Magasin ng Bagong Buhay. Marso 2, 1958

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Marso 2, 1958
Issue Date: Marso 2, 1958
Language: Tagalog
Rights
extracted text: . 'I' 1 \· ANG DICMAAN SA PAMBANSANG BILANCCUAN ••• Ang Kontrobersiyal Na Tao 5a Kasalukuyan lto ang Brig•d• 1 na siyanii pinagmu.lan ng labu.labo sa Muntinglupa noonc¡ 1kal' ng Pebrero, •r•w ng Linggo. Ang 1.bu·l•bo na p .. numantalang naun5ala H dakonq t•nghali ay rnulinq n•gamip s• kinaurnag•h•n ng Lunes. Nakagimbal sa mamamayan ang nangyaring pagpapatayan ng mga bilanggo sa .Muntinglupa noong nakaraang buwan. Kung ano ang tunay na naging sanhi niyon ay siyang nais malaman ng marami. Basahin ninyo ngayon ang lothalong ito ... Lu111a!aba• 1uwing Ling-go n<J 11maga "" kalc:rl<:r ll!lil pahayo1ong BAGONG BUHAY To119gapon; Monllo Timu <tld9 .. Flor•11•i110 Torru, S1a. Cru•. r~ayni la Jl~ ht""'" "1 ola119 1;,,.1>o9a11· PSF Pu u . So,,.poloc Jo·:<' .• Lvuocl Ou~z on N""'""'º'""'ºl: ~:JD!C RAifoL!\ J/,[RCr.::ir.s n i.~A C /,L,;t;,G P <'•~ i'~'""ho :: ~ n Gilr.r,011•: 11 ::.0111.1',.;10 r. .• ·¡ "ffNíZCI:!.,, s~ s"""" ?if\LfG.". "!': S'..'.~'K Al~ Y C'N ~l.!t'C'<'·O ':11.i,",NG' " S U~KLAB ang die· maan sa Muntinglu· pa, Rizal noong ika-16 ng bu· w1n¡ lumipas. Ang naglaban •Y dalawang matitigas na pan¡klt - ang Sl9"•Sl9u. Gang n1 paw.ang Tagalog " at ang OXO na mga Bisaya. An¡ pagsas.a¡upa hg dalawang p1ngkat ay dumating H lung pagkatataong hindi 1ukat-akal1ln kahlt ca ng matataas na plnuno ng bilanuuan. Labintatlo ang namatay at d1lawampu't walong sugatart aog n1ging bung1 ng madu· gong )abanan na tumagaJ ~ kulan,g:-kulartg na c.'.da· w1mpu't apat na oras. Ayon sa mapagtitiwalilang b1lit1, ang naging titis ng paglalaban ng magkabilang pangkat ay nagana p noong gabi ng araw ng Sabado, ika15 ng Pebrero. Nang araw na iyon ay isang bilanggong nabibilang sa pangkat ng 1$911..Slgue ai,g sinahan ng isa ring bilanggong nabibilang narnan sa OXO G11n9. Ang pangrararing iyon ay naganap sa kitch•n ng bilangguan. Noon pa ay dapal na sanang damanak a~ du.gl'I sa parnbansang bi· Ang Digmaan Ng Jan!eguan, nguni't nasawata ng mga ltapuwa bilanggo. Lubhang , ~inamdam ng mga kapanalig ng bilanggong nasaktan ang nangyari at yaon ay nakapag-iwan ng "mahapding kirot sa kanilang puso." Samantala, ang nana.kit at eng mg:a ka· panalig nito . ay nag-akahing ang naganap na tagpo sa loob ng kltchan ay walan¡ eno man sa isan¡ pangkat. Hindi nila nababatid na sa kalamigang ipinakikita ng mga 519"..Slgu. Gang ay mayroon namang binubuo ang mga it.o na isanr. malu· pit na paghlhiganting mag. papayanig sa loob ng pambansang bilaogguan at ma· tititik sa aklat ng kasaysa· yan niyon. Noong Sabado ng gabi, matapos maitanghal ang jisang _iriagandang panoorin sa kampo ng bilangguan -ay matahimik na nagsibalik ang mga _ bilanggo sa" kani· kanilang mga brigada. Nguni"t hindi pa gaanong nagtatagal ay biglang pinukaw ;rng katahimikang naghahari sa pambansanl( bil:mgguan n::: mga si¡.::iwang nagmumulu sa Brl~:ida l at .tyon ay slnundan naman re mga bilang~ng ·na&a Brigada 3 at 4. Dahil sa hindi makapangahas ang mga ~nod na umakyat al pumasok sa loob ng m¡a naturang brigada, ang ginawa ng mga ito ay iplnag: bigay-alam ang pagkatagulo ng mg1 bilanggo, sa kani· Iang puno, kay direktoc Alfredo Bunye. Hindi nagpabaya anf puno ng pamban· ~ang bilangguan. Noon din ay nagtungo sa mg1 na.tu· rang brigada. S1 p3mama· git.an ng isang loudspHhr .ay buong blnahong sinabl ni Direktor Bunye sa mga bilangro na m.gsillbimlk na, sapagka't noon ay may· kalaliman na an¡ gabi.• Ang mga bilanggo 1y madali namang sumunod sa ut<;s. Minsan pan¡: naghari ang katahimikan. Buong pagtltiwalang> lumisan ang puno ng bilangguan sa pag· asang matatahimik na ang lahat. Lingid sa kaalaman r>i Direktor Bunye . .sa kabila n; kalamihikang yaon ay may binabalak p;aln •ng dalaw;ing pang:kal na "'may ~amaan ni: loob." Sa gitna ng kalaliman "· MAGASIN NG BAGONG BUHAY gabi ay lihim al bUQng U~ yagang pinapanday noon ng mga bila:ng¡.:o ang mga patalim na mula sa kanilani: mga kutsara. sa haligi ng kanilang tuWgan al sa iba pang bagay na inaakala nilang rÍtagsisilbing pamatay ng kapuwa. Sa mga mukha ng mga M•nil• Boy ay nakalarawan ang lupit ng paghihiganti. Samantala, sa anyo naman ng mga Bisaya ay mahahalata ang pagkatalaga sa ano mang man1yayari. Ang n1agkabilang pangkat :iy kapuwa naniniwala na ang isa sa kanila ang nararapat magha.ri SI Joob ng pambansang bilangguan upang ang b· pangrarihan nila ang kilalanin ag mea bilanggong kasama nilang nagsislpagdusa sa mea kasalanang na· gawa nlllil sa lipunan ug malayang dalgdig. Kinu:magaban, araw ne Liaggó, malRpos ma!simb• .an1 mga bilanggo al magsisibalik na ang lahat sa ka· ni·kanilang brigada, ay saka sumiklat. :mg laban¡n ng dalawang pangkat. Noon ay mga alas-nuwebe. Kaaalis pa lamang ni Direktor Al· \{redo Bunye patungong Iba pang brigadang" narol~oon .. Nagsimultu'lg! inagkagulo na rin sa rriea gusaling bllang 3 al 4. Ang mga naglaban sa dalawang brigada ay mga kaanib din ng Slgve-s: ... ue G•ne at OXO. Sa gilna ng pa,gkakaeulo ay biglang dumating ang pangalawang dirckt~r ng bilangguan, si Eriberto Misa Jr. Sa pamamagitan ng kanilang Pvblie AddrHs .,.,. "'m ay sinabi ni Misa na magsitigil anc mga bilanggo sa kaguluhang iyon. Ang panawagan ng pangalawang direktor ng bilaauuan ay hindi pinansin ng mga aag:;isip.1i;laban. Dabil doon ay n1atigas na nagbala si Misa, na kung hindi sila titieil ay magpapauTan ng punglo ang mga tanod upang wakasaft ang labat. S. slnabing iyon ni Direklor Eriberto Misa Jr. ay saka pa lamang natieil ang saeupaan n¡ dala· wang pangkat. Noon din ay iniutos nl panga)awang pu· no ng bilangguan ria ang Ja. hilt ay magsilabu SI kanlJaag brigada nang walang da· mil sa katawan. Ant Jabat ~Y 111apayapang nagsisunod at ang mga ito ay ibinilad sa inil ng araw. Gaoap n1 lka-11:30 ng umaga nHI matigil ang nakapangbihilakbot na labanan na nagiwan ng jlang palay al maraming ~ugatan . Hindi nagtagat at nagsidating ang mga PC buhat sa mga lalawigan ng Rizal, Laguna at Kabite. S:a luloag ng mga kawal ay ganap na na· payapa >ing lahat. Noon din ay sinimulan ang paglilinis ng mga palalim sa mga bri· gada 1·3 al 4. Nang inaa· kalang "ala aang nalala· bing sanda::inc p:amatay ang mga biiangco ay mulinc pinabalik sa kani·kanllang brigacia ang lahat. LI· ngid sa kaab.man ng mga pinuno ne bilangguan ay may mga nakatago pa pa· lang patalim ang mga bl· lanJgo sa klsame ng J&:ani· lang bri,Jad1. Kinabukasan ng 11maga, ganap na ika·8:30 ay muling nagsagupa ang d:ilawang pangkat. Ang bawa't isa ay lbig m:-.kapa~iliganti. Ang rnga n:abibilang sa Sit-.i• Si..,.e G•nt na nasa Ucalawang p;o!apag ng Brigada 1 ang siya namang bumaba sa unaag palapag upang kunio ang klnilane mga kaaway sa bartolina. Sa pegkakataong Mga Bilanggo Sa Muntinglupa Bagyo upang dumalo sa isang tangiag pulong páng magsimula ang labu-labo. Sa Wcalawaag paJapag ne Bri· gada }. nagsagupa ang daliwang pangkat. ' Habang nagsaslllupaan s:¡¡ itaas, ang isang pulutoag '"' mga OXO ay humaba sa unang palaptg upang mula ~ bartolina ay kwiin ,._ man ang iba pa nilang kaaway. May dala silang mga patalim na pamatay. Nang makita nina lnspelitor Francisco Roxas al Ma· riano Hilapo ang pulutong n¡ mga bilanggo na puma· panao¡ ng hagdan ay nagsipagtago aead ang dalawa. Ginawa nila iyon upan¡:i hindi maibigay sa mga bi· langgo ang susi ng bartolina '.na nasa pag:iingaJ ni Jns. pektor Hilapo. Gayon pa man. sa pamamagitan ng matitigas na bi· sig ng mga bilanggo ay aakuhang sirilin ang pinto ng bartolina at isa.Jsang pinagkukuha ang kanilang mga kabb>in na nabibilang sa kabilang pani;kat. Nang mga ~andalins yaon ay dumadanak na ang dugo sa uo.a.11g p:W.pag ng Brigada l. Ani,; pagbk:lguloñ" yaon ay naltatawag ng pansin sa MA ~':O l . 1i;5¡ iyon ay walang faros ang ginawa nilang pagpatay. at hindi pa nagkasiya na ~ata· yin sa patalim ang kanilang mga l:a.away ay sinunog pa nang buhay ang isa sa mga iyon. Sa kaltilakilabot na pangyayaring !to ay hindi luloy makilala aog marami sa mga napatay ng rnalulu· pit na nagsipa,:higantl, at kaya laman, nangakilala ay dabil sa mga fin,erprint o bakas ne da!irL Ang mga nasawi sa unang araw ng J;o!'anan ay ang mga sumusunod: Jesus Dizon, 26, ng San Fernando, Pampanga; Pablo Calares, 31, ng Talavera, Nueva Eeija; Martin Dorado, 24, ng Daet Ka· marines Norte; Marcelino Ballaz.ar, 32, ng Nueva ECiJa; Jose Carrie,go, 28, ng Sam· palok, Maynila¡ Santos Cruz, 4-0, ng Mayapyap, Nueva Ecija; Eugenio Barbosa, 30, Ga~s. Lunsod Queioa at Cresendano Blanca, 32, ng Tabaco, Albay. Sa ikalawang lalong madugong !abanan ay ang mga sumusuriod naman .aag napa. lay ng mga Slgu.-Sif'M: G•n9: Alfredo Gabriela, 29, ng lloilo; Porfirio Saadtez, • u¡ fsabela, Negros Ob&. dental; Carlos de los Reyes, 22, n¡ Kalumpang, Marikina, Rizal: Francisco Manolo, 28, ng Guihulugan. Negros Ok· sidentat at Ernesto Crut. 25. ng Binundo, Maynila. Bukod sa mga namatay ay marami pa rin ang nasugatan sa rnagkabilang panig. Sa kagimbal-gimbal na pangyay:iring iyoa ay mada· ling ktimilos ang Pangulong Carlos P. Garcia. Jnatasan eng ¡sang komite na guma· wa ng mahigpit na pagsisiyasat, matapos na sabíhin ni Direktor Alfredo Bunye na !iumalo ,sa bq ta~ing pu long . ng lupon ng kataru· ngao sa senado. Sa nabangait na pulong ay mabunyag ang maraming hagay. ·lpinabayag ni Direklor Buoye aag paghibil'ap at mea suliraaiq kinakaharap ai: mga ·pi.auno ng bilangguan upan1 mabigyang kas.iyaban Jamaag •ne mea bilanggong oagsisipagdusa sa pambansaag bllaagguaa. Ang mga inibayag ni Di· rektor Bunye sa- pulon,g ng komite ng katarungan sa senaft ay maliwanag na a.aratunayao ai Kalihim Pedro Tuaion aaa¡ ilo ay mag($\lndan 1a Mhln1 29) ni ARTURO MA. MltrA Sinvsvri n9 llang tauhan nq bilang· g-.ian ang ginamit n,;i mg• und1t1 nw mga binlanggon4 naglaban·l•b•n na paw;ing yari sa mga bagay n• mau - ring mltagpvan lamanq sa kanilang mg1 selda, 91ya ng mga kvhara, mga haligi n.,_ teheras, rehas ng stld1, pin1h1•is na mg• tangkay n!I 5ipilyo at $Vkl•y, al mga al1mbre. · ~¡ John W.iyne, m.iy tus nill 6 n• t1li11mp•k•n illt 4 n• d11i. u pi!ing "q 11'1•9kaki11pit:d n.i Rahel. Vic:ente illt ErnHto lit.ufino ·'' ng mge maybah•V nito; Kuhill 11n9 IArillWilln noon9 ikill-ll ng Pebrero. n•ng si John •'I' hi11ndu91n ng maring•I n• oluulo ng mgill Rufino H tlhillnilln ng mg.9 ito Sill Tillft Av• nue. S• ib•b• •'!' illng bituin ng Hollywood u piling "'"'ª" nin• Flordeli111 Tin¡,:J, Cillridad Din 1t Chonill Trinid•d ng "Phil. Tourist and Travel Auoc:i11tion." lto'y kuha u "Filipino Meriendill Puty" "• inih•ndog killy John Wayne n9 PTTA. ISA PANG BITUIN NG HOLLYWOOD, SA PILING NG MGA PILIPINO ISA PAN(; bituin ng Hollywood, si John Wayne, ang tumuntong ng Pilipina~ nilong lin§:gong 11akaraan at nanatili rito nang d¡¡Jawang araw at tatlong gahi. At ;;ng ginawang pagtanggap ng mga tao sa artislang ito'y katulad din ng ;-ínawa k1n:i fyronc Power, Marlone Bn.ndo. Georgr Montgomery, Jeff llunter, D3\·id Brian, John Agar al sa iba pang artistanir amerikenono;:- nlg~idalaw 11a rito, na pawanJ ninakitunguhan nang buong-giliw ni!'. mga Pilipino. Ngur:i't ~a rnga artistang nabanggil, maitalangi ni John Wayne ang kany:.ng s~rili r•~· gka't siya ang higit sa lahat ay napalapit sa kaloobirn ng mga Pilipino.1r, :1absalamuh;i niya sa maikling panahon. Dahilan: ang mga pana11alit;i (l;ilum1 na ng mua ~agbibiro), ang ug•li at ang mga gawi nj John W:iyne :oy oa~ing kaibig-ibig sa mga Pilipinong nagkapalad na makita o mal<•msap Hya l'·~ng personal. Kaya naman · ang pagkaparito ni John W¡¡yr.c ay m;.·,-i<?ing bnr.f bahagi na ng kanyang alaala, tulad din ng mga PiJi~;nu, na kai· J)>ll<1\ di n;i :01ya malilimot. Si John \\'¡¡yr:e av dmnating dilo noonl! gabi ng ika-19 ng Pebrero al um:ilis noou~ umat:a ng ikil-22 ng, nasatj ring buwan. An11 tilltlong anw l'lill inilagi rito ni John Wayno •y pi· n•lipH niy• H .,.1dkihalubllo •• mat .. s na lipunan l'l!I Millynilill, e•v• ng P•ld•lo H m11• pilgtitiponq kuill· Mih•''I' ir.ih•ndo" •• kany•no killrillngillillfl, P•klkipilll'lill· 'I'''" 1• m!lill kir.•t•w•n nA P•h•v•g:•n •t r•dyo, nersonal appear~nce •• Odoon Theetre l'IOl'lg itin•t•n1h•I doon •nsi "The Legel'ld .. , tha Lod" n• pin•muhunill• r.iln •t. ginilMllilll'lilln niy•, at o•otunpo u 11'1illririkit na pook u pillioid ng aiyUüct Pite'y makilcita 1lya Hm•nt1lan11 n1911ilbot, llnillMill n., il•n11 Pilipino, H m•k•'-ilYHYiill'IJ pook ng Konhldor. MAGA SIN NG BAGONG BUHA Y ISA NANG KAYAMAN.6.N -- lto n:o 111;m1hil aoi: pinal.:;mwlwl na ~illMto' '" hwnt: daí:.:1li;! - 700 dolar ;on;,: 11iuak;1malJ;1h;i11:.: hala;:a n;.: 1 i.;1n:.: par<' ~. \';1 ri " ' - l.:ama~- ;11 binulrno n:: l;onlay na J,!fntonc m;1_ 1· l '.! l.:il;otj,_ :in:.: id1·y;1 n:.: ,;apatos na itv'y 11<1~~i nmb 'ª ,\k 111an~·., nam.! ;in¡: i:<an.i: may pagaw;ian n;.: ~ a1ml< " ª·' n1a::1Jac;1w:. n;; isa n.: pares para s;i kam·an; mi11anwhal na anak. Mga BALITA sa LARAWAN MUL.6. 5.6. P.6.MIL YA NG Nf;.6. KAMPE.ON - Si Jaekie Lynn Kochnk<' "' Glcn Ellyn, !llinois, ka1n· p<'On n~ F:stados ll nidos sa isahan sa pint:pnn.-.:, sa m~ntal ang nagpapraktis biJ;in~ pa~h a han.J:i sa mga torn<'ong lalahukan niya sa Londres, lngglate. t a. Ang inga lropcon¡; nakamit na ni Jackie ay maki~.1ta "ª lwnyan¡; likuran. Si J.:ickil'! ay mula sa isan¡; p:1milya n¡; m¡;a kampeon sa palakasa n. Panunwing-aklat IKAPITONG AKLAT NG KUWENTONG TAGALOG IMAllKLING kATHA NG DALAWAMPUNG PANGUNAHING AY,TOR. Pinili 1t pln1m1tn11911t1n nln1 A. G. Ab1dill1 1t P. B. P. Plftld1. Ploftffr Printin~ Pr111, 1629 Sol1r, Mlrnll1. • -lffpp. Plftf1kl1t1n: P6.50; p1mpHnl1n: P3.00.) · lto ~ng pinakahuling (1957) edisyon n,g katipunan ne maiikling bthans 'f:t~alog. Al, 111 nga kasi, may kamay dito si AGA - gaya rin- doon sa kauna· unahang r-ai;:tatangkang ganito (noong 1936: M11 Kuw1n~n1 Gintol. T1.naJ na nakapa:ulak• aog pangyayarlng sapul noon,g lumaganap ll'!g m~ukiin¡.: ku· wen~ sa p:;.nulatang TagaJog ay ikapito lamang ang katipunng üo. < Anc iba pa: 50 Ku-nt•no Glnto n1 SO B•tlk•nt Kuw1nfist1, 1939; Allf 25 Pin1l111nehuh11Mr M M1iklln9 K1th•nt PIUpino ng 1943, 1944: M111 Plling K1fh1, 1948; An1 M1ik· llng kuw1nton11 T1111loe: 11~1948, 1949; al An¡ M1iklin1 K1th1ne T111loa. 1954.) Talat:a ka.yang llakaunli laman¡ anr maiiklin¡ katbang Tagalog na karapat. dapat 1naisaaklal'! Hindi rio nawawala an¡ dating sigla at paghihimagsik ni AGA. At ~ a pi(· bkataong itu ay pinalingkad pa ne kanyug ta.patnugot. 3¡ P. 8. P. Pined1. Kapw;1 sila m11pusok. Nag·aal1b ang kanilan¡ paunang salita. Una nilang pina· ratangan ang "malakas na bahang-a¡os ng nag.alimpuJong pangangalakal" niton« n::ikaraar.¡: sampung taon na siyang ikinamatay n,g mga babasabln¡ "nagba· bandib ng !-imulainc kiugnay ng mauri·uring 11anitikan." Tinutukoy nil.ng naging biklima ang K,·rum1n91i,. M1l1r1, Kadipan, at iba pa. Tun¡:kcl s~ "pangangalakal" sa panulalan o sa panitikan, an.11: k3tlpunan¡: ito 1y mabuhula:ing hilldi magpapanbik n¡ makapa¡papasi¡ Jang pakinabang - sahli mang pakirtabangan - ng mamumuhunang naep1Jimbag. Ang mga patnugol n1 rin ang llinamalasan namin ng alinlangan sa bagay na ilo. P11no'y dalang-daJa na ,na n kawalang.tu¡on ng bayan¡ mambabasa kung tungkol · din lamang sa "mauri·uring panitikan." Kung bagaman oy mabibili ang aklat n1 lto sa mga paaralang nagtuturo ng panitikane Tagaloe, lalo na n1 maikling kuwento. lyan Janiang ong kanilan¡ pae·asa. Sa ganan¡ akin ay dapat pasiglahln ang ano mang pagtal:mgkang l<'nito, na matipon sa aklat ang mahubusay na katha. Maaating hindi tar,, makaisa ng patnugot sa pamimili al pag.aayos ng aklat; nguni't hir.di matat•limuwang ang mabigpit na pangangailangan ng ganilong mga aklat. Jyan laman¡ an¡ tanein¡ paraan upang mapartgalaeaan anc kapakanan ne panilikan".! 'J'¡¡¡:alog. Sabitiin p2, ang ¡;anitong uri ng katipunan ay Jaging kasisinagan ne katauhan •~ k;1ta11eian ng patnugot o mga palnugot. Huwag na naling daliriin pa an¡ maliliit na pagkakamali al pagkukulang na nakasasakit sa mata at sa maram· daming qo n¡ ilang manunulat (kung hindi ganap ang pagkakalimbac ag ka.ni· lang pangalan balimbawa, o may nabawas o napalit·an11 titik o llalaga sa kanilan;: katbal. Ang bagay na iyan ay maipag¡>aparaya na sa mga patnugot at , sa kanilang tat:apaglalhala na wika n¡a'y hindi sinaudya. Anc makabuluhan& pag·ukulan r.:ilin ne pansin ay ang katuturan oc gioawa nila alang.alan¡ 11 panilikang sarili. -W:ilang JNICpapanggap an! mga patnugot na ang katipunang ito ay sukdulan nP, kahusay:;,n sa kasalukayang fianay ng maiiltling katha. Manapa·y sinikap nilang ilakip dilo ang namumukod na kuwenlo ne mea "pancunahing awtor" na nagkagantimpala sa iba•t ibang timpalak-panitit. Sa pangyayari pa nga kay Gng. C:cnoveva D. 1.droz.a-Matute ay jyon na ri11g isa niyang kuwenlong nagkagantim· pala sa timpalak P1lanea ang inilakip dilo. Kaya kung dahil man lamaag sa pangyay~ring 11awang "paneunahin" ang msa may·akda ay karapat·dapat basa· hin at pag-nalan ane m11 katha sa katipunang ito. Sa b:a~•r. hindi lahat sa 20 awtor dilo ay kiltilalaning pangunahin, la.lo na ng m::a pala.;>iang mambabasa ng mga lingguha ng •·sariling-sarili na lamang na ¡1an!!angalak:J." Ni hindi nasisilayan sa mga dahon nito ang iban .sa 20 .. pangunahin" - :,p-;n f.a pa\agay ng mga patnugot. mangyari pa. At gayon di naman, ang itufllrint r.a ransunahin ng mga pala!iang mambabasa ng nabanggit na mga b.aba~ahing m:•) "sariling·sarili na lamang na pangangal ¡,~;a l," ay hindi ka.sama ritJ. Ma~arir.i; hiníngan ng kuwento ang mea iyon. nguni'l s:i isani dahilan ay hi'ldi nakapaghigay. Samantalang ang mga awtor na "hindi dinig" ay nagkapuwang sa 1.:atipunang ito sa isa ring da.hilan o iba pa. lsang h11gay ang hindi matatawar111 sa katipunang ilo, gayon pa man. Ang mga k;,thang kalakip nito ay hindi pinili alang-alang sa ikaaliw lamansng mga mart1babasang ang hanap sa kathe ay aliw laman¡, at aliw . na pang. ibabaw lamang. Sa isao¡ paraan ay matatagpuan din ang allw sa mea kuwenlonc itu, nguni't hindi iyone aliw na paimbabaw. lyo'y isang pang.aliw na nakah:ihalina s:i isang daigdig ng kathang nakasalig sa katunayan ng buha)'. Narito ang dalawampung maikling katha na naglalarawan ng iba't ibang kl ha>"•1i:an ng buhay, ng buhay-Pilipino sa paningin ng man¡angathang Pilipino. An~ lahat ay pawang matatapat na paglalarawan at hindi panghuhu.wad upansmakaaliw lamang. Oo, masasabin~ ang karamihan n~ mga kathang ito'y nagta• taglay ni: linatawag na "malungkot na masid sa buhay"; nguni't ¡ya•y katansian n¡.; dakilang si ning. At kung hindi man ~anap ang pagkakatapyas kung ba¡;a s:i l.tnhaJ\h.', il:/ angkin na.man anJ:! kinan11 ng l<lllta~· na hiva~. - P. R. GLORIOSO P.t..LAKASANG "KUMAIN" NG GATAS - Te tlo ang r.agugupa u hei.a51 in!. ito ng lab1nen. An¡i kineka tawan ng mga ur,3901 ne ito (po1k1n1n) ar • ng T1in1, Estado1 Unido1 a t Ha~on. Ang "1u; o .. ng '"'I• "Kura Dorobo" en¡i nn.alo, 11 pum1ngalawa ang u 1113• ··s!iwrrup". Ang p.¡nlaban n¡i "lupain n¡¡ numi't si:ipeo" ay r.akule· l;it p19ka'1 _ nekatulog bago riauhos ang liman ng kanyang bote. (Ang Sl'ói nt llar.yen, in1: "80 S'WETE-") K .\RERA SA PAGGAPANG - N'akikita 11ng lim11ng un;gol na ku· u•r.katawan u Hapori, Nasyonalistang Tsina, Taylar.dir•. Estados UniJos at _ lndiya u pa91isimula ng k• r.ilang paskakarere. PHa na niri· 1'º"9 n•rinig ang tili•n, sigaw.ln 4lt ¡ug.,wag u par.1o• lan ng mg• b ~ r a ng k•ni-kaf1ileng m11 em1't ina. OLIMPIYADA NC MCA "BABY" KUNG ang pag-uusapan ay kaingayan 1 sigawan filian at iyakan) at ang pagiging balita sa lahat ng dako, "maluluma" ang mga naganap nang Asian Olympic Games at maging ang gaganapin pa sa Mayo sa Hapon, sa olimpiyadang idinaos SR siyu· dad ng Tokyo noong nakaraang buwan. Ang nabanggit na olimpiyada'y nilahukan ng siyam na sanggol na kulang-kulang sa dalawang taon ang mga edad at ang kanUang pinaelabanan ay karera sa -pa!O"gapang, unahang makaubos ng gatas na isang puno sa boleng pasusuhan, at paglalampin. Ito'y ang .4.sian Boby Olympiad na ginanap sa Nikkatsu Hotel sa Tokyo sa pagtataguyod ng apat ·oa malalaking kompanya ng mga . pampasaherong aeroplano sa Dulong Sitangan. Ang siyam na sanggol na nagsipaglaban ay kumalawan _sa mga bansang Hapon, Nasyonalislang Tsina, Jndiya. Taylandiya al Estados Unidos. Ang t;.ansang nagwagi o nagkampiyon ay ang Estados Unidos na ang mga kinatawan ay pinangunahan ng kambal na Jim at John Kub. Pumangalawa ang Hapon, pangatlo a1~g na¡::kapalas na Tsina .at Taylandiya at pang-apat ang lndiya. Makikita sa dalawang pahinang ilo an.~ naging takbo ng nakatutuwa at kauna-unahang Olympiyada ng mga Sanggol sa Asya. ( Pon-Asfo Photo News) MAGASIN NG BAGONG BUHA Y MARSO 2, 1958 NGAYON, ANG MGA KAMP EON - Ar,g kambat n1 $in11 John al Jim Kuh ng Estados Unido5 n<i ni nguna 5a dalaw~ u htlong pinag. laban<in ay siyan9 tin1n11· hal na m¡,a natnbl'r wan. M1kikita si Jimmy H dakon kanan nang hi nihingen siya nr,, ilang pangungusap ng isang rcporter "~ isang istuyon ng radyo. Ang ginawa ni Jimmy, kinagat ang mikt:'. S1mant1la, sa kaliwa ay tiningnan undalt ni Jolm ang kopang gintong pinan1. tunan n1'11 . hin 11 plus·h1plo~ •I dinilaan ang kamay. Nang wa l' iiy~ng nalasa. hin, 9inirahar¡ n¡, lulovl UNAHANG MAKAPAG· LAMPIN - Masasabin1r 1n11 mg1 stewardl'ss n:i ito n9 mt• kompany1 nsr mg1 aeroplanong pampa· 11hero an9 kalahek 111 11· binan. Ngunl't ang pananalo'y na1Halal1y din sa mt• s•nnol na kasali. Kapag malikot ang Uta, m1lam1ng ang talo niy1. Nakit1 rín sa b1hagin9 ito n11 ollmpí,-1d1n9 11ina1•· mil n9 iba't ibang bansa, "Soybeans Halls" K4i111Mieh•n1·l•ob ftl Celtu (Phll,) I~. M11 unskap: 1 taanc tofu (minan) 1 iSibtrJas 11.1inayat · naa1 pino) 1~ kutsarang toyo l k11tn rita1111' ni1t, t ,kutsaran• g11wga• 2 butil na bawang (pínitpit) P1r .. n nt Poth1h1n4t: v, tasang 1ibuyas na mt\ra lbiniwa.hiwa) 1{4 taung kinlsay (hiniwa nang pino) 1 itlog ng m1¡nok (batihin) o/, tasang man(ika J'aghalu·haluin anc labat JI( mga sangkap maliban sa mantika. Gawing bola-bola saka ipirito sa malnit na mainit na. mantika. Hanguin kapa11: mapula na at ihaing may kasarnan.c sarsa. SARSA: \4 tasang suka 11.z tasang tubig 2. kutsarang ·toyo f kutsaritanc asukal · 1 kutsaritang asín PlrHn ltf PIHIWI: ~¡~5::k!i~,~~m:~~~~::~; :~111!~~atsa~1ri~"fs~~a ~!~inti~~n~!w~I~ gawgaw (sa v, tas1ng tubig) al patacalln pa nanr 1 minuto an¡ p1g. ¡1:ipakulo bago hanguin. "Fish En Blanco" ni Nene :S1nTH MI• ungluip: 2 apahap (katamtamang laki) mantika (pirituhan) kauntmg arin.ll 2 ta ngkay n_g letsugas V 4 tasane: tinadtad na sibuyas 1 rrniliit na sibuyas (hilu.in 1,1, tasang ,11atas saka sam11han ng nang pabilog) 'n tuane sabaw ng maMk 14 usanlt' Aamon (nilagCI al 4 na kutsaritang mantikilya tinad~ad) l kuturang kaus n,11 kalamansi, asin al pammta K11iskisan an¡ isda sak;i ilub<>e:. sa kumukulong .tubi¡. Kalis~isang muli nang maalis anit; mga natillrang pinon.i kahskis. Kuskus1n ng katar nang maalis ang mxa natitiran2 a_ si!'· Pagkat.a~os ay igul~ng ~a ar1na. Jpirilo m1ng mala·mala sa mainit na ma1n1t na mant1ka. Uabi sandali oagkahango. 5"arNintala, painitin ang 4 na kutsarita~g. !'lantik.ilya, isunod ang tim.dtad r.;i sibuyas at pa'!kalapos atig p1nmtong 1 sda. Sabaw~n al tiniplahan r.g asin al oamlnta. Pakulum nane: 5 han1tgang 10 mmuto. T1kman saka hani¡:uiri. Sa maJukon~ na pingo'I" ihanay ang letsutas. ipatong an1t isda, isalin ane ubaw saka igay~k ane k;imatis at !ihuyas na nahlhlwa nang pabilog. Pagkatapos ay 1budbod sa ibabaw an¡; hamon. Ginisang Tokwa 't Hipon ni Nene Santos M9:11un9hp . . • 16 na tokwa llz tasang katas ne hipon 4 na taling kintsay 2 sibuyas Pl rHn "" H11luluto: 1 tasan!( tinalupani:- hipon 4 na kam;itis 5 bulil na bawani! asin at patis Hu¡;asan :m e tokwa saka kudn-kudraduhin. Hugasan ding m abuli ~ he: kint~ay salta hiwa-hiwain ni! tii::- iisa n~ dali an:: h~ba. l :!;s,1 sa mantika a ng baw:m~. sibun s ;it ang kamal1s. !sama an~ hipon s~ka timplahan O!! asin at patis. halin an'? kal'l.S ni! hipon ~'.IJ..a isahoi:- an~ tokw:i. P;i¡:karaan ng sampune minuto isama ang kLl'IS~Y al p;¡kuluin'! _mnli M•17 n1i::a 10 minuto. Bago ihain ay budhm an muna O!! pam1nta ~a ibah::iw. MAGASIN NG BAGONG BUHAY n¡ M, R. M1cal1l1g • Langis ng uling ang ipa!!linis sa salaming nabahiran ne pinta upang malinis agad. f• Paghaluin ang ma~kasindamjng asuka\ al boru: at siyang idilig sa pinagmumulan ng la"8gam. • Upan!! JalonJ!: tumagal anJ? pnnanariwa ng pinupol na bulaklak, timplahan ng kaunting 1u lph1te of ~~~Qni1 ang tubig n:i pagbababa• Upang mapaw¡ ª"J? panginginil ~~ p11 o lubh1ng pagkapagod dahil &a maJiJ1apon,g pagtayo, hugasan iyong mabuli sa mainit na tubtg sak:i kuskusin l!g pulbos ng bcir u . Ang pulbos na itn 2y i!an~ mainam na dcyodoranten.i::: pampaa. • Upang hindi malumani::: mabuH ang m1ntcl o panlata2 sa mesa, unahin llll: pat!p:iplantsa ng kabaliknn sak1 isunod 1ng k.lnyagan. • ro·~~ª~1:a"¡a~~~:~~i o n;n~i~a~g ~~~ ~~~~ta;. 11~j~i~ilaDg:dh1~~ "d:l\~;a~ ki oa .• t1i Mui1 J1ll M1rtlnn T194p1W11h1l1 ng p1glilin9lcod H t1n1n, Libby'1 (Phil.) SIMULA 1'GA YO?\, mababas:i nin>'º !l>i pit;,ik na ilo aDJ? iba't ihan~ n1¡.¡:i ~l~l~~f ~:·~~l:;f~Jli~~~~;~ oamin >in¡,: ul;ol s:o 1111,!a i<:ilusa\o para !~ ~;:i:i~'.:;~~'¡~~:~~n:~~l~\a1~1;~,~r~1~~~ liliit na n1¡¡a puluton¡.¡ :it ib:i ~11n¡:: uri ni ,,11ctani:r:::ir n2 mga p11nauh.in sa t:iha nan. . Anc pa;·uus¡¡p:in natin n¡.:ayon ay ikaw. bifang isar.¡: pununi:·ahala. Jkaw ang r1i nak>inrnlw !;w~ 11,~ "~:m:: ka p" "~ isan¡:: mas:i~ :.i n:: h:indaan An(: ka1J;;i-ig~ranc- p3J.l\a n!:~np mo ~:i m(:a panauhin. ang malinis mong \J· h;.in;on. ;in,:! lnils~r:.ip n.1 p.1.~k:i in ,,_ ,. 1n.; ffi\:ll ba¡.:;,iy na kikintal ~a ;ola;,ib n¡,: iyun:.i mga p;.i11aui1in. L;1h;i\ ll:! lto. ·~· 111;ong;mg;oilan~;in na: ¡1<1;:1 1;11 ><1· tulo n~ 11awis. ;ot ani.: hi ~.1• n ·~ k:"' , .. u 1y m:ipap:1lall' sa iyo. K:..1·:i. hi,·.it sa l:.h"t. m;,;.:111;: panata;.: an~ !""\' mo kun~ 1 ;1;.iJ.!hahanda k<1. {;uma" :' d;i.r~'.~:.~n, ;:~.~!~~ ;:;~~ ª~~;~~/,,~~:~~~ , ::~ ans: m ¡:a p:m~uhin Mai:pahin::~. 111;1· li,.¡,o, :it 111:ii:bihis 11.i·::.: d«h:•;HJ:il:¡.a {$undan u p1l1il"~ . 11) PAlAMUTING PANTAHANAN Huwag itapon o ilago ang m:;a luma ninyong orasan, Ans mga ito)• ginagawang kukit-akit na palamuti sa dingding ng ~ ilid -ta ngga pan. Tulad ng nasa larawan, ane kuwadradong orasan ay pinaligiran ng inihugi~ na kahoy na kulay itim al dil;,iw, pula, at ¡¡su! naman ang ipininta sa ibang bahagi. ffingnan~ mabuti ano; lnawan). Mga Tin -Edyer: Halinang Magpaganda Nai~ ha nin~·on:! m:i!l'..¡1ngkin ng kaakit-akit na alindog. mabatid an2 m¡¡:;i 111ntunin:! kailangan¡z sun· i(in sa oagkain at sa iba't ¡bang bagay na may rtinalaman sa pagpapag a nda ~ Kung gayon, basahin ~m:: ilan ~a mga paalaahing dapat sundin ne mga tin-cdycr .. 1 Matulo.-; nang walo o siyam na oras sa gabi. K11i Jangar.g mahiga baio sumapit anit ikasampu n.c ;:ahi at gumi~ine: sa _oagitan ng ikaanim at ika~i1\~.1~fug~~1ª~~·ng8u:~~~s::g an~gama~~~1:::· h ! ngk~;ne. minsan ana pagpupuyat ay hindi naiiwasan. suhali't t•unin !amana na walanA klase idnabukasan nang makagisin1 nan1 tanghali. 2. Kumain ng m11a pagkaing masusustansiya at ila· ga,v sa ur;is ang pai¡:kain. Mag-ehersisyo n~ n .. JIUlar. 3 Makabubuti sa katawan an; paglakad nang tatlon2 milya sa isan1 araw. nguni't kung ito ay imposible, mag-ehersisyo na laman2 na r.t: regular, gawing 10 minulo sa umaga at JO _ rin sa• gabi. 4 . Kumain nang dahan-dahan saPa~ka"I kailan man ani.: pagdudunial¡ ay walang naidudulot na buti. Sariwan11 gulay, katn('. itlog, isana '*""' na gat;is at 6 na bason~ tul)ig an.I! dapat na maging kabuu:1n n~ pagl;;ain. Ant tubi2 ay kaila· n ~ang inumin b;igo o pagllatapos kumain at hin· di s;1 oras n.I! pagk;1in. Ang pi!'liritong pagkain, anl.! biskuwit. k('!ldi, mainit na tinapay. at mata· mis ay d;,pat na iwasan, kung nais nin~·on¡: ka· yo'~ magin.i: maganda sa lahat ng oru. S Dapal na magk¡¡ro(!n n11: isang libangan ang is;i ng lln·edyer. Halimbawa'y t('nis, pamimisik· l('ta, P'l!:l:ingo~- at iba pllng uri ng paglilibang. Simulan anl! paggav.·i sa libangan habanl.! bata upang sa ))llgtanda ay maging sanay na rito. Nakatutulong 110 upang magkaroon ne matalas na pag-iisip .al nagiging madali an.I! pakikisala· UlUha sa m;:a tao. lginagalang Mo Ba An,t.r Kuru-kuro Ng Iba? Ang taong hindi nahihikayat sa palagay ng iba. ang makasarili al <1Dg takot tnmanggap ng mga pagbabago, ay taong hindi kai: lanman marunOng gumaiang sa k:tnilang kapuwa. Ang mga taong ito'y ma!':asabing abnormal at siya ring sumisira sa sariling lipunan -at sa kapuwa. KunJl minsan· tayo'y naniniwala at tumatanggap din ng palagay ng .iba subali't sa kabila nito~y ang sarili rin nating kagus· h01an <.:ng nasusunod. Upang matiyak'ang sarili. mangyuri Jamang i.agu;in :mg mga sumusunod na katanungan. ltal~. an~ bhat ng !rnsng•lfang pasang-ayon {oo): 1. Buo!'lf-puso mo bang isinasagawa ang bagong ramamaraang im!nungkahi sa iyo ng iba? · 2. Kayo ba ng iyong kabiyak ay nagbibigayan clin? 3. l\b'laring mabigat ang dugo mo sa isang tao, sub:ili"t iniiwas.m mo ba ang paghatol sa kanya hanggang sa makil.ila mo siya nanr lubusan? . . 4. Ant? pinipili mo bang mga kasama ay yaong sa iyong panuuw;ila :iy ma1wmsunod mo sa lahat ng iyong kagustuhan? 5 . .Sa iyong pagboto. pumipili ka ba ng Han buhat s;1 ibnng ko· pnnJn o partido al hindi sa isan.e tikct Jamang ? (. _.\.n; ¡_;w1~ o:i,~"' k:tlbi¡;:l!1 f:o1"! "y l1 c1h;-;f ::-<' ih,1'1 iban~ relihiyon . • ~V~RS<.:': 2, 1'?58 katayuan sa lipunan al pook? . 7. I11u1•nawa mo ba muna ang pakaliwa't pakanan ng isang baga y bago ka tuluy·ang magbitiw ng iyone. palagay? 8. Nagtutungo ka ba sa ibang pook, nakikihalo sa ibang tao al si ~usubok mo bang kainin ang kanilang mga pagkain? 9. Jgmagalang mo ba ang paniniwala ng ilan bagama't a1am mong sila'y mali at kaya ka lama~g sumasalungat ay kung nak;:1pipinsala ;ing kanilang palagay sa iyong kapuwa? 10. Nahihing3n ka ba ng payo ng iba at napapakiusap:mg mama· gitan sa ano mang sigalutang nangyayari sa kanila? MGA KATUMBAS ng sagot na OO ... 7-10 ... isa kang taong may wastong kaislpan, tumatanggap ng ko.twiran, mapagpaumanhln at marunong makibagay sa l<apuwa. :l-7 . . may mga pagkakataong ñapagbibigay ka at mayroon din namang mga oras na hindi ka nakapagpapalampas. Kaya, ang pagbabago ay nasasa iyong kapasyahan. 0.2 . n;:1gpapakilalang matigas ang iyong kalooban, may bahagyang kasakiman al ik;:1w na rin sa iyon~ sarili ay hindi m_op~J;1gay. Datapµwa't huwag kang mabahala sapagka't lmuh pa huli upang ikaw ay maJ?bagn 4 na lahat 10 Ang dalawang b,lusang nasa gawing kaliwa ay m.:apagpaparisan i:iinyo para sa kasuotang pang-graduwasyon ng inyong mga anak. Ang mga bestido nama'y m:dnam "il huwaran para sa danting na Mabal na Anw. lsa lamang sa apat na naggagandahang kasuotang nakalarawan (.ang nasa gitna) ang hindi napapalamutihan nJ puntas. sa haHP ay butones ang J?:inamit. Nagkagayon n1c.'y mag~nda rin ang p<'gkakaayos. MAGASIN NG BAGONG 8UHAV Ang mga nakalata\\an <l\ ilan lamang sa mga makaba gong kayanan ng mga best1 dong moda sa panahong ltO Dapat lamang mnyong 1sa1s1p tu\\Jna na hmd1 lahat ng yai 1 ng dam1t ay maaa1 mg buma gay sa myo Subukm munang l<ibasm ang gayong kayanan sa murang tela nang mamasan ang pagk 1k<1gastJ llAltSO :r.. ·Ang Pagsunod sa Moda 11 1..: BULAKENYA Mukh.1nA nuisiy•ha;1 si Naring u lo1ny•ng p•glu1k•h•w .. k u h1ligi. •no po? Sinri kaya <1ng nginingitian niy•? Kung tutoong may "matamis na ngiti," gaya ng sabi ng mga makata, ang pahinang ito'y tiyak na lalanggamin dahil sa katomisan ng mga ngi~ing iniuukoi sa atin ng dalogang nakalaraVi·an! "M•hinp p.111., •ng milgmodelo" wika~j Nuing. P.uno ng• n1man, binibiro ninyong !'•upuin k•yo u m.1inil n.1 s.1m1nto? May kakilala ba kayong "Bulakenyn"'? Marahil ay may. ¡·oon . . at maaaring mara mi. Nguni't kung wala, ipakiki!;+J,• uamin sa inyo ang isa - si Honorata Sevilla, na lalong ldi.ila ng kanyang mga kaibigan sa palayaw na Naring. Si N:.riu,g ay isa sa mga ipinagkakapur'ing dilag ng San Miguel, B\llak:in. l\lay 5 talampakan at l pulgadang taas, maganci<111~ hubog ng pangangatawan al kulay na tinatawag na "kayi:manggíng kalii;:atan." si Naring ay isailg tunay na laraw;:in ng "Dalagang Pilipina." Tinanghal siyang l\Iusa ng "Samahang- Selya" sa kanilang nayon kamakailan. Katulad ng ibang dah1ga, si Naring ay mahilig ·dumalo sa mga kasayahan, magbasa· maglan~oy at manood ng sine. ly:1!'l ang kanyang mga libanJ:?an kung wala síyang gaW<iin at hindi abab s:¡ pag-aaral. An!,! kanyang mga paboritong bituin ay sina Rock Hudson at Dcborah Kerr. Sa taong ito. si NarinJ:? ay magtatapos ng Bachrior of Ans sa Unibersidad ng Santo Tomas. BABALIK ' •••• nina Ben Arguelles at Luciano A. Domingue,z H ALOS MAGPUTOK sa daml og tao ang SAVOY Theatre. Nam1mayan¡ tuloy ang ingay sa la· bat ng sulok og sinehan. lsanf bodabil aog ooo'y itioatanghal. Nababakas sa bawa't mukba ang panana· blk babang ang sampuog c:horus 1lrl1 ey walang pa1od sa pag-iadak ea himlg ng nakakaklliling tugtu¡in n¡ can. un. Nalilllo sa liwauag ang buoa·g entablado. Ang orkcstnng nasa harap ng taa¡halan •Y masiglaag-ma· sl¡la sa kanilang pagtugtog. Bawa't indak at bawa't galaw ag mga .nagsasayaw ay tugmang-tugma sa kani· laog lpinarirlnlg na tugtugin. Walang binto sa kapapaswit ans blalakthaag na¡alslpanood. Siyangslya slla sa lpinalalabas. At lalo aang lumU:as ang paswitan sa sina.ubt¡y1n pa ng paminsan-miruiang 'lgawan nang pumasok na papalooh sa tanghalan ang sampung babiing naesislpagsayaw. Mabilis naman ang ginaw.'.lng pag. kakalabas ng mea lu99lars sa tangba· hin na nagpapakita ng iba't ibang urt ng bilang sa paghaha¡is ng hugis MARSO 2. 1959 boten¡:- kahoy na kanilang plnagpa; pasaban. Sa m ~kabila ng sulok ay dalawang lalaki ang patuloy sa pag· kain ng apoy. Mayamaya'y Jumabas ang isang la· laking nagpapaklta ng kahusayan sa pagpapaikut·ikot sa tanghalan sa pa. mamagitan ng bisikletang lisa ang gulong. Pagkatapos ay puma.<i:ilna na. man ang dalawang lalaki al isang ba· baing maikli ang suot na damit at nagpamalas ng lba't jbang klase ng ng pagsisirko sa harap ng mga ma· noMvcl. Nguni't blglang bumugong ang ta· wanan sa loob ng sinehan nang luma. bas si Tsipopoy, ang matabang paya· song un1aalog ang tiyan kung nagla· lakad. Maluwang .ang kanya n; pantalong suot na may m;ilaking tagpi sa may puwitan. Pilit niyang ginagaya ang mga na::sisirko na nagdudu. lot ng katatawanan sa lahat. Mada· las nanapapauposiyasapagsisirko. ratuloy sa walang sawang pagtug. to.f an:: orkesta. Nagsalit·salit sa tang. halan ang sari.saring kulay ng ilaw· dagitab. At pagkatapos na makapagpakita o¡ ka11i·klnya1is: bilao¡ aog mga gumaganap sa tangbalan ay isa· isa silang pumagitn1 sa entablad-O. Kabilang sa lumabas si Jobnny Crui, ang bida ng dulaan, na umakit ng pagbanga ng kababaihan. Nagpu¡:ay ang lahat sa madla. Daban.daban na· mang sumara ng telon. -BABALlK! ... BABALIK! .. BABALIK!. . - ang halos iisang linig na nalslga1f ng balana, Walang binlo .ing palakpakang nam¡¡mayani. Yumayanifi! ang buong sinehan. Sa labat ng dako'y narlri· nig ang malitinis na paswltan át na· kabibioging sl1awan. Sa pinakaunaban n.! upuan sa loob rig dulaa'y patuloy sa walang sawang p3gpalakpak &i Lulsito. Nababakas ani: kaslyahan sa kanyang mukha. Halos mamalat siya sa kasislgaw upang pabalikln ang mga nagpalabu sa tanghalan. Kabit na nagkangbu· hulog sa semento ang kuwaderno ni· ~·ang nakapatoni;:: sa kandungan ay hindi niya pansin i)•on. Ang kanyang pani ngin ay walang sawang 1111katuon sa kulay granateng telon. -Sandallng katablmlkan po Ja. man.¡! SandaLing Jr.at.hlmlkao po la· Moy mogondang hangarin ang Papa ni Luisito para sa kanya, suboli't iba ang pangarap niya: ang paglabas sa tanghalan bilang isang bituln ng bodabil. Oito likot ang kasaysayan ng bagong nobelang ito. mang! - anang isang tinig na ~ig· \ang pumailanlang sa Joob ng s1nehan na mcdyo nagp~ahimik sa mga manonood. -Labis po naming ikina· lulungkot n3 hindi na kayn mapagbigyan. Tapos na po ang ating pa"no· orin. Magbalik na Jang po kayo bu· kas al mas maganda ang bilang na inilalaan nainin para sa in)·o. Ma· gandang gabi po sa kanilang labat. lsa·isa HD3 nagtayuan ang mga tao. Namalagi namang tahirnik na natau· po si Luisito. Oinampot niya sa semento ang nalaglag na kuwadcrno. "lataman uli siyang tumitig sa tang· halaan. May nagtitiim na bangarln sa sa loob ng kan)·ang dibdib. tsang pag. nanasa. Isang di maipaliwanag na damdan1in. !'<ais niyang mapabil:ing sa dul:iang iyon. Nais din nly:ing mag· ging i~ang artista sa tangbalan. Maliit pa siya•y namuko n3 iyon sa to(lb ng kanyang dibdib. -Talagang n:ipak:ihusay gumanap niyang si Tsipopoy, -wika ng isanf lalaking dumaan sa may tabi ni Lul· sito. -Kahit na yata wala kang kilili ay mapipilitan kang tumawa. tSund1n sa pahlna 21) lS Sinulat ni Uario Nieve8 SI DIOSDA DO lllACAPAGAL, Pangalawang Pan:;ulo ' og Pilipipas, ang pinakakoulrobersiyal na tao nga ~·on sa pamahalaao. Nang naka· ra:ing halal;in, siya'y tinangkilik nang maliliit at m;ilalaki, ng lahat ng partido. llo anr: dahilan nang pagtatamo nlya ng pi1;akam;n-aming boto 11a la· hat na ng mga kandidato ... higit na ma"rami kaysa s:i n:ikuhang boto ng nah:ilal na Pangulo. Nguni't siya)· hindi nanggaling sa mayamang angk;10. Sa kaballgtaran, m;:haba pa sa karaniwang mamama· yan ailg k:iJ;i~ay:in ng kanyang mga rn a~u lan g . Sa k::nyang mga pangu. 113usap :iy n:il:1had ani: layunin niya sa paglahok sa pulitika: "Buhat pasa aking pagkahat:i'y naririnig kor:g lagi sa m;a labi ng maramiog p1.oliti· ko 113 'dap:1t tangkilikin ang mahihi· rap', . nguni't n:inatiling lu,gmok ang 1nalihit. Ninai~ l:on¡.: patunayan" sa mahihirap 1 .a i~·a·y mabihirap"' din ang tunay "ª nwkatu!u!or.1¡." Narito :int-: kasa~·sayan ng kanyang m~a p:igpupunpgi ... buhat sa pagk:ikasilan..: 5,1 ;naliwana¡: han;gang sa tan,;1haling P11n.~;ilawan .. Pangulo at magin~ konlr<>bcrsiyai dahil 53 hindi pa(:k<:kar .. nn n~ portpolyo sa p:unahala:• u ---oOoA NG KABAHAYAN og tahanan~ iyoo ay isang parisukat o3 ~ilid na siya na ring oagsisilbing sa· la. kusina at kumidor. Ang isang sulok. na ioihihiwalay ng diodinlf na sawali, ay siyang pioaka·silid·lulu· ¡an. ~bkod sa dalawaog mahaban& hangko at dal:iwang giray na sil)'a ay wala nang ibang kasaogkapang 1natatagpuan. At ang tanging mesa, na m ay· kalum a~ n na, ay nagsisilbinf ;illar - may n1alaking krusipiho sa gitna at Dasasabitan ng mga kuwa. drong p<>ngrelihiyon sa paligid. Tanging ang alt3r oa lyoo ang ma· a:u·irig makatawag ne pansln ng sino mnn. lyon ang plnakaaalagaang ba· ~ar ni Escolastlca Romero. PJoagpa. p3Ja niyo iyon up:igka't slyang su· masogisag S3 kan1·ang panaoallg, n kanyang paninindigan sa bubay. Ang pa¡;papahalaga ni Allng Eseo· lastica 53 altar ay napapaotayao Ja. 111ani:: ng pa,gkilala niya sa panaoagu· lang inal"j niyang tu11gkulln. Siya ~1ng umako sa tungkulin ni Urbano. Hindi nlra ruapababay11ng mag·ba sa hi.hay na tyon 81 Romana, ong kan· Diosdado Macapagal: SUGO NG BA VAN Sa pasimula pa lamang ng talambuhay na ito, mouunawaan no ong pogsusumokit ng mga taong nogkoroon ng kaugnayon so buhoy ng isong nilikhong sumira ng kosoysoyon • .. >'ªº' manugang. Pa¡ umalis slye'}· mawawalan iyon nt kuam1. Pal1ali.s ng habay 1ng 1nak niyang si Urbano 1t umuuwi kun: k~ilan lamang nai· sin. NI hindi nlyon atumana an¡ ka· lingang dapat lpagkaloob k3}' Roma·· "'· Sa panahong yao'y hindi dapat maluogkot si Romana. Sa kalagayan ni· ya'y mabsasama an¡:- labi&.. na pag. kilos, ni ang piglgin¡; m•lungkutin. -Huwag mong pakaintiñdihin an1 pag·alis·alis ni Urbano, -madalas ipayo ni AIJng Escolastka kay noma· na. -Slkapln mong llbangln ang iyong sarili. Magpalusog ka, at nan,:: maglng malusog din anf Jyong ... Hindi kumibo si Romana. Nating· nan lamang niya ane kanyang bi)'<'nao. -A, siyanga pal:i. Sandal¡ lamang. ha? Ibiblli ldta n,g duhat ... mara. · ining·marami, para h.lndl ka Jaglng naghahanap. Napangiti si -Rom3na. Sa mukha niya'y nabakas ang nrlit na pag. kapawj ng hin3naklt, an¡¡: pa~halili ng kagalakan . . . ng kaluluwa al, ma· rahil, ng jsa pang bagong pumJpinti¡ na buhay. , Naliligayahan siya sa bbila ng tag. ni·tagning alip ng hubuogan, og da· law3ng may·ukit·ukit nang bangko na ginawa nl Urbano, ng halos ma· tanggal. 1iang binlana u tuwing iyo'y tutukuran ng mahabang kawayan kung wala na ang mainlt DI sikat ng araw o kung tumigil na eng pagbuhos ng ulan. · Napaisip si Romana: M1lltils kaya ng isanf sanegol •DI lamlg o ang pa.i¡papalipat-llpat sa lba't Jbang pa. olg ng kahahayan kung umuulan at walang U¡U an¡ paglalagosi ng mg:i. patak huhat sa bubungan? Mapakina· ban¡an pa kaya nlyon ang mga giray nanr silya :i.t may.uJtit·uklt nang bangko? . Al, sa pagtanaw D.ly1 sa !abas ng blntana ay oanun1ballk an1 dat.ing lungkot sa kauyang mukha. Nakita nlya ang makapal 111 kawayaaang aakahaD1y sa tabl ng kalye. Hindi una bal8 kung aog kawayanang lyo'y pa. wang Juntlan. Suball, 101 mra kawa· yan ay manuyu·nuyo na, ka)'a oagj. glng paran¡ sukal sa pantg na Jyon ng d11n. Ang kalye Cucu robo, sa Tagalog) ay tlnagurl1ng kalye ng mahihirap. Sanhl n¡ m1kapal na kawa)'4inan1 naklparo1ybay, walan¡ mua¡ap na sarlwang b.agln ang m¡a nanlnir• bau •a magkabilang pantg ng kalye. Bagam:i't sakop ng Baryo San NI· colas 1 na malapit sa kabayanan ng Lubao, Pampangga, ang K:ilye Cucu ay mistulang isang slum. Ang mga. ninirahan ay madalas dapuan ng lbaibang sakit. Halos sa buong panahon ay laganap ang ubo. Hindi Jam3ng iyon aog lkinalu· luogkot ni Romana. Lalong nakapag. d:iramdam . ang pagkawill og mga ta• garoon sa pagsusugal sa mga sand•· ling walang .i:awain. l'\ang panahoog yao'y punoog taitapam3h:igl ng bigas sa Pampaogga ang b;1yan ng Lubao. Pagsasaka ang pangunahlng sangkap ng kabubayan ng mga tao. Walan!t' kalakalang na· gaganap doon. Sakallng m1,gkaroon man. malilt ang pag.asan¡¡: umunlad Jyon. ranatag na slla sa kDn.Jlaog pamumuhay . . kumain nan¡ 111· Ion¡ ullt ls.11111 araw at magp1bln¡a nang maaga. Pan~alawa sa pagsa9aka, aDJt pa. nglngisda ay isa pang pinagkakaki· taan n~ mga t3ga.Lubao. Nguni't aog pagsasaka at ang pa· nginglsda ay pana·panabon lamang. Sa ¡anllo'y maleklog paoahon ang naiuukol ne mga tao sa punam11hl· nga. At sa Baryo Sao Nlcolas 1 oga, lalo na sa Kalye Cucu. walaof hindi nakaaalam n,g sugal na cual•. 15ang laro ng mga baraba na pln1¡kaka· 1alunan naog malatl. Maglng si Urbano ay madalas m•c· lumagi sa mga pasugaJan na: c'it•I•· Na1babaka·sakali si ya. . gaya n1 ibang nagb3baogad magpal&J:o nll kauntlng pubun3ng nasa k3nilan¡ lukbutan. Kadalas:in. ang klnildta ni Urbano sa mga tulao1 nalpalalathala 11iya sa paha)'flganc panlalawl¡an at so rnga dulang naltatan¡bal sa mga du· laan ay oauuwill.e- lahat sa mg8 aaka· katagpo Dlya sa pasural•n. -Pasenslya na tayo, &laoaag. Ma· kababnwi rln tayo sa lbang uaw, - modalas nlyan¡ lpaog-allw .. klbl· yak. Ngunl, ang katuparan ng paot:•· kong lyon ay hindi naluap ni Romana. Sa paoowsld man ni Allng Etcolastlca ay hindi rln naUhlm Hit· par· papabaya DI 1nat. NANG DUMATING al Aling Dtco. lastiea oang hapong yaon ay sumaya ang mukba ni Roman:i. Packapa,ima· no ay lnabot alya 1111 uw:ln: duhat ne rnllanclL MAOASIN NO llAOONO IUHAY -Narfto D• ba an¡ m1balt oa Ja. J1ki? -Ull'8 DC ba&ODI d1ti11¡. Umi· ling ang tlllllllODJ. Napabulo11¡ 111 U · rili 11 AliDg E&colastle3: -Sinasabi ko na n¡a ba .. Noon pa mang lpabatid ni Urbano kay Allns Escotastlca aDg balak ni· yang pag·aasawa ey turnutol Di> ang mataDda 11 dabllang walane mllata1 na hanapbuhay ang blnata. -lsa pa, -pasuball ng toa ni Urbano, -.alam kon1 halaghag ka at palill:ero. Hindi rno mag111wa11g bumuhay ng pamilya. --Slya ay macanda, Jnay. Pis: D•I· katuluyaD kaml'y hindi na ako ma· huhumallag sa iba. -Maipa.ncangako mo ll:aya lyan'! -Nan cuJaag Dt ako· upaac ma· nladlgan aa aldt11 salita, Inay. Ang pag.aauw• ni Urbano ay hin· di tinanggiban ng: kaoyang ama, si Mang Demetrlo. Kompositor ng mu· sika at Urlko para sa slmbahan ng n1g11 Agustino u San Simoa. hindi 1um1ma ti Mang Demettlo aa pagll· pat ng antlr. ,. Lubao. Nguni't 1111 damdamiag.fna ni Allne Escolutlct. ay 11akaunawa lil p11subaybey n. kaila111111 al Urbano. Buo aa lslp ni· ya ao¡ lr.awalang.paaanacutan ng 11nak. Kuag pablbayaan ni Allng EscolasUca aa m1pa¡-lu al Urbano, hin· di ntto matututubaa IDI dapat ,.. win. KaUanitn nJ Urbano anc pul•· la upaag bJadl lubo1 na mapab11yaan si Romana. Nall& Usanin nl Romana aag ka· nllaac· dampa sa Buyo Gut.id sa Florl4tblanca, may paklramdam na 1lyao1 hindi magl¡lnc ma:illwala111 ang cacawlo alyaog pa¡papa.tasal kay Urbano. Oayunma'y lnillhlm nlya iyoD aa lr.anyaag n1ga ma.gulaog - Alllstaclo Pan¡an at 'feresa de la e=. 8apagka't pawang kasama sa bu· kirln ne ln11g n1;n¡angalang Fer· mia lJcad ang lr.anyaag mga magu. laag, lumaklag sanay sa cawaliu· bullid al Jlomana. Sa gayo'y nabban· da sbang pumuan sa mga pananagu. tan sa pakitipac·lsaadlbdib aiya kay Urbano. -Paya1 Ira baag matir-a SI Isaac ruunUng dampa7 -tanong ni Urba· no sa kul.ntabaa. -Hindi ako- namimill ng tiraban. -K.abit aaan? -Kabtt na uan .. , -\Valang pasu· bali aa anyo ni Romana. Sa Kalye Cucu aga sUa nanirahan. Halos labat nang dinataan nila'y may bni·kanJyang lote s• lugar· na iyon. Bagama't mapipintasan sa pagka· ¡umon sa sugal ng mga taga.Baryo San Nicolas I, malpagkakapuri ang ·pagnanai& a.ilang makapanirahan sa sarllinglote. Tallo o apat na mag.aanak laman¡ ang walaag sariling lupa sa mga na· ainiraban sa Kalye Cucu'. Sila ang pi· nakam•.bJhlrap aa lugar na iyon, at lr.aranlwan1 nagiging par,ag mg:i ali· pin ng mga ma~·arl n¡ balr.urang ki· natitirikaa DI kanilang batiay. Kabilang slna Urbano sa m.J• wa. laag aa~·il.iog lote. Ang kiaatatayuaa ac kanilan1 babay ay ari ni Gnc. Colomba de Dutm.ID, na Isa sa may malalaklag stlr.op na lupaln sa kll• AAARSO 2, 1958 YODI lyon. lADI Kalye Cucu ay ni· palitan nr l:alle de GU%1J1..a makall· pas ang ilang taon, at hanggang ,. kasalukuyan.) Hindi sila pinagbabayad ni Gng. de Guunan. -Pararu: tul9ng ko na i)•an aa In· }'ODg dalawa. -pagmamagandan1· loob ne ginang. -Maraming telamat po. -tu¡on ni Urbano. Al blnalin1an niya al Romaua: -lto ang maglgla¡ pala~o natin, Manan¡. Ako ana hari al lkaw ang reyna. An1 paglglna paran¡ utusan ng ibang walang lote ay hindi naranasan ni Romana. At sa kablla 111 kawalan ng haaapbuhy ni Urbano. hindi !tia ¡anong dumanH nll kagipltaa. Sa labat n·g pagkakalaon, llll ta· gapagtaguyoi;I nUa ay si Allng Eacolasllu aa hindi humiwalay sa lcanl· la. Jyon ang guma.ganap ng tungkuJin 111 Urbano.. . naghthanapbuhay al tumltin1la kay Romana. Sapagka't marunona siyane: magsallta ne Kastilanll·Kablte, nakapa¡ tuturo slya ag rellhlyon sa mga bata sa shnbaban ng Su Slmon. Nang isll~ng an.c unang aaak ni Romana - si Iarael - ay nara¡da· ¡¡an tne lraollan!: 11.urulln. Hindi DI· kababahala ang gayon '• •m•, nru· ni't para kay Aling Escolastlta, lyoa ay lsang suliranlng daPAt nlyang lu· tasin. Kung .kailmcang gawln nlyaog araw ang gabl. malugod niyang ga¡a. wln upan1 makatulong sa mga aaak. Halos sumapat lamanf 11 kanyaq pagkaln at pamasahe ing klnlklt. nlya ea pattuturn sa slmba.ban. Anl nalalapit na paaganganak pa ni Romana ay mangangallangan ng biglt na pagkakakltaan. Umlsip ng p:iraan · si Allng Escolastica upang raarag~a· gan e11g lr:anyana klta. Marunong siyang manghllot, kara jpinas.i71 ni}'ang balingan ang ¡aw• ing {yon. Maraming nagdadalaatao n kanilang patigid ang mangangalla· ngan ng paglilingkod aJya. Nakilala si Aling Escolastica sa na.· yoa.g iyon, gayuadJn sa m¡a karatl¡· buyo. Slya ang madalu blllaglnc hilot ng mga naa¡aqaoak. .Gayunpwnen, lr.umlklta slya o¡ sampung piso lam¡¡ng isang buwa11, kaya nagsillap pa siyaag hun.ianap ng lbang mapagkakakitaan. Tumanggap siya ng mga panwelo n.g mga mayaya· maa SI hayan, at lyoa ay pinatlUgas nlya. Olto'y nakatulon¡ alya 11 Ro-Tlla hindi pa rln po aumuapat · ang kinlldl.a natia, lnay, -mlua'y nasab¡ ni Romana -Sa palagay ko nga, nguni"t ano ang magagawa natia7 -Tatan¡gap ako n¡ mea labahln, Tnay. Muahll aY magpapalabada ang mga suki nalin sa panwelo . . . Naglabada sl Romana. Samantal•'y nagpatuloy aa pagwawalang·b•h•la al Urbano. Kumlkita lyon para 5a sarlll ... upang tnakapafsugal DI cvala al n1akapunt1-punta '° lba't lbang ba· yan. NGA YONG aara:-amda'maa a.I Romana anr P•IPlatlg ng tsa pan¡ b~1· hay, plnlpllit nlyang iwakll aag mga pag-aalaala 11 pag.aallnlanaaa. HJadl nagigln¡ matapat si Urbano, batid oiya, n¡unJ't hindi slya dapat uml· mik. Batid din nlytog n mapatnlhag na tulain al Urbano ay maraml Jyong nabihlhag na kadal111haa u m¡a ' plnapasyaJaac hayan. At ang bandur· } 'ª•.Da nakaJu1lablt DIJOD DlnlJ buODIZ ta¡;¡:1ntin¡, •J' aJyaDJ' katuJon¡: 1:11 "sandata" sa pa¡ .. klt sa ibang babae. Alararai .na &IYADI .napactllsan, al ugayo'y mulJ alyang bumanda. Isang a.raw, naramdamao ni Roma· aa na kumlrot ang kanyan¡ sinapu· plinan. Wala si Urbano. Ang ~anyan¡ biyenan, at anc mallit. pang si brael. ang tan¡¡ nlyang kasama. Ngunl1 wala siyang pangamba. Sa ano't ano man, may lilingap al mag.aaruga sa kanya. Si Alia¡ Escolastica t'!I klni· kilalaa¡ wabusay 1111 hilol sa bayang lyoa. Alam na ni Allng Escolastica .ang kahulugan ng ai¡aw na }'aon. Mabilb siyang lumapll kay Romana at ini· h:,tld ito sa munling silid ng kah11· hayan. Nan,g maia~·os sa silid si Ro· mana ay Jumabas siya sa kusinaan upang magpainit ng tubi!;. At bu malik. si!'a SI 1ilid n-a iyon upang gu manap nf tungkulin n¡ is3ng bilot. Matagal na hindi Jumabas sa ma. liit na silid •I Aling Escolastica. S• mo sandaliag yao'y nariaig ang mga impit 111 pagdaing ni Romana. Pa¡. katapos ay sumalit ang mga uha ng kasisilan¡; na sang1ol. -Magpaulamat layo. Maoang, , - nausal ni Allng Escolastka. -Siya'y malusog. . . Jsang kaloob ng . Diyos! -:-Siyanga, Jnay. - Masaya ang ti· ni¡ ni Romana. -Ngunl't may kala· kihan ang kanyang ulo at maikll an¡ kanyang lee1. Tiningnat1 ni Aling Escolastlca ang sangrol. -Sinabl ko na nga bang kakaiba iyan, e. Tingnan mo't Jalo kang nac· hirap sa isang lyan kaysa sa panca· nay mong &i Israel. -Ano nga po pala ang Jpanganga· lan natin sa kanya? Pakitingnan n1a ninyo .sa kaleadaryo .. Parang bladl napansln ni Alln¡ Escolastica ang pagtatanong ni Ro· mana. -Ano po ang paagalan nlya sa kalenda,,o? -Maaang .. . kahlt na lslnusunod natin ~a kalendaryo ang pangalan ng mga anü: mo a}' Ubabin natln 11ng lsang iyaa. "Wence~lao" ang pangalan nlya H kalenduyo,' ngunl"t hindi natin gagamitin ¡yan. -Ano po, ku11g gayon, ang itata· wag nalin _sa k..anya'! -Slnabl Ir.o nang slya'y kaloob ng DiyOI. Tawagln natln sl}·ang "Dlus· dado" ... DIOSDADO MACAPAGAL! Noon ay wala ang ama ng sanggol . . Ang pelsa: ika-~8 ng Septiyembre. 1910. (lTUTULOY) Sa lbh1wane t&on pa lam•ng u haltlcul, klnlkllala ""'' IUiftf mananalumpati si Dlosdada Macapagal (m&y marlcln9 X). Sa lar'awan ay bUima nlya "'' r\191 plllnt orador n9 Lubao Provincia! Hl.gh Scb.ool nan9 alya'y na,..aral pa rffn. 15 16 . PAMBANSANG SULIRANIN SA ATING KABUHAYAN ni Basilio Cabigting Dahil sa pogsoklow ng pomoholoon so moloyong doloy ng kolokolon ng bansa, lumitaw ong mgo sulironln. Pin11tutunaytn n9 mJh•b•ng pil~ng ito sa tind1h•n n9 N1tlc na n•tHHl•t HI bl9•s •ng mga m1mamay¡iu•t. llo'y iung m;alubhang suliraning bvn91 na "pi¡iil na paki· kipa9kali11kal.;m" na lcail•n91119 h1r• pin ng m111 pin11no ng atine b.li!llt • (K1rugton9) ANG KAHULUGAN AT OIWA NG "EXCHANGE CONTROL" A NO ang kahulugan ng "exchange control"? llo'y ans pagsaklaw ng Pa· mahalaan sa karapatan ng mga mamamayan sa kani· lang kinagisnang malayang pakikipagpalitan ng tl:ariling salapi sa salapi ng ibans hansa. Batid ns h1hat na sa kalakalan na mga hansa, ang halaga ng kalakal ay ibinabatay sa kani-kanilang sala· pi. Kaya a ng a numang kontrol sa salap¡ ay nanganga· hulugan na kontrol din sa 'kalakal, sapar.ka't hinrli mangyayaring saklawi n Ja. ma ng n~ Pamahalaan ang karap:il:m ng mga mamama· ran ~a kanilang malayang pakfkipagpalitan 11g sariling .s:ilap¡ sa salapi ng ibang bansa nans: hindi s:isaklawin din ng Pamahalaan ang kil· rapatan ng mga mamamayan sa malayang pakikipag. palitan ng sariling kalakal sa k:ilakal ng ibang bansa Sa biglang malas ay maliit lamang ang nasasaklawan ng "exchange control," nguni't kung pakalilimiin a)' na¡'ª' kalaki ang nababakuran nito, sapagka't nasasaklawan pati ang tinatawag na "íoreign trade" o ang pakikipagkala· kalang panlabas ng buong bansa. Ang diwa ng "exchange control" ay kauri ng si nasabing "price control." Kapu· wa ito pananaklaw. Lamang, .l.ng unaaykontrol sa hala· ga n; salapi at ang huli ay kontrol 11aman sa hala.ga "ng ka\:ikal. Ang k>11raniwang dahilan sa pagpapairal ng •·price control" ay upang sug¡)Uin ang pagmamalabis ng mga mangangalakal na vinagbibintangang n ~sasa mantala sa bayan sa pama· magitan ng pagtata;is ng ha· la;:a ng mga bilihin. Gayun· din sa "excha nge control", ang dinadahilan ay upang sugpuin ang "blackrnarket" o ang pata:::ong pakikipa.."J>a· lit ng sariling salapi sa dGlar ng Amerikano. Masasa· bin11 ito'y mr-a dahiJan la· maog ug Pamabalaar:i sa· pagka't ang katotobanau, lllll pagtaas ng halaga ag mga bilihin at am pagkakaro11n ng "blackmarket'' sil salaPi, ay pawang U.&1nga laman¡ n¡ "inílalion" o ng p191MiHnto sa salapi, gaya ug binaug. gil sa dakong unahan aito, · na siyang piaakaugat ng la· hat aang umiiral na magka· kapatid na suliranlag pang. kabuhay11n ng barisa. Anupa't .~a pagpapairal ag nr.ga kOD· trol, ang kapangyarihan a.g Pamabalaan sa pagsasaka, kalakalan at sa lahat a¡ saagay ne paghaharuipbubay ay lumalawak hanggaag sa maging tubos ant kapangya· rihang ito at ang magiglng dulo ay ang pagkaputol ng malayang pagkilos ng mama· yan sa pagsasaka, kalakalan at sa -lahal ng sang.ay ng paghabanapbuhay. ANO ANG1 .$A.MANG IDINUDULOT NG "EXCHANGE CONTROL,. Aog pinakamablgat na ka· samaan:: idinudulot ug "eJI· change control" sa kabuha· yan Dg isan¡ bansa ay ang MAC!jASIN NG BAGONG BUHA Y ll.I maliwa.HDC P•J:IUt ª' "lorelga trad'e" o paklkipag. kalakalang paolabas. lto'y pinatuluoayan ng mga eko· oomista al lahat balw slla ay sang.ayon sa tatlorig ku· ru·kuron.g sumusunod: Una, ang "excbaoge con· trol" ay ipinalalagay na hin· di balay sa btarungan ea matuwid na labag se S1U· gang Batas. Allnsunod sa mga oagsasabJ ay nilalaba¡ nito ang Arlikulo 3, Seksl· yon 1 ng Saligang Batl6 na ganito ang isinasaad: "Anc m.1a kaariang pansarlll ne mga mamamayan ay hindi maaarin¡ ~nin ne Pama· balHn upan¡ garnltln 11 mga Jayunlor pamb•JID nang walang karampatang kabayaran." Jpagbalimbawa na ang lsang tao ay nagbibill n1 kalibkib o kopra SI Ameri· ka. Ang ibloabayad na dolar &a kalibklb ay hindi mapa· susubaliaog sarlling salapl DI Amerlkano o ng bumibill. Kung plpUltln º!: Pamaha· laan sa pamamagitan ng bt· tas ~a ang 'l)inagbilhang do· lar ng naturang tao ay ibi· gay nlya st Banko Se11tral, sa iblg nlya o sa ayaw, ••· Jang maitatawag dh·an kundi pag-Uit o pagsaklaw. Samaa· ttlan,g sloasabJ ng Sallgang Batas na aag ari·arlan ng slnumang mamamayan ay sa pangaagallangang pambayan Jamang dapat kunin ng Pt · mabalaan. Sa hbtlang dako, masas•· bt ring ang dolar na aalill· kom ng Pamahalaan sa pa· mamagitan ng "exchange control" ay hindi tun1y 111 aintgamit sa. kapaltanan.g: ,.ambayao, sapaika.'t iplna· mamahlgi lam1ng lto ag Pam1hal:Jan SI pamamagit1n' ng Banlr:o Sentral sa mang. HDgkat o importador na mga mamamay1n din na ntjluluwas ng m(a kalakal o mga eksportador. Wala riu natnang karampatang íbinabayad ang Pamahalaan sa may-ar¡• r13 kalibklb na inihalimbawa, Sapagka't ang ibinabayad sa kanya ng Banlr:o Sentral na hindi naman niya matatanggihan, ay da· lawang piso laman~ ~a bawt't dolar, samantalang kung hindi p:¡l(i.ki,ilaman ilo ng Pamahalaan ay ma· aarinc:- maipagpalit ni mag. kakallbkib sa malayang pa. milihan "I? dolar na ano;{ ba· wa't isa ay nabkatumbai; ng P4.00 o P3.00. Ganlto na n'i'ayon anll'. halal!a ng bawa't :<alaplng Amerlkano aa ma. layan'!" pamllihan na Jabas sa bakuran n~ Banko Sen· tral. Dahil dlln. maliwanal? na an.~ kalugihan ne: mi:a nae.~ii;lpagbill D!!' kanilanj!' sarilin'! anl sa ihana han. sa av P2.00 o Pt.00 dahll sa paesaklaw ng "exchange control." Sapaglr:a't sa bawa't taon, •n.t ktbuuang halaga ng 1111· luluwu na produkto n¡ MARSO 2. 1958 bans1 o "tXport produett" ªl' bumiglt-kumulang ea :.pal na raang angaw DI dolar ($4.00,000,000.00). ma· liwana¡¡: na malaki aog na· lulugi sa mga produktor o SI mga taong nag·uukol n¡ pagod al panahon sa pa¡sa. saka at iba pang kauri nito. Sa9acka't kuag ang palitan Dg ating &alapi sa malayaag pamilihaa ay P3 sa isang dolar, ang kabuuan ng ka· luglhaa ng mga produktor ay P400,000,000.00 sa bawa't t.::ion. At kuog sa malayang pamilihan nan1an ay P4 sa isaag dolar, anc klluglhao ne mga produktor ay m•· giglng doble o PB00,000,000.· 00 u bawa't taoa. Ikalawa, ang "exchaoge control" ay maitoturlng na isang p1mamalakad na ma· kahari. Sapagka't ang diwa nito ay salungat sa pangu. nabing simulain ng Demok· rasya na ang slnasagisa¡.,. 1ng pantay.pantay na P•I'· kakataon part 11 lahat. Sa· mantalang •ne li:atr:aoythanc ta.glay ng "exchange control" ay ang pagtatangl-tang( at "rtlonopolio" o pagJago111 nt siyang plaa¡bububatan ng pa¡¡yaman ng ilang tu. song tao na nabububay na partng linta sa dugo DI m•· ramlng marn3maYan. Ikatlo. ang "e11change con. trol'" ay masasabing naka· pagpapasama 6a marangaJ na asal ng mga mamamayan. Sapagka't slla'y napipilitang lumabag sa bat1s na iyan tung sa kanilang akala ay hindi makatarungan. Maging sa Alemanya na piaagmulaa ng lahat halos ng m(a "ex· chanie control", gayong itl· D&kda ng diklador na Alemang si Adolf Hitler na ang paglabag sa balas na ilo ay isang pagtataksil sa hayan Da ang parusa ay kamata· yan, ay hindi rin nakasuc:po tng parusang ilo sa mama· mayan sa paglabag sa natu· rtng balas. Isa paog matu· wid kung bakit ang "exc)lange controi'' ay oakapag. 11apasama sa maranga) oa asal ng msa mamamayan ay ang pagiging mapagtaaei· tangj ng diwa nga nilo. Da· hil sa ang pag.unlad o pag. kalug¡ ne kalakal n.: isaa¡ komerslyante ay nasasalalay sa kanyang "4olar alloca· tion" o panlaang dolar na ipinamamahagi ng Baoko Sentral upang makapagpa. luloy ang mga mangangala· kaJ sa pag.angkat ng mga paninda: kung kaya nalala· son ang mabutlng panini· wala ng mga mangangal~~al ng akala na kay1 nagtagum. pay ang kanilang kal1kal ay dahll sa lakas o lmpluwen· siya sa mga nakapangyayari sa Pamahalaan .. nan lamang ito sa ipinalalagay na mga dahilan kung bakit aag "exchaage control" aaan maan umiral •Y nabslslra aa katutuboa¡ m1gand1ng (Sundan M p1hln1 27) • Mga Alamat Natin ••• ni Maria Salome Tonsay A NG MGA TAGALOG at Bisaya noong unang panahon a3 namn1\\:alang llnJ: unan¡ lalaki at babae sa dalgd1g ay nagbuhat :;a .kawayan Ga yunm1n. ang pangyayari hinggil sa pag$ipot ni mga unang tao. sa mundo ay may P•tkakaiba·iha, balay sa inilal.::ihad ng kanl·kanilang mga alamat. Allnsuuod sa alamat ng mga Tagalog noong bago sumipol ang tao u dalgdig 03· w1lang nakikita sa mundo maliban sa karagatan at. papawirln. Wala rit:ii! nakikita noen, na ano mang bagay na maY buha3• mallban sa isan1e ibong walang tigil ang pa:glalakbay. Ang ibong lyon a)· hindi makapama· hinga ::.apafka't wala siyan¡¡: madapuan kahit isang punong.kahoy. Jsang tanghaling mainlt ang sikat ng araw, naktramdam ng matinding haptt ang ibc.n. Neng hindi na mabata ang kapaguran ay walan'.? patumanggang hlntlo ang tubig se dagat sa pamamagitan ng mahabang tuka. Sa paghtlong fyon ay tumalslk ang tubig sa pisngl ng Janglt, k1ya nagalit itong hulJ al naghulog nf[ malalakln¡ bato upang patamaan ang ibon. Ang mllalaklng batong nahulog mula sa l.::in~lt ay nakaalog sa tubi)! Mga Unang Tao Sa Daigdig ANG TAO AT KAWAYAN AY MAGKAHAWIG, KAPWA NAPATATANGAY SA HANGIN sa dagot. l\fayroong panig sa dagat na bumabaw ang tubig at ang bato ay nagsilbing lupa. Sa pam1magitan nlyon ay may nadapuan aog lboa. Ngunl't gayunman, sa tuwlag ililibot ang tingia ng ibon ay walang Da· kikita 1naliban sa Jupa át tublg sa dako pa roon. At nahangad ng lbon na ma1ksroon sana ng kahit na anong bagay na may buhay sa pook oa lyon upang hinili naman siya malungkot. Naawa sa lbon an¡¡: katalagahan, kaya't ang haog_ in sa dagat at ang han@in sa kailaasan ay nagsama han11ang sa ma.gkaroon ng supllng at ito ay ang kauna·unahang punong kawayan. Nguni't ang kaw1yan •Y. n11nod ng ago~; sa dag2t at iplnadpad sa klnaroroonan n.e; jbon. Nang mapansia lto ng ibon sy uilapitan at slniyasat na mabutl. Nang walang makita mallban sa pira.so ng mga kahoy na sariwa ay tinuka ang mga lto na t.aglay anc · pa¡:kayamnt, nguni't mula sa kawayang iyon ay turnabas ang isanc maklsig aa laltikl. Nang lingunin ng ibon ang kanyang gawing kanan ay nakita niyang muli ang isa pang puto) ne: kawayan at nang tukain niya lto ay lsang marllag na ~~~e :i:::~ ::g ~~:~~::~:~;Y~~gi~a n~°!i:iii'::n~~1:~1n1~:~.~~~;!~: kaysa sa T.r.galog sapagka't sila ay mayroon pang pangalan sa mga bagay n11 kanilan~ binabangdt. Sinasabi sa kanilang alamat na anit malaklnJt ibong Jyon na wi.lang tlgil sa paglipad sa araw at gabi ay tlnaiuriang Manatd. Jto ang pinakamataas ng Diyoses ng inga sinaunang Bisaya. · Katulad ng alamat ng mga Tagalog, ang langit at dagat noon ay hindi gaanon!! malayo anlf a¡tWat sa lsa't J$a at wala ring lupang tnaaarine: maltitt sa daigdig. Naf!karoon lamang ng k"lihaa nang maghagls ng malalaklng bato sa dagat ans langit, at ito ay nakilala sa pam:alang pulo ng Jraya. Hindi nalaunan iron ay tinawag na Bugto, at n.e;ayo'y Negros. Ang hlln'!arin ni Manaul ukol sa pa?kakaroon ng pulo ay natupad ng11, nguni't hindi siya nasiyahan pagka't wala Siyang makitang kahi't anong halamang u~bubuhay s'a pook na kanyang kinaroroonan. Dahil doon ay tina· waean nlya ang Diyosang si Ma.e:uayon upang higit na maging kaiga-igayang panahanan an.e: Pook ne: Jraya. Kinahabagan ni Maguayon si Manaul kaya'I ito ay raqlakbay sa malayo at sa kanyanf pagbabalik ay dala niya ang lsang saht!a ng kawayan. Nanc: mapalapit siya sa pulo Dfi! lraya ay inihagis niya ang kawayan sa tublg al tinangay naman ng alon hanggang sa baybayin. Yu1nabon~ ang mga uc:at ng kawayan han1rnane: sa tumubo at tumaas. Al gayan na lamang ang kaslyahan ni Manaul. Sa wakas ay nagkaroon din slylt ng paralsvng kanyang mapamamahayan. Jsang n aw, samantalang namamahingl si Manaul sa isang .sanga ng ka· waytn ay nakarlnlg .siya ag nag·uus1p. Ang akata nfya ay na11ggagallng lyon (Svndtn H o~hlne 29) 17 ,. SI Fem}t ay parang isang malayang ibon na kusang napahuli sa isang di .. maiwasañg (lke-1 Leb11) 1 s!1:~a k~~~~l~m::: P!:!:: dalhan kay Femy ng mga taong may masamang hanap· buhay. Ang Ubanang yao'y may anim na maliliit na silid al may isang kainamang bul· wagan na may mga kasangka· pan. Ang bawa't silid ay may isang kama, may dalawang silya, lsang maliit na hapag, isang maliit na tokador at l~ang lababo at isang katamla· mang aparador ng damit. May mga pal.imuting kurtina ang mga binlana na kung titing· nan mula sa labas ilY tila ta· hanan ng mga dalaga. Jsang matabang babae na kilala sa tawag na Donya Pau· la ang nakaupo sa isang sil· ya sa bulwagan. Si Donya .Paula'y hindi namao kagan· dahan, kainaman ang taas. ka· yumanggi ang balat, kulot ant; buhok, may c:utex ang mga kuko at mapupula rin ang mga labi. Marahil ay may 11palnapu'tlimang taong gu· lanii at sa anyo ay masasabing isang kapita-pitagang ginang. Ang kaharap ni Donya Pau· la .ay walang iba kundi si Femy. Sina Gorlo ay umalls na pagkatapos na makipag: usap nang lihim at matanggap ang lsang balagang pabuya n1ula !l:t donya. Yaon ay lsaug dating k11sunduan nina Donya Paula at Gario, na sa tuwing' sila'y may madadalang .dalaga sa tahanang· yaon na pinama· mahalaan ng donya, ay ta· tanggap sila ng s:ibpi. Magiliw na magiliw si Don· ya Paula sa pakiklpag.usap kay Femy~ Kasabay 1ng kln· dat, ngiti al kumpas ng ka· may ay ipinlpilit na magka· roon ito ng pa,gtitiwala sa kanya. -Huwag kang umiyak, ineng, -ang magiliw na 41mo ng donya. -~fagpasalamat ka pa nga at dito ka napunla, pagka't nasalin ka sa mabu· ling kamay. -Nr,iuni't bind¡ ko ho mala· man kung ano ang nangyari sa akin: i!o, -ang sagot ni Femy. -Ako ho ay nasa ma· buting hanap-buhay, e bakit ho ako dinala rito ng mga taong yaon? -Huwag ·mo na silang in· tindihin. l!taw'y narito na sa aking pagtangkil(k. Ano ba · ang pangalan mo, iha? -ang may ngiti pang tanong ng donya. -Ako'y s¡ Donya Paula. -Femy po .. Ngunl't ipina· kikiusap ko sa inyong ako'y . pauwiin na ninyo. Nasa klub ho ang a:Cing mga damit al ang aking kaunting salapi. -Huwag mong alalabanln 11ng d11mit 'at kauoting sala· pi. Ako'y isang donya at ma· yaman. Kung ika.w'y magpa· p<1kabail sa akin ay ipamiml· li kita ng mga damlt Da ma· mahalin at ng mga alabu. E, ano ba naman ang lyong gawaln sa klub? -Ako po'y umaawit sa klub ni Mr. Reyes. -E, kung gayo'y maganda :mg boses mo, ha? -ang pampalubag-loob ng donya. -Ang Iagay po'y kalnama.n lamang. Nguni't para na ninyong awa, payagan na nlnyo akong umalis at nan.g ako'y makabalik sa klub. -Huwag kang ma.g-isip nang kung anu·ano. Mahirap na ang lumakad 'nga· yon. ·Pero \mkas na bukes din ay ihahatid kita. Ang mabuti prt'y magpahlnga na tayo. -Totoo po ba ang inyong sinasabi? -ang napapaluhang tanong ni Femy. -Oo, hindi kita biniblro. Halika, at ikaw'y magpahinga "'· Sumunod si Femy káy Don· ya Paula. Pumasok slla sa han: silid at binuksan ang ilaw. -Narito ang lyong ka· me, nariyan ang tokador, ha~ yan ang aperador ng damit, hayan ang mga silya, anupa:t nakahanda ne ang labat para sa íyo. Si Femy naman 11 titln¡in· · lin:dn tamang na panos: na· mamatanda. Hindi · !Uya mau· bus·maisip ang mga pangy«· yari. Sino kaya aug mga lalak.in,g nagtakas sa huya? Sino naman kaya ang Donya Pauleng ito na Wa may pagmamalasakit sa kanya? Ano naman klya e.ng nan¡yarl kay Rita na tinan,ga1 ng isa 11 masasamang;·loob? -Aba, para naman alr:on'i walang kausap, -an¡ pansin ng donya sa dala'ga•uang Ito'y hindi kumikibd. -Hindi ka ba nasislyaban sa lab1t ni ipin.akikita koag kabulihan saiyo? -Aaaa. . siyanga ho, su· bali't gulung-gulo pa ho ·ang aking isip. -Sus. . ang batang ito. Siya, mabuti pa nge'y magpa. hinga ka na. Huwag lr:a H· nang manga_ mba. Jpal1gay . mong para ka riDJ' nasa In· yong babay. Nang lumabas si Donya Paula ay hindi nallmutan IH Femy na ipirlid ang pinto DI silid. Hindi niya mapigilan ang mala.kas na kaba n¡ kaa. yane dibdib. Parang may naf· sesabi sa kenya: "Ma,.Jngat ka, Femy," Matagal din Siyang naupo sa gilid DI katna. Nakiramdam siya. Alap111p ang kanyang loob. Al natpa· paulit·ulit -ang mga btanu· ngan nr kanyan¡ aarill, na hindi naman niya masacot MAGASIN NG BAGONG IUHAV NAGBALIK NA PAGMAMAHAL nina Teodorico C. Santo• at Pedro Reyes Villanueva bitag, at huli na nang malaman niya. nan.¡:111aykatiyakan. Nang rnaltaraan an¡: mara· ming 11andali na wala naman siyang M.papansif18 anuman, ay pinatay niya ang ~law upang ipakilala kay Dony¡1 Paula na siya'y natutulog na. Ng:uni't ang totoo'y gising na glsing siya at nakahanda si· )'ang bumalikwas kung sakaliug dumati.ng ang anumang sakuna. Kinabnkasan ay maagap,g kurnatflk u pinto si Dony:i raula. -Femy, Femy, si Donya Paula ito. Duksan mo na ang pinto upang ikaw'y makapag. almusal Pallbhasa'y hindi Claman ta· Jagang natutulog st Femy, madati siyan1: bumalikwas al hinoksan niya ang pinto ng silid. Nakangiting sumalub.Jng si Donya Paula. -Nakatulog ka ha, iba?::11ang do11ya. -Hindi ko ho malaman kung ako'y nakatulog, sapag. k''t hindi ko malimut-llmot J:.ung aoo ang nangyari sa aking ito. Ngayon ho ang pe· ngako ninyo sa akin na ako')' ln)'ong ihahatid sa klub, hindi hu ba? -Oo, iha, nguni't mag-almu~bl ua muna layo, -ang sagot ng donya. -Huwa,g no. bo. Magblhls na ho kayo at tayo'y lumaMARSO 2, 1958 )i;¡d na. Ibig J:ong malaman kung ano ang nangyari kay Rita. At saka, pihong nagblhintay sa akin si Mr. Reyes. -Bakit, sinong Rila iyon? -ang usisa ng donya. -Si Rit-a ho ay isa ring r.1ang.aawit sa klub. Siya aog kasama ko kagabi nang kan•i'y harangin ng m;isasamangloob, Itinakas siya ng: isa sa humarang sa amin. Siyanga pala, Don~·n Paula, nakikilala ba nin}'O ang mga taong hu· marang sa amin? -Hindi ko sila nakilala, inC?n¡::, -ang pagkakaila ng donya. -E, bakit hu dilo nila ako dinala? -ang tanong ng: dalago. -Nagkatauri-taon Jamang p.on. Buweno, mag-ayos ka M at tayo'y mag-almulsal. Nang sila'y nag-aagahan ay r:rnrarni pa ring pasllu·silonc salita si Donya Paula. lbina· l:ta niyo. ang kanyang kabtthay5n, :ing kany-:u1g kabaitan at ang kaugaliang pagtulong sa kapuwa. Para namang n:iaakit ang dalaga sa gayong m:itala· mis na pangungusap ng babae. , -At ngayon, -ang patuloy pa ni Donya Paula, -bago kita ihatld ay magsisiyaping loyo. Titingnan ko kung ano llfli: m~ bagoni datlng na. tela. -Ba, samakatuwid po pa· la'y hindi pa ninyo ako luuwl? - an¡ wlka ng dalaga. -Pasasaan ba iyon, -ani allw ng babae. -Pagblgyon mo Muna ako sa aking Iakad DJ. itO. Nang bago sila manaog ni Donya Paula ay naklta ni Femy na may tatlo o apat na babalng nagsilabas sa mga sllid. Ttnanong niya 11! Donya Paula kung sino ang mga babaing yaon, at sinabing yaon ay mga anak at ilang pamang· kin ng d.;inya. Sinabi ni Donya Paula na ang mga yaon ay Mgslsipag.aral na lahat at sl,-a ang gumugugol. Si Femy naman ay hindi na nag:usisa banggang sa sila'y makarating sa Abenida Rizal. Umibis slla roon at namili si Donya Paula ng k3nyan.c mga kallangan. Nagtungo sila sa Escolta al pi· namlli si Femy ng damit na niaiibi!an. Tumatangg¡ sana si Ferny, datapuwa't plnilit siya ni: donya at sinabing hindi ito maaaring masiyahan hangga't hindi nakagagawa ng mabutl sa kapuwa. Ibinili pa rln siya »G" isang pares na sapatos at nagdaan sila sa isang 'modista 9.t siya'y pinasukatan. Dahil sa kagandahang.Joob na iyon n1 danya ay lumambot ang kitlooban ni Femy. Dinala slya n" donya sa isang panslterya al pinakaln, pagkatapos ay lpinuok Sil sine. -Kapag: ikaw'y natira sa akin, -an.g sabi ni D(\Jlya Paula, -ay mababalot ka ng damit at alahas. Masusunod mo :ing iyong ~ibig al kung nais mo'y ipapasok p:i kita sa kolehiyo. Nahlkayat na mabut¡ ang kalooban ni Femy. Parang na· limutan na niya ang klub nang mga sandaling yaong oilalasing siya ni Donya Paula sa malatamis na mga :;alita. Ka· )'.l't nang nagdadaplt·hapon na ay muli siyang nabalik sa taham1n ng donya, sa panga. kong sa ibang araw na slla babalik sa klub upang kunin ang kanyang mga damit. Masayaog·masaya si Dony:i ~aula, sapagka't naniniwala slyang ñapagtagumpayan niya si Femy. Natitiyak niyang pag. kakasalaplan nlya nang malaki ang dalaga, sapagka't pambibira ang kariktan nito. Kung siya'y kumikit:i nang malaki !-:A mga babaing nahulog na sa kanyang mgu kam3y, nga. yo'y maidaragd11g pa. ang isang kapurihang walang malay sa k.:isaganaang kinakatas ll.lya sa lanian at dugo ng mga k• luluwang dinadala niya sa p:igkapahamak. Nasabwatan nn ni Donya Paula ang kan· .vrng mga alagring "kaklpati" upang lllhim ang kanilan( mg:i kasawlan. Kaya't nang maki· pag-usap si Femy sa isa sa mga babaing naroroon, ay sinabi ra kanya an¡: kabutihan at kahaitan ng donra. -Maniwala ka sa akln, - ang p~¡papanqap ng han¡ babae.sa kanya, ~¡ Duny;,; Paula ay i.sang puaong maha· bagin lalo na sa m.ga uUiang katuJad mo. -Oo nga, iplnamili oiyn ako n¡ damit al sapatoa at inaram¡ pa siyang iplnangako sa akin, --.1ng sang-ayon na· man ni Femy, Nang sila'y makapaghapunan ay pumasok si Femy sa. kanyang silid. Kung wala man siyang nahihiwatlgang anu· mang masamang mangyayari ay ipininid din niyaog mabutl ang pinto. Hindi nagllpat-orn, sa.mantalang naglalakba.y an& kanyang gunita sa mga nak• r:iang bubay niya, ay napukaw siya sa ilang katok na narlnlg niya sa pintuan. Hindi nlya nialaman kung bakit biglang sumikdo ang kanyang dlbdib. s~ paniwala nlyanc si Donya Paula ang kumatok ay marahang Jumaplt siya sa pinto a.t ilo'y blnuksan. Hin~! si Don· y;, Paula ang kanyang nakita l:undl isang lalaking tila Ja. sing ang bumulaga sa kany&ng: paningin. -Ba, ano ho ang inyong fc.ailangan? -ang pabiglang usisa ng dalaga na ma}' ka· l1along pagtataka. -At bakit mo ako ilmusisa nang ganyan7 --ug sagot na patanong din n¡ lalak.l. - Ngayon ako nanlwala kay Donya Paula na tkaw n:.i'y isang ba¡ong singkl pa. -Ano ang ibig nln)"ong sa· bisln? -W1la ka ua.ng dap•·. panr; ih.nong. Nabayaran ko na nang mahal ang lahat ng ka· r:ipatan sa silid na itn sa buong maqdamag. -Hindi maaari! i\lak.ikipag· usap ako kay Dc.11ya Paul:i! - nt si Femy ay nagtamzkang tu· 1m:;Jilis. Datapuwa'I malik9i siyal!Jl ilinulak sa \oob ng Jalakl at ipininid ang pinto $a kanyang likuran. -Tapos na ang pakikipag:u.~ap ko kay Donya Paul:i. bang daang plsong tumata· i;lnting ang ibinayad ko sa kanya, sapagka't ikaw raw ay walang kasingganda at d:l· alaga. At hind¡ nga sh·a na;· sisinungaling! -Mallwanag na ako'y nllin· Jang pala nlya! Hindi ko nalalamang lto'y i~an1 pook ng kasamaan! -Wala akong paklalam at wala na akong magagawa. Jkaw'y binayaran ko sa ga· tins: ilo at dapat namang ma· tumbasan ang aking salapi. -Utang na loob, Jpinakikiu· sap ko sa inyon11 buwag ninyo (Sundah sa pahlna 2-tl Suhnkin Ang Inyong Kaalaman 1. Ang pinakan1ahalaganc prodÚktong ma.kukuha sa niyog ay ang .. a. kopra b. mantlkllya k. l•nti• 2. lto ang ginagamit sa paggawa ng bantog na matamb Pilipino .. a. malakoko b. ubod k. makapun. 3. Maaaring langis ng uiyog ang lhalili sa mantikil:;-ani:: kakaw sa paggawa ng ... •. tsokolata b. br•malo k. "butt1rb1ll1" 4. Sa panig na ilo ni;: Luzon nalat1111uan ang plnakamn s:irap na bukayo .. a. Albay b. P1"9lsirt11n k. Ka .. it• 5. Mabuting ipakain sa mga inaalagaanc h:iyop anc niyog dahil .sa ... a. bifamlna n1 nlyo, b. prot1lra11 k. minw•I 6. Tumutubong mabuli ang aiyog sa .. a. tubuhan b. tanlman 119 119lnw k. tabl ne d19at 7 Ang tubig ng nlyog ay ang likldong natatagpuan sa ... a. loob ng sarlwan9 nlyo9 b. klnayod na nlyog k. gln19awan9 kopra 8. Sa mga lalawlgang tagalog sa tlmog, ang alak na ban&o sa niyog ay tinahwag na ... a. niki b. "rum caña~ k. lamllNnot 9. Sa kulang.kulang na 1,000 ni)'og, &anito karamlng 1a· long langis ang nakukuha ... •. 15 b. 25 k. 3S 10. Aag punong nlyog Ry tumataas banggan.g sn !Rnltoni: talampakan .. . •. 20 b. so k. 100 ·s ci • ., ·o, ci ., MGA SAGOT • ·¡ .. , ... . ., .., . .. " ·-----------·------·-----------·· • Pan9kabataan "ITO ANG AKING AIIDA '' pakasalan. Yaon DI ang simula ng k.amatayan ng kan· yang p11g-iblg. Napaangat an,¡: namimigat niyanc ulo al tumanaw siya M 1imbahan. -lkakasal na al Dan .. . · -ang tila baliw na na11m· bit ni Cely na tlnakpan ng d1lawan1 kamay ang mg:i tayn¡a. -Dan. . . D.n! Magkasintahan slna Cety at Dan. Si Cely ay Isa nang matagumpay no manunulat noon, umantalang si Dan ay Isa lamang sa mfll lcaraniWang korista sa jsaiq: samahan sa tanghalan. -Ibh:: ka na yatang umalis 1qw11pay, Mala1 mo kUna bukas·ma.kalawa 11 bumuti an¡ kala¡ayan mo. Lumipu ang mga araw, Si Cely au¡ nagln¡ tan¡law ,. landas ni Dan. Siya ang nagsllbing luplrasyon ni Dan. Laging l!llnlslnglt ni Cely sa pahayagan nila ang mailnam na artlkulo ukcl kay Dan. Al sa wakas, tlnangbaJ naman s¡ Dan na isang sensasyonal, mata.gumpay na mangaawll. Nagkamit slya ng tagumpay at dinumog og mgn tagahanga. Plna¡ -a¡awan si· ya n¡ mea talo pang mala· Jaking samahan. - Utang kc an¡ labat DI !to sa iyo Cely, -ang mlnsa'y nasabi ni Dan sa kaslntahan. -Walang anuman, Dan: Ang tagumpa1 mo'y llll\IDl.pay ko rln, -punung-puno ne pagmamahal na satot ni Cely. Marupok na Puso H ALOS mawaJ1a ng uli.r:;.t si Cely sa bigat ng plnap& sang dalambatl, Nagbihi1utigsik ang kanyang pusong wiuasak ng isang 1aon¡ walang sa.dling panir.inJiJan. Hindi siya mapa. · lagar. Sarisarlng isipin ang gumugulo sa kanyang isip~n. Na.gulantang siya sa pagmumuni·muni nang maulinigan niya ang matunog na dupikll ng kampana sa simbahang di kalayuan. Sa Wllri nlya'y yaon na ang hudyat ng pac·ilung dibdib ni Dan at n¡: babain; napili nitong "NANGILID ANG LUHA NI CELY AT NAGPATULOY SA PAGHAKBANG NA PATUNGO SA ALTAR. sa aking gawain al humanap ng lbang trabaho, -ang madalas masabi ni Dan kay Cely. -Maliit na ang aklng kinikita ay tila hindi p::i ako aosenso. -Huwag kaDg mawawaipn ng paf-hSa. Alatabanin mong nau pagtltlyag:a ang• Nguni't isans araw, na· sumpungan na Jamang ni Cely na may tcinahuhumalingan si Dan na lsang kapuwa ma~-aawit. Unll-unti ang ginawang paglayo sa kanya ni Dan, hanggang sa magkahlwalay na ang kanl· l3ng dalgdig. At n.ga)'on KARtMLAN ... "WALA NI ISA MANG BITUIN; LAGANAP NA ANG KARIMLAN." L UMULUBOG NA ang araw! Unti·unti nang namamaalam ang Uw;inag na nagdudulot n~ buhay al ligaya sa daigdi1:1 na i)·oni¡ ~ina¡alawan. Tunar na an. .. o:: tanawiug ito ay isanR inspi· rasycn sa 111ga mapangarapiag diwa ng mga aliligad ng sining, subali't para sa ¡saug t.atulad mo .. . isang sawi. . ang kahulugan niyan ay ii51ng bagay; an.g ganap na paglatag ng dilim. PARANG kung k¡¡i\an lamang, Jkaw ay· isang tanyag na mag·aaral sa mataas na paaulan ng lnyong ba>'ªIL !tinaguyod ka ng iyong mga magulan¡¡ n;:i nagdanaa ng di-kakauntin¡:: hirap makapagi•atuloy k;:i l:'imang sa pagtukfas ng karunun!(an. Malaki :m i; pa~-asa sa iyo n¡:: lahat sapagka't kinakitaanka n¡:: , p;,imbihiran¡¡ kalalinuh:u\~ m;.ihirap 1 ñapantayan ng iyong mga kama,lt'-aaral. Nan1:1ungu11a ka M iyong mga kakh'tse sa alinmang asignatura, Ja~una sa gramatika al at matematik.:i. Sa mga nauukol sa siyensiya at mwging s¡ pagbihigay ng mga kurukuro ay hinahan¡::aan ka rin PiUk ng '1to Ang Akln, Akda" ~::,~~~ ~iW:!~ºi-for~~~13fo Torres, Ma7nila G. Patnugot: Kalakip po nito an11: ¡~a kong a.kda na may pama· cat na . . .... ... . . . ... •.. .. •.. •.. Panga.J.:in Edad: Tirahan o paaralan: .... .. . .. ... .. . . , ng lahat. At nakatapos ka ng pagaaral sa pamamal;(itan n¡:: p¡1¡gpupunya¡i ng iyon¡:: m~:'l magulani,:. Nénni'l ano 3n!f lglnanti rno slt bnil;in'.: pagpapagod at pogpapakahirap? Wal¡¡ Bal!-Íl:US po nga 3)' iniwan mo silaat snkat! Nahikayat ki ng sum¡ mn Sil isanj! magandang dala· gang _buhat sa isang mayomang angkan, sapagka't ipakikilala ka raw sa mataas na lipunan bilang tagapamahala n.ii k.:inil:mg kahuhayan. 1\alu~·an mo n1ng nakall":taan ang mga magulani:: mn na s l y a n g nagpak3sakit upang makarating ka sa tyon.l klnaroroonan. At na11tagumpay ka n¡¡man. Yum;iman ka al nagka· mal ng limpak-limpak na sala pi. Nagkaroon ka ng s:.rili mong tahanan al ng Jsang magarang kotse. Nap11sairo ang kasaganaan ¡ f kariwa· saanii: noong una'y nin;:iis mong makamtan. Sub:i.li't namali ka ng hakban¡. Na¡pakalasln: ka sa kaJ.lcayabH. N11bW11abad k1 sa m¡ a pan11:abln,g allwao at napabayaan mo an¡ lyon¡ kalakal, ga)'undin ang lyong katewan. Ngayon ay nagsislsi kl. Naaalaala mo ang iyong mga magulang. Kung makababalik ka lamang sa kauila! N¡:uni'I liuli n:i. Wala ka nan.g mukhang m:iiharap pa s'a kanila. pagkatapos ng \ahat. LAGANAP ~A an¡ dillm. 1.lun1ka·natan1 merirln.ig Jli•, napaballtan¡ iltakaaat na si Dao na siyang libia Q.11 dlnaramdam ni Ce-ly. Lumlpas an¡ llang buwan. lsang araw, sa simb;i,ban dlDG' lyon, ay puting-putJ ang ta suotan ,ni Cely. l'll:akasal sira sa Jsang kar-apat-dapat magmay-ar¡ ng kanyaug pllgo. Nang tumugto.( n11 ang organo ng "A.v• Mula" at humwkbang siy1ng patungo sa 11Uar ay napatda siya n~g makila sa lsang sulok ng 1imbahan ang lal1king hlndln¡-hindi niya malilimot -!i Dan! Buong kapai· tang nakatltt¡ ito sa kan)'41. l.luling nabuhay sa aiaala ni Ce!>" ang nabasa ha!\&' hin•U pagkakatuloy ng kasal ni Dan sapagka't hindi suuilpot ang babac. Dinamdam lyon ni Dan at unti-unlin,i: bum1gsak ang panl(alan. Nangilid ang Juh<l ni Cely at nagpatuloy ni:: pa¡:ha):bang na patungo sa aliar, lruabay ang lalakin.o;:: natltly1k niya,1J hlgit na karapatdapat sa kaayani;:: pagmamafrlal. - 0, Dan.. .,--pabulong 1111 nausal nt Ceiy _ - Kung hindi lamang na~ing marupok ang Jyong puso, disln se.na'y ·ikaw ang lalaking ko11kbay ko ng.:iyon . -Carmanclta R•y.s 14 na taong tulutt 2230MiHrltordla Ste. Crur, Meynlla ang bunl ng ltull¡llf. Wlla ni Isa mang bituln H l1nglt. Madllim. na madlllm ang kllawakan. Samantala, sa lsaog !>-. ronc·barong, isang kinapal an~ nakaupo sa tabl ng bln· lana. . Malami!l . wala nan)l. llunar- • • ~ -Nestor L. Lablo.14 na t•ong tvl•nt Quuon Pro.... Hlth School Lucana, Q1.;Hon 10 MAGASIN NG BAGONG BUHAY -· .!Jiga Paboritong Awilin LET !\11•: BZ YOUR TEDDY BEAR ' (RCA Victor nccord - Ebis Presley) Baby Jet me your lovin' teddy bear Put a chain around my neck And lead me anywhere Oh let me be your teddy bear , r don't want to be your liger 'Caltl>C tigers play too rough 1 don't want to be youl' lfon 'f'ause lions ain't thc kind you Jovc enough Jusi wanna be your teddy bcar Put a c:hain around my ncck A"Ni lead me anywh~i-c Oh. Jet me be yoUr tcddy be11 r Baby Jet me be around your cv'ry night ílun your fingers U1rough my hair imd cuddlc me real tight Oh. !et me be your teddv~ bear · -oOo LET ~JE BE LOVED (C:1p1tol Record - - Tommy Samls) Lcl me be loved Let me be lovcd Lel someone c:irc for me Lel someone offcr her . hand And pJe¡;se let her ht>art unc:lcrstand Onc.e someone smiled looks !ikc n child And lovc was there to see Life was so wonderful then Let me be loved again. -oOoMY PERSONAL POSSESSION (Capitol Record-. Nat "Kfog·· <;:ole) You are my personal possession You're mine alone You, are my persona¡ possession ~ly very own Nobody else must miss you but me Nobody must dream oí you bnt me Nobody el~c must kiss you but nt<! And nobody clsc must !ove you but me You're my personal possession That's what you are You're my magnificent · obsession mv lucky star 1 own you exClusiv'ely, dar\ing you belong to me You're my personal possession, my ¡;recious love. -oOeTHE MYSTERY OF YOU l\i·· ~, ... n - Httord - "fhe rtatters) y,;: ." ic<l at me and l'm '"" "t" ""mm1nd. 1 , , .·; ,. r 1re touch BABALIK ... -Do nga, -sagot naman ng Jrasa· ina 1:J medyonapahagik,gik,-ngi.ini't l?igit na gusto ko ang ginagawang pagganap niyang si · Johnny Cruz. Natural na natiiral ang kanyang mgii )dios. gawa u ihahaw ng 1anghalan. Tumingin si Luisito sa dalawang lalaking nag·uusap. Napangili siy;i sa kanyang. sarili. Siya man aY htt· mahanga sa dalawang artislang tinu· un ng mga iyon. Napansin niyang kakaunti na ang mga tao sa loob ni:: sinehan kaya tumayo na siya al ti· num:o ang pinh1an. Mabili~ siyang sumakay sa unang hus na kanyang m1kita na pagawi ~a kanilang lugar. Haban-; m;itahimik siyan.g nakaupo sa loob ng sasaky:.i·y naalaala niya ang hodahil na kapap¡1nood. Napapatawa :.j\·a sa kanyan¡! ~ariii kapai; naaalaala ni~·¡¡ si Tsi1m· uoy sa n1~a kakuwarwn 11ito111! !!in:1· i·.i.~iLiO 2, l'.i53 Malamig ang simoy ng hanging dutm1mp¡ sa mul;ha ni Luisilo nanl! siya·y bumaha sa tapat ng kanilang tahanan. Hinuhuni-huni pa niy; ;mg 1n;sayan.g tuglugin ng Ciln, e1n ha· bang biijabagtas ang madilim na ni· Jang bakuran. N'l;uni bigla siyaqg nap;.iudlot sa makapasok ng pinluan n:ong makita niya ang kanylln::: m:::a magufang na nas11 salas. Waring sad}"ang hinihinlay siya. Nagbabasa ng pahaya..;an ang k.an>·ang :.1111a. Naggaganlsilyo naman an¡; kanyang ¡na i\a¡>asulyap siya sa malaking orasan nila nanasasalas.(;anap nangika· 11 11:; ;.iabi :ing ibinahad)·a ng oras. ,Ang ingay na nilikha ni; kanyang sapatos sa makintab na sahig ay ~a hay na nagpaangat ng ulo ng kan~-ang ama't ina, at :in1: n1~a ilo·y tumw!!in sa kanra. -11111111, magaling, -nan:::·miram of your hand And though 1 try, J can't understand '!'he mystery of you You ~eem to share every mood that 1 feel You're like a dream that's too good to be real Why do I schemc in vain to reveal The mystery of you You h;we a h:mnting alone that Iinds me A magic you alone posscss What is th.is fascination that binds me /\ willing slove to your earess You hold me close"and the thrill is so new Your lips mecl mine and they give mé' the clue They say in time_ 1 \earn the answcr too The n1ystery of you AK:\LA KO'Y TUNA\' (Globc Rer11rd-l.arrv .\ilranda Ben :1\ Ading) Hatinggabi 11oong ako'y nanagi11ip Sa kandung:m mo irog ko·y nakahilig Ng magising ako at aking han a pin Akala ko"y tunar ang panaginiµ ko sa iyong kandungan Bakit naµaµawi liway\\ ay ng buhay Kun~ bigo rin lamang a11g p:igsuyung tun:iy Mabuli p.111g ako"y 1uh1yang pum;:maw. KARUGTONG :ing l1nig ni Don Mil:uef. Tum¡¡}o ilo al dinukot ang bulsa-dC.,clos -Anflng oras na ngayon? Saan ka n;i naman nanggaling? -Nakarag po ako ng aking kamagaaral sa isang handaan, -pangangat· wiran ni Luisito. Matagal niyang tiniHgan ang relong pambuls~ ng ama na :1a tuwing gagabihin siya. ng uwi ay si)'ang: tinitingnan ni)·on. NaJsaloob tuloy niyang pag nagkaroon siya ng pagkakataon a)' bal::a$1.:::in niya ang rl'losnaiyon. -Magaling ka-rin n:i.mang mangal· wiran, -m:J)' pam:ungutyang tu;;C\11 ni Don Miguel. Sunud-sunod an:; ;.:i· nawa nilong paghilit s:i tang:111g 1:1bako. -Ba, sa lamia kong Ho·y <li 1110 n¡¡ ako. maaari pang p:lglakuun Alam koug hindi 1--a na namun ¡wmasok n~ayon . -Sino ho an; na~sabi ~a inyo'..' -"l?a;ulumihanan~ la!lon~ ni Lui~ito llíncli ni~·a lubos na ma1sip kung sino ang laging nagsusumbons sa kanyang ama kung siya'y na¡!papalya sa unibcrsidad na pinapasukan. ~ª~~~~~¿~~ ~J:l~~ohka:.~~:y~::·~ª n~i~'.'.: mang ang pagi;:akaroon n:1tin ni{ ban~ kapithahay na 1<.un.1;:-.ur;11 1110. - Si Mely na n>iman: LC'kat na i\fcl~· jyon, a, -bulong ni U•i•ilv. -A110 kamo"! -singh:1l ni Don ~li::ucl l'3 anak. -T:..1·" nga. Lni~ilo. <' 1uak ll·'ªI> mi ~ nat-,11• -wika ni llvn )1 ; ~lu-I n;i 11:111110 ~a isang .-.opa. - ~l,11111•• ka A 1n¡¡~"J'""º h~·ono; pa¡:-uus;1p:;n -- l';11layuun 1110 mun;i11:,: kuma1n -noon lamang sumahatf ~ ;1 11s<1· l''Ul si Don~·a Carmc11. - ·Td:;>t •· l1n,•1:an ko kun~ 111-11!;1" 111:.m . '4:LA.$$, tfOWONP!.•, "fl"'U80 NA""' UJll'U&O SI 1'tlt..PA6Jt0\T U.)*IT W,1o.\A. ilVAN6 SIPOM. l'\,tJl,.A""IM' ~ 3oli tc..AKY,.,..6 VAHYO.''' ''CMU'Jotl1 NA6PUPUOA NA A.N6 'ftl'Stk ~~ f.Ylt\C.S N.a. 1P1w.o:Af(.ANTA J<&ATJN SA Pft.~T•• N6 ""'" ..... ,.,._T1Jil6 'R.0C)t.p,.oLl,5R~'.f" .,_.,,., PI A•ó M\Al(.AKAte.UMA N~ Tllf/ '9E,AVSI.' f'AA'/lll. , N46LA .... .N._ Jll,A ,.,.,,._,,,,,. AN6 TA"f•Y ~ AT MAH(J6UL0 $A. SANAY -.."'9.e1. &lit Milo N'*'• PA6-....W MA'JWl ...... u-a.tu-iw!'"' MAGASIN NG U.GONG BUHAY Babalik .•• -Pagkakain mo'y bumalik ka rito sa salas, Luisito, -bilin ni Don Mi~uel sa anak na papasok na sa sarilii:ig sllid nito. 1 NaitPalit ng bihisan si J.uisito. Ngitngit na ngitngit siya kay Mely na kapitbahay nila. Lag¡ na lamang iyong nagsusumbong sa kanya ng Papa kung nagpapalya siya sa pamantasang pina· pasukan. Kasry kaklase ni· ya iyon sa tatlong asignatu"· Pa.gkaraan pa ng ilang sandali'y lumabas na siya sa komedor. Maayos nang nakaahin ang kanyang pagkain. Matiwasay siyang naupo at malumanay nanc nagsimula sa pagkain. -Susunod ka sana sa ... sabihfn sa iyo n.g..J'apa mo, -wika ni Donya Carmen. - Batid mo naman¡ sa ll:abuti· han mo rin lyoo. Siya, maiiwan na kita at ako'y iDI· 1ntoJr. na. Kayo nang mag.ma ang babalang mag-usap. Huwag mo sanang pl!a.!•U· ting masyado ..,, ama mo. Alam mo namang may sakil a.iya sa pu.so. -Oho! -nagay mo na lamang di· yan sa lababo anc maruming pin11ao al bullas ko na pahWtugasan kay Berta, -bl· Un ni Donya Carmen bago tuluyang umalis. Dang nndali pa at ang lbag-.m. ay ma.~bharap na A -Alas. Dinampol ni Luislto ang pabayagan al narbua.. Nguni't bigla lyon¡ ,hil:Sblot o¡ .kanya~c am.a •l inilapag ull sa mesita8' 4alina: ki111lalagyan. · -May sasabihin ako sa tyo'y pagbabasahan mo ·atto, -naoaingibabaw ang ia~ sa tinlc ni Don Miguel. Naa:· paJakad-lakad siya sa huap lll anak. -Siguró'y nanood ka n~ naman ng damonfres na bodabil na iyon. Hindi ko talaoang maisip kung Nkit · gustung-gusto mong pumu:ok· doon. Pati pag· a,aral mo'y napapabayaan mo na tuloy. Ano'ng mabi· hita mo 11 bodabiJ? Abet, &abihio mo nga 111, aklo. ·Hindi umimik al Lu.bito. Name.lagi siyan1 nakatuko at aQlk.lo.ig •• ·paneara1 11& ..... ............... ,""' ..... ~ ·sepagka'\ · -curto kong matutuhan mo ang P1CP9P1labd Dl!' isan.g upl· lfim. lletid 1no namang sa iyo h lamang mHaring 1rPatk"1waJa q pa.mama. bala ng aklog negosyo pag. d.atlng DI araw sapa.gka"t ibw Lamang naman ang taaeiDt tagapaÓD.a.Da ng llll• Mooteverde. -Nawli."t Papa, wlla po M6Dc:n-, 10Cll K~tong akong hillg na magiog tomersiyante. -At ano ang hili'g mo? -Ang maging artista po sa tanghalan. -Artiste! ea, iyan ang hindi maaari· -Nagpupuyos ang kalooban ni Don Miguel. -Kapa, sinunod mo ang ¡cyong kagustul\an o mapj,, piJitan akong itakwil kita bilang isang anak. -Nguni't Papa, surnusu· nod lamang ako sa bakas DI Tiyo Anselmo. -Mabu~'t nabanggit mo an,¡ kapatid kong ¡yan. Ma. lanong kita. ano a_ ng naging buhay ng Tiyo Anselmo mo? -Maligaya po siya. -Maligaya nga ngunl't namatay namang mahirap. pa sa isang daga, -buon(· diing nabigkas ni Don Mi· guel. -At iyan ang ayokong man.nar¡ sa iyo, naiintiodi· ban mo ba ako? Ayokong danasin mo ang napakabi· rap na buhay ng isang_ artista. Gutom lamang aog lbibigay niyan sa iyo. -Nguni"t Papa .. -A, tapusin na nalin IDI salitaan. Buhat ngayo'y ayoko nang makikita pa o ma· babalitaan na nagpupunta ka sa bodabil na iyan. Pag sinuway mo ako, ikaw ang bahala! -Al walang lingong. Jikod aa iniwan ang anak SI salas. Matamlay na nagtindig st Luisito at pumasok siya sa sarlling silid. Naupo siya SI ¡ilid ng kanyang kama. Kumuha siya ng isang siga~ rllyong nakapator.g sa na· roong lamesita. Sinindibaa. niya al hinitit nang sunudsunod. Nagtungo siya sa may tabi ng bintana. Tumanaw siya sa buwang nagsasabo¡ noon ng maningning na U· wanag sa kalawakan. P~ tatapos ay muling humiüt al ibinuga ang usok na DAS8 bibig. Sinundan niya DI Mnain ang unti-unting P8'· lalaho ng usok. Waring oa· ~akawan.gki iyon ng kaoyang pangaraJ). -Kailangang p.agpasiyahn ko alig · m1a baga y na llo, -Mariing nabighs ni tuilrto aabay tapan sa Jabas De blntaail n.g •muusok '*°' si&arll10 . Pin.al.ay -'1• q ila• sa. loob Dg silid at tuluy.tuloy na slyang oablga sa kanyug lr.att11. . (Ano ane Wu'-lek ,._ "fin ni LuWto? M9tupad bya nlya a."11 katty.,.. ""'9fflp"' 1n1tin,. ..-tidti .. na ..a.1w1t na hlnehadh1:. ftfln ne ltanya"I ama?) <mJTULOY) Ang Inyong Kapalaran Sa Linggong Ito -..im-n.n• ,,, TAUllJS ....... 21 - .. .,. • -.,..21-~21 •unll-••IY•D Mo;::¡r!-:.:.:•s ~:::zw;:i..!:~~~" "' ~'l ·_ilNhMJlnQ • 9'>"9 1t<:> oub>li'I IDQ• -'•l"""'"""lad. Napalad n~ :~1~;': ~·d~ "'"w ·- 81y,·•an OI Li11990 Ma1bubuhat1a111alayo ""' kapalar<1n. NaP•l<:1du b;1~ n1 - 8 ~~"~'.,5._ai1•;~"º 01 f\opcrla<i11 kuq ma9i• - - - - - - - l 1 1ln9 11uoikop. eatt.u-a.. ... 11 ...... u- ..... u ..... u- ....... u -..u- ...... Dt .......... _ ....... ..... _ ...... " ...,_,. ___ _ Ma11.lad n3 bilan9 - t kuk1' - l<>NI ara'!" - HuwtlM• a• L1a1100 :O"r!.,~?ibi9an <11\CJ h· J IUIG nOllG GAWAnl IUIC ITOlllC UO.lllC :~"P!!~ud;~::;.~·:a.':!; :: ::i.~i:!"Hu!a~"Y~~~n =~rl:a,-:n •:,~~u•~r;.n .. ~ ra1i .. 110G111<1buli·buh" <1 ka•ayuo ... A1199•r<>y nan11•n<1ai,lan9anb;1ntan n9pa9111.kap. !~?. ":aG·~.:t .. ~rn;·::.¡: kiPG<1kaibiQ<1" fil' un••· unoinfl 1'~.,Qy,,bon9 , " "" ii0<>nQ h1h<1 ::1nq "'"·•• · ~\::' .,;",·:.~~¡:"" ~~"' ¡~~~: 8alokinn,, ninyongda!:.,-:: "~\.',~~~·w":a~::: ':.0'1•ung hu,di, MG .. a• ~·:'oa"'t:.;'!'~b~!at'h·h~: wal>r kuno boiloor~n a l wal•11Q ib.,.,9 nGQ• wakH 1<1 P<>Okokaoioo .1Cun<1 aakalinQ "'·"" bCI• haayan9 kotamJ.-.m;n ::1a.::'"··::S:11~.~"1M~~' dola rin no PQl•lubo~- ~ oGPQQka't '•"-" ""' ~ - 1 :;~.~"\~b'i':.'"" n i y ~ RU!UUUR: ,. • • KARUGTONG 1l;ong ,:ag~lawin . Kung ka)·o·y iumg maginoo ay ililigtas nin· ~IJ ako, al ipinangangako ko sa inyong babayaran ko sa i1!yo ang inyong salapi. Hindi na naipagpatuloy ni f1·my an~ kanyang pagsasalita i;1pagka:"t mabilis na siyang niyapos ng lalaki at pinipilit n~ hagkan. N¡¡:uni't nanlaban ang dal:iga al ·na,sisigaw. -W1\an¡¡: tutulong sa iyo rilo! -ang 1Mriini: turlng n¡; l;.!<1ki. -lkaw 1y isa nan¡; hihm;:to. Mabuli pa'y mai· ró!hinuhod ka na nang hindi ),a masaktan. P<1luloy ang p.:mggagahas~ r._.: lalaki. Ngtmi't patuloy rin :'ng pakikip1glaban ni Femy. ).!ir.san na siyang ginabasa at raligtasan niya. Naniniwala siyang hindi siya mabibigo. An:: la'kas ay hindi laging n::gtatagumpay. Maliwanag at buo ang pag·iisip ni Femy. Natitiyak niyang siya·y nasilo al dapat siyang mtkawala sa si;On!!: yaon. Nang m11lapit na siyang maibuwal ns halimaw na lalaki ay n.:1a\aal<1 ni)·a ang gin .. wa niya b y Don llosauro. Kina· gal niya nan~ mariin ang C!bdib ng lalaki al halo~ bu· n:aon ang kanyang mga ngi. ¡:in. Napasi:;aw ang na~aktang l ~laki al siy:i')' nabitiwan. Si· n::manlalil ni f''emy ang pag. k.:ikataon. Nasulyapan nlya ang plorera sa ibabaw ng ha· p;ic. Mabilis niya iton¡: sinung· c;,pan at buong tinding ibina· to sa lalaki, na hindi oakai· lag at tinamaan i a ulo. Nakita ni Femy na napasubsob ang hlaki. Pinasimulan na niyang h;;.wakitn ang lahat ng bagay 1•a kanyang madampot at wa· l:mg patumanggang ibinalibag M lumikha ng malalakas na i11gay. Si Donya Paula na ma· hbis na nabalisa aY tumakbo Sil ibaba upang humingi ng ;tulong sa· kanyang mea ba· tu n. Nasalubong nlya si Gorlo at ang tatlong kasama nito. -Gorio. Gorio, mada\i ka· yo! Malaking eskandalo auc r.inav.:a ng babaing dinala ninyo sa akin~ - Bakll po, Donya Paula: ,, "''" Ano po ant: n;ingyayari! -at a11¡: 3(Mll na upaban ni Don· ~; f'aulll ~}" 11?<1tuling .umak· yat s;i Hil.:IS. N11rini¡¡ nila ang ma\alakas r.:.i kalabu: sll silid. Sinikaran :1L itinulak nila ang pinto. N;.n¡: ilo'y mabuksan ay na· tita nila si Fcmy na nanlilisik ang mga mala, samantalan¡ rng la!aking nagtangkan.¡: humalay sa dalaga ay naka· i:ubsob pa at tumutulo ang dugo sa ulo. Nakila\a ni Femy na ang apat na Jalaklng yaon &y siyang n<1t takas sa kanya. - Kayo! Mga tulisan! -at J1;ihalibas ni Femy ang isang silyang kanyang hawak. Maliksing kumilos sina Go· rio at binaliti sa kamey ang ddaga. -Oo, kami'y mga tulisan! - ang paangil na tugon ni Go· rio. -Pagbabayaran mo ang ginawa mong ito! Ano man an;: .rawing panla· !aban ni "Fcmy ay wala nang nangyari. Napipilan siya ng fa.kas n: apat na Jalaki al siya'y pilit na isinaksak sa k<1ma. -Sige! -ang utos ni DOnya I";;.ula. - Parusahan ninyo ill'IR' ¡;;1JJnihing iJ'H! MASAGANANG ANI NG BIGAS 'SA PORMOSA ::-i Subali't walan~ anu.ano'y r.iay mga lal.:i!d nan¡; maraha~ r.a pumapanhi~ sa h.:igdanan. Ang 1tumaling ay anim na la· l~king pírian~ungunahan ni Mr. Reyes. Kasama nila si Rita na siyan'! naglapal ng i;inawang pakana kay Femy. Si Rita'y napilitang maglapat kay Mr. Reyes, ng kanyang kasalanan dabil sa mahigpit na pagsisiyasat sa kanya. Si Mr. Reyes at ang anim na la· l~king dumatinc ay maliksing su1nalakay kina Gorio na nag· ~ipaglanggol naman nang buong tapan"J. · Sa loob ng m¡¡y kalahalin& ci'as ay nagkaroon ng mala· k,ing !abanan sa ·1oob ng ta: hanang yaon. Ang pangkát ni Gario at ang panig ni Mr. lt.eyes aY nagsagupa hanggang s;;. magkasakitan at ma,k,;lsu· gatan. Nang: mapipilan aiig r.-iga tauhan ni Gorio ay kinuha ni Mr. Reyes si Femy. -Nasaan ang Donya Pau· i.:ing iyan? -ang usisa ni Mr. Ueyes. -Sige, -ang ' ulos · sa" n:1a kasama, -hulihi"n anc kabiser11n-: IY"ln at pawalan ;in!! lahat ng mga babaing ipin~ ,,r,onlfal akal niya. Nguni't si Donya Paula ay hindi na nila nakita. Ang ba· baing ma11ganga\aka\ ng la· man·ay tumakas at hindi nila malaman kune: saan nagtago. Ang may sampung bat-aing nakukulong sa "casa" ay pina· J;;yang lahat ni Mr. Reyes. at p;gkuwa'y nagsialis na sila, k:.sama sina Fcmy al Rita. binumbong ni Mr. Reyes s.a pu· fü.ya an,: nangyari. Madaling \;umilos ang ilang ~ulis, ngu· r.:·t nang dumating sa bahay r.3 pinangyarjhan ng gula ay wala nang sinumang dinat· nan. Nakita ng maykapangyarihan ang nagharrÍbalang na mga kasangkapan. Binantayan nila aog "casa" · al hinanap 11n~ kasera at ang mga masa· s;imang-loob. Subali't natapos ang magdamag at hanggang sl' :kinabukasan ay walan¡ r.uumpungan sa kanila. Nang siyasatin sina Rita al Femy ay isinlwalat nila ang huong katotohanao. Si Rita ay hinuli ng ms:a pulis at dinala sa himpilan upang ipagharap n8 k.:iukulan1 sakdal. Si re·my ay naiwan sa klub ni Mr. Reyes. lnisa·isa niyang iba· liia ang ginawa sa kanya ni Donya Paula al ang pakiki· paglaban niya sa halimaw na h:laki. lpinangako ni Mr. Reyes na ipauusig niyang la· l".at ang mga salarin. Ang mga lalaking kinasun· 1!'• ni Mr. Reyes ay ginanlim· val011 U1 at pinasalamalan. - Salamat sa inyong tulorig, ar.g sabi n"g tagapamahala ng k~ub. -Kung hindi sa aling ¡-;;,;¡::dating ay napabilanc sana ~¡ f emy sa mga sawimpalad! - Wala kayone: aalalahinin, hip, - ang . sagot nama~ ng mga tinukoy. - Sa lahat ng s:mdali ay nakahanda kamin{ tumulong sa inyo, Nang makaalis na an.g mea knsama ni Mr. Reyes ay mu· ling napagdili·dili n~ Femy an-il n3ngyayari· sa kany11;ng buhay. Minsan pa niyang na· patunayan na anc Ma}'nila nga pala!y isang tÜnsod na niasa)'a, neuni't máculo at n·.apanganib. lbic niyang pag· ~isihan .ang ginawa niyang raglatanan sa kanyang Tiya Isabel. Datapuwa•t siya rin ang stunasagoi na wala siyang: ckpat ipagsisi. sapagka·t sa J:atotohanan, kung hindi siya l!)makas ay nahulog na r in si)a sa isang Don Rosaurong hindi nira inibig kailanman. Willa siyang naibubuntunghi· ninga kundi mahirap nga pa· loi ang Jubos na uiila. Al ~:~·a'y napaluha. Nagunita ni· y:i at tinangisan ang kanyang m.E(a magulan1: na malaon 1 :.ing 0 inihiwalay sa kanya ng malupit nil k,;im¡¡tayan. IMahuli pa kaya si Dony1 Paul• at ang P•n9kat nj Gorio? Magpatuloy P.• kay1 si Ftmy o kany• nt p.19lili"9kod u klub? Ano p1 kly.ng mg;i ~an5y.Jyari ang na<?.i.;. hintay· u kanyan9 p<Jkikip•g upal1ran? Huwag k.tli!:taan •n9 susunod na labu r.9 "º hl•ng ito.1 an·rn cr; MAGASiN l'~G BAGONG BUHAY N\i'YPAGTI"TA-Ne' fN'.1'Nl>oPAISIP!A esT$tE.1..L.1TA. N""'°IS ~ """""Al'IAOG NASI OES"fA,>-NG ICAi...t.· G,oo..yAN hl6M&A. TAONG ""'oJ1N1~1-1M $1>..0 ......... """"G IYOIJ, 6AYU""'11N~M6A .s,.<o.1-1~"'""''"'16 NIYA ~A T.AT$..O, AY ...._,,..,,?.tro.G-~1w~· ~IJ6i~"'SM ....... 5'1- ""'6"'TUf>-J.AY~ M,a.o.SIJ8U1'C1D, ~Al.O'T N.l>.NG~1W.1(;Nl YAI'& TA~61"'6 "S!!.NYa:t110•~ 81 ........ TA•·· MARSO 2, 1958 25 ''Hindi Kita Malilimot" Pagtatapat ng isang dalagang-nayon kay Benito R. Cadiz 1 lto'y kasaysoyan 119 isang pag-ibig na maitorongi so latcrniwan at ntagsisilbing halimbawa n9 ,,,,.. pvsol'fÍ na9mamahalan fM AGDARAPIT·H A PON na naman. Di na mat:· latagal at muling lalatag ang dilirri. Al ngayon, si Selina av muling nakadarama ng lungkot al pangungulila. Ang pagdatal ng dapit·ha· pcn ay may inihabatid sa kan· )·ang puso na malulungkot na guoita. A! di niya mapigil ang pagsisikip ng kanyang dibdib, ai.g pagpatak ng kaoyang 1U· h•. Nalatandaan pa nlyang da· J·it-hapon din noon nang, scmipot sa kanllang nayon ang i~ang lalak:ng ngayo'y ~ahagi na ng kanyang buMy. Sinasamsam niya noon ang sinampay ·SI loob ng kanilanf bakuran nang makatawag ng kanyang pansin ang isang Ja. J;,king nakatayo sa kauilang harap·bahay. Naka·diyaket ang Jalaki, nakataas ang kuwelyo ng kamisadentro at sa unaar ti11gin pa lamang ay mahihi· nala nang may tagi<ly na ma.· laking suliranin. Nagkatama an:; paningin ni Srlina al ng Jalaki, al sa pag. lOltaka ng dalai:a ay lumapit !a kanya iyon. - Aling ano, -marahang s~bi ng Jalaking ang tinig ay 1•akikiusap, -maaari po bang humingi ng tulonr. sa ¡nyo? Kiiidi naiasacot si Selina. Alancang nalakot siya al ala· ncang nabigla sa tinuran ng di kllalani kaharap. -Para na ninyong awa ay \i;lungan ninyo ako, -mulin1; pa.kiusap ni: lalaki. -Ako'y irnng padpad sil pook na ito. Wal::i a'kong ·kakilala al wala akong malamang sukat marai:palipasan ng gabi. . 26 Hindi pa rin makaimik si SC'lina. llindi niya malaman !>un¡: ano an~ talagang nais il'ak iusapn¡:lalaki. -Kun¡: maaarj sana, tulu· l;•n ninyong sa inyo na ako magparHn a, ......_.. lsang cab¡ lamaag,: aalla 11a. rtn ako bu.ku .•• Noon lamang naunawun og dalaga IDJt nai.s maogyari ne Jalaki. Hindi siya nakasagot. Hindi niya malaman kung ano ang sasabihin níya. ftun¡ t1ng. sapio kaagad nlya ang lalalti ay paranir. natatakot naman siya. Hindi Pa niya kilala lyon. Natatakot din siyang baka masamain ng kanyang ama ang klnyang gagawin, al kagalitan siya pagdating nito mula sa bukid. Wala pa sa bahay ang kan)"ang ama. Ang kapatid niyang lalaki al ang kanyan,g ina ay nasa bayan .&f namili ng ilang pangangal· Jengan. Wala siyang kasama noon .51 bahaJ. -N•tatakot marahil kayo sa 1kin ... -buag ng lalaki sa k3lahimi.kan nang mahalata ang lila alapaap na kalooban ng dala¡ta. -Huwag kayong ma1-alaala. Hindi ako maS:aD'ang ta.o. Itinaboy lamang 3ko dilo ng pangyayaring hind; ko nalwasan. Kaya labis kong ipagpapasalamal al ta· lanawing malaking utang na loob kung ako'y matatanggap ninyong patuluyin sa inyong tahanan kahit sa magdamag na ito lamang .. Parang naantig ang kalool!11n ni Selina. -Maaari ho bang hintayln muna nat!n ang aking ama, atig nasabi ni Selina pagka· raan ne ilang saglit. -Wala h~ akon~ kasama ngayon sa bahay. Nagsialis silang lahat ill hindi ¡la dumarating. ea. _ k;; naman maging pangll J.:un~ .. Kusan~ il?initin ni SC'lina an"? kanyang pagsasalita. N<fll· ~awaan nan1an ng lalakl ang 1hii: niyan:¡ sabihin. -Patawarin nin.vo ako. Na~iug mabilis nga pala 1ko n akin¡: pakiusa¡1 1wn¡: di ko na muna inisip ang sa ganang in· yon1 pan.lg. Dilo na muna üo sa may tarangkahan. Hihintayin ko na ani: pagdatlng ng ilJYOng mga kasambahay. Salamat .sa inyo .. . Marahang tumalikod ang Makl at tumayo sa may paf· kalabas ng bakuran nlna Seli"'· Na,ng dumating ang ~ma ni Selina ay kinausap ng dalaga. lpinaglapat niya ang tungkol Sl': pakiusap ng lalaki. Gaya 1•i Sclina ay tinubuan din ng p:igkaawa ang kanyang ama, a: bagaman parang alinla· ngan sa katauhan ng lalaki ay malugod itong pinatuloy n1abpos kausapin . -Kayo na sana ang baba· lang magpapasensiya sa aming kahirapan, -wika pa ng ama ni Selina,si MangTeroy, nang mapapanhik na nila ang Jala· ki. -Tinatanaw ko pong napakalaJ.:ing ulang na loob na di ko malilimot ang paglanggap ninyo sa akin. Pipllitin kong makaganti naman sa inyo sa ihang araw, sa ano mang pa· raan. Raul po ang pangalan ko, kung mayroon kayong ipag·uutos .. Ang kagala ng.galang na an· p~ at maginoong pagsasalita ng lalaki ay nakapawi sa baliagyang pangamba nina Seli· na. Wala silang dapat ikatakot sa kanilang panauhin. Mukl1an¡: mabait al mabuting tao, sa kabila ng anyong lila 1-alisa ;11 di mapalagay. Nang dumalin¡: ang ina"t kapati<l ni Se· lina na napasa·bayan ay hindi rin na¡:binala ng masama sa pagb tao ng !alaki o ni Raul. Tinubuan din sila ng pagka· awa dilo. laluna nang kusang -io>agtapat an~ mga pangyaya· ri kuni: bakit napadpad doon. -N;1ku;1way ko an, isan:i :inak·111ayama ng karibal sa p.rn;,d n:dhig ng isa kon, ka¡1a. tid na binata, al ako'y pinag._ b;.ntaan. -P•!:liltapat ni Raul. ni isa rin daw binata. -Sa simula'y hindi ko pinansin ang pagbabanlilng iyon. Nguni't kaninang umaga,' nang rnagkatilgpo kami sa may Sta. Crut a.v n= 1gkapalltan kam¡ ng maiinit na salila dahil din sa kanyang l!inawa. Minura na lamang ako al sukat. Al dahil :.a ako'y isa ring lalaki, hindi ko nalang;::ap ang pag.alimura niya sa akin na isinilma pa an; aking mga n1agulang at J:apalid. Muli kaming nagka· sukatil!l ng lakas. Sil pagaaway namin ay n:isa¡1ol ko ng suntok sa may SC'ntido, na· Lulagla at hindi na kumilos. Nagbuntu11ghininga ang Ja. laki bago nagpaluloy sa ma· lungkot na pa'i'SIS3lays:iy. -Aywan kung ano angnangyari sa akin. Sa takot knng baka nakamatay ako ng Wata akong malam3ng palu· nguhan, kaya sumakay na Ja. mang ako sa isang trak. Dilo nga ako nakarating .. . -Pero hakil ka naman IU· r.;akas~ -sabi ng ama ni Se· lina. - Lalong masama ang ginawa mo. Kun1? nadl~gra~ya tao ay m;ibilis akong !Umakas. nga ani:: taon¡: iyon ay hi.i:il kang pag·uusigin ng balas pag. ki.'t tinangka mo pang ilihim ang iyong pagkakasala. -Jyan nga ho :in~ hindi ko malaman hang¡:an.i: sa m¡:a nras na ilo. Ang tao po pala a;¡ ganito. Sa kabila ng akin~ ragkalalak¡ na di naman ma· sasahini:( duwag at t:1kot humarap sa ano mang pangya.Ya· rl, ay kung bakit nawalan ako nt! loob s~ ¡1an)!.\"W:irin:: j\'on. Ewan ko ho, hindi ko !Tlllip:ill· wana~. ParanJ.! kin~t;ikulan ko an~ par,-:JUslg ~a 1kln n~ m:oy. kapan~arihan kung nak3ma. lay nga ako n<;? tao. Al &lisiro kong kun~ ako'y ta.ka.~ .. fi=ih maJigtason ko.-.ni!'ao.v~n;: pnvaang nauukol sa ekln. -Maaari, sa batas na tao. Ng11ni't s.. batu og Diyos, b:ndi ka makatatakas sain ka rnan pumunta, anak, -may himig payont sab¡ ng ama ni Sclint. -.t:a,.a ttung do il{aw. haharapin ko ang katotohanan. Tolai ay hindi mo naman sinadya at kusang ginusto 1ng Pltlkapahamak ng lyong nakaawa¡, sakaJ¡ mang nakadis· g!l'l.'>Ya kt nga. Siya ang umu· na at ipinagtanggol mo lamang angiyongsarili .. Hindi nakasagot si Raul. Pamayamaya, nang mapansing parang sinusulcat $iya ng ti· :igin ng mga kaharap ay saka muling nagulitll. -Mattring may katwiran kayo. Pag.aaralan ko ang inY•·ng payo. Nguni't ngayon ay dilo na ho muna .:iko magpa· par11n n! 1tabi .. Sa paghahapunan sina Seli· ria nang gabing jyon ay ba· ha~ya nang napilil maisalo si ftaul. Paran8 hindi ito maka· kr.in. At nane: matutulog na ~ng mag.anak ay si Raul na ang knsang nagmuni::kahing si: labas na lama:ig si.va matutt•lo~ . . ~a m.-.y pagkalabas nr maliit na balkon. Hindi napi· 1:1 si nau: nina M:ing Teroy lia sa loob na mahiga, ea ka· tahi ng anak nilong bio..at.l .• Kinahukasan, maaga pa ay r.umlsin!: na s;¡ Sclina. Gaya nanl! dati ay siya ang muling magluluto ng kan ilang aga· han. B.-.go \i\·a nagtungosa ku· sina ay sinilip an~ kanilang J'anauhin. Parang !:inimbal 11n::: kanyang dibdib n.an¡¡: ma· l, itang wa la sa balkon s¡ Raul. ~i;~:~~:~ 3;fnt~~,~~n~ª:~:~¡~5:a~ J:ni::a. Naid ra ni~·a ang banig, 1.nmot al unang ginamit ni naul n;in~ na1;!.<laang gabi. Ma· ingat oa natlatiklop na ang ~ . .;::a i}·un at 11.lJQpa!ong u t'Hlllg ~1!.y.-. sa may pa;l(ala· MAGASIN NG BAGONG BUHAY :? \~~ "" has ng pinto. Nana tingndn niya sa ibaba ey nak'ita niya ang binah ria nai:sisibak ng kahoy sa isang ¡•;inig ng bakurañ. Saka l.amanz siya nakahinga:hinga nang ma\uwag, al. di niya napaglaban¡mg makadama ng isang pagkalugod sa kanilang p;inauhin. -Marunong di namang makibagay . . . -ang naibulong ni Selina sa sarili. Sapagka't nakita ni Selinang marami nan11: kahoy na nasihak si Raul, kunwa·y hindi na niya pinansin. Nagtuloy na ~iya sa kusina at naghanda ng almusal. Nang pumanhik na lamang si Raul na dala na :ing mga sinibak na k::hny ay s;;ka nagtaka' siya kunwari .. -Ba, ano ba naman 'yang J?.inawa ninyo'I karo pa ang . . -Walang bagay ito, -sabi ni Raul. -Sanay akong mag~ ilmk ng kahoy sa amin. llindi katulad nang nagcl :: an~ gabi. nang pilitin nina Selina na muhng ~11malo s:i kanila si lt:iul ~a almu~al at nakakain na nang mabuli ang binita Hindi nagtagal, nang .naghahanda na si '·1ang Teroy upang muling patungo sa bukid na kasama ang anak na talaki, ay nagpaalarn na rin si R:iul. - Maraming - maramin~ saiamat sa kagandahang- loob nin· ~· o, Mang Teroy, - p-:ilagay nang wika ni( binata. -lto·r hinrli ko malilimot. Al kuni;: s;i?:aling hind¡ ako milkaba· yad, ar.g Diros na ang bi1hll· lang gumanti sa inyo , . -Saan kn n<1nwn pupunt11 ni::aron? - nait;innn¡:: ni Man¡: 'fcror - Dabliknahoako sa !\Taynila. llaharapin ko na ang ka1dohan:rn, gayan!'( payo ninyo k;o·:ahi f\Jisip kon;: tila dll· p:1l nga ak.::ng ma:o;ik;llalaki MARSO 'l, 1958 5,1 ¡'Jangyayaringiyon. Matapo~; mull't muling magpasalamaC ay nagpaalam na ang binata. Inihaltd pa siya ng mo.g-anak hanggang sa may kalsada Hindi m:ilamar· n~ Sclin:i kung hakit parang malun!!kot sivaatnagsisikipangkanyang ébtiib nang lumalakad r.ang raiayo si R;rnL Ang isang gabing ipinanatili ng binata sa kai:iilang tahanan ay pnang ikinabpit kaagad ng kanyanl! daml'lamin dilo. Hindi niya mala.man kung bakit tila ipl· nangulila niya ang pag-alis ng binata. Sa ipinamalas na pag· J;amaginoo, u kagalang·g11llilng na anyo. sa ginawang kus•ng pagsisibak nang kahoy na tand;i ng isang magandang kalooban l marunong ding ma· kipagkapuwa, ay kir,alugdan niya si Raul. Al ngayong .<1nR o:nata'y umafü na pagkalipas ng magriamag na pananatili s; kanihng piling, a>· naka<tarai:n;1 nga siya ng jsang damdamin~ m:;y kalangkap o::i r~,ngungulila at p::in ~ hihina· yan..:. na <li naffinn ni)-:: /ubusang maipaliwanag. Nang maghapong iyon ay malimit m11tigilan si Se\ina. Paran'.: hind; siya mapanuto sa pagharap niya sa mga datir~ ,e:nw;iin. Si RauJ ang la¡:ing n11so isi pniya. Naitatonni1¡: niya sa sarili kun~ tuf<'(')ng lahat ang mga ipinagtr.pat ng bin:;i\;i. Al kung lulo(') , muli 11a k:iya silang magk:ia? Kailan~ J\"ogtataka Si S~lina sa kan)'illl\! sarili. llinril siy;i dating ((n}on W:lring isang kababa· \:>¡:han an:: pag-uukol niy;i ng hi!l .al (famdamin sa isnng taong no<'n l;imar.g niy;i naJ;i]:lla. N!!uni't hindi na niya hinan;,:ad na ganap na una· wain nng kahulu ~ an ng pa.e:l•ahagong nadarama niya sll kan.rnn¡¡ ~3rili. lli11<li rin niya iyon mauunawaan, naisin man mya Kinahapunang muli niyang sinasamsam ang karilang mga damit na sinampay, ay r;;lanaw niya ang isang lalaking papalapit na naman sa kani\ang bakuran. Parang binayo ang kanyang dibdib nang rnapagl\inong si Raul ang dumaratinl!. Sa¡:lit siy"ang natigilan. May pagtatakang napatitig laman¡: siya sa papalapil !'la binata. Bakit nagbalik? At bakit nang ar;;w 11ing iyon? At sa malabis na pagtataka ni Seiiaa ay napatong pa an¡: i~ang pagtataka. Bakit parang naliligayahan siya sa muling pagdaling ni RauJ? Uatagai na n.-inatiling parang ipinalda sa pagkakatayo {•ng dalaga, al kaya laman~ napakislot ay nang Jumapit si Raul al nakangiting magsali· ''· -Salamat sa Diyos al nagtamafi ako ni! akala! - ang \':ika ni: binata. -Nguni'C nagbalik ako upang humini:i uli sa inyo n;.! lulon~. na inaakala kong hind~ rin nin)·o ipagkakait Hindi nakaimik kaa~~d ang dalai:a. Bagaman nais niyang malaman ang kahu\ugan ng sin:imb:t na pagpapasalamat sa niyos n-,: bina.ta ll}' parang hindi niya milhuka ang kanyang bbi. Napatitig lamang siya sa b¡natang nakatitig din sa kanya na nangir.gislap ang m~a n:a¡a, JIUWAG KALIGTAAN ANG t;A11UGTONG NG KASA VSA YA(l;G ITO N A BAC:AMA'T r.iAGANDA AT 1.ll'OS NG l'J.G.JBIG AY MAGWAWAKAS SA ISANG KAJ.lJNGKU· i ·ANG MAGPAPATULO NG JNYONG LUHA. TAT.O¡PUSIN ANG PAMBANSANG SUURANIN ••• KARUGTONG kaasalan ng mga mamamayan. ANG MGA PRODUKTOR ANG PUMAPASAN NG BIGAT NG "EXHANGE CONTROL" Kaugnay ng mga inilahad nang dahilan, maliwanag na ang mga kontrol ay nagdu· dulot sa bayan ng mga kap~nsalaan. At an,g lalone: napipinsala ay ang mga produktor na nabubuhay sa mga "export products" o mga aning inilulnwas sa ibailg bansa. Mab~banggit na i.sang halimbawa ang umiiral na pamilihan ng kopra. Ang kasalukuyang halaga ng pamilihan ng kalibkib o kopra noong 1956 sa Lag10nii, Quezon. Kama· rines at Dabaw at iba paM 'ººk na may nlyugan ay N6.00 ang iSang kilo. Ang halagang Ito ay alinsunod sa ibinabayad ng mamimiling Amerikano na $13.00. Dahil dilo ay makukuro na napaJ;.ababa ang halaga ng kopra. At· ang sanhi ay Ang ginagawang paghahahiga n.~ ganilo ng Banko Sentral na ang $13.00 ay katumbas ng P26.00 lamang; samantalang H malayang pami.lihan an¡ tunay na halaga nito ay P39.00 kung di man P52.00. Kaya kung walang "exchange control," ang halagang iiral ay hindi P2 sa SI kundi P3 sa Sl o kaya ay P4 sa $1. Kunc isasaalan¡.alang na '°I mga pro·dulrtor at ang mga magsasaka ene: siyang pinakamatibay na halig¡ ng bbuhayao ng isang bansa, ~apagka'I eng Iabat .ay nabubuhay sa pamamagitan ng kanilang mga eni; samanta-· lang ang mga i"'!POrtador o ang mga mang.aangkat na aak:ikinabang sa "exchange ~ontrol" ay mabibilang sa daliri - sa isang salita ay lrnkaunli - mat.1.wana.g na makukurong ang diwa at kahulugan ng "exchange conlrol".ay nagdudulot ng biyaya u iilane: tao lamang al pumipinsala sa nakara· ramin¡: m11mamayan. Sa maikling paliwanag_ay wa· );ing ib11ng nakikinabang sa "exchange control" kur.di iron lamang mga taong ma· runong manuyo at "magpa· dulas," v·ika nga, sa mga na&a kapangyarihan. Samarr talang ang pumapa,¡an naman ng bigat ng "exchange control' 'ay walang iba kundi ang nakararaming maJi . liit a! dukhang m:imamayan. lalo n11 ang m:;:a produkto~. :"-t kung pakasusurHn ay 1baro ang kaapihan r.g mea rna~sasaka sap<1gka·1 bilao~ ms:a mamiroili (consum<'~~1 ay napipiJit~ng sumuri~" si!a sa mataas na halaga"'! - m~a i'nninda, Lahat ng ¡to ay mga suliraning bunga ng kawalang katatagan sa pananalapi nf bansa. Ang mataas na halaga ng mga bilihin al ang pagpapairal ng iba't ib:ing kootrol ay hindi siyang mga pangunang sulirattin. lyan ay mga kapatid na sulíranin lamang at ang pinakapanganay sa kanila ay ang kababaan · ng halaga ng sa\aping Pilipino bunga ng tinatawag na "inflation" o "pagbabanto" sa salapi na nagagawa· sa pamamagitan ng paglim· bag at pagpapalabas ng mga salaping papel na walang laang panapat na pilak Q dolar. Hanggang hindi oilulunasan ang suliraniog ito nn siyang nagbubJ_ nga ng pagtaas ng halaga ng mga l!;¡¡. ~in al pagkakaroon ng iba't ibang kontrol ay hindi ma· 1:atamo ª!\!'. pinapangarap na katatagang pangkabuhayan ng bansan¡ Pilipino. Kung mananatiling higit na marami ang mga salaping papel na nakakalat kaysa panláang dolar ay hindi uunlad ang bayan sapagka't mababa ang uri ng salaping papel na gioagamit og mg1 mamamayan kaysa halaga 11.g mga bilihing kanilang kailangan na karamihan ay nanggagaling pa sa ibaq bansa sapa¡ka't walang 51· pat na produksiyon an,g Piliplno. Pacbakas sa· uakaraan, bago nagkadigma ay wal1 pa ang Banko Sentral. Jto'y itinalag ng Pamahalaao pagkatapos na la1nang ng díg. maan sa pamam•gitan hJ! Batas blg. 265 ng Republik; na pina¡¡::tibay . n¡ Koo.gres, noong Hunyo 15, 1948. Ang tungkuling ipinatutupad ng batas na ito sa Ban ko SentraI ay ang panganga siwa at paogantalaga sapa· nanalapi ng hansa. Nguni'.t sa likod Dg dalisay na Jayu nin ng batas na ito ay ipinararatang ng ilan na may mga pagbabalatkayong na· gaganap. Sapagka't umano'y may ikinukubling layunin ang batas na pairalin dilo ang. tinatawag na patakarang "managed currency" kung kaya binigyan ng malawak na kat>angyarihan ang Banko Sentral na makapaglimbag al makapagpalab>is ng :salaping papel kahit walang laang pan;ipnt. Ang paraang ito ay isan;: m1Jiwanag na .,inflation" o "pag babanto" sa salap¡ nasa ga nang ibang ekonomista ay pagsalamani!ka sa bayan. Upang maibbll ang bagay na ita, sinasabi ng ilang ('l·onomista na an':; Pania~a· ;~,~~n~ª ~;,~;ma~;~an 2~~ na· (Sund1n sa poihina ª'' ni Antonio Ablaza A. LM' BA _ o'yong s'i Benlot (Ben Cosca) aY mabu_ HY luman¡oy? Kuog ;~;:;· 0~a;,abi~=hus:":ii~a~: lumangoy - maging sa ilog, sa dagat, sa batya o sa "swimming pool." Katuna· yan: i1ang beses na siyang nagiag bida sa languyan. Miasan ay n1ng talunia niya sa "back stroke" eag bang kapitbahay nilang pilay na llJlgpasikat na makipajpustahao sa kanya ng Ianguyan. Al mirisa'y nang masa· gip niya sa pagkalunod ang isang 1l.11n~nin na kusang •llfll'fwlu<hlunaran upang ruayapos lamaog ng kanyang matitipunong mga bisig. Ngayong ikuwento namin 'yan, tiyak ·na alam na nin· yo. Pero, ang hindi pa n'yo nalalaman, ay nang minsang muntik nang malunod si Bentot, gayong :nahway siyang lumangoy. Ayaw kayong maniwala? Naito, ikukuwentd uli Da· min sa inyo. IHng aNW, ~oon( bago pa lamang "sumisikat" si Bentot. ay nayakag siya ng isan¡ kaibigañ upang medyo "magi;ialipas n, sama ng loob" . tung mayroon) sa pag-inom , 1g serbesa. Mapagbigay si Bentot, laluna SI mga kaibigan. Kaya kahit na pagod na pa.god siya pagka't ~111galing lamang nila sa lsang Jokesyoo slyutiog ay "nakibagay" siya sa kaibigan. Napadpad sile sa . lsanc ftstawra!:( m1111anda ang m¡a babaiog tagapa¡Ungkod. At maogyarl pa, sapa,gke't mahilie dio namaoe maetl· tltlg si Bentot sa ma¡agandan¡ babae, laluna kuog d1_la1a, ~ nagta11l sila roon. lnabot sila ng gabi. "Groge" na ang kasama ni Bentot Dldf 11\l!,YIYIDI umuvti. Matibay pa at buo anc tuhod ni Bentot sapagka't ala· lay lamang, 'Lita nga. anc g.ioawa nlyang pa¡-lnom. Na¡lafakad na silang patun¡o sa danao ng "jeep" nao¡ sa JSang madilim na parte 111 kalsada ay salubu· nglo 1ila n¡ tatloug lalaking di nUa kilala na en¡ isa'y may takip na panyo sa muk· ba. -Huwag kayong ltikilos! -•ne bala ng may tak.ip na panyo, na-tinuunan si Beotot 111 likod ng isan11 matulis na bagay. ....:Sllsmaryosep! Hold-ap Uo! -pabulong na sambit Df kasama ni Bentot. Hindi nasiraan ng !oob si Bentot. Hinarap niya ant nagsallta. -Hindi layo katalo, mga p.adres! -Abone di kat~to · -sambot ng Isa. -Hala, tallkod Al h'wag kang aasta nan¡ masalDJI kung d.i mo gus.. tong . .. Maliksing tumalikod uli sa tallo si Bentot. -Kung kata\o, e katalo. Pero . . kung pera ang guslo n'yo sa amin, ang masasabi ko'y "broke" layo nga1on! Ako, e talagañg wala, •t ito namang kasama ko, e na.uouSan sa pag-lnom na· mln· ng ... -H'wag ka nang maraml oan: abla! -anang may ta· kip ang mukha. -Ikaw ang tala'!ang kailangan namln! -At bakit? Sa anong da· hilan? -Me kasalanan ka sa 'kin! Pero di ko na kailangan pang sabihin! Alam mo na siguro kung ano. At ngayon, e dumatil'lg na ang oras ng lyong pagbabayad! lledyo nag-init ang pu· nun:-tenga ni Bentot. KaaWtY pala ang nagsiharang sa kanila. Kong ano ang kaulanan niya •Y siyang di nlya malaman. Ngunl't hindi na niya· hinangad niag· usisa. May pauna nang salita ang may takip ang mukha. Hindi na raw kailangang sabihin. Kaya bakit pa? Tinimpi ni Bentot aDa bnyang kalonban. Jblg mili olyang manlaban sa tallO ay hindi nlya magawa. M•y kasama siya, at lasing pa. Baka iyon · ang mahirapan kung slya'y lumab.an. At aaaawa siya sa ka"nyang ka· e1ma. Bale ba, e nagmanedye_ r pa nga naman iyon sa kanya. Kawawa naman kung ma&d;;grasya. Nang palakarin sila ng tallo ay sumunod sina Bentot. Bahala na, "ang n11s11Joob niya. Hindi pa sila nakalalayo ay muling nag.salita ang Isa: -Binibf,gyan 1ta namln nq_ pagkakalaong makapa,c· sisi ng 1yong mga kasal•nan ... -Wala akong kasatanan . . . -matatag na sagot kaaga~ ni Bentot. -Sinungaling! -singhal n¡ may taklp ang mukba. -Pero kuog wala ay · walá! Hindi ka oamln mapipilit na islgaw mo ang iyoog kasalanan kung ayaw ka! Pero huwag mong sab~hing hindi ka namln binigyan ng pagkakataOng maglinis ng konsensiya u oras na lto .DI nalalaplt mo nang kamatayan! Nakuyom n¡ Bentot anf kanyang mga pilad. lbig-1h:g na nlyang birahan nK ~un tok ang nagsalita, danga"t mulini; naisip ni)'I a ng k.myang kasama. Kawawa n'·ª nama"n! Mararamay pi s.i dis¡ra.~al Hindi nga siya nagkamaU '' tantiya. Pumasok ¡yon. sa bar matapos kawayan ang dalawa,ng kasama. Napalingon si Bentot sa dalawal'lg kasunod nila. At noon lamang niya nakila\e. ang isanc na.g-alis na pala ng tai.ip na panyo sa mukha! -Dl:aw! Ano'n¡ ibig sabihin nlto? Nagtawa ang tinukoy, na dlli ¡ba't si Pepe Coijlon de Jesus. -Hindi ba narlntg mo na an¡ slnal:!i namin ka.nina? -ang wlka. -Lulunur1n ka Damln, diyan sa loob ne bar! Noon lamang nalntindt· han ni Bentot ang ¡inawang pagblbiro sa kanya. -Talagang ikaw, oo! Mun· tik mo na akong isubo sa alanganin! ----ang aasabi na lamang ·ni Bentot. Si Bentot, sa isang pelikulanq ni11ba11n nila n!n• "Chiquito" al Nenita Vid1I 11 ba~ur1n. "!' LVN. Sin~ kaye ang w1lang 1uwtrl•ng n1gig1ng b1kttma n11 IHn1· len1 k•likutan1' Ganito pala ang. nangyari: kasama si Jose ng dalawanc kalb1gan, nang makitan¡ p&labas sa rest.awrau 'f;;lna Benlot. Dahil sa alam nt d:alawa na kaibi.gan ni Jose si Beiltot, sinabi ng ¡~a na ipakilala raw sa kanila. Mga tagahanga palit li Ben· tot ·.ang dalawa. At ang mayf'.apif6'uhan din namanf ~ Jose ay nakaisip magblro. Ibinulong sa dalawang kasaMUNTIK NANG MALUNOD ... ma na yayayain nila slna Bentot na mujing mag-inuman para maging masarap ang kanilang pagkukuwentuhan. At ang pagdadala 11 bar klna Bentot ay dinaan ngai nina Jose sa gayong paraan n¡ pagbiblro. -Butl na lang at inalala ko itonf kaibigan ko, -natatawang sabl ni Bentot nang na!I loob na sila ne bar. -Kung hÍndi, kanina pa tayo nagkatepokan! Jto'y nakatutuwang k~1ranasan ng kinagigiliwan ninyong artista .•• -Hindi naman man()!ayari ang gayon, -natatawa ring sagot ni Jose. -Kung masama na ang asta mo, e paklkilala na ako agad! -E, mactapatan nga 11170, -hindi nagbabago an1 ti· gH n¡ loob na sabi ni Bcntof.. -Ano bang tal"~' 110.; gagawin n'yo sa amin? -Ikaw lang, hindi ang kasama mo. lpakikita la~ namln 11 kanya ang gagaw1n namln sa 'yo! -at.rot n( Isa. -Ano nfa? -Tetepokin ka namin! Napaudlot ng pqhakballf si Bentot. -Pero alam mo kunf p•· pan'ong pagtepo'k? -sabi na· man ng Isa pa. -Hindi ka namin babarilin. Hindt· 11· saksakin. Hindi papaluln . . -Lulunurln ka n1min! ~ugtong ng may takip ang muklia, at manhang humalakhak. -Mabutl na ang ga· yon at hindi ka mi m:ikt paciiwan ng bakas! Makaliligtas ka1ni sa hustlsya! -Mi;:i w:ilanghir a knyo! Kuni: gusto n'ro e da~nin Ayaw na sanan¡ uminom ng 1erbesa sina Bentot pagka't nakatapos na sila. Ibig na lang natln sa laku ang na niyang iha~id sa bahay galit n'yo sa akln! Magma- ang rr.ogeng kaibigan. f':lguno.mano ta yo . . . isa-isa ka- ni't muli siyang napilitan yo! -At ai.mang manunun- pagka't nuabi na nga natok na ~i Bentot, danga't ming mayroon siyang sakit naisip na naman ang lrasa- na .''mapagbigay." ma. Kawawa naman tyon! Ang nangyari, muntik na Muli silang nagpatuloy DI ngang. malunod si Bentot. paglakad.. Nag-aalpas na Nguni't hindi sa ilog, hindi ang mfa brno ni Bent&t. s dadat, hindi ss "swim· Nalisip niyang . kailangang ming pool" kundi sa mga kumilos sin haban¡ maaga. bula n¡ serbe.!11! Hin.di sila Mahlrap na nga namang pinahiwalay ·-ng dalawanf matepok slya nang wlllang \bagong kakilala. han«a't laban. Mabuti na ang mato- di sila naka-dalawang dosedas nang nakikilaban. kung nang bote. saka\i. Pero naisip na na· Hatin¡gabi na nang iwan man niya ang. kasama. Dala· nila ang bar. Marahang kinawa silan¡ madidisgrasya kanta pa ni Beutol an¡ kung ma¡panting ang tenga "kumakaway ka pa, ¡rog .. . " ng latlo sa gagawin niyang Ngayon, sa tuwing maaalapakikipagsagupa. At luma- ala ni Bentot ang pangyayamig na naman an~ kanya.ni:; ting iyon ay natatawa siya kalooban. t ahit nag-iisa. At kung 01Naglaka si Bentot n.ang iroon si:J"a ~ bniWr,: estoclumuna sa p.'tJ?:lakaJ ang is-;i: JO" 17 IUn.ahDap lliJa n sa tatlong m~i.:kalr.ii.sama ¡¡t !ose, at pinipiti.k nfya se lil;1 p~punta ,;, illll,:t b.u. leqal • • • MAGA'.ilN NG BAGONG BUHA Y Digmaan sa Muntinglupa KARUGTONfr tungo sa pambansang bilang· guan noong Llnggo ng_ ga· bi al kinilbukasang muting sumiklab ang ikalawang pagsasagupaan ng dalawang pangkat. Napagkaisahan ng mga bumu}luo ng komite, sa mungkahi ni Sen•dor Rogelio de la RoSJ, nf!. magtungo 11 pamba.nsang bilangguan upan¡ makita an¡ tunay oa larawan al kalagaºyan ng mga bilanggo doon. At napa. totohanan din nila ang labat ng ipifiahayag ni Direk· tor Bunye, na gaya ng sumu· sunod: (1) Kulang ns gusal i upang paglillgyan ng mga bilanggo. Sa kasalukuyan, ang bilang ng mga bilanggo sa pambansang bilangguao sa Muntinglupa ay umaabot si 8,286 hanggang noonc ib-20 ng Pebrero, a1manUlar\(f ang qa.rarapat Ua¡ay sa mga . 1usali:ng nuoroon ay 2,500 bilanggo liman¡. (2) Hindi nipat ang pagkling lbinibi."¡ay sa mga bi· langgo. Dapat mabatid na ang halagang 1"0.45 na hala· ga n~ pagkain ng isang bilanggo para sa isang araw ANG PAMBANSANG SULIRANIN . . . KARUGTONG J\epubUka, ay na1bi¡11 pi SI Blnko Sentral ns b · paneya~ibang makapagpai· ral ng "~xchange control" sa 9puluan, tt:ait1tanong ng maraml, Ido ne ng mga hindi pa nakauunawa, kung paano nakakasanskapan ng P~111.i h1la1n ang Banko Sentral l:'I pagsalaman¡ka u1n1no sa pananalapi n¡ bayan - gaya nang sinasabi ng ilang ekonomisl.a 81go nagkadiogma ay ma· tatag anc pananalapl ng bansa sapagka't ang lahat DI salaping papel noon ay may )aang pilak o salaplng Ame· riklnong panapat. Nang ma· lapos an;: digm!lan, nagslmula ang Pamahalaan ng pa.g· papalabas at pagpapakalat ng salaping papel na wa·1anc laang panapat anc iba, paliwana( ne iban1 ekonomista. Patotoong mababanggit dilo an¡ ibng tala nK Banko Scntral ukol sa kabu· úang halaga ng mga sala· ping papel na pinalabas o "money supply" ng bayan. Noong katapusan ng 1950, ang "mone1 supply" ay umabot SI Pl,229,000,000 H· mant1Jang ang reserbang do. lar noon ay $355.91 milyon: sa katapusan noong 19!'i3, ang "money supp]y" ay urna· bol sa halacang Pl,224,100, 01)(1 o bumaba ng PS,000,qCIO samantalang .ang reserbang dolar ay $295.98 milyon: SI katapusan ng 1954, an.¡: "m" oney supply" ay umabot sa Pl,226,600,000 o tumaas ng 11h milyong piso saman. talang ang res,rbang dolar ay 5277.69 milyon: sa kata· pusan noong · 1955, anf "money supply" ay umabot H halagang Pl,336,200,000 n lwnaas ng 1"110,000,000 samantalarig ang reserbang dolar ay $209.21 milyon; sa katapusan noong 1956, an:;: "money supply" ay umaabot sa halagang Pl,499,200,000 o lumaas n1 P163,000.000 samantalang an, res,rbang dolar ay $224.69 milyon; sa katapusan noong 1957, ang "money supply" ay umabot sa halagang Pl,600,000,000 o lumaas ng PI50,000,000 samantalang ang roserbang ay hindi makasasapat o ma· kapagUbi1ay·ka!iiyahan A sino man, maging sa sinlit> mang taonc nasa labas i-. bilang¡;uan ('J) Kai1.in.i:-ng magdagdag ng mga Canod sa loob ng bilanogguan, sapagka't s11 knalukuyari ay umaabol la· mang sa 190 ang kanilang rnga guwardiya para sa mga bilanggo. Ang bilang na ito ay nadidistino pa ang iba sa iba'I iban.~ kagawaran al pa· nig ng bil1r1cguan. (4) Kailangang mara¡d• gan ang suweldo na: mg1 kl· w:ini Di: bil1n11u1n. An¡ kl· salukuy1ng s\n15ahod ng mgá kawanl roon ay hindi maka. sapat upang makabuhay ng kinil,ng mga pamilya. Naipasiya ng mga senador na bumubU'o ng komite na dolar $139.8fl inilyon. Kung pa1sasama·samahin ang mga itinaas ng "money supply" ng t:ansa mula noon1 1955 na halagang PI 10,000,000; Pl63,000,000 noong 1956 at PIS0,000,000 nang nakalipas lamang na taong 1957, ay umaabot sa n·1kalululang halagang P423,000,000 ang kabuuang ilin1· as ng mga salaping papel ng bansa sa loob lamang n¡¡ malkling panabong latlong laon. lpinalalagay ng ibang ma panaliksik na mva ekonomis· ta na an¡ malaking ilinaas na ito nf "money supply" ng hansa ay pai kalapos laman¡ na m11pagtibay at mapairal n~ kasalukuyang panguiwa:in ang Batas blg. 1000 ng Republika na ang Seksiyon l ay maliwanag na nagtátadhana ng "sa pamamagitan ni;: iagubilin ng Kalihim ng Pananal1pi, matapos sumang. guni sa Monetary Board ng Banko Senlral, Sangguniang 'Pan11r!abuhayan (ttonomic council), at sa gabinete· ng E~lado, ang PanguJo ng Pili· pinas ay pinahihintulutang magpalahs. lalo nasa Pilipinas, os.a ibang bansa man kung kinakailangan. ng mga bonong nagk1kahal1ga nan:i: hin1li lalabis sa isang bilyong pilos". Jllga A lamal Natin ... KARUGTONG ª" ·''':>:i ~;a·a tmuka niya i•on. nguni"t hindi n¡¡g[uwat JI hun1ulaga sa kan· J ,111 i1al'"Jl"ll an¡.: ¡~.an¡¡, liilakl. _,:lkanni¡;¡ P•• ~i)·Jn¡.: mul¡ ns · isa pang t1nig ill nan: tu;..a1n~ ni) a uii Jn¡: ~an~a ª) bam: hahne nnm;ln an,i: su\'nulpot. TiJ!.l\\a!{ 11i 'f¡¡r.;1ul n;i S1k¡¡lak ;tn¡.: lah1k1 al Sik;1b1l) ;in¡:: habae 7'.l!:urn;t hmdi nata\;i¡10~ hani:1rnng di) an ang '>Vliramn ni Man.aul. Kail:•ngl'ng :i11i: l;ih1 n¡: 1110 ay kum:ipal. kara li1111wagan pa m);l an¡! 1l·ang mga D1~·0. ,·~- Af1'.. tumu¡wn "ª kan)Jn¡.t panawag-ao a) ang lindo!. Tmawagnn n<: linrlol ;.n~ lah¡¡t ng- 11-q:a n;1b11buhay na 111hkl111 NI itr.ibaw fl{:, daiglllg 1t hinin<?i 11i~1 :rn,I( mg;1 kuru.kuro n~ mga ito. Ant! ldhat "Y nagkak<1isang ;mi! d;ilaw'.l :1\ kaiLaniiang 1p11k<1s:il upanl( magkaroon ng supl.h1¡¡. al ¡¡a~on ':'~ª:in:; 11an• ~arl. At 1~on na ani: pinag!llulan ng fahi n~ ta.o na· kiua l)ikalak al Sik;1hay 11~g1;1pai;:mula. MARSO 2, 19S8 Jpaabo1 ang mea bagay na kanil.ang nabatid sa Pill'U;U· lonc Garcia upang siyang magpasira kung ano ang nararap.at gawin. Sa gin~wa naming pakikipanayam kay Kom. Antonio R. Ocampo, superindenle ng billbid, noong nakaraang Biyernes ng tangbitli ay napag-alaman namin na anc matalaas na pinuno_ ng bi· llantgu.n ay kasakuluyanf gumagawa n¡:: puspusang pagaisiyaut sa. kulang-kula"ng na 3,000 bilang¡ong napasama ·sa n1ngyaring "digm11n" 31 loob ng pa_ m· b1nsan¡ bll1ngguan. Iblg liilang mabatld sa lalong m1dallng pan1hon kung ano ang tunay na dahilan ng gu. long na~anap at 0 \uloy mai· pa,gbarap ng sakdal sa bu· Pin111tibay ang batas na ito n§ yumaong Panf ulong Ramon Massaysay noong Hunyo 12, 1954. Pagkaraan 11mang n¡ ilang ara"' mata. pos na mapagtibay, ang Ban· ko S'ntral ay· 11agsimula na sa pagtupad ng pagpapalabas al pagpa¡)ak.alat ng mga bo· nong ito sa layong makatu· long sa pagpapaunlad ng mga ¡¡awaing pangkabuhayan. na siyang itinatadhana ng Batas blg. 1000 ng Republik.a. Pinalutunayan ng ilang ekonomista na an1 bagay na iya•y sapat nang makapagpa. tibay na mayroon ngang " inflation" o .. binanluan~· nga an! salapi ne bann. Kayil sanc·ayon sa kanila ay ito ang pangunahing dahilao kun ~ kaya ang halaga ng piso sa kasalukuyan o ang nabibili nito ngayon ay ka. kumau ang m1a taong nara· upat managot sa nangya· rin¡: culo. Gayon pa man.:;inasabi ng maram1 na ang naganap na "d.igmaan" ng mga bilan~go ay maaaring siyang ma· gin-:: daan ng pagkalutas ng mga suliraning kinakaharap ngayon ng matataas na pinu· no ng bilangguan at gayan din ng mga bilanggo, sa kaj:iuuan. Kur;g magkaka.gayon ay mailalagay sa ayos ang labat. Gagaang.gung ang bi¡at ng pananagutan ne mea pinunong nangans:a· siwa sa pambansang bil1ng· guan, at ang mga nagkasa· la naman sa Jipunan ng malayang cjaigdig ay mali:atu- • tupad ng buong luwag ng kalooban sa parusang ¡gina· wad sa kanila ng batas.••• k1unti kaysa nabibili ng pis9 noong: bae;o nagkadigma. Al ito ang piilagmumulan ng pa1taas ng halaga ng mga pangunahing bilihin kaya na. man pinaliral ang iba't ibanf kontrol na tuJad nga ng "ell"· chan;e control.. at "price control." Nguni't iyan ay hindi makalulutas sa sulira· ninc pangkat:uhayan, alinsu· nod sa ilang ekonomista. Makalulunas iyan nguni't J>ansamantala lamang. Anf tala· gang k-a.ilangan, ayon sa mga mananaliksik sa suliraning: pangkabuhayan, ay ang ba. guhin ang mga salaping P<I· pel sa kasatukuyan sa pamamagitan pagtataas s1 halaga ng piso al ito'y magagawa na isang ganap na lagumpay kung hindi na sasamahan ng "inílation" o -"pagbabanto." (TATAPUSIN) Sln11 Gloria Rom1ro •t lle Rodrl10 av minsan pan1 l'l)a1k1k1tamb1I 11 "BE· LOVED" 119 Sal'Í'lplflluita. An1 larawan 11 itHS ay kuh• 11 nahllran1 pelikule, 11 iun1 ,._. "9 paa·iibigan n1 d•lawan9 bituin. ib.lt iban,g kufay "3 ~~ Aag pangltat ng Medlll,... eraw ng Sampaguita ay naglakbay noong, isang lin110 na patungong siyudad n« Bagyo upan.g simulan nang gawin doon ang nasabing pelikula. Ka.sama ng pangkat sin"i "Mommy Vera," Rosa Mia, CartOs Salazar, Amalia Fuentes, Juancho Gutierrez, Susan Roces, Romeo Vasquez, Tito Galla at Dkektor Armando Carees. Ang Madalln,-araw · ay buung-buong isasapelikula sa B<1gyo, sa kulay na East· --<>00Dahil sa kaguluhang nagaganap ~• lndonesya, ang pagsasapelillula roon ng isa sa mga kasaysayan n,g Ohra Mautra ng People's Pictures na nakatakdañg gawin sa Djakarta :.y gagawin sa Ma· cao. ipinahayag lii Cirio H. Santiago. May limang kasaysayan ang Obr" MHdra. Ang dala· wa ay nakatakdang gawin sa Maynila at sa Singgapur. An11: isa'y naisapelikula na sa Tokyo, sa pamamahala ni TcodoricO C. Santos. Ipinahayag din ni Cirio ' "~' b.alak niyal\S pa~tungo 30 sa Hoagkong sa mga huling lr&J' ng Marso, pagkatapos niyang gawin ang Watar Lily. Makakasama niya sina Di· rektor Gerry de Leon, :"~::h.at" GaUardo-, Zaldy Z.Shornack, Shirley Gorospe, Alicia Vergel, Cesar Rami· rez. Edna Luna at Bob Soler. -oOoMuntik nang madisgras)'a si M;irio Montenegro ·át si Jessie Baltazar ng LVN nang kinukunan ang isang ta~po ng R1bald1, Nasa kainitan noon ang siyuting na pina· mamahalaan ni Direktor Ar· temio Marquez. Sina Mario at Jessie ay mabilis na nangangabayo na hinahabol ng is.:ing pangkat na · pinamumunuan ni Osear Keese. Sa isang pangyayaring di inaasahan, nadapa ang kaOOyo n¡ Mario at nasagasaan ng kabayo ni Jessie, kaya nahulog din ito. Ang pangkat na humahaboJ ay bahagya nang nakailag upang hindi mas.agasaan ang dalawan~ napahamak. Sa nangyaring iyon ay nagtamo n"t mga sugat al pasa ng Tcatawan ' sina Mario at Jessle. Natb:il ang siyuting at kinailangang gamutin ang dalawa. --000May isang artistilng babae na tinalawag na ''sweet· heart" ng ilane manunulal al peryodista. Jto'y si Letty Liboon ng LVN. Ganyan ang tawag nil:i kay Letty pagka't labis nilan~ nakalugdan. Lubbang m"agiliw si Letty sa sinuman, palabiro al sa tuwi na'y may pasalubong na ngiti. Ang sab¡ ng is1ng manunulal ukol sa puting-tabing: -Baka naman bago lang, kaya ganyan si Letty .. - Hindi, -ang sagot ni MML ng LSM. -Kahit na bago, kung talagang malakihin at mapagmataas ang isang tao ay hindi mapa.gtatakpan ng pag:kukunwari. Si Lelty ay sadyang "matamis" sa mula't mula pa. Likas na sa kanya ang kabaitan at pagiging magitiw sa kapulNa. Al iyan ang isa sa mahahalagang puhunan nira sa pagpasok sa \aranga,1 ng ikapitong sining. Nakikiisa kemi s.- tinuran n,\ MM!.. Ganyan din ang pa!agay namin ka)' Lf'lty Liboon, ang h!tuing mangaawit ng LV!'." T>ictures Maram[ an;:: nananabik na malaman na ngayon pa Jrnng alin-aling mga peliku· Ja ang pagpipilian sa mga pagkakalooban ng mga gan· timpala ng FAMAS. Nang sinusulat ito ay hindi pa malaman sapagka't hindi pa idinaraos ang huling p~ bobotohan para sa mga ··kandidatong pe 1iku1 a." Nguni't sa susunod na linggo ay malalaman na ang kinalabasan, al ilatathala namin. Gayunman, ibubulong na· min ang isang "tip": kabi· Jang sa malalakas na "kandi· dato" na inaasahang kuku· ha ng ltarangalan sa 100 mang kategor~·a ay ang K"· libre 45 ng Pr'-'mierc - oO·· - Bukod ~a mg;,r, gantimpa· lang FAMAS. sa taong ito ay may karagdaga ng gantimpala o kar~ngalang inilalaan para sa mga "natatanging tauhan" ng pelikulang p¡¡¡. pino. Ito'y ang Dr. Ciriaco ·SantJ .. 90 M..norí"I Award" na handog Ílg Premiere SI sinumang kin:uukulan. An¡ pagkakaloob ng gantimpa· lang ito ay nasa kapasyahan din ng FAMAS, na siyang mii1susuri, mag-aaral at pi· pili kung sino ang narara· ·pat handugan ng natureng karangalan. Kaiba sa ginagawang pamimili at pagkakaloob ng 11ntime;ili ng FAMAS, ang CSMA ay ipagkali-aloob sa Tila may k"lya-siy .. ng nakíkita 1ina Tas.i• Quintana et Farnendo Pet1, Jr, sa ta5pon9 itons mapap.mnood •• isa sa anírn na kasaysayan ng "OBRA .MAESTRA" "9 PaopM'• Plcturff. Pinarnamah•laan ni Diraktor Taodorico C, S"nto5, an9 ;51 pa09 bituin •• kll•Yüyang ito ay 1i Eddi1 dal Mar. Ang batibn¡i kara•t..-..frfor ne 1i '9dra ,.....,._ _. ang b1gon9 tukla ""' bítuin ng T....--. si. h--· Wornll, 11 isang madulang; t"IPO 119 "MATtRA ANG MATIBAY" na malapit """11 it1nghal 1• Cent..r. MAGASrN NG BAGON.G BUl-IAY Ans k .. kit .. klt n• si Ch•rito SoU., nm1nt•l•nt 11411• MHnoy n9 ballet bll1n9 p.11p1h1ncf1 H is•n .. ,.u. kul•nt •••••in niy ... L YN ..... PI ... ., •• ñi Ch•· rito nt ny•w •Y 1.1.,._ nak1,..,..,..•nd1 .. k1nY•nt kot1w1n, ,..,. nt pin1tutunay1n ft9 lar•w•n. mga taoog may oa.i aw1ag mga oatatanging hakbang sa ogalan al kapakaoan ng in· duslriya ng pelikula. -•o•Tahanan Ng; .• KARUGTONG Mabuti na Jamang al impormal ang makabagong uri ng handaan. Una sa Jahat, nasa iyo ang pagpapasya og bilang ng panauhing aanya· yahan. Kung napakarami ang mga paRauhin at di pangkaraniwan ang iyong lhahanda. maaaring mapa. god k41ng lubha. Hindi masl· slyahan ang iyong mga panauhin kung ikiiw ay abaians· ataba. o kung lag¡ mong in~ alala ang ukol sa pagka.in al paglilingkod al hindi mo sila mapag-ukulan ng pan· sin. Kung hindi kasya ang lyon¡; mga panauhin sa hap&#·kainan. magbigay r.:: J1andaang tinal;nva¡t: na ":.>uUd." Subali't 1 1 1aghand:i MAR$0 2, 1958 Dg sapat na mag1(1ohawar.g mea sl.lya · al mesa para sa mga panauhin. Nakasusuya, lalung-lalo na -p~ra sa mga lalakl, ang kumain sa ple· long puDO DI pagkain na ba· wak o nau kandungan· la· mang nila. Kalkulahin kung macka· no ang ibig mong gast:ihln, kung ilan ang mesa at slly1ng kakailanganin. 1ng ka. tulong na JNbabayani o mau· upahan mo at pagkaraa'y itala ang bilang na ma'aari mong makayan~ anyayahan. Lalung mabulj kung may ka· lutong, bagama't makakaa· bala sa iyo ang katulong na hindi marunong. Ang pagkaing idudulot sa mga _panauhin ay dapat bigyan ni!, pansin. ka.\'I ha· bang niaaga ar itala MI! rn•nu ang talaan n~ rnga ·ihahan(b. Ang n1adadalin.; luluing de-lata Cm~a produkto ng Libby's¡ ar malaki ani¡ n::itutulong sto mg;i makah;i. gon·~ punun~·abal a sapagk:1·1 madaling naluluto ang m ~ a ilo • • • ~ IJAD''O ~ ( ~v) ;: .. .,;~ '· " 11 1 1 florenc10 LUMAKI. SA TANGHALAN Nat.at.andaau p~ lifltin ang paqalang H1rmopnu ll•t•ft ng sarzuwelang Tag1log: Kilalaog-kllal,¡ natin ang pangalang Gorry d• L"n sa larangao ng aoiMng gumagalaw. Hindi pa rin nalifünot DI marami ang panaetanc CHlan11 di LMn ng mga tu· zuwela rl.n nqong uaw. At DOODg bago .magkadigma, noonc panahon ng Parlat4ae Pictures, ay nakilala naman sa pelikula ang Edo Nagall bilang isang alctor. Ang apat na paqalaog iy.fn ay may mahahalagang k.augoayao sa iHng paoga· lan! kilal:i ogayt1n !'a Jarangan ng radyo¡ kay Eddie llagan. Si Her1nogenes llagan ay ama ni Eddie; Si Cerry In Leon (.gumamit ng apelyido ng kanilang ina) ay kapatid naman niya:. si CUiana de Leon ·ay kanyang loa¡ at ang Edo Nagali ay ang pangalang ginamit ni Eddle sa kanyanc mga pelikula noong IM•cttim•. Sa mga di Pa nakaaalam, si Eddie ang sumusulat ng "Mr. & MrS." (gumaganap ·din siya rito); slya ;1ng direktor ng mga dulang "Alaalang Banal" at "Kulang Sa Pilo" at palagiaog gumaganap din siy:, sa 'ºTa}'O Naman'!, Nagpo-produce din si Eddie. 'E. Jlaaan Nakit.J namin kung paano magdirihe sa radyo si Eddie at ito'y naibatay namin u nabangs'il niya u pakikipanayam namin sa kanya. Aniya: "Maliit pa akong ·bata'y ¡;umiiganap na oko sa entablado. An.f lutoo1 kaming magkakapatid ay halos sa f'nlabh1th na!l'.silak.i. At noong mga sanggol pa Jang kamiºy may oagsasabing may mga duyan kami sa Nckst111 ng enlabladong ·pina'glatanghalan ng amiilg ama't ina." PATULOY ANG TAGUMPAY Sa msa ¡.alatuntuoan ni Lily Miraílor. ng DZPI. basta bumat>an&1it siya ng anuman.g p;~n(al:lng pumapasok sa kanyang isip. Ang mga pangalang ito'y lniuugnay ni).a sa m:11 ru111g-:raw.araw na takbo og buhay gaya ng paggising at pagpasok sa eskuwela ng is:ing bata o sa i'sang natalan.<¡ing okasyon gaya ng kasalan. Al ara.,. ar:iw. ay lumatangg&p si Lily og maraming liham buhat sa mga ina ng tahanan o mga babaing ikina.sal na naogagpapatunay na natukoy niya nang tiyakan an¡ mga iyon oang sabihin niya sa kanyarig palatuntunan ang gayon al ,ganito. May mga ina paag nagpapasalamet na dahil sa pagkabtukoy ni Lily SI pan.galaa ng anak aiyon ay nalulu11gan niya nang malaki. Unana: nakilala · hilan( mang..ffwit SI pangalang An1elina Tahan (nahilingan pa siya noon ng Pan¡. Queion na ulitin ang Lilr pagkakaawil ni)·a n1! "Sa Kabukiran") at naging artista Pa riD sa pelikula, uiasasaLing lagumpa~· ~¡ Lily ngayon sa radyo lalo't ii&ipi.n ang kanyang popularidad. Ngu· ni't sa kabila niyan ay may pangarap Pa rin siya sa ngayon: roakarating sa daigdig ni! telcbisyon: magkaroon ng isaog matatag na negosyo at magkaroon ng pagkakataon:: makapag-uk<ll rig panahon sa pagkakawangga. SI EDDIE ILARDE SA ISANG ORAS NA ••.AMORITIS" 11 ARAW-ARAW ay nararagdagan pa ang taga-subaybay ni ~~:~.~~~=P:;idka:;an~~Ja5t:n~~~;~~n~lú~;~ ~:i:nt:n~~ · .. hanggao.¡ Sabado luwing ika-2:00 - ika·3:00 n.h. Parami nang , parami an1 mga liham na tin.taqgap ni ya para sa kanyan¡ • · · palat;;·~~:::P~~Lamang" ay bumabasa si Eddie ng mt:a liham E. ikmli 111 ipinadadnla nfl: mga lagapakinig na r.aj!lalahad ng kanilang B13a nac:iilg karanasan "ª pag·ibig pagkalapos ay magpapatugtog siya ng isaog awitin o tugtuging may kaug· nayan s:a nilalaman ng sulat" na iyon. Ang mga liham na tinatanggap ni Eddie ay nagbubuhat di lam:ing sa mga kabalaan kundi maging sa matatanda rin. Tuwing Sabadu: lampok pa rin ng "Kahapon Lamang" ang isan.g 15-minutong dula ng pag-ibig b:i;tay sa isang liham na napill. "ftEYNA NG VICKS"-Natatan9ln9 karanasan S11 palaluntunang "Reyna ng Vides", maram¡, .ang tinatanong ni CriS de• Vera ng ~anito: Ano ang natatang¡ ninyong karanasan? Nang makatagpo namin si Cris 6a kanya narnan t'amin ilinanong iyon. Ang kanyang sagol: "Ang pa·giging omcH ng .. Rl.'yna Ng Vicks .. ang pinakadakilang karanasan sa buhay ko sa radyo. Dito'y k:nal:ailnMang ma;iing malawak ang iyoog pagkukuro upang makaunawa sa napaknran•' :it iba't ;b¡¡ng suliraning idinudulog ng mga kalabok. Kinakailangan din dilo an:: htiningan ng iyong pag-iisip upan« lagi kang maging matapat at wasto sa pa'gkilala sa katauhan ng isang kalahok. D.-:pa! diu;:: gumamit ka ng "kailangan" nguni't. di masagwang mi!" s;ililil upang ang isang kalahok na pinananariwaan ng SUl!'.11 n·~ kanyang puso ay mapalawa mo, ngunt'l sa sandali rjng )·:ion o sa · pangungusap mo rin.q yaon ay hinihingi rin ng Cris pagkakataon ang maging pormal ka nang sa gayo'y m:iayon ka sa pal(luha rig hong kausa¡::. Al dilo. ang bahagyano; pakakamali mo"y mangangahu:u~iln r.1'. pananakit ng damdamin ng may-damdamin: kaya sa iyon.I! mga piagtatanon¡:; oy lalúºl higit na kailanf;!an ang pagiging malapit ng ¡yong kalooban at malapa!. na pakikiramay sa iyong kinakapanayam. "Nguni't," patuloy ni Cris, "'ang walang kapanlay na kasiyahan ay madarama mo sa s;rndaling ang i~·ong kausap na lumuha ay nahango sa paghihirap ng kanrang kalboban mata11'1s múng mapagpayuhan al nailigtas siya sa isan'Z uri ng pagdurusa." Napilitan kaminr. tapusin ang pagtatanon=: kay "Haring CriS .. nang may lumapit na dalawani; lal~ki sa kanya. Ang una'y h1~mihingi ng lulong na mapasok sa Ira· hal:v at an1 1kl.lawa•y kumunsulta sa kanya· ne; pa;bigkas nf ilang salitang Pran s~·1. ;;¡