Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 29, 1951

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Hulyo 29, 1951
Issue Date: Hulyo 29, 1951
Language: Tagalog
Rights
extracted text: ALAM BA NINYO? •/"' N l ...... JllOW", IJAJl&llAUT"MIJl,iMIOU.W... .C Uli&UJAll, .r ISl#l.""A'UtAtoA•AIOll'.ll JM;Ji..c ... lflot.u'.UHa.tJ UUJIATULIO Jl!' j(J~''·""A s.IUtAlll'Mt.rrrt .., ... "'" Jllll.U u IUK '"'1~'1 111 •tiUr - """ b u r "10#& fALA'WUAll m O JMM(.1ll . • HfAIAJ ... fUWj. f JUU&llM UCfll#lllüft /IG NIAU&lt.I !tHUllA. .. OKLAHOMA A & M" Basketbn\l t~pc champlonshlp ~hors "i;\ ALIN.l\IANG LAR.O SA PAL:\.f\i\SA ~ . Of K A:Y'O "D:\PA.T MAKIPAGS.'\I' ~ '. ·, ;: Kail:in1113': nagigini:: mainit al\~ l:1i1:\ll:1'• kailangan magpamala!'> k:i~·o 111! lik:-.i ., ;":~ro\,.l na pa¡::kilos ng paa, iy::i\ oras np;;IH! ;; ;,; .~•' "· r:'. ninyu a ni: malambut, maginhawan:.:-i,u.:' ¡ragawa-ng-puntos 3 l m :i.g-ilas ra ~a1J~,1 ;11 .·: .... mang si~·anA" usap-usm,>an 1•.¡.:: lan~ 1 . í fo_ , : ro sa in,\·o ni.; i.;::m g- pa res na sa• ./.1~ ' JACINTO ""g landa~ ::1 l-:i:.:it '1 m<!tai::al na paggam i~ ··t !:1•wy _ , . ~ - ' . ' _ 1 , _ '; -~- "',.: ¡.~ ' ii:),,_ fl) Unang- bakbang: pagtatala sa pangalan ne naghahandog ng duro. Gaya nito: Paciencia de la Cruz, 23 taon. dalaga, Piliplnll, nag-aaral sa lkatlong t.aon Df edukasy4n, Cosmopolitan Colleges, Pagl!.ataJlOS, ltinatanong anr kanyang tura naging karamdaman al susunoit ay 12). ,,,,·, ~!.·~·· ..... ,,, . • 07.rM tuw•n~ i·~, P.;,1 •'"' ... u71 " ""; ... u, .. l.•nn3"1 ::• 12) Pagsusuri ne dugo. Tinuturok ang isang kaliwang daliri al lutmukuba nr kaur.ting dur o na slyang sinusuri . .4.nc uri ne dugo ni Pacinr a y "0", na siyang kararuwan sa buo11g mundo. 100% ang kanyang bemorlobina, Pagkatapos ne pagsusuring ginampanan ni Gn~. Sa.lvacion Limioco, ,armue1utika ng Krus na Pula, ay susuriin anr kanyang pangancatawaD sa (3) . DUGO anir plnakam.ahl'lltlnng SIU'P,'ltap sa kt1ta..-an nr La.O¡ Ang pagkawala ng dugo dahll sa sakuna. operasyon, panii:anganak o karamdaman, ay lplnanghlhlna nr may-kalawan o tuiluyang lk:lnapupugto ng buhay. Sa pyonr mga panc.vayarl ay kllrlfl l!'l11ang 'I''" Ja ng Jbang higlt na k.lnaka.il&ngan blla ng panlur.M kundi: dugo. hum~~~ªt~g ~f~!~~!~g~~g m¡:g¿'ª~:mk':i~~ang na m~!p~~~~~~ sa sandall ng kagipltan, bukod sa ang bahagyang pagkabalam ay nangangahulugan ng Jalong paglubha ng maysaklt o ng tuj luyang pagkamatay. Kung mlnsan naman, dahll sa kawalan o kakulangan ng ktnakallangang dugo ay maramlng buhay na sana'y mallillirtas ang nasasawl. Sa layunlng malunasan ang ganyang mga pangyayart, Pambansang Krus na Pula ng Pillplnas ay nagbunsod noong Hulyo 1948 ng Lsang palatuntunan sa. pagtitipon ng dugo at lt! natag nila ang tlnawag na Banko ng Dugo o "Blood Bank". S& bankong !to ay tinitlpon ang lba't tbang ur1 ng dugo ng tao, lnl lmbak sa isang natatanglng reprlheradora upang magamlt nr mga nangangailangan sa lalong madaling panahon. saan nanggagallng ang dt;gong natit1p0n sa Banko ng Dugo? sa mga mamamayan ng Plllplnas, piUplno at dayuhan, na nag!i1~:J:S:it~i~~g~ªatP:.f~~r~rnd0~ar::~n k~;~~~fu. du~, ~~:: ng dugong"nat!Upon sa Banko ng Dugo ay walang bayad na JplnagliJj:amlt sa sinwnang nangangallangan. Bukas maghapon ac magdamag anP. naturang Banl<o ng Dugo upang mapagltngkuTfln ane madla. Kune nasa Ma.vnlla ay sapat nang tawagin a ng, telepono 5-51-14 upang kapagdaka'y lsa.ng ambulanslya ne Krus na PuJa ang magdadala ng kinakaijangang url ng dugo ea pasyente. Sakall nam.a't maubusan ng hlnihlnglng url ng ddgo, 'ang Krus na PuJa ay may matatawagang mga karaniwang ma· mamayang kaaga.d-ag-d ma.kapaghahandoe ng sarlli nllani;i: du· go, dadalhln sila sa ospltal na kinaroroonan ng pasyente at do-< on na rln J!'aeawin aRR" pagsasalln ng dugo. Paano glnagawa ang paghahandoe- ng duP,"o sa Krus na Pula? Napakadall. Kung hlhif1t. sa JO ka.tao 3.r>I'? mn na1tnan~ts mnMr.dc·~ r.i::- dugo, siia:y sasadyain ng isang tanglng pangkall n!! Kn•~; i~ ;' Pula up:in:r ~a kanilang tan{?gap:rn o tahanan ga~ ~·in n1;,r! ri:1.:,;c ~h.:"i n~ dugo. KunJ? l~nh:"in lanrnrir: o hindi pa~ mnr:..:?1.1h"n, h1n1h'll.nl$ !1'! ;( rq~ n:) Puh na 'magsadya a nj'.; mg(I.. kl.,.:i.ui1knl:i.:-, ~:i k.:in1la n(! trtn¡zgapan sa. panulukan ng Isa:ic Per: I nr C.cr.cr;:il Luna ;u doo'/ kaagad·ai::ad slla.ng paglllingkur"'n. B :"i·.\·.1·r n :it:h:ih:'l nt;f,~~ r. ~ r.us:o -.y .~ 111\t.SUM m on:ing m~ butl :o. n~ p:\n ~;rnc;:a <:\w:ii: . K•;f'I'.: m<"-Y zakir. siy:"L o mahlna. anc: kata· ( 6uklatin ~.3 pahina 151 13J P•rsusuri s.a .kata.wan, Kinukuh.a ang pHsyon ng dugo ni Padnr. Karaniwan a ng kanyanr- presyon - UO. 15) Pa;;k:ilapos ma!>uri Oa !.iya'y nasakaliiifan u pan.g .maka· pai;hantlog nr duro; si Pacing ay pinah.i¡:a "ia ~ama at ~1n1mulan na :111;: t•ai:::kuha n r dugo. Xasa kanan ni Pacrng a nr 1sa n1 bo· 1dp.n;: nil:ilag~·an n" du~on' kinukuha sa kanya . \\'alang klr ot ani: Jllg"kuha n : dugo. " ]l¡ilippiur ~ntioual 3.~c!I <r:ross · O::ontmmtifi.¡ 1Dlt1oh i31mk THI,\ H TO C!.f'.(TIFY T llAT; .. ... J\?P$ .~ •. JU~Q .... ""'"' ll¡.6. .. ~anJl.a!a.el.,.. ~a .. .. ,trldu,,.1 IS. A YóLUNTM~ Y IJLOOD DUNOR OP THE RBD CROSS COMMUNIT)' BLOOD BMlK. ::r•~~~~:.·l5~:J; . !~·:-.·::':~. (7). l hl :ing tina1awa1; n:11. libret:i, na n:i~papalil'lay na kayo'y uato:'h3Jldug "' du'o sa Hanko n¡ Duto. liawa·1 i!>a'y nararanat l1a;taJ;"lay nito. i\hkabuh•1•i ~a san"ali .,,.. ~al:'iJ"ilan , kunl{ ka · .''º " sinuman ~ lnyong kaanak, ay mangaifani;:an n g dugo. (6) Para n¡: wa lang ánunlan, o si Bb. de Ja Cruz at tlinudulutan siya nL inum..in( pa nipalamig: saka pir•a,c;'kalooban nir isang Jtbtt:tanr nagpapatunay s.a kan· :vanr "dtposito." DENATURED ALCOHOL SANITARY RUBBING ALCOHOL COMPO U ND ••·•t'·"ll ---Sa itaas at ko•w11 ay dalawang modulw19 ICJ.!IJW sa "DIEGO SILA..NG"" no ma/apit 1w ring muponood so plnilukanr¡-tablng. Ti1wtampukan ni11a Leila More110. Nen'l Carde1ias al Jose Padillu. Jr .. ito'~· itinuturim¡ na ism19 '"ob•ri-maestro "' n9 nnmalialang direktor na si ':" Vr. GcrC1rrio de Leo1;. A:ng dalau:ang larawan sa ltao.s a11 lrnha sa "OAMUGAMONG NAGING LAW!N" ng Premiere na itatanghol so Si11e Da/isay sfm ula sa ika-5 ng Agosto. Sinulat ni Teodoro Virrey, anu, "Gamugamonr¡ Naging Lawin" ay lsinapellkula na noong bago nagkadigma nr¡unft pinasukan ng mga pagbabago upang lalong nimikit 0119 ka· saysaya11 . Nagsisic/(lnap 119 m o-a pangunang pape/ sina Leilr1 Moreno at Da1d/o Montes. Maikling lt:.ilha ni PEDRO S. DANDAN TINANGHAL Sl\'A AT DlNAKILi\ NG :\IADLA DAHlL SA ANGKING LAKAS AT BAGSJK NG MOA KAMAY . NGtiNl'T ANG MGA KAMAY DINO MahangÍs Na Kamay ... Maamong Kamay ... LINGGO. HULYO. 2!1 1!151 7 tKARUGTONGl ··euang katunayan ng ganito ay nllal:i.gdaan ko ito ng akJng kamay at sa aking sulat at plnalalagyan ko ng nltak ng Repubhka ng Plllpinas. "Nll11gdaa.n sa. lunsod ng Maynlla ngayong ika-22 11~ Septyembre sa taon ng Fanglnoon 1944 9.t sa llll9.lig taou ug Hr•· publlka ng Filipinas " lalinong di karaniwan, na napakatanga at. walang panghaJatu ang Estados Unido.~. gayondln ang Pangulong Qnczon na buhay pa noon at ang kanyang mga kasama na naghahawak ng Pamahalaang pllipinong napilltang ntakisuno sa Amerika, na uianiniwala na Jaman!!," a~ sukat sa isa1.g panawagang kahih .. nin 1;a gaya ng itanyang ginawa? Kung ang gayoug pakiusap ay hindi !llya napangahasan!\' gawin sa Hapong kasandugo, sapag11.a't n:tjalaman niyang hindi nito maibibigay, dahil sa mga pa1ogan¡p.il~ngan ng digmang kanyang kinasu~ungan, ay ano't hihmtin niyang r.awin ng Estados Umdos, na nakahanaa ng.:i.yong hanapin, s.:i.anmr.n naroroon ang kaaway •\t ~ail.a S'l.sangka1anir. pa ang pagpapahayag n~ayori ng kalagayan ng d!gma, na ii<asusubo sa panganib ng. mga pilipino, ang pagsalakay na ginawa na al gagawin pang walang-sala ng mga aernplano ng Amerika, sa ilang bahagi ng Filipinas na kinalalagyan ng mra kawal na ha.pon pati na rilo sa Maynila? Kung wala bang mga hnpon dilo sa Filipinas, sa mallwanag na sabl'y kung wala ~iºa ~~~'f.0~1:1\\1~ki1~: i:~1~~~~s 1~n~~~0~1i l~<tg~~~~>~~~a~ª~Ta r~t: ~~i bon1ba'! Kulll• wal~l riloniy mg;i k:.1aw•lY :ty p:.alrlto kaya anit Estado.~ 1 Jnidus. 11:.t s· . .i1data at1g dala'! Him!: nga p:naJ,w :;i O. Lau1't'I, :m oa:a:;ay ko. sa pagplli ng (lu;lilan up;111g isangkol an~ Pilipinas .11 an,,; mg:.t pillpino sa digma. Ang iknlnwang clahllan o kaya'y ang s:rndu~uan ng Jlap .. m ;11, l-'11lpinas ukul sa pagtatan¡~gol ng ka.>a:·u1hl. .. at kaouuan ng iu¡mi!) ng R1•¡mhlikr., an!{ siya nalln~ .~lll"iiu S.1 ¡;.,~paµahay.1g ug 1m11:ikiliigma ay IJiuapagkakabisa ni O. Laun•J ant•, ka.~uutluaug 1tu al sa gaullong clal1il:tn :1y 'llllaKalas ua niya ngayon tJJ aiw U,lpon sa anonrnng sagutin sa sukaL rn;1ngyaring mg:l ¡¡¡nsala .it kasiraan sa buhay a.t pag-aari llg m1;;•1 pilipino • . .;a labanang· mangyayuri. kung maglunsad na rito ng kany;tng lrnkbo ang E!-itados Unidos. Ang pakikitalad ng hukhong lm1>un sa darating na mga kalaban. na hindi sasalang maglglng nrndne;o al mnhlgpll:rn sa lahal ng dakp, ay mapapalagay, clahil .~n h:tklJall!-\ na it.u ni O. Laurel, na. pagtatanggol sa mga piJiµluu. paf.'..~•l·~"ni;~aJanf; .~a kanllnu:: p:,1,111ahalaan llRayon at sa l¡:uül .. ug lupaiue t;.11gkil1k ug· p:.1rn~1hala•Ul!' iy:-m. Kagandahang-' lool.l kuug lli mau kabaya11il1a11g ¡;awa. ua sakaling nakasalalay JOSE P. LAUREL sa isang malinis al (lakilang hangiu:I, ay lunya na kahanga-haFar:gulo ng Republlka -ng 11ga at dap:u kil:rnlm magr,as:twuhwi;-hanr.ga. Nguni't walang Filipina~.; k.arayago.ng hindi may kub¡llig'l:1ran .u kung po.sa.~uyurln ang puno al clulo ng-bagay na ilo, ay lilituw ang hubad na. katotoSo ngalan ng Pnngulo Ell.ULIO ABELLO Kallhim Tagapagpatupad hanang ngayon pinasisimulang µngalawin nr, Hapon ang inga tau-tauhang kanyang nlliklla sa pamahalaang JUnayo l"ito; ngayon ipadadama s~ p1liplno kung ano ang _kanulugan ng nagmg bukang bibir, niyang ··dangal ng pagsasanli'". Ang paglabang kanyang gagawin dito sa dahilang ipagtalanggol ang pamahalaan at lupaing pillpino, ay hindi kailangan ng Filipinas, hindi nito Iyan ang pahayag, na mula nang- gawln, ay lkinapap.llagay pakiklnabangan at walang anumang katmuran sa hullng mang tina.tawag na Republika sa katayuang naktkldlgma at !aban gigilig kapalaran ng bayan. ' pa naman sa Esta.dos Unidos at sa Bretaña o Inglaterra. AnA cu- Hindi kailangan sapagka'i ang Filipinas ay walang· sino nay na sanhi ng pagkakapahayag na ito ng dlgma ay dac1alawa, mang kaaway, walang kalaban sa ct1gmaang nangyayari aL kung sa tiya.k na salitaan: una, ar.g hindi pagpapa.purl ng Estados ll- bagama·y nagtamo ng mga kasahulang humlhing1 ng higantl at nidos sa panawagan ni G. Laurel noong pa.slnayaan ang R.~pub- sa kabutihang .palad ay nlmli sa Estauos Unidos may dapat silika, na lliglas na ang Flliplnas sa mga kakambal na kahi;-apan yang singilln kundl sa iba, na nalalaman ng Ha.pon kung sino: at pagkasalanta. sa pagkaullt dito ng !abanan, at ikalawa, ;,ng hindi paklkinabangan sapagka't sa nangyari ay mapapasama pa.gkakaroon ng sanduguan nr,- Hapon at Pillpinas tungkol ·'ª s1ya sa pagkatalo at hindi sa panana.lo, at walang katuturan sa pagl.atanggol sa kabuuan ng lupain at ng kasarinlan ng Fl!ipi- kanyang magiging kapalaran sapagka't ikalalagay niya sa kauas tayuang alanganln, kung ang sandali ng pagtutuos ay dumating Tanggapin natin ang katotohanan ng dalawang sanhing no. na. Kung tuna.y ngang ang nagslsirating ay may pakay na mana siya nF,ang tunay na mga dahllang ikinapalulong ni G. Lru- 'ngagaw ng lupain at maggiba: sa mga sandaling ito sana, na narel sa pagpapahayíg ng kalagayan ng digma, na ngayon ay kan- kakailang araw n:>. rin nam:m ang pagkakapahayag ng kalagayang ln!hlhingl ng pagtatapa~ at tulong sa bayan at atin n;i.- y¡,_n ng nigma m G. Laurel, ay 1nateaoanama na 11g tunay na mang ltanong ngayon, kung bakit nang la.lay ni G. Laurel sa pu5katig ng bayan sa kanyang glnawa, ngum't hangga ngayon mga brrnsa at m~a bayan sa sanslnukob ang pakiktpagkaiblgan ay tulong al tulong pa rin ng baya_n ang kanya.ng hinlhlngi sa r.t mabutlng pak1kisama ng Filipinas, dahll sa kanyang pagi- 111ga palathala at sa mga talumpat1, pahbhasa'y nagpapahalata glng Republika, at nang pakiusapan, pamanhikan o samuan ang Jto, sa hindi pag-lmik at pagpapakapipi, hindi. larnang ng pagtlEstados Unidos na lligtas na lamang sana ang Filipinas sa mga tip1d ng kanyang tunay na damdamm kundl ng pagwawalang kahirapan at kapahamakang lbubunga ng pag·kaul!t dlto ng Ja- µansin sa pinapanimwalaan sa kanyang malaklng kabulaanan. banan. ay iisa sa naglalaban ang kanyang tinawagan. ang Esta- Ang katunayan. na nararamdaman ni G. Laurel ang talagang dos Unidos; at ang Ha.pon, na siyang kalaban nito, na narltc. isinasaloob ng bayan ay ang pagpapatotoo nlya kagabl, ika-26 pa na.man sa Pll!pinas, na may malaklng lrnkbong dala at noo11 t.g Setyembre ng 1944, sa pagtatalumpati sa radio na bago.man at ngayon ay kasalukuyang nagpapakatatag sa ta.yo, sa paglala- may kalagayan ng digmang lpinahayag ang Filipinas. !aban sa gay ng mga tanggulan, ng mga pa!iparan, ng mga J·/'.npilan ng Estados Unidos a¡ Inglaterra, ay hindi ku]f.uha ng kabataang hukb_ong dagat ~t. katihan. gayong kasandugo, na lbig sablhl'y r,agawing kawal upang ilaban. nguni't oo itutulong ng Filipinas h~11~1 lamang ka1b1gan kundi lunay na kapatld halos: ay hindi sa Hapon ang lahat ng ibang makakayanan hanggang sa mata~~nr!inu~~l ll~g a gayong ding ~Ul?llg, hindi pinakiusapan, h~gdiJb~:= ruO~d~ll~at;;~~~afán~Dnl1~a~t;~j~a~~n~~d~yJa¿~~a~\n~fgn!J~~j]~~ saur:- hlngln sa Jsa :o. lalo't ang ikal na~1ang kas:indugo, sa ang ipakl iusap ay ang pagkapahgtn~ ng lsang bayang tlnatawag na kalbigan? Ano nga at na~kas1ya na laman~ si G. Laurel, lbig din pala lamang niyang maillgtas s.a pangamb ang bayan, sa paghlngi ng gayong kaluwagan sa 1~ sa mga naglalaban: samantalang hindi dlnalngan r.g gayon dmg bagay ang kaaway noon na narirlto bagkus ipinahintulot pa na ang sarill natlng bahay ay maptÍgpugaran at nltong mga hullnr. araw na mag-igtlng ang mga !abanan sa Fasip!ko, ay maglng tamba.kan pa nr. nagslslurong na kawal? Jplnnlagay ka.ya ni G Laurel. na plnagkalooban ng Dlyos ng r.gang magpahayag ng r.ayong kalagayan: samakatwid ay hindi Lotoo na nanganganib ang Jupaing sarili at ang pamahalaang nakalayo, sapagka'l sa harap ng panganlb, kung tuna.y nga !to, :,y walnng gagawin ang mga anak ng b:i.yan kundi manood. Oo, manood at papatay sa magsasalimbayang pUnlo at sa sasabog na mga bomba, magtiis, magbata, manghawak sa ··dangal ng kasarinlan·· aL ipadurog, ipawasak. ipagunaw ang mga arlarlan at Jahal na ng kapakanang sarlli sa anQ mang mabutihing paraan sa pagtatanggol ng Hapon. na magtatan1rhal dito sa Pllipinas, upang makapagpalapad ng ha.rapan sa 1blg makayag na mga si-' langan!n, ng kany~ng kabayanlhan, _ng kanyang pagkamanu-. nubos. Sa napnkaaban~ kalagayan lsmadlak ang l:!ayan n1 O. Laurel Napa.kaal.la anit· ufü ko, sapagka't gagawing sangkalan sa pagpapanggap, sa pagmamatapang. Ang ganlt.ong kaballntunaa•y maaárlng ipahlntulot ni o. Laurel, nguni't hindi masasang-ayunan ng bayan, na sa harap ng mga nangya}·arl, ay nakaba.balangka:; na llt; dapat 5awin. Mahlrap. napakahlrap na linlangln ang b<iyan, Jalo pa s;.:i l.~a.11¡>:: baguy na gaya 11itu'y may malaklng klualaman sa kanyang buhay a~ kamatayan. Makapanghahawak sa ganyang sanduguan kung ang hangad na talaga sa pagbabalik ng Estados Unidos ay sakupln ang Plllpinas al ltayo rilo ang isang pa.mahalaang panslil sa mga mamamayan, nguni'l hindi gayon: ang kany:,i.ng pakay ay muling .lttitag a :1g nakararami. Sa !san~ sabl'y ltatampok ang Plllpinas ng Estados Unidos :;a kapurih:..u r.t kalagayang karapat-dapa.t sa kanyang pagkabansa. At. saka hindi nag-lisa ang Estados Unidos sa kanyang pagbabahk; kasama ang mga ki)latawan ng dati ~:tlng pu..mah"laan. ka:;ama ::rng mga tunay na plnunong bankat ilo. ilo pang ipahayag ang kalagayJln ng dlr.ma ay lsang pagkadupilas ll;l hindi lam1u1g kahiya-hlya kundl tunay na pagpapakllal:i :l!f kalambulang tlla n:i. rln ung sa suUa, kusang p:.:gpo.yag na 1imgin<? larmmg m.uisiklot-slklol ng niay-hawak ng lnnay •1:?. 'l..i.· paugyarih:rn. pagtatapat ng kawalang magagawa :it pal{blbilad llg lkinahlhlya al hindi sinasablng tunay na kalagayan~ pa~ka hamak na utusan. Matibay na katunayan ng ganito, na hindl mapupuwlng ~g s!noman, ay ang pangyayarlng siya, na nagpahayafJ ng oak1kid1gma ng Pilipinas sa pagga.mn daw ng mga kapani;:-yarihang hawak, a.y hindi ma.n lamang makapag-titos na :m¡:> Ma.ynlla., tahanan ng laksa-laksang llbong mamamayang n::mgasalanta na sa unang pagsalakay ng kalabang amerikano mula sa himpapawid sa n1ga kawal na ha.pon na s:idyang nag~ipagtibay sa mga bahay at malalaklng gusall ng lunsod na nakapagitna sa malataong pook. a'y r.a.wlng bukas na kabayamin. gaya ng glnawa ng mga amerikano sa kahlllngan ng Commonwealth, upang mapallgtas sa kasalantaan at pagkafü1rog. Rakil nga o.ng may kapanY.yarlhang magpasabog ng linlik. ay wal:rng kapangyarihang magpaunto nito? Baklt? Kahabag-hallag na Maynlla! Sa lsang bahagl_ nitong aklng mga tala, ay nasabl ko nanr. sa ginawang paghahanda ng Hukbong dagat at katlhan ng Hapon, ang kaba.ong nlya ay madallng nr.ya}'.ari. At yarl na ngayon, ang kulang na lamang ay mapallblng siya. .ü saka ang mga sine Tivoli al Oro sa liwasan u~ Sta. Cru:.: ay ginawang taguan ng mga punlo at mga kasangkapan ng Hukbo. Kallangan nga kaya baga, sa pagsasagawa ng mga paraan sa pa~atanggol ng Hukbong Hapon, ang pagkaguho ng mga simbahan at mga gusa\lng !to') At sa.ka, bakit ang.mga slmbahan pa naman? At hlndl lama.ug pinalalula kundi pinagmarfiatigasan pa ang pagkakamall, sa lafüng ikaplplnsala ng mga kaawa·awang taga·. Maynila, sa pagdaragdag sa lnlslp na mga panan, ng mga bagong lslnasagawa na paglalagay ng ikinakalat ngayong mga panudia sa Iba at mga bagong pook ng Ma.ynlla rin o sa mga la· basan nltong datl'y hindi nila nllagyan at sa par.-lrnha ng ma· ramlng bahay sa mga nayong llbllb a~ nangakatago, na pinaglalagyo.n naman ng mga nakahlmpll na kawal. Ang mga bahay na munU at malakl sa mga nayon ng Kalngln at Kangkong, Ballntawak, ay kasalukuyang klnukuha ng hukllo upnng pahlmpllan sa mia kaw.al at saan d1 ang ibubunga ng ganito ay ang pagkadurog ng tmurang mga. nay:m, sa .pag-ullt ng pagsalakay sa Maynila mula sa hímpapo.wld. Sa nak.lkltang glna~awa ng Huk../ bong Hapon ay mallwanag na :mg blnabala)t ay maklhalo ang mga kawal sa klnalalagyru1 ng mga mamamayan upang maUagan nlla ang mga panganlb, kahl't ang gayon ay pagkaramayan ng buhay at pag-aaral ng mga mama.mayan. Kung iyan ang pakahulugan ng matataas na plnuno ng hukbong hapon sa sanduguan, ay lalo nang naglglng kaaun1pa-sumpa ito sapagka't ang unang bungang hlnog ay pamatay. Mapaghuhulo na sa nangyayarl ngayon sa Maynlla ang nangyayari naman sa mgo. lalawlgfl.ng pinuno 1·ln n~ maramlng kawal ng Hukbong Hapon. ~1~ga;1~~~::11~1fgª~~i~1~~~a s~gg~~[g~ln~n~:U~~n¿:y~kasaar~e,; pang nalalabi, hangga't hindi natatapos ang !abanan, ay makababalita pa marahll ng ganyan dlng mga pangyayari na nagpapakilala ng isáng bagay lamang: Un'atalaga ng Huktlong Hapon ang pagpapaho.mak sa mga piliplno. Kung mapuksa 1.a ang libu-llbong buhay, kung masalanta na ang maramlni; mamamayan at magkadurug-durog ang n1ahahalagan~ kayamanan ay magkakabibig ani pamahalaanr.- hapon sa pagpaparntang ' ng kalupilr.n, m; k~walang pakundangan at di-',)anghahawak sa damdnmlng makatao, sa sumasalakay na amerlkano; at sa dugonc sa.~nboq, sa buhay na mangalalagot, ang pananagutan niya ay iba. Napakasukdol na katampalasam:m ang ganlto, na mawalang-budhl. araw ns... gaya nltong pangyayarlng mata.tapangkatapusang yugto rating dlto ang Hapon . na. Ang dulang !Lo na lubhang mahalagro. sa buhay ng bansa sapagka't ikasasalalay ng kanyr..ng huUng kapalaran sa magiglng wakas ng mga pangya)-aring matuling tumatakbo ngayon, ay nagslmular~ mapatangSa unang dalawang par,dayong nagagawa na ng mga aeroplano ng Estados Unidos noong lka-21 at lka-22 ng buwang ito sa Maynlla, ay maramlng mga mama.mayan ang nasuga.tan at. mayroon pang mga namatay. Slnasabl ng hukbong hapon, na ang gayon daw nangyarl, ay sa ka w al a n g taros n¡¡: mga amerlkano na sapagka't w al a n g damdaming m a ka to o a y nangagbagsak n g b 0 m b a kahi'~ rig J943. Nangangalahati na nga kundl man magtatapo.s na. an~ na saan, nguni't ang lahat ng nakapanood sa nai:igyarl ay na- pnngatlong yugto at ang pe.simula ng katapus'y maklklta pagkapagpapatotoong ang look Iamang ng Maynlla na klnatltlgilal). karakang sa alln mang bahagl ng Plllplnas ay makapaglunsad ng mga lulanang sasakyan sa tublg at dalawang malllt na pan- ng mga kav:al ang Estados Unidos, sabay sa pagdatlng: ng mga d1gma, saka n;ng malalaklng pallparang nakapallgid. sa Maynila kumakatawan sa pamnhalaang plllplno. ang slyang hmuhulugan ng bomba. Ang lklnasalanta ng mga Sa wari ny palubhang talaga ang mga pangyayarl. Hkldl lat~ong-baya"!- ay ang mga punlo ng hukbong hapon, na nangga- mang maraming mga kilalang mag-anak ang nags.isialls ngalmg sa. knndang mga kanyong panudla, na nalcakalat sa buong· yon sa Maynlla, kundl patl ng Pamahalaan ay pinag-Uslpan na Maynila "at sapagka't kars.miha'y hlndi sumabog sa papawlrln <ring \Upat atan'!' sablhana'y dadalhln sa lsang bayang sakop ng kundi sa pagbagsak na sa lupa, ay hindi Jamang nakapagwasak Rizal, bagama't noong lka-8 nitone Oktubre ng 1944 ay lsang 11~ mp:a bubungang nangabutas, hindi Iamang nakadurog ng kagawad ng Sangguniang Pambansa ang nagsabl sa aking ang mga kasangkapang sa loob ng mga tahanan ay lnnbot, kundl sa l:Jalak ay sa Dlllman, lunsod Quezon lllpat, bagay na kung hindi pagsallog .sa lupa ay nak::tmaiay pa at na.kasugat sa mga napa- malsasagawa ay nanganr,a:hulugan sa palagay ko ng di pagpahamak at nasalanta. Ito ang totoo, at ang slmbahan ng Blnun- yag· P.(:: Hukbong Hapon na iwanan ang maraml at malalaklng dok, na sadya raw hlnulugan ng bomba, ay naparamay lamang bahay na kanllang klnuha sa purnk na lto, ·na plnaghlmpilan ng i;a pagpapatamang klnallangan sa lsa.ng kanyong panudla ng mga_ kawal, plnaglagakan ng mga kar.amltan ng Hukbo o klnamga hapon, na nakalagay sa likod ng pagawaang La Insular, gu· ilangan sa mga tanggulan. Isa na namang panukala lto ng Pasallng napadamay sa slmbahan, gaya rln naman ng bahay ,1a mahalaan na pagnagk.alao'y hindi matutupad, sirpagka't hindi kinalagyan ng Konstabularya. pinayagan ng Hukbo, na anupa'l naglging pang-araw-araw na Hlndi nga ang mga bomba nt; mga aeroplanqng amerikamr at karanlwan ang pagkakadama ngayon sa katotohan:lllg maang naka.sugat at nakamatay sa mga ta.ong-bayan kundl ang palt, na ang plllplno sa Pillplnas ay slya11g nanunuluy.'.l..11 sa bamga kanyong panudla ng Hukbong Hapon, na sa pagpupumlllt hay 1ia i;arill. Ang "dangal r.g kasarinlan" ay lalong nagninlngna ipagtanggol ang Maynlla, ay naglagay sa mga pook na matao nlng· ~t ang mga kumakatl¡; ng plkltmata sa ganitong katayuan ng mga kanyong lto na dl-sasalang magsasabog pa ng kamata- ng bnyan. alang-alang ~a lpagwawagi ng lalong malaklng Asya, y~n sa t.uwlng gagamilin. Ang mga nakatlra nga ngayon sa May- ny Jalo namang nangag1ging karapat-dapat sa pagkapal<>.gay sa mla, na hindi makalayo sapagka'L walang mauurungan o walanc kasaysayan na.·· mga uill'ang mama.mayan. ~apal n.a mababaon sa pagl!gpit at dahll dlto'y nangapllitang Samantala'y pat..uloy at. hindi rnasugpo ang par.La.as ng halaga rnanatih sa kanllang kinalalagyan, ay kahallnt.ulad ngayon ng ng klnakaln, na pati ng be.yabas, ang karaniwan, palasak at tltiisang bllanggo na wala nang laya ay dapat pang tumalaga sa kn· suring bunga~ig kahoy na ito, ay napamahal na rlng .tila ginto, matnyan, o sa ano mang m~ngyayari. ~~:~~ ~tf!u1l~f~~1~1~a~k~~~~l~~0~y ~~¡fa~~i~~:,~1~.~~'~g11~1a~:fi: Nappapalubha na sa kalayu:m ang hindi pa[Gbab:i['.U ug isi· kll'I' k:itamm.d::>sanan~ 1klnalalagot ng hlninga ng mga nakatipan ng Hukbong Hapon tungkol sa paklkilaban sa Maynllri. ga- ra <>a labasan ng Maynila: ang mga kawal ng Hukbong Hapon yong nakita mt at nadama ang kasakP ·.'i:1kir 11.1 bumn ng para- na paya.o't dlto sa mga bayan-bayán ay nagsisipangahas nang ang knnyang mlna,butl sa pagtatanr.gol, ay bagkus pang pln:i- kumuha niz lblg kunln sa nangadaanang mga halamanan sa ~a;_~rP:a1~~1°11~~: ~~~;~~~g n;aPai~~C~~~a n~g sa¿!t:Jra~ª5~1~~~b bisa marahll ng "sanduguan"; ang kalooban ng taong-bayan ay ng Maynlla, ang sa Sta. Cruz sa llwasang Ooltl, ang sa Tundo lBuklatin sa pahina 14J Malaking Aso At Mag-anak MAY IUGA LINIKHANG NAGDARANAS NG LABIS NA PAGDl)RALITA NA MASASABING HIGIT PANG IUABUTI J\NG KALAGAYAN NG ISANG ASO -Maaarl na, ngunl'l. mag'babakaoa.kali - pa 2.ko sa. ba.&urahan. Sayang din ang maidadagdag dlto. -tugon niya sa sari· Ung tanong. . Naklpag-acawan slya sa isang asonr payat sa lsang mabahu· baho nal'l.g da.lng. Nanalo slya pallbha.sa'y ginamltan ng" pat.pat. at bugaw ang aso. Naragdagan pa anr laman ng lumang bayong. Baka mayroon pa. Sig1, halukay, sa dalr.u-dako pang llallm. Ke baho naman ! Pero, h.lndi bale. baka mayroon pa sa bandang llallm. -Tlngnan mo na, sarlwa pa anl!" dahon ng kangkong na ito, o. Sino kaya an1 nagtapon? At. saka, aba, kamatis u.o a, babagya la.manr. anlf mga pasa. Masuwerte yata ako ngayon. Ma· butl na lamang at ltlnab!>1 alto rlto.ng karpdor. Naku! nan¡angalahatl na pala anr bayong. Kas! !ton¡ mga kanckong na !to, malakl kasing bulto. Uy! dulo lamang ang buk>k ni;: inga talong na !lo Masarap ltong llaga. May magtapon :sana rtto ng bagoong. May hahDpunan nD kaml at ... N ANGJTI ang magkakarne ang mga lllld at bulo ay kahit;. pulot nr iJang bulll na sampa.., -Ahal iknw P,'\\a. an~ na¡;kanang makitang dumara- na ano na lamang na ltatapon:: Iok. Iblnayong. kalat ng mga basura nyan, ha? tlng ang kanyang suk.l. nlnyo. Ba.sta•t. mag-aabang ako. -A, doon ako pupunta :sa ba- Gulil-0 mo bang lpal111ll klta sa -:-Dati rln ba? -maslglani; -NamlmJlit na ang Unlg ng ba\l.n ng mga ttnda. stguradong' pu\I¡¡'! . . bat1 niya. bata. mara.mi akong niapupulot doon! . Yuko ani: ulu nr bata. N.1 1-0o. alam mo na naman eh, -Umagang-umaga ay binu- Dali-daling" lumusot. a ng ba .. ~anr;- li:ataga ay ":'alang narmig - sagot ng utusan ni Don Ka- ·buwisU ako ng batang ito, ah. la sa kakapal.an ng mga tao. i;a krmya. Hl11lgp1tai1 ang pa¡yong. Het.o nga, al Jum.ayu-layo ka -Sabl ko na nga ba eh -sa- kak¡¡pl(l~ sa _ka.nyanc bayong at At ang m11.bllh; at blha.sang un. bala ka. baka la ng hindi bay pulot sa ll&ng t.angk.ly ng lllnaplt sa. d1bdlb na 1.lla ba. nakamay ne magkakarne ay san- :iko inakap:igpigll sa lyo ay. . . 'Lalbos n, kamoten¡ nakasabog tatakot 1'.'ª agawtn .sa kanya. daling kuinilos. naglaro at bu- -.sabay hagls ng Uang plrasong s::i. lupa. -Ma raml sana ng ma.. --Slge, kapar hindi mo nalf:yg :i;ª:!~! :~~~ga~1~i~¡;iw~g bui:a:1\¡!lti adngsa ~~kakadampot ~~~~ !~r~ba~":nr n!a~~jJ· ~~:u~~!t!ªS:~~~~:n~~:: karne. ng bata sa nakalat na buto at -mahlnang usal ng bata sa sa~ kot ng basurero. - Ayaw ng mabuto, baka ma- litid ng karne at la.long mabllls rlli. Parang noon lam.ang: nagl~ng , tigas. na naisJlid sa lumang bayong -Hoy, bata.! ano ang tina- ang bata. Islnakblt sa babka.t di:1t~~a~ga.n~alitid, baka hin- na lagl nlyang dala-daJa. ~~~1~~a1~i:n~a~:~~~:a~ª~:!": ~~fa~~~~k:ali~l~l~!º~:I~ ª~~ -:-Ayaw ng masyadong mata- ANG alila ni Don Kayong ay gulat ang bata s.a mala.kas na walan_g pan~i~lrlng glnamn na ba, ~ka makasuya ar.ad. maraml pang blnlllng inga pa- tluig nr. punan[!; Ícllrgador. p~la ~~ pagt1t1pon ng hllll\lukay - Yong tamang-tama lamang na.hog :;a tal-long kilong karne. -Aba. J1indf po, namumulot ma ba.~ura. ang pagkakahalo ng taba at la- May garabansos. may atay, may Iang po uko ng mapupulot, -ta.: . man. . patatas. slbuyas, kamaUs at .kot na sagot.. ng bata. SA SILONG nagtuloy ang allan~ª~~;~t~u~f ro;:;~~::;; kun~ anu·ano 1?""·. . -May mapup_ulot :a ba rito la ~b?~nk~a~~n~ng lluluto ito. ay ganito ang k!nukulla sa kan- Matandaln s1 ya .sa mga bllln. sa babaan ng tinda. Baka sa Baka mara.mine inlluhito an¡: ya. ni Don Kayon¡:. mga lala.a:yan ka ng t.lnda na- kuslnera sa. llaas ay hindi lt.o At ang nakasabiL na timba- -Huwag mon¡: pababayaa.n mumulot? Hala. hindi rlto ani:- maluto sa takdang oras Baka ngan ay miMan panr. hlnalnan ang pagkaln 11iya.n. Yaong pulutan. Doon ka sa. basurahan makagalltan tuloy ako. ng ca1long k!lon.g k·arne. ~:~~~Tfi~: ~~~a~~~1~fsl~l~~~~ :i;~~l~~taíl:ª~~~sl~r.~n~a~; bll~n~~ ~~~a Kna~~~~:u~an ani: NANOASIM ang mukha. n¡r maganda. Hu~ag mong tatas.a- ng kargador -Huwag mong kaliligtaa11 ang magkakarnl! nan¡¡: makita ang han ni; pa&'kain. Ibli:ay mo ang Bubulun1r- bulon; na luma- pagkaln ni Ooglas batane- babaing nanlllimahld. lallat ng mauubos nlya. · yo ang bata. Sa. basurahan ang - Lag! mong ihaham.la Sil. oras. -Ano. naririto ka nanaman! -Matutuwa si Don Kayong. punta nlya. Doon daw a ng pu_, - Baka mallpa.san lyan ng - bulyaw nlya rito. Ibang putal'le ang r,-agawln ko lutan. Saglit siyang humlnto at gutom ay magka.u.klt. AlalahaLarawan ng pagka:;indak ang ngayon, - nastsiyahang bu.long< i¡j,nilip ang lama n ng ka.nyan¡p nin mong sa lba.ng hansa ko bata. ng utusan ha ba ng papauw1 na bayong - lltld at but.o na m.ay pa nablli iyan ng lsang Ubong - Maawa na po kayo, ka.hi't siyang hindi halos magke.nda- kakabil ~ng kauntlng laman piso. •yon Jang lllid at butong In.alis dala ng karne, llang tangkay ng tal• Ikalabing-isa't kalahatl na. uinyo sa blnlll ng ale ay lblgay bos ng kamote, llang butll ng Kalla.ngang madallin ang luto na ninyo sa akln, -pagmama- NAKIPAOSIKSIKAN ang ba- sampalok. . niyon. Alas-dose ang datlng. ni kaawani; tugon. ta sa maslklp na pam!Uhan. La- -Kulang pa kaya uo? - ma- Don Kayong. Baka hindi ma- Nanaman, araw-araw ay ging sa lbaba nakattn,in. Naka- rahang tanong sa sa.rlll. (Bulllatln sa pabina 19) ganyirn ka. Wala kang inaabancan kuli m~a .sukl ko. Mabutj na lan¡: at hmd1 nabubuwlslt sa Jyo. Bakit. ba hindi ka sa. Iba manghlngl? - Kung ayaw n\nyons Jblgay 'º Katha ni P A Z N . N IC A S 1 O MAGASIN NG BAGONG BUHAV xx:o::cc:cc:cc>:>exx:x:cxxl:XlCCICC:>OCCCCCCC:>eccccc:a:;cccccc=cc=cca:a ~:~~l~n -1~t11:0:;g on i~::a;:~1!~ SA BUUAY NG MAG·ASAWA A\' MADALAS NA NAGAGAN.'\P ANG l\IA Lll.IIT ga nyan. llrn.w na rln ang dapat NA PANG\'A\'ARlNG. NAGIGING SANlll NG MG/\ 01 Pi\GKAl<AUNA\\'AAN'. · sis~~~! bakit? - ni3y 5)31\J&igl====oc==oc=coooomoooo::lOOOCOOOO:x>et:==r=>:-x:.:x:><:lOClOC>XXX:lOC 1ª~ª-sN!i~~. ~~~~ll~~~::a:::c> NaKuwento ni NOE V. MANGALIMAN talandaan mo ba naman nooqg i.sang a raw na nag-uusap ta)"b sa labi ng ating durungawang iyan? -at itiuuro pa ni Corazon ang bintanang ka nyang \.inut ukoy. -Noon, · kung nagugunlta mo pa, ay naklta nath1 M sfn~1GE~~r~~-!~~~a~¿: ~~~~~~i~g ~~tc11::1~~~~~n1~~ .k!~ :~~~tap~~'%~d~ ai:t~~~ sa~ª~~~ !~gFe~!:itb~~a~~;a~~~:ya~enl~: Paano'y lyon ang unang !lnggo malasan ng Umy:i.s 11g pagi;11iw. Pinakatltiga n ni Edgardo ang kan!lang silid. Buka.s noon ang ng kanllanc: matam1s na pulot- Kung dun1arall11g ng bahzy bu- kabyak, saka buong ta.L ag na kanllang binlana kaya kltanggata. Bagama"t hJndl sila nangi- lrnt sa pinapasuka ng bahay-ka- tumugon. kita natin ang Jah::i.t. Mallwanag bang bayan na tulad ng ibang lakal ay kaulayawin- na-d¡h ang• -Kung talagang 11als 1~1oni: na namalas natin a ng pa~la m¡:a nakarlriwasa - sa buhay, asawn. Kausa pln man '1i Cora- malaman. Cora~1, puwes, 1pag- lamblng ni Nenlta' sa kanyang na¡tunco naman s.Jla sa isant: zon ay paran¡; mal:>.nut; kun¡· tatapat ko sa lyo ang kuotoha- asawa. Naglambítln pa sa lee¡; bukidng arl ng lsang plnsan ng tumugon. Bahai;n na ni: maki- nan . . . Ikaw a n, may kasala- at halos pupugln ng hallk. At. lalakl, at ang múlklt n:a. ta- pagpalitan .ne mea kuruKuro at nan sa aklng lplnagbar:o! Na- a ng gayo'y hindi naman na~in na'Wln doon . .. ang maalhvalas maY,hatld ng masnsaya ng balltn tatandaan mo ba noong lsang malaalis sa kanlla pallbh asa'y na ka pallg:tran ilt an¡ masa rap sa kabyak na tulad nr. lllga u- ga blng maglamay ako sa amtng mga bagong kasal din slla na na slmoJ nr hangln ay itinu- nang arnw ng kanl\:"l:'lg pag- upi~lna? kat ulad natln. Suball't ma y slrlng nilang isang muntlng para- sasama .. '. -Oo. Bakil, a no ang ka ugna- nabl ka noon sa akin na. hanclso n!i:'. ktmllang plnagbuklod Malaklng-malaki na nga ang yan noon ~a atine: pagsasama? ga ngayo'y hindi ti:o nalllimot. na Pl'gsusuyuan. iplnagbago ni Edgardo! Al hin .. - tanong m Oórazon. Sina bi mo noon na masyado -Hindi kaya magbago ang di naman malam:m ni Corazon -Pakinggan mo . .. - al nag- naman si Nenlla. Para '!ka iyoni; pa¡;mi\mahnl, Edgardo? - ang Uyak. na <lahila n. . . µaluloy si Edgnrdo: - Noon, mong wala nang kahlhlyan damlns.a:y magiliw na nallanong J.·mng araw. habang :-;1by klllig nalnlandaan mo pa ay du- hll sa malabis na pag-iblg kay ni Corazon sa kabyak, saman- magka:<.;1Jonr, nag-U.agahan, ay m;i.ting akon¡!: pagod na pa~o<l. Felipr. Nasabi ino p~ng kung talang slla'y n1a.gkapillng na nabaugr,il ni Corazon an{?' nn .. ~a!utulog ka pa, uc unl't. gmt- ~ayon kalambing at ltainit ang nakallkmo sa tabl ng durunga- pupunang panghihinawa ng; -~mg ka nr. akini; mg;t hal\k. Jsang babae, ay maaarlng mawan at masa.yang pinagmamala& kallyak. N1yakap kit<t aL iplnadnma ko kaislp nang me.sama sa. sanda:ang mga lbong nagsayaw-sayaw -Hindi ku 111ala1na11. Edgar- .~a lyo ang aking walang kupas Jing mawalay nang mahaba-ha:sa niga se.nga ng pun,_mgkahoy. do. kung :rno ang 1yon11: iplnag- at hindi nagbabagong pagma- bang panahon sa plllng ng asa- Maaartni: magbago an¡; ma- k'-kaganynn. Kung waritn ko mahal. Ngunl't ako ba'y hlnag- wa . .. Ang Munti11g Dahilau rllag na tanawing ating nama- -Oo, natatandaa n kong simalas, maaa rinr; inatuyo ang nabí ko nga iyon. -patla ng ni punong-kahoy na !ya ng plnamu- Edgardo. -Ngunl'l. a no naman mugaran ns mallligayang lbon, t;. a ng kaugnaya n noOn sa ipina~~,ª~::,i~I~ ':::~~~~~: f1~~~~11 n's~~~ 1· ~~~~ l~:a;:n;k;i~~s!:11ª:~1r11 y;o.n ng ating mga panlngin. l - -IYon naman a ng naging nguni't ang pagmamahal kt> sa sa nhi ng blgla kong panlalamis iyo'y hindi magbabago kallan- sa iyo. Sapagka't hindi mo si· ma n! -masuyong tu¡¡:on ni Ed- nasadya, ay tplnadami mo sa :;ardo. akln ang isani· bagay ayaw mo Nag-lbayo mandln ang kaya- rln marahll mama.las sa lyong ka p na kaligayahan nl Co1·azon ka byak. Kung nalatandaan me sa unuran ni:- ka byak. Humllig ay mapaglambing din ako no~~ s:n:'ll,!~ba 1~a1t~ª~1p:~gip~!: ba"y wala ka na ng munti_ ma ng kan mo rin? Oina.nt~ nw man ~~~s:~~~.n~~~a~i~~~l~~lt ~t~~: ng;\rap nani:: g!sing sa kaluwal- pagUngin sa akln at nab1 gla ka lam~ng ba ng ka hl t 1sang ma- baguhln a nr,- aking sarlli sa hatlang warry hindi na nga lama ng sa ginawn.- mong pag- lam1 g na ya_ kap a ng paglalam- pangamba ng baka sumaisip mo magmamallw. hahatld sa akin sa d~mbana. bmg k'? sa 1 yo? Wala, para a- ang katulad ng nasabi roo ukol Nguni•t madaling magbago - Ano a ng pmagsasa!1gan mo kong y~makap sa. bato! . kay Nenita. Kung ako·y manaanl:ra'::1~:a~g a~r n~~~gt;~;:;~!. !.~r0ª~~~:~t~i~igga;¡:~~u~~:~ hi;:tn~Yf~n~~k~~~g~~;-~;,i:: ~~~ ~~t~~1~a~~~~~~i;:~il~~ f:o.m~; n ang sina Edga rdo at Co~ ng us1r>; ni Edganlo. . -1~.iy pagtuakang turmg 111 baka hlna¡tapin mo rlng nko'y ~1~~:1!n!ra;;1c!g~~~\~;il~~SM~~= bab~~gm~~~~~~~d~~~gga1:~:t;; Co~~~~it ·. hindi! Ipinakilala :a::~~~~ingm~~~::::a1~ a~~: linamnam na pulol-gat:t sa git- ni hindi mo na' halos ako ka u- _m_o sa ~k~n noon na ang pag- piling. At upanr. hvwag kang na ng bukid, ay kagyat na na..; sapin kung .'kaw n.y ~umara- ib_ig ~n m1uukol mo sa akln ay dulutan ng anomang alalaha~~nb~~~~:;.ll~g u~:~m~r::a~~:~t. ~1~~-ku1~~:ª:·~~~~1:~i:r: k~1~~ ~~,~~1~~~~f~% ;.. ' ¡~~~~~;~~~~~ ~~ia:~~k:~,k~·~ ~f::~~~ª~1·~~ Untt-unttnr klna.malasan ng sa ~ko'y hara pm . Masa r3p pa Kay:i ako'y nagdamdam . · · ª~ di mo ako mapag-iis ipan nr panlalf\mlg si Edsardo sa asa- s:i 1yo ang inanaog kung ga- may katwira n nan1a n ek;o? . , t ulad n¡ nasabl nio ukol k3.y wa. Mandi'y nan1h lhlnawa na bi at maspallpas ng oras sa Nagtawa na ng nialakas si Co· N~nlta. Jyan ay dahll din sa ~~n':i~g::,':~~~lr ~~:~~¡ ~~ ~i!~ne~~ k;!~kfp~',~~~~Y~! ª~~ ra~~ahibeng~n ng isang pag- kawa: asan ng pagmamahal ko 11:aeul<1d nr mg;a. una.ng araw na' ak\n? Talaga n¡ lbang:-lba ka na 1big! ·- at mulmg nagtawa a?Jg • (Ruklatin sa p11.hi11a H) MULA SA ENERO HANG- han sa sarili, kung may1·oon siya GANO HUNYO. Tapos na ang nitong matatawag. Ang nakahiunang kalahatlng taon ng 1951. hlrap sa maramlng nagpapalaoaya ng nasri.kslhan, ang anl ¡¡;ay no. slla'y manunulat ay ang ng nagdri.ang a1un1 na buwan 1::,,walan ng sapat na katalusa1i ay hikahos na hlltohus. !&.lo pu. ,;;:, kahulugan ng sarlli. At hindi kung isasaalang-alang :i.nl!,· da- alam ng mga nagpapanggap na ml ng akdang naplll. Kung da- !to- kung ano ang pakay nlla sa ung panuntunan ang masusu- buhay, kung ano ang tiyak na nod, na yaon Iamang napa~ka- pakay nlla sa mundong lto. Salooban ng tatlong asterlko ang pat na sa kanila ang katalu~~~~~ n~:;~~u:a~Y s:1y~~1~~1a~i U k O 1 S a B U W a n N g H U n y O ~~!~~ ~~d~ia!m~!~~~g~1::1tal~; hahantun'¡!;an ng pamlmlll: hln- nagbub11nsod sa panlwalang ~!l~~;g~~ka~c:: 3n:d:~:ª~a:S.~ ~· =c:ci:occ:ci::ci::ci:JCC=:>=>0e=occ=>CC=>OCICC-=;¡ ~~~~i ~~~:~~an slla bangkay na rlng lamuin ng isang aklat-ka- • Ang manunulat, kung may sltlpunan na may katamtamang TALAAN NG KARANGALAN nasabl at walang kalsipang ka::~::::::;~os ~~g :.::p ng ANGELES, AURELIO U. J~:~!ll~aak~~ág.~:bl ~:¡ i!~~:~:~ masaklap na katotoha1).ani;: !yan ANT-;;N~~~~ig1~~;:~~nKna Lanumg Sila cMK-L-4:! blng nagpapaldlala narlg dlln: sa atlng Panltlkan, ngayon pa'y *-l< May Inuman l¡uy Tuta Porong CMK-L-tl at blsaJ sa kanyang manunurl, iplnapaslya nang kahl't nn. ya- AQUINO, l'llERCEDES sa slnumang mo.nunurl, ng you . ong n·apagkalooban ng dalawa "'''~ Pamama::ilam l'I'-I-7i go to hell, 10 cllll kaya, sakaUng at kalahatlng asterlko ay isa- nAltTOLOl\-IE, BENJAMIN A. di makapag-Jsa sa plnagto.taalan¡¡:-alang at s:l mga ito pa- · J\ng Dalaga ~t ang Kalaklau CMK-L-25> buyan e pagkaabalhan nang panggallngln ang isang kabuu- HARTOLOIUE, ROLANDO P. samahan kahn hanggang sa ang klkllanUng pinakamahuhu• M Hlnanaklt (T-1-211 plntuan man lo.mang1. Datapu~ay ng taon. CAINGLE,., GREGORIO FERNANDEZ wa•t magpalimos ng slnasablng Ang may-arl ng Talaang '" Katulacl mo'y Bulaklnk (Ml{-B-201 katarungan ay pagpapakli<tla Bughaw ay wala nang matuCAR~v~i::Ía~:~~~ily~~·n rT-l-71 lamang ng kung hanggang sawld na llUwag n)ablgo sa tina- CUINO, ENIUCO J. SANTIAGO an maaarlng gumapang na ¡xi1\kdang anim na buwan sa ka- ·' Alak 1T-l·i1• rang abas at magpakalmbi ang pamuhayang pampanltlkan na- '-'1;~ Sa Lilln1 ne: k?.nyang Bant.ayog (MK-BB-31 lsang nagsasabing manunulat tln. Kahi't bahagya ay ?T!asasa- DANDAN, ~EDRO S. daw. Ang ganitong uri ng halling wnla siyahg Unamong lu- ~ Laro n~ Kam:itayan 1MK-B-271 yop ay hindi kallarunan karagod, sapagka't isa man lamang 1'" Lakas 1MK-BB-3! P~tdapat pagukulan ng pansln, sana lsang bu~an ay maaarl DIOS, GREGORJO IGNADF. m lalong hindi karapatdapat nang maltahugas ng ka\oobang " . Thclma. \MK-L-25 • ma.tawag man lamang sa pa~aª~~~~l~~~o'yn~u:~~: P~; ESGVE~~~lgJ~~~:ng Itim (MK-1-21' ~:~;ª°nfº k~::~t:fn~ k:::gal:;~ naaksaya Iamang. ,. Ci~~hTat~~t ~~~t~~ 1 1 na tawaglng Ponso si Ponso, o. El'ORA, ERNEST.INA c. Mapagbadya si Ponsong MapagWALANG TINATANGGAP. 1- ('>!' Taksll na Bayani badya, pangalan o mga pangabig na sanang manlwala ng FEKNANDEZ A. lang nakuha sa bisa lamang ng may-a.ri ng Talaang Bughaw na ; . .;. Na.pilay ~i Ectcng U.-JK-L-181 pagkakapagblnyag sa kanya ang pat.altarang .pamatnugutan Na ayos an~ Lnhat. (MK-1-21' matapos maisilang sa maliwang mr.a magasing may malala- GUZl\l.\N, GLORIA \'ILLARAZA nag. klng slrkulasyon (gaya ng LI- , •) Ang Panyolito <MK-L-4 • Ang Manggan_ong ito, na ngawayway, sa halimbawaJ ang ~a- Ang Hinala 'MK-L-181 YO'Y si Ponsong Mapagbadya, ~~a~~::a~~ª!~h~:n:9"an~n~~~ CITUTVLO\' SA SUSUNOn NA LINGGOI ~:~gn~i~f11a~ª1ª~~ª~:a n:;t~~ nltong hinala ay marinlg isang ang akda, ay nagsasabi ngayon· araw ni a Clodualdo del Mun- sa bala nang masalubong sa do, ito'y ~agwlka bllang pag- ' lansangan na me.baba raw ang 1atanggol nang ge.nito: Wala ka- HINGOIL SA MANUNURI AT sn at pamimili ng mga akciang sukatan ng may-arl ng Talaang mlng tlnatanggap na mga_ ak- MANUNULAT. Hanggang sa mga walanv. kabuhay-buhny, ay ma- Bugh:tw, at sukatang kung nag-. clang mallnam gaya ng 1yong sandallng ito, Hulyo ng l95I, ay giging lubusang J;:.\!,lagut-bagot. kataong napa~aas-taas pala ay 111~::~.n~~·g. sinasabing iyan ni ~~;~aªr1tnl~~g~~la:~g r~~gh~1:_ ~:~~~:a!rn ~¡~:n;s~t '1~iny~1~g ~~1~~lonrpi~1:i:~a~!;botn~g ~~~; G. Del Mundo, ay 1sang ha~on Ang pag-aalinlangan niya ay paligid, iplnaklkita ng mga ~aestra. Tala~ang mahlrap ma-: sa atlng mga manunulat chmdl bunga ng mga pangyayarlng man-u-u-lat. ay maliwanag na 1wasan ang di_ ~agdalang- ha·'ª mga man-u-u-lat lamang) na hindi inaasahan. Hindi nlya nagpapakilalang siya, blgo man bag sa ta?ng 1smllang yata umay karapatan at kakayahang.. maabot-islpln kung bakit gayen sa mga nababasa, ay dap::i.t pa pan~ magmg parang ahas na makatltig sa mata ng kanllang na Iamang ang pagnanasa ng ring magtlyaga at magpatuloy kumiklwal sa damo. lilnaharap at ng hlnaharap ng marami sa kanyang mga aster!- ikalunos man ng ka.hit na sino Minsan naman, isang araw, Panltlkan. Sa kung si O. Del ko, mga asterikong kung hindi sa kanila. ay may nagpatllg na umano'y 1..t:undo'y nagtatapat o hindi, o makamit, o mga bituing· kung Ang manunurl, kinlkllala o galit na galj.t daw sa may-arl ng sa kung slya'y · nagmamatuW!d hindi lumagpak sa isang akda, hindi man, ay walang tungku- Talaang Bughaw si gayen at si Iamang alang-alang sa kanyang ay t!la ikamamatay ng naglala- ling maghangad man lamang ganltong man-u-u-lat, at umano i:alagayan. ay maklkllala sa loob got na kung tawagl'y awtor. na maka,pagbigay ng kaslyahan ang dahilan ay sapagka't Isa. lang llan pang buwang nalalabl Kung ·sa bagay, iyan o ang sa manunulat na sinusuri. Ang mang asteriko ang nalpagkalo-> ;a buh~Y ng kasalukuyang ta~ ganyan, ay magandang pala- kanyang tungkulln, kung tung- ob sa ipinalalagay na dapat ay on. Ha.rmawang tuteo ang kan- tandaan na sa hallp nlyang 1kulin. ay bigyang-kasiyahan, tat.lo. Bilang tugon ay ganito yang wika,' harinawang tutoo ipanglupaypay ay dapat pa higit sa lahat, ang kanyang sa- ang naisagot ng may-ari ng ang pahiwatig· n\yang bukas ngang makapagpaslgla sa kan- rili, at lyon ay kung sadyang Talaang Bughaw: A, ganon? ba nang lubusan ang plntuan ng ya. At di nga kasi, kung hin- pagbibigay-kasiyahan lamang Sablhln mong kahit sambugsok pasulatan nlyang plnaglillngku.., di marahil sa manalrn -11:.t;cang ang pag-uusapan. Ganyan din na aslerlko ay maluuwl nlya sa. ran sa mga akdang nallba sa kaslglah:mg nararanasar. na di- ang tungkulin ng isang nui.nu- lumila. At lyon, sablhin mo pe. malaklng karamlhan ng mga li ang; hindi nakabnbuhay l'~ nulat, may iniuuga o wala, Wika rin, ay sa takot namlng maka-1 akdang Jnilalathala clugo. marahll. ang pagbaba- nea. ang magblgay ng kaslya- galltan nlya. (Xl 12 MAGlS-iN Nü BAGO:NG BUHAY Mabangis Na Kamay • • • ~1~111~ ::!1w~~ni~1~c1y~~}l~~:~~=~ n~:a~t:1~~~w~~'!1a~~~ml~~ui,:yaya·· ~!~~~~n~~ubantay-sunog o pis<Kuugtonr nc nasa pahina 7 J t.a sa lba-ibang baya.n. Sa mga rl'y tlnugon nlya ng no ang Natuto naman ng gawain ang s:rnta at santong pinlplntaka- kanyang mancdyer nang alukin kanyang anak: Tagapagtapon Battling Kulas ... Panalooo! si'y lslnamo . nlla na paghima- slya ng lalong ~alaking pakiki- ng dumi at basura sa llug-llu-1 Itinaas ng reperi ang kanyang laan ang kamlang bunso. pagsagupa sa r1ng, Ang kahulu- gan. Isang bagay na kadusta .. kamay. Tuwang-tuwa slya. Na- Walang lpinagbabago si Be- gan nlyon ay h~nd1 na siya dust~ man sa mata. ng tao ay kabulagta sa paanan niya ang nito. Wala! Ang pag-asa sama- maglalaro ng boksing. Aayaw na di mya malpallwanag kay Arya kanyang kalaban! hiwagang kapangyarlhan ... na- nlyang m:iging kamplyun. Ayaw ~to. Datapwa't natutumbasan, 'Nakaibls na siya ng ring ay saan? Nasaan? Muli niyang na nlya! Holy smoke ... you're 1yon ng pagtatamong-karapataru natutullg pa rin siya sa siga- nasumpungan iyon! - sa payo g·oing nuts. ang sabi sa kanya ng bata sa pagdulog sa hapag-. wan: Aba, hindi na yata gi¡:'i- llg iung matandang babaing ng Amnika~o. kalnan ng mga maralitang tasing. Na.pata.y ya.ta. Hindi humi- magftakandila. Samanta.la y pumlntog ang hanan. Naslslyahan na. sana sl~ hinga si Moro... Napatay ni -Samakatuwld po.. kung katawan ng kanyang anak na ya s;i- gayon. Ang Jklnagagallt Battling Kulas... hindi na 'ko magboboksing ... gaya ng isong baboy na hala .. nlyay kung slnasaktan na si Iplnagcliv;•ang 'nila sa Maniio magbobago ang aklnr. anak? - hala: nguni't nabansot naman Arya Ito. . Hotel o.ilg kanyang panano.lo. Gaya noong slnulsulan ng Nang mangagsiuw!an sila') k:i.- apoy ng lscmg bagong-tao ang sabay ulyang duimt•.ir.i sa ka- marumlng pundllyo ni Azya. Ito, ~~~~;ag!~~ª;;:~~ta~1~¡ e::~~ü~~ N a n 9 u n g " 1 i 1 a ~~ra~;ll;~11~1~1d~H~k~niu~~~~:-u~ Kulas si Moro. Nr.un.l"t Jalong sulong. Nagkandarapa. Sumlgaw. ma.tunog sa kania ang ballta --Apoy ... Naku.. apoyy,,. ur, hiluV An:1k na lalaki. KaM ln1plyerno ... demonyo ... sinunmklumg-kllmukha mo. ~ · sunog ako .. -at hlnallhaw ngi 1.01r:~111~'::i~~ at1~ug~1~g k~~~·:: r ~ :~ti:~~~<; s:n:an:~~k~~~~t - ~~ lang·malay at nangllld ang 111· ~ ;. sang tumatakbu-takbong tuta. ha sa kanynng. mga mata. ~ ~ ·- " Palagi nang mainit ang kan .... ·-M a b u h a y! Anak ng yang ulo. Lalo noong llang llng~ Kamp'yun llo ¡¡,ul'! kahallli gong kayayao ng kanyang asa-: ~~! k~~~~.~~~u~•~;np'y1m anak , ~ ::~yi:1n~dlk:~a~ya 8~~1 ~~: ga~~:s1~~1;~allng sa kanya.ng ta- Sa 11agk11tiwol11g nu nangun~nlila, ~~u~:gn~n:n~:~~~sl:~n ~~o;: -Benito . Benito ang ibibin-< ni isa mn'y walang makaalaala- ktnaalls niya sa gawaln. yag ko sa aklng bunso. Isusu- yaring kalagoyang datay na sa dusa, Patuloy naman ang buhay n~ nod ko sa tunay na pangalan sa lihllb nn nayo'y ninUang, ginhawa. ka.nyang anak: nagiatapon D81 ni Moro, bila.ng alaala ng aklnl!I ba.~ura; nagbabaon ng mga pa~ manln¡;nl11g na tagumpay. 11 to.y na daga, baboy o a.sosa mga. Tumun~u-tango .Je.mang aui:; bakUl'an ng mga kaplt-bahay~ kanyang tagapagsanay at plnl- Ang aking lum)pas na masayang araw, Jnaawltan ang mga ina ng ta.sil sa pisngi ang sanggol. agang tinagdilim sa katanghalian - hanan ng "Leron-leron Slnta" Hn90.ng lumalaon ay lo.long liban sa gm1itang ayaw na puma1111w, o ·' ... may nagkatuwaang a.patJ ~~r:!.ª~~~!~s n~n~1::t~~~fpln~: walang nalalabing binubulaybulay. ~:s~sul~~¡A~Y·~ :ttg :~~gn~~ san ang kanyang rekord. At sn 111 sa lsang ma.sarap na hapunan. bawa't tagumpay na matamo Suball't ang lplnagtataka ni~:~: ~~d~~;'a~;l~~;k ~:gi~; Para ng balamang sumibol sa gubat k!'iiy:g: ~==ibkaa~t~:ak~~~ta ~~ k'.Lpalit. Inimpok niya ang ~ala- ay nasilungan din ang lilim na hamak- pagkatao ni Arya Ito, na tila pmg yaon, upang wika nga•y ngayoni natutuyo•t daho'y nalalagas, !klnatutuwa pa ang kalagayan maihiga niya sa banig na gin- ibon ma'y wala nang dumapo't magpugad. ng bata. At anlla, ·· ... mabutl to ang kanyang bunso. na ang gayong buhay: walang Wala pang isang taon si Be- IV pagnanasa, walang alalahanln, nito'y minamasahe na nlya. 'fi- walang pananafuta11 ... " Ang nutudyo siya ng kanyang ma- Mahabaging langit ng dilang-paggiliw, mga sabi-sabing lto'y Ium!Ukha nadyer na Amcrlkano. -'. boxinr maruook na puso')-' manong pagtibayin- sa kanyang damdamin ng lsang c~amp starts young, ang sabi ang higit sa ritong dulot mo sa akin, kakatuwang pagtutol, bagama'tl ~~f~~~nizy~~~ 1~~:~~ ~~gk~~~ pa~asaan llagang hindi kalamuyin. ~¡~nadln~~kªa~~~S:O~º ... k~~;a:~: ~~~:-k~~~:~e!iia. ka.ya kasun- -En. c. Agleh,am ~;k~~~~i:~gst~~g~~h~~~; ~ Ang lpinagtataka niya'y hindi -...y,; • ·,~~r;r,..¡..7 •. ; . .., . ., .... .;:.,;.:;c:;"'" bata. pa nakapagtatalalan si Benilo Sa pagkahabag na iyon nagigayong lto'y mahigit nang da- Napalakas ang kanya11g tanong, ang diwa nitO. Ang bagay na sing sa kanya ang simbuyo ng lawang taon. Nakasama pa ya.ta -'Yan ang totoo, mama. Ma- i}•on ay hindi · nakatigatlg sa isang kamalayang gaya ng pag~ng kanyan~ kamamasahe, na- samang hanapb11hay ang bok- kanya, bagkus ay nakapagpa- tatayo ng isang bantayog ni 1saloob nlya. At pinatingnan ni- sing .. Biro bang . kalakalln mo sigla sa kanyang pananallg, at Kamatayan, na sa simula'y ki~ªad~a:!mo~::ng :::~:~~~1! ~~~ i:~~1: ha~~!u~~t~~l~tml~k~~ ~n~ ~anyang kamaong maba~=~:P~nt~~::t~n~ª ¡~~~~~hu~:; ngin ang tumlyak na siya•y nag~ sunt.ok ang iyong kalaban da- ~is Y napaamo niya at naga- at malaunan ay magkaa'nyo sa kaanak ng Juno. hll lamang sa. kaunt.ing sala- mit 1 'ª lamang ang lakas sa katotohanan. -Luno.. !uno. lunooo! - pi, -ang tngon ng magkakan- pa.gbubuhat sa daungan. ' Al mlnsan ay isang matinding. ang wari ay hindi makapanlwa- dila. Sa kanilang looban ay binin- pagkahabag: ang namayani sa lang sigaw ni Mang Kulas. Nagunita nlya si Moro. Ang yagan ng Arya Ito si Benito. At kanya. Hatlnggabi. Dlnama niGumuho ang kanyang pana- mga luha't hinanakit sa mga madallng lpinaglng litaw ng ya ang mukha ng kanyang anak. nalig sa maaarl pang magawa mata ng asawa•t ina ni Moro. kanyang anak kahlt sa lbangí Naghihlllk. IdJnantay sa lceg ng tao. Silang mag-asawa'y su- Sa simba.han ay naiba angi .pook. l!Jilaban tuloy si Arya Ito ang kanyang mablgat na ka..: mama sa mga banal na pagla- pagkakita niya sa Nazareno. Ti- ng pahgsahan kay Denciong may. Idlnlin. Hindi na makalakbay sa Antipolo a~ sa San la nabubuhay ang mga mata. Paro! na masintu-slnto - sa Pascual Baylon ng Obando. Nag- Napaglalagusan ang kanyang mga pala.ro sa santakrusan, pa- CBuklatln sa 11ahina IS> LINGGO, HuttO, 29, 1951 13 ;cx:=:=:icc:icc=c:icc=c:ccxx=x:ICIC=:IOCi=lCC>eclCC' man ay magllligtas din, at. kung ang tunay na sandaJ1 ng pagsa.sagawa ng dlnaran1dan1 at lnHsip ay dumatlng na, ang bayan Wala Na Si Tatang. ay hindi magpapakaJlto; tul.upad slya sa atas ng dangal, na a.gawing ma!llgtas_ ang kanyang tunay na katubusan. Pagka.rama.yan man ng kahl't ano at sino man ang mapahamak. Aakayln slya at itataguyod ng dlwa ni Quezon. (ffandog sa ma.agang pagyu ng Makata ng Hayan at llari ng ANG ALA.LAY NG SAMBAYANAN Balagtasan, Florentino T. CoUantes.) Ang Parnasong gi11lo ng Tulang Tagalog ay biglang inulap, Sinapot ng dilim ng kapighatlan at madlang bagabag; Pati batamanang sariwa't. malusog sa basmin at rosas, Ngay.on ay malungkot, tila nangulutding, nawalan ng g:ilas; Saka ang makatang bubuyog sa hardi'y nawala at sukat, Tila ltinabO)' nan.c- kung saang dako ng mga pangarap! Subali, Diyos ko! Anong pagka-la¡iDI, di sukat Diabaka. l\lakatang bubuyog na sina.sabi ko'y biglang na.mayapa; Ang asawa't anak kaya pala ngayon ay nagslslluba, 1\'ala na si Tatang!. at suDiapiling na ng Poong Bathala! Kaya tumatangis ang Tulang Tagalo¡- al ang lnanr Wika'y Yumao si Tatang sa kanyang panabon ng pa.gka-makata! Wala na si Tatang! .. lyan ang kataga na mauulinig. Sa. lahat nang labing may panghihinayang at may malasaklt; Di · · - bing ne kanyang matamis na tinig, Ka -lbig; Di No Wala na si Tatang! \\'ala na ªº' ama at mabunying Hari, Nitong balagtasang sa 'kasalukuya•y pfnakatatangi; \Vala na ang awlt ng ibong Kanaryo na bumlbighani :Sg puso't damdaming sa kanyang panaho'y niluluwalhati; Ang kanyang pagyaong tila maaga l':ª sa isang tanghali. IJtinagluluksa ngayon nang lubusan nitong _ating labi! Wala na Si Tata.ng! ... At pa.ti ng kanyang Luma ng Sim&aban¡;Dati'y ang kampana. ay mayronir taglnting ng kaligayahan; Ng"ayon ay agunyu ang lkinakalat sa kalahimikan, Kasaliw ng taghoy ng asawa't anak sa kanyanit Jibingan; Naglaho man siya sa gltna ng mga tulaa't blgkasan, Ang FLOR. T. COLLANTES ay di mawawala sa blbig ng baya.ni CARLOS Y, ROCA Katookan, Rizal. Nlang Magdaan Ang Daluyong <Karugtong ng nasa pab. 9) la.long ligalig a~ d1-mapanat.a¡;. ang pan1ahalaang pambansa ay nagpaalis na ng napaka;aming kawanl, na anupa'L ?-n~ nalalabing mga tauhan ngayon sa bawa't tanggapan at •kabahalaan ay malpalalagay na kalansay na Jamang kung baga sa katawan; sa lahat ng ctako at saan man ibaling ang pan!nS"ln ang maklkita•y pagkabahala al paninlmdim. at ang lalon!!: malmlaga. sapagka't tanela ng mangyayarl, ay ang ganap at Jubos na pagkakalayo nr. kalooban 11!'.! bayan. sa pamahalaang nakatayo. Patuloy na cli-nagmamaliw ang kawalang-tlwala. ang kawalan ng oag-.. sa sa i;ukal na magawa ng pamahalaan na nag-uutos ay hindi na.man 1ias11sunod at an¡r paghaharl ng ganitone katlwallan na dl sar.a dapat mangyari, ay bunga lamang ng katotohanang hangga ngayon. gayong may tlnatawag nang nagsasarlllng Republlka. ang pamahnlung umllral sa Plllolnas ay dalawa at sn kasamaang-palad ang dayuhang pamahalaan o ang banya~ang padpacl lamang ng dl~ma. ay slyang malakas. na tunay na nakapag-untos. ibigm mang 1kubll o pabulaanan anl!.' mapait na ..katotohanang ito Napakal'aml at malalaking panganib ang ná.~babala sa bayan, bawa•t saglit na tumatakas ay lklnapapalaplt niya sa ma.: dugong katapusan ne- dulang ito: ngunl't ang katutubong paklramclam, na sa maliit mang hayop ay nakapafllllgtas, sa kanya 14 Sa sinusund·an[ tala ay nasa.bi kong ang katapusan ng dulang itinatanghal sa PilipinllS, na araw-araw ay lalong lkln¡ilalagay sa katayuang glplt ng buong bansa, ay napapalaplt na; at ngayong iplnagpapatuloy ko ang pagsulat, ika-25 ng Oktubre ng 1944, ay dapaL sablhlng nagslr.lmula nang talaga ang panghull aL katapusang yugto. Sumunod sa malaking labang nangyarl sa Taywan 1Formos111 na sadyang dlnayo ng lsang malaking pangkat ng mga pandigmang amerikano, noong nangangalahati ang Oktubre at labanang alinsunod sa mga balltang pina.ka-· lat ng Tokyo ay kinatamuhan ng kanyang mga hukbong dagat at katlhan ng napa.kalaklng t'!-gumpay, na Jklnapllay na;.ó.i-umano ng mga amcrikano; ay lsang pangkat ng may 600 sasakyang dagat. na binubuo nr. mga pandlgma.· mga sasakyan ng inaramlng kawal a.t mga dalnh¡m ng aeroplano, ang dumatlng sa look ng Leyte at noong ika-19 ng Oktubre ay naglunsad ng lsang mal«king hukbo ng mga kawal ng Estados Unidos.:; at ng Australya st-. T'lkloban, pangulong-bayan ng lalawigan& nasabl. , .Sa mg;.. hu\•;1~ talitang kun·,alat, hinU~ sa inilalagay ng mga _pahayagan ng Manila Shlmbunsiya tungkol sa pangyayaring ito, ay n'Rpag-alamang ang malaklnir hukbong lumusob ay pluamumumunuan ni Heneral -Ma.cArthur at ka.sama na rin sa pagluns11d ang•Pangulong _osmeña, si o. Romulo at ang lb¡1. pang mga pamunuan ng pamahalaang piliplno sa Washington. Bagq naglunsad sa Leytc ng hukbong pambawi ang Estados Unidos. ay napa.balita na muna ang pag-al\s sa Washington nl O. •.Jsmet1a at kanyang mga kasama noong lka-5 ·ng Oktubre at napabnlita pa rln ang kanllang pagdatlng noon namang ika-13 ng tlnurang buwan sa plnatunguhang pook ng !abanan, sa dakong timor,-!canluran ng Paslplko. Pagkaraan nga sa makatwld ~ slngkad na 6 na araw mula sa kanilang pagdaUng sa plnatunguhang pook n~ !abanan, ay dumayo na slla sa Plllplnas, na ang <laJa•y lsang hukbo na inllunsad sa Leyte. Kung tltlngnan sa mapa ng Plllplnas, na gaya ng naba.batid ng lahat ay lsang lupalng nah:i.hati sa nlaramlng pulong m~lalakl at malllllt, na nakasabog sa karagatan mula sa Babuyanes, hanggang sa malayong Mlndanaw, ang Leyte na -siyang unang _pook na nllunsaran, ay malpalalagay na pmakaguJugod. Ang Jalawlgang lto"Y na sa kalagltnaan ng Luson at Mlndanaw at ang kahulugan ng pagkakapaglunsad doon ay ang mall~nag na tangkang hatlln sa dalawang bahagl ang Jo.kas ng Hapon sa Plllplna.s. Ilayo Sa ka· nllang mga knsama nng mg3 kawal na hapong na sa r~uson aL ~;•yon din ·a11g ¡;:-awln .sa. inga na sa Mlndanaw, sa pagkuha muna !·.g buong Lryte at. -~~ .sunud-sunod na pagkuha par.ka.ta.pos ng •b¡1 11ang pulo :m Kab1sayaan. $a ganltong paraa'y mahahatl ang la.ka~ ng mga hapon at. ang tanglng malalabl sa kanila, kung may ltatagal sa ganltonr, uri ng paklkllaban, ay ang himpapawid na ·malayang mapagpapaliparan ng kanilanr. mga aeroplano, upang makaglblk sa hukbong makukulong sa Kablsayaan. May mg;1 nagpapalotoong ang may humlglt-kwnulang sa 2,000 aeroplano ng Hukbong Ha.pon sa Pilipinas ay matagal-tagel na rlng Unlpou sa. hilaga ng Luson, sa Aparri marahll, pook na pinakamalapi\. sa Taywan a~ kwig, lto"y toloo, gaya ng aking pa~ nlwala, ans Kab!s1yaan at Mlndanaw ay k1tkulanglng dl-sasala ug mga aeroplanong m~gagamlt sa lahat ng pangangallangang, fül mahigpit na labanang doon ay nangyayari. Ang sagupaan ay nangyayarl na ngayon pa lamang na ang Leyte ay kasalukuya.ng lnihahanda ng nakalunsad na hukbo upang sawing hlmpllang panp;¡p.gahngan ng inga susunod na salakay sa Luson aL sa Iba pang mga llalmgi n~ Pillptnns. Unang ginagawa sa Leyte. allnsunod i;a kntal.ayo pa lama•'g doong himpilan n_g radio na sa ngayo·y nagkakalat ng balita tuwing lka-6:30 ng ha.pon. ay isa pang ¡>allparnng malaki, na maglr.ing pangalawa ng naagaw ng nagsilunsad. na pagawa ng mga hapon, at saka mga. daang sukat na magami[. sa pagpapakilos ng hukbo at" ng mga ka.gamitan nito sa pagsalakay sa kaaway. Bagaman sincu;abl nito na hindi naaano ang bahagl ng kanyang hukbong inabot doon ng nagsllummd. ang kalotohanan ay may .dalawampung mllya ang haba ng baybaying nakuha na ng mga amerlkano at apat na mllya namang luwa.J.l".". buhat .sa .Kabalian hanggang Takloban; bukod pa sa dalawang maliit na uolong nasa tapat ng Leyte, na nakuha na rln. Ang mga kawal na hapon, na ayon sa Daihon-hel ay nakatalag.aHg magparusa sa lJ.ga pangahas,na lumun.sad, ay na~gagslurong na sa mga bayan nr,- Leyte na malalaplt sa. bundok, baga.y na nagpapatunay na :rng hukbong hapon sa Leyte ay umuurong at kuñg lotohanan nanq- maglp1t ay sa gubat na lan1ang at mga kabunclukan mar,tltirlk ng kanyang bandlla. hanggang sa mapuksa. Mauullt yata sa Leyte ang nangvari sa Salpan at sa iba pang pulo sa ·Pasiplko. na sa kahull-hulfhan ang mga kawal na hapon. ay !naso sa mga gubat. (Nasa pabina 15 aog karugtong) MAGASIN NG BAO:ONG BUHAY Nang · Magdaan Ang Daluyong <Karartong ng m.sa pab. lf) wan ay hlndl plnahlblntulu- Sa Leyte ngayon ay nakatayo ang dating pamahalaan sa tang atakapaghandog ng dugo. ---n--- Ptllpinas, sa pamumuno nt O. Osmeñ, at plnagkalooban ng kaLahat ng tao, babae at Ialatl,. pangyarthang Ju~ na makapan>apatupad ng mga utos na c;limula sa 21 banggang 59 ta.ong to'y talagang umdral. Ilsang bagay ang lnUabas sa kapanparlgu.Jang, ay %a:t1rtn~ ~kalr:°~ Mabangis Na Kamay ••• ~=~P!1tar::P~~:Ym~~:Y~~:Ji~n;ª:!n~a=~·~, h~~! :a!~~º· !, stn1::n!nª:t a:g (Karugtong ng nasa pab. 13) ~: ~~':i~y~~g ,:1n'~:1~~~!~~~~~~ S:a~~:hda:~~ i:1nªg p:~~:~~~~ paghahandog ng dJJ.go ªr lka- hlnga ... hindi na! Blglang 1 .. hang hakbang na ginawa, ay pawalang-kabuluhan ang mga uta.Y panghlhlna nlya o kaya 7 Ita- nanRat ang kanyang blslg. Ti- at palakad na lpl11atutup:id ng pamabalaan namang pmangupagkaka.saklt. Pinatutunayan ng la slya naallmpungatang nag- nguluhan ni O. Laurel, matwld na paslyang Slya rlng lpatutupa~ mga tala ng Krus na Pula na bangon at nanaog. Tlnungo ang na walang-pagsala sa bawa't sandlpang lupang aarm na mabaw1 4ng pagbabawas ng dugo sa isang poste sa tabing-daan at sa kaaway. Ang ~banang ngang tungo sa wakas at katapusan :~~;g:!n~~ ~:a.9!º:: ~ª~!: lSlnuntok ang ~amao sa ka~n~:::'n~ª~~~;a a~p~~::i1:~g~:S!'::!~ i;:a:a!~~l~~ ::iiª:i~ªf1ª0~ª~~ s~:~Y~!~k~~; ~~~~i · s!º!a~~:~ ~~gu:a~!t~a- ;~~~stº~C:~g1sr!:ñ:2ª~!:i!~a ~~U::~~I h~t~~~a~;P!~e,f;: matataaS na presyon o ng Una- Islnusl niya sa kanyang dlb- yas g:~~bimi~:a;~n:i~u~~a º~a~~:8"~a~:n~l~~:ºPa ng matataas tawag na .,hlgh blood pressure." dlb ang pagKahabag na umaall- na plnuno ng .Kanllang Hukbo Isa fia SI He-neral Ma:>aharu HoIya•y plnatutunayan ni O. pm sa kanya, Ang pagsullgt sa ma, na gayak na gayak daw áng hukbo nllang narlrlto sa pagTheod~re V. Tapia, kawanl sa Kanyang d1wa. Ang patuloy na tatanggol ng Pllipinas, na ang kanilang naltayong mga paraan Bay V1ew Hotel, na naghan- pagllmot. Ang pagtakas sa pag .. sa pagtatanggol ay napakatlbay, na halos masa.sablng ang niadog ng dugo. Slnabi nlyang ba- uusig ng kakatuwang budhi! ... glging !aban ay ang sa lsang itlog na ipupukpok sa balo. An¡r go siya blnawa.san sa katawan . . ltlog, sa paghahallmbawang ito, ay ang amerikano at bato nang ~/,¡ litro (250 cc.l ng dugo ay MARIING pum1k1t si Mang man ang ha.pon. Pinanghahawakan sa ganitong pagsasabi ang nanghihina siya at parang nan- Kulas. Tumatama sa kan- k~Jayuan daw ng" panggar.almgan ng mga saklolon~ kaka1langalalabo ang panlngln. Datapwa. yang mukha ang sinag ng araw nm ng Hukbo~g Amerikano sa mga ara"." na darat1ng at sa mapagkaraang makapaghandog ng ~n~ªg!~~~ossi~~n~uta~g n~a~i~~ ~~ska~gaka~~:fn1~ª~fl~:~gnra~=~~f.~hgi~~k~l'fm~fa~ s~~lo~~: !u:S~g~aºº~g ~:Z,~~g ª~a~~~! ~mawanka~~~a sa ag~lld k~~ i~- ~~~:h:::a~ª~p!~g1i~~~~~g a~ª~~i1a~~~-tªa~lfi1m~: ~i~ngdi~~gªt'1u1~rit~J·i· ~~áwm~!ª~~gs~~~~~~ at lu~~~ sa p~gkakaplt ng ymg: ~~wl~~o~u~: ~~~~~g~~1;:~1~aªn n;;y~ngaª;~nbg~j~~a~~sl~~~ri~~J~~ i.ahat ng nakapaghandog ng =~1:~ ~:r~~~ ~~aª n~ni:n::1~:: ~~i!ªY~~ g!a~rrn~n~:g~~b~~~:;a~1~1~~~n7brgªg:~~.m~!g~~1f:~; ~r;yºa.~ªn:~~~~~~~1~a~fb::~;, ~!t3!'. ~~~~~~d~~ A~~ª ~t~~a~~: ~!s~~g~~u~is:g0:~1~~~n~~~:1 ~~an~~~a9fam~~~ ~~g°ygay~~~ª1:~ na kmasusulat.a.n ng kanyang makanta-kanta ang kanyang ring halos nagka5abay ang salakay sa Taywan at ang paglulunpangalan at url o "type" ng anak. Ang kaluskusan ay tumi- sa'CI sa Leyte ay nagpapatunay sa ganlto, at an¡ mga ha.pon. sa dugo. Sa pamamagltan ng katl- gil sa may paanan ng slrang harap ng mapait na kato(ohanang nadadama na simula ng paGbayang Jto'y malalaman kaa- tulay. Mula roon ay JnUlatid guho ng kanllang plnanagimpang. Lupalop upang ipaging harl gad ng manggaga.mot ang url ng hángln sa kanyang mga tay- at pang1noon":' m~Kapangy~r1nan dilo sa Ka.sHanganan ng Asya, ng dugong kakallanganln, sa- nga ay n::mgagtatangkang ~h\lim a~g kamlang sarill sa panlniw~la ~:11~;k;Z-ª 0 n~::id~i:~.b1ti~~ 1 si1aba':ta mo, Ar~a lt:. :1on · · i ~~tu~1~.ª~:.~l\;1~h~~a~1~im~~~1t~rh1~~1 b!~~nfS::~~d!Y m~~~fi yundln, ang naghahawa.k ng yong n~ .tumpo · · · ªe.· ·k'.'t ng kanJ:i.ng mga l3.ko. ~:ti:!ruª~ag:~ P~~a~::~~~~~b:,~ ~an{ut~1n:~ ~:;~~;ti~~g 5~~; pam~~S~ggan;r~wuk~~n~to'&a~~~~nl~~:~~fa~~a~~n n~g t1~o~~~~i. :~~~ s~~~kok~~~:o ~~:~ :'!~'·¡~~i?!ª~~~-~d ~~n~:nn. · · mo t~~~g s~n¡is:abi~iwfi:~1ª:i\a~~!~g n~ª1.~~~s~ª J~n8:1~a:in~!~f;:~ ang isa sa mga blyayang di ma- Dalldallhg nagtlndig si Mang ang kanllang mgi! ea.nrala ay na_papan!Jalaha_U na ang lak~s ~::i. babayaran na lglnagantl ng Kulas. NI hindi niya tinanaw dr>gat ng Es~ad?s ümdos ~a dam1 ng smasabmg n:iga pand1gma. Krus na pllfa sa mga n'\gha· ang pangkat ng tauhan ng ka- mtong may iba t ibang un. na napalubog daw at na:>islraan !>a handog ng dugo. Nakabubutl lusugang-bayan. Gaya ng na.ka:~r: ~~~~~~~~i~1:1;gffªX;~~;:b~1~f:tn~~ai:;i:ªn~~~r::ª~g nj¡ ~~~ ~~gonªar:n p~~s~~~~~:~~~ CBuklatin sa pab. 17) J;,.mang :;.ng hi.tkb(,!'~ amenkanong nakalunsad sa Leyte na kung sa kanyang katawan sapagka't. nalalaman nlya kung mayroon slyang kasira~n o wala. Ka.sama ng lathalang Jto ¡pa .. bina 4-SJ ang llang mga Jara~ wang kalr.lkitaan ng m.ga hakbang na islnasagawa kung ang isa·y naghahandog ng dugo sa "Banko ng Dugo" ng Krus na Pula. Mababakas sa mukha ng kJnukunan ng dugo ang ganap na katlw"l.Sayan at Jubos na kasiyahan, sa pagkakabatld na ang kanyang glnagawa'y lsang m,akabayang gawaing makatutulong sa kanyang mga kababayan. Tularan nlnyo slya bllang karapatdapat na mamamayan ng Republlka ng Plliplna.s. Maglagak kayo ng dugo sa "Banko ng Dugo" ng Krus na Pula. Iyan ang uri ng Iagak. na ang iblnubunga'y hindi pa~ kinabang na salapl kundl hib-1 LINGGO, HUNYO 29, 1951 People's Coffee Fadory 66 Felipe ll,MaynO!a 15 ·J1 11~¡;, pan1;hahawakan sa pagkukuro, ay paninh1:alaang ubos "" ang kal<ihati ng mga nagsilunsad. N~uni't Iba ang mga pang:. .. y;ui, ang Jabanan sa karagatang S1lang:1n ng Plllpinas ay hin.:: 1.:u;i¡.:alan ng nags.llabas na mga pangdigmang hapon na umur n::: a t lumayo, at sa Estaaos Unidos ang pagkakalabanang lto'y ¡;.1 .• ! .. ;a¡;J.y n;, isa pan¡;- rngumpay sa Pa.siplko .. sa Leyte ay pau, v _,,1 pagpapatibay ng kanilang tayo ang mga nakalunsad na '. ~·'.~~~:~~:ª~:~sf~~t~,s;/nn~~~~~~~~ a~~n~~~~ª!t~gk~:i.ª~am~~.: , .u. ;.:;rn:.t pulong may kalakhan din naman, na napapagltn.l J. .. ,., .·;1 i..t·yte at sa Surlgaw ay nakapagbaba na rln ng mi::a ).;,,\\.ll ,,ng Fsto.dos Unidos. Ang mga tunay na nangyayarlng lto , y .:.tlL ibmaballta ng mga pahayagar. ng Manila Shimbumlya Ju nm1g hindi man lamans binabangglt ng Daihon-Hel fotoong sa mga araw na ito, ang pandadayuhan sa Luson ng , .. t·1üµlano ng &.tados Unidos ay napapatlgll at ang sabl ng he. pon ay tanda raw ang gayon, ng panghlhlna. Makap:iit•• ;1Jlt:: mga hapon ng anumang kanilang malblg sa ganii..inl!y:-.yan, ngunrt ang mga nagmamasid .:.y nagtatancla kikit .. ni!ang naghahanda ng- Hukbong Hapon dito sa May,. f.1.ttu!oy ''ª panlnlwalang ang Luson ay malap!t na nng 1 n Hmcli ra mapakakahulugan nr, lbang bagay p:i. ang , 11;.w¡:: par:anamsam ng m(!a kawal na hapon ng n1ga k:.m •J. f'..~ritela ;,t iba pang s;¡__.;akyn r.a. ang sab\hana y , din ... cl.1la at ¡::a)·on din¡: wnlaug ibar.g kahulugan a1.J ¡;-_, ni Gt•neral J.lacA rlhur. sa pamamac1tan ni! , ri.~tJ¡:'C!n ng makakain at lumayo sa klnn!alngFrn 11¡: fl~ Hukbong Hapon Lalü ¡iang makahulu<>;;.!. ~ .. ¡; yo s.• mga nakakubling laka~ na. huwag maghihim:lg1a a pitll~hon, bagkus hintin ang lhuhudyat ng mga .. min1inuno upang huwag maaksaya ang mau:::iy. ~apagka't ang Jbig niya·y maka.~aksi an¡:: ka]a.; pll:i;i.10 sa gagaw! ng pap:hl1i;:tfls -~ª Pil!pin:is ng Fstadns Ali~ mJ:;a pangyayarl nga·y na::·utumulin sa pas;d;,Ung l1 l irnt<i.ka-takang ang m(!a unang ¡;rn.w ng NobyNnbrc n u pas.11nula ng katapusane; hinihintay ng Jahat. Akin ¡¡,iJ a ,,.- man tala ang Pll'!l:l:lt?.lang ito. ngayong lka-2S t,n l!H4. dah!I sa madlan~ panganib na nakabanta r ~J. tahznan Cito .ta S Francbco del Monte. . · ., .., nga sanan¡:- ipagpap ... l.1ban ko muna ang pag,;.:,l talar.g no kunc: hindi may nanp;yar!nt'.: i.'mng nJ:" baf!ay sa uma,:;a ng arn.w na ito !ka-29 ng Oktubrr l . .; kah•t masa<abing i~ang katatawanan. ay labls n1-1 - 16 n. u:-uk.-;t ta un n¡;- paf!papalaf!anap sa rncl10 na gi· h .. ¡:.c1, 1l 10 ~;, Maynit,e ukol sa m11:a bnlit:t f;a • :;r.¡_; t~[.l rr.a1;-ik<lv.alo ng urnaga ay masa· yang lblnabaüta r.¡;, ta¡;:apar,;an!:.ag u h1mpllaug PIA~t na tilumano y siyang t.img ng '"Rep.ubl11.:a ng P1liplnas", ang huling tagumpay r.a tinamo ng hukbong hapon loa lumunsad na hul:bong amcrikano sa Lcyte. Dl-umauo·y an~ hindi pagbabagsalr: na may llan nang araw ng mga bomba sa Maynila. •Y maliwanag na tandang ang nagsibab.-.. sa Leyte ay nanf!ap1pllan na, na sa mabang1s na pakikibakang ginagawa ng ruga n~po¡1g naroroon ay nangaplgllan sa. kanllang paglusob; na hindi Jaman( na.ngasisiraan na s!la ng may 80 tangkc, kund! ang lalong kahi• ya-hlya ay nalagasan pa ng papakaramlng aeroplanong panla• ban, ng kagln.1;agmsa at wala man Jamang t>abala ng mga par-¡:;• hudya~ ng hukbong hapon sa Maynila tungkol sa mga pag~J;..,• kay sa. hlmpapawld, ay blgla na Jamang durnatlng ang rn(!a aeropl:i.nong :i.rnerlkano. na hindi lumang nanga}tahpad nang malaya se papawlrln kundl nakapa¡bagsak pa_ sa mga pook na l:anllang lnlblg. na k.inalalagyan ng mga kaaway sa Maynlla, n1 mga katamtamang bomba, na ~bg ilan ay n.1.kafüllOS pa. gaya ng natanaw sa dakong Baklaran. _ Palanyag. A1.¡: marinoong namamam.ag sa 1adhJ f'1AM ay napip1 na l:i.mang sukat '.ll walang oas¡;bl, sa kalltuhan marahll, kundl may ~'-~aKay daw .. Fa papawir:n. At yaman¡i; dlnuclugtungan kc r,a rin lamani: :rng m¡;a :alang \to ay is:i.saad ko ná an~ kRgabi pay nam1t,·ht,.,i1~ p.:t.gluiimsad na rln ng mga ka·~·aJ •~:; L •~dos Unido., l:,LJwi··;.i. ng e:.m:;r, kat:i.bl n~ Lcytc ,,l anµ ,~,UR.::i.n dah. d · .• :, 1~.g.•.-Jp '1. nr.ayon sa dalaw.1.ng ];1Jawlgang no ng Kahisa~« o L ., mam;1m;,ya.il. si G. H,,1it1Ul K .. nltnn ng Leytl'. ilV r;.·.f k r .. potap..i.c alinsunod _, bal!rn, ·'ª 1.sang ¡:antim-p~;, .,·».·e•'. _:,'.l()b a ka11ya ni Ht'llcr.tl M:icArihur n<t nn rlahll s _ KJIJ' Jl«ltu· long sa pagkakapaglunsad na 1to. Si G. K!i.nll'r· g _ · .. n Pll· nong-l::ll::i.w!gan ngayon sa Leyte, at ~a baln.' t •te !;::.ta· r.g1an mya·y ang mabutlng pa~k.ikapaa: -;.y'b : t::•I cutrdlerc na nakatulong nang napakalak1, sa mad::llr.c A"l<ak'''- 1h·. nr mga bayan-bayan sa Leyte. Jlansg .. 1!g í!'.>Jllf i\: _ r.¡; Nr..:b;.er.l. brc ang pag-urong ng mga kawal "ª ha¡:io1t '" "·•l.t?I!! tit• r.a.s<: bi ay hindi pa r atat:i.pos at sa Da~aml, lsan~ k: b«ya:<at.~ na ka!agitnaan ng lalawlgan, ay nnkaratllll! na ~Ha ;:• tugl:; ng n>ij:J. kawal ng !::~tados UnidO<i. Ga¡on din, mmg n~Cb)ng araw, :1.Ilg layo na lam:;.ng ng huk bong nak'llunsad; ~a Kartp;:.r ... l'anp; kabayanang na sa hllaga ng Ja/awigan, ay S:ll;arnJ:oung kllo:r.('t,'.i Pangkat ng mga tangl:~ anc •urnutu&is so. nagsisiurong.. n11 .;a ~- . Noollg ika-28 ng Oktubrc ne- 1944. sa un:i.nR rah:i.ya; n nawa m G. Qsmcna sa k<tnyang p~,gk~-pr..ngul 1,g ;')»11, ar.g mala~arill na nakatayo n;. l>• [,:yle. ¡¡y k:i· -1,, r.ucrilla · at 1blnabah1a ang .~lfkaka~&.wa _ n 1 hakbang upang slla'y kila!:..mnr, l'n~· nt: :i-u Jabat 1:a katanJl.rnTI. Sak!ll.'.>. n~ .. :l. ; J• , tr 1: r.-~1lan@ naman ~a kat.unr:kul:•Pg .;:...q:) • ., r. k::tayon¡? pululun1: ng m~a 'g1. : • 1 :,- ma1n·apa~ti:lr.:11; J.1!;J i. · •. i . uprng paayu~ln :i.ng r«twak·" H"1~ ¡1·1: g[.ng hangg:i. ngayni, ay hi1!d1 : .1 1:&.gk.,k.1p. ·" sa k:una:¡ nr: In":'!. 1.,'lpr,n. Anr:- h :1t r.e: 1:aq · te. lalong-la!o µn a 'J; pr.~-lral rloon ng nnlut ,¡ a1~g t11nay 11a pilip no "Y hlt:U1 bnut.ar;"i;:l 1.1, • p·111a;,.-ag •• p ::l M1<ynll;;.. ba~ku~ ,., Jah;i.t :'1 s:>.rn'.1al!~. 111,a·ik 1 'ª narh:3tl.1.· lita ;o.'\ ba~;:i.n O!! hirnpilan;; f'T M ng . •r _... ·J n m¡;.; p 1h-.yagang 1lo, J)' w;1.l;11 g b;nat..i.11, knlld'. 2:1 ¡:.:1. ,, 1 1n:,,,. ,; n:,, r-:g:U pJgW:l".\. ~j •·!". hukl:-<_11"'': nJ. ·t ;·t katih«l• ~g l'fl' !'.'<>~ ' L'.Ytl'. na kung p. 11i1 1wal;:an 1 · m:Jú~apa¡;:p · -.•. 1!'?.Y r kalunsad düorr: 1-! ul<t;o ng l·: U1li•tns D'Jk. n 1., m<iY 11;...blabi ma¡¡ ;,y k~•k111111 1 :1,P:~ kaw .. , L.::.k, 1 kaiagpa!ut-og dav. ne m;.'J. p;oni.:c!1· u: "- 1 p: :, tubig: wala 11cng 1.1lal;;h1 .~;. E:1. ) l!n!n ;,11:._ na¡.a!uluUo•: n::i. .~!~a.·mbi l•G PIA:-t t lotohanan. Sa katrnt1h:i.ng:-v.i.lad . y May ilang ..i.ra1...- n:rn¡: .sa 1~~c:t rnh .. ), lita ang pa;,?sipot .<ra i ,,(,k t.. l ~.iun ~::.~akyan ~a lub1g ng E:i~.b• '' L ·' napal!palubur;an din n¡; rr.r "I r<1dal~ n¡.: :::en.pl:u.u r.t 1 a • G l ,,.. ~·J.ng ito i¡Ji1·alak.¡.:Jy ,., 11111: · 1 rikano na 11001.g u1 .... g::.111?-wna11:a ita ay ni.gsi:.alak ... y ~:i Maynila Rt t) 1aming pun!ong n 11c;plnton¡:: s;1 1~- . p::.gpalubog sa lrmahapunan. 5a hui i~anF malakin¡:: hru~l'rO ni; Hapnn ·;i, pa lamang n¡.¡ araw r,a na-;:~bi :w tln ... p:i.gsipot na ito. ~:1 t1nur;u,I! lor,k r:g L ng Estados Unido:;. ay niay malakmg k .hu º: gay. Naghihiwallg ng t:i.ngk:mg an¡¡: 111 l' .. 1 1.,., o ... ~·t;, sipiko ng lalaw1~anp: T;iyabas ay g.1winr. mn~-ar:.11 1 1 r ~ nibagong hukbo npan¡:: ang Lurnn :i.y ma.1¡:?:'11~ '<l. k:i.n: . • gJ ha pon at. maaMin[!: sa mga ar~w na 110 'lka-3 1 1g ~il•r,y .. tre ang panlbagong lakas na gagamitm 0 ¡• b ) gayak na at pinap;yaya.man ~a alln n •. ,n~ n la rnang lluluns:i.d sa na.~~kupnn 1. H' T v 11Tl'Tl'l.0\J l\!t\Gr\SI'.'\ ~G B.\GO:"\G 1n.'HAY 183. sa magagaTidang tagpo sa "ANG AKING KAUAPON" ng Tama-,aw Pictures, ang kauna-u nabang pagtatambal sa putln¡::-tabinJ nina Pempe PadUla, Ir. at Lllian Leonardo. Ang relikulanc lto na pinamamahalaan ni Lou Salvador ay malapit nanc ltanc~ bal sa Clover 't'beatre. Sina Delia Rawn al Jaime de la Rosa, sa isang m a rikit na tagpo ng pag-ibig sa "SHALl!\tAR" RI' LVN na pinamamahalun ni D irektor Richard Abelardo. Mga katuloftl' na bituin sina Ben Rubio at Lila Luna. ltatanghal sa Sine D.alisay sinnlla sa illa.-ZS n~ Agosto. Mabaagis Na Kamay ••• Xf~~~~ P~~::!~1:::, :7iª~ ~~f~r;r~;!~·-;t~nsa1fo~gk:~ ::~::·n~t ti~ ~~~~~gk~; (Karurtenc oc aua pabina 15) loobang tahlmUr na tahlmlk, plnalo ng lsang kaputol na ka- 1i;;1l'I!" mataos na dalangtn ay matangl sa malak:as at sunod- hoY s1 Mang Kula.s. maamong-maamo anc k:anyanr upUang pag-lnom, hurnlngl sunod na pagtawag nlya ng ". . . Ang, pam.alo'J tumama sa pt~ mga kamay na lr.umalong kay slya ng alak sa lindaban n1 lto! . . . It.o! . . . Anak ll:o! . ,, lat aa noo DI Mang Kulas. Ang Arya Ito. ~~~ n~~·~~.°.!~r 1:,~':!. rn!1:~tob :_ kan1a kung ~an :~~~~~;:.ay ~~~=Y n~!: na~~:i:~~ª! ":a~!ª aS:d:~ At. swura1-~uray na nagballk Ito Hi~dl taepr:an 1 ~ Arya Pumu191r: na. mull ang pUa.t. at yang paligtd. umaUncawnra.w :. ~ .. par. SlJa'Y nabl- mahugiun k~g i!~O: 0 uai::; :::g d=J. ~1:-i~ap ka:; ~~;!ª;!a ~~~I :;~~b~~ Nactsanr &l Maa1 KW.U na •ns bacaJ' ªª lr:wnik.Jlos '·ª ta n&Pfl.hulagpoa n1Ja a.ne laang' mga dwnalonc kapit-bahay wala na. ans mra. D&Jlutupada. ~~a 1n~~o1 t-~1D'lba: ns \d)OS-tayanc sun\-ok ... a.t n.- Nr unl't hindi $17a nagt.aas nJ : : :;: 1 .. •:: pl=:n~!i-:;!.~ :::i!~ ~mu.~~~ ;~;.~Z: :!;1~:1t~n:, ~~:: Ito sa tabl ~~h~. ~;~Ja1~0n&_ ~:!;ma;:1!~ rang llq-Jlug:an. Ang mp sa· lWnl 1 1 1Anc Unlg na humu- Sumalaglms1m sa tanya a ng hang naslslnapn ng bagong unJ,dad ax nag-uwtan na 11n. S& rcion ·: ::: ~: oaUyak :•Nn:!o- masldhlng tatuWaang umali sa maga at ang malatlng pasa sa "1onr ng Uang kaplt.-bahQ ay Un yang ana · ª•~u-. .tanya noon1 mapatay nlya sa puno ng le~g. m¡ststyapa.n ang mga tnakay ::i Jn"a= ~balo: IMo~luhoI':° suntok si Moro. at. pa1karaan ay Slya lamang ang nakababatict na sl&iw, at ngangasab-nga-' an h 1 1 ya ay rya natulad slya sa lsang oa.glsing niyon. . . Slla lamang? Nabasab na ang mga baboy sa tabl sa!bu:a~~ an1 r: tlklls :a_a lklnat mula sa nakahlhindlk na ba- sag ang luha sa kanyang mga º'N!';~¡~¡ Mang. KuL"-S. N!L- saka past~agw ~·~t~btura, a ~r;~e~~ h:~~~n';.altl~g nt~!~! ~.~~~g k1~f~!:1~:U~ry:"::: ~~~~ ramdan)an n.lya ang p.i.nga- -Umuw1 ka, Ito. · Umuwl yang anak ay ttnall:a!.an siya ng kasanggol ni Arya Ito. ngalam ng kanyang s1k:mura. ka.· · nllalag. ·· laka.s at sumuko ang ll:anyang nnin¡ala nlya ang gawi ng ka- -Demonyo!. . Demonyo! .. ' mga tuhod sa blr:at ng kanya ng Nagk?rus si Mang Kula.s. <X > nllane pa.m!J\ftalan ... SnlY.>.ll .•. f.1!1 malaklng katawan ni Jl.rya y¡¡'J nakalatag &a sahig: wal11.ng ii,:,3,~r~:°:ian~~~~:~ng pu-. tnaapoy ng: lae-nat si A.1 ·ya Ho. Inlllpat ni M:ang K11IU :1a looll ng bahaj at tlnablhan nlya. Plnapiasdan niya sa paghih.llik . . . At may llang sandaling nanat.lllng naduag1rn:an ng kanyang ulo ang k!Vly:ang maglr.asallkop na kamay, na sa paraang iyon ay warlng naibibllanggo niya ang lr.abanglsan. . . ang pagpupumigl\\s. Nguni't ang mga oalirl ne: kanyani; kanan ay naghuhulagpos .. . uapapakuyom ... :1t na¡;l};m ;;.011 siya at linungo an~ pasu;;:ll:rn ni T rnidan:;- Ph.ito: N:rng un111wi siya noon~ magma:n;1d:i.lii~t~-:u:i w :i.y w:ila sa bahay "' 1\1;·a l<u. Hl11dl na :>uni::ay;H\ :>.1 h:. ~d;11:et 11 :1111; k ~\11 · :·:ul-;.: O•'.'-' p::;l ~a p;\ ~ mam :1tl:i.ll . Ll'.\"f;t;O. IH.11.YO. 2!1, l !J;'il ~Ull"Th1A'>Ol( l L"-ll'i, ..... , ..... - .. ~ . ., ......... ~ . AOO•t<>t<• ~• U> o<U(UA~ 12 ~ l>•~"U''' ~u ... nR"-11116 Oll 1,>1 ( UOl..-~111' • tJ L~I l .... 1011'"1 A>'IO Y(>AO~~. "• ·"'· ~ ~"' ' º·'~~~ ... j 17 PAHALANG 1. HWitong bllang ng dallrl l•!~!!!!!!P~~L~~~~ <hultng pantlg> ang unang tltikJ 11. Hala, sulong 12. Paklkllsa 14. Pusall tklnalta.s ang unang tltlkJ 3. Nota ng muslka 5. Pagplngga ng tublg 9. Sukat pata.yo 13. Ulbot, sa gayong daan 15. Inum.lng pang-agahan 16. Hepe ng pulisya. sa Que7.0n 22 Watawat (unang pantlg) 2f. Ladlad na buhok (bulJng pantlgJ 26. Banal na sandallng ginaganap ng pari 27. Plnaslang na. coed ng FEU City !;f'-f::--+'::!-f-':..'....f-':--'~~Lj!oi--t-'--r'--!7>?1i<--t'::-f"-H 28. Balae 30. Saglsag ni Dr. Rizal 17. Nasa pagltan 18. Munlslpyo .sa Batanggas 19. Pambulsang gugulln :!O. Isugba 21. Ipagdlwang 31. Dalhln sa Iakad 32. Pag-arok sa llallm ng tublg 34. Petroleo 36. Pulis na makata 38. Tlktlkan 39. Na~bigay ng anuman bae:o 23. Babalng may asawa Untk ... Uanl tk:~!-t'~-'c'-t-"'-Wl-+777f.M~!-'--'-tn';Fuc+'-c-f~tft"'nllisan 41. Mangguguplt 25. Tapayan Cklnaltas ang uunang t!UkJ 26. Matumal 29 Tlyakang pangungusap '33. Ipaangk.ln 34. Larong sapalaran Chulln!t pantlgJ 35. Pang-unawa ng tao 37. Dahop 38. Hindi nawawalan 39. llamas '°· Tutol 41. Paggawad ng bendisyon Osang hatil 42. Tinangap ang kasalanan ... Panaligan 42. Dakllang babae !:: ~p~~t~pahaiataJ 18. Tangyod CkJnaltas ali~ unang titlkJ 51. Paraiso 52. Plnggang lata 53. Tagurlng grlyego sa Kupldo 54. Sarau ng pagkaln 56. Panlapl 57. Pamamagitan sa nag-aaway 58. Kapus-kapalara.n TISGNAN ANG TUGON SA SUSUNOD NA LINGGO 45 .. Inumlng may anis 47. Guillenna ~- Nadadamang pagmamala- 55· Kawala PASABA ~--- ·- sakit 59 · Mat.. (manganga~y¡ Bahaging pandinlg Cklnal- l. Itaa.s n·~ hita . 'SO. Tunog ng kampana 60 · tas ang unang tltlkl 2. Walang ganap na í::;ip TEOTICO CLINIC URINARY DISTURBANCU GENERAL SURGU.Y X·llAY SER.VlCl.S t~ ~::::) ~~!. TudWIJ lt1~ ;.~:) c.I;:.J~·· R 1 ZA l • JAR 61. Nahabag 3. Alagad ng blSlg 62. Putlng pansulat 4. Blnubuhat 63. Matandang Iansangan sa 5. Llit Maynila 6. Slnlllt ng plnagbiga.san 64 Yuta 7. Huwag paallsln, hanggan 65. Mahinang salita di dumaratlng 66. Magaang timbang 8. Lalawigan sa Brttish-Indta 67 Katagang pangatltig 9. Bawal <salltang pollnesya) 68 !sa pang nota ng Tnusika 10. Lntuang putlk (klnaltas Mga nanalo sa PALAIS!PAN r.oang Hulyo 15 l. Adela iUendoza-104 R. Baza, San Aulo111u 2 Emiliana Pera/ta-95 Zafiro, San Andre.~ Subci :,[J.yn1la 3. Bb. Jaci1ita C. Nlcomedes-893 Algecira~ i\layn1i.1 Ce/so Samo11te-Davila, Navot().S, Rizal Reai110 Galicta-915 Union, Pako. ).fa ;-niL1 • llWAYWAY • SUNSET Magslsitangga.p sila ng tigalawang buwa.ng wa.lang bayad na su.skripsiyon ng Panlinggo ng BAGONG BUHA Y. Ipadala ang 1 lahat ng sagot, sa: P.llLAJ<;:TP4.~. M.ai;asin nir; B.\GO;'li'G 6UBAY, 9%0 Lepanto, Sampalolr., Ma.ynila. Gawc. n9 mgo Pilipino P""" '" mt1" Piliplrto IAng mg1 ipadada!a.ng sagot na. wa.la sa pangalan ng PALA· !~i~:~~ :~,h.~~~~ ~o~~~~~~f~~;:·,,.," isr; 1~~1 .. ~:.~1~1\°,,.~<~ :~!~\~ . .-~; rHIUPPiN! MATCH CO., lTD. Asong Malald • . . yo~~~Hi?i~~~:~~-ªb~~~~sa t~~~ ba~k~~:~~g ª~Qi;::~ ~:ar~ª1ª!'i!~! Ang Munting Dahilan (Karugtong ng nasa pab. 10) bos, sampalok, kamaUs, buto at yang tulugang may kutson pa (Karugton1: ng nasa pah. lll lltld, at dalng. ~~a ni~~~~~: n~ªYut~s~g~~s. Dlto sa iyo na di ko nals mabahlran ~t~~m~:ª1~~~~J:~~~~ K~~:t~ Tlnawag ang maysakit na !na ng muntl mang di pagkakauay napuno ang sllong ng ma- at lplnagparangalan ang dala. Mainam dito, malamlg. Mabutl nawaan .. bangong amoy ng nlluluto. Na.- Bahagya ~ang nata~a1w ng na- ~~~a~t 0~a:~~~:~~a agad ang m;:ª~~ka;;~~i:1a¿~ri~~ n~~· kakalaway Wala pang alas-do- kahlgang ma ang· J.~:FJª?i;; se Hindi na magagallt si Don ~~ng~:~a~~:~~nlkit ang mga Madallng naldlip an¡;. mala~ ~~1~a?nlamlg ng pag-iblg mo sa K;a~:~amlgln na Iang pagka't ~~: ~~:~=b~~~~~ :~a~:.ª~~~ ~~!sª5ºit~~~b~~~~~o'.:ª~1~ª~:~~ =tf~~~ ~:~~·y1~~~:t~~a::~!na iy~H~i;,gagb11~0~ ~~~g:ii'º1;.~ ~~k~:ºkay!'~g p1~:~~1:! ::1~:: ~=~~"t d~~J'i't nfvik:!::~ 1!~: 11~~~~ :i:~fº;a1!º a~a;a::;~~~b~~ mainlt lyan, baka mapaso, ati malllllt na kamay nlya. Ang lnlhandang pagkaln. hay nang mallgaya sa plllng saka dudupok ang mga ngtpln: mga pasa ng kamatis ay parang Matlwasay na nakatulog ang mo kung ako'y hJndi mo nn nlyan... . ;!~!di:a1~~1~º~a ~~T:~~iªºya:r!: aso upang pagkaglsin~ ay mu~ ~~~~~a~~~:ª:a ªt~l~~su~:in u~~ Alas dose. Nakahanda na. Ma- Mabllls slya at llang sandall llng makatlklm ng Iba :ir.mang naUng mga araW. Iyon namang lamlg na. Inlhalng buu-buo. Ki- pa ay napuno na ang malllt na putahe. Lapang-lapang: O;'\ na- sinabl ko sa lyo ay wala sa loob fa~:~:~r:,sla~gº1~~kl.S~~!ka k~~! ~:~:~ag~l~n:ªº~a k~~a~s~:ba~: mang baboy at karn!'. lba-ibang ~º~~~a~~b~g~º ·i~:1~~g si ~~~~~~L bulunan. Nguya, nguya. Hindi r,agsasayaw na sa palayok ang putahc. :3ubaii'L sa akln, aarlln kong la~:u:=~~ h~¡':;¡\~:~~~ e:aNr::;~!: ~~J~u~¿:dn~:/:!!1gª~:·n~~~p~~ IPINAHINGA ang bahagya ~=l~a~~~b1g ª~~·~lgl~u:a~:nm~~ t~han yata ang sarsa. Aba, ba~ blnabad sa tublg. Yaong pina- nang nagkalamang_~ga slkmu- ,nlt at matamls kaysa sa pagkit? Inaanwy na lang? Ayaw kadulo lamang ang lnalis nlya. ra ng mag-anak. Um1dllp upan~ iblg ni Nenita kay Felipe! ~::o. 00Ng8ug~l·t 0~in:i":: n1:ng~~ KaUhlp lamang ng alas-dose magkaroon ng 'Sapat na la kas -Kung gayon, ngumili ka na. ngalahall ang tatlong kllong nang lhulog ng bata ang kang- at tibay ng slkmura up~ng ha- at mar.saya! Magmula ngayon karnc. Dall ay kauntl Iang ang' kong sa slnlgang. Slnandukan 1ukayln ang kallallm-1laliman ay ikaw ang magsasawa sa aking natitira nlya. Baka hindi na- ng tlgkakauntlng nllur,aw a.ng ng Jalo pang plnakamabahong' mga paggjllw at pagialambing .. gustuhan. ~~t~~;a~~~~g~~~~a1~:: :;~ª~¡! basurahan sa pagl3abakasaka .. ~t a'::;s~~~~fn~~t~~~g°~;;;!'k an-;A~:k:::,!~~t~~at:~~:~ ~~~ nigang sa lsang mataw. Hindi ~na~t:gª;:an pl::kgal:~~aha~~~ ~~i?~~~p~~on~g t:~::!· Waiaug· ~~~~~iª!8a~::::io: ~:~~: ::~ ~== :a~:~~~~ay :a~:~ ~~ª:::-~~ nan nllang' mag~anak. At... ang tagpong lyon ay ~~~~:to~ag-:~ª~~. n~~~ga~: han sa pagsubo - malalakl at AT patuloy ang mahlmblng :z:n~ll~~iln;a;~l~~=a~g ~~~I~~ kumilos ako agad habang ku- malllllt na dallrl. na pagtulog ng asong malakl ni magslmula sa kanllang buhay ma.kaln pa si Don Kayong. Ano At masama ang Ioob ng pu .. Don Kayong. (X) ang be.gong kabanata ng lalong kaya ang gagawin ko? A, ayun .~:.ui~ nanlmot sa plnagkanan ng' matamls at kahlllhllln~ P¡\J':P~ la, Mlng, mlng, psssss.s-sss .. mag-anak. susuyuan. !Xl mlng, p.s.ss-ss. Slgl, kaln kayo, r - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - kaln nang kain. Dall. . . Pnt.r~s r, 1J.ng n1ga pusa lto. Ke bagalbagal kwna.ln# Aba ayaw na rln ba ninyo? Dumila-dlla lang, slguro ny nagslkaln na ltong mga buwtslt na hayop na lto sa ltaas. Hala, sulong-mga wa• lang pakinabang!... May pumapanaog. SI Don Kayong na nga! •Hindi dapat na maklta Jto. Dall-dallng blna.lot ng utusan ang natlra ng aso at sabay niyang plnakllos ang kanyang kamay at utak, at .. -Ano, nakakaln na ba si Doglas? --Opo. -Ano ba ang lplnakaln mo? Wala yatang natlra. Mukhang nagustuhan. -Ab:>., opo. tingnan ninyo't ni walang nahimod si Muni.ng, -Mabuli. -naslsJyahang sa .. ~ot ng Don. -Ganya.n sanang Jagi. Bubusugin mo si !Joglas Dale. ka!a~nn mo na at. nang mak'l.pné>pr.hinga ¡yan, -at tum.:l1l:o<• l!a ¡¡1.~· Don l\.:~i.;•'"·'·:.111:'. tumungo ;uig 11cus,11· t.¡,, .. ~ f·:1!a!;~n si Dor_J;i_: ~' 1:pl;a;. r!" panal;·.k•s Bagu l'.1luy:i.~1.; lumakall ay j tm.a.pumi:1 p¡¡ :_lJ.;" trng1" a,,g ba~ 1 surJ.han sa &ilong. Napang1t1 si ya Uminom ng Coke! Upang malamigan Tamuhin ang tunay na pakiramdam ng pagpapaiamig May Pahintulot i\lagsabotel~·a Sian •igurl ilrrutrrg