Magasin ng Bagong Buhay. Hunyo 2, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Hunyo 2, 1957
Issue Date: Hunyo 2, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: 1 1 1 1 1 1 13.....,,,._, ~ · ~~-~··· 1 1 1 1 1 Mga Sulat. . Sa Eclilor L ____ _ __ . Mainam ang binuksan ninyong pitak para sa mga ·kabalaan. Ang anal< ko ay isa sa mga binigyang-sigla ng pitak ninyong iyan. Sa ngayon ay hindi nga na· man magkaroon ng pagkakataon ang mga kabataan nating "mahilig sa pagsulat'' na makapagpalathala ng mga "bunga ng kanilang panitik". Nguni't sa inihandog ninyong pagkakataon para sa kanila ay nabuhayan sila ng pag-asa. Hinahangad kong magpatuloy ang pagtatagumpay ng inyong magasin. -Fidelü10 Predo, Bigoa,. Bulnl((111. $el1m1f 11 ínyo, M1nt Lino . . -EO. N'akalutuwa ang inilathala ninyon2 "Satsatan sa Barberya" noong Linggo. Kapanapanabik ·at makatotohanan sa buhay .. Nguni't tila nagkamali lamang ang petsa ng binanggit ninyong pangyayari tungkol sa pagpatay ng h!ang ama sa kanyang limang anak. Sa pagkatanda ko. nang mangyari iyon ay araw ng Linggo, at hindi Lunes. -Gng. Amelia Santos, Economia, Sampafoc, Maynila. Mat1nd•in kayo, Gn9. S•nto1. T•m. ho, Linño "'' p•I• Mnt m•ney1ri iyon. -iD. · Bakit hindi pa kayo naglalathala ng n,ga kuwenlo ~r aling lnga kabataan? Tallong liri"ggo na pong lumalabas ang inyong patalastas, nguni't' wala pa.. . -Mariano Zapurin, Jr., Bangkusay, T~.,ido, .MaynHa. N1mimili pi l1m.n9 kami n9 mt'I m1Nring l11th•l1. K""' n,,, ipin1d1I• ka H 1min p1r• n pitak fl• iyon •1 iban~n mo 1t blk1 klbil1nq 11 m91 n1piti n1mln9 il•th1l1. -ED. B~nabati ~o po si G. Sisong Kantanod. Kapana· panab1k basahm ang kanyang kolumnanl! pinamaga· tang ~·Buhay Pilipino". -Arturo de Guia, Sta. Ana, Maynda. Ang klHman1 K1nf1nod ho ,.,. k1bil•nt u "d•ff" n11 M'li"'I diyaryon9 p1n1 .. nw .. r•w, ,hindi rito n m .. Hin. P•ro hlyun nlnyo't "lh•h119is" na rin n111nin 11 kanya ang inyon1 ,.t1N1I. . . at pihong tatl~nt bmay niyang HHluhin, kun9 matbliarffn pa siy, "' lun11.klm1yl -l!D, Hihahangad namin ang mabilis na· pag:unlad ng Bagong Buhay. Malaki po ngayon ang: iginanda ng inyon2 pa~ayagan, maging ang "daily" at maging ang mag.um. Magkano po ba ang ibinabayad ninyo sa mga kuwento? May sinusulat po akong isa, at ibig kong ~alaman kuni? magkano naman ang aking tatangga. p10. -Gerry Bustamante, Lunsod nq Pasay. Al"ll l•11•Y ho, •· .. hindi kalllt•n at di naman blakih1n, P•r• kung ibiblll nlnyo ng papel~•klnllr•"9 9q1mltln " Pl91USulat "ti kuw•nto, • rn•kuu1u1tine na ho sl9uro k•hlt H ilan1 llbo m1n1 ulit "• "p119bibilang nin-,. n1 bltuln H hlal"llflalianl" -ED. , ( Sundan sa pab!na 2C) l.1111111141141 tuw in11 L;n¡¡¡¡o 11¡¡ ~~1•11~ "'' ltolll~P •!'11 pahayagang llAGOHG BUHAY TanggopGn; MGnilG Ti.o•• Bldg .• Fla1enliM Torru, $ta. Cruz. May• lla PGuamantGlan., 1"•b4g<>n: H1P PHH, 5.,,,.pa\oc Av.nu1, Lu11od Qu••OA NamamatG~gol: ECDIE RAMOLA C:JJ:tGOIJ:IO 11:. Fl.OllCNCIO l:o9owod MASA YA si Mang ttuwan nanr manaog na patungo sa madyungan. Hindi pa 1i7a nakalal11yo sa J.:anllang bahay ay may naramdaman siyang pumatak sa kanyan¡ ulo, Napatingala si Mang Huwan. Naglal•kad siya sa bangketa, at ang akala niya'7 may ltung sinoni: lumura buhat sa bintana ng babay na kanyang nadaraanan. Hindi pala tutoo ang hinala ni Mang Huwan. Nakita niyang: nagdidilim ang laDJiL At ang n1ramdaman niyang patak ay mga unang patak ng bumabagsak n! ulan. At noon l:imang niya naisip na tag-ulan na nga pala, sapagka't buwan na ns Hunyo! Nagmamadalinl bumalik si Mane Huwan. Hindi na siya tutuloy sa madyungan.. Karas:aling lan1ang niya sa tranckaso •t mahkap nang abutin pa nt ulan u daan.. Nanc nasa bahay na •Y naisip ni Mang Huwan '"' m¡1 bagay na n•nCY•Yari at nakikita niya kun: ta1C·ulan. Mamamahal na namao ang mn bilihln, !aluna anc mp plln3unahing piigkainc tul1d ne bigas at pang·ulam. At l1long m1hihir•pan .sa me• ¡:-astusin an.c kíoh•lad niyang may maliit lamine na kinikíta. Mar•mi pa siyang 111isip na kaugnay ng tag-ulan . . Kayól. inilista ni Maq Huwan ang mga bagay na bibilbin niya kinabuka.s1n: p_ag· kaing de-ll1la, b:gas, asultal, mantik1, bakalaw, bibi, bawang, sibuyts, kape, gatas, al maramint iba pa. Mabuti na nga naman an¡g miy istak sa babay. Mag:panayan man an¡: ulan ay nak11sisiguro na . .. at hindi na kaJragat 11 mga mahal na bilihin. Hindi rin naka!imutang illsta ni Mang Huwan 1ng kapote, bakya at sapatos na m~klpal 1'ng suwelas, para sa tag-ulan. Iyan ang kabulihan ni Mang Huwan. Mugap sa paghahanda .• at hindi na naghi· hintaiy ng baoo baro macsubay. 113n kaya 110¡: katulad ni Mang Huwan.? MAGASIN NG BAGONG BUHAY ... J' .. 0 ATiflG .sAPATo~ MATAPOS bilhin ni Mang Huwan anc mga pa,e:kalng inilista niya nang sinundang araw, ay naglungo siya sa J.Iuikina, Rizal. Doon' nin minabuting bu mili ng sapa tos na pantag·ulan para sa kanya at sa kany;mg mga ilOak. Mainam Dla naman ang yaring Marikina - magaganda at matitibay, bukod sa sarili naling produkto na dapat tangkilikin ng mga Pilipino. May nalalaman si Mang Huwan na iung tanyag na pagawaan ng mga sapatos sa Marikina. Kakilala niya ang may-ari niyon - si G. Ignacio Cruz. Inabot ni Mane Huwan na abala .ang mga manggagawa sa pagawaan ni G. Cruz. Nang makapa¡pasukat na siya ng is.anc sapatos na pantag-ulsn at maipili na rin ng lig-iisang pares anc hnyane mra anak, ay na1nu1sid·masid siya sa pagawaan. Nalibanc siya sa panonood ng paggawa ng sapatos, na anc ilan av maklltita sa mea Jarawan '•ok1t1po1 tlbasln 1ng m91 p1,.....,1d1 •Y tln1t1hi n•· m1n 1n1 mg1 gilid up1n1 hindi m1ni51\is. M•kikitan1 11Nl1 H 11·1-..ln1 iht 1n1 1p1t n1 rn1nn .. 1w1 nin• G. Cr111', 1in1 Socorro Mcndou, Ad1l1 AndrH, l1n1idi1 Oo1111ln 1t Loren1 Sanf06 ••• Sam1nt• lan1 gln1G1aw1 ng ib1 1111 m11 entrada, • nt lb1 1y n1ghuhubog 1t nagkikinls "f m91 suwelas •t 1ng lbe n1man ay gum1g1w1 r\9 mg1 t•kong na g•y• n1 m1kikit1 H larawang ito . . • HUNYO 2, 1957 SI GllJ. lulH Cru1 at ls1119 man911191w1 11 bni11ng pagewHn, 11m1nt1l•n1 1b1l1 s1 p1gsusuk1t, peghu+uo1gis. 1t p119U9uplt "9 m11a b1l1t 1t telina 1in•1•it n1 en. tr1d1 nt giM11w1 nilang mga sap1tos Ant m111 1ntr1d1 ay kin1 .. blt1n ng m1kl· t.. in1n111 n1 bito 1t butones 11 lb1b1w bi· l1n9 p;,lamuti. Kung mHyos n1 •Y sak1 binVlu9pong sa suw1lu n1 pinap1tung1n nc1man ng m1l1lambot na panapin upa"' miiltint m1gính1w1 sa pu .• , Bago i11gay H .k.hon ang mga yari n1ng upatos •Y slnus.uri munang m1buti upang m<iliyak n• wal• nt dipirenslya at magka· k•po. Sin1 l:4.il1gros Crut 1t Fe Santos 1111 n1k1t1l191 s. gaw1in9 ito. PANGANGASIM NGSIKMURA? MAGKAMIT NG TUNAYNA DAGLIANG LUNAS SA PAMAMAGITAN NG MGA TABLETANG PHIUIPS' MILK OF MAGNESIA 1 ... - , .. -,..,.,_H,,¡, .. ,¡, .......... , TAT¿Ol'/G Al'IGG(ILO -SlA l?tlHAY IVC l~ANG INA AIMrÑM'I Bl1MI - •nt _.neunahl"t t•t•k H meti:.NNltone 1l11rllyo - ey ltlong m1huHy li1yH tl1tll M1llni1 •t 1uw1"M m1y sarlw1n1 IHI nt llkn n. t1b1ko. Npyon •Y nly1y1rl •• ptm1m11~t1n n1 pin1Ube10 1t l1long m11ml1d n1 makinary1 nf t1b1ko •• W1l1nt inlh1h1lone klmlkal. Pakik~pan¡iyam kay Gng. Leonarda Salv<idor TAJIANAN, llpunaa, pulitika! Jto an1 taUonc aoggulo sa buhay ng isang glnang na bagaaa't lalndi e:o~: t~p~::n~1a1ub~ hmg malaplt naman sa puso ng mga taong kanya nana natulungan at naka:t1':i~tif~~~~i G~gi.: nardo Uchingco·Salvador, m•yhabay. ni Kongresista Beralin Salvador ne Rizal Kadalau.Q nga na.man :~,, ~~ª~i~!':~r~~t walaog ang tatlong baga1 na nabanggit ay m.aeampanan ng isang babae sa is a o g pagkakataon la· maog. Alam ng manimi-na •ng pangangasiwa sa taha111an at pag-aalaga n¡ mga anak ay labislabi.s nang tungkulin aa buong ma¡bapon. . Subali't ayon na rtn kay Gng. Salvador ay matalinoi:lg pamamanan laman.r at mata~g na pag. papa.u.ya ang ka.llanean ng Jsang ¡Jnaag npang ma. tupnaa ang pangangallaugan sa bawa't "daigdJ¡" na kaayang ¡inagalawan. lnaamin ni Gng. Salvador na tunay ngang maykahirapan a.Dg pagtugon sa ka .. hingiao ng tallong daigdig na tanyang ginagalawan nguni't itinuturing oiyang walang ano man Uo alanl" along sa kallgayabaa at katahimlkan ne bnil.ull ni Maria S. Tonsay tabaaan al pagblblgay ka.siyahan naman sa mga taong nakakaharap Nya sa araw-araw. Bagama't mausabl na· ting si Gng. ~lv_ad9r ay napapabilang na sa mataas na lipunan, kailan man ay hindi niya ikioahiyang am1ntn na dya ang personal na rtamamahala sa Jta • nilang tahanan. Mayroon man silang mga katulong ay hindi ipinauubaya ni Gng. Salvador ang mga ga. wain sa mga tto. Ayon sa kanya f.Y iba nang siya ang kusang bumanp sa paghahanda ng mga deliSi Gng. Saloodor ng 1mku"ª" ttg laTawau mrng .Ti11a ª" 11011 ~~salita sa harap-ng isang malaking kapu\ungan &a "1ari1dna. Ir" ª!I i.5ang g<j100ing ma limil niyanQ tirmtuoad, 1aw·1 kuno ¡,¡,.,¡¡ n.akadudolo ang kan¡¡1111g kabiyak, si Kong. Suo/in Salt•mfnr "R Ri;at lra sa mga pa11gkaroniWG"t1' gawain ni ª""· Salvador av º"º magtalaga so tungkulin ng mga ¡if,iuno ng sornaho.n, tulad na.ng nasa larawan. Di· ta au makikila siuang nopaliligiran. ng mga na.gri.tipag. arat na nanunumpa M tu110 - k1.!i11 bifang m ga pi1zuno ng isang kopisona.n. MAGASIN NG BAGONG BUHAY :sa pamamagHan ng pa¡¡; blbigay ni::: rekomendas· yon. At ito'y i~ttng malll: l:ing bagay nang ikinaa:t· was sa pinapasang gawain ni Kongresista. At hindi lamang ito, sa mga panahon ng papulong 41.t mga kampanya, sí Gng. Salvador, tulad ng maybahay ng ibang .pulitiko, ay naaasahang Jtatulong. Si· ya'y sanay na sa mg8 pagtatalumpatl at sa pagharap sa mga papulong-bayan. Bilang ginang ng is.ang may tungkulin sa bayan, si Gng. Salvador ay kaanib sa maraming samabana sibiko. Bilang lsang par masyotika, siya'y kasapi sa Philippine Phannaceuttcal Association, pangulong pandangal ng isang samaban ng mga kababa_ihan sa Ri2al at ng isang klub na ~~~ab;I;on p:a rin M:i~~~ .sma l\Ofl.91'1l'ltSta at Gng. Saloador, nang ang dolawa'v dMMalow ro Paris, isa sa mauun!ad •ta huuod no: kat&iktttg 11araci11g ""' sila'y ma9!akba11 sa daigdig ftOOAO isa'ltO t4mL Marikina Wornen's Civil Association, at halal na papgulo ng 'Pampurok na samahan ng Girl Scout. bclong P.•tabe. sapagka~ taraalwan ay ayaw ma&dkaio aDg kanyaog mga anat tuog hindi siya ang nag\uluto niyon. Gayyndln .namiln1 siya na ang n~gsasabalikat ng paglili· b~g ªU:~~~.yo~~n:T!~ tunayan, aog sinumang magsasadya sa tahanan ng mga Salvador sa Marikina, Rizal ay tiyak na masisiya= ~~;:~~~D ~a~~~~ At ang Lahat nang lto. zy bwiga ng pagsisikap· ui Gng.,."Salvador na ~alapa. bo aqg ):abah;iiyan ng angJ.:op na kaayusa'!, Si Gng. .S.Jvador ay Jsang pro~onal na par· masyotika.·Sa kasalukuyan ay mayroon silang botika sa isang mataong pook sa Marikina, ang bayang slnllaogan kapuwa nilang mag·uawa. Ang pagsuama nlna Kongresista at Gn¡. Sal· ndor ay nabiyayaan ng apat ba bu"nga. Si Baby, na siyang pan,ganay, ay nasa ikalawang taon na ogayoo ng Foreign Strvice sa Lyceum; si Hernando ay nasa ika-apat na baytang og mataas .na paara· lan sa San Beda; nasa ikalawang baytang naman sa · Ateneo si Serafin, Jr., at ang pinakabunsong si Zenaida ay sa Elementar. ya naman nag-aaral. Si Gng. Salvador ay waJa nang iba paug bangarin HUNYO 2, 1957 Sa lfpunan, si Gng. SaJ. ;.::,~r u~in~~!:;=~=~ ha~ sa buhay mallbiD u ma.. limbawa'y ang turaayo bi. pagtapos at maitaguyod sa :;~ t!~~~~n':s:n': ;!.~i;ii::a ~d:k. 8 ~~0~~ yaan, pagtatalaga sa tung. tanyaug suill. ganap na kulin ng mga pinuno ng ganap na ang Jc:anyang ka- iba-ibang samahan, pasiyahao. Ang dati niyang nauhing-pandangal sa mahangad na makapaglakb1y lal&king pagtitipon ... at sa daigdlg ay natupad na marami pang iba. Ngwd't rin. Noong buwan ng Hui· tulad ng nabanggit sa yo ng taong lumipas ay ka. unahan, ang mía pagka. :~;.::~:~~~~~y:: kataong gaya niyan ay s.a paglllibot sa buong naihahanap ni paraan ni dai,&dl&. Na¡sadya sila sa Gng ... Salvador upang maa ~:f~'J'::i~'';,;~.ta!,~ ::n"a!~:.~ ang m¡a ;:.~~.1a:"1.1::!1t1sÜ:a:: "lyan ang tanniwang at iba pang mga hansa sa buhay ng maging maybamalayaog daigdig. hay ng isang pulitike," IDi Masasabing isang inala- Gng. Salvador, ". . . mar. l:ing tulong sa ikapagtata- mi kang pinakikibagay1n, gumpay ni Kongresista maraml kane tungtulin se Salvador sa larangan ne Jabas." . pulltika ang kanyang may. bahay. Sa anw-araw ay di" NgunJ•t S.t ganang lr:ay mabilang ang mga taona Gng. Salvador, bukod sa r.~g;~!~~s::~~ i!io ::: iba~ibang •• mahabalagan1 nagacawa," anr maginc !:~g~~f:1t~: 5~y~?;':! m1ybah1y ng isang .puUtj.. filito at kung· magkarnln- kong_ ·rnay tungkulin sa ba san ay hindj niya malamaa · yan ay kailangang rD"aging t~:a"pº an ª.ºguubnalia .~1e .. P• 1 : "maJllium,n sa pae-unawa." S Maraming pagtataiaon na mga pagkakataong tulad fuaasabari nlyang uuwi sa, nito ay malimit na nagt- gayong oras ang kanyang ging magaan para kay kabiyak, nguni't kung -. Kongresi.sta pagka't ang lang may dumaUng a kanyang maybahay ay na- ibang pangangailangan a1 ilapagpapasiya na sa mga lagl na Jamang siyang magagaang bagay na ma- nauuwi sa paghihintay at aari na niyang lutasing pagpaparaya. at kung mag-isa. lsang halimhawa saan man sila may lakad dito ang mga nags.isihanap ay madalas na siya'y nang gawain. Hindi ülan na bibigo. Sa mga pangyaya· ang kmyaog ni!lululun·gan rinjil' tulad uiyon :dnakÍi· Jangan ang pag.uunawa. .4.NG bnhay 'TlfT mga dakilO:~ tao'y nagpapagu.nita sa atin na mababanal natin nug ating buhay, at sa pagyao'y maiiwan sa ating hulil1an ang mga bakas sa bt1hanginan ng panohon. -LongfeUow NAPATUNAYANG PAGSUBOK Gng. Erlinda Tinsay Ratcliffe ng Maynila. (Larawang kuha ng X'Ol ') ANG NASA PABALAT: Gnv. Alice S. C•l•rl•n ne N•botu, Riul. An• k•ny•n• b· suot•n ay ANG MGA BUWAN NG MAYO A1 ALA SA ATIN SA NAPAKARAMING 1 MGA BIJLAKLAK, ANG PAGLILIWA:' BIRHEN SA ANTIPOLO, ANG MGA S HIWALAY ·NG DALA WANG PANAHOl TAG-ULAN. ITO'Y TANDA RIN NG NGARAP l'iG MARAMING KABABAI TAHIMIK AT PAGHARAP SA PANIB ANG MAGAGANDANG BABAING LAMANU SA KABABAIHANG NAGP, IVAL<\l\G ANG MGA BUWAN NG MAl MGA BUWAN NG PAKIKIPAG-ISANG Gng. Erlinda Leano Jureidini 119 Bu· la kan. MAGASIN NG BAGONG IUHAY Gng. lmtlda Reyes Barretto ng Ba· tangas. A ng kanyang magando ng da· mit pangkasat ar ¡iari sa ''SlIM'S". HUNYO A Y NAGPAPAALAaAGAY' ANG PANA!ION NG tIW O PAMIMINTAKASI SA ANTAKRUSAN, ANG FAGHl\1 - ANG TAG·JNIT A'!' Ah....; KATUPARAN NG · MGA PA HAN, ANG PAGLAGAY SA A GONG YUGTO NG BUHA Y. NAKALARAWAN AY ILAN \TOTOO SA ATING PANJNJ, 'O AT HUNYO AY SADYANG ·-PUSO. HUNYO 2, 1957 Gng. Finina Ayuyao J(oh, ng Maynila. Yari ni Bert Hernandez ang kanya11g kasuotang ito. n ~;· r Gng. Trifonia Valen.zuela Avendano, ng Kabite isang manggagamot. Ang kanyang suoc ay tahi ni Artemio Han~ dog. 7 ~ pitü u ito ukol sa pagluluto •Y P'9' pmantaltng bahalinhan natin ng illlQ& pa· raao naman ng pagluluto o pagbuhurno ng· "cate". lto'y .ng BLITZ TORTE na inibandl ni Ana del Rosario, kau¡nay ng kanilan!I pallguban ukol sa paghaba'nda ng "cake" o ang lalon1 kilala sa taguring "BAKE A CAKE" REQPE CONTEST. Ang Jahat ay inaanyayahang lumaboll: sa magandang pag. t abtaong ito, aa gayon •J' maaaring kayo'y maglwnit ng m1babt11gaq gantimpala. Anl bawa't lsa u inyong mag.anak ay ma•uinl ma1Padala ng inyong "cake rtcioc". ILITZ TCMltTI Ang "cake" na !to ay isa lamang sa na· pakaramh1g paraan ng pagluluto ng "ca.'' ta mantikilya o "butter cake". Mta Hnfkap: ~ tasang mantikilya % tasang asulral 4 ña pula ng itlog nt manok (batibin nan¡ baha(Ya) 1 kutsarang "anlll1 3 kutsa11ng malabnaw na gatas 1 tasang inag-ag na arina 1 kutsarang "baking pcrwdtt" t oa "claro" o puti ng illog %, tasang uukaJ t.z tasang tinadtad na binurnong almond l tasng asukal 112 tut.'IU'ang clnnamc1n P1r11n "' pagluluhl: Paghaluing mabuti 1n¡ mantildlya al asu· kal hanuang sa m•gin¡ pinung·pino at maging krcma. Idagdag an¡ pula ng itlo(, Hnllla at gatas. Pagkatapos ay batihin H iHg·ag na arina at li1kin1 powder, Haluing mabuti. Dagay o isalin sa dalawang sisidlan na pi· nahiran ng mantikilya. Itabi nang ilang sandali. Batihing mabuti ang puti ng itlog hang• gang sa bulang·bula na. (Sunae. Id SIM. 20) MAGASIN NG BAGONG llUHAY A119 S.nnol Na Llana S. Buwan Noong araw, hindi tayo gaanong nakakari.nig ag tungkol sa mga ipmanganganak nang kulang sa buwan: Hindi nila puiag. ukulan ng malaking abala an2 ganitong mga panga· riganak sapagka't karamwan na at siya nilang ina· asahan, na ang sanggol na ipinanganganak ng gaitito ay hindi naman nabububay. Ang isang malüt na sanggol na mamatay ay la· ging ipinalalagay na namatay dahil sa kahinaan, na maaaring dahil sa "kahinaan ng dugo" ng magasawa o sa ibang sakit ng mga sanggol gaya ng "in:JantiJ. beri-beri", bronko· neumonya, o di paglaki ng baga ( atelectasis). Sa rnga pagmamasid na ginawa sa marami'ng pagamut.an, napag·alamang arig idinarami ng bilang ng mga namamatay na sanggol ay ang ipinanganganak na kulang sa buwan. Nasa ulat ng malalaking ospital sa Estados Unidos na 5 hanggang 10% ng mga ipinanganganak na sanggol aag kulang sa buwan, samantalang sa Pilipinas, ang ~il.ang ay 10 ha.aggang 15%. Lalong marami aog bilaag na matitiyak natin, sa mga pook na ayaw sa ospital, sa mga walang pagamutan at mea· dalubhasang doktor, at doon sa hindi nakildlala ang halaga ng pag-aalaga sa pagdadalantao pa · Iamang. Sa mga huling ulat sa Maynila, mababasa na ang panganganak nang kulang sa buwan ay nasa ikatlo banggang ikalima sa mga dahilan ng pagkamatay. ng ta sanggol na wala pang ang taong gulang. Kaya't ay isa ngayong mal<'king suliranin ng Kalusu· gang Pambayan. Sa ibang bansa, ang panganganak r.g kulang sa buwan ay kaagad iniuulat sa Kawa· nihan ng Kalusugan at ang · ganitong panganganak ay itinuturh12 na emerhensiya. Ayon k:ay Dr. Leona Bau:ngar .Mr n~ Ci1i!llren's Bur !au, Wasbingtou D.C. "anJ par.ganganak Gg ku· Jang sa buwan ay isang lluavo 2, 19~7 malaklng paghamon sa ating kakayahan upang iligtas ang buhay ng mga sanggol. Ang maraming Hbong mga sanggol na namamatay taun-taon ay maaarin2 maging malulusog at normal na mga bata." ANO ANG SANGGOL NA KULANG SA BUWAN? Sa tuwirang pananalita, ang sanggol na ganito r.y ipinai:v::anganak bago pa man dumating ang takdang pagtatapos ng pagdadalantao. Aog sanggol na ga· nito ay malilt at magaan kaysa karaniwang sanggol Ang karamihan sa mga doktor, Jalo na ang mga bata, ay nagpapalagay na ang kagaanan ng sanggol ~y siyang pinagbabatayan ng pagka.kulang nito sa panahon. Ang isang lupon ng mga Eksperto sa Panga. nganak ng Kulang sa Bu· wan ng World Health Ori:anlzation ay naniniwalang ang timb.ing na 2,500 gramos (5~ libra) o kulang pa, at ang babang kulang sa 18 pulgada ay mga batayan upang malaman na ting sanggol ay hindi busto sa buwan. Sa Filipinas, ang mga sanggol na may 5 libra pababa ay itinutu· ring na ganito. Ang mga ipinanganganak na kulang sa 2,500 gramos ay nangangailangan ng bihasa at tanging pag·aalaga. MGA DAHILAN NG PANGANGANAK NANG KULANG SA BUWAN Maraming bata ang maliit na ipinanganganak dahil sa pagkakasakit ng ina ( Tuberkolosis, sipllis, sakit sa puso o sakit sa bato), o dahil sa di kara11iwang pagdj!dalantao, o .dahil · sa komplikasyon ba.go manganak. Ang masamang pagkain at kakula. ngan ng pag-aalaga ha· bang nagdadalbtaq ang mga mahalagang dahilan ng panganJ:,anak r..ang kular.l! sa buwan. Ang mga bagong panganak ay ma· azri ring r.1aging maliUit kung kambal, tallo o malúgit pa. May iba pang mga dabilan nito na hlndl _pa natutuklasan bangga ngayon. ANG PAG·AALAGA SA SANGGOL NA KULANG SJ\ BUWAN Kung ano ang Uit og bata ay siyang hirap na· man sa .Pag-aalaga rito. ADg mallit na sanggol, la· Jo na at nagkukulay bugbaw ay nangangailangau og oksiheno at mga inek· siyon. An2 mahihina at malilüt na ita ay may ma· ~~g~a;ªku~=g~!~!t~~;f. tal. Ang mahahalagang bagay sa pag-aalaga sa ka· Hangga't maaari, angmga sanggol na mababa sa 3 libra ang timbang ay kailangana paalagaan sa isang tatagang blhasa sa pag·aalaga". ng mga batang kulang sa buwan kahit na sila ay nasa ospital. Aog temperatura ng ganitong mga sanggol ay laging mababa sa normal. Mabu· ting painitan ang bata sa pamamagitan ng bolsa o mga bote ng mainit na tu. bJg, makakapal na damit, balot na bulak, o sa 1'incubator". Dahil sa kainitan og panahon dito sa atin, ang mga "incubator" ay hindi fotoong kailangang·kailangan gaya sa pagka't madaling mas.Ir-a :~:!ª~ ~l;:k~ na sanggol ay plnakatam sa pamamagitan og tuboa.g goma ( gavage ) na ipina· pasok sa loob ng iloag o bibig hanggang Uyan. Kong · malakas-lakas naman, ang pagkain ay lpi· napatak sa biblg; Ang ma· lalaki nang kaunti ay ma. aarl nang pasusubin sa bote. Ang gatas ng ina ang pinakamahµsay para sa mga sanggol na ito, nguni't kung ·. wala nito ang gatas ay kailangang nagtataglay ng manming ~~~e:2t!, 1~b:te~lman~~ :ri :;8~b~::;~~ª;~ª=~~: Ang sanggol ay dapat ingatan sa pagkakabawa Sapagka't ang kanyang panlaban ay napakahina. Kailangan siyang pag-lsahin at sino mang may si· pon at ibang sakit ay di dapat palapitin sa kanya. Lahat ng mga kagamit.?n, l::asangkapan at damit, af linising mabuti o paku· Juan. nlla ay itong mga sumu· 3unod: Sa ibang hayan, may pambansa silan~ palatun .. tunan tungkol sa pag-aalabansang m_alalamig. . Ang ga ng mga sanggol na ku· ~~~p~:~~~~~ :; i~:~~º;! lang sa .buwan, na· ipinala· 1. Balutin o bigyan ng sapat na init. 2. Pakanin ng wasto at sapat liranin. Pagkaraan ng 12 lagay mlang napakamaha· hanggang 36 na oras pag . • Iaga. kapanganak, ito ay pina· kakain sa paunli-unti -~a3. lligtas sa ibang sakit M•uri kQ'aaC ikaw •1 iiau &.1 ma:• taoq ,s1 na¡in¡ mabi..saog ¡ipit al mapa¡subok na taruo¡ao sa iyo. Huwag mon¡ SDDdali sa iyoog buhay? Na· harapin .H isang i¡lap at P• 11apanahon na bang ipaliwa· kikilaban ao¡ labat Dg i)'ODI Qá,¡ mo ang nasasaiyoog diwa, rnga pagkakamali at p1gkuk1.1· CD& iyong mga kagitiogan at Jan¡. Ana ¡ayon ay ma¡sandJa.ku ng loob, 11t pagkarHD ay lak sa iyo sa isang mapait na ipabayag mo an1 "Pabayag ng pagkatalo. Fagsasarili" laban sa mga la· Magbalan¡ku ka ng isang kas, manoon o walang pag. tnall:atWiran¡ patakaran para aanais na _ s.lktan o &&ltupin sa iyon1 sarUi subali'l paka· ka? banda ka sa pa¡t.angap ng Kung ikaw ay inaalipin nr pansamantalang p1gbaba10 at mga mapamllksang gawi o ma- swnang.ayon na b.iguhin an¡ sasamanc hili¡, biktima ka ilan sa - iyong mga balak.. n¡ mga mapangam~am at ma· Uoaa¡-una, b1.1w1¡ mODI pararamot -na tao, ay tanda ito bayHag man¡blna •DI matin1 pagkapalacay sa pan,ga.nib b11 moac paniniwala. sapa¡Lj'. iyoag kalwugan, bli¡ay• b'~ ito aac iyoag piaakamabla at tag1.1mpay. Subali't a.n¡ butiag panlab.aa. lJagbabalak at pangakong ba· Nilalayoa ng pq,usulit na baguhin ang masamang kili· • nasa sumus1.1nod na talata ;ayao ay iu lamang simula; na ibw ay matul1.1ngan sa pagdapat kang makibaka upanr hanap a1 ilao1 mea palll)'• mactagumpay - isang pakiki· yari sa buhay a. llailaagaa hamok laban sa takot, pagpa- rnong kabakahin .. palagay sa satiling aba o Itala ang lahat n¡ hta· "inferiority". n1.1ngang sinagot ng ... Mag!iubun;Ja ag tagwnpay 1. Pinamimibua mo ba • ni iyong mga pagsisikap aa1 iyong sarili na ma1kun1 ikaw ay mat.aliao at rnay slnuagaling (ukol sa mafapat na ·i¡uJ;;ang llPª"' s11o Wilt na bagay lamang) uagi11 ang paAikiiiguiaa¡ 1to". at pa~alapos ay nagdu· Huwa.¡ kang magblmacsik d.. d1.1lot naman sa lyo ng hil lam.nc sa hinampo a 1alit Lfodi pagkap&iagay at (Sundan aa pab. 18) j\lma1ambal1 sa lJOD.I budbl at aa¡papababa sa paggalani: mo w ·1 yonc sarili? 2. Umaua ka ba sa mallu· tulong o maipapayo H iyo na: iyong mga ma¡u·. lang, kaibi¡an at llauma sa lahat ng iyong mga suliranin? 3. Malabis k'a bang nab1.1· bumaliog sa iyong mi• gawt na aq:lalagay sa. iyong talusugan sa p.1. .a¡anib ... labis na PIC· inom ng alak, . laMs na pa¡bii:J'i ng takabo? 4. lkaw n ay napapalulona sa sug1111a eiyan¡ lla,Ji· &ID& HDhi D.1 pagkatabaon mo :ia utanc at pa¡sasalat u ialapi aa tuwina? 5. Arig iyo bahg pa¡kl.lkuJang ng tiwala sa iyoq sarili ang nagi¡ing & aD· bi ng paglampas n1 m.agandang pagka.kataon sa iyong ·b1.1hay? 6. Maaaring nasasaktan ka &a iyong sarili s1.1bali't pumapaya1 ka bang hamakin, kut~aln at pagsa. (Sundarin .sa poh. JO) ' 10 51 ltM h•Hll Hlf•l•lump•· ti n Tlnnt, QuHon b110 "'69h1l•l1n ftMftl 1tS3. a .. s-m•n ltumuho& •n1 m•l1k11 M ul111 •Y m•ramlnt mtim•· nwt•n •nt n11tU. m1b1H H ... ,... maklt1 1t m1rlni9 ti RM, llY• n1 m1kiklt1 11 I• Sa mga bakas ni Magsavsay PAGKADUl-IAV NG NAVON l'pl1N1~11yl "9 mp k19•w•d ftll "WorR•n'• W•lftr• MI•• nMftf'' (WWM) •"t n.,1"9 P•ntulonv ~ttl'fM'f ""'I 4vm1lo M un•nt p•mb111..,,. klpulunt•n ne WWM •• Oti1, P1k1 noon1 01 .. yembr• 13, 1953. 8umi1k11 tiy1 ne m1ikli n11.lfti't madi· w•n1 t•lump1tl. ¡s:~as::!;~:·:~• yu~:::; Pangulong Ramon Magsaysay 1ng pagdalaw niya sa San llateo, Arayat, Pampangga ilang buwan bago mag:halah1n noona: 1153. Siya ang kaunaun1hang neging P1ngulo na Pílipinas na nakar.ating sa San Mateo. At nakita ni}•a ang abana: kalagayan ne ·pamumubay roon. Sa pagtatanon¡ sa m.gi¡ t.r•· San Mateo ay nabatid ni IUI ang lalong nakapanlulumo:ii: katotohanan na napabaya:m ng pamahalaan sa nakaraani::: mahabang pan;ihon ang ma)' 400 pamily;i roon. Iyon ay nagpaalab sa kanyang hangaring map1unlad ang kabuhayan ng mga dukhang bumubuo ns .Pilumpll.'t limang porsi}"l't\10 (75%lngpopulasyon ng IJansa Ngayon, ang San t.lalc1)'}· hindi na ;;ing dating na)·on¡:: mal.ayo sa pamahaJ:.ian at ~JI kabihasnan. p;i¡,:k;i't m3r;uni nan¡ pagbah;igon¡: n<igan3p s;a mahigit na liitlonG t;¡ono r<iMAGASIN NG BAGONG llUHAY nunqngkulari ni RM - ang Kampeon ng Mahihirap. Nguni't ano ang kalagayan ng pamumuhay sa San Mateo noon? May dalawampung kilome· tro Jamang buhat sa kapitolyo ng Pampangga, ang San Ma· teo, Isa sa mga nayon sa !ibis ilg Bundok Arayal, ay hindi nlll'aratlng ng sasakyan. Walaog ibang ipinag-aagdong. bubay ang may 400 pamily::i roong oakatlra sa 150 bahay· na·pawid o kugon kundi ang naaanl sa bukid minsan sa lsang taon. Mataba ang lupa sa San Mateo, stibali't hindi mapag. anihan nang sagana pagka't walang patubig. Walang sukat Jbili ng mga tubo ans mga taga-roon upang mapadnfoy sa kabuklran ang tubig :.l 1lvg. Karamihan sa kanila'y nam11· muwJsan lamang. lilan :.ng may·ari ng slnasakang lupa ltinll.Jlong ni RM kung mag· tano ang taunang kit.i no:: pangulQ ng sambahayan. At uagtak3 slya nang malamang mula aa Pl50 hanggang PJOO lamang sa isang taon o wala pang l".85 lsang araw. Upang matugunan ang mga pangunang pangangailangan, napipilitang mangutang ang mga taga-nayon sa mga usu· paran iyoa dabil sa katuun ng kanilang ll:inikita, kaya tmlnungkahing patulong sila aa pamahalaan. Marahil, hanggang sa kamatayan ay hindi nalimot ni RM ang sagot ng isang matandang lalaki: "NapakatagaJ na ako rilo (70 taon), at masasabi long naghlntay kami nang nagdaang mra panahon. Hin· di alam ng pamahalaan na nabubuhay kami rito." S'a paglilibot ay nakita nl RM ang bahay-paaralang gina• wa ng mga taga-nayon para sa kanllang mga anak. Binill nlls ng P2,500 nalikom sa ilang buwanli abuluyan ang may kalahating ektaryang lupang pinagtayuan niyon. Ang bahay-paaralan ay inl· larawan ni RM nang magsali· ta slya sa himpllan ng rad· yong DZRH noong Agosto 18, 1953. "Ang Pinakamakaba!ong bubong ay tila kamaren ng manok, lupa ang pinakasabig. Kung tag·init ay nasangap ng mga bata ang alikabok. Ngu· ni't lto ang plnakamabuting nakayanan nila." Iplnahayag din ni RM na ang bandilang Pilipino's noon lamang 1953 itinaas sa San Mateo. sa kauna-unahang pag. aaang mabuhay dabil sa di aakabill ng gamot na hlila· gang P27. bali't walaa.1 ugaaap na ka· =~~~D~:~::.~;J!!;a::: mayan. lpinagbunyl rln ng mga mamamayan ang "Kampeon ng Mahihirap" nang magtungo aa Marbol, Koronadal, Kotabato noong Hulyo, 1953. Naglakad siya banggang sa kabayanan ng Arayat at sumangguni sa isang maag¡aga· mot. Ngurli't hindi nlya kayang bilhln ang ipinayoQC garnot na halagang 1'27. Umuwi siyang higo, at pagkaraan og ilang araw ay namatay. "Jpinangangako kong tutu· "Yumao siyang batid na sa lungan ko kayo pag tinang· kang agawin ng inga mapagsl· :::':!bu'::::.~~ 1:1:~; :!: manta la ang inyong pioaghira· saysayan ng isang Pilipinong pang Jupa sa pamamagitan ng namatay sa sariling hayan mga titulong natamo sa masapagka't walang P27," ani RM. ::ª=.,~:~:~~ 58:~ ~~1;r;;, ng At gaya ng kanyang pangako, nang mahalal na Pangulo ng Republika ay ibinunsod ng "ldolo ng Bayan" ang palatuntunan ng pagpapaunlad sa Kay RM, ang San Mateo•y· isa lamang sa 18,385 nayon sa Kapuluan na hinangad ni· yang mapaunlad pagka't na· nalig siyang "ang mataos na pagmamalasaklt ng atlng pa· mahalaan sa lc1ranlwang tao :gnu~::· UoM::':::~a= ::~g ~:k~~i;:u~~ª~! ~:k; Pangaslwaan sa pagtutuluPilipino sa tunay na diwa Dg :!:~g:~a~~~:~ma~:n ;:~:: Demokrasya." slwaan ng Kagalingaag-Bayan, Ganitong slmulain ang nag. Krus na Pula at ng Iban.g bunsod kay RM sa pagdalaw ahensiya ng pamahalaan. maging sa mapapanganib at llblib na purok upang magsuri sa kalagayan ng pamu· mubay° ng mga mamamayan. Pagkaraan ng mahiglt na dalawang taong panunungkulan ' bilang Pangulo ay slnarlwa ni Sinulat ni CARLOS C. MARCELO rero na nagpapatubo ng sampung porsiyenlo isang buwan. Sa ganito, pagdating ng anihan ay halos walang natitlra sa kanililng parte o kahati kakataon. Kasama siya ng mi;:a kawal na nagtaas sa bandila. Al nasaksihan niya ang kasi· yahan ng mga taga-nayon, laKasama ang noon ay Sena· dor Ca'rlos P. Garcia at Sena· dor Lorenzo T:J.i'iada, si RM ay dumalaw sa mga purok sa Dadalawa ang pansariling lo na ng mga bata. :~;z::onn~ :guub~:~a~:·n:~ b~g,: poso sa San Mateo. May tat· Sub~li. higit na nagtaka at long kilometrong agwat, doon nahambal si RM nang mala· sa kanya ang mga purok na RM sa talumpating binigkaa sa magkasanib na pulong ng Kongreso noong Enero 23, 1956 ang isa sa plnakamasid· hing mga Junggatl nlya: "ltinalaga natin ang atlng mga sarlll, una aa lahat, sa gawaing pagpapaunlad sa mga =::!~:~~~k sI~gai~~:'.~a~~o:~. man niyang walang mangga!;;c1:1°;::ank~:~n!:W~!; Nguni't ang iba'y nagtitiis ::~~~:,ª s::,:nat::· ::,¡:~ Pambansa ay piaangunaban nayon.. Na sa mga nayoa umigib sa ilog. mya ang mga kawal doon sa ang malaklng bahagl ng atina lpinagtapat ng mga taga- Doon, "nabubuhay at namama- kilusan laban aa mga mapall- sambayanan, ang tunay na ka· San Mateo kay RM na bina.. tay ang mamamayan nang ligalig. )'amanan ng hansa n~tin .•• :::m:~::~ m::g~:~ª:.:rt::. :~:~ a~::ng 1:~:n:g ~::!:~1.: Halos magbapon at magda. . ::~w~: !:ª:ay:;'a;~ yano sa pamamagitan ng ku· Kaipala'y malungkot isi· mag na naglibot slna RM 88 mubuo sa ~inw.:amatibay na aang-loob na abuluyan. Batid ping namatay si Fausto Canlas mga nayon sa Gumaka, Atimo- tagumpay ng Pangulwaang ni RM na mahirap maisakatq.- ng San Mateo kahit may pag- nan, Kalawang at Lopez; su- ite." ·.,,,~.,~ BOSCH Spark Plugs -Jm ·~ For decodes opprO\led by mill1ons b HUNYO 2, 1957 Wala Na Ang Aking Di'Pagkatunaw ! Ako'y loging umiinom ng PHILLIPS' MILK Of'MAGNESIA D_ahil sa nagduduld't ng 9onop na ~g"a~~;i~:~~~~n~~n:.k~u~~~~¡ matunawana,}'magkasab&ykungumi· ral.Kaya,anglaksantPl"lg ukol lamang sadl natutunawanay kakalahati ang bisa. Samantala, ang PhlHips Milk or ~~ra=~ªk:f'~~~1~!~f~ªa'!!~n~; ~~;~1~1:~~1=~=~:~~ BANAYAD SA MGA B A T A GANA P ANG BISA SA MGA MATAN DA! PHILLIPS' MILK OF MAGNESIA 1 ..... "1"'"''"':Mro.o.,.~o. .. tt,do.....,.l2•• 12 Paltikipanayam ( Daw l niMario~oea "Hindi Ko lpagpapa'lit Sa Kastila Ang Wika Ni Balagtas/' · Anang Guro SI GINANG M. K. WIK.A ay 1son2 guro. Ang kanya11g mnuturo: ang wika m ~alagt~s (.iilga1ugJ ; aug ~<1.11)'ct11g Odyctn : ang Ja11:1.w1gan m J>c1.t;:1g~ .. li; aug 11..u1y.a11g mg"' tinu1u .. ruan: mga ··haoig-• m lhdi1gtas. kaya't nang m;:irin1g m \l"ng. M. K. Wika aog panukalau!S-b.tu:1s ug J\.ongreso na darag· dagan ang mga asignatura sa Wtkang Kasula, napailing siya. At napagbalingan n1ya ang iuyong lmgkod •• , T. Hindi pa po naman napagtltibay ang biU na magdaragdag sa mga asignatura sa wi.kang kastila, e, batil ·po kayo nagngin¡tt .. ngit? S. 4ng pagngingitngit ko'y ukol ramang 'ª hakbanq ng kongreso. T, Ang ib1g po nlnyong sabilú'y iba pa aDI inyong reaksiyon sa sandahng mapagübay na ito? S. Talaga. Pag napagtibay iyan ay magrttt" tiro na ako. T. Bakit po? S. Kung sabagay ay ªJr.IW kong mawalon na hanapbuhay. Ngum't ayokong makitang nalalamangan ang "wika ni Balagtas''. T. Sa anong paraan po ito malalamangan? S. Tingnan mo na lamang. Sa lahat ng mga paaralan - buhat sa mabobang paarallm. hanggana sa. kolehq¡o-, mapalod nana mógkaroon na higit sa isang asignaturoftf.1 Tagalog. T. Hindi po ka ya dahll sa higlt na nalintln· dihan ng mga nag·a.aral aog wikang ingles? S. lyan ang tsang malu.ngkot na parte. Kaya naman nawiwili ang _ m.ga mapagbun.sod .. idagdag pati ang wilwng ,,...ila. T. Da ti na poog lllauturo ang kastila, a, bln· s. ~ru ~ •• - "" nUang !paso~ lyan. Al ngayon "11 balak pang dagdag.,. ang mga aignaturo. T. Ano po ang ·masama riyan? S. ltatanong mo pa. lfhtdi mo ba nakikitmtQ sa ingles lamang au maram• M tayong nmoatDdlang tal.asalitoan? T. Ano po•ne ·talasalitaan? S. Nakfta mo na, dJ simpleng.sfmpltni:J Tagolog e hindi mo afoml Ang talosalitaan ay. . . kuwan, bokabularyo. T. Ah . . . ? S. Kailongan palang gumamft ako ng fbang salita para maliwanagan mo. Kaya hind• yumaman ang uriko natin, e! T. Ano pa po anJ: k~maang nagagawa ng wlkang kasttla? S . Anq manqi.~<M1gisaft4 ndinaturcmn Jca.s. tilang nadagdag sa in111es au nakapagpagul-0 na sa ma¡:raar4'. ooano pa kunp tfa. ragdagan ang moa asiQnaturn1tQ i¡an? Dt para na silanQ hinolona kolamau. T. B~kit po magkakatayon? S. Tinpntin mo: talabas .ita klase sa lnat11 anq isano moq-aaral nt. "11.nunfo , ,n ,,ft:inq klose. Pn.,kausoo ~a a,...fn. rt" hind; "" n4 maintindihan. Mags0$alita :1ono bahagya ~g tagalcg at pagkatapos ay dadaLJhan ng wersss wersss. Ibig ipdalam na maru. nong siya nr¡ ingles, .subali'.t hindi naman makapagsalíta nang tuwid. T. Kung'"tanoon po'y pinaghahalo ang taga .. Jog at· ingles? S. Oo. At Sa paghaholo nilang iyan ay masa. ma ang kinalalabasan: "ingles-kal.abaw" o "tagalog.perdido.', T. Ano !:.aman po ang kalalabasan pag hina· luan pa ng kastila? S. Kung sabagay ay m.ayroon at mara-mi M tayong wikang kastila sa atina taL:uolt. toan. Ang iba ay hinango na Mtifta paf'artg togalog na rin. Kapag naragdagan po ang mga saritang iytzn, bale ka.stila na ang wika notin at hoW lamang ang Tagoloo. T. Hindi po kaya matutuwa si Büagtas pag naki\ang ang wtltanJ!: minahal niya •Y. DI" haluan at sa gayon ay napaunlad? ·S. Hindmg-htndi. Sapa.gka't sa batoa't .a.a. tang ka.sttia m.adagdag ay isang salieo ,... man ang m.amamatay sa wikang tagaJog. T. Maiba po tayo ng usapan. Ano po .~ng masasabi ninyo sa mga kongre.sistang nag. munukalang palawakin a~g ating taataman sa pagsasalita ne: wikang kastila? S :!;,~ pe nila nasu.tufi ang wikang Togo. T. Baktt po nioyo nasabl tyan? S. ~:a~! :g~fin::~ :;u:g :O~ ng mga mag-aaral, makikit4 nilang ma.1'amfng-m.araming suliranin ang ating wtka na dapot munang harapin. · T. At ang tungkol po naman- sa katayuan ng mga mag-aaral? S . . Hindi nila _ na.suring ang mga mag.aaraJ ay kumukuha ng,asignatura para l.mnanf1 makapagtapas sa kanilang pfnapasukan. T. Paano po kung tuluyan ngang mapagtl· bay ang kapasyahao? S. Htndf ko w.a alam kung ano ang ma.n!1tl0'." ra~ .:i~QatZrr'~ª~n~ªr;:;:g :ir:~ kito tMJ lamang notin ang ating sariting tLagh4hagilop np mpa salita upanq mosabi an¡¡ lbfg twting lpahayag. Maglwkalitulu>n MfG)'O. T. Baklt po! s. 1'/agtaflong lw ... H~ mo ba maug natin -~ª abot na SG 87'? na kutilo m g ! n9 pam• bar.ta, sa "'º: 1 .d1 ·yon_ q oati sino Kamlon at anp1ngtJ Ita ay tatalikod na sa kanilang wika upanp nic :UJ!O,fan óna atitta vaqka. kou+tdak-wtJta,· · ,•knl so ttrika. MnbuO na ma-rol,il" m.g gG 11ym.g J..ausa fuilu-halong kl'lf.a1t1.at1. T. Ano pO ang baJak ninyong ga\llfn ngayon? ( ~ unrt.:n ·n:r pa\ XI) ANG PATAKSIL NA PAGPATAY KAY HEN. ANTONIO LUNA Sinulat ni ARTURO MA. MISA Ang lka·S Ng Hunyo Ay Madilim Na Araw So Kasaysayan Ng Ating Boyan Pagka't Natigmak So Dugo Ng lsang Bayaning Pinatay Ng Mga Taksil SAn:.:~~.~I n~~:ng~~i.~! ong: araw ng kamalayan ni H~ neral Antonio Luua, tulad n¡ ginagawa nating pagguolta at pagpaparaogal SI araw ng Jta. matayen og ibang bayani n.g 11ti.a.g labl. Si Heneral Luna, ll:atulad ni Rizal, ay nagtata¡l~y din naman ng matatayog na katangian at katalinuban. Siya ay nakilala natin bilaDI isaag tanyag na manunulat. bantog na siyentipilto ;,t magiting na bwaJ. Bllang isang kawal ay tagJay ni Heneral Luna ang pana· nalig sa kan.yang sarili. Ang bnyang mga napag-aralan tungkol sa laktika militar sa Belbika at Espanya ay si7a11J na¡ing pubunan niya upang an¡ mabibigpit na ]abanan 11 sariling bayan ay buong talinong maipagtagumpay niya. Bunga n( mga paUanagumpay DI yaon •Y maraml IDI DI(· hinim sa lr:aaya ng poot at inggit, n1. siyan¡ naein¡ sanbl ng tanyang mahu1gkot na ka· mauyan. Ang kamalayan ni Heneral Antonio Luna ay lubh1ng ma· hiwaga. Hang¡ang s1 mga pi· nahong ito ay waJang isa man sa atin na liyakang makapag· sasabi o mak1pa¡tuturo lrung sino an¡ tunay na utat na 1i· yan¡ dapat managot sa pagka. matay na ilo ng isa u mai· paekalr:apuring hener.111 nr 1:.ting bayan nang mga pana· bong yao11.. Ngayon, u Ioob ng ilang pa· nabong ginugol namin sa pa· nanaliksik, ay ilalabad namio sa hayan ang kasaysayan o mga p,¡,ngyayari tungkol sa pagk.a. sawi ni Henerat Luna at ng kanyang ayudaoten¡ si KoroneJ Paco Roman - hindi sa kamay ng kanilang mga ka· away, kundi •a kamay na rin n¡ kanilang mga kabalat. Sa pamamagitaa ng Iatbalan1 !to ay hayan .11ng bahalang mfPa· s/ya kung sino ang dapat managot sa lluhay ng dalawaog HUNYO 2, 1957 dakilan¡ Pillpiaona ito, na ma· tapo¡ gumawa ng lahat ng makakaya sa ikalalaya ng aü¡¡¡ ba~·aa. ay ¡lnantihan pa ug Wn¡ kaUmpalasana¡¡¡ wa. Jaog pan¡alawa sa kalupitan. A.ag pat.aksil na p.llgpatay kay Heoeral Antonio Luna ay aaganap nang katanghilan¡ tapat noo11& ika-5 ng Hunyo, 1899 sa hayan ng Kabanatuan, Nuweba Eiiba. Nang araw na ' yaon ay dumatin¡ sina Heneral Luna, na kaaama anc kanyang ayudante, mu.la ta Pangllsinan. Dapat mabatid ng bayan, na si Heneial Antonio Luna ay siyanr itin.:ilaca ni Presidente Emilio Aguinaldo bilang puno ng hukbo sa Timo¡, upan¡ si· yang humadlang sa mabilis na paglusob ng mga kaaway u p1.nig na i)·on ng Lilson. lsang araw, ba¡o naganap ang kakilakilabot na krimea, si Heneral Luna ay tumanggap ne isang pahatid-kawad mula kay Presidente A¡uiaaldo na noon ay nasa Kabanatuan. Ayon u pahatid-kawad ay pi· nahihintulutan ng Presidente ,.¡ Henerat Luna na makapa¡· t.atag ng bagong gabinete, ncuni'l bago isagawa yaon ay kailanganc magkausap muna sila sa isang komperensiyang ~aganapin sa kombento ng Kabanatuan, na nang mga pa· nahoag yaon a)' siyang himpi· lan1¡: pan¡kalahatan ni A¡ulnal*'· Matapos mabasa ang nilala· man ng pabatid-kawad, si HeneraJ Luna ay hindi nagpaba· ya at noon din ay nagbanda sa pfawing paflalakb.lly. Sa pagkakat.aong yaon ay hindi k.inalimutang ipagsama n.i Lu· na ang kanyang matapat na ayudan ... de Clmpo. N¡mg sila'y dumating sa Bayambang, P.ilngasinan ay naka· t;:¡po nHa roon si Tenyente Juan Paz, na siyllng nan1umu· no sa isang pangkat na taba· yuhan sa ilalim ni. Heneral Luna. Ang pangkat nJ Ten)"ente Juan Paz na binubuo ng labin¡-anim katao ay kus:mg-loub u sumarua kay Heneral Luna-patungo sa Kaba· natuan billng mea tagasubaybay aa ano mane man¡yaya· risa daan. t.t1.1.-1uta-4:00 ng madaling· araw ng ü:a-5 ng buwan ding yaon nan¡ aog buong pangkal ay tumulak mula sa Bayam· bang. Taglay nila ang kanikaoilaag mea kabayo al siya. Aag mga ito ay sumakay sa isang tanging tren na magha· halid sa kanila sa Victoria, '!arlak. Mula sa Victoria ay nagtuloy ang magkakasama sa 1.ib.b na aakay ng kani-kani· ltng mga kabllyo. Sa bayang ito sila nag-almulsal na ang tanging pinag-agahan ay tíl(I.· iisang tasang kape lamang. Pagkatapos ay saka muli silang nagpatuloy sa kanilang pa.glalak9ay patungo sa Alia· ge. Dilo ay nakituloy sila n babay ng ama ni laauro Ga· \•aldon. Malu¡od silang pina· tuloy ng matandang lalakl. Bukod H magandang paguni:gap H kanila ay ipinaghand;,. pa sila ng isan.g masarap n1 pananghalian. Nang makap.llnangbali, ani: pangkat ay masayang nagpa· alam sa mga taong nagmagandang Joob sa kanila. Pinagbl· Unan ni Luna si TinYente Pai: at ang mga kasama nito na maiwan na roon. -:Huwag kang mag-alaala al );ami ay babalik agad H sandaling m.iltapos ang aming komperell;Si)'a ng President, -nasabi ni Heneral Luna H kanyan,; matapang na Ten. yente. Si Tenyente Paz ay hindi r.aman tumutol. l'afalugod ilong nakipagkamay sa kanyang beneral. Sa pagkakamay na iyon r.y hindi man lamang inaakala ni Tenyeote Paz na y.aon n1 :.ne: kanilang huling pagklkita ni Heneral Luna. Marahil, (Sundan s11 pah. 16) 13 Si B•n. ANTONIO LUNA · Kaliwa: ·Ang monumanl• rii Kor. P.11co Romon • Koban1tu1n, N.E., no lpl· nagawa u 11rlllnt 111191 ni G. Molsq Vontanlllo. lb1ba: Ang 1lmbahon 11 Kabanatu1n. Makiklta M bintana ng kampanarye •ne kampan•rone 1i 01 .. dado Llwantf. Tlni.rt~fOI ni Dio1d1do •ne ik~ 1111 tanghall 111119 marlnig •ntl putok u 1ilone ne kum· banto, 11 nane alya'y dumungaw ay nakila nlyo ª"'. pagsolakay 119 me• k1w11 by Hon. Luna. (lkl.f na Libas) NATILIHANG mainam ai Ra· !ni at bindi oiya mawastuan kun¡ ano ang kanyang iísípin, May p'agtutol siyang nadama u loob ng kanyang dibdib, ..,...Bakit tila ka natitigilan, Rafael? - untag ni Maria Luiu. - Hindi naman ako natiti· 1 1U1n, - naisa.i:ot ni Rafael. ....:Nakalulungkot lamang sa :atln ant balita mong patutu· nao ka sa Sebu. Mapapalayo b sa akin. -Tat1001 araw laoc naman Uo roo.o. e. •• -?1bh1wat din an¡ tatlcio¡ araw. -Pabayaao mo na. Pa¡tulong naman sa mga pininsala Di sunog itong lakad ko. Maipagpa~kasakit mo naman ang ilang anw na pagkakalayo natin alang-alang sa mga kawa1u. - Mangyari pa. Talos kong maha\aga ang tungkulin¡ tlnU:: tupad mo. Nnisiyahan akom!! isipio na dahil sa mga katulad mo tiy nakatatanggap ng kaaliwan ani: mfa laO OJ: sinipbayo ng malupit na kapalaran. -lyao ant ibil ko. nauunawaaA mo alo. -aasislyabaa¡ 11¡ot ni Maria Lul1t. -E. puno ... hindi ako mabp. 11· luluwat sa alio¡ pa¡-uusap na ito. -Maligayang paglalakbay. -sabl ni Raíaet. - Telegramahan mo ako kun,t uuwi na kayo. - Oo, e, 1iy1. . at hintay pala ... - pababol na wika ni Maria Luisa. - Huw1g mon¡ patagalin ang batang lyon aa pilintt mo, Dinpatsahin mo agad siya .. -Oo. -ayon ni Rah el. n¡u· nl'l hindi niya nararamda· man aag p11·a)'On Di bD,yan¡ puao. Dahil Sa Nagaganap Na Mga Pangyayari, Nakadarama N'! Rin Si Rafael Ng Pagkagalit Kay Tinoy . • . -Hindi ato malrulill na di ibhlibtlln tyan pa¡tra't bah kl makalin¡at. -wih pa ni Mari• Luisa mula sa bbilang dulo ng kawad, -tak>s kong matatalino ang 1anyan1t m2a bata. , • marurunona: magkuowang mababait, sHadyaing map1buhos ang kalooban mo 11 kanila upang p1gkatiw1laan mo . . . at kung oagtiliwa11 ka n1'y 1ak1 oaman bi¡laog mawawala iyan na taglaJ ang l!DO man¡ ba¡ ay na mahalaga mula sa bahay. Mag·lngat ka sana. . mai·io¡at b, Dearl -"•· -At Pll'• llu•ta naQ& mll'l.l)'erl ly10, eag m1buU 11 paallain mo 01 atya. -Oo, DHr. . . paaalWD kol - E, siya . . . hanuaq a1 akinl pagbabalik. - Hanggang sa atiog pa¡tt. kitang muli. Nang marlnig ni Rafael •ni klik sa kabil•DI' dulo ns kawad ay iblnaba na ria ni)'• ang kanyan¡ telepono. Nll\lgulumihanan siya. Pumlh\t si Rafael at hlDI· nap na: kanyaDJ paoJBfln ll Tiiloy. Buku an1 pinto llC (Sundan so poh. ZI) MAGASIN NG BAGONG BUllAY DALAWANG TALAMBUHAY (llHl1w1n111 L1b11) SA~i: 4'~:g n~~~~:nn:i nf;; arig latang may hilaw na rtiais na inirasyon ng mga HaJIOD. Niuni;t hindi anf pagll:agulom sa pagkain na untiunU niyang nararamdaman anr iumurulo sa kanyan¡ bip, kuncU an1 pa¡kabayok u kalay11ng nasimulan nang lpagkait SI kanila ng mga lmnl ni Hirohito. Pinagala niya ang kanyang paningin sa kinaroroonan ng tanJan& mga kasama. Al na· pailina siya sa kanyang naseksihan. May kani·kaniya nang pook na pinaglulutuan ng mais ang mga iyon, na ):ung wariin niya'y walang sinisikap kundi ang makaluto upang makakain pagkatapos. An& nais lamang ng mga lyo'y an1 mabusog. An¡:: ha· n¡ad niya'y ang makalaya. Uhim siyan¡ nahabag sa ll:a011nf m1a klsama. Wala man Jaman¡ nagt:itangka u mp lyon upang makalaya. )[aya kailanrang makaisip li11 n& par11n upang 1iya man laman¡ ay makataka.s, n.anf may pamarisan an¡ kanyant mga kababayan. Sumad tuloy sa kanyang ialp ang ~bolusyon sa PrantiJa na natunghayan nlya sa lung aklat na (i.namlt ng isa njyan¡ plruan .11 matau na paaralan, na nabaaa na nlya hqama't eltmtntarya pa lamang anr kanyan¡ natapos. Maliit an¡ pag·ealsang tyon u naianap SI Pransiya kung lalbahambln¡ niya sa digmaug naia1an1p sa kanyang ba)'H ea kualukuvan. Subali't dahtl 11 pagwawagf n¡ mga rebofo111onaryong Pranses ay namulat ang kaisipan ng iba panf bannng inaalipin ng iqa mapa¡hari-barian. Naklnta1 sa kanilang lslp ang katotohan,ang ang isa palang bansang inaalipin ay maaaring Jumaban at magwagi sa kapangyarih:Jng umaalipin sa kanila, Al ang tulad ng gayong diwa uif ibif nlyanc mai· punla u isip ng kanyang mga kas:ima. Na. maaari palang mae:tan¡:kant tumakas anf lsan1 Piliplnona: tinatanuran ng mg.i kawal na Hapon, at sa pae:tatan¡::kiln( iyon ay maa.ari pa ring magtagumpay. Kaya kailangan niya ang mabilis na pagpapasiya, nguni't pagpapasiyang hindi nang;mgailangan ng kahit bahid man lamang ng pagkakamali. Kailangan niya ang sapilitang pakikipagsugal nang mfa sandaling iyon. Mga HaPOD ang kanyang kalalo. Bu· hay at kalayaan n.Uan¡ magkakasama ang aakataya. Sa pac·iisip ng paraan ay napagtuunan niya nc pansin ang hawak niyang latang may Jaman¡ mais, hiJaw na mais. Kau111ay noon ay sumurot '1fin sa kanyang isip ang kanyang kabayong nakasingkaw pa rin sa kanyang kariltla. Al paglcaraan pa ng ilang 111ndali a.y namumulot na si· ya ng mga tuyong kahoy na panggalong. Dinampot Diya sa kanyan¡ pina¡lapa· fan an¡ " kanyan¡ rasyon nang marami·rami na ang ka· hoy na kan1anf kipklp, at habang palayu nang palayo aa karamihan ay patuloy pa rin siya n pamumulot ng m¡ a tuyong sanea. &a pama· magitan noon ay parang lbi¡ niyang nblhin H mga tanod na Hapon: Wala kayont d .. p.1t alalahltf'!ln 11 akln, m1• dorobo. Mqluluto laman1 Sinulat ni CRESENCIO GER. CLEMENTE ako ng mah n clako roon. Pagkaraan ng ilang sandaling malingat a n1t msa tanod na Hapon ay nawala na lamang na parang bula pati ang anino ni Pabling. Ang ng kabayong siyang nagsumagsag sa paghila sa karitt· la ay nangakabilang sana sila sa nangakaunawa sa talagang ibig sabihin ng takbong wal.1ng pukh.lt na con todo Sa 9ul•f't9 n11 clal.1wampung t•on, si Pablo N, &ut~s~a ay p•tnuoot na ng ~ahong T•t•log ng Varsitar1an, an¡¡ pahayagan1 ng Unibersidad ng Sto, Tomas. mga panggaton¡ DI laman& at ang latanc may mais ang naiwang l11gapagbalita sa isang mapancanib na pa¡takas. At kung sinuri laman( n¡ mga tanod na Hapon ana: dinaanan ng dalawan¡ ¡u. long at an1 mea bakas DI nangagkumamol na mga paa kumpai kunc lbida D1 Pab-linc. At hindi nga nabigo si Pa· bling ~a kanyang paf·ISI. Maraming kasamahan niya an¡ nangahikayat na magsi1unod n mga bakas n¡ Y•· pak ng kanyang kabayo. Buhat noon, kabit JabingIsa $1 raohng {n.1keupa, pangatlo buhat sa kaliwaJ u "'"ª mJmJmJ· hay19 na Piliplnon1 inanyay•h•n "9 pl mJh•l .. n ng Nuyon.11istJng T1ina para u Mi1yong P•ngkaliApat n1 taong magkasint;ahan sina Pabling at Chit, .1ng pal• y• w ng uiw kay Bb. Nii;asio, n•n; magia· pos ang huli sa titulong B.S.E. sa Far Easll"rn l,;nlvcrsity. apat na taong gulang pa Ja. mang, si Pabling, na laginc may nakalaang payo sa kan· yang mga kakilala ay pinald· tunguhan maging ng mala· tanda, hindi bilang ang binatilyong si Pabling, ku~di bl· Jan¡ si Pabling. At para a. kanya'y walang napaka.Jiit na suliraning hindi karapat-da..pa~ pag·ukulan n¡ maUmint piigkukuro. Mins:in tuloJ 17 naibulalas ng kanyang ama nang marinic nilo na isasama si Pabling ns isang kul· serong may kabayong,.. bibll· hin: "Pati ba naman sa pq:sinyal ng kabayo!" , Kung may maituturing na naging mapaglaro kay Pab-ling, iyon ay ang pagigia& valedictorian. Sa elementarya, maramlq naging guro niya al nacina kamac·.aaral anf nan¡agu. bing siya sana ans dapat ro&· ging val•dictorlan. Sa mat.au na paaralan. . . Ganito naman anc nan¡ yari sa mataas m paaralan: Pawang matataas •DI .. tas na kanyang nakuha aa una hanggang sa ikalloq taon sa Nueva Edja R1J1a School na nasa. KabaMluaa. Subali't sa di-maiwasang ka· dahilanan ay ipim1siya ne kanyang mga m·agulang na • Cabiao High School na M11 ipagpatuloy ang kanJ•DI pag-aaral. Kung ang matataas na ant.as laman.( anf plna¡babatayan upan( •nctl· nin ng is<ing nag-aaral aq pinakadakilang karanfalaq maaarlng tamuhln d pe¡ta. tapos, sana'y P11blo Bautbta y Nuñez ang naging pa~ Jan ng naging valedictorlalt ll:C taong iyon sa C..bS.. High School. Subali't Isa • mga pinagbabatayan sa pag. (Sundan sa pah. 20) l4ag~)fü~ Ta.Yo ~ BA "jffO " .\NG B.\K.\H.\NG MISEK.\BLE " SA P.>\:\lAMACITA;>; ng i:>an;'! lihim na k11p11ngy11,,ih11n, maaari kayong malm· pagturo 11g isan¡:; ··barah<rn~ mbcrabll'" ;it ilo'y ang .barahang tatandaan ng i.1111· ninyong kahara¡>. !\faghanay k:lyo ng lahing-1mim na baraho - tig-aapat na b111'8· ha bawa't isang h~nay ( . .\). Sabihin ninyo sa inyong kohatap ·011 8.iya'y mqgtanda D.ll" isang b111~11~. iluro. ang kinabihilani:?ng henar (kung I, :U:• Ill,. o IV) .. at. sa pamama·gitan llf lihim nmyong kap11ngyar1h1n ay ·m1u111gawa runyo 1yong m11erable", koy~ madd!i ninyo11g maituturo. Pagsama-semo.hin aug_ mga baraha aa pamamaraang bab~mfgilin sa ibab;i. Muling ibimay nang· pataob ang ·mga baraba._ itihaya at itanong ninro ani:: bagong pahelang na hana~· na .lrin1bibilangan ng barahang linandaar. niya. Pagkasabing·paJ!kasabi niya ng bqoug honuy ay maituturo na ninyo ani: "barahan;:: miserable" 1 0000 {JODO (A) Ang unang paghllhanay ay ipinakikitang gaya ng na· !Hl dulong itaas. Mapapansing ang m1a hanay na pahalaag ay nabibilangang 1, 11, m at IV. Halimbawang ang barahant: ilO) ang tinandaan ng inyon.c: "pinagmamadyikan". Sasabihin niyang ito'y nasa ikatlong hanay. (B) Pagsama-samahin :mg mea baraha. Sa pagdampnt o.y unang kunin ang huling ba· n1ha (3) puso pataas. lto') ipatong sa fümusunod n;i. baraha (Q) hooggang sa makuhani: iahat ang huling kolumna. Ipatong naman ang natipong har:ay sa hulini:: baraha ng ikallo.ng kolumna, pataas. Gawin 11in ito sa dalawang nauunang kolumDa. Sa pagdampot ar sundin an::: parnamaraan sa (B). tK) lsa:is.ani:: ihanay ang mga haraha Da.Dg .nakalaob. Simu!eng ib~ba ailg baiah11ng llUa " ihab:iw, buhat s:i kaliwa, pakanan. Kapag may apat nang baraha ang unan¡ hanay na pahalang, isunod na.man ang ikalawang ham1y, hanggang sa m;ikab"uong muli ng apat na hanay, na may tig-aapat nn Laraha. ltihaya ang mga baraha Mapupunang ang dating hanay na pahalang ay naglng h;·nar n;i pababa. Sa ganito, ~ng dating ikallong hanay na rahalang ng (10) ay naging ilrnllong kolumna. Kapag ilimrnong ninyo sa inyong k;iharap ang bagong h~nay na pahalang, ituturo niya ang ikalawang banay. Sa pagkakataong ito'y mapipili na ninyo ang "barahang mi~crable": ang barahang pinagt;lgpuan ng ikatlong kalumna ;it ikalllwang hana~· na paba\ang. N¡mto pa ang sikreto: Kal'ªg tinanong ninyo ang in· yong "pinagmamadyikan" ng bilane: ng hanay, laging ang bllang hg pahalan¡ na banay ang kanyang isasagot. Sa isip naman ninyo, ang unanri: .bi· hng na lblbigay niya ay itu· ring ninyong hanay na peba· ba o kolumna al ang lkala\\ ang bilang ng hanay ang ~iya Jamang ninyong itutur1ng na pahalang. Kung saan 1:i.gkatagpo .ang büang ·i:¡g kolumna at bilang .:qg ·Jilllll)' na p;ihalang ay siya:qg u.bue· hang miserable". (Sa :hallmbawang barahang {10), a:qg sasabing hanay ng ·kaharap ninyo'y ikatlo sa (A) .at 'lhla· w11, sa (K) - na kapwa ·,paha• bng. Ang ·pagbilaDg ·naman ninyo'y lkatlong kalumu .(pebaba sa (K) at lkelawang ·ha. nay n1 pah11l11ng sa CK) :CliD. Kapag sinundan ninyo ang pinagtagpuan nito ay :makukuba ninyo ang baril.ban,g may bilang na (10). Ang "madyik" na ito'y magagagawa rin sa limahall! .ha· nay na may tiglilimang baraha, o alimang banay.:.na.mar tif-aanlm na baraha. .\ng Pataksil ,.. (Buhat so pah. IS) kung nababatid lamang niya ay hindi ito papayag na paiwan at kaipala'y magpapakamatay na rin sa plling ng kanyang iginagalang na puno. Ang tanging ipinagsama ni Heneral Luna patungo sa Kabanatuan ay sina Koronel Paeo Roman. Koronel Sbneon A. Villa ng Sanidad, Komandan· te Jose Bernal ng "Cuerpo de Tiradorea" at Kapitan Franclseo Licuanan ng Impanterya. Ang pangkat ay lulan ng dali1wang karomata. Sa unang karomah. ay nakalulan sina l:lencral Ant.onio Luna at K~ ronel Paeo "Roman at sa ikalawa naman ay nakalulan sina Koronel Simeon A. Villa, Ko· mandante Jose Bernal at Ka· pitan Francisco Llcuanan. Nang sila'y tumatawid na sa tulay na kahoy sa pagltan !lg Aduas at Kabanatuan, a'rlg isang paa ng kabayong hum!· hila sa karomata ng ikalawang pangkat ay nasilat sa siwang ng tulay na kahoy. Dahil dito ay naiwan ang ikalawang pangkat at sina Luna ay nagpatulo~· sa kanilang paglalak· hay. Nakapapaso ang init ng araw nang dumating sina Heneral Luna sa kabayanan n¡ Kabanatuan. Lin.gi.d sa kaala· man nr HeneraJ Luna at Koronel Paco Roznan, ang bayan ng Kab:matuan ay nakakalatan ng raga kawal ni Presidente Emilio Aguinaldo, sa llalim ng pamumuno Dina Kapitan Graciano Garcia af Kapitan Pading, isang pinuno na may labing kastila. Lahat ng mga kawal ay maingat na nakakubll Ea kani·kanilang mga puwesto. Ang nakalantad Jamang ay ang msa bantay aa kombento o presiden&iya aa ilalim !lg pamumuno ·ni Kapitan ·PadJng. Umibls aa karomata si Heneral Luna, malapos mapagsabihan ·si Koronel ·Paco Roman na -maghintay na laman¡ doon. Ang hencral ay--mablHs na Ju. makad at matiwalang nagtungo sa kombento, nguni't nang mapatapat sa pintuan ay lrlgla na Jamang napamangba naug·makita lli:va·roon.11i 1'aP1tan "Padlng, ang 1linunmrg inalis .n.iyac 118 inQkulin -clahll 1a tpinamalas na karuwq:llD 83 isa 83 'IDIB !abanan· .aa XahlokDn. -Hindi ba't inalis kita 'Sii =~u1;Jo~~=ni;i ~:: pitan Pa.ding. -Opo, ---qmlkling .na:itlQlon llC Kapitan. -Kung .1aYon ay sino ang nagbalik sa iyo aa lmtmllku· len? -muling >naitanong ni Heneral Luna. -Si "Prealdenie Emilio Aguinaldo po! Matapos ang ilan pang ka.tunnnean .ay .nagmamadaliag pUDianbik.''118 tt.au·st 11eneral Luna. Wala 1ly.an¡ naabutan doon maliban sa dalawang hantay, si G. Flavi::rno Buencamino at ilang kagawad ng gabinete ni Presidente Aguinaldo. Nang hindi makita ni Hencral Luna ang Presidente ay itinanong sa bantay sa pinto kung saan naroroon ang kanyang pakay. An¡ bantay sy magalan¡ na sumagot at sinahing si Presirlcntc Aguinaldo ay kaaalis pa lamang nang umagang yaon patungo sa San Isidro, na nang mga panahong yaon ay siyang kinalal1.o"Yan ng ating pamaha· laan. Hindi pa natatapOli mag. salita ang bantay ay nakarinig silo ng isang putok mula sa Jabas ng kombento. -Ano ang ibig sabibin ng putolc na , yaon? -naitanong ng heneral. -Ewan ko po, -malkling naisegot ng bantay. Nagmamadaling nanaog si Heneral Antonio Luna upang alamin kung ano ang nang· yayari sa Jabas llg kombent"Nguni't nang nasa huling baitang na siya ng hagdanan ay isang malatas na taga sa ula 2ng ibinigay sa kanya ng Jsang kawal na nagtatago sa ilalim ng hagdan. Pagkatapos ay pinaggabayang dinaluhong na siya ¡¡g mga magkakasabwa't at walang habas na inulos ng taga ang heneral. Walang na,gawa si Heneral Luna sa gayong kakilakilabot na kataksilan! Napatakbonf palabas .na lamang siya aa lansnngan, na sapo ng mga ka· may · ang noong dinadaluyan ng masaganang dugo at dibdib na tadtad din, ng sugat. -Mga traidor! ... Mga traidor!. . . -ang naisigaw ni Heneral Luna sa mga taksil na ·pumaslang sa kanya. Suball't ang paos na n.lyang tinig ay nalunod lamang se kalaWakan. Nang makita siyang pasuray-suray na nalu¡• mok sa lupa na tutop pa rln ang noo at pilit na binubunot &ng rebolber upan¡ maipa¡tan&s:ol an¡ sarili, ay pinaulanan siya ng mga punlong na.gsipaglagos sa kanyang katawan. ·Tuluyan nang nahandusay ang dakilang bene1 al ng ating hima¡sikan. Nang maküa ni Koronel ·p.110 .Romnn ang kaltilakilabot .na ·pangyayari .ay dagling Ju- . .mundag mula aa karomatang tinalululanan npang saklolohnn ang kanyang llenera!, nguni't nang makita ng mga taksil ay piuaulanan din ito ng punlo. Si Koronel Paco Roman ay pasuray·suray na na· patakbo sa silo!lg ng ·hahay ni Xapitan Benigno Solis, nglllli't -doon ay inutas slya ng ·mga salrsak at ulos ng isang, kawal na naJl'kukubli sa isaag malaking haligi at talagan:g siya ang inaabatan. Naos mga sandaling yaon ay naganap a.ng isang kataksilang w.alang pangalan. at sumusuko (Sundon" so pah.:. 19) MAGASIN NG llAAONG IKIHA1' ANUI NA gabi oa kamiog oatutulo¡: ~a muoting baryong l1oa og tribong Kulan,ggot 'ª J:al•bran:, sa Bundok Bitui.11 oang ·ipagtapat sa akin ni Berting an![ tungkol kay Sali"' ªY· Si Saliway ay aoak ng Minalu1hari ng tribo at siyang kun& baga sa isang maharli· taag lr.aharian ay prinsesa ng m1• Kulan.11ot. -Hindi ko malaman kun¡ bakit purNlo ako sa is:mc ba· haloa: Kulanegot, -por.mal na u bi pa ni Berting nane: ma· tawa ako sa ipinagtapat niya tuo1hl kay Saliway, - Nakita ko na ba ang Sa· liway na iyon? -tam¡mg ko luy Bertiog. Sumaya ang mukha ni Berting. -Papunta ako sa kani· lau1 kubo ngayoo. Gusto mo baog sumama? -aoiya. -Ipa· ldkilala kita,. Mabait siya. At lalacang maganda. -Ant itinatanone: ko sa lyo'y lrun¡ nakila ko na siya. -Hindi mo .5iya maaarioi:: maklta, e. Kunr ganltong ka· bilugan lamaot I DJ: buwan si· ya pinapayagang makalabas H kaoyanc sarili111 kubo. Tuwiaa: ganitong kabilugan ang buwan a, naliligo raw siya umano sa batis sa libis. - Jbig. mong sabibin, qi.iosan aa iung buwan lcung me· inakita síya al nilapitan aiya. Pinaligirao nw siya. Kasalu· lukuyan daw n11:igakapa1lgid :sa kanya an,g mga reyna ng r.<:ga Kulangi::ot 'nang marinig r.iya ang tili ng isang babae. Lumitaw na nalulunod ang babaing iyon. Madaling nakasak· lolo si Berting, a7on sa kan.ya at ang nasagip nga niya'y si Saliway. Ga)·on na lamang daw anc: katuwaan ol Harlnc: Baluc:ot MDS: malaman arir lahat. 81· bigyan da.w sana -si Berting og paranc:al tlg kaharian ne ¡a. bing iyon ng:uni't tumanggi siya. Alam na alam na raw niya ang gagawin ng mga Ku· lan~ot. Magsisiga sa hara· pan.nin al magsisisayaw daw ng rock n' rol! babang ipinagJ:ukumpasan 11 kanyang muk· ha an,g malululis na sibat. Nagdahilan daw siyang inaantok "'· May ilant buwan nang nakapamal.'.llafi si Bertinf sa baryo ng m,a Kulangcot. N•katuk· las siya roon DC ll'llna n1 •P~ lid at glnawa niya ito111 ba· r.apbubay. Kumita siya nang malaki sa paglulusone: sa hayan 111g saku-sakong apulld. At t•pang huwag siyang pagbawa· lan ng tribo ay iliDW'O lliya sa mga ilo ang pagkain nf apulid. NgayoQ ay babagi na ANG PAG-IBIG N .I SALIWAY 11101 - nabigla kong sambit. ng mga Kulanggot ang apulid. N'apailiip si Bertin1. Hindi Bunga nito·y oaging kaibifan a17a nakuagot. Natawa ako. Pa oga si Berting ni Haring -D'yan ka na al pupunta Dalugot. · , na ü:o sa kanila. May tipanan Naisip kong maiibig si Ber· lraml ng1yon. Plnangakuan ting ni Saliw•y at hindi mala· ako ni Haring Balugot, ang yong magka·asawa siya ng kanyaog ama, na maaari kong isang Kulangi::ot. Kaibigan i;i ma.liausap si Saliway, -ang Berting ni Haring Balu¡ot1 naitugoo ni Berting at nagma· Inanlok allo sa katatawa .nang madali siyang lumabas Di ku- gabiog }'ac m. Natulo1 ako111 bon¡ pansamantala namirti ti· nasa isip, na si Berling ay nut1.1lugan sa Kalabyang. ma¡;kakaaasawa ng isan; ba· NANG magbalik 1i Btrtlng balng bundok. ?!aog gabing yaoo ay tulo¡ oa SI BE.RTING an¡: unang naat:o. Ngunil bago ako nahim· ;;:;in¡:" naog sumunod na urna· bing ay napagdili·dili ko ang .:a. M.:isaya niya11& ibinalita 1inabi niya sa akin - ang mga a11~ pakikipagniig niy? kay bag•r·bagay- na may kaugna- S;;liway nang gabin." s;nur:: yan kay Saliway, ang mga Ku- dan. Ngm1i't may sulir;.ni!I langgot, at ang lahat. daw siya. ltinanong ko kung Ayon sa pagkakasahi ni Ber- ano iyon. llo,g, nakita niya si Saliway - Tila mahihirapan ako pa· nang minsang maligo siya ra mapaugot slya e, - may nace g1bi sa batis sa libis. Sa pagdaing niyang nasabi. pagkakatanda ko'y kabilugan - B<'kit? nga ang buwan noon. Kasama - Nagtapat nga ako. Tila ni Saliway. ang ilan sa mga nagustuhan naman ang: ,aii:ta· tsawa ni Haring Dalugot. tapat ko. Ngoni'I n~ng b1oi· Ang ~aJa raw ttl Berlin.g: ay bin¡j ko na ang kanyang u.got m&111a1it H kan1a ao¡ maa ay kumuha DI isang manckok ataWll ni , llar1~ Bal~ot. ~611· at Jsan¡ taptapan (ito'y bao na tit't·...,_ ~ ·raw llUC': · 117tq ~ .. lllP Kulanggot, at kulay apulid kapag luma na). P ina¡tabi niya ang mangkok at taptapan .. -'Tapas? - tenong ko uli. Nasa iaiP ko o.a ang ibig sabl· hin ni Saliway aa pagkuha ni· to ng mangkok al taptapan. .. ~~:~~ :o r;::.:~:ª~n: niga Kulan.ccot. Mtiy ibi¡ siyanf sabihin pero hindi sinabi, o hindi rnasabi. Basta ili· nuro !amane niya sa akln an.g manckok at ang taplapan n:ing itanong ko kunc bakit niya pioaglabi anc m:a iyon. -Alam ko na ;m g ibi: niyang sabihin, -nasabi ko. - At alam ko na rin ang dahilan kung bakit ayaw ka niyang sagutin. - Ano 'yon? Ano 'yon? - buong pananabik na usisa ni Berting. Niliglig pa niya ang magkabila kong balíkat. -E, pinagtulad ni Saliway ang taptapan at ani: man:kok. Maaar in,g an: ibig niyang sabihin ay alangan siya sa iyo kaya hiod.i nin matata.n¡cap ana iNua pac·ibif: - Na aq: llti¡: oiyang Abl· bla, e Allo mi imqimk at slya ang taptapan? Gano'.n ba? - Gano'n na nga. Napasuntok sa hangin si Berting at napapalatak. - 'Yon na nga ba ang sinasabi ko, e ... - aniya. -Naisip ko na rin kagabi 'yan, e. Pero wala akong mai~ip na katwiran para maipalíwana¡ kong hindi siya alangan sa 1kin . . . para mapaniwala k,o si,Yang tapat ang Jayuni~ ko. S.'.l hlmig ng padanahta ul Dcrlin¡ ay nahiwatic:an kon: i!iig niyans tulungan ko siya. Na. umisiP. ako ng magandang malwid para maniwaJa si Sahwny na hindi ito alangan sa kanya. Nag-isip ako. - Talaga bang gusto mo si Saliway? - .:ng nailanong ko muna sa kanya. - Sabagay, e ... t-:atawa pa' 'Puna ako bago ko nailu\oy ang aking sasabihin. -Sabagay, maaaring pagdat:ne: ng araw, kapa::: napani::asawa mo si Saliluy a~· migi.c:ng h<1ri ka rilo. i\laaaring íka\v ang pumalit kay Harinc Ilalu¡ot. Mar::imi rio nam1n , 1ya11g kabic. At rul&kaka· roa te pa 11&' ll.a.r.n. Pormal si Bertiu¡ Dllfll 1u· magot. Talagaa.g iniibig daw niya si saliway. Kahit blodi raw siya gawin,g hari DI mga KulanHot ay payaf siyang pakasal ka,Y Saliway. Al oiarami pa siyang sinabi. Maaari rallt' m sa Kalabyang na siya ma· nirahan. Hindi na siya ba.ba· lik sa hayan. Papayag na raw siyan~ matawag na Kulan¡got basta si Saliway ang naain& V.apalaran niya - Kung gano'n, -nasabl lr:o, '::an ang h bihin mo kay Sali· way. 'Yan 1111 magandao¡ da· hihn para mapaniwala mo i.iya. At magtapat ka na n konyang ama na umiibi¡ ta kay Saliway. Baka matulunpD ka ni Haring Balugnt. Natuwa si Berting. - Kailan? - Mamayang gabi. - Parang nahihiya na ako, e. Parang hindi na ako malr.ahaharap na muli kay Saliw1.7. Natawa ako. -Kung gusto mo'y .sasa· mahan Ji:ita.· nr pani·araw·araw 1U pa&kala SABADD 0000 llJ f1bi. Ana malawak na halamanan ng mga ).bkabuha~· ay puno n.g mea panauhin sapagka't may Js:rnc salusalong bandoc ne: mag;asawang Frcdy at Mila H kaoilang m¡¡:a kaibi¡¡an. Masa~ y11ng-m1saya ang lahat, mali· ban kay Mili na tila balisa sa hindi pagdating ni Serafin, ang kanyang dating kasintahang naging asawa ng kaibigan niyang si Lita. Nang buminto ang isang magarang awto sa may pin· tw.n ng hardin ay Iumapit afad si >.lila. Gayon na lamang ang kanyan,i: kasiyahan naog bumull.n ang pintuan n¡ kobe at lumunsad sina Serafin at Lita. -Bakit ngayon lamang ka· yo dumaling? -ani Mila kay Lila. -l\lllrami pa kasing kuskos· baluogos itong si Serafio, e, cayoog pupunta rin naman pa· la kami rito! -sagot ni Lita. Kumapit si Mila sa bisig ni Seralin, al silang tatlo'y pu· masok al nakihalo sa karamiban. Pamaramaya, si Serafio at si Mila ay nawala na laman¡ al sukat sa umpukan. Dahil Isa hramihan n,g panauhin, ang p11gkawala n¡ dalawa'y biodi napansin ni Fredy na asawa ni Mila. Nguni't kay Lita, na mayroon oang hinala sa pagtataksil sa kanya nina Serafín 11t Mila, ang gayon ay di nakatanan sa kaoyang paniogio. Naghanap si Lita sa ilalim ng mga punongkaboy at sa füa pang kubling pook ng hardin, nguni't iba't ibang pareha ang kanyang natatag· puang nag·uulayaw sa kadiliman ng gabi. Walang a11u· a~. biglang kumaba ang diJ>. dlb ni Lita nang makarinig siya ng nag·uuup sa kabila og isang malacone: balaman sa isan:: panig n¡ ha:rdio. -Salamal, darling, at nae· paunlak ka sa paanyaya ko. - anang tinig babae. -Ako'y hindi na makatiis sa kalagayan nating ito. Gus· lo ko'y m1gsama na layo at tuparin mo naman ang panca· ko mo sa 111.in. -Huwag kang maingay at baka may makarinig sa atin, -paanas na sagot ng lalaki. HalH matpulok an¡ kalo~ ban ni Lita pagka't an¡ mea tinig na kanyane: narínlr: ay klna Scraíin at Mila. Nang malicil ang usapan ay daban· dahang hinawi niya ang dahoo ng halamanc tumalabing sa dalawa. Nagtiim ang kanyang m.ga bagan~ nang makitang haglla)'akap nang mahigpit sina Serafin at Mila at magka· lapal ang mga labi. Humarap 11i)"ang bigla sa dalawa at ga. lit na nagwika: -Huling-huli ko ka yo ... ! Mga taksm Mga walanghiya! Bi.!lang napatayo si Serafin. -Alam mo, Lita. . natalisod si Mila nan¡ naglalakad bmi rito. At UD¡ )'WDu.kO 11 ANG IBINAONG REBOLBER ni JOSE C. GARCIA Walang Anu~ano'y Nagulantang Ang Nagsisikain Pagka't lsang Malakas Na Putok Ng Baril Ang Umalingawngaw Sa Halamanan • .• ako upang alalayan siya ay nalumba ako .. . kaya napayakap tuloy ako sa kanva! -Tama na 'yang pagbobodabil oinyo! Huling·huli li:o \a.yQU( oa,~hallkaD bulia:t pa kanina! Pali yang pisn¡i mo'y hayan punun1-puuo ng lipstik! Nakatungo Jaman¡ si Mila at hindi maka.kibo. Si Setafh:i ui¡ nakiUMp • una UP*118 tumahlmik. Palibhua'y nakapagtimpi rin si Lita al ayaw lumikha ng ish ndalo 11.un¡ kaya hindi na nag·in¡ay. Nang ma¡ balik ang t.atlo "' umpU· bnr kiHtOtOO&&!l alDl P'rt41 •'Y wal•DJ nakapuna H nana· yarl. -May sama ka ba 01 loob sa 'kin, Serafio, ngayoog m•Y· bahay ko na aag naelnf katl· pan mo? - anl Fredy a- tu· mutun1111 noon n¡ ~lall.. -lniinsulto mo ba ako? - tugon ni Serifio, sabay ak· man¡ dadaluhungin si Fredy. -Huwag, Serafín! saD&ll• ni Lita sa asawa at pioi,gil1n ito sa kamay. -Si Fredy ay lasing at hindi mo dapat pa· tulan! Bacama't lasing na nga, pa· rana naisip ni Fredy 101 .. n. yanc pa¡kakamali, klya hwn.ln11 ng paumanhin sa kaibi1ao upang hindi mapau.sln n¡ mra panauhlo ang oaogyari. Palibhasa'y malawak dio naman ang pa¡·lisip ni Serafin kung kaya oakipa¡k:imay slya kty Fredy. Sa aoya1a ng hull ay nag-inuman ang dalawa al nawala sa karamihan. Oras ng kainan. Masasaya ang lahat habang nagsasalusalo sa harap ng mga mes1ng puno ng masasarap na P•&· ka in. Walang anu .. no•y nabuJa. haw an¡ nagslsikain DllllJ isan¡ putok ng b.ari¡ an¡ big'.lanc: umaliDf8W ·ngaw. Palll> hasa'y madilim aa plnanualingan nt putok kung kay• hin· di matlyak ne m¡a panaubin tung sino ang binaril at kung: sino ang bumaril. Pagkaraan pa ng ilang sandali ay nakarinlg ang Jab1t ng tili ng isang babae. An¡ mga !alall.i'y naisisaklolo, •t nJ.kita na lamani: na si Fred1 ay patay na at ip.iyakan ng asawang si Mita. Hindi nagluwat, si Tin1eot.e Ramos og pulisya ay dumatin1 at na¡siya11t. -Isa hong: talakl a t n.üi· ta kon¡ bumaril sa ali.in¡ a.u· wa. n¡uni't hindi ko namuk· baan kunr sino packa't madi· llm! -ang sabi ni Mil;r tay Tinyente Ramos. Ang buonc hatamanan •J' 1lnuyod, ngnni't •111 batU na pumatay kay Fredy •J hindi natagpuan. Ang lahat ng m¡a panauhin ay kusan¡ napakap. Jr:ap subali't hindi rin nallUa aog baril. At samantalanf al· nusuri n¡ dolrtor ng pufüya ang bangkay, ilan anf nagblg:ay ng kanilang kuru-turo ga imbestigador. -Mabait ho si Fredy, Tln· ~ea~t~~~:~b~!~:;n~l~ll~~ MarahiJ ay napagkamalau laman¡ ho siya ng luiminal! Nang si· Serafin ang tina· oong, wala siyang nasabi lUD· di isang tapat na kaibigan niya si Fredy. Maagang·maaga pa, llinabu· kasan, ay sinaliksik na mabuti nina Tinyente Ramos an¡ buong bakuran ng rnga MaJtabuhay. Nguni't gaya rin ng 11bing sinundan, anr baril na ipinamatay kay Fredy ay biodl natagpuan. Ktnahapuaan ay nabatld á.n¡ ll::hWabua:A ~ asto~•. N bangkaJ. Ang nasawl ay napatay n,¡ han¡ punlon¡ Jlli' Ja¡oa ea likod bang¡an¡ 18 puso, at !to ay pibaput.ok 18 ~sang awtomatikong pistola, kalibre 45, nguni't hindi re· bistrado sa pamahalaan. Pagkalipas pa ng dalawang araw, ang bangkay ni Fredy ay inilibing. Kinabapunan nan¡ araw na yaon, si Lita ay nagsadya kina MUa. -Bakit hindi mo ipinagtapat kay Tinyente Ramos na inaway ng asawa ko ang a&awo mo bago nangyari ang k:rimen? -sabi ni Lita kay Mila. -Dahil sa ayaw kon¡ masangkot sa usapin ang asawa ntol -Kung gayon, ang ibig mong sabibin ay walang kinalaman si Serafin sa krimen? -Ewan to! Pagkaraan ng ilan pang san· dali ay umalis si Litang gulung.gulo ang isipan. Ang tu· tob ng loob niya ay si Sera· fin ang pumatay kay Fredy pagka't di na lihim sa kan· ya na tala,gang nagbabanta ang kanyan¡ asawa na makaganti sa pinatay. Nguni't tila malabo ang m¡a pangyayari. Tatlong buwan pa ang lumi· pu aa walang nakikitang linaw si Tinyente Ramos sa DI· ganap na krimen. Minsan sa isang linggo, nagsasadya siya aa PC Firearms lndentificatlon Section upang alamin doon kung natagpuan na ang baril na pumatay kay Fredy, agu. ni't wala siyang natatanggap na magandang balita. din a1 napaliligiran u¡ malau Dfl padar at may nu•ba· baqil aa uoac Dl8blllbulLl.1 ¡abi at araw. Si Serafin a1 iplnaklon Di Tinycnte Ramos sa dalawa niyang tiktik al, sil a ni Mita &y nagsadya sa bakuran ng mga Makabuhay. Sa isang pook na di malayo 1a pinan¡yarlban n¡ krimen a1 nahukay 111 mga tauban n1 Ttnyent• Ramot an¡ lsang baloa bagung·ba¡on¡ awtomatikona: plitola, kalibre 4!1. Main¡at na sinuri ng tinyente ang ni· kiladong baril bago ibinitin sa iung p1si upang huwag mabura ang nakadikit na ba· kas D.11: daliri. -Iyan ho, Tinyente, ang baril na ginamit ni Serafin na ibinaon niya pagkatapos niyang patayin ang Mister .. ko, -sabi ni Mila nang ipakita sa kanya ang sandata. -Bakit ninyo natlyak? Na· saan kayo nang mangyari anJ{ krimen? -tanong ni Tinyente. -Nariyan bo ako sa likod ng malaking punong iyan, - tugon ni Mila na itinuro ang 'Ja, an¡ balo'y pinaw!san at wa naliaa: ballu.. Nana: al !erafta ay hindi na makatil1, cllapltan anr Unyante at 011· tanong. -Ano ba ang ibig sabihln nito at ako'y pinipigil ninyo .rito? -Sa iyo ba ito? -tugong patanong din ng tinyente, 9ahtly pakita lr:ay Seratin n¡ nlklladona pbtola. -Hindlt Ang barll ko ay 1 san f rebolber, kumando "type", kalibre 38, rehistrado sa pamabalaan. Bakit, Tinyente? Sa ballp na tumugon ay tiniti¡ang muli ng tinyente si MIla. Nang patuloy pa rin ang hindi pag-imik ni Mila et mapansin ng tinyente ito'y nangangatog at namumutla, ay saka nilapitan. --Sa ngalan ng batas, ilcaw ay pinipigil ko, Mila Makabuhay, sa salang pagpatay sa iyong asawal Napadilat sina Lita at Serafin. Hindi sila makapaniwalang si Mila .ang kriminal na pina,ghahanap ng pulisya. SaRamos ang kanyan¡ pa1papa· liwa¡ sapa¡ka't tun¡o aq ulon¡ lnamin na n1 M.i1a •Di pagkaka91la na atas umano n¡ matinding pagibig niya kay s~rafin. Pinatay niya ang kan· yang asawa sa paniwalang hlhiwalayan ng lalaking mina· mahal niya ang tunay nitong asawa gaya ng pangako sa kanya. Nguni't sa balip na mag· kagayon ay panay na sama lamang ng loob an¡ naidulot aa kanya. At nang gabing hindJ sumipot si Sarafin sa kani• lang tipanang-pook ay napuna na siya at binuo niya sa sarili na paghigantihan · si Serafin. Kaya pagkatapos niyang ibaon 11ng baril na kanyang ginamit l'a pagpatay sa kanyang asawa ay nagsadya siya sa pulisya upang ipagsumbong si Serafin. Hindi niya nalalaman na sa ginawa niyang iyon ay mabubunyag ang tutoo at siya ang mapapahamak. -Harinawang m~gsilbing ara! ang pangyayaring ito sa mga babai't lalaking hindi kontento sa iisang asawa at natututo pang umutang ng buhay matupad lamang ang hangaPAGKAKATAON PARA SA INYO ... ! Ang Magasin n* BAGONG BUHAY ay nag-aanyaya sa mga kabataan, nagsis1pag-aral o hindi man. na magpadala ng kanilang·maükling ~kda (maaaring kui,yento,.sanaysay, artikulo o iba pang lathalain) at ll~lathala namin ka1lanpama't maaari. lto'y ibinunsod namin upang b1gyan ng pagkakataon ang mga kabataan na makapagpalathala ng "mga bu1:aga ng kanilang panitik." Ang bawa't ipadadalang akda ay huwag kukulangin sa isa at huw.a~ namung hihigit sa dalawang karaniwang papel.makinilya at makmllyado sa dalawang patlang. Maaari ring sulat·kamay, kailangan nga lamang na maging maliwanag ang pagkakasulat. llagda lamang ang inyong buong pangalan, at isulat ang edad, tirahan o paaralan. Ang bawa't malathalang akda ay pagkakalooban ng P5.00 pabuya. Samantalahin ang pagkakataong ito. Maaaring ito na ang maging tuntungan sa paeiging kuwentista ng sinumang karapat·dapat tangha· ling kuwentista o manunulat. Ipadala ane inyong akda sa: Pitak ng Kabataan, Magasin ng Bagong Buha11, Gusaling Times, Florentino Torres, Ma¡mila. r:.agamit na lr.asangll:apan 18 ka1amaanl ADI nagln¡ ¡ugat ni Heneral Antonio Luna sa mga taga't ulos at sa mga tama ng pung\o ay apatnapu't pito. Ang langkay ng mga nasawi ay ibinalot lamang sa isang lumang banig at ibinurol sa loOb ng simbaban na hindi kalayuan sa plnangyarihan ng krimen. Matapos malburol, ang ginawa ni Koronel Sityar ng Estado Mayor ng Hukbong Pi!ipino ay agad nagpahatidkawad kay Presidente Emilio Aguinaldo na nagsasaad ng ganito: Nangapatay si Hanerel Antonio Luna at ang kanyang Ayudanteng si Koronel Paco Roman. Ano ang gagawln ko1' Hindi 11agtagal at si Koronel Sityar ay tumanggap ng kasagutan_ mula kay Presidente Aguinaldo na noon ay nasa San Isidro. Ayon sa pahatidkawad ng Presidente ay kai· Jangang ipalibing agad ang mga bangkay at ipagkaloob 1 dito ang karampatang parangal alang·alang sa mataas na katungkulang hinabawakan sa bukbo. Kinabukasan, sa ganap na ika·9:00 ng umaga ay ginanao an¡ paglilibing sa dalawanl( nasawi. Ang- mga bangkay· ug dalawa ay ibinalot sa watawat ng bimagsikan, na sa maraming pakikipaglaban nila sa kaaway ay buong giting nlJang ipinagtanggol. Sa maha· bang hanay ng mga nakipaglibing ay kabilang ang maraming kawal, mga taong-bayan, isang banda ng musiko at si Padre Gregorio Aglipay, na siyang paring katoliko ng hukbo. Ang mga bangkay ay ini· Iagak sa dalawang ma¡kata· bing bukay. Ang nagsilbing krus sa dalawang bangkay ay isang punong duhat na nakata· nim sa may ulunan ng dala· wang bukay. Isang gabi, sa loob ng isang lrilalang "night /club" aa Dewey, ay makikitang n¡itn,¡it na ngitngit si Mila aa pagbihintay sa pagdating ni Serafin. Nang may dalawang oras na ¡iyang nagbihintay at si Serafin ay hlndi pa aumi· s!pot, an¡: balak niyang mag&adya sa pulisya ay kanyan1 llnupad. Si Tinyente Ramos ay wala noon sa kanyan¡ tan¡¡gapan kaya't nag?iwan an¡ balo ng isang kalatas na aiya'y babalik kinabukasan upang magbigay ng linaw sa hindi pa nalulutas na pagka· matay ni Alfredo Makabuhay. -Kitang·kita ko ho. Tinyente, na ibinaon ni Serafin Ro!ales ang baril na kanyang ginamit sa pq:patay sa Milter ko nang gabing mangyari ang krimen! -ang wika ni Mila nang magbalik .siya sa upisina ni Tinyente Ramos kinabub· san. tinukoy na puno. Nasa istasyon na ¡iJ¡a Serafin at Lita nang aina Ti11yente Ramos ay dumatin¡ na ka· sama si Mila. Tatawa·taWa pa an¡- balo ¡a mag-uawa nan¡ ma¡daan aa harapan ni dalamantala'y napabulalas ng iyak &i Mila, at nang ma"i.igil ay ay saka nagpaliwanag si Tinyente Ramos. -Napatunayan ng aming rlng magkaroon ng dalawang asawa! -wika ni Tinyente Ramo9, na bagama't kina Mila at Seratin tumingin ay sa labat naman iniuukol. Sa wakas ay naigupo rin ng mga taksil ang lakas ni HeneraI Antonio Luna at ng kan· yang matapan gat magiting na ayudante. Nguni't ang gayon ay Jalo lamang ikinadakila ni· 16 sa puso at damdamin ng ating hayan na minaba! nila nt ipinagtanggol. Natiyak agad ni Tinyente Ramos na may "kaugnayan" si Mila kay Sera!in kung kaya plnalampas muna nito an¡ taUong buwan bago nagtapat. -E, bakit ngayon laman,¡ ninyo ipina¡tapat ang m¡a bagay na iyan, Misis? Bab nahukay na sa plnagb.aunaa ang barill -Hindi pa, Tinyente. -tu· ,gon nf Mila. -Ang aking barHUNYO 2. 1957 -Ano'ng iblg sabihin 11ito? -tanong ni Serafin kay Mila nan¡ sila'y ilang aandalin1 maiwan ni Lita sa tanggapan 111 Tinyente Ramos. -Malalaman mo rin pagdating ni Tin1ente Ramos mula .s:a kanilang laboratoryol - ss¡ot ni Mila. "'t hindi nga nagtagal, an¡ plnakahihintay na sandali ay dumatin¡. Subali't nan1 tltl· gan ni Tlnyente Ramos !l. Kl· Ballistlu Expert na ang barll 11a nabuka1 namln kanina sa bardin ng mga Makabuhay ay siyang baril na umutas kay Fredy Makabuhay. Sa manggo ng baril ay natagpuan namin ang mg_a bakas ng daliri ni Giaan¡ Makabuhay. Ayon sa pagsusuri sa laboratoryo namin, kung tutoong nakabaon an¡ barll nang mahiglt na tatlon1 buwan, ang m¡a bakas ng dallring naiwan 9a allnmang parte n¡ baril ay tiyak na mabubura pagka't kakalnin ng lr:alawang. N¡unl't . Hlndi na natapoa ni Tillyente -•O•Ang Pataksil , .. (Buhat sa pOh. 18) hanggang langit. Ang dalawang taong sa gitna ng mga lalong mabangis na pakikipaghamok ay hindi nakakikilala 11g panganib alang-alang sa kanllang hayan, ay nangaputi ang buhay hindi sa kamay ng mga kaaway kundi ng kanl· la na ring mga kabalat - mga Pilipinong taksll at duwag na an¡ mga aarW ay tpl· Sa pagsapit ng araw ng ka· matayan ni Heneral Antonio Luna, nararapat lamang na gunitain natin siya upang maipakilalang tayo'y hindi nakalilimot sa kanya at BI kanyang mga kabayanihang namunga ng kalayaang tina· t&.masa ngayon ng mga Pili· pino! (X) 19 Kayo At ••• (Buhal N pah. 9) ANG PAGLAKI NG MGA EATANG KULANG SA BUWAN Kung ano ang laki ng bata ay siyang laki naman ng pagkakataon niyang mabuhay. Ang mg_a sánggol na may 2 libra lamang ang gaan ay namamatay. An,g pag-aalaga sa mga sanggol na kulang sa panahon ay punung-pµno ng kahirapan at gugol. Pagtitiyaga, ingat, at wastong isip ang mahalaga. Nguni't lalong mahalaga ang iwasan ang ganitong pangyayari. Kaya't maaga pa ay magpaalaga na habang nagdadalantao, ang ipinapayo Sa mga magiging ina. -·o·Pakikipanayam Wuhat sa pah. 12) S. Kung ako ang masusu.. nod, at kung magagawa ko. aalisan ko ng mga wika ang isipan ng mga Pilipino. Pagkatapos, isa-isa kong tataiiiman ag abakada (A, B, K, DJ. Marahil, pag nagsisimula na si· lang matuto, sasabihin nilang: "Maindayog pala ang wikang Pilipino! Kailangang pag·aralan ko ito nang husto!" T. Malalim po ya ta ang ibig ninyong ipakahu· Jugan diyan, a? S. Hindi. Karaniwan lamang. Sa maiklinq pangunqusap, dapat n.ating harapi~ nang puspusan ang pa9naraunlad sa ating wika. -•0•Mga Pagkain ... (Buhat sa pah. 8) lsama ang % na tasang asu· ral hanggang sa magkaroon 11g ·mga kurba o mga alun-alon. :balin sa dalawang sisidlan 1.1ng mga sangkap na pinagha· halu-halo. Jbudbod ang tinadtad na almond, asukal t at clnnamon. Ihurno sa pugong may kstam· tamang init (mga 3500F) nang mga 30 minuto. l'alamigin. Lagyan ng "cream filling" o ng krema ang unang sisidlan bago ipatong ang isa pa. Tulad ng nasa larawan ang maglging' anyo. Para sa walon.11 katao. CREAM FRLING Mga sangkep: 1 h tanng asukaJ 3 kutsarang gawgaw (cornstarch) % kutsarane: asin 2 pula ng ltlog 20 2 kutsarang m11ntik.Uya 2 tasang gatas na sinamahan ng mainit na tubi.i: {acalded milk) l kutsarang vanllla Paraan ng pagluluto: Pagsama·sarnahin ang · asukal, ¡;:iwgaw, asin at pula ng itlog sa ibabaw ng "double boiler" o magkasusonc pakuluan. 1 agyan ng mantikilya al ka· t:imtamang gatas hanggang niaging parang kola at haluin nang mad~las. t:nti-unting isamn ang natitira pang gatas at pakuluin sa ibabaw ng kumukulong tubig. Haluing malimit hanggang sa tumaas :ing nakasalang. Palamigin at !sama ang vtnilla. Haluing mabutl. ldagdag ang kalahating tasang 11lmond kung ibig. Mga Payo ... {Buhat sa pah. 7) Jitaan ka ng iyong kapwa? 7. Pumapayag ka bang pagsamanlalahan ka sa kabila ng iyong pagmama· gandang-loob at mabuting pagpapalagay sa kanila? 8. Sa lahat ba ng sandali ay nakikimi kang ipaglaban ang iyong na1s, panull:aIa o tatwirru1 ta lluag. taon¡ lubhang nakiklpa¡. talo at uakltipaglaban sa iyo? 9. Sa ano mang gawain, nasusumpungan mo na lamang ba na ikaw ang gumagawa ug mga tung· kulin o ¡awaing inaaya· wan ng balana? 10. Nagiging napakaaha ba at napakalungkot ang iyong bubay dahll sa ikaw ay napahlnubod na sumang-ayon at pailalim sa nais ng iba? Ang pito o bigit na sagot na pasang-ayon sa mga kata· nungang nabangglt ay maliwa· 11ag na nagpapabiwatig ng pi.ngangailangan mo ng paki· kibaka sa mga lakas na pan· Joob o panlabas na bumabadJang sa iyong pagiging malu· sog, maligaya at matagumpay .. Ang sagot na pasang-ayong mola sa tallo hanggang anim D!' nagbubunyag ng ilang masamang kalagayan na nanga· ngailangan ng mabigpit na pa· kikipaglaban. Nangangahuh1gan ng pambihirang giting, kalayaan at matibay na ugali o "character" kung ang iy'ong sagot na pa· sang-ayon ay mababa pa sa tatlo. -M.M. -- , -··~ -··'-1 ~ - , ISANG ARAW ay nagsimba. si Mang Huwan sa Kiyapo. Sa· kanyang pagdaraan sa may pintuan ng simbahan ay nakatawag ng kanyang pansin ang isang pulubing nililimusan nang halos lahat ng nagdaraan. -Nanang. _ . Tatanl'!: maawa't mahabag s:a sinamang·p<ti<1d- .. -aug pauht·ullt pang dr narasal ug pulubi habang nakalahad ang mga palad. Isang babae ang nakita ni Mang Huwan na nagb1g<1y ng isan.i:; smgkong papel sa pulubi. l\l<tng ma~ma myang naramdaman ng pulubi ang pag1caKalagay ng singko sa mga palad myon ay hum1mo sa pagdarasal. l\-1atapos tingnan pa nang ilang saglit ang pulubi ay nagpatuloy na si 1\-tang Huwan nang paglabas sa patyo ng simbahan. Sub_ali't nang mapatapat siya sa pulubi ay hindi man lamang niya nilingon iyon pagka't walang laman ang kanyang bulsa kundi isang diyes 'na papel na hustong pamasahe lamang niya para makauwi. Noon niya muling narinig ang pagsasalita ng pulubi: -1-'agpalain nawa kayo ng Maykapal at nawa'y sumainyo .ang kariwasaan habang kayo'y nabubuhay! Napalmgon si Mang Huwan. Nakita niyang wala naman siyang kasunod. Natiyak ni Mang Huwan na sa kanya iniukol ng pulubi ang dalanging: 'pagpalain nawa ka yo ng Maykapal'. Nag-isip siya kung bakit ang naglimos na babae ay hindi pinag~ukulan ng pulubi nang gayong dalangin. -g.r.f. ~0-- Dalawang , .. (Buhat sa pah, l~) tatapos ang itinagal ng isang nag-aaral sa paaralang pagtatapusan. Kaya sa halip na tumanggap ng diplomang may pinakamataas na karangalan, ang tinanggap la· mang niya'y diplomana: may karangalan. Nang minsang magkaroon ng parangal kay Balagtas ang Kapisanan ng lnang Wika ng Arellano High School, na si Pabling ang panauhing pan· dangal at si Bb. Paz Nicaslo ang magpapakilala sa kanya, ay naitanong ng magiging tagapagpakilaJa kung ano ang sasablhin nito ukol sa kanya. Hindi tumugon si Pabling kundi sumulat, at ang sumusunod ang isang bahagi ng maikling talambu· hay na ibinigay niya kay Bb. Nicasio: 1 Si G. Pablo N. Bautista ay isinilang at lumaki sa Ca· biao, Nueva Ecija, at sa Ca· biao High School niya nata· pos ang kanyang hlgh school. Lumuwas ng M:aynila at nagtapos ng BSE at AB sa UST na kinuhl!. niya sa loob ng limang taon sapagka't sa ga· bi lamang siya nag-aaral. Sa· mt1ntalang' nag-aaral ay naglq patnugot ng pitak ng Wikang Pambansa ng Th• Varslt1rlan sa loob ng tatlong taon. Nakuhang komentarista ng PIC noong nasa ikala· wang taon ng pag-aaral. Naging pangulo ng USBONG, pangalawang pllngulo ng KA· DIPAN, mga kapisanan ng mga manunulat sa Tagalog, at tagapagsalln ng wika sa US Embassy. Nalipat sa LI· wayw1y at isa sa mga nasa pamatnugutan tl'J nabanggit na magasin. Bilang kuwenlista, siya ang nagkamit ng unang gantimpa· lang lsang libon¡ piso sa taunang timpalak ng Palanca noong 1952, SI kanyang kuwentong "Kahiwagaan". Bilang makata ay napiling Ma· kata ng Taon ng Liw1yway. Kasama ang kanyang kuwen· tong "Kapirason¡ Tinapay" sa aklat na Panitikan sa Mataas na Paai:alan. Kasama ang kanyang tulang "Ang Buwan at ;)ko" sa Parnasong Tagalog, Jsang kalipunan ng mga tula na pinamatnugutan ni Alejan· dro G. Abadilla. Ang Dahong Tagalog ng Th• V1rsit1rian, na siyang ikalawang babasahing pampaaralang plnamatnugutan ni Bau· lista ang una'y ang dahong lagalog ng Th• Granary ng Cabanatuan High School) ay hindi rln nagkulang ng pag· lalathala ng ukol sa kanya. Isang bahagi ng inilatbala sa nasabing babasahin ang sumusunod: Hinirang na patnugot ng pitak ng tagalog noong h.ong 1951 ni Propesor Jose Villa Panganiban. Una siyang nagpamaJas n1 kakayahan sa pagtUlulat sa p11.nahon ng UD· yana pag-aaral. Noon siya uag. karoit ng gantlmpaJaog Palanca na nagbi¡ay ng malakln.g karangalan sa unibersldad ea kabuuan. Ang kuwentong tinutukoy na nagkamit ng gantimpalang Palanca at naging putong ng karangalan ng sumulat at ng Unibersidad ng Santo Tomas sa kabuuan ay ang K11hlw• ªªª"· Ukol Sa "Kahlwa91an" May t'anging dahilan si PND kung bakit hindi agad lllya sinulat ang kuwenton¡ na· banggit bagama't malaon nang buo sa kanyang isip ang banghay nlyon. Hinintay pa lllyang maglng malinaw na malinaw sa kanyang pakiramdam at pang-unawa ang panglaw at sungit ng kapaligirang siyang tutulong sa pagbibigay-buhay ~a kahiwagaan ng kanyang p:iksa. Kaya nang magsungit ang panahon isang gabing naglisa siya sa isang silid sa Ma· lakanyang {naglilingtod na si· ya noon sa PIC) ay hindi siya nagkulang sa pagsamantala sa gayong pagkakataon. Ang hi· mig na iyon ang malinaw na lnilarawan ng mga unang ha· (Sii.Man sa pah, 31) Mqa Sulat ... (Bu/1at sa pah. 2) Dito po sa amin ay Iagl k!lming bumibili ng Ba· gong Buhay. Nasisi.yahan po kaming magbasa ng in. yong pahayagan, lalunglalo na kung Linggo. Gustung.gusto po naming ba· iiahin ang inyong magasin, at nabasa ko po yaong lathala ninyo tungkol kay Gloria Romero. Binabatl namin kayo! Maaari po bang maglathala naman kayo ng artikulo tungkol kay Melita de Leon? Nais ko pong makabasa ng mga bagay-bagay tungkol sa mga nanliligaw sa kanya. Sa lahat po ng paborito kong artista ay si Melita lamang ang kulang sa pu· blisidad, Jalo na sa ibang magasin. Hindi ko nga malaman kung bakit. Inaasahan po namlng mga tagahanga ni Mellta de Leon ang maraml niyang larawan at artikulo sa inyong . magasin. - Cherry Dimalanta, "Melita de Leon Fans Club", Calooc11n, Riza~. lbig ho namlnr manlwalang dahll 1ang sa hlnlhlllng nlnyo kaya medyo hlnagi11an n1man ninyo kaml ng keuntlng pa. purl, hindi ho kaya? E, ano't ano man •Y 11lam1t sa lnro, Allng Cherry. At slslk1pln ho namlng mallath1la ang gusto ninyon11 mabasa tungkol u hlnah1n91an nlnyona bltuln. -ED. MAGASIN NG BAGONG llUHAY ftJ\AT......sJ>.l- '-JA St~l-OT ).!G' fA~T SI PID'4'9 {J\11) ••. N1AL-LIWA"f SfYA"'G t.JAPA.-rlG'.AGA.\- SA pAG>CA~TAYO. ·· NG\JNl'T JJA"'G NIA tSIP NA ,,NIA~NG tJ•L.-Ai.-AP1rAN IJA .S1YA "'' .,.~.,..-AY ¡..¡tAao..1.-r NiYAJJG ¡~tJA&A ,....JG 5 0f'JOUG """"'SP..T'TA ,s..r: IJ.AG¡c.¡jtJWANG iJ>.GL-"J,..ABA. "'"'·HA· 8ANG ,v..o..M1GP1-r rJA P1G<l- sP.. 1s,o....JG '"'AMA.Y ~ 0.-.1.A~ PAL..l..!-PAl-0·· ~L-1K ~1 /\MIN-- P•YO.S ~··· HI~ f21tJMAA,A..Jl.l/'W~ ~"1'AU-'íA0 s,>.. P'.AS0···,,'7>-lt<. NAM"G· i.c;.o..~s,.t.J..U{3CNG. l<..*..Ml to'""-li:S ~L.U: A'"'°.· ,.,.,.,..IC. """' /AMt.:AkA4.&l'rf' ~~¡:,:':' ~ ~-:-~,.::;¡i!l!'i~ :S.A. ........ ,.,¡y"'~' 21 WNDRAKE ang SALAMANGKERO mnaLEE FALKª!'PHIL 17AYIS 22 S~PVNG Mll.-YO~ .8Ae,A.&:, NA PAWANG NA.r..l.A.L-0 SA "'(IMPAJ...,AK- k;AGANDAHAIJ SA l<At.Jf.,.l<Af\JIL..ANG PI.A· N5rr"A / A""G PVAA.APASOK SA M.Akil>JANG T""GAHAÍO\.- 5iA. MASNA, Prf\JAKA. • M.AJ..AKING PLAJ.JE!íA ·' s.A. t..CoS, l-ISV-t..t.80f,JG MA.HIWAGANG 6lf"..\.AG--f3AWA•T 1.SA'YNAGíATN-A NG KAGANf/ArtAN .' MAGASIN NG 8AGONG IUHAY HUNYO 2, 1957 D 11::! s;,,.,..,.u" .... B!l:::z:'!'· Mi\NR' 6"1.~ llAHNIAPNQ ~ SANO 9o4 MltYNIL.A· NA.TANG&N' ASAP' S/VA 11/t..ANii: .::l.ERlo'PTY1'1!rr •A 19,WS J<ATA!d· ~Ne 10MIJVJ"" • fiM'ICN~ ~Nltl7tt"" l'MN9 ..... ~W.4.J<.fNAB//IGlt.• 51,N, ~ · O"TSC ~· T NA5f1.. tll"TSINA SI AJlMA>l{;JIO ••• ~ ... PATROClllt\ R.lo\ARCEUMO Guhi.l nt ElliAlf' e,QUIYIAS u "Naramd4mon kong parana nangatog a11g oiring maa tuhod. At bogo oko Mkopagiacdito, aw •• / ' T 1118f na Pangyayarf •• lyang Kayahangan • •• MASAMA raw ang taong mayabang. Ang ak,ing ama'l ina ay kabilang sa mga nagsasabi niyan. Subali'I sa ganang akin, kung ang pagmamayabang ay 11akapagbibigayi-kasiyahan sa isang tao al hindi naman nakapipinsala sa ka· puwa, ay hindi masama. Matagal na tinaglay ko :rng ganyang panin.iwala. Nito na Jamang kung kailan nagba"go ang aking paniniwala, nang ako na rin ang mapinsala at mapasa26 PaKtatapal ng iwng Tin-idyer kG,Y Benito R. Cadl:t 1l1fl - dahil sa aking ka· yabangan. Kaya ngayon, upaban man ako ng gaano man kalaking halaga, hin - di na ako magyayabang sa sinuman . . . kailan man! Kung bakit biglang-bigJa akong nagbago, naito't aking isasalaysay ... Gaya nga ng nabanggit ko, likas sa akin ang pagiging mayabang. Walang usapan, umpukan o ano mang pagkakiltaong h.indi ako nagmayabang sa ak'ing: kapuwa.,; Jalona sa hanp u.e: mga dalaga. Talagang W alang uuna sa· akin sa kayabangan. - Baka hhldi ninyo alam ... ako ang "valedictol,i.an" sa amin noong magtapos ako ng interme. diate ! Ako rin ang ·•valedictorian" sa aming "high ~~h~~·:·! no~agn=ko~ali~t kong pagmamayabang sa kakilala kong mga dalaga. Naninlwala n:iman sila. Nguni't ang tutoo, muntik na akong hindi makatapos. ng intermedya kung hindi "nahilot" ng aking ama ang ilang titser ko. Palad nang nakatapos ako ng "grade seven". Al anobang "valedictorian" sa "high school"? . Ang tu· too'y hindi ako nakatun· tong ng mataas na paaraIan, sapagka't pinatigil na é'ko ng aking ama. Sayang bmang daw ang gagastu~ sin sa akin, lalo't na"ghi· hlrap kamí sa buhay. Minsan naman, lpinag.nayattang to sa Uang tal· bigan n~ kinukuha. atoog artista sa· pelik.ula. -Binibigyan ako ng SU· weldong kinyentos pe.sos isang buwan, bukod pa ang bayad sa akin sa bawa't pelikulang lalabasan ko! -ang sabi ko pa. - Ayoko Iang. Bakit, ito bang mukha kong ito e x~;;~~:n:~i~":~~ . 1.ª~f v.•ede nila akong makuha! Ewan kung napapaniwaJa ko ang aking mga MAGASIN NG BAGONG BUHAY "pinagpahanginan". Ng~ r.i't sa palagay ko, "sum1kat" ako sa pagkakataong yaon dahil sa aking pagmamayabang. . At dahil din sa Jag1 ~ong pagmamayabang na .1yan, nagkaroon ako ng 1sang "pen pal" na siyang nagpabago ng paglt"a)dlala ko sa buhay. Minsa'y nabasa ko sa ~~~ n:1a~as~~e:n:ª~~ng~ lan ng isang umano'y magandang dalaga_n~ naghahanap ng ka1b1gan sa panulat. Sinulatal!- ko _a~g dalagang iyon, s1 Let1~1a, at ipinakilala ko ang aking ~arili sa isang kapanap~na bik na paglalarawan. Smabi J¡o sa aking sulat sa kanya na ako'y anak ng isang. asendero sa Bulakan; na nag-aaral ako sa isang unibersidad; na maganda akong lalaki at maraming "nalolokong babae" sa ajtin ( ku·ng sabagay ay talaga namang may-kagandahan din akong lalaki, gaya DJ:l: sabi sa akin ng akmg ina}; na nais ko siyang maging "pen pal" sapagka't ang kanyang. mga ·katangiang jpinalathala niya sa pitak ng "pen pal" na kinabasahan ko ng kanyang pangalan. ay siyang h,inabanap . ko sa isang dalagang nais kong maging kaibigan. Ang unang sulat ko pa lamang kay Leticia ay tu· A:i~vº~:gln~ªs~~~~~: bigan nga sa panulat. Hindi ko malaman kung bakit sa pagsusulatan la~:~ga:~ ~~~ª~:S~ ~~ ~ looban. NápamaJta\ siya sa ng /iham ktmdi sa katoto/1anan!" At idinugtong ko pa. dala nga ng di ko ma. alis na kayabangan: "lfoidi ka naman magsisisi. Kung sakaling taY.o'y magkatuluyang ma~mg magkabyak ng dibdzb, tayon~ dalawa anq mangangasiwang ·magjlalago sa malaki nang kayamanang mama· mana ka sa aking Papa't Mama." Hindi sinagot ni Leticia ang sulat kong iyon. Ay· wan kung bakit. Kaya sinundan ko pa ng ilang sulat na nakikiusap at nag. mamakaawang lunasan na niya ang aking paghihirap. Sinabi kong hindi na ako makatatagal sa gayon naming kalagayan. Kaya !~~g a~~13a~1:ag~~t~3~a~~ ¡:a isang pook upang magk a k i la la na ka'rni nang lubusan. Sinikap kong malamuyot siya ng aking mga huling liham. Sinabi kong hindi naman siya magsisisi kung sakaling maging ganap na nga sa katotohanan ang pagmamahalan. namin. Na akoy maginoo, mabait at maipa"gkakapuri ( isang ka· yabangan na na man). Ika· rarangal niyang maging k2sintaban ako sa tunay na buba.y. At sa wakas, nalamuyot ko rin ang kanyang kalooban. Sumang-ayon siyang kami'y magtatagpo sa isang pook sa Abenida Rizal. Sinabi ko sa kanya ttng pagkakakilanlan niya sa akin, at siya naman ay gayundin. Masayang.masaya a k o nang dumating 1 ang oras ng aming tipanan. Isinuot Al d:lia ng aking kayabangan, ipinagmagaling ko sa kanya ang tipanan namin ng aking "pen pal". -Tipak tayo kapag nagkataon ! -ang sabi ko pa, na kos<ing ipinaririnig ko sa iba naming kasakay. - 1~nak ng Senador ang "pcn pal kong iyon, at saksa· kan daw nang ganda, ayon sa isang kaibigan kong nakakikilala sa kan· ya! Tatangu-tango lamang ang aking kausap. Patuloy naman ako sa pagmamayabang. -Pero alam mo, kung hindi lamang naaawa ako, e, ayaw ko sanang makipagkita sa kanya, -ang sabi ko pa. -Mahirap na. Baka tayo mapikot nang di oras, e kawawa naman ang ibang "girl friend" ko. Pero nagmamakaawa, e. Pag hindi pa raw ako pumayag na makipagkita sa kanya, e DlMsusuwisaid siya! Talagang hindi na raw siya makatatagal na hindi kami magkakilala nang lubusan! In love na in lave sa akin, e! Hanggan~ sa sumapit kami sa may kanto ng Azcarraga at Abenida Rizal ay panay ang "pahangin" ko sa aking kakilala. At sa wari ko'y sikat na sikat naman ako maging sa iba naming kasakay na nakikita kong pa· hngin·tingin sa akin. Nagmamadali akong bu· maba sa "jeep" at tinungo ko ang lugar na tipanan namin ni Leticia. Bago pa lamang ako nakatitigil sa pook na pinag-usapan na-lkaw ba si Jaime? - Siya ang unang bumati sa akin. -Oo. . . Ikaw ba si Lelicia? -sagot ko namang biglang inalon ang aking dibdib. -Oo, ako si Leticia. Al dinaramdam kong saliihin sa iyong pin9.nghihinayangan ko ang panahong iniukol ko sa pakikipagsulatan sa iyo! Pinagsisisihan ko rin ang pagsangayong makipagkilala sa iyo sapagka't ikaw pala'y hindi ang Jaimeng nakilala ko sa ating rnga sulat! Naramdaman kong parang nangatog ang aking mga tuhod. At bago ako nakapagsalita ay mabilis na siyang tumalikod at nagmamadaling lumakad. Hindi ko na hinangad na magpaliwanag pa o hu· mingi ng paumanhin kay Leticia. Bakit pa? Wala riIJ, lamang mangyayarl ano man ang gawin kong paliwanag at pagsisisi. Hin· di ko inakala man lamang na ang isa sa mga kasakay ko sa "jeep" na nakarinig ng aking mga kayabangan ay siya palang babaing katipan ko nang mga oras na ivon. At sinabi ko pang ~·iya ang nagmakaawa sa akin upang kami'y magki· lala na nang lubusan ..• saka ang iba pang kayabangan at kasin•ngatingan1 Hiyang-hiya ako sa nangyari. At hangga ngayon ay parang nadarama ko pa an.~ kahihiyang iyon -ngayong mawala na sa nkin ang babaing naging mdimbang sa aking bu· hay, nguni't kusang luma· Tologong Ang Koyobangon Ay Wolong Kobutihong Noidudulot So Sinumong Too, Monopo'y Powong Kosomoan Al Kohihlyon, Bukod S<1 Nogiging Skin. . . at nang Jumao'y Jiindi ko napaglabanang l - Jibig sa kanya. "Dahil sa mga kabutt. han mo at mga pag-aala· ala sa akin sa pamamagitan ng iyong mga sulat," ~ng sabi ko pa sa isang liham ko sa kanya, "ay hindi ka napaglabanang sambahin ka at ibigin! At kung ako'y matatanggap mong kasintaha.n, na is kong mag-ibigan tayo hin· di sa pamamagitan lamang HUNYO 2, 1957 Sonhi Po Ng Pongit No Pogkokilolo Ng Kopuwo ko ang pinakamai:eara kong damit at ang bago kong sapatos. Sinabi ko pa nga pala sa huling sidat ko sa kan ya (na atas din ng <Jking kayabangan) na magbubus na lamang ako pgaka't mahirap na kung dadalhin ko pa arig aming kotse. Jsang abala pa kung saan ko lpllparada. ·sa "jeep" na sinakyan ko patungong Abenida Rizal ay nakasabay ko ang isa kong kakilalting binata. min sa sulat, ay sa.Jalapit ang isang babaing gaya ng inilarawan sa akin ni Leticia na pagkakakilanlan· ko sa kanya. AJ noon ko Ja. mang napag-ukulan ng matamang pansin ang babaing iyon, n~ walang iba't an2 isa sa mga nakasakay ko sa sinakyan k o n g "jeep". Hindi ko na. na· pansin nang kasunod ko rin palang humaba, at ka· sunod ko ring lumakad. yo at umiwas dahil sa aking mga kayabangan. Sino nga naman ang ba· baing makapagkakapuri sa lsang kagaya ko? Sino? Kaya nga ngayon, kasabay ng pagkawala ni Leticia sa aking buhay ay nawala na rin ang aking kayabangan. Sapagka't napatunayan kong i¡ang kayabangan ay walang maidudtilot na kabutiban sa si· numang tao! (;X:.) Masdan ... ANG DAIGDIG SA PAMAMAGITAN NG MANINGNING' AT MALUSOG NA MGA MATA ANG ARAW ARAW NA PAGGAMIT NG ILANG PATAK NG EYE·MO AY NAGDUDULOT NG KABABALAG· HAN SA INYONG MGA MATA 1.fl.01.Co-00;.,·Ch!ooobulanolJ.,.,_Bo.i<,t.dcl!O"'J ........ 5.l .... 1011T,...,L .. $ul ...... 1/(g..11·1 27 Kapaki-pakinabanlf para 'ª lnyo ... SABITIW flG W"LIS ATl~ICOBA Kailangong ang kapal ng kahoy na gagamitin ay % " Ang sabitang panggitna ay kailangang · putulin nang ayon sa Lar. Blg. 4 mula sa kahoy na may kapal na % ". Iukit ang mga .. sab~tan upang maiugpong sa p.makakamaan. Ang paglalagay naman ng sabitan ng mga iskoba sa magkabilang fabi ay i¡:iinakikita sa Lar. Blg. 3. Ang sukat ng pinakadila para. sa mga ukit ng kamaan ay iayon sa . gagawmg sukat ng mga hutas. Barnisan o pinturaban pagkatapos. i-:--- ,,. -----! íl'~ (b ~ llf !UJ!!~ Ulilang._. (Buhat sa pah. 14) kanyang silid at napagmasdan niya ang bata na nakaupo sa lapag at ang anim na pares na. kanyang maruruming sapal0$ ay nakahanay sa tabi nito al isa-isang inibkoba. -Katulad nga kaya si Tinoy ng mga batang sinasabi ni Maria Luisa? -alinlangang nai· tanong ni Rafael sa sarili Nguni't mabuti na rin ngang m:.,g-ingat Kilala ni Maria Luis;i ang klasc ng mga ba1,¡¡ng iyan. Marahang luma~t si Ra· fael sa tabi ng pinto at tumingin sa k;inya si Tinoy. -Ako rin po ang maglilinis ng mga sapatos ninyo, -wik~ ni Tinoy al nakangiting tini· ngala si Rafael. -Marunong po akong maglinis ng sapatos. Ako rin po ang naglílinis ng l'lga sapatos ni l\lan¡z Tomas. -Ikaw ang bahala, Tinoy, -n:usagot na lam:mg ni Ra· fael. -Papasok na ako Ikaw n:i ang bahala rito sa bahay Ano man ang kailangan rno ay humingi ka kay Aling Orang. -Opo Papanaog na si Rafael nang m;iiúpan niyang daanan sa kusina si Aling Orang Ang nasa loob niya'y ipagbilin sa matanrlang babac na ba<nlayan si Tinoy. Tingnan na baka kung ano ang g;il;nviri ni1•1 sa loob ng bah31 21 . N¡!un.i't hindi nasabi iyan ni Rafael. Tumututol ang sa· rili niya Napatingln na lamang siya kay Aling. Orang al hindi siva nakapagsalita. -May kailangan po ba kayo, Mang Rafael? -naitanong tuloy ni Aling Orang. -Wala po, -napatawa si Rafael at napakamot sa ulo. --Si Tinoy po ... kayo na po !lana ang babala ka)' Tinoy. -Opo, huwag po ninyo siyang alalahanin. -sa.e:ot ni Aling Orang. -Hindi ko po siya pababayaan. Mabait pong bata iyang si Tinoy. Mandin ay naluwagan ang dibdib ni Rafael. Natuwa siyang marinig kay Aling Orang na rnabait na bata si Tinoy. Hindi SJDa sila nagkaQamali ni Aling Orang. Hindi nga maunawaan ni Rafae¡ kun¡: ano ang nangyayari sa kanya, Sa wari niya'y ibig niyang si Maria Luisa sana ang ncylrn.kamali ng palagay tungkol bv Tinoy. Ma. !lari rin naman ngang magkamali si Maria Luisa. Maaaring El Tinoy ay naiiba sa karaniwang mga batang-lansangan. Subali"t hindi rin ganap na maiwaksi ni Rafael '51g oag11alinlan.1wn. - Sa loob ng dalawang araw na nagdaan, si Rafael ay nakaranas ng pagkabali~a habang siya'y nasa opisina. Tuwrng hapong pauwi siya, nai•gangamba 1iyang baka hiD· di na niya datnan sa bahay si Tinoy. Baka umalis na lto kung ano ang dinala. Nakahihinga nang maluwag si Rafael at naliligayahan siya kapag nadaratnan niya si Tlnoy. Tuwiñg hapon ay nakikita niya ang bata na nakaupo sa baytang ng hagdang semento at sa wari niya'y siyang talaga ang inaabangan. Ikatlong araw na mula nang umalis si Maria Luisa. Nabalisa si Rafael. Daratlng si Maria Luisa, nguni't hindi pa r.iya napaaalis si Tinoy. Paano ¡¡ng kanyang gagawin? Hindi niya mapaaalis si Tinoy. Nguni't mayayamot na sa kanya si Maria Luisa kapag riinatnan nitong k.inukupkop Pa niya ang bata. Ano ang ikakatuwiran niya sa kasintahan? Nang umaga ng ikatlong araw na yaon, si Raf~ ~¡ .1 y hindi mapalagay. Nakabihis na siya upang magtungo sa kanyang opisina, nguni"t hindi si~a makaalis-alis ng bahay. Ini1s1p niya kung ano ang mabuti niyang gawln. Isang balak an.g biglang ku1nislap sa kanyang isip. -Tinoy, magbihis ka, - wika ni Rafaei sa bala, -at samahan mo ako. -Saan po? -Sa iyong lola? . Kitang-kita ni Rafael ang b1.glang pamumutla ni Tlnoy. K1nutuban siyang nags.l.slDu. n1aling si Tinoy. Marahil a:r gawa-gawaan lamang ni Tlnoy ans sinasabing !ola n.ito. -Ayaw mo ba akong samaban sa iyong lola? -Ayoko po! -Bakil ayaw mo! Napatungo si Tinoy. Kinutuban si Rafael na ·nagsisinungaling ang batang ki· nukupkop nlya. Gumuhit sa isip ang pagunita ni Maria Luisa na an.g lahat ng sinabl ng bata'y gawa-gawa Iamang. -Nais kong magtapat ka sa akin, Tinoy, -wika ni Rafael pagkaraan. -Tutoo bang may !ola ka n¡¡:a? -Tutoo po. -Ano lka mo ang kanyang pangalan? -Senday po . . lola senday •.. -Kung gano'n e, bakit ayaw mong samahan ako sa J,;anya? -E, baka po ibibigay n'yo 'ko sa, kanya. . . ibibigay niya ako uli kay Mang Tomas. Napatiti¡ si Rafael sa~ muir:· lla na- bata. -Ayoko na pong umali9 dito sa inyo. Gawin na po ninyo 'kong ama. Umiling si Ráfael. -Sabl ko iyo'y 'hindi ko kailan.11;a~ ang alila. Ibig ko lamang na samahan mo ako &a iyong Jola Pag nakausap ko siya ay sak,a ko na sasabihin kung ano ang blnabalak ko sa iyo. Ano, Tinoy ... sasantahan mo ha ako sa iyong !ola? Halatang-halata ni Rarael IJll pag-aatubili ng bata, -Magagalit ako sa iyo ka· pag hindi ma ako sinamahan. Sige, magbihis ka na, Tinay. Napilitang magbilli9 si Ti· noyl Kasama na ni Rafael sa auto si Tinoy. Sa pag-uusl;a nf Rabel ay nalaman niyang sa Velasquez nakatira ang loJa Senday tiito. Tinungo llila ang Velasquez. Habang tumatakbo ang auto'y walang kakibu-kibo "$i Tinoy. Nakahalukipklp !to 98 pagkakaupo. Malungkot ang z:r¡ukba. Sa malayo nakatlligin at tila nag-lisip ng malallm. Paminsan-minsan ay palihim na nasusulyapan ni Rafael al Tinoy, at sa tuwt n1yang maklkita ang arlyong lyon ng bata, ay nahahangad niyang mah~Iaan kung ano. ang iniisip nito. Nagtatapat kaya sa kanra ,¡ Tinoy? -yelasquez na ito, Tlnoy, --an1 Rafael sa bata. -Saan dito nakatira ang lola mo? Tumingin si Tinoy sa !abas ng auto. P4rang sinasala ng mga mata ni Tinoy ang mga bahay na nadaraanan nila. Pinabina ni Rafael ang pagpap_atakbo. Nguni't dumating na s1_la ~a dulo ng daang iyon ay =~~=-ª pa siya pinahihinto ng -Ano ba, Tinoy? nasa du!o na tayo... nasaan ang ha.hay ng !ola mo? -Hindi na nakatiis ay ilinanong ni Rafael. -Nakalimutan ko na po, e. -Tinoy, niluluko mo ako! -Matigas ang tinig ni Rafael. Noon lamang niya naram4'; mang nagagalit na siya sa nata, (ITUTULOY) -•O•lto ang lstory~ ... (lltlhal ....... 11) -Mabuti pa. Hindi naman masama sa kanila na magsama tayo ng pagpunta ~oon. Itlnatanong ka pa nga ni Harinlt Halugot, e. Bakit daw hindi kita kasama. AT SINAMAHAN ko nga si Berting. K~iba sa inaaakala ko, mal:iait si Haring Balugot. Walang nagbadya ng panganib sa amin maliban sa nanlilisik na mga mata ng kanyang mga tanod. Pin.atuloy ni Haring Balugot si Berting sa tanging silid ni Saliway at ako'y hi· nunta ng mga asawa Di ffa. ring Balugot, Matatawanin ang mga uawa ni Haring Balugot. Parang I• ging mga nakikiliti. Kung aa anong dahitan ay hindi ko masabi. Gayunman ay nakay Berting, kay Saliway at sa t. nilang pag-uusap DakalUOQ ang kama1ayan ko. Pilit kong jnuulinig ang kmllaag pag. uusap. Kakatnig lamaag ng silid ,Dá kinaroroonan ko ang tanglng kubo ni Saliway at ng kanyang mga dama. Sa -pagkakarinig ko'y sinabi nga ni Berting ang mga sinabi niya sa akin tungkol sa pag-ibig niya _kiiy Saliway, Ivon ang ipinaliwanag rliya kay Sallway. Na, papayag na siyang maging Kulangget, ihigin lamang ni Saliway. Lalo kong J?inagbuti ang pang-uullnig sa iSasagot ni S.. liway. Nguni't bago to narinig ang kanyang boses ay nahiwatigan Cong kumuba siyang muli ng iaptapan a~ mangkok. Narlnig ko ang ingay na n.ilit· ha ng mga lyon nang ibaba na (marahJI) sa papag na kJnaroroonan nila Di Berting. Maganda ang boses ni Sa· liway: -Akln .sabi. • , .Al:in sabi, -paulit-ullt kong nari· nlg lyon kay Saliway, Nabi· watigan ko r.lng iUnuturo pi. yang mabuti kay Bertiug ang taptapan at ang mangkok. - Akin sabi .. , ·tayo, mangkok taptapan. Tayo, mangl:ok, tap'. tapan ..• . -Oo, nga, -agap ni ~er· tJng. -Nguni't sina$abi kO na. man sa iyong hindi tayo ganyan. Para sa akin ay mang. k~k ka... ·mangk:ot ka ••• hmdi taptapan. Sumagot si Saliway: -tlo nga, mangkok ako... ako, mangkok. . . Ako mangkok .• , Ako, anak, hari, Kulanggot :·· Ikaw, tinda apulid ..• :~~:· t:ia~~i~ari~i-~d~~~ !!:: l~d. tinda, kuha, bundok, apulid.,, Iyon ang malinaw kong na rinig kay SaliWay, At bago ko namalayan, nakikitawa na riñ ako sa mga asawa ni Haring Balugot. Para rin akong kbd· kiiiti. (X) MAGASIN NG BAGONG llUllAY Muling nagkamit ng ka· rangalan ang Pilipinas sa katatapos na Southeast Asian Film Festival na idinaos sa Hapon. Nakuha natin ang pinakamahusay na direksiyon, potograpiya, "film editing" at ilan pang kategorya. Si Lamberto Avellana ng LVN ang nahirang na pinakamahusay na direktOr. Ang karangalang tinamo na naman n-'1. PiHpinas sa farangan ng pelikula ay isang katunayang patuloy ang mabiJis na pag-unlad ng pelikulang Pílipino. At ito'y isang hamon sa iba rang samahan sa pelikula sa Kapuluan - upang magpamalas naman ng ka· nilana: kakayahan at kahu· .sayan sa paggawa ng mga panooring i.kararangal ilating itanghal maging sa · ibang higit na mauunlad na hansa. Talagang ang trangkaso ay laganap so lahat nang dako. At walang patawad! Maging a?Jg mga bituin sa puting-tabi?Jg ay hindt nakaligtas sa epidemyang ito. Ang kandidato sa. pagka-senador na si Rogelio de la Rosa ay igin·upo 1tg·trangkaso. Nabitin tt:loy ang siyuting na nilaWl.nbasan pa niyang ilang pelikula, gayundin ang konyang mga nakatakdang pagtatalumpati at mga "personal appearance". A ni Rod: " Hindi .baleng a~o na lamang ang madale ni Tmnki! Huwag lamang sano 011.g aking mga anak na mahliit at ang aking maybohay!'' . Ngu'!"i't nang 1n9ª sandez.. lmg .nnusulat ito ay tila "hillaharana" na rin ni Tronki ang isa niyang onak, gayun.din si Gng. de ln. Rosa (Lota Delgado). H.indi pa lamang makapan-h1k sa ~nilang tahanan pagka.'t pilit 11.0 itinataboJI ~:to~ arate pagbuksan ·no .Ang mag-anak na Cesar Ramirez. Alicia Vergel at Ace-York ay sabay-sabay na "lbinagsak" din ng trangtaso. Napa.sok sa ~ital ang mag-anak at :?a,:u~wc~icn:~gM~i!l la .. Nakabukod ng kama si Alice, samantalang ang mag·ama ay · magkasama. sa iisang higaan. Iyon daw ~dig~!~a~~yc:!ª~a~~=~~ e~. ang minamah3'l "'ª r:;.¡abi ·iu!oy ri itan:¡ tJPJfYt"°) :';, ''9: r nars: "Talagang itong si· na Cesar al Alice ay lub· hang mapagmahal sa ka~ nilang anak! Hanggang sa oras ng ·pagkakasakit ay ayaw malayo sa kanila ang bala!" ~·Mangyari pa~" naka· ngiting sabi naman ni Cesar, na hindi na naipagpatuloy ang pagsasalita pagka't sinasal ng ubo at tumalikod sa kausap. Magaling·gating na na· ser ng mga pew:u1ang nil<llabasan nila na nangabitin ang ~iyuting dahil sa kanilang pagkakasakit. Isa pang ¡xmgkat ng mga kilalang bituin at tauhan so puting-tabing ang di nakaligtas sa trangka.so. lto'y sina Direktor Ma· noling Conde, Melito de Leon, Berting labro, Oli· via Cenizal, Abraham Cruz, ""'u una nopagKulu.ang mahina Pala ang loob sa pagka!'_ aroon ng kara111d.aman: ~ Olivia. Nang dopuan szya ng trangka.so ay par.ay na. raw ang "büin" sa. kabyak na si Direktor Josefino Cenizal. "Ang bata. . . huwag mo sanong pababayaaan, ha, darling?" ang wika pa raw nang nasa katindihan ang trangkaso at medyo sinaKlDlg hindi kayo mal<apagsepil)tJtuwing mata1a~ kumain Mlnng P1gsesepilyo lamilllg Si pa1111111agilan ng COLGATE DENTAL CREAM ay Y Mag_lla!!_olig Sumusugpo sa Pagkasira ng Ngipin ! ~ Kankar~ang Pumapawi sa Masamang Hininga ! ~ Pinananatiling Mag_anda't Malinis ang Ngipin ! Ketah .... al1n9 n119•akabisa ang ColgeM's .. .,.n9 r 11 .119J10 1n9 Mat,.,m11n9 hi11inp"9 M.gslslmula sa blblc o 7 ea b&••'l IO pa..igi_•11u1. MlllSO.Dll J.a¡¡· lelelllb'o lamanc ns Colcate•a 8J' in11••08 btalt .ll.ll mallnls at aarlwa BDll lruona: blbl¡ sa loob ns 12 or~ o bla:lt pa. BW•nc nallblgan n¡ ltabat•an ana lr.Ml.Ya-ai:Janr llslns m11ncha111 nc O:)lpte'¡. K..aya't nallbl.gan nilans prntll.o lairt anc CoJ.cate'a aa Pl.IMRPÜ70 ne uipln tuwlnc matat.apos kumatn-...n,a p!na.lr.a.mabutlnr parun na ~•-ala.al.a.ne nalr.ababa•u aa pq. tuln na nrlpln. Tand.&an. upanc -tb'U. -a 1anap na b.IUJUP.n .oa ac1ptn at 111.1.kiJia&lr.lt.I a& inJ'oDI dmtlat& maküt.•&n.e ba.a U.· laang l.allb. Col9ate'1 an9 tanging panlinis sa ngipin na may GARDOL •na sumu•ugpa sa pagkasira ng ngipin 1a buong maghapon J ~~r~ :;: n~;~n·t:s h7:dih:::!:a!:m;i~~ki~;':3 piruigag.,idia iang ngipin - hincfi l1man9 91n11p na piHb.ilwngo An9 h1n1n9a - n911~i't 11n111119po "" •ng pagkuiria ng ngipin 11 loob ng 12 orli o h1gtf ••' Ang Pinakamabiling "TOOTHPASTE" Sa Pilipinas .•• Sa E. U. A ..... Sa Buong Daigdig! Mapnpart.dn ceig po9kabohala. rii Edna Luna !a po.syen· teng si Fernando Poe, Jr. no tila ma!I m.obigat no saldt. lto·11 ragpo sa iko·S kuwen!a no "BICOL EXPRESS" na pinamo11U1holaan ni Direklor Teoradico C. Santos. Tila. ttangungu.sap ang mga ngi!i nina Nida Blanca at Biinba Dana., at silo ltimong ang lihint '"4 nakouunawa! 1to'11 tagpo sa "TURISTA" ng LVN na ka.salukuyang isino.sapelikula. sa Tckyo, 'ª direksi~n ni F. H. Cons· tontillo. picn na ng lagnat. Ang tinutukoy ay ang kanilang all<lk. Haplos daw naman nang haplos si Pepe sa noo ni Olivia at siyang nagpapalakas ng !oob sa asawang natutulo na ang luha. "Kun9, ako'y mamatay, ni.arraasawa ka pa ba, ha, g!~:· wika pa raw ni Pinahid daw ,ng direktor ung luha ng asawa, at ang magiliw na sagot: "Pag na· wo:la kp sa al.lny b·uhay, 11indi na ako kukaiu. lútldi na ako matutulog, hindi na ako hihinga! Mamamatay na rin ako! Kawawa na~n <_1ng atin ganak! Kaya ~kapin monq gumaling ka agad at huwag mong isipin ang mga kabaliwan, ha, Ney?" Dahil daw sa sinabing iyon, sinikap nga ni Olivia na gumaling siya agad. At ngayo'y maligayang-maligaya na uli sila sa kanilang tahanan. Isang bagay ang napatunayan sa pagkakasakit na iyon ni Olivia: na sadyang kallilihi/i an~ pag30 mamaholan nHang magosawa! . M~y sakil ngayon ng ulo si D1rektor Gregorio Fer n~dez. lto'y kaugnay ng bahtang pamamahalaan niy~ ang Sampung Libong P1song Pag-ibig na pagtatambalan nina Charito Solis at Eddie Rodriguez. "Mahirap ito, kung ma~~:~}oy .. . " anang direk. Magandang balita sana 1yon para sa mga tagaha· nea ng dalawang bituln. Matagal na nilang pinana· nabi~an~ mapanood sina Charito at Eddie na "magkasintahan" sa pelikula. Nguni't para nga kay Direktor Fernandez ay mahirap naman para sa · anya. S~p~gka 't ang dalawang b1tum ay nabalitang tila 11~gkakasamaan ng loob mtong n:iga huling araw. Ang dahdan ay ang nababalita namang tila '·mabuting pagtitinginan" nina Charito at Leroy. Natural lamang na magdamdam at i;umakit ang loob ni Eddie pagka't gaya ng naging bulung-bulungan n a n g mga nakaraang araw ay silang dalawa ni Charito ang tila "nagkakamabufr ·ban". Kung ano ang kalalabasan ng p"agtatambal na ito nina Chanto at Edd.ie .ay siyang pinananabikang malaman ng kanilang mga tagabanga. Isang balita ang tirianggap ng Premiere buhat kay Cirio H. Santiago na kasalukuyang nasa Holl1111109d, kasama nina Direk· tor · Gerardo de !.ton at Eddie Romero. Ayoñ sa balita, dalawang ma~ing kompanya ang "nag~ wan" upang siyang maging tanging tagapamahagi ng The Day of the Trum¡)et ng C. H. Santiago .Film Organization na pinaggugulan ng samahan ng holaga>1g P~00,000. Sinabi ni Cirio na ang "editing" ng Trumpet ay malapit nang matapos. at tatagal na lamang ng hu· migit·kumulcng sa tat. long linggo. Ang pagtatcnghal nito sa iba't ibang panig ng daigdig ay masisimulan na pagkalipas ng mga anim na linggo. Lahat nang dumalo sa .'linsl!1!1 IH,kofll/H'll!!Q "i9t1t!ra¡¡u1"' !HWI ll•Wi<:') l''1.-<¡11e: . Bomara ra .. ~ U! Mar/ene n11udt'H atl{J !:nilti!J<l119 :>i l'oay Mar.:u11 ... ar i!o a11111111ritJ1J1Hi. Ny•u,i't · " 'I"¡! ··r¡umcuiri" •1aman 1111i1 111111 ·"ll · .•·11.ual.i1 aug 11lu" 1117 lotfo at 1nu11Cik 11a11q mrngorro119kasv: MAGASIN NG IAGONG llUHAY nakaraan~ pagdiriwang sa -kaarawan ni Kapt. Bonifacio F. Ongpauco ng Everlasting ay lubos na nasiyahan. Ang higit nilang tinaniasa sa gabi ng pagdiriwang ay ang masasarap ua sugpo, alimango, litson ~~;:a~u~~~~!:g~:~~h~:: lsang palabirong peryodista na naanyayahan sa pagkakataong iyon ang nagsabi: "Ilang beses ba sa isang taon ang -'birthday' ninyo, Capt?" Kung ganoon nga naman ang handaan at ang kasiyahang tatamuhin ng mga panauhiD ay linggu. linggo na sana ang kaarawan ni Kapt. Ongpauco! Si Daisy Romualdez ay "nangungulila" ngayon at nalulungkot. "Ang dahilan: nai-won siya ng m.atatalik niyang koit>igan, kabilang ~i Gloria Romero, na nagsipangiOOnir t>ansa. Ayon sa balita, binabalak tuloy ni Daisy· na "1114masyal" na1714n sa Amerika. upang hindi riya "madehado" sa mga panohonq itong karamihan sa mga bituin ay nagsirialis sa sariling bayan. Hindi famang maisagawa kaagad ni Dai511 ang kanyang balak pagka't Ano ka11a IJllQ nang110:11t•i o:! go:11ifo o:ng anuo nina Luis Got1· ·:a~s o:t Barbara Peret~ Ito'11 so "COLEGIALA" ng Sornpa· g111fa n.o sinul.af ni· Dtlfin FttTU Com&oa al pinam4habi.n ni Dirtk1or Tony Coyodo. Ka..1om.ang ilinatarnpok si Gloria Romero. HUNYO 2, 1957 Si Val Caslelo ay mapapan~od bilang ganap nang bitu1n sa Conde de Amor ng LVN. Sa mga naka~ raang pelikula niya ay lumalabas siya bilang katulong na bítuin lamang, na kMtalasa'y .katambal ili Llta Gutienez. Ngayon, binigyan siya ng pagkaka· taon~ maging "tunay na bida" na sa pelikula. Kung sino ang makakatambal niya _ay siyang wala pang katiyakan hanggang sa mga sandaling sinusulat ito. Maramt ._ ang 11ananaghili sa " kapaloran ni Zatd.y Zshoniac~, laluna a n a mga bitum sa putingtabing n~ kasabay niyang pumag1tna sa larangan ng pelikula. Sa loob nga npman ng napakaikli pang pana· hon ay " sikat na sikat na" si Zaldy, at pinalad pang mapunta so Estado~ Uni· dos dahil sa siyang bidang lala.ki sa Sweetheart na gi-. -nayawa sa Hollywood. " Talagang gQnyan ang ~pakiran ng tao!" sat>i ng isang prodyuser. " May ipi· n°:nganganak upang lumikha ng malaking pangalan sa loob lamang ng halos iisang kisap-mata !" Binili ng Sampanguita ang karapatan sa pagsas<1pelikula ng isan~ natatanging kasaysayang hango sa tunay na pangyayari. Ito'y ang kasaysayan ni F .. C. de la Rama. ang :i:r:illyonaryong sa halos :~~~i. ki~~;r:~:p:~a~!t ay Iuang M1lyong Kasa. lanan. Sina Eddit Fisher at Dtbbie.Reyno!d.s, sa "BUNDl.E OF' JOY" 119 RKO 114 matapit n.ong n14po.nood ng m.adl4. Isong pe!ilo1tang "Ctchnicolor", ong marikil 114 J)411ooring ito na produksiyan ni Edmund Graingtr at dirt kri11on 11i Norman Taurog 011 ¡¡i11a.gompcrnon ng mga kilalang bituin ng Hollrwood na kinabibilongan nina Adolphe Menjou, Tommv Noonan, Nito To!bot, UM Merktt, Meltrille Cooper. Bill Goodwin, Howard McNear, Rokrt H. Harris, Mary Treen, Edward S. Brophy, Gil Sralton at. Srott Dougl<u. 1 to• y nal:atutuwang µa·ngyayati. lsang araw, nagkakatuwoan ang mga taga-Premiere so pagbibi· ro kqy Lopito. lsang da{?'lng bubuwft ang iniha17is sa kanya ng mga kasama, at lulcso naman stya nang lukso. T akot pa. lasa daga aí1g diyaske, ka· ya nakakatuwaang igudtaym ng mga kaibigan. Pinagpapawisan na si Lopito, nanq sa-lalapit si Eliong Navtirro. Dumukot sa bulsa at tikom ang paJad na may iniaabot kay Lopito. Napatakbo na na· man si Lopito at muling kinil.ig sa takot. Napakunot-noo si Eliong, nguni't natawa na · lamang nang malaman kung bakit nagkagayon anp tsa. Ang ibinibigay pala ni Eliong ka11 Lopito ay ilang ¡iases. Nang maklman ni Lopito ay saka lamang muling lumapit na ngingitingiti. "Hindi mo sinabi ogad, e . .. " ang wika, at ipinamulsa agad a~g mga pases upl'lng ipamigay sa kanyang mga kaigiban. -··Dalawang , •• (Buhat .sa pah. 20) hagi ng nagwagi"ng kuwento: Ako'y hindi •MIY•"ll m1t1t1• kutln, n11uni't ,...,on, •nv H• 11111 "9 p1npmlN'y unti-un. tin11 tum1t1b H _.in. s. l•ba•, •no klllkl11'y m1y tlnl11 n• 11li41fimout. . Sum•Hm• •"9 INMhon, •t •Y· W•n ko kunt 1nont kutob ang pumuk1w 11 .tcin, 1Nr• b•nt n111b1b•l•llf m1y 1n11n11y•y1ri H 111rtin11 lyM.. An¡ dabilan n1 klnyang maln¡a.t na pa¡balangkls sa kuwenton¡ ito ay sapq:ka't ilo ang inih;mda. niyang plano o palatuntummg ibig niyang Jandasin ng k1nyan1 kaluluwa ukol sa pananampalataya. Si Diego, 1ng pHgun1hing ticuhan sa K1hiwapan, ay si Pablo N. Bautista sa totoong buhay. At sa klbuuan, ang naturang akda ay may tatlon¡ magkakaib1ng panahon (kun¡ panahon ngan¡ maituturinrl H siyan¡ pina¡ daanan nic pangunahin¡ tauhan at siya rlnc lbig ni Pabliai n1 rucio¡ );atotob.anan sa kany1. Una, ang panah<ln ng kaw;,. lang-pananampalauya. Ganito ang bang¡it sa kanyan¡ lutt· han¡ ang pagsasalaysay ay nasa unang panauhan. na ang· ikalawan,!! tauhang tinutukoy :.y ang kanyang ama-amahan, ~¡Ama Hosep: Ukol 11 pan•nam1Nl•t1y1, minun ay n•rini11 ko M k•nY• 1n11 111nito: "W1I'"' m•· klp1guubin9 1n9 iQftfl Pl"9klf ay siy1 na "'"" blniy .. yaan n11 M1klpangr1rihln. 1<1il1n111n niy&n1 mathMtaP ng land.a. Ang l1ndH ay M • H p1n1n11l11." ... Hindi ke m1f1ma11 klH'tl b1klt P"• nlrMlf Mhuhu .. p1ti 1n9 aki111 k1 ... baft. M• r•hll •Y nap1p1nsh• ,...,..,. hindi ko pln111-uukul1n nt ,.. 11nl 1n11 kany1111 "' .. 1Nnl· w1l1. An11 b111y n. Yto'r "''ukl• 11n niy• iunv 1nw. N1r•t· nan niy• •kon1 nl9beba•• na 1kl1t ukol H p1niniwal1 111 i11n11 11111, Ang ateo ay hindi naniniwalang may Diyos. Ikalawa, ang panabon na ~agpapakilalan¡ may isanr Makapangyarihan sa pamamafitan ng mahiwa¡anc Pat1ipit n¡ kalikasan kay Dieto na tu· !ad ng SURll.ISUDOd: 51 klbi11 ftV p1p-.l1kH n• h1n11ln n1 n91yo'r siMnnlb111 n11 P•P•l•ku r,1 ulan •Y n•· r•md•m•n kong n...,upuY91 •n11 p1wi5 H •kln1 noo, YN"t n1r•md1m1n kong tum1t111i-. tl1 11 •kln1 pisn9i .. . s. Hnd•lln9 YIOn, •YW•n ko, kung b1kit, bigl<1~i1l1 koftg n1iuul: Tulungan Mo po ako ... At ikatlo, anc panahGn nf pagtata¡umpay ng paaanampalataya: Ant p1ningln h"ll .. 111111 H klrirnl1n ay biMtl ng liw1• n19 •t klP•Y•PHn. Di.tia11inu9ins•, 1n11 m111 'ini9 •J pum1il1nl.n11 u klt1hln.ik•n: bvo111 m11• tlnlg n1 nqsi1i1NMll9, n111klk1i11ng p1ecfar•s.I na m111 t•o H tl'n• n11 .. lnt . •• S• klun1.u·n1h1nt pogbkl· t1o'y n1t•11pu1n ko t11 '°'"'"" •ng •king 11rilin1 nabluho&. Ang mga iyan ang tallong magkakaibang YUt:tG sa buh1y ni Diego. At iyan din ang mga yu¡:tong sana'y P.anununtunan "¡ Pabling, danga't an¡ unang bahagi lamang aq lla1ing ¡aaap na katotoba.n•D( Durngtv.ngan} KUNG KAYO'Y MAKAPAGSISIPILYO PAGKAKATAPOS KUMAIN. IYA'Y NAPAKAGALING- KUNG HINDl'Y. Naito ang bagong G L E E M ng P M C ukol sa mga hindi makapagsipilyo pagkakatapos kumain ~ Sa Amerika, ang Gleem ay agad naging mabili. Ang mga obalong Amerikono ay nongoilongon ng isong tootliposte na mangongalogo moghopon so minson lomong pogsisipilyo! Kung kayo, tulad ng moroming obalong too, ay hindi mokopags1pilyo pagkatopos kumain, gumomit ng Gleem - ang toothposte no tumutugon so mokobogong suliraning ita. Nopotutunoyon so mgo siyentipikong pogsubok no so minson lomong pogmipilyo ng Gleem bago mog-ogahan ay mopananotdmg presko ong 1nyong bibig so buong moghopon! Miluobyo 1a bibi11 no pangunong 1onhi ng pagkollulok ne neipin ot omoy ne bibi1 oy dumoroming tulod nito 10 mogdomog. Min1on lotnone pag1i1i pilyo nci Gleem oy nokapupubo ne hongeong 903 ne mga mikrobyong ito. ~ LAMANG PAGSISIPILYO ay nakapupuksa ng mga mikrob. yong sanhi ng pagkabulok ng ngipin at amoy ng bibigl Anong nogiging sonhi ng pogkobulok ng ngipin? Mgo mikrobyo so bibig. Lohot ay moyroon nitong mgo mikrobyo. Ang Gleem no moy kqtongi-tonging GL-70 ay nokopupukso ng honggong 90% ng mgo mikrobyong ita - sinusugpo ong pogkobulok ng ngipin al omoy ng bibig! Naiibigan ng mga bata ang napakainam na lasa ng Gleem! lto'y myri nng maiib1gon. Ang Gleer.1 ay moy bago, mm preskon<J losong k1now1wil1hon ng mgo boto. ..Vodoli silong mohimok so palag1ang paggam1t ng Gleem! Gleem lamang ang may GL-70 - bagong panlinis at panlaban sa pagkabulok ng ngipin! Copyright PMC 19S7