalaang 'magiging gayong kalupit ang pasya ni Maria Luisa. (ITUTULOV) -ihO"} .VtCA"ll/tl/ /J11Ql<npal11nJ<l wa na •ll.S am.in¡ anak ay isip mo kulbulu kun¡ m&kaeyot. At $Obn: h:D¡ müapa¡pahld n1 pampa11nd1, butod sa !na· ahit pa 1n1 kilay na ginugubitan Da Jaman¡ 01 lapis. Kabit na malimit kamin¡ kapusin :ill per1 ay hJodi maaaring di 11iya iraraos ang para sa kan'llDI mga kagamitan. Ang mga pangangailangan ng aming tahanan at ng aming mg:a :inak l.)" di na tuloy matugu· 1t.an sa pagsu_nod niya sa moda tit .u iba pang mga karan&yaan. Kaya wala nanc kapayapun at k.uyusan an1 amins pamumubay. At n1ayon ko napa¡didili· rllli aog mga p1ngy1y1ri. Nga· ;.:on ko malimit ma,gunita si Selina, ang nilayuan kong kii.· 5intaban dahil lamang sa di pagsunod sa aking kagustuhan. Ngayon ko napag·isip·isip na ako na rin ang may kasalanan ng l1t:o1t. Ang bagay na l!inanap ko at hinangad sa isJng t>abae ay siya rin palang r.,.11giging sanhi ng mga kaguluhan al kaaawian ko sa buhay. N& uni't ano pa nfayon an¡ o.king sagawin~ Wala nang na· latabi sa akin hntJi ans: maftiis sa naging mapail na bunga n1 akln¡ p.111kakamali. Si Sellna ay mayroon na rln ngayong asawa at isan¡ anak. Jsang kaibigan ko ang naging l!sawa niya, si Nardo. Tuwlne magkikita kami ni Nardo ay hindi ako makaimik kapag buong pagmam1laking ibinabalita sa allin na siy.11'y maligayailg-maligaya sa piling ng kanyang kaby.1k. na kung m1famang pafm.11malasin ay hi.git pang ma¡ anda at kaakit•kit kaysa sa akinl asawa. CX> P 1R 1D1 ' G • r; .1"' 1 1ln1 1 1a ~ v.i¡an at sa lunsod upan¡ humiogi ng pagbabawas sa halaga ng alkila ng pelikula. At dahil sa ang nakakatulad nila ay isang may·ari ng lindaban, wala siyang ginagawa kundi ang harapin ang lahat ng mga suliranin. Sa pani1t naman ng bubay Dila sa lipunan, si Gng. Eraña ay hindi lcatulad n¡ maraming "matronº' na mahilif magdadalo 1a m¡a pagtitipon at hiD· di marunong uminoru ng alak o m1ni¡ 1rilyo. An¡ lahat !lang iyan ay wala sa kanya. Hind naman siya salungat sa ugaling: iyan lalo't nakikita ni1a n maraming kababaihan sa paoabong ito. Nguni't para sa kanya ay talagang: hindi ra~ niya matututuhan, sapagka't unang·una nga naman ay hindi siya lumaki sa gayong k<lugalian. Naikuwento pasa amin ni Gnc. Eraña na k1tatapos la· m .. ng ni.va nt "ºHi& h School" u kumbento hg Assumption at kumukuh-'I ~ =:¡a ng komersiyo h Holy Cbost nan¡ bawiaa og HULYO 2T, 1957 tiubay an.g kanyang ama. Noon ay taong 1935. At dabil sa siya ,¡¡ng bunso u kanilang tatlong ~uagkakapalid, namalagi siya sa piling DI h nyang ina. Kuog mmsan ay nasa Nueva Ecija sila, at kung minsan ay naaa llulakan naman. Kung katulad ng ibang bunso, maaaring siya .ay "layaw" na gaya ng iba. Nguni't si Donya Sisan¡ ay mabigpit ka)'a siya'y maingat na main¡ at at di niya nilala· bag anf kagustuhan n¡ matan· "'· . Ito an¡ maikling kasaysayar ng buhay ni Gng. B1ding de Leo11.- Eraña. Mapagkikilalanf kahit na anong buti ng kabubayan ng isan1 tao, an¡ waston1 pagbubof sa ugali sa· 1nantalang bata pa ay lubhanr: kailaogan. At gayon din nama!l 31 P•8mamatial sa rnf a anal!:. Kinakailangang daanin sa t•1mpak na kaparaanan. di tu13d ng paniw1Ja ni iba na 1ng pa¡mamahal ay maipaki· kilala lamang sa pagsunod sil lahat 11.1 lay&w. (X) SAGOT SA MGA BUGTONG SA PAHiNA 20 Dahon ng G•I Gata n1 niyog Y•lo Pae·iisip ltl09 Aklat P/anlu Mata Bintana Saranggola Trumpo Madr•·kakaw Kawayan Ka'"atayan LttHIU ng h1 ltl1 . ANc; frfASA PAIALAT nam.in ngayon ay al Mirla F. :Macalinao ng Meykawa"911n, Bulakan. Kumukuha o¡ Edukuyon u iung tJnibersidad, si Mirla a): ma· biJig u pq:babau, sa pJgtilgtog n¡ pi)·ano at paki· klnig ng mga m;iikabaJtllll tur tua:in. Hindi mab· kaila a.ng angkink katalinuhan ni Mirla. Nanf ta· nungin namin kun!j: ;ono an'l! mga hangarin at pangarap niya 11 buhay, nakangiti siyang sumagot: "'Aag karaniwang hangarin ng iseng mabuting anak . . . " Nang itanong naman namin kung sino .11ng napipisil niyl sa mga kandidato ngayon sa panguluhan, '1igtas" an¡ kanyang naging kasagutan: "Ang sa pala· gay ko'y higit na karapatd.11pat maging lider ng ating hansa." Si Mirla .:iy may 20 taons: gul:mg. n~ ~:w11··· ~~~ IL TIMIO 10 ' " ' '141t5t 'DltleoullfulWoyl'llTtll TI .. ELGIN l•mang - lsinaoras • Sil • mg. • bia tuing katumpakan, la· ging nas. modang is.ti• lo ns kaha, li9tn·· sa. sirang takbo, k• if•nman - ay ang Or• s ang ayon u inyong horoskopyo at matinong pa9·iisíp ay d•· pat ninyong a r iin . , . at mah•linl t er.) l:LCIN.'ºO•lo udºº: S. 111• ft•tltt lt<19•"I urlt 21 •l..,lfa. ~!;·'.~~ª~r .~¡~::~·!:{~ lflOh H hl"' "" ... ..,.1, Mo•• kon oo109 \lilfl no "'•l" lt•hltl• • on9 ••1•4 "" ....,.99• '-t• tfok• k•ht nt ·POnf H l •lq, 7HIWl5 ••• n 11.11 Kasintah1n ng m91 ''Teen·•SJtr"