Magasin ng Bagong Buhay. Marso 17, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Marso 17, 1957
Issue Date: Marso 17, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: Mga SULAT sa Patnugot Napapansin kong karamihan sa mga lumal4bas na istoTya, nobela at iba pang lathalain sa pana.hong ito ay wa.la nang nauukol sa pagtuturo n~ Orat so. tao .. Hindi na gaya ~oong mga unang pa~ hon. Hindi ba maaanng maglathala ka.yo ng g:i.~on ding mga uri ng lathakUn? -Gng. Felipa. de Dios, Marikina, Rizal. Panahon na ho n91yon nt bomb1 1tomik1, · kly• m1l11ki n1 1n9 Jpln191t11J1,o nt m11 ba91ybe91y H mundo. N1.,. td't m111nd1 •nt lnyor11 mun9k1hi. 51 k1tun1y1n _,. n11l•l!!:th.lll1 rin klml p1f1i~ un-miman "11 hln1h1n11p nlnyon1 iltorya. H1y .. n nlnyo'I megt1l1b.1 .,. klml ull nt m.. ku-ntong n.kapqblbl· .. y .. r1t.-P. Maaari po bang moka. pagpalathala ng tula? MagkDno po nomon ang ba¡.a.d? -Delfin Makolinaw, Pasi9, Rjzal. MaHri po, Nklt hindi? l• mant, H n91yon ay hindi p& k1mi n19b1b1y1d ..-ra M m11 tula. - P. Maaari ~ang malaman namin kung tutoo ngang sin.a Charito Solis at Eddü:? Rodrigu.ez ay lihim nang ?lllgkakaibigan? B i l a n g editor ay nal.alaínan $igu"º nbiyo ang bcigay na ~::;. M-;;;:: Cruz, Sta. Hindi ho mimin m1111ot •"I ibi1 ninyon1 n11l1m1n. Ang Manila Times Publishing Co. na nga ho ba _ang naglatathala ng inyong paliayagan? - Rufo Aquino;-Makati, .Rizal.. M1liw1n1g pon1 n1k1S1J· llt iy1n 11 ''1ditori1I bo1t" n11 1ming diy1ryon11 p1ng·lrlW· l'IW.-P. Md·akahingi po ba ng larawnn ni Nido. Blanca? Jsa po ako sa masugid ni¡¡ang tagahanga, nguni't ilong beses na akong su· mulat at humihingi sa kan.¡¡a 11g larawan ay hindi pa ako tumatanggap. -Elisa Gas. Joaquin, Que zo n .Boulevard, Matinila. Hindi p1 l1m1ng m1r1hil nHli•ik110 ni Nid1 lftl PllJ' p1~d1l1 H inyo ng refrito d1hU u klr1mih1n ng k•n· y1n1 tr1b1ho. Piro 1ii1Jr•· d1n1 t1t1n11•P byo. Sul1• t1n nlnyo 1Jli 1n11 hin1h1n1• en ninyont bitvil\. - )t. 2-MAGASIN NG BA.GONG BUHA Y SUNOG: MALUPIT NA KAAWAY! lto 1111 sin1pit ng bvon9 blok1 nt kll1k1l1n M purok np Qvi1po na sum1S1kl1w H Qunon . Bov• l1111rd, Ed1111.1• 1t ViU1lobos n1ng m1111n1p doon 1n1 in H pin1klm1l1t1kin11 sunog noong n1k1r1· '"'''º"· S1 Rourio, Kabitl, 1y n1g1nap din 1n9 iung mal•· king sun09 noong taong l1,1mipH. P300,000 1t buh•y r19 iun1 bat1n9 bil1n91on9 n1k1.1long ng apoy M kuul na kin1pipiit1n 1119 n19in9 h1l1g1 r19 sunot "' iton9 tum1.1pok ng m1ramin1 t1han1n. - . MARSO \7, 19S7 KAT.\TAPOS lamang ,ibunsod ng pamahalaan ang tinatawag na "Ling· go ng Pag.iwas sa Su• nog" \Marso 1-7) . Min,san pang nagsikilos ang kinauukulang mga pinuho at tauhan ng gobyerno sa pagpapaguni. ta sa mga mamamayan ng mga kapinsala_ang nagagawa ng apoy al ng mga paraan ng pagjingat at pag-iwas sa sunog. Sa pamamagitnn .ng inihahandang mga palatuntunan at aralin sa mga paaralan ay sinariwa sa isipan ng m g a nagsisipag-aral ang "simula at wakas ng sunog". ~a mga lansangan ay ipinaskc\ ang nandidilat at naglalakihang mga babal<i .tungkol sa kapangani• ban ng apoy, al maging sa mga pahayagan ay nalath"ala ang mga paalaala !Sa pag.iwas sa sunog. Taun-taon ay buong ,sigasig at muli't muling isinasakatuparan a n g palatuntunang iyan ng ,pamahalaan. Nguni't kung gaano kasigasig ang pamaha~aan sa pagbubunsod ng mga hakbang at ki· lusang nagbababala sa mga mamamayan tung· kol sa kalupitan ng sunog, gayon din kasigasig ang pananalanta ng apoy sa iba't ibang dako. J\.tarami ring buhay ang nasasawi; marami .ring ari-arian ang na· ,ngatutugnaw at nauuwi .sa abo ... At paluloy na jnakakaltasan ang kaJ:>ang-yaman ng bansa 6a pagbibígay-saklolo ~a lalong maraming ,nagiging biktima. Kakatwa, n g u n i't siyang katotohanan, na kung malaki ang nagugugol ng pamahalaan s:i pagbubunsod ng "Linggo ng Pag.iwas .$3 Sunog", falong malaki ang kanyang nagugugol sa pagbibigay ng tulong at saklolo sa mga 11agiging biktima ng sunog. Kulang pa kaya ang ,pagsasakatuparan ng pamahalaan sa palatuntunang ibinubunsod taun-taon !aban sa sunog, o sadyang hindi ,na mai_iwasan o maba-' bawahan ang kapinsalaang dar.anasin pa ng marami sa sakunang ito'! Sa mga larawang kalakip nito ay makikita a11g ilan sa mga naga,nap na sunog sa Kapuluan matapos paulitulit na ipagunita ng pamahalaan sa bayan ang ganito: Ang apoy ay mnbutiug kaibigan, nauni't nrnlupit 110 ka,(!Jn1y! Mag-i11gat sa su.11ou! 110 ,.,. in p1 u motl1l1. kiflg $Unog r.~ tumupok u m1raming bahay H dun9 P•dill•, San Mi· gu~I n1ng n•karung ta· on din. Ang h1laga ng mg;i n1uwi u 11bo I)' V· mubot u Pl00,000. Ang d11l1w11ng l1nw11n 11 ibabot •Y kuh1 SI mala· 'klng 1uno9 ni n11gan1p mm1n u m1y h•1,11•· han ng Maynll• 11t l<.1· look1n na tumugn11w ng .mal1ki ring h11l1g1 ng m81 arl-arian. ·Mllkildta u lhu 11n9 b1hagí ng nuunog n• m111 b1'1.ly. 1t SI lb;ib1 IY 1ng ....... bUi:tim;ing n1ng1w1l1n nt flh1n1n • L....S.llQ 111 .. in~ LiD!~ a1 .........,. a~ luhll¡t q pdt•,•K•a¡ir BAGOS('; BUffAY. To.nJJ•PH al pQ..:Satu: 209 Samp.Joc Awnu~, Lu_..i Q\leu>n Lp_..,.., CUCOl.10 l.. fLOUNCIO Masdan . .': ANG DAIGDIG SA PAMAMAGITAN NG MALINAW AT MAGAGANDANG MGA MATA AN6 ARAW·ARAW NA PA66AMIT N6 ILAN6 PATAK N6 EYE-MO AY NAGDUDULOT NG KABABA· LAGHAN SA INYONG MGA MATA tfL •. C..W,.,cw...-.11 • . , ... ~,.c;,11~ • . ,..._s.i,.i.....,. •. ,z...~114,.. MARSO 17, l'JS7 - MAGASIN NG BAGONG BUHAY- J 4-MAOASIN NG BAGONG IUHA Y Ang Papa Pio XO ay ipinagbunyi ne may ~70 milyong Katoliko sa buong daigdig noong Martes, Marso 12, dahil sa pagsapit ng ika-18 anibersaryo ng paglutlok niva sa pinakamataas na tungkulin sa Simbahang Katoliko. Pinatugtog ang lahat ng batingaw sa mga simbahan sa buong daigdig. lulan ne oahihiyasang nailalakad na luklukan. Bubal doo'y binasbasan niya an¡ nagsisipagbunyin¡ mga alagad qg: Simb.tban. Dalawang ulit na inilibot aog Papa 5a paligid ng Basilika; bago at matapos gaoapia ang misa ponlipikal. lsang misa pontipikal ang ginanap sa Basilika Dl San Pedro s.a Siyuda¡:I ng Balikano sa lt.aly1, at- ito'y dinaluhan ng maraming matat.apat na ministro ng sim· bahang Katoliko ng iba't ibang hansa. Noong ika·2 ng Muso ay ipinagdiwaog din ng raga bansang Ka.toliko ang pagupit naman ng ib-81 kl• rawan ng Papa. Ang Papa Pio XII ay siyang may pinakam1h1ban6' paounungkulan bilanc puno ng Simbahang Katolikd tiuhat ni Papa Leo xm: (1878-1903). Anim na katao ang nagbatid sa Katedral sa P•pa na 1 'ANOUAT DllnU.U.T, IN(. >4'l""""r. ...... IUZAl.01 ACO.,INC. .......... - MARSO 17, 19SJ /1HG "~APIM '' NI 8a1GZOM;. •• 11 SIKAT NA SIKAT" ang pangabnSI; Mario Beng:r.on. Naging bida si Kongresista Bcngzon sa mg:'I balita sa pahavagan sa loob ng ilang su.nud-sunod ··na a-raw. Dahilan: ang pagsasangkot mya sa pangalan ng Pangulon~ Magsaysay sa ilang malubhang paratang Tungkol sa usapin ni Rengzon. may sarisaring palagay al usap-usapan ang marami. Gaya sa isanP, umpukan. na ganito ang naging usa pan: - Lagot na si Bengzon! Kinalaban nlya kasi .ang Presidente Magsaysay, e! - Kalayaan ng sinomang tao ang pagsasalita! - Oo nga, pero di niya mapatunayan ang . lrnnyan~ paratang. -Kung sabagay ... pero, hiudi pa tapos ang salitaan . - -lsang bagay ang kapansin.p;msin sa guion¡? 'y;m . ..-Ano? -An!! ni:iis ng maraming kongresisla na "alisin" si Bengzon sa Partido Nasyonalista. - 'Yan din an~ sasabihin ko sana. Bakit dahil )~ne: sa paratang na 'yon e •·tatanggalin" na s'ya! Kung hindi tutoo ang sinabi ní Bengzon, di pabu· laan:m lang. Diii kaya'y pangaralan o parusahan :Sa ibang paraan. Pero bakit sisipain sa Partido? Hindi naman nangangahuluganSI: di na is~ng "mabufing Nasyonalista'' si Bengzon ngayo't gumawa ng gayrmg paratang! - Ganyan din ang naiisip ko. At ang mga kongresistan~ nagpasimuno sa balak na "pagtatapon" ki:iy Beng1.on ay siyang dapat nating matyag;;n . . - BakiP -Pagka't sila'y masyadong maka-partido at. maka-Mi:ilakanyang. At alam na nating ang ganyan mga pinuno "ng gobyerno e walang magagawaqg kabutihan sa bayan. - Siyenga. At maaaring meron pilng ibang hiwaga . - Ano'ng ibig· mong sabihin? - Ibig nilang "palayasin" si Bengzon pagka'f mapanganib. Kung sa Presidente nga naman e di natakot magparatang, lalo nang dilikado kay Beng. zon ang ibang kasamang me itinatagong "kabulukan"~ Maa_aring "pasin¡:awin" din ni Bengzon ba· Jang araw! - 0, ano na naman ang ibig mong sabihi.n. n'""yan? - Ka yo na ang babalang umisip . At lalo nang naging maingay ang usapan ng umpukan tungkol sa tinatal.al<:ay na paksa . .. 111 or interiors - You paint ....._r ,_ ..,._ wilh YC O - Kapansin-pansin ang malimit na paghingt bg kontribusyon ng mga guro sa ilang nag-aaral. Kung minsan ay may mabuting kinauukulan, nguni't kallmitan, masasabing . walang kabuluhan at walang magandang dahilan. Halimbawa'y ang kontribus. yong beinte o singkuwenta sentimos para sa gayon o ganitong pagtitipon sa kara·ngalan J"lg prinsipal. J)ili kaya'y ang diyes o beinte sentiinong kontribusyon para ipambili ng handog o regalo sa isang mataas na pinuno ng paaralan, dili kaya'y upang ibili .ng pangdekorasyon sa silid na hindi na sakop ng pananagutan ng eskuwelahan. Marami pang ibang mababangg1t. man ~~b~a~~b~~~i'r.il pha~:is:°~=~~s~~~{:,ª~== ~i't ang sa ganang amín, hangga't maüwasan ang ,ganyaog kontribusyunan ng mga nag-aaral ay iwasan na sana. Sapagka't maraming nag~ajlral ang ma· hihirap ang kabuhayan. Halos hustung.husto lamang i.kabuhay ang kinikita ng rriga magulang. Ang diyes, beinte o singkuwenta sentimong maagaw sa kanila•. lang bibig ay malaki ng kakulangan. Kaya kung iiwasan ang . .ganyang .uri ng mga kontribusyon sli paaralan ay malaking kaluwagan na rin sa mahlhl· rap na magulang ng mga batang nagsisipag-aral: - Benita N. Singsong, Sta. Mesa, Maynila. Napapansin naming kulang na kulang ang mga Fun~~dsan:i~~=~g 0~a:!~;"~i~~·ng M!r:l~i~g s~~~~a: alagad ng batas. Iya 'y isang katotohanang hindi rRapabl,Jbulaanan; lalo na kung gabing medyo alangan na sa oras. Maaaring makalakad ang isang tao ng· hanggang tatlo o apat na k2n!o sa Jansangan nang walang makikitang isa mang puU:s. Sapagka 't karamihan sa atíng mga pulis ay nangaKatalaga sa ta .. long matatao at mga la_ ntad na panig ng lunsod. :DahiI diyan, kung sakaling may mangyayaring ano mang kaguluhan sa isang pook na walang nakatala. g_ ang pulis, naganap na ang malulubhang pangyayan at nagkaroon na ng patavan o saksakan baeo ma· braüng ang maykapangyarihan. At kung nakawan naman, napagnakawan na ang isang maybahay at natangay na ng magnanakaw ang mga salapi at alabas bago makadalo ang isang alagad ng_ batas. ~a kapakanan ng mga maruó.mayan. tila iya11 .ang isa sa .mga bagay na dapat harapin ng mga pí.nuno ng s1yudad: ang oaglalagay pa ng mga pulís na maikakalat sa marariiing panig ng Iunsod upang ganap na mapangalagaan ang katahimikan at kapayapaan ng mga mamamayan. - Delftn Ven. Poli· carpio, Q1tiapo, Mayuila. Maram~ na. namang nagsipagtapos sa pagka . . .abugado. ~1bu-hbo. Marami ring nagsisipagtapos sa pagka-?entlsta, doktor, arkitekto, inhinyero, guro ~~ns;k~i~tfa~~~ ~;o~~i~:"b~~s;u~tg=~: r~~langgaydaa~f. hmd1 pa masasabmg umuunlad. Ang suliranin sa kawalang-hanapbuhay ay lalong Iumulubha. Sa dami ng mga nagsisipagt~pos na iyan, na wala namang karakarakang rnakik1tang hanapbuhay, ay paano kaya ang kanilang kalagayan? K<iya nga sa halip na maging isang lrnluwagan para_ sa hayan ang pagtatapos S:\ )Jag.aaral nang maram1, <1y karagd;1gan pang suliranin sa desempleo. --1'/(ll"tm Kd1r1u:s, T,1 rnsod C JHl!Z011. ; : \ LIT 1'\,\ C. :\l.IT !'i T:!rnl:ln .~ n ;.!'lr>. '.'1 ~k :ik:. 11 _!!,.:i s;,hob :. ·1~ Ja.. ':l 11:1gs:i., :dii ;1. Ili11 ;1h:in;ip :1ng k.1n ~·:1nc li1 1irh n;¡ 1111;-.J i .\n¡,:lal<l\\ ;i 11 ¡:; Ju:napil sl Anggc. ~111 g ;111:d.; 11 :: rl.il;igi11tli11g 'l!! m;ih 'ia Ba, C' l<1\:1g.rng. ulyanin 11<1 'a! a ki~ o . Tal«rig: -•mg \\ika - ->iiw·ne ulyanin? Baka nilalapirc>l ko"ng: hunganga mo, e -·-E ba't hinaha11ap n ~·o ang inyong sasabuugin'. Di ha humigop pa J.; ,-.o n¡.; sabaw . . -!la? Ano·ng ibil.! motlg sabihin? - ..\ng bulik 11'vo ang niluto nating tinola, a! llinuli u;; lnay dahil s:1 ·:ila layong pam~ili ug ul;1m' Sa tindi ng galit ay halos lumu wa anJ? mata ni Tandung H.istc. Ang SOUTH SEA ay isang •asiya· siyang sigarilyo ... na.,.hsuwaba at napalabanayad! Ang mga htangiang ito eng laging binabanggif ng aming lH•it-akit na dilag ng Dagat sa Katimugan na st Nana! Subu•in ninyo ang Sigarilyong SOUTH SEA - ito'y bana· "Id na fufad ng simoy ng hangin sa Oagat ng Katimugan! Nasa inyong suUng tind1hanl 516 Del Pan, Manila T el<. _ 2-93-49; 2-93-52; 2-65-76 MARrn 17, 1957 - MAGASIN NG BAGONG llUHAYPAMUMULITIKA NGATING MGA MAMBABATAS lllHPITAl ID SIPON? .. ___________ . 1 1 1 1 1 1 1 , Naito ang Dagling : :PANLUNAS!: .. ___________ .. SAPUL nang magsimula ang sesyon ng Kongre~o. na may 30 araw nang nagdaraos ng pulong. ang mataas at mabilbang kapulungan ay wala pang napagtitibay na mahaltalagang panukalang-batas na magiging kapakipakinab'ang sa mga mamamayan. Sa halip, halos Iahat ng mga bill na iniharap ng mga kongresista at senador ay pawang pampulitika lamang, " gaya, halimOawa, ng panukalang-batas .na naglatadhanang ang 1ap1ang komunista at ·ang pakikisapi rito, sampu n~ ibang samahang tulad nito, ay labag sa batas. Bukod diyan, ang mga mambabatas ay higit na nagiging abala sa paggawa ng mga bill na kapag napagtibay ay magbibigay ng mga gawain sa mga: walang hanapbuhay. Katulad ng isang bill na tinanggap kamakailan la,mang ng senado na pi;~f~~;in~ga:"ª~;~~f¡k~~: sap ng mga kongresistang gumawa ng bill na pagti· bayin nang . walang susog. Kapag nagmg batas ang naturang bill ang kawanihan ng mga gawaingbayan at pahatiran ay makapagdaragdag ng 500 tagapaghatid ng liham. Karamihan sa mga panukalang-batas na iniharap ng mga mambabatas. tulad ng bill na siyang magpapahayag na labag sa batas ang lapiang komunista, ang muling paglikha ng Kagawaran ng mga Suliraning Panloob, ang isa pang bill na nabanggit sa unahan, at iba pa, ay pinagtalunan sa loob halos ng dalawang linggo. An~ ginagawang pamumulitika ng mga mambabatas ay nakatawag ng pansin ni Senador Jose P. Laurel, ama. at ito ang naging dahilan upang siya ay manawagan nang ilang ulit sa mga kongresista at senador na isaisantabi na m una ang pulitika at asikasuhin ang l a l ong mahahalagang · bagay para sa kabutihan ng bayan at ng mga mamamayan. Gi-nawa ni Senador Laurel ang kanyang panawagan sapagka't bago nagsimula ang kasalukuyang .~esyon. ang · mga mamba . batas, sa pamamagitan ng isang kaukus, ay nangako na ang ihaharap lamang nilang ·mga panukalangbatas ay para sa , pagpapaunlad ng industriya ng hansa. NgUni't sapul na n g magsimula an¡ pulon&, hanggang; sa kasalu.kuyan, ang mga mambabatas ay hindi pa naghaharap ng ano mang bill na makatu-· tulong sa mga inctustriya ng bansa, at so halip, •rnt kanilang inaalupag ua gawin at iharap ay mga panukalang-batas na ang layunin ay may uring pu· litijca. May dalawaog linggo na ngayon ang nakaraan, si Senador Cipriano Pri micias ( NP-Pangásinan ) piur lider ng senado, ay nagharap ng isang bill na ang itinatadhana ay ang pagsususog sa isang batas na siyang naglalaan ng salapi para sa mga gawaing-baya11. Ar.g layunin ng • panukalang-batas na iniharap ng plur lider ng seriado ay mapalitan lamang ang pangalan ng isang boulevard sa lunsod ng Dagupan, na ang tawag :i.y Perez Boulevard, .<1t gawing Pantal Boulevard. Ang bill na ito ~y may tatlong araw na pinagtalunan sa mataas na kapulungan, na isang ka· tunayang inaaksaya la~ mang ng mga mambaba· tas ang kanilang panahon sa pagtatalo sa mga panukalang-batas na ang layunin ay walang' halaga. Ipinalalagay ng mapaniniwalaan¡ m¡a üpi.maa. 'ª S~ ,,...._ TITO v. CARSALLO S•n.tdor Jow P. L1urtl, 1rtt1, (NP-91· t1ngu): "Sino kly1 1n9 it1t19uyod ko, fi RM o •i R•do?" P1n9ulon9 Eulo9io Rodrlgue:r, aT".a, ng Strudo (NP·Riul): "Ako'y k1y RN' .. kahil magpunla tiyl u impiyerno!" S.n1dor Cluo M. R~to (N"·Bat1rttU), klndld1lo u p.91ln1-Pe"9ulo: "M1h1l1f k1ya 1ko?" t-MAGASIN NG ~AGONG BUHAY - MAR.SO 17, 19.5i Mad•IM m•Hksih•n u KantrHo, n• Mtf m1• m•mb•IHtH ,.., hindi n•klkhli1 •• 1101 n•ljlf•t•lump•tl, G•'I• nt nwildk\h u m-an. si S•n•dar Delgeda •'I nqtat•l"'"'Pilti~ nguni't hindi 11.,. pansin ftt m1• kH•~ n•kikipaiguqp s• ,..a b t tlll. Kongreso na ang kasalu· kuyang pulong ay iuukol )amang ng mga mam,baba. tas sa "pagpapalapad ng papel" sa kanilang mga tagapagtaguyod. Ang kapakanan ng mga mamamayan ay muling isasaisantabi, at ang aasikasuhin lamang ay ang nauukol ,53 kanilang kapaka. nan, ang paghahangad na muling iµangahalal. Sa kasalukuyan ay maraming mga pabrikante at mga mangangalakal na halos araw-araw ay uag: pupunt a sa Kongreso upang maki!Jsap sa mga )llambabatas na gumawa ng mga bill na siyang magtatanggol sa kanilang kapakanan kapag napag· tibay at naging batas. Nguni't, ang mga pabrika~te at mang~ngalakal na 1tc ay walang natatanggap buhat sa mga mambabatas kundi mga pangako lamang, sa halip na: "kumilos" ang mga ito upang mapaunlad ang saril.ing mga in.dustriya, na siyanl? makatutulong sa ating kabuhayang paril.· b'ansa. Sa palagay ng mga lipunang mapaniniwalaan sa Kongrcso, ang ·lahat ng mga mambabat3s na ang panunungkulan ay mata· lapos sa taong ito, al nais Stnadar Gil J. Pi.1yat (NP·Pampal\fa): " Ki.1mtndidata kaya 1ko para Pt n9ula, • .. n•dor na muli?" MARSO 17, 1957 - 1 J Ukol sasakit ng ulo at lagnat 1 t da hil sa sipon, lumunok ng I 1 CORTAL! Kahanga·hanga I ang bilis n.'{ CORTAL sa I 1 pagdudulot ng ginhaw• . . 1 pinasisigla pa kayo! 1 !e~~¡;¡¡ • DA6LJ.l/6TAS·TIYAK' .... -.......... . ,, ................... ,' L.-:-;::.;·.::·.::·=!:'.:: - ~·,¡ MA.GASIN NG &A.GONG BUH.O.Y-7 PAMUMULITIKAHINDI NATUTUNAWAN? PANGINGINIT NG DIBDIB? KABAG? Q Q Q G-----. OKOL SA KAGYAT NA LUNAS HINGIN ANG MGA TABLETANG PHILLIPS' I& h1winr kayo"y m1popol1l>ll nr Pltbln.ttoºytudun ...• Hindi nin. y• balid•11nrhil•T1k1~y111s11rnpu. .,.;,. ns 1>1nr1nrHim nr sikrilura. ~·iini1n1:dibdil>odipork11un1w fll"ki,..¡a.K11111r inr mi.-dala ns P1nslll•bul1nri.t.1n1:m1111bln1n1 PhillipoMi1kofM..1nni1. Saruyonr par&11n ... K1)'<>"rlltinr hHdls.1d11· li.tn1 1lnh1w111111in1 k1illnk1yo"y urn11~ntin111n1banffiln1kanm· d.uun.A.111n11t11>ltt1n1Phirlipo 111a.t Mo.pnia ni kuyuy1'1 -"'"""''""'""*1"11on1krndl. • r-llfklp&n n1pi111k1mabill1 11 plulwn1l>Lun1 miMU.mlo IL& •.,.UP"' kanu n11P1P1rin· ha•• .. pon11111Uilll ns ' i•mun •tdl ... 1u1>1w111. 1.o1.,..._, .tOTobl""" ·-·'065 ....... ....,,. 75Toble1<11. __ 1 JO ..,...,.......,200To1>1..,,.. ._. 2so TABLETANG PHILLIPS' MILK Of MAGNESIA 1-MAGASIN NG U .GONG BUHA Y na mangahalal na muli, ay walang hinahangad kundi matapos ·na ang sesyon upang sila'y makapagsirnula na ng kani-kanilang kampanya. Araw-araw, anji! mga tanggapan ngl mga mambabatas na íto ay punung-puno ng mga ta&; na an2 karamihan ay mga lider na nangakong sila'y ~tataguyod. At ang mga mambabatas na ito, dahil sa dami ng mga dumadaJaw sa kanila, ay wala nang nagagawa sa KongreSo tulad baga Df? pagjisip ng makabuluhang mga bill, o pag-aaral ng ilang mga panukalang-batas sa ikauunlad ng kabuhayan ng hansa. Dahil dito, ayon sa nabang~it na mga lipunan, ang hayan ;ry muli na namang magdaranas ng hirap. Sapagka't sa halip na tapusin ng mga mambabatas ang kanilang mga pangako sa hayan, ay pu. los pamumulitika nga ang pinag-uukulan ng panahon. Kaya, ang lahat ng mga mahahalagang panukalang-batas ay malamang na mabimbin hanggang sa susunod na pulong ng tongreso sa 195&. - I• l '· S.n•dor Lor•nao M. T•i'\•· d1 (CP.Qu11.on): "SI S•ll•· •rlllHto1ytly1kn•m•· .... 1.11" Sen1dor Fr•ncisco ' 0.19._ do tNP.Bul•k.n): " K•nlnong tlk.t 1ko ~lllallm ti 1kin9 . klndid1tur1 11 p19k1·t1n1dor n1 muli, k1y Recto o RM?" hn1dor Cipri1no Prlml clH {NP-P1n9Hin1n): "SI RM .•Y tiy1k n• nt-.n•n•lo, n19·Hkny1 l1m1nq n9 p1n1hon si Redol" '"K1i11n91n9 91mitin ong Suiling Wik• u Kon9r1to up1n9 l1lon9 m1bi9y•n n9 bh1t191h1n •ftf nlS· yon1lismol" S•n•dor Pedro S1bido (NP·Alb1y): " K1il1nt1n k1y1n9 lubu'u 1n9 I•· hd n9 mga b•nko H K•· puluan?'' lun9 l19p0 u melHt n• kepulung•n, um~nt1l1ng m•y pu long. Mekikit1 5• ler1w1n sina Stn1dor C. Primici.s, plcir lider, um1nt1l1n9 n1kikip19uup k1y S1nulor Jose C. Loe· tun<rkol H kung •non9 bill 1n11 dep1I ih1r1p, u m•n· t1l1n9 ~¡ St n1dor Recto, kandid1to u p~9k1·P1ngulo, •Y ,.,. kikip19UHP by Stnldor Teñ1de, 1ng ktny•"9 1191p1m1h~· l'ln9 pen9k1leh1t1n H k1rnp1tnyJ. MARSO 17, JQH Bb. Lu.1Yimind1 d• 11 P• ñ• B!!g~y amnitin .~a pamnr.tasyal, piknik o cskursiyon m1q "jeans" na m~1011g at rosas 110 " trubinize" pagka't ?>1119i11hawa sa katawa.u at malaya sa pag. k;Zo.~ attg may s1.tol. llo ay brnag(tijOll 11g sapator ?l!i· buo ang entrada at walm1g ttJkoag. 1(rii/)ig-ihiy )IMJl"fl.Wf<111 OUfJ "c. ,k('fflii 11:·,·,,~·" ti•/ K111l>l<J- 'f>1!J ¡m91>111.w/111• OiltJ ' ' ('ll('/;/t11I r:1r•s·· il•J .;;;~1~~·.:11i:u:;:1 ;1~11 f ";1r;:·1?i111,:1;;~;;;:i.~~:1 ¡::u ·~¿'1;¡;11'.;·.;',~ /!,;.'.: ~ ·rus11.~ su d1l1di/J. /)h•ngr1!!''" H!I su ¡wl o.~ uu 1i1111 < 1( ·'pud,Tt/Jook" 110 !)OyOll ditt C lllt/ lfu/uy ,, M°'PSO 17, 1957 - T.alo11g naT,·abibigha11i a11g modernong "bali11!awak" na. itong· yori sr1 telaug cotton satin 111.1 kulay gatas at ang mgo disenyo ay dilaw at berde. A.ng "cutwork" ng di.sen· yo 11!J suya ang ikinabit sa manggas. A ngkop dito axg puting "step in". M191 l.,awang kuh1 ftg TROPICANA MAGASIN NG IAGONG &UHAY-• Nanguriguna rrng mgo nakakabayo .~a isang •ma~obang ~oradu 119 mga karitela. ~alesa. at tlburht bilang pasimula" ng pagdin u:ang, AnlJ katt!t11bong sayaw .na Taga..ilog ay gi· nampmwn ng mga mag-aaral bilang pa.· '1'nngal sa Reyna_. sa prinsi~_ini, at sa niga midya ng iba't ibang kolehiyo ng N.U. KATUTUBONG PAGDIRIWANG-SA "N.U." ISANG MARINGAL na pagdiriwang ang idinaos noong linggong na. ~:~~~a~i~:i~e~~~;~~~i: !ª~:r:~i~~~. ~~;º:a;~~~:os ~:g~:::::1ªa~ :~ uagbigay·h~laga sa mga katangiang ki.itutubo sa lahi. Ang págdiri_ wang ay sinimulan ng mga guro at mag-aaral sa pamamag:itan ng isang mahabang parada ng mga karitela, kalesa, at tiburin na naglakbay mula sa kampus .ng paaralan sa Sampalok hanggang sa Lunsod Quezon. Ang sumunod pang: mga pagtitipoii. at palatuntunan ay pawang nagtampok ng katutu., · bong mga awit at sayaw, pananamit at palamuli. Ang· kasukdulan ng pagdiriwang ay naganap sa pagpuputong ng mga koronang sampagita sa Reyna ng: National University, si Bb. Rosalina Manuel. at sa Prinsibini 11g Matl!-as na Paarc1lan, si Bb. Angeli ta Ortiz. Itinampok- din sa Gabi ng ,Pag¡ mpulong ang isang dulan~ hina ngo sa kasaysayan ng lahi gayondin .;lng mga tanging sayaw.Pilipino bit ang parangal sa reyna, sa prinsibini. at sa i:nga rriutya ng iba·ibang kole hiyo ng Pamantasan. Anopa't lubos na nas1yahan ang matataas na mga pinuno ng pamah~laan al ang bala· nang nakasaksi ng mga· kasayahan dahil sa mga katulubong kulay at sangkap ng buong pag·diriwang. -dld 10-MAGA SIN NG 8AGOr.4C BUH;W MAR SO 17, 19Si' Ang Pr!°ñsibiui ng Mataas na Paaralan, si Bb. A nge/ita Ortiz, samantalang pinuputungan ng koro1rnng sampagita ng Reyna ng Pamantasan. Fapili;19 r>r¡ ko·li!'<!l'(l /·ou.~0rit' . ,\·i Hli. l/().~olirw _M111111e/ flil!) l:<'!/IHI 11!) .\''ll l(l iin / ( '11/ 1"('1".~il.¡;. ll !f /¡i/,; ;¡ itU i. "'O"tJ fl/l~·r!Hfl 1 mp<1pdfl11!1•:iJu111 "!./ mgi: ·'º PiJl<f~lilu . ib t1!t·ifoHq. 1 11 . uilt111a1r. PANTAHANAN MAAYOS AT MAGANDANG SILIO. TULUGAN - Sa alinn!ang tahanan, ang silid-tuluga'y isa sa mga silid 0111 pinahlilinis at · pinaka:iayos ng may· hahay. Sapagka'l ang silid·lulugan ay siyang pinagpapahingahan ng ating ¡,1ga h3pong kataw;;in, bukod sa dilo 11:ahmit magpalum3g:ak ang isang :ima o im. ng tahanan na uis lumayo sa n1g3 kilguluhan at kaingayan ng ka· nilanq mt:a an:ik. Kapa¡ nialínis an;.: iiilid·l1 1!ugan, nakad;,rama ng kag:inha· w11han ang isang nagp:ipahin¡,:a at na· hihimllin~ tuJoy sa p.igtulog. Kapa:.! maayos ang silid-tulugan :iy naka5Jsj. r a r i1 • sa ¡Janingin ni.: sinumang mafl;im;un«sid. Hindi rin natin ik;1 !iihi)'llll!; patulugin o pa pa~pahinga hín ~.'t 1:,;tlinis «l maayo~ natin¡: $ilid-tulu!!oin :my i.inomang panauhin. Sa larawan sa ita:is ay makikita an~ isanJ? m:ii,:a r .. nl: iliscnyo ng ginant:iilyo1 1¡,: kubrc· ~;~m.1 m.1 tinJtawag n~ ··Twink!t' ~laf', na l;1lon¡:: nakapJgi:>ib:g;i~··:;an(h sa i~.111;.; rualíni .• ~l m~a)"!)~ n;i .~i!i(l·IUh~· ;:.,·1 . ~ ·~ forall ~ ~ and oid ! MARSO 17. 1957 - TAGUBILING PANGKUSINA - Ll•b· hang mahalaga ang maingat at mali· nis na pa~aan ng paghahan~ ng pagkain sa isang mag-anak, sapagka"t ang kalinisan ay siyang saligan ng kalusu· gan ng Jahat, lalona ng mga bata. Ba· go humipo ng ano mang pagkaing hin· di hinuhugasatt, kailangang maghuga,; munang mabuti ng kamay. Ng\lni't hangga't maaari ay huw. ag hipuin an¡ pa¡ kaln. Sa hallp ay gumamit ng ma· lilinis na kasan¡kapan, gaya ng makl· kil3 SI mga Jarawan ~ ltaas. MAGASil'\I NG BAGONG IUHAY-11 Pakikipanayam( Daw) 11i Mario Nieves NAGBIGAY-ULAT SI HUWAN DE LA KRUS UKOL SA NASYONALISMO NACLALAKAD sa mataong Eskolta si' G. Hmrnn de ia Krus, nakatsinelas at nakaba· ront'. Tagalo~. Di mau ikinagitla .. ipin~gtaka: ko am! arns nivang iyou. Ang dah1lan: 1bangiba si-G .. tlt· la 'Krus s;1 anak nitong si Huwan, D;iy11n.rnr. Laging nnka-Amerikana't kurbata si Dayunyor· at Jagi ring nakasapatos ng slctsi.yd. At ::;a hangad kong malaman ang füwaga. nag:rnap ang panay<1m na ito: T. Rakit lila po naiiba :m~ puno sa bunga? S. Iho, tuyo'y Pilipi110. J,iu;(lnagin mo a11g iyo.10 tanong. 'f. Bakit po ·si Dayunyor ninyo'y makabago. samantalang kayo'y. .. nakatsinelas la mang dito sa Eskolta? S. ,\ 'asyo1111/is1110. iho. 11a.~yonalismo. T. Nasyonalismo. Ano po ba ito? .<:_ Pagmumahal sa katutubong ntil1. Ang ibig koug sabihi'y sa sarili noting mga kaugolian, produkto, sining. wika, at.,. T. At pagkain? S. llmmm, maaari. Katulad na rlilis. tinapa, tuyo. T Huwag n'yong sabihin si Da,yunyor ay na· pakakain pa ninyo ng tuyo? • <;. Hindi na nga. T !\Iarahil po'y laging karne ..;it mga pag. kaing stetsayd ang gusto niya ngayon? S. 'f!rnw Ita At daliil diya'y malapit 110 /ra. mi1•g maghirap. T '.\la!;hirap? S. Clo. Sapt:1aka't sa ¡ahat : ng mga stttsayd ªti pbtipili niya anq pinakamahal. T. Magkano po :;,ng nagagasta ninyo? S. Mahirup 11a W.mong ang magsalita. Ptf'o sa baiva't dulog niya so hapcg·kainan av ito ng kanyang nalcakain: isang buong pritong manok, isang p!atong hamburdyer, isang tQ.$011q kamaron rebu.sadq, isattg flandehadong niokaroni at dalawang buong testi bred. Lahat ay stetsayd. A.t sinasamahan. pa ng fsang boteng wisking "\Vhite Barbe!", ltung tanghaUafl. T. tGulp) Malamana na hindi.po siya matu11awM·~ S. Hi11di ko ·na saklmo iyan. T. Bakit po? .). Pag 1wkakain na .si Davunyor ay umaalis at · 1 . 1ano1100d ng sine. T. Sa sine Kaligay po? s. ~~~?~uÍ~~9 1~~t:;:.1~ -·~ºnºa1.s~t~~~ ~Y~í;ft sa Alabas o Barumbandido. T. Ano po ang ibig niya? S Ana pa di iyon ding stetsayd. Halimb«· u=n'y Eddy Gusting o kaiJa'y Alisander di. Grct. T. Saan·saang sine po siya pumapasok? S. Kunq minsan e so Ab.?n ho. kung minsa1' sa Taymis, kung minsan so Bolibar. lf. Pihong foging magara ang bihis niya, ano po? S. Tama, sapagka't stetsayd din. T. AmHmong tela po? S. luglish ''ool, 1iarski11, bakron, at mylon. T. Mylon po yat<t ang amerikanang madalas niyang isuot'! S. Ih-0, huwag tayong magbiruan.Hindi m.aaaring gawnig Amerikana ang mylon. T. Ang sapatos po niya? S. Diyan ko mapup11ri si Dayunyor. T. Matibay po marahil? S. Matitibay at magaganda. Sa may· dalawampt.mg sapatos niyo.'y .may paran9' balahibo ng leon, rnay kakul.a"y 1Ul kaklb lay ng halat, moy butas·butas para nga nama11 presko. T. Nakatutuwa po ang ganoong · eapatOs. Ka. ya po marahil nasabi ninyong mapupuri nínyo si Dayunyor? ~· Oo sana. T: Bakit po sana? S. Paano'y nasasaktan ang bulsa ko. Mabuti ma11 lamang sana kung ang mar:ko ng sa. patos ay " Ang Bayti" . º kaya'y "Erco.'' Hindi. Gusta pa· iyong sapa.tos daw sa kamera • T. Ano pong kamera? S. ·Hindi pala kamerc . . . kamara. T. Ano po naman ang libangan ni Huwan Dayunyor sa bahay? S. Mago~a naount1 nunmi9aril~o. 12- MAGASIN NG !AGONG BUHAY MA RSO 17. 195 7 T. Anu-ano po :ing binobasa? S. M ga diyMyO nt magasfo. T. Halimbawa po? S. So. moa. diyaryo'y ang Manila Cornicle, Daily Terror, at Evening Views. ai sa mya ;1 wgasin ay Soronet, Writcr's Digest al Hook. T. Hindi po ba siya bumibili ng Bagong Gu· lay o Kisap o T11kips1lim? S. Malungkot. Hindi, iho. T. Ano po naman ang mga hinihitit na siga· rilyo ni Dayunyoi-? S. Dul1110011g marka lamang: ang Karamel at Ccnlcd ield. Mga stetsayd, kaua napaka· 11wma1wl. T. Sa mga pag1abag I?º ba ni Dayunyor sa batas ng nasyonahsmo ay hindi ninyo siya pinagbabawalan man lamang? S. Maliirap. il10, mahirap. T. Bakit Po naman? S. Dasa1 1in mo ang marrea. 11g plumang iyonp gil!llQllnlit. T. Barf..·n . . . bakit po? ,<;. Katukld mo at ni Dayunyor. mahirap i.~a gau·a ang isana tunay na nasyan11li.~nio. T. Maaari pong isagawa nang hakbang-hak· baPg ang nasyon~lismo, hindi po, ba? S. Tama. At ang tutoo'y wala namang dnpai tutillmt sa pagta11gkilik sa kalakal ng ibang bonsa sapagka't iya'y ·tutungo so kaunlaron. Subali't pag nakalimutan ang salirilla atin, ibang usapan na. iyan. T. Mabalik po tayo sa ínyong tsinelas. Lagi po banp, iyan ang inyong isinusuot? S. Sa ngayon, oo. Ng1mi't nanganga.mba ako;ig pag hindi natuto ng nasyona.lismo si Huwa11 Dayunyor ay mawawala pa ito at magyayapak na lamang ako. 'l'. Ka§iya-siya rin naman ang napag-usapaJi nat.in ukol sn nasyon~lismo, ano po? · S. Hu-wag m.o ~anang m.akalimutan a119·nas-' yonalismo, llw. T. Salamat po at paalam. S. A<Üyos , . . ar hau!lgang sa n~ Nebt1bl ni Bindoy n kerenhtn "'' lung Amerikenong nenininh•n ne n Pi· lipinn. Ne1hb•tl•n t\le et "'lbuup. - Newew1ley n• kow M P•l•p•nn. Mab1b1eyt et fricndly 1n1 mt• tHw? - p•gbibi91y-lu1od ng Amtrikeno. -()p kor1I - p1in99l95 1t m1y-pe9tnam&y1b1n9 n• ugot ni Bindoy. - Wi ol Pilipinos il beri·berl pr•ntllil Enl~tr., . 1nit1iml - I'm proud of you. Filipinos! - ptint• glts n1 rin9 Hbi nv All'ttriklno. lung t191·Suri1n ng Wikt In¡ n1k1rinit u 11u~n n9 d1l1we, 1t b11m11loftf: - K111 . . • ? INAGAW SA KANILA NG DIGMA ANG ISANG MAHAL SA BUHAY, NGUNl'T MULI SILANG NAKAOAMA NG LIGAYA SA ni CENOVEVA C. ASUNCION MANGILAN-NGILAN na l ama n g :mg mga t.aong ir.abot ni Chedeng na namimili sa Dibisorya nan~ hapong. iyon. Gin<iygay niya ang hanay ng mg<i nagtitinda ng kamotc, niyog, panutsa, at iba't iba pang parigunang kai· langan sa buhay. · Pinakiramdaman niya ang takbo ng bilihan sa patigid-ligid ng Dibisorya. Lalong tumataas ang halaga ng mga paninda. Higit na mataas kays:i nang sinundang araw. Umabot na hanggang sampung piso <ing halaga 11g is<ing laling kangkong. Limampung piso naman ang isanf. kilong panutsu. An2 mga nagtitiuda ay ayaw nang tumanggap ng salaping hapon. Ang ibig ay palitan na lamang. Sinalat-salat ni Chcdeng ang kuwintas na pigil niya nan~ mahigpit sa lukong ng kanyang palad. Nagdadalawa ang kanyang loob. lp:i.gpalit na kaya niya ang kuwintas upang makap:1g-uwi ng mga pagkaing maiimbak para ilaan sa hinah;irap na kagipitan? 1\fay naramdam:m siyang pagtutol na galing sa kanyang dibdib. Wari'y '.binulong ng kanyang puso: llim;ag! Alnla/1a11i1~ .mo si Lauro, si La1trong kaugnay 119 k11wintllS tu'. iym1! Hindi sinasadya·y laJong napahigpit ang pag. kakapigil ni Chcdeng sa hawak na knwintas. Nauaig s:1 kalooban niya na huwag nang ipagpalit ang kuwintas. Mahal niya ang kuwintas na iyon. Subali't paano si Lito . . ang tanging supling na naiwan sa kanya ni Laurong nasawi sa larang:m ng Rataan? l\fagugutom si Llto. Kailangang ipagpalit niya ang kuwintas upang hindi magutom si Lito. Upang maka~g-imbak sila ng pagkaiu. Nababalita na ang ualalapit na pagpasok ug mga Amcrikano .;;a lunsod. l\laaaring mag. karoon ng mahigpit na !abanan. At kapag nagkaga.von ay w;:ila nang makalalahas ng bahay upang bumili ng makakain. Nilaru-laro ni Chedeng sa kanyang palad ang kuwintas. Minsang kuyumin iyon at minsang itapat sa kanvang labi. Sildyang masakil sa 'kaJoobau ni Chcdeng na mawalay sa kanya ang nasabing kmvintas. May mahalagang kasaysayang iniuugnay· sa kanyang buhay <ing kuwintas na iyon. lyon ang alaalang ipinabaon niya kay Laurn bago ito naglungo sa larangan nang sumiklab ang dig· maan sa Pilipinas. Tandang-tanda pa niya ang íniwang pangungusap ni Lauro pagkatapos na tanggapin nito ang kuwintas. -Kung saka-sakali ay :mg kuwlntas na ito ang magiging kinatawan ko sa muli kong pagbabalik sa piling ninyong mag-ina, matalinghagang w i k a noon Lauro habang yakap· yakap silang mag-ina m Lito na noon ay magiisang taon pa lamang <lllg gulang. Mula nang pumalaot si Lauro sa larangan ng digmaan ay nagkasusun-suson na ang hirap na pinasan ni Chcdeng sa pagsalunga sa matarik .na kalbaryo ng buhay. At ang krus ng kahirapang pasan niya ay lalo manding bu. migat nang mapasallaliln ng kapangyarihan ng huk· bong haponcs ang Pilipin<ts. Dahil sa kakapusan ng salaping maibib1li ng pagkain ay naisipan ni Chedeng na ipagbili ang Hang ari-ariang naipundar nila ni Lauro. Pati mahuhusay niyang damit :iy ctinala na rin niya sa pamilihan ng Bambang upang ialok sa mga bumibili ng .. genuine" 1 ctamit na gamit nal . Hindi pa noon namama· tay ang kany~ng pag asang buhay ~1 Lauro. Nananalig pa n n siya sa pagbabalik niyon sa piling, nilang mag-ina oras na tumahimik na ang digmaan. Katunayan ay sa paniniwalang iyan iginising niya ang lumalaking si Lito kapag itinatanong nito kung saan 1~aroon ang ama. -Ang iyong ama·y naghahanapbuhay sa lalawigan. Babalik din siya sa atin pagkatapos ng giyera al pasasalubungan tayo ng maraming damit at pagkain, - ang malimit niyang isagot sa mga pagtataoong ni Lito. Subali't isang araw ay isang malungkot na balita ang tinanggap ni Che. deng buhat sa isang da· ting kaibigan ni Lauro na nakasama nito sa labanan :;a Bataan. Si Lauro raw ay sinamampalad na masawi sa pagtatanggol. sa isang kuta ng Hukbong, ~'{i!~~ngAt"~~~~r~~fag~ tan ng hininga ay ibinigay sa kaib1gang ka)Val ang isa.ng kuwintas at ipi· nagbiling ibigay iyon sa hbiyak na si Chedeng ka• pag natagpuan ito sa ñlay. nila. Matagal na hindi naka· pangusap nooil si Chedeng matapos tanggapin ang masaklap na balita buhat sa kaibigan ni Lau· ro. Ang nalaman na laman2 niya ay pigil niya. nang m,abigpit ang kU· ,,·intas sa tapat ng kan· y<ing nagsisipanginig na mga labi hahang sa kan. yang pisngi ay \yalang tiló'l an~ pagpatak ng ma· papait na luha. Noon niya nabigyan ng kahulugan ang sinabi ni Laornng kaugnay ng kuwintas na iyon bago napasa-l::ira~ ngan. Nagbalik nga s1 L::iuro, nguni't hindi n:i ang katauhan nito kuncti ang kuwintas na sinabing kakatawan sa kanyang asawa sa muli nitong pag. babalik s:i piling nilang mag-ina. Tatlon:; laon naug na· matay si Lauro, nguni"t · r811J..·/mf!L sa pali. 16 1 MARSO 17, 19S7 - MAGASIN NG BAGONG BUHAY- ·13 DR. PEDRO A.PATERNO· T agapamagitan ng " Pakto ng Biyak Na Bato" "~AGSIMULA NA ang bagong araw sa ating bayan. Panahon na upang kumilos at maipaldlala sa mga taong nakasnsakop·sa· atin na tayo ay mga nilikha na may ·karapatan sa paglaya. Na ang kalayaan ay siyang pangunang layunin nalin sa tfaigdig at siyang saligan ng buhay at kaunlaran. Ang lumipas na araw ng pagkaalipin PY dapat nang bigyang-wakas. Kailiingan nng panibagong yuglo sa lubos nli ikalalaya ng nting bayan." lyan ang mga pangungusap ni Dr. Pedro A. Paterno, nang buksan ang unan2 kongreso sa simba han ng Barasoain noong j ka-15 ng Septiycmbrc, 1898, sa bayan ng i\'laluJos, Bulaknn. Lahat nang nakarinig sa talumpating iyon ay humang<l kay Pedro A. P;1tcrno al maging si Hencra\ Emilio Aguinal· do ay Jubo¡; cling nagpuri at bumati sa nrngiling na orador. Sinulat ni ARTURO MA. MISA Hindi lamang mimin· sang naipamalas ni Pedro A Paterno ang angkin niyang katalinuhan. Magin~ noong siya ay nag· a;iral pa sa kolehiyo ng Ateneo de Munisipal sa j\faynila ay kinalugdan ogad siya ng kanyang mga guro al ang lahat ay nagsabing darating ang panahon na si Paterno ay magiging isang matibay na haligi ng kanyanc hayan tung·o sa kasarinlan. Noong 1872, pagkatapos n;:a matanggap ni Paterno ang k;:anyang katibayan sa pagtatapos sa mataas na paaralan ng Ateneo, ay ipinadala ang binata og kanyang mga magulang sa bansang Espanya upang lalong mapalawak ang angking ka·. runungan. Sa Unibcrsidad ng Salamanka sa siyudad ng Madrid nagpalala si Pedro A . P3lerno :il ang karu· nungang kanyang pin3g. Halan ay tungkol sa pilosopiya, teolohiya, ;:at batas ng simbahan. Matapos matamo ni Pedro A. Paterno ang titulong "bachiller" sa Unibersidad ng Salamanka ay muling nagpatuloy ng pag-aaral sa Unibersidad Central de Madrid upang -=nagpakadalubhasa. Noong 1880 ay tinaglay niya ang titulong doktor sa pilosopiya, .teolohiya, al cano· 11es lay. Pagkatapos na malsakaluparan ang ilan sa mga pangarapin sa buhay ay¡ hindi agad umuwi sa sariling bayan ang binata. Tu. migil -siya ng il~ng panahon sa siyudad ng Madrid at dito siya nagsanay sa karunungang kanyan.g natapos. Nakadaop·palad niya ang matataas na pinuno ng pamahalaan. Jsa sa mga naging kaibigan niya ay ang pamilya ng mga Castelar at Nuñez de Arce, na pawang nabibilang sa: kilalang angkan ng natu;rang siyudad. Samantalang na sa Ma. drid ay ñakatagpo rin niya ang Han sa ~ting mga Si Dr. Pedro A. P•t• rno, n• siy11n9 n•· 9in9 ti11p•m19it1n H "P•klo ng Biy1k n• 811to". Is. 1iy• H m1it1t1n9in9 b•r•ni ng 1ting l•hi. Ant p1n1klt ni H•n•r•I A1uin1lff, M"f p•tungo H 1imb11h1n ng 81r•so11in, M•lu· los, Bul•k•n '" p1fdu11us•n n9 sesron ng kongreso. K111mo ng h•ntrol sin• Dr. PecWo A. P•l•rno, -Hen. Pio d•I Pil.n, Arstnio Cru1 Horrer•, Don Benito L191rda, Htn. Tomu .Mneonlo, Don B1ldomero A9uin1ldo, Hen. P1ntaleon G1rci1, Kor. MI· •imo K1bigtin9, Kor. Benito N1tivid11d, S• verino de lu Alis 1t Gruio Gonu91. kababayang noon ay nag- · magatang Sampaguita. y ~isipagsumakit na ihanap Poesias Varias. Ang .aklat ng landas ang ikalalaya na ito ay siyang naglagay ng kanilang bayan sa pa- sa mga Filipino sa mataas mamagitan ng pakikipag~ na pagpapahalaga ng mga unawaan sa matataas na Kastila_ sa Madrid at mapinuno ng pamahalaan ng ging sa ibang panguna· bansang Espanya. hing siyudad ng bansang Si Pedro A. Paterno ay Espanya. nakiisang damóamin sa Pagkatapos magtamo ng. mga iyon. Isa siya sa mga tagumpay sa naturang naging masigasig sa kilu- aklat ay muling hinawasan ng mga liberal na kan ni Paterno ang ·kan, Pilipino. Ginarnit niyang .yang panulat al sa pagkasandata ang kanyang pa- kataong ito ay inilarawan nulat na tulad nina Gra- naman niya ang kaganciano Lopez Jaena, Marce- daban ng Maynila sa palo H. del Pilar at Mariano mamagitan ng isang no· Ponce. belang pinamagatan niSa pamamagitan ng kan- yang Ninay at ito'y kanyang panulat ay naipaki- yang ipinalathala noong Jala niya sa mga Kastila l885. na ang mga ito ay nagka- Pagkalipas ng dalawang kamali sa pagtawag ng taon ay muli niyang ipiJndio sa mga Filipino, sa, nalathala ang kanyang pagka't ang katagang Ho ikatlong aklat. Ang kasay· ay nababagay lamang sa sayan ng aklat na iyon ay mga taong mangmang at tumatalakay sa kabuhawalang muwang sa takbo yan ng kanyang mga kang kabihasnan. babayan at pinamagatan Noong 1881 ay ipinalat- niyang La Civilizacion Ta.hala ni Pedro A. Paterno. gala. mto ay inilarawan ang katipunan ng maga. naman niya ang pa¡hibi~ . gandang liriko ng kan- rap ng mga Filipino dayanf bayan at ito'y pina- hil sa kalupitan ng mga nakasasakop al ang hindi makatarungang pakikitungo ng pamahalaan sa mga mamamayan. Noong 1890 ay ipinalathala naman niya an~ Los Itas, na Lumutukoy sa mga katutubong namamayan sa · mga kabundukan ng Sambales - ang buhay, pananamit at kaugalian · ng mga katutubong iyon na lubhang malayo sa kabí· hasnan. Ang mga aklat na iyon ay muling sinundan ng i!;a pa. ang El Regimen Mu11icipol de las Islas Filipinas. Isang bahagi ng :iklat na iyon ay tumatah.kay sa dapat gawing mabuting pakikitungo ng mga Kastila sa mga Pilipino upang magkaroon ng pagbabago ang pamamalakad ng pamahalaan. Ang bunga ng panulat at gínintuang diwa ni Dr. Pedro A. Pat~rno ay umani ng malabis na pag. hanga ng mga Kastila at maging ng mga taga-Europa. Dahil din sa mga aklat na iyon ay pinagkalooban st Paterno ng medalyang krus ni Reyna Efüabeth. isang karangalang bihira. ang napagkakaloohan. Nang sumapit ang 1893, tatlong t~on bago sumiklab an~ unang hímagsikan sa Pilipinas. ay maluwalhaling nagbalik sa sariling hayan si Pedro A. Pa. terno na taglily ang karangalang na ~amo sa ibang lupain. - Sa pagsisimula ng hi· magsikan ni Aguinaldo ay ginawa siyang pangulo ~f ::~f{ee~; iJm\~~~a~= sa)igang-batas ilg Malulos, na kasamA nina Apolinario Mabini; Felipe Calderon. Felipe Buencamino at ibang magigiting na lider ng ating hayan nang panahong yaon. Nang makípagtalastasan si Gobernador-heneral Primo de Rivera kay Heneral E::milio Aguinaldo noong hu w a n ng Disycmbre, 1898, sa Biyak na Bato. si Pedro A. Patc1·no ay si)·ang nagsilblng tagapamagitan. Sa pamamagitan niya ay iniharap kay Aguinaldo ang mga kasundu,ang nilalaman ng pakto mula kay Primo de Rivera. Ang pangunahing la· yunin ng pakto ay upang itigil na ang himagsikan at manumbalik ang kapayapaan sa Pilipinas. Ang mga sumusunod ay siyang nilalaman ng nasabíng paklo: ( 1 ) Pagsusuko sa rnga armas ng mga manghihimagslk at pagcagawad ng kapatawaran i:n~h;~lí~~o~g(2)ª~~~~~ na pagbabago sa pamamalakad ng pamahalaang bayan at lalawigan; (3) Pagpapatapon sa -ibang Iupain kay Heneral Emilio Aguinaldo at sa mga nagnanais sumama rito; ( 4) Pagbabayad ni Aguinaldo ng halagang !"400,000 sa sandaling makarating sila sa Hongkong ni Miguel Primo de Rivera, na kasama ng mga manghihimagsik; (5) Pagpapaluwal ng halagang P200.~ 000 kay Aguinaldo, sa ~andaling maisuko ng mga manghihimag.sik ang may i:>,000 ripie. Matapos basa hin ni Aguinaldo ang nilalaman ng pakto ay sumang.ayon agad sa lahat ng -mga itinatadhana ng k a s u nfoan, at inatasan ang kanyang pangkal upang mag>ipaghanda sa gagawin ni· lang paglisan sa sariling bayan Noong Disyembre 30. 1898 ay nilisan nina Aguinaldo ang Biyak na Bato at sila ay nagtungo sa hayan ng Sual, lalawigan ng Panggasinan, upang mula doon ay sumakay ng bapor na siyang maghahá'tid sa kallila sa Hongkong. Sa paglalakbay na iyon ay nakasama si Pedro A. Pa1 crno. N a n g dumating Sil liongkong ang pangkat ay biglarig nagtalo-sira sa ka.sunduan si Primo de Rivera na siyang h."Umakalawan sa bansang Espanya. [899. Noong Marso ng taon ding yaon ay bumagsak sa kamay ng mga Amerikano ang hayan ng Malulos. Inilipat ni Aguinaldo ang kanyang pamahalaan sa bayan ng San Fernando, Pampangga, at pagkata~~5s:~ ::¡~1:oi}f ~!e~~lil:1~ ha, nang ang kanilan~ pa. mahafaan ay magipit ng mga kaaway sa San Fernando. Hindi nagluwat at dumating sa Pílipinas ang Schurman Commissioti na itinalaga ng Pangulong McKinley upang gumawa ng pag-aaral sa kalagayan ng Pilipinas al maihanda ang hansa sa pagkakaroon ng pamahalaang sibil. An~ nasa.bing komisyon ay b1nubuo nina Jacob Gould Schurman, Pangulo, Charles Denby. Ellwood S. Otís, Dean C. Worcester. at George Dewey, mga kagawad. Ang layunin ng nasabing komisyon, bukod sa mga nabanggit na, ay sakupin ang Pilipinas at pasukan ng pagbabago ang kinagawiang pamamahala ng mga Kastila, ¡1guni't kailan man ay hindi nababan¡git ang tungkol sa kalayaan ng mga .Pilipino. Ang pangulo ng komisyon ay nakipagtalastasan kay Mabini, na nang mga panahong yaon ay siyang pangulo ng gabinete ni Heneral Emilio Aguinaldo. Nang mabalid ni Mabini na hindi nasasaad sa maganclang layunin ng mga Amerikano ang tungkol sa kalayann a.v hindi sumangayon sa inilalapit ni:: mga Amerikano. Noong ika.15 ng Abril. 1899 ay muling nanawa.gan si i\labini sa lahat ng mga mamamayan at kanyang ipinahayag na ipagpatuloy ng mga Pilipino ang pakikidigma laba11 sa mga Amerikano. Nang mga hulin~ araw ng Abril, ang pamahalaa:i ng mga manghihimagsik ay muliug nakipag-unawaan sa bumubuo ng Sdmnnan Commlssion sa pangungulo ni Koroilel Arguelles. Sa pagkaka· taong ito ay muling tu· man~gi ang mga kagaw:i.d ng Komisyon at sinabing ang tanglng maipagkakaloob ng bansang Amerika .ay ang karapatang makapamahala sa. sarili ng mga Filipino. Iminungkahi ni Mabini na itigil sandali ang !abanan upang maJaman ng pamahalaang Pi 1 i p i n o kung sasa.ng-ayon ant?" mga mamamayan sa alo!f ng mga Amerikano. Ngu· ni't iyon ay matigas na tinutula.n ni Heneral OUs. Sa kabilaug dako ay unti-unting nahikayat sa alok ng mga Amerikano sina Pedro A. Paterno at Felipe Buencamino. Nagkasalungztang mabuti si na Paterno at l\fabini tungkol dito. Marami sa . mga kinatawan ng Kongrc-,;o ang salungat din sa k<lll~'il. !\'oong ik< t-7 rig )layo, 1899. sa m;;ilabis º" pagta· t;-ika ni '.\l¡1biui ay tumang,;ap si~·a 11g liham mula kay IIc:1eral A:;uinaldo na nagpapatalastas na isinasalin ng Heneral ang pangungulo sa gabinete kay Pedro-!\. Paterno, sapag1,;.a't ~a malas ay lila sang-ayon din si Aguinaldo sa alok ng mga Amerika110. Si J\Iabini ay maluwag sa iooh na nagbitiw sa kanyang tungkulin. Ang pagpapalit ng gabinete ni Aguinaldo - mula kay Mabini at pagkata· pos. ay kay Paterno - ay nagmg lubhan~ makasaysayan sa pulitlka ng Pilipinas, sapag}ia't iyon ang naging kauna-unahang pagsasalin ng kapangyari· han sa isang pangkat mu· la sa isa nang walang kaguluhang naganap. Nang maitatag na ang pamahalaang s i b i 1 ng Amerika, si Pedro A. Paterno ay isa sa mga na· ging kauna-unahan~ mambabatas na umupo sa Iehislaturn. lyon ay bilang pag. kilala sa kanyang mga pagsusumikap na maitatag sa Filipinas ang pamahalaang sibil ng Amerika na siyang pangunahing layunin sa pagkakaparito ng mga bumubno ng Sd111rm<m Commission. Sa panunungkulan · ni Paterno sa lehislatura ay Makikih s~ lanwa.n u itHs ang tren na siyan9 naghatid kina Heneral Aguinaldo at Dr. Paterno u bay•n ng Sual. Mula sa Sval •Y sum•1uy ang ¡:anght u b,ipor M p1tungon9 Hongkong bilan-, pa<;i·•linsunod u " P,,kto ng B:yak " " Bato". lsang maka~aysayang larawan ng •ting mgJ bdyani. Nakaupo, mula u kaJiwa, sina Dr. Pedr:> A. Paterno at Heneral E111iJio Aguinaldo. Na kat.iyo, mula u kaliwa, ay sina: Isabelo Artacho, Baldome ro Aguinaldo, Severino de las Al11s, Ar;. to.1io Mcinten~gro 11ot Vito Belarmlno. /lPRUBADO. hhat m1n9 tao'y gusto1lg mmama se. swipisteyks. Baka sii .~am· pung tanungin 11inyo ll{i kung gusto niyang tuma· ma sa pistek ( "Yºn l;ay lla Uyong) ay dalawampu ang .mmagot ng s'yemprc naman. At seguro. sa <.miing nayon lm19 kayo makakakita 11g is a n g laong ayaw mak'adisgmsyQ sa ayon naman kay Kr. Mommg ay d'yasking pis· tck.pistek. Alam ba ninyo i:wt!¡ sino siya? Wlllang iba 'cundi si Gu11dong. Ku11g kilala Jliityo si Gundo11g, magtataka 11amai1 kayo. Pagka't turna· ma na si Gundung sa pistek. Primera p1·emyo pa. Ngu1ti't makarmrn a11y ílana laon ma.wpas tuow· ma si Gundong uy isilmm· pa ltH ltiya ang pistek. lpagtano11g H'yo J.w1g bakit 11agkagano'11 .~i Gu11. don9 al marami kayong nutrhi11ig na i.>torya. gaya 1•i-lo . APU NA. ISTORYANC CINTO Walang pinag-iwan s;1 pagsabog ng Ikafawang Giyerang Pangnrnndo, sumambulat ang balita sa 11ming baryo - -tumama si si Gundong ng pcrmer;1 este_ primera prcmyo sa supi.stek t Lekat dumarami 'atang tawa g sa s111upstakes). At paUbha· sa'y napapahiya ang marami na magtanong kay Gundong ng tungkol sa kanyang pagtama at baka raw masabing gusto lamang nilang makibalato, pakiramdaman na lamang 11;igp<unal;1s siya ng kata· li•mhan sn kanyang mga :rnpuwa mambabatas. Ang khliip ng kan:vang diwa b i 1 a n g maiiibabatas av muling natampok. · Nang matapos ang pa· numrngkulan ni Paterno hilang m<1mababafos ¡1~· ang nangyari. Titingnan daw nila kung magbubuhay-mayaman s¡ Gundong. llang araw pa, nagpaga. wa na nga ng bahay na malaki sina Gundong. Bahay na dahil sa kalakiha1~ ay lumampas sa sukat ng kanilang lote at napilitan tuloy na mag\ipal ang iskv.water na slna Mason:;. Ilumili sila ng dyip na pampasahcro para sa pa· nganay nilang anak na si Tcryo. Maliil pa raw si Teryo ay mahilig nang ¡nagtsupcr. ~agpaaral ng anak Sa Maynila. Nágtayo ng tindahan gayong nag· .kakasiksikan na ang mga tindahan s<a nayon. lbinili ng tig-iisaog bisiklcta ang kanyang mga anak. Nagsimulang magbihi~ ug mga damit na s:i t-:skolta pa raw binili. At dumami itng kaoilang mg;i kakilaJa. .'\nopa't sa loob ng mahigit na isang buwan lamang buhat nang mabali· ta ang k;milang pagtama 1'a ph tek ay nagmistulang mayaman !>inc1 (;undong. Nagpakulot ng buhok si T;iking ita asawa niyu. 1 Sa kadalasan ng pagpapakulot ni 1'aldng ay nagmukhang ita -raw. l Nag!)aiba ng gupit si Gun· dong at gumamit ng salamin at kuwako. Umisp1.1.ting na mi:lbuti si Tcryo. Sumunod sa moda ang m~a anak .r:ilang babac. Din.ii~ pa nina Gundong 1Sina Alkalde. Uahil sa lumaki ang kanilang bahay at kung bakit naman kung kailan ¡:iJa yumaman ay naging \amad ang kanyang mga anak, napilitan si Gundong na kumuha .ng alila. Sila lamang an2 nag-alila sa baryo. i\layro'ng taga. laba. may l;1galuto, may naglint:kod naman siya sa paghayagang El Re11actmieu10 al La C1tlturn.. Su· ulat din siya ng mga aklat na pampaaralan para sa Liceo de Manila. na hanggang ngayon ¡¡y ginagamit po. Dahil :-;a mga nagaw;i h."<1p<1!1. rnmonib kayo .m Krus na Puta., pinagliting kuran 1wzyo ano naglifüirop ot 11alulugomi. Sumanib at nt(ly/ii·glwd - m.ag-abuloy sa Krus 11a P111a! .... ___ -- ---------H--MAGASIN NG a ... GONG llVHAY MARSO 17, 1~7 tagalini5. May natanggap pa raw si t..iundong na )ardinero gayong wala munan silang hardin. Sa kapiraso nilang tumana raw tuloy napunta ang pobre. Mayaman na sina Gundong !'a maikling salita. Al yumcibang pa. !'\arito ang m¡;a .:i<.:som.· poi kun~ bakit nasusabi ng mga taga-baryo na yu· mabang ang pamilya ni <.;undong: Si Teryo na siyang :1agmamaneho ng dyip nilang pampasahcro ay kas· .kascrong tunay. At ang siste, namimili raw ng ·oasahcro. Laging humahagunot ang dyip. Tila laging may kalaban sa karcra. May pagkakataon pa raw na· kahil nag:papatakbo ng dyip ay umiinom si Teryo ng kola-kola. Ang asawa naman ll1 r.un<long na si Taking ay l::zgi raw nakasalamin ng de-kulay. Kahit .gabi raw ay nakasalamin. Kahit dnw malamig ay de-abaniat naiambag ni Dr. Pedro A. Paterno sa aling hayan ay pilrnngalan sa k<tn~·ang karaugo!lan ang isa mga lansangan sa purok ng Kiyapo. ----oOoPagbabalik Nu ... ! fütlrn! sa pal!. 13) tiuf! kamabyan nito ¡¡y hindi pa l"in ipinamanrn. lay ni Chedeng kay Lito. Rata pa si l.ilo '3t ayaw niy;mg makaranas ito ng hapcli n~ kaloobang dulot ng k1biguan sa pag-asam Sil m·1lin¡? pa~bah:11ik n~ \:o. Daig pa raw ang asa\\'3 11g alpcrc.>, ayon kay Ka Kunc, kung makapustura al makaauc si Taking. Si Gundong. kahit daw hindi naman talagang malabo ang mata ay kung bakit nagsalamin din. Palibhasa'y mataba. doble na raw kung buma}•ad s:i mga dyip. Nagagalit pa raw kapag linatanggihan ng tsuper ang labis sa kanyang bayad. Al ang masaklap. para kay Taking, nagbinata raw muli si Gundong. Ang mga anak na bólbae ni Gundong? Terible raw! Panay daw ang hingian ng pangmalrikula (malrikula raw sa sine). Makaitlo raw sa isang araw kung magsipagbihis. May mga pulseras pa raw sa mga •l:ia! t Jnang~ 1 Ayaw raw :·.1\abas ng bahay kapag mainit ang araw. At manuni pa Ang kanilaug mga islorya. ;una. l<am1g gan.ap na an~ isip ni Lito ay saka niya ipagtatapat sa anak ang katotohanan. 1-'ATl!LOY na gin.iyg¡¡y ni Chedcng ang hanay ng mga naglitnida sa Dib1sorya. Napansin ni Chedeng ang pagkukumaho~ ng ilang ma~· puwesto ¡;;, pagpipinid u~ kani!;ing tindahan. Hindi man sabihin sa kan.va ay para na niyang nahuhulaan ang dahilan llJ? J:ayong mn· agang pa¡?pipinid. Kalat na ang balitang maaarinj! pnm;1:-:0J; .~a hmsod ani:; Di11ufpi1.9 JlaiJnw111ahcd lsang ar;iw ay nag-iiyak si Tal<ing. May nabalitaan daw tungkol kay Gun ctong. Nananangi::; daw n<t mJbuli nang dumating si Gundong. Ang sabi raw ni Gunclong : - Alam mo na p:?· liL Nagma¡¡ng.maangan pa raw si Taking pagka't ibig makaliyak: -Alin ang <'lam ko na pala? -ang sabi raw ni Taking. -N~ayon ko napatuna~·an¡? sadya tayong hindi magkilpalad. At umalis daw si Gundong. Kinábukasan ay Jnuling nagbalik. Lulugulugo. Ang sabi raw kay Ta king: - Patawarin mo ako, Taking. Hindi ko akalaing nn~ nasamahan ko pa\a'y holdapcr. Ako ang kasama. ako ang hinoldap. Kahit galit na galit daw ( Buklutin so poh. 20) mga Amerikano sa hapong iyon. lsang pasiya ang nabuo agad sa isi1> ni Chedeng. lpagpapalit na niya ang kuwintas. Kailangang makauag-imbak .!'ih ng pagkain. At sa isanf;l" bukas pang lindaban ay lumapit siya. Nguni"I nani:: sasabihiu na lamang niya ang kan~·ang nai". minsan pang napagm11.\as niya ang hawak na kuwintas. Paranl{ may isang lakas na 1mmi· gil si1 kanya upanf;l" ituloy ang kanyang balak. Ang 1íh1/;/tlfiu m /'ni,¡,,,, HI / 1 lka·27 La has) NAl'\li mga s;imlaling y;ion ay 11atagp1wn 11<1 rit; 11i fAldit· si Aid<t, na gay:1 ni (.'hit, ;1y nagpakaiwas· iwas s ;1 binala. Kinaila· ngang pigilin 111 Eddic SI Aida sa isang kamay up;mg µansinin siya nito -Ulang na Ioob, -na1.1sal ni Eodic habang nag pipiglas si Aida sa pqg. kakapigil niya. - Hindi pa ba sapa! ;ing mga ginawa ko upang J1anap mo na akong l_a· ~'tJan' --basag ani( timg ni Aida. Binitiwan ni Edtlit! ang· kamay ni Airla. 1\latagal siyang nag-isip na parang 1 iniliml.Jang ang is<1s<1got k;iy Aida. Nakatalikod si. .'·a ~a dílla¡:!<t nan~ rnangu. s;ip. -Kung ginawa mo s:1 ;ikm ang mg;¡ pag-iwas al p a g 1 a y o upang pasak1tan ako, labis·labis, Alela; ngunn kung para layuan kita, kahit sanli· bong ulit pang gawin mo"y mab1bigo ka .. Sí Aida'y matagal ding nakasagoL -Sino ang nagpapasakil? - Nanu· numbat ang k:anyang ti· nig. Kagyat na nagunita ni Eddic ang isang tagpo sa kantioa ng kanilang esku· wclahan: Si Chit at si ya. habang· masayang· nag. uusap. Al si Aida, lumu· luha. Al saka niya nad.lma a11g panunumbat . ng linig ni Aida. PauliH1hl niyang naisip aug sinabi ni Aida, ang himig lig pagkakabig· kas niyon: Si110 ang n.ag. ¡mpasakit? llang saglit pa'y natagpuan na lamang niya ang sarili na pigil ang yumayanig na mga balikat ni Aida. -Kailan mau ay hindi ko naisip ang pasakitan ka, Aida. At kung gagawin ko man, disi'y lumayo muna ako, itinakwil sana muna kita . .. Nguni't, - napisil ni Eddic ang yu· mayanig pa ring balikat ni Aida . . - narito ako ... · Sa kabila ng lahat, Aida, narito 3ko. - Ilalataug·halala nn. 1l;1mon. -Ang mabuti"j umuwi na tayo. Huwag n;i tayong pak:ita sa ating mga kasri· ma. · Si Chit ay napaisip. - liba tayo ng daan hanggang sa makarating sa higltway. Tiyak na may masasakyan na layo pag· dating doon. Madali nang umuwi. -Pero. hindi ako ma. kauuwi nang hindi kasa· ma si Aida, -pagdadahi· lan ni Chit. -Kay::i lamang ako pinayagan ng Mama nang hindi kasam::i ang kapatid ko'y dahil sa sinabi kong si Aida nga ;mg kasama ko. Al si Aida ncihinala <lllg gayon sa kanyang mga tiyuhin. --Mac.lali naman uating rnaipaliliwanog sa kanila ang lahat, A.ida, -man· cli'y nauunaw;ian ang ini· isip ng kail.Jigan ay nasabi ni Chit. -May katibayan kayo, Aida, -katig pa ni Ra· mon kay Chit, -ang baro ni Chit. Hindi rin nakahuma si Aida. Ngunrt ang kan· •yang mga mata'y nagpapahiwatig ng pagtutol. --Alam ko na ang dahilan. - nasabi ni Eddic nang maluwatan. -Magi· ging malisyoso sa atin ang mga kaklasc nila. Ramon. ANG PAG·IBIG AY KATULAD NG MALINIS NA TUBIG SA ISANG BUKAL - DI MAIWASAN NG MGA PUSONG NAUUHAW Aug pagk<tkaur.awa ni Ai<la ay . nahayag kahit hindi siya nangusap. Unti· unting humupa ang kan. yang paghikbi. -Hindi mo g.inawa ang lahat upang pasakita11 t.ko. ni upang Jayuan kita, Aida'. - patanong na wika ni Eddic. Tumango si Aic.la. l."nlt·unting napangiti si Eddic. ---May ibang dahi· lan? 1\lulin g -tumango SI Aida : - Natakot akong tapu.sin nila ang lahat sa alin. Maaaring pag nati· yak nila ang pagkakaug. nay¡m nalin ay sapilitan na uila akong ipakasal kay Luis. t\atawa si Eddic, mara· han. Nguni't sapat yaon u p a n g makaunawa si Aida. Al naramdaman ni f.ddic 1rn dumantay ang mga palad ni Aida sa kan· yan.lt mga kamay. --llindi ko mapababa yaang gawín nila ang ga yon. Aida. MULA sa isang batisan ;iy mag!cahawak·kamay n<"l' umahon siua Chil al fü1mo11. lfalataug hinugasan . nila ang kanilang mga da· mil. nasang·basa. Nguni't may mg;i bakas pa rin ng kumulapol na putik. Nang makaahon sa ti· bag ng batis ay buong pag·aalalani sinipat·sipat ni Chit ang basang-ba~a 1;i:·.rn~ llamil. man ay gayondin. pinaya. gan siya dahil kasama ako. -E, di hanapin natin sila al yayain na, -sagot ni Ramon. Pakubli-kubling hina· nap nina Ramon at Chit si Aida. Nang magkatagpu.tagpo sila at masabi nina Ramon ang nangya· ri'y gayon na lamang ang pagtatawanan nina Eddic at Aida. Tuksuhan al bi· ruan ang namagitan sa apat. Ang pagtatawanan nila'y nagpahayag ng ka· ligayahang pumupuno s;.i kani·kanilang mga puso. Nguni"t sa pagkakatu· waan ng apat ay wala si· lang kamalay·malay na may mga matang buong paghihimagsik na nakatilig sa kanila. Sumusubaybay sa kanila an~ mga malang yaon sa bawa·1 ;;andali . . Ang pagkatuwa ng apat ~.y nap;iwi nang imung· kahi na ni Chit na umuwi na ~ila. Napag-isi1•·isip ni Aida ang lahat. Kung uuwi sila ni Chit av hincl1 maaaring isama Íin nila sina Ramon at Eddir. Hindi naman sila mak;i uwi nang hindi kasabay ng kanilang mga kasama. Lalong hindi maaarin~ umalis sila nang lingid sa kaalaman ng kanilanc: l)ropcsor. Magiging kahi· ,,,ARSO 17. 1957 - - -E, tli umuw1 layo nang hindi nil;.i n:ifala· . man. -ani Ramon. -Hindi maaari, - s3m· bot ni Aida. -Hahanapin kami ni Sir. At baka hindi sila m<lpalagay kung malamang wala kami ni Chit. - Bumaling si Aida kina Eddie al Ramon. - Tiyak na hiihanapin din kayo. · Si Ramon ang sumagot. - /\, wala kayong aafala hanin sa amin. Pumuslit lang kami al walang na· kaiialam na kasama kami maliban kay Mr. Reyes. -Kakausapin ko si Mr. Hcycs, -sagot ni Eddic. -Propcsor din ninyo si''ª· hindi ba".' Ako ang bahala. Matagal bago uagbalik si Edclie. Masaya siya. - Ano'ng sabi, Eddic".' - nananabik na tanong ni Chit. - Nilihim ko siya, sina· bi ko ang kalotohanan. - paliwanag ni Eddic. - Nangako siyang lilihimin din 11iya an(! iba pang ~ropesor. W;ila raw maka· h:ihalata ng ating pag.alis. Siva raw ang bahala sa lahal. Nasisiyahan~ nagkali· nginan ~ina Chil at Aida. -Hiniling Jamant:;: niya na huwag na raw tayong (Buklotin sa polL 20l ( Ika·9 ua Labas) t'la~1~~~ya~.ª ~~~~t~ :! ·silangan ang hangin, at mali.naw niyang naririnig ang abut-abot na yabag ug mga paa. Maramlng tao ang naglalakad sa 'lansangang pambansa. May narinig pa siyang su· rnigaw. Hindi niya nauna· waan ang sinabi niyon. Tila banyaga ang pangungusap. At nahulaan na niya; kaypala'y mga Hapoaes ang nan¡;agdaraang iyon. Kahit pala gabi ay nagsisilakad ang m g a iyon. Matagal din siyang naghintay bago napawi ang naririnig niyang dagasa u_g mga paa. r-;aghintay pa s1ya uli. Al nan~ maka· nan ang mahíg1l na ta. binliman¡: minuto na wala siyang naririnig na anoman ay nagpatulDy siya .rn paghuhukay. HINDI pa nakakatulog ~i Mario. Batid niyang wala an¡: kanyang ama, ¡iguni't hindi siya naguusisa sa kauyang ina. Narinig niyang itinanong ni Victor kangina sa kanyaug ina kung saan nagpunla ang kanil::rng ama, at ang sagot ng kanyang ina: - Matulog na kayo, J\.lay pinuntahan lamang ang ama mo. Darating na iyon mayamaya. Nararamdaman ni Mario na tulog na ang kan. yang mga katabi. Naririni~ niya ang marahang paghihilik ng kanyang ina. Hindi na dumaraing .3i Aling Sinay. Sandali pang nakiramdam si Mario, at nang siya'y masiyahan ay maingat na bu· mangon. Dahan-dahan siyang nanaog sa kubo, at makasandali pa'y na sa bungad na siya ng landas na palungo sa nayon. Parang nahuhulaan na niya kung saan nagpunta ang kanyang ama. Batid niyang hindi niyon matitiis na di alamiu kung ano ang nangyari kay Tandang Andrcs. Kaypala'y na sa gulod ang kanyang ama, sa tahanan ng: ma . tanda. Matagal na tumayo si l\la1 ;0 sa puno ng landas. Sinanay muna niya ang kanyang paningin sa di· lim bago siya lumakad. Natalandaan niya ang landas na tinalunton nila nang sila'y magpunta sa ilog, al sa palagay niya'y hindi siya maliligaw. /\t - MARSO 17, 19S1 nagtumibay ;rng pasiyang kangina pa nabuo sa kanyang isip: pupunta siya sa gulod. Matutulin ang hakbang na tinatunton niya ang landas. Malamig ang simo:v ng hangin, at nakadama si ya ng pagkaginaw. Nguni't hindi niya iyon ininda. May. isang damdaming nagbabangon sa kanyang dibdib. Katulad din iyon ng damdaming ulo nang m.igdaan iyon sa · kanyan.I:!· labi. Parang biglang tumayo ang kanyang buhok. At napatawa pa siya sa sarili nang ma. isip na marunong din pala siyang magulat. Binilisan niya ang paglakad. lsinuntuk-suntok pa sa hangin ani:! mga kamaong kinuyom nang mahigpit. Ngayon av may nadarama siyang ka.lakasan sa paki.' kipagsapalarang ito. /\t riyaw niyang ilurint,: ua siya'y mahin.:i. :'\ais niy¡ing ipakilalang siya\ malak;1 :;. al an_I:( gayon ay natutupad sa pamamagil~n lamang ng paglabag mya sa mga tuntuning pang-ugali n:l itinalakda ng kanyaug ama sa kanilang magkakapatid. Isinisipol pa ni l\lario ang isang tugtuging natutuhan niya sa paaralan nang matanawan na ni\'a ang gulod na isang m3i· tim na umbok sa kadili· man. Naanyuan niya ang bah~Y. ni Tandang Andrés. -Saan kaya naroon ngayon ang matancla? - naitanong niya sa sarili. -Sa gulod nga kaya nagpun!a si Tatay? Brnilisan niya ang pail:lakad. Paakyat na siya sa gu\od nang makarinig siya ng abut-abot na yabag sa lansangang pambansa sa ga\dng silangan. Siguro'y iyon ang mga Hapon, naisip niya. at may nadama siyang isang ha. gong anyaya ng pakikipagsapalaran. Sa halip na magpatuloy na umakyat sa gulorl, 1ii1alunton niya ang makilid 11a landas na lumuluwa sa daang pambansa. Habang ualalapit siya sa daan. palakas naman nang palakas ang ruga yabag na naririnig niya . . \_ lay n<1ririnig pa si;.rang .~1gaw na himli niya maunawaan. Kaypala'y iyo11 nga ang mga Hapon. muli niyang naisip. Sinisikap iktibli ang katawan §3 malagon.I? damong sumisibol sa labi ng landas. pasubuk-subok si· yang nagpatuloy sa pag_lakad. Nang malapit na sa J aan ay nangubli siya sa isang kalumpon ng talahib. Naanag-agan niya ang mga anino ng mga nagdaraan sa lansangang pambansa. Malakas ang pinlig ng kanyang puso ANG KATAUHAN NI MARIO AY HINUHUBOG NG DALAWANG LAK.AS NA DI NIYA M.APAGLABANAN - NG KANYANG AMA AT NG NAGAG.ANAP NA MALULUBHANG PANGYAYARI napupukaw sa ka n y a kung nilalabag niya ang mga bilin ng kanyang ama noong sila'y na sa '.\laynila pa. Yaon din ang damdaming nadarama niya kun¡¡:: siya'y nauupo sa baybaym ng look, sumasamang maglimayon sa mga ka¡mwa bata. o di kaya'y lumalaban ng sugal. Para sa kanya, ang cfamdaming yaon ay sing.kahulugau ng paglaya. ng pagtakas . .. Narinig niya ang huni ng i~ang panggabing ibon. Napagispisan pa siya sa nab;ip niyang sa piling ng kanyang mga magulang al kapatid ay hindi niya kailanman nadama ang kalakasang yaon. Ang mahigpit n;1 pagpapasunod ng kanyang ama, ang laging pag-aapuni nito, ang mga ginagawa niyang sa sukatan ng kanyang mga magulang ay kulang pa. ang lagi niyang naririnig na paghahambin1:> ng kanyang am:1 sa kanya ~t sa dalawa niyang nak.:i· bibatang kapatid - yaon a~· nakapagpapacfama s;i k;rny.1 ng kahinaan. Al habang µinanouood niya ang mga ivon. Nguni't wala si~'ang nadaramang t:ikol. ,\ng malakas na kaba ng kanyang dibdib ay bunga ng damdamin ng pakikipagsapalarang nag-aalimpuyo sa kany:rng katauhan. l\Iaraming ~an<lali an~ nagdaan \Jago nakara:u1 ang mahabang pulutong ng mga Haptlt1C~. Palayv nang palayo aug mga )'.abag na naririnig ni Mano. At nang mapawi na iyon sa kanynng p:mdinig. ~aka lamang si~':l umalis sa pinangungublihan. 'finalunton niya ang landas na pabalik sa gulod. J\'guni't bigla siyang napatigil. May narinig siyan~ malalakas na bagsak ng kung anong bagay na tila inihahataw sa lupa. lnulinig niya iyong mabuti. Nakiramdam siya. T1l::i may naghuhukay. 'l'in:ilunton niya ang pir.agmumulan ng tunog n.a yaon. Nang mapalapit siya sa punong dapdap ay ~1•~~~ag~~g~~angniy~lak~~~ n!lghuhukay. Lumapit-lap1t pa siya, at nakilala niyang iyon ang kanyang ama. Hindi niya iyon inabala bag41.ma't pinagtakhan niya ang ginagawa ng kanyang ama. Nagtungo siya sa kinaroroonan ng bahay ni Tandang Andres, at nangubli sa silong. Matagal bago nawala ang naririnig niyang mga bagsak ng panghukay. - Pamayamaya'y nakita ni· yang dumarating ang kan· yang ama. Patungo iyon sa bahay. Paian ang panghukay. Payukong pu~ masok sa silong ng mababang bahay ang kanyang ama. Nagpakaliit-liit siya sa sulok. Hindi siya makaki~os sa pag-aalaalang makalikha ng ingay na makaaakil ng pansin ng kanyang ama. Nguni't IJindi niya akalaing sa gawing kinaroroonan niya itatabi nito ang patik, Sanay na sa <liilm ang pauingin ng kanyang ama, at naanag-agan siya nito. -Sino ka"! -mabalasik na tanong ng kanyang ama. at iniamba ang pa· tik. --Tatay! Huwag! Ako po! -pabiglang sigaw ni !\fario. Napatigil sa hangin ang patik na iniambang ihataw ni ti.Iang Karyas. - .Ikaw nga ba, Mario? -tanong nito. -Ako nga po, Itay. -Lumabas ka riyan, - sabi ni Mang Karyas matapos ilapag ang panghu~ kay. Kasunod na ni Mang Karyas si Mario na lumabas ng silong. -Ano'ng ginagawa mo rito? -tanong ni Mang Karyas sa anak nang si. Ja'y na sa harapan na ng bahay. ·-E. . . wala po. ltay ... -Wala! -Hindi napigil ni Mang Karyas na mapalakas ang kanyang tinig. -E, ano'ng nakain mo't naparito ka? - Ibig ko lang. . . ibig Y.o lang malaman kung ano'ng nangyari kay Ingkong Andres .. Hindi agad nakapagsalita si Mang Karyas. Nag. pupuyos ang kaloobang .natingnan niya ang anak. -Talaga kang.. talaga kang napakasalbahedg bata! -pamayamaya'y nawika ni Mang Karyas. - Wala ka nang ginagawa kundi suwayin ang bilin ko. Sinabi ko nang hindi walang-turing sino ka mang m1ak: ang i na mo'y hayan at 111fghiltinngpis sa harap ng bangkay; rmq bangkay - tingnan mo't iyo ring knriktang si11akit makita'y ikaw ang pumatay. <li vw na nilingong siya ay nagpuyat, ilww'y nilimliman ng maputing pakpal;; "sa taguring bunso't" di-likong pagliyag, bümksan sn iyo'y daong mobtdaklok. anq l;cmya11g kaliapong timmt1mgang bato, 1 iadurog sa bigat ng pagkaligaw mo; mig pinag-ingatang laurel sa noo, di nio pmagyama'y pamana sa iyo. ikmv'y l.oinal11tan ng ginto so dibdib, nasilqw sa tar:so'y ito ang dinamit; ga110119 i1iilawan rrng iyong daigdig, IWfJpakotisorl ka sa gawing moti11ik. iuasa/111119 iknll' mig mcrgiging aliw sa mg(L srrndali 119 kanyang pcrnimdimtmg km1um1g pmigarap sa halip tugunin , 1110119 i:wk•1lan ng "walang-pagtingin." ,ka dapat pumarito. Ma. panganib sa lugar na ito. Naiintindihan mo ba? - M u 1 i n g napalakas ang pagsasalita ni Mang Kar· yas. Nakadama ng paghihi· magsik si Mario. Paano niya maipaliliwanag sa ama ang nadarama niyang pagbabago ng dam. damin kapag ganitong sinusuway niya ang mga bilin nito? Siya man sa kanyang sarili'y hindi niya maunawaan kung bakit siya gayon. Para bang ang ganitong mga ginaga. wa ni-ya ay nakapagpapadama sa kanya ng pagla· ya, ng kalak.asan. --Pero. basta... gusto kong gawin ito, ltay ... -nasabi na lamang ni Mario, at bilang tugon ng ama ay naramdaman niya ang masakit. na pagpi· ngol nito sa kanyang tainga. -Napa ka w a lan ghiya kang anak! -galit galit na wika ni Mang Karyas. -Akala mo ba'y mabuti ang ginagawa mo? Hindi mo ba nalalamang oras-oras ay nagdaraan ang mga Ha pon? Alam mo ba kun_ g ano ang nangyari kay Tandang Andres? Patay na siya. Binaril ng mga Hapon. Siya ang inilibing ko ngayon kaya naghuhukay ako kangina. Napipi si Mario. -Tayna, -w i ka ni Mang Karyas. -Hindi tayo dapat magtagal dilo. l\.fagkasama nang lumakad ang mag.ama. Wala llilang imikan. Hindi na paglaya at kalakasan ang nadarama ni Mario ngayong lumalakad na silang pabalik sa ilog. Hindi niya kailanman nadama, yaon sa piling ng kanyang ama. Ang kahigpitan at mga pagbabawal nito ay nakapagpapadama sa kanya ng kahinaan. At parang ibig niyang mamuhi sa kanyang ama. Nguni't batid naman niyang hindi niya ito ma· aaring kamuhian. Mahal niya ang kanyang ama. . DINATNAN nilang gi~ smg at balisa si Aling Ing~ gay nang sila'y makarating sa kanilang kubo sa tabing ilog. May sindi ang ilawang gasera. -Saan ka ba nanggaling bata ka? -Mangi· yak-ngiyak ang tinig ni Aling Inggay. -Aba, e sumunod pa· l~ s~ akin. ang tinamanang hntik na 1yan ! -Si Mang Karyas ang sumagot. - Talagang iyang anak mo ... oo ... mapapatay ko iyan sa palo kung hindi ako magpipigil, e ... -Nagsindi ako ng ilaw kanginang magising ako, -wika ni Aling Inggay. -Jbig kong makita kung nakahiga ka na. Baka "ika ko dumating ka na. Pero nakita kong wala sa kanyang higaan si Mario. Nabalisa nga ako pagka't hindi ko malamaJ\ kung saan nagsuot. Naghintay na ako nang naghintay e, hindi na dumating. · -Patayin mo iyang ilaw, -utos ni Mang KarY<J$ sa asawa. -Sabas:ay e J!mdi na naman s1guro makararating dito ang· mga Hapon. Pero iba na· ang nag-üngat. Sinunod ni Aling Inggay ang bilin ng asawa . . -Mahiga ka na, -utos ni Mang Karyas kay Mario nang maghari ang kadilimal). sa loob ng kubo. Matagal nang nakahiga si Mario ay hindi pa siya nakakatulog. Naririnig niyang laging kumikilos sa pagkakahiga ang kanyang ama, at batid niyang hindi pa rin ito na. kakatulog. Nakadarama si Mario ng di·mawaring pagkabalisa. Paulit-ulit na bumubulong sa kanyang isipan ang mga salitang "Patay na si lngkong Andres... Patay na ... " At hindi niya nauunawaan na ang karanasang tinamo niya nang. gabing ito ay malilimbag naq,g malalim sa kanyang katauhan. Kaypala'y malili· mot niya yaon, nguo.i't ang mga: pangit na tatak ay mamamalaging nagkakanlong sa pinakaliblib na sulok ng kanyang sarili at makapangyayari sa kanyang ikinikilos at iki. kilos pa sa haharapin. (!TUTULOYJ -oOoPagbabalik Ng ... (Buhat sa pah. 16) mahalagang alaalang yaon na iniwan sa kanya ni Lauro ay hindi makakatumbas ng gaano man karaming pagkain. Ang kahalagahan ng kuwintas na iyon sa buhay nilang mag.ina ay di mapapanta· ,yan ng limpak·limpak mang salapi. Pagkaraan ng ilang sandaling pagkakatigagal, nasumpungan ni Chedeng na lumalakad siyang palayo sa nilapitang lindaban. Hawak pa rin niya nang mahigpit ang kuwintas. Napatanaw siya sa, dakong kanlurang nilulu· bugan ng araw na noon ay walang iniwan sa bolang apoy na maaaring sumiklab at magkalat ng Jagim sa mga mamama· yan sa l\faynila nang hapoog yaon. l\lay kilabot na kumalat sa buong katauhan ni Chcdeng. Lalong sumidhi ang pangambang sumasaklot sa kanyang dibdib nang mapansin niya sa di-kalayuan ang nakahimpil na isang trak ng hapon na nababalutiang mabuti ng malalagong sanga ng punungkahoy. Nananamsam ng mga paninda ang mga hapones upang bau· nin marahil sa kanilang pag-urong kung sakaling dumating na ang pina· nganganíban nilang sandali - ang pagpasok ng mga Amerikano sa Iunsod. Kítang-kita ní Chedeng ang pagbubunot ng bayoneta ng isang hapon nang tumanggi ang isang tinderang ibigay ang kanyang paninda sa nangungum. piskang mga hapones. Da· Ji-dali siyang tumalikod ·at hindi na hinintay ang llUsunod pang mangyayari. Bumabangis ang mga hapones, naisaloob niya. .At naalaala niya ang kanyang ina at si Litong naiwan niya sa bahay. May kapitbahay silang sibilyang hapones, si Sato. May baril si Sato pagka't naging kagawad ito ng j(empeitai. Baka kung ano nang gulo ang ginagawa ni Sato sa mga naninirahan sa kanilang pook. Kailangang makarating agad siya sa kanila upang kung ano man ang ~angyari ay na sa piling mya ang kanyang mahal na anak at kais:i·isang magulang. Napasiksik si Chedeng sa makapal na bakod na pader ng isang bahay nang dum~an sa kanyang ulunan ang isang eropla)long mababailg-mababa ang lipad. Hindi nakaligt.as sa kanyang paningiri ang nakapintang pulang bituin sa pakpak níyon. Sumilay sa kanyang labi ang isang ngiti ng kaliga yahan. Subali't dagling nap.alis ang ngiting iyon nang makarinig siya ng· ~lang putok buhat sa ma· iayo. Naalaala na naman niya si Lito. At ang kanyang ina. At ang bumabangís na mga hapones. At si Sato. H31os hilahin ni Che;deng ang kanyang sumasakit nang mga paa sa la~d.takbong gin a w .a upang makarating lamani: sa kanila. Naabutan niya ang maglolang takot na takot na nakasiksik sa isang sulok ng bahay. -l\labuti't dumating kr. na, anak. Kanina pa nag. puputukan, a. Namamaril na y ata ang mga ha pon~ -nanginginig sa takot na salubong ng kanyang ina. -Namamaril na ng;i MARSO 17, 1957 - MAGA.SIN NG BAGONG IUHAY~~ ho ng mga taongbayan ang mga hapon pagka't may balita hong malapit na sa l\laynila ang mg;i Amerikano. Tila na sa Sangandaan na raw, - humihingal na sagot ni Chedeng. kinaroroonan dahil sa luha 1"ing wika ni Cheugong na likha ng papa- deng at mahigpit nitong lapit na mga tangke. Na· niyakap ang anak. pay;1kap nang mahigpit si IJamaya-maya pa ay duLito kay Chedeng. mating na .sa kanilang -'Nay, kelíln pa dadíl- pandinig an2 sigawan ng ting ang tatay? Ibig ko nagbubunying mga mamaandito na s'ya. Natatakot mayan: "Victory, Joc!" ako, 'Nay'. -maiiyak na "Victory, Joe!" llang sunud-sunod na ¡iutok ang gumulantang kina Chedcng. Sabay-sabay na dumapn ang t¡¡tJo 'ª may ilalim ng isang hapag. Abut-abot ªºJ! k.:i ba ng kanil:mg dibdib. J)an pang saglit ¡¡y naramdaman na nilang yumayanig ang kanilang wika ni Litong nakasub- May ngiting · sumungaw sob ang ulo sa dibdib ng sa mg41 labi ni Chedeng. rna. Nangingislap ang mga -Daraling na siya, matang napatingin siya sa :inak. Oo. darating na aug kanyang ina. At kay Lito. i.vonj? ;.ma. an~ "ama" At sa _ kuwinta.s, na natitinaling ruga Pi 1 i pin o yak myang d1 na mawavp:ing wakasan na ang _ walay sa kanila kailanatíng kaalipin:m! -lumu- man. {XI Mulawin ( Al.aala sa Pangulo ng Pitipim1s. • KQg. Ramon Magsaysay.) Singtibay ng puso't singkunat ng dibdib, an~ iwi mong buhay sa lupang daígdig; s:ian man dalhin ka ng hanging malupit, :mg iyong d~mdamin ay ubod ng bait! Halos araw-araw, ikaw'y hinahambal ng kidlat at kuloe:. ng bagyo at 1.dan; sa nasanj( igupo ang buong katawan. daho't sanga lamang ang limit maplgtal! Ngayong balikan ka ng daling liwanag, talo kang gumanda sa sunon~ na hirap; sa tinimpin~ dusang kinuyo~ ng palad, kusan::: nam1miga'y. d:igtang halimuyak! - Genaro Q. Sambell Buting, pasi_ g, Rit.al. PANGANGAMBA ... lto ang lstorya ... ( Buhat sa pah. 16) si Taking ay hindi nakatiis na hindi magtanong: -Sino ba ang .sinamahan mo? Buong lungkot n:i sumagot si Gundong: -Si Lulu. Kontratista Masayang umuwi ang :inak ni Gundong na si Jnyang, isang umaga. Hin· di na raw pumasok sa eskuwelahan. -Itay, darating ang sinasabi ko sa inyong ma•kakaisang-palad ko, - masayang pagbabalita pa raw kay Gundong na nagbabasa noon ng komiks. Natuwa raw si Gundong. Natupad a'ng pangarap niyang maging mapalad ang kanyang mga anak sa pag-aasawa. Nasisiyahang uagpatuloy sa pagbabasa ng komik!\ haban.i! hiníhintay ang sinabi ni Inyang. At makaraan ang mahigit na dalawang oras ay dmnaling ang man1aSa lnhi mo'y 11t1sii:i1wg ang ngiti ng kagalal.::a11, Sa nuUa mo'y nanummgaio ang sigla ng J.:abataan; Hubog-tori ang kilay mo11g tila sadyang pinagy~man, Ng dakilm1g Pintor notin ·- ang Pintor n.g Kalik&an ! Altm.(1/-011 mtQ bulrok mong kooliwan ng Amihmi, KaS11yo 11g panata .l(o't. kaWrn 1 19 panagimpcrn; Ano pn. nga't sa ganda mang sing-ganda ng .Batltatuman. A.119 /olwt na ay sosamb« . . ot hahanga nong lubusan! Aag puri mong W" kTistal na wala ni bahid-dimgis. Salamino11 ng Makata at pi11talmsi ng panitik; nuga11gin niyang kontn.1tista. Nguni't nani makita ni Gundong ay natigilan i;iya. At bi¡:la siyang na· lungkot. Ang tuwang-hnn1 raw na si lnyang -ay napamaang sa ama at nag-usisa: -Bakit. ltay? Bakit n'yo siya tinitiugan nang ganyan? Hindi na raw kumibo si Gundong. Sinarili ua lamang ang sama ng loob. Hindi na sinabi kay lnyang na ang mapapanga· sawa nito'y manananso. lyon ang nagbili sa kanya ng relonl!: siya rin ang uagtapon pagka't patayin. Patirngo sa Karimkm Ang istorya ni Taking .~~u~:~:=~~¡ s~a~Hng d~~\' yata sa kahit gabi'y nagsasalamin siya ng de-kulay nagkapilak ang _ kanyang dal44vahg mata, at r. gay o'y ka.salukuyang nagpapagamot. At mahmit daw mapaiy41k sa asawang si Gundong. Mangyari'y sinabi raw ng doktor kay Taking na malamang na tujuyang mapunde ang kanyang mga ma. ta. Jsang Vmaga. .Pinakamalungkot ang kay Teryo, .. Isang umagang napakagandang pagmalasin ;:mg paligid, si Teryo raw ay sumisipol pang nag papahagunot ng dyip. Magancia raw ang daigdig para kay 'feryo nang: uma· gang yaon at hindi niya :ikalalng isang nag-aantok na kalabaw ang biglang tumawld sa may paso. ~tfe~~~ ~;wini:~ªg~~I~~~ ang kalabaw. ang sumunod ay ospital. Nagisnan na raw ni Tcryo m1 balot na balot siya ng bcmh1, Ngayon. kung ibig nin~'ong makita si Teryo :iy magpunta kayo sa madyu ngan cü Ka Um:rn, naroon nagmimiron. bale ang mga tulatod. \Valrns 119 Lalrnt llabang binabasa n'yo ang mga istoryang ito'y na sa tumana seguro si Gundong at nag-aararo. NgQyo'y siya ang nakikisama A119 puso mong mapagmahal ay tulad ng munting batls. Kadhtan ng awa't habag . .. larawan ng gtntong nais. Katulad mo'y Makahiyang talo-saling sa Pag~ibig, PciQsinta ay nalala11ta pag nabigo · at naamis; Kaya nga ba't a11g puso ko'y natatakot na lumapit, Gayo11g i ka11"11 bihag ~o M'y bnkit pa rin 11an9anganib . r sa hardinel"Ong kinuha niya at pinagtr:ibaho sa kanyanj? tumana. Nagkautang siya sa hardinl'ro at ang kapiraso niyang tumana ang naging kabaya. ran. - Ambrosio T. Marth. Rure;iu of Pritlting, Port Al'c-a, Mayniln 20-MAG.t.SIN NO BAGONG IUHA Y - MAlltSO 17, 19S7 Samantala sa kanilang tindahan, n a r o o 11 ang kanyang mga anak na babae at aug may malabo ~~~g tC;~~ª~fia ~~a~~~ina~: mga damit na segund:'I mano. (X I Uamhana ... paldkita sa inga kasama natin. '.\lag-.sliorlcill 1:.i raw tayo sa bukid papuntang high1n1y. \Vala ang mga bus. 1\lamaya pa r;m baoalik. · :\t tumalliis ;mg ¡¡pat. Ang bukid ay malawak at kung tanawm mula sa gubat-gubatan ay nakasi•sindak na tawíriu iyon upang makarating sa Jtigliwuy. Nguni'l sila'y nagpatuloy. Habang bumabagtas sila sa bukid ay nag-iisip pa nn si Aida ug higil na mabuting J ahíla11 kina Ginoong Bucnaflor. Ayaw niyang manghawak sa ga. gawin nilang dahilan ni Chit -naputikan ito at kinailangang umuwi na .sita. Malayo na ang kanilang nalalakad at hapo na s_ in& Chit at Aida, nguni't sa tanaw ay wala pa sila sa gitna ng bukid. Nang map:insin nt Eddie ang kahapuan ni Aida ay nagpalinga-linga siya. Sa dakong kanan ay nakatanaw siy:i ng kubo. Matapos Ungnan ang kanyang ora::ang-panggalang ay tinanong niya sina Aida al Chit kung ibig magpahinga --Maaga pa n;im~n. Doon 11<1 tuloy natin ka11in ang baon n'yo. - nangiting sabi ni Ramon. Hindi na hinintay nina namon :it F.ddi~ na sumagol sitrn ('hit :1t 1\ida. Bumaling sila sa laibo Sumunod naman ;1ng daIJwa. 11 a 1 o .s ibagsak nina Aida at Chit ang kani katawan sila sa ku han nama lb.mun · ang mga bag nina ..\id;1 <it ('hit. Sil:i na anl! 1iagbukas ng mga iyon. - Kunwari'y amin ang kubong ito at kayo'y mga bisita namin, -tliro pa ni Ramon nang inilalabas nn niya ang mga pagkaini:; dala ni Chit. Pagk:1raau pa ng ilang sandaling pamamahinga'y kumain n;i ang apat. Masava sina Ramon. Chit at Ecidie. Si Aida, bagaman nakikitawa'y hindi kahaJataan ng kasigtahan. Balisa siya. Wari'y may kina.tatakutan siyang magaga. nap na hin~i naman niya matiyak sa !>ari!L 1-labang kumbkain si la'y naramdaman ni Aida ung hin¡¡y-hinay na paglamig ng h1hi¡1 nf( amihan A:ayong katanghaliang tapat. :111g unti.unting pag. kulimlim ng sikat ng t B11J.:lnti1¡ sa ¡ml1. J l l PAKANLURAN AN6MGA WEGONf MAR ~O 17 19S7 - Mll.GASIN NG BAGON(¡. BUl-\AY- 21 ~NDRAKE ang SALAMANGKERO mnaLEE fAIJ(•t PHIL ~VIS 12-MAGASIN NG BAGONG BUHAY 1) 17, 1<157 (j)AHIL SA PAG"KAK,o\PA.TAV NI 17,V//EL 5A /LANG KA.WAL JIAPr>NES SA. BAl<tl~A.N NI AUGtJ5W , MINA.IU.PAT N! n:>.N6 tJMÁLÍ& 5A. l'IXJK NA. Y,O.ON. NAG-MLA8 ANG GALIT KAY PA.NIEL AT M'.,· SAM-\ A1G 1-00B 6A. PAU.GA/16 AMPON, &IYA AT 51 l.L>LITA'Y Pll· MASOK 5A. Plls.PP NG ISANt; IMJ..Al<ING GllllA.T 1'.T POCN NA.GTAYO N9 Kl//l"O. kATA.TAPOS PA LAMl#S N!VON NANG B!GI..ANG NA.NAJ<il(}fJS !'MLJ.S SIJ.OL.ITA, NA MYK PllNTAAA.N ANG PATI NIL.A.N~;' KVBO lll'ANS MAJ<./l'AG/Cf• TA ~y P'ANIEL AT s.AllflJl/J "'7'tJNG LVMIKA.5 fl/A 5IL.A. NG AMA·AMAllM. f.IJ\1~5() 17. 1957 - MAGASIN NG BAGONG 8UHAY-ll 24-MAGASIN N- 'IAGONG BUHA Y •· MARSO 17, 1957 MAR~O l i , 19S7 - MAGASIN NG BAGONG BVH4Y-2' NA<;;SARA ANGi PttJTO N6 íAS~ · l<IÑA. .. t"'IA~ rJ1 i<E.VI~ Aí NI MAIC.YCAMPBE.Ll. "AIJG MANGrtJGCT'IL '' tJAl\J.A.e;0-~6.SI ~VllJ A NG PAKA.Y' "11YAr-IG PAr;;a..y1N - (AN::i PANGALAN NG MGA TAUHAN AT ANG MGA PANGYAYARING BUMUBUO SA MGA KUWENTONG NALALATHALA SA MAGASING ITO AY PAWANC • KATHANG·ISIP LAMÁNG NG SUMULAT. ANG ANO MANG PAGKAKAHAWIG SA TUNA.Y NA BUHAY 0 PANGALAN NG S/NOMANG TAO, BUHAY MAN O PATAY, AY ISANG PAGKAKATAON LAMANG NA DI SINASADYA) 2~MAGASIN NG IAGDNG IUHA Y - MARSO i7, 195i MARSO 11, 1951 - M AGASIN NG l!AGONG BU>iA. Y-21 "UIMbot A sukdul•n •ng a• ni In•, •t ako'y isinum.,-1'' "ANG SUMPA NI INA" Pagtatapal ng lBOng Planlsadora Kay BENITO R. CADIZ ANG SUMP A ng ka pu· wa ay hindi lubhang dapat katakutan. Maaaring 'ilng isang tao'y isumpa ng tanyang kaaway, kaibigan. kasintahan, o ng sinumang umabot ang galit sa sukdulan. At ang sumpang iyan ay maaaring di tu. malab. Subali't ang sumpa ng isang ina, iyan ang da· pat · ipanghilakbot. Ang sumpa ng isang ina ay mabisa, may lakas at ka· pangyarihan, na kadaJa. san ay tumatalab sa isang ana.k. Dahil sa sumpa ng isang ina, ngayo'y nabubuhay -eko sa madilim na bahagi ng daigdig. Isasalaysay ko ang a k i n g kasaysayan upang maging aral sa aking kapuwa. Tandang·tanda ko pang ika-24 noon ng Disyembre, bisperas ng Pasko, nang makakil.:.la ko si Marcelo sa isang sayawan. Ayw;i.n kung anong kapangyari· han mayroon siya at noon pa'y napalapit na agad sa kanya ang aking damda· 21-MAGASIN NG BAGONG BUHAY - MARSO 17, 1957 'min. Natangay ako ng. kanyang magaganda at matatamis na pangungu. sap, at nang tipanin niya akong manood ng sine ki· nabukasan ay hindi ako nakatutol. Parang hindi ko mapa. niwalaan ang nangyari. Nang manood nga kami ng sin e k.inabukasan, araw ng Pasko, ay natamo na niya an,g aking sagot sa h1iluhog niyang pag· ibig. Naghiwalay kami noon na kapuwa masaya at mallgaya. DAPAT PANGILABUTAN NG ISANG ANAK ANG SUMPA NG KANYANG INA PAGKA'T LUBHANG MAl.AKAS ANG TAGLAY NA KAPANGYARIHAM AywaIJ kung sino IIIS. nakapagsabi sa ak.ing iDa, ualaman niya kung saan ako nang¡aling al kung sino ang -aking ltasama. Pinagalitan ako nang umuwi ako ng bahay. Jnusig U.o kung sino_ ang lalaklng iyon. Taas ang noong sinabi ko naman ang tutoo. -Diyata't . nagkagayon ka agad sa isang lalalting üsang araw mo pa lamang nakilala at hindi mo pa nalalaman kung sin.o? - nanginginig sa galit na sabi ni Ina. Sa halip na tanggapin to ang aking pagkakamali ay sumama pa ang aking loob. Likas na sa ak.in ªºll pagiging gayon. MaUít pa ako ay malimit na akong makagalitan ng aking ama't ina. Ayaw kong mapagsasabihan o mapanghihimasukan sa aking mga ginagawa. M tlnaglay ko ang. gayong ugali hanggang sa ako'y lumalti at maulila na sa ama. Patuloy na pinagsaliiaan ako noon ng aking jna. Ipinaliwanag niya ang aking pag~akamali at ang pagpapababa ko sa .karangalan ng ak.ing pag· kababae dahil sa ak.ing gi.nawa. Nguni't nagalit .. pa ato. lginüt ko ang aking )l.:arapatan sa pagsasagawa DJt. ano . ~g bagay na akmg naJSm., masama man o mabuti. Si lna na rin ang unan¡ 'tumigil upang hindi ako mapagbuhata.n ng kamay. Nguni't _ sinabi sa .aking hindi niya mapapayagang ako'y patuloy ·na makitu· ngo sa isang · Iataklni: hiDdi P.:ª namin lubos na na· k:ikilala ang pagkatao. Hind.J ko pinakio.ggan ang aking ina. Buhat noon ay ilang ulit pang naki. pagtagpo ako at nakipag. üpan kay Marcelo sa kung saan-sa~g pook. Nabihag akong tubos ng kagandahan niya~g lalaki · kaya hindi ko ha napag-isip· isip _ an~ aking magiging kalagayan. Huli na · at na· pagsawaan na ako ni Mar. celo nang matuklasan kong sJya'y may asawa af dalawang anak. Nguni't ang gayon ay hindi nakapagpabago sa pagtingin ko sa kanya. Nagpatuloy din ako sa lihim na pak.ikipagibigan sa lalaking iyon na kina:sanglaan ng akirÍg pag-ibig. lündi ko na ini· sip ang sasabihin ng tao. l:IJ¡¡di ko na inintindi lrung ang aking ginagaw111. ay kaS"alanan man sa Di~ ~~s·s:Oabta~~:a~:: ang kanyang pag.ibig, ang lkanyang pagm.amabal Dumatrng din sa kaala· man ni Ina ang katotohanan. At muli ni ya , akong ~ap, isang · gabi. Min· san pa niyang ipinamu.k ... ha sa akin ang ak.ing pagkakamali at ang tilds kong pagyurak sa aming kar~ pgalan. Nguni't gaya riI\ ng dati ay naging matigas ang aking loob at sinabi kong hindi ako mapipigi.l sa pakik.itungo kay Mar. ~elo. Sa · galit ni loa ay napag-t buhatan ako noon ng ka· may. Lumuluhan¡ sinum.· batan ako sa pagiging suwail at walang tw'ing na anak ... -Hindi ko akalaing banggang diyan aabot ang · iyong kasamaan! - umüyak na sabi pa ni Ina. ;_Wala kang hiya! lkaw ang naging batik sa ating pangalan at sa alaala ng ama mons malaon nang namatay! Sa halip na matangay ako ng kañyang mga paµgungusap ay kun~ bakit h.lo pang nag-irut ang .-iking loob. Nagsasagot ako. At nang pagsasampa . liD ako ni loa ay hindi ko napigil ang ak.ing sarilL ltinulak ko siya at pada• bog na tinungo ko an.g pinto. __.Ang akala ba ·ninyo'y -susundin ko kayo kung saktan man ninyo ako? - ang pasigaw ko pang wJ.. ka. -Lalo ko ltayong titi· kisin, baka akala ninyo! Akma nang mananaog .ako nang batatin ako Di loa, -Saan -ka pupilD.ta? Saan ... ? -Sa .kanya! Sa lalaking ¡pinagbabawal ninyo sa ;i.kin! -ang matatag_ kong ugot. -Makikisama na ako sa kanya nang tulu· yan! At walang makapipi· gil sa akin! Sa tik.is na paldkipag· laban ko sa kaloobap ng aking ina ay umabot yata sa sukdulan ang kanyang galit. Na sa lupa na ak0: nang marinig ko ang ma· lakas at nangingin1g ni· yang tinig: -Isinusumpa k.ita! ..• Isinusumpa kitaaa! ... Napakasama mong anak! Iyon lamang. Hindi ko na narinig ang iba pa ni· (Buklatin sa pah. 31) Ranggang sa mga ~· !llaling sinusulat ito, halos lahat ay naniniwalang ~i Paquito Bolero ay naliblng na sa pqsod ng dacat. Sa tagal nang pana· bong luinipas, na walang balita kun2 si Pa9uito ay nakaligtas o nakita pang buhay, ay nawalan na ng ~gª~a 8;/a .s1i~~ª~a K~~; ~awi sa nakapanciogilaIM>t na k.lpahamakaa. A~g pangtat ni Paqui· to, na. nagtatanghal sa Ka~ btsayaan a't Mindanaw, •Y il)abot ng sakuna nanc tumubog sa may dagat ng Sulu' ang kanilang sina~aog · kumpit. Dan la· JDl.DC ang nakaligtas sa lllkuoang iyon. Si Paquito, gaya. og alam na ng maranu, ay tsang kilalang "showman" ,1t direktor sa puting-ta. bing. May ilaog panahon diDg naba.Dtog · ang kan. yang pangalan. Walang Jnakapagpapabulaan2 may oalarnbag din. siya sa in· dustriya og pelikulang Pilipino .a:t utang sa kanya ang tagumpay ng ilan na· üag mga tanyag na bituin. lsang malaking kawalan, :i:a ikapitong-sining aug k a n y a n g kamatayan, ( kung tutoong nalibing na nga siya sa pusod ng da-. ¡at). . · Malungkot ang nagmg ,kapalai-an nl Paquito Bolero at ng kanyang pangicat. Marami an¡ nakikiramay at nakikidalamhatli lalung-lalo na· ang mga direk;tor, bituin at .iba e~: ·tauhan sa puting-ta· Jsang bitulng babae ng Everlasting Pictures, na an~ nakatuklas ay ang pr9dyuser na si Kapl Bonifacio F. Ongpauco, ang nabalitang lumipat sa jb'ang samahan. Ang ha.kbang na ginawa ng oaturang bituin ay biglang· bigla at ipinagtaka n~ ma..rami, Jalona ng mga taga. Everlasting. Kung ano ang tunay na.: d<thilan ng "pangingibang tahanan" ng tinutukoy naming bituin ay wa~ pang nakaaalam. Nguni't ano man . . . ang pangya· yaring iyon ay "napakasa· .kit" kina Kapitan Onepauco. . . Sapagka 't nagauap sa .kanila ang kasabi· bang: '·Ako ang nagbayo, aleo ong nagsaing . . . saka n<.n·.~ ~11aluto'y iba ang ku. )l1ai11 ! " Gayou. wao, hindi rila dapat pakadibdibill n·J Everlasting ang nangyan. Sapagka't isang ~ ang kinaringgan IWIWl: "Malay Datin lrung malu· luto nga siya roon! (ang tinutukoy ay ang bina• bÍloggit naming bituin), · Hindi pa naltasalang IDC palayok, kaya maaaring Uya'y mabilaw!" At may isa pá ring nag_ - ~~ :~g~~n~W:· di lumingon sa pinangga .. lingan, di m1kararating sa. paroroonan!" Para sa amia, iW>I pa· klkiramay na lamang sa EP. At para sa tinutukoy naming bituin, harina· wang maet.agumpay din. siya at "makaraüng sa pa· tutunguhan". Isang tanyag na art.is~~nfs!~~~.s~a~d~rb1t tuing babae ng LVN an.g JD.alimit matitang mag .. kausap naag· mga naka,raang pagsusuri og FA· MAS sa mga pelü:ulang jtinanghal noong 1950. Magkatabi sila sa upuan. Panay ang ngitian at tu~ wentuban .. Ang ka.limitan¡ N•bugali1n n• ng mg1 Pilipino falo na u K1ta91lugan, ang p•gdar•os •• p.tapos ng isang yumaong ••m•g-1n:• ng i1an9 m•l••ing p.agdiriW•n~ n• .,inangungun•h•n ng pag .. nta ng ro1aryo sa u liw ng band• ng b.y•n. Bu••~ ang bahay ng pamilya at ang lahat ng mg• taga-nayÓn ay malayang 1um•m• 1a pagd•raHI at p•gdiriwang. lubo. n• ñi.t•nd• k•ysa maú1min9 •avg•liang Pllipinong umiir•I hangg•ng ng•yon ay ang paghahandog at p•g-inorn ngGINEBRA SAN MIGUEL ""A119 K i ttar11pi/iwaiw Hi.lleb,.a 8 1</rn/ P<t Noot1<1 18J4· ·· S. loob ng mahigit na iff!ng dHng taon, ito ang n•hpagdudulot ng higit na •aiiyahan i• mga •• pidahan at masas.y•ng pagtitipon 54lp•gka't LASA ANG LAGING NAGSASABln.g..iib.yo ang Hr111p ng mga inumin •ung m4Y GINEBRA SAN MIGUEL.! llAJUNlG SA: paksa ng kanilang usapan? Wala namang dJpangkaraniwang bagay. Tungkol lamang sa kaJli.. kaniJang estudyo. . . sa buhay ngayon ng isa't isa . . . at sa masasayanf araw nila at ng iba P• riilang 'kasamahan nang sila'y • kapuwa naglilingkod pa sa isang samahan. Jyan lamang . at wala na. Kaya hindi kaipala tutoo ang nabalita tungkol sa. kanilana: dalawa nang me• nakaraang araw. Maaarin9 aog gayo'y tSismis laman¡. Mfnsa.n, · oakíta namin si "Edon¡ M11PQnf8J'llp",DZFM, Martes. Ur::a.-l :CG-8:46 nana pbl; "Mra Kuwento ni Lota Sasyanc:·. DZPL B~mn. llra-8:00-8:30 n•nc cabl; "La Toad~ Ortnd Amateur Contest". DZBB. Linno. lb-S:SOt :Jo u ne pbl. isang produkto ng LA TONDEÑA. INC. MARSO 17, 1751 - MAGASIN NG IAGON& IUHAY-2' Annando Goyena na nakaupo sa isang· "box" sa Jai A1ai. lsang lalakin¡:j tagahanga ng makisig na bituin na nagkata.ong naxoon din nang gabing -yaon ang panay ang sulyap. Higit na ~apagtutu ·Uno.n ng pansm ang ma· gandang babairig );tatabi ni Armando · sa -upuan: Panay an2 pakikipag-usap ni _Armando sa babae, nagngingitian pang m~~ .. mit ang dalawa, nagb1b1~ ¡uan, nagtatawanan. Ma· paghahalatang magiliw na magiliw sila sa isa't isa. Hindi yata nakatiis, nang bumili ng tiket si Annan1 do hilan~ pusta sa isang manlalaro ay nilapitan ng lalaki at kinausap. "Ako'y isa mong taga)langa . . . " ang sabi. "Salamat. .. " magiliw namang sagot ni Annando. "Tagahanga mo rin yata ang katabi mo sa upuan!" sabi ng lalaki, sa hangad na malaman kung f;ino ang napakagandan~ babajng tinutukoy. "Ang s~rap ng usapan Dinyo, a. Tila . •. " Nguni't nagulat ang la· laki nang sabihin ni ,Armando kung sino ang babaing yaon. Parang hin, di ·makapaniwala. Sapagka't ang babaing ,yaon pala, na buong giliw na kausap-usap ni Arman· do at parang isang kaibigan lamang; ay walang J,ba't si Paquita Roces, ang kanyang mahal na maybahay! ---oOo-lto ay isang magandang kuwento. Pakinggan ninyo ... N("I""':: unang panahon, samantalang pauwi ang. isang konde, kasama ang isang doktor na 'magpapa• anak sa kanyang asawa, ,_y sinalakay sila ng mga :tauhan ng isang kardinal. Napatay ang konde, nguni't ang manggagamot ay nakatakas. Sa palasyr'I. ang kondesa ay nagsilang ni;:: anak na lalaki. Nguni't nang malamang ang kanyang asawa'y plnatay ng mga taksil, ipinahayag na ang 1 p.nak niya ay babae u¡ian¡ ~GASIN NG IAGONG IUHAY - MARSO 17, 19S7 l11ng b1gon1 hdllff na bltui11 ng EverlHtint Ple· tures •nt m1111ubet nt luni111nin1. Siy•'Y si Tt· reu Mendei (n1k1lu1w1n 11 k11iw1) n1 m•P•P•nood SI " LAKI SA LAYAW" •t 11 IU ¡Nnt pelikul1r:1 gin•!il•""• n!il 11m1hu\. Ayon "'' FAMAS, "' 1iy•n1 "nagbiny•g" ng p•n91l1n9 ptmpelikul1 k1y Ttr•H. •Y "h.1bh•n9 m1l1yo" •rtt k1ny11111 m1r1ntln11. maili.gtu sa maluluplt na kabig ng kardinal. Kaya, ang anak· ng kon~ desa ay lumakíng isang "babae". Nguni't nang na sa hustong gulang na, ipinagtapat ng ina ang ka· totohanan .. . Sumu,mpang maghihigarr .. ti ang• konde at lihim · na nag-aral nang pagbawakl ng espada. Naging mahu" say siyang esgririlador, at ísang araw ay nagpasyan¡o sumali sa torneong idarilos sa palasyo -ng hari . .. Subaii't · na.ng patungo na sa palasyo ang konde. lria walang nakaklkilala) í1Y nasagupa riiya ang mg& kaw.il ng kardinal, at . . , Ano ang nangyari? Ang .iba pang nangyari ay map.apanood sa "Espa. dang Uma-.ngil" ng Premiere na malapit nang jtanghal sa Sine Dalisay. Sinirnulan nang isapeli~ kula ang "Laki sa Layaw" ng Everlasting Pictures noong ika-13 ng buwang ito._ Pinili ni Dircktor .r;.Jar~ do Vercudia ang petsang iyan pagka't ayon sa kanya'y masuwerte ang "13", Ang kanyang pangalan ay binubuo· rin ng labintat· Jtmg titik, at napatun1:yan niyang ang bil.ang na Ja. pintatlo ay mapalad sa maraming pagkakataon: Ang "Laki sa Layaw" ay siyang kauna-unahang pe· likula ng Everlasting. na .hindi panay na aksiyon. o "bakbakan". lto'y madulang kasaysayan ng mga kabataang nabubuhay sa magulong da,igdig pt mapanglikha ng k& guluhan sa kanilang pook. Si Benny Rubia, klla .. Jang guro sa sayaw. ay .magpapakilala rito ·ng isang bagong sayaw na pi· namagatang La. Batañga. Gagampanan ng isang ~~~g:aª;awn~ami~~n ~~¡~!: kakahalintulad ng Cha. Cha at may ·mga bahaging' hawig nama.n sa Tango. Sina Cl!tia Fuentes, T&resa Mendez at Mili. Nievi ay gaganap sa pelikulang ~to, ng papel ng tatlong magkakapatid na dala¡~~ff ~~ns~~=a rtpn¡ yahan. S• p1bn. ni Duke Migu1I (L1uro Delgado) 1y n11l111n si Con1u1!0 Leon) n• gum•w• ng pn11n ''P•"I Ji l<ond1 Rodri90 jlfren ReyeJ) IY m1p1tey "I mg1 t11u· hin ng kudin1I (AndrH Cent1nen). ly•n •Y iHnt t19po H " ESPADANG \IMAANGIL• nt Premien n1 1usunod n• it1t1ngh1I 11 D•li11y. Ang Surnpa ... ( Buhot sa pahina. 28) yang sinabi pagka't patak~ bo na akong lumisan sa amin_e tahanan na b_1:10 ang isang pasiya: makikisama na akong tuluyan kay Marcelo. Kahit na siya may-pananagutan ay walang kailangan. Haharapín ko ang pagkakasalan~ yaon, kung sa pamamag1tan niyon makakasumpong ako ng kasiyahan. Ang bisa ºR sumpa ni ,Jna ay hindi ko agad !1ª" dama. Nitong mga huhng araw na lamang naunawa ko. ang pa,~talab niyon_ sa akm. . . . 111tong dum.atmg na sa aking buhay ang j s a n g kapahamakang hanggang ngayon ay aking ipinagdurusa. Sapagka't ngayon, wala na sa akin si Marcelo. Lumayo rin siya sa akin pagkatapos ng lahat. Ngayon pa uarnang higit kong kailaugan ang kanyang 'tangkilik at pagmamahal. Ano pa nga ba ang kasiyahang masusumpungan -~a akin ni Marcelo? Ngayo'y isa na akong pangit na babae. Bulag ang isa kong mata na siyang pumingas sa dati kong kagandahan. Kaya iniwan na niya ako at pinabayaan. 1'_1gayon, hindi na ako makauwi sa amin. Namumuhay na lamang ako nang sarili. Malungkot en~ aking buhay dahil sa naglng madilim kong kasaysayan. Kapag nadidili·dili ko ngayon ang aking naging (kapalaran ay sinsumbatan ko ang aking sarili. Napag.iisip·isip ko ring lagi ang lakas at kapangyarihan ng sumpa ng isang ina. Nguni't huli na ang lahat. Wala na akong magagawa kundi pagdusahan ang naging bisa ng sumpang iyon ng aking ma· gulang. Kung bakit ako nabu. lag, na siyang naging san· J:L1 ng P<!glayo ni Marcelo? Nang lisanin ko ang aming tahanan ay nagtanan nga kanti ni Marcelo upang tuluyan nang magsama, gaya ng. sinabi ko ,kay Jna. Nguni't ilang .araw pa lamang kaming nagpípisan ay dumating, isang gabi. ang kanyang asawa. Ako ang napagbuntunan ng galit at siyang sinalakay. Nakipa¡Jaban ako, ngun.i't naha¡:;ip ako ng palo ng isang putol na kahoy sa kaliwang mata. Iyon ang na .. ging sanhi ne aking pagkab\l.lag. Hindi ko naman maipagsakdal ang asawa ni Marcelo p3gka't parang tinubuan din ako ng hi· yang ipab¡did sa lahat ang katotohanan. Walang-pagsalang mabubunyag ang lahat kapag isinakdal ·ko siya. At maaaring ako pa ang m2parusahan sa pakikiapid. At doon na nga nagsimula a n g unti-unting ~ªa~~~f:,1i~an~~an~k~a, t~~ ..luyan ria akong iwan at mulin~ magbalik sa pillng .ng kanyang asawa't mg~ anak. Ngayon, nartto nga ang aking kalagayan. Pinagdurusahan ko na ang ·bigat ng sumpa ng aking ina ... (X) ----00oDambana ••• · (Buhal •• pah. 28) araw. Nguni't hindi niya pinansín. iyon. Ilang sandali pa, ha~ bang nagsisikain pa sila at manaka-nakang nagbibiruan ay dumagundong ang isang malakas na ku~ ¡og. Saka lamang naunawaan ni Aida ang pagku· limlim ng araw, ang pag~ lamig ng hihip ng amihan .... a_ng llulog. At nati· yak· mya sa sarill ang kan-yang kinatatakutan -ma· aaring umulan. Maaaring abutin sila sa gitna ng buk.id o sa kubong yaon. - Uulan yata. nakasungaw sa pinto ng kubo'y nasabi ni Ramon. Sina Chit at Aida ay nagkatinginan. Nangungu. ·sap ng pagkatigatig ang ka~:la&rd:!1ga 0~a~~:~~ing b.akaunawa sa anyo n¡ dalawa'y naglindig at tu- lang ang damít namin ni mabi kay Ramon sa pag- Ramon ay sumagasa na ~ungaw sa !abas ng kubo. tayo sa ulan. ,;:gk~it~f~;r0;%an na~~a~i~ -Lalong mabirap iyon. ·Aida at Chit. Chit, -tutol ni Aida. - Tiyak na nakasilung nang -Uulan nga, -tanging' lahat ang mga kasama nanasabi niya. tin ngayon. Lalong magi-Paano ito. -sang- _ ~~&ab~:~i~::~~=1ªap!~"a1 guni ni Aida kay Eddie. ~ila'y hindi. Paano kung -Hindi na tayo makaba· 'tanong ni Tiyang kung balik doon. Malayo na bakit tayo Iamang ang ;~~~in ~~k=it~~º~g );1u~i~o nabasa? -Lalo naman tayong kit4::~~'ybi:1~n;ªg!:~: 'hindi makapagpapatuloy rap, -sabi pa ni Eddie. ~a~ig/~iºK~m;s"~adb; ;g_ Muling nagharl sa apat mullng nauupo sa t_abi ni ang di-pag-iimikan. fa~i~. 1;B~I~~. ª~~~1: !~~ Ang madadalang na pabuti kung may masisilu- tak ay suminsin nang su~~~~t a y o pagdating :;~~si:iot:h:::::g ur!n· r::~ A-tig bubong ng kubo'y Nababahalang nagsawa- nabasa, natigmak-.· · ilabalang kibo sina Chit at bad, tinagos ng tubig. s u .. Aida. Sina Ramon at miwanR:. ang mala kas na Eddie naman ay nagu- buhos ng ulan sa ibaba~ mon sa pag-iisip. niyon at naglagoS' sa, Jlang sandali pa, nag- ilang hutas ng atip. ~:J'~fa~gir nbg~':j.f5:aJ!r.f. Patuloy ang pabkas king patak ng ulan. La· nang palakas na ulan, long nabahala sina Alda ang mga dagundong ng at Chit. kulog ang pagdidilim ng - Kailangang gumawa kapaligiran. tayo ng paraan, - takot na sabi ni Chit. - Basa na rin (ITUTULOY) Kuh1 1ng laraw1n1 lto SI dula1ng Lif1, SI "pr,ml.,1 1-how· ing" n1 "SINO ANG MAY SALA" ng V1ra-P.,11: Produe· tions. · Makikila 15\na Gng. Lu1 B. Ma;uyn y, Senador "Soc:" Rodrig.o, Gn,. Dolores H. Ven 1t Rudy Francisc:o na kabilang sa maraming nagsipanood H p1mamagitan n~ tanging pu nyaya. Ang susunod na pelikul1 ng VPP •Y ang 'MGA ANAi< NG DIVOS" n1 it1t1ngh1I H Mahal na Anw. Gaya ng makikita u larawan, si Nid1 ay muling tumutupad ng nakatut11Wa1'19 p1P41I 51 "Sli&Y•, MAHAL KITA" ng LVN "ª pin1marn1h1laan ni F. M. Constantino. Kahmbal ni Nida ang kanyang kul"tahan u puting-labin9, si Nestor d• Villa, ku1ma sin1 Pugo, Bir" Coso al maraming iba pang hnyag na biluin. MARSO 17. 1957 - MAGASIN NG BAGONG 8UHAY-Jl kabanalan ang D1aglingkod sa kapowa-to1Dulong at ut0aboloy sa ••• IRUS NA PULA