Magasin ng Bagong Buhay. Marso 31, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Marso 31, 1957
Issue Date: Marso 31, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: ... - llabal na ArrN na. na· aian. Muli nating masasaksihan ao,g banal na kaugalian ng mga kri..stia yano kung sumasapit_ana ganitong panahon. Matakita na naman tayo ng mga bong nag¡>apahirap ~ k.anllan~ sanli, o ang ::: 0:t~~~~"~lª~t lang ~ga kasalanan. tyan ay isang. kaugaliang ilcina· Jalapit umano sa D1yos ng mga kinauukulan. Nguni't sa ganang amin, an~ lalong mabuting . pagpipi· nitensiyang magagawa ng tao upang maging kara· patdapat sa Diyos ay paggawa DI(. mabuti sa kapU· wa. Halimbawa'y ang pag. lilimos sa mga pulubi al iba pang mga kapus-palad, ang paghahandog ng tulon¡i; sa mga nangangaiJangan, ang pagdamay sa mea inaabot ng . kapansanan sa buhay, gayondin naman ang mataimtlm na pagtitika sa mga nagawang pagkakas~la. IyaJ!. sa palagay namm., ang higit na -mabuting magaga. wa og mga kristiyano kung Mahal na Axaw ~:3k0a,~~0:g ::::~¡;~ -Demetria G. Sebashan, Lipa. Batangas, Sa pagkamatay ng Pangulong Ramou Magsay: 'ªY ay umupo, nang di inaasahan, ang dating t';i¡ngalawana Pangulong Car· Jos Garcia bilang punong tagapagpaganap ng bansa. Sa unang araw pa lamang' ng panunungkulan ng Pangulong Garcia bilang Presidente ay nagkaroon na ng maraming pagtawad sa kanyang kakayahan. Marami ang nag-aalinlangang madadala n i 1 a na n g mahinusay ang tungkuling napaatang sa kanyang mga balikat. Ana masasabi namin, huwag: agad tayong huma. tol. B1gy1n muna natin ng pagkakataon ang isang tao upang maipamalas ang kanyani kakayahan at ka· tan¡ian., at kung makaraan na ang sapat na pa~ Jlahon ay-saka n~tin hatu· Jan. Nananalig kaming aag Pangulong Garcia ay may maipakikita ring "ma. gagandang milagro" sa .ka· pakanan ng bayan, lalo· na't may mga naiwang halirnbawa ang yumaong ~=:~~i~~fn~t~~nbu~~:O: ~o~':!~~~~~:!~ª·s; lVi<o/48, Mornila. WALANG KATULAD NA LIBINC NC ISANC LIDER ... $a tr.auna-unahang pagkakataon sa kasaysayan ng Pilipinas, nasaksinan noong isang Biyernes ang pinakadakilang libing ng isang Lider ng bansa. Ang Lider na ito na nagmahal. nang labis sa mahihirap ay hindi na. nabuhay upan2 masaks1ban ang pagmamahal naman sa kanya ng kanyang mga ~~~~~~~~:;:~n. n~ ~i~cr na napatunayan nang iba· tid siya sa huling hantungan. Sapagka't naging tagapagtanggol ' ng mahihirap, hindi katakatakang aog Pangulong Ramon Magsaysay ay ihatid sa pinagmulan niyang lupa ng namimighatinJ mga dukha, sala.nta at 1ba pan~ mga kulang-palad. Ngum't hi· git sa riyan, ang pagpapahalaga sa· kaaya ng Ja. hat at maging ng matataas na pinuno ng ibang bansa ay ipinakilala sa pamamagitan ng pagsu.!.ugo ng mga kinatawang nagsipagtiis madarang sa init ng araw sa pagsama sa kauyang libing. Ang libing ng yumaong Pangulo ay walang katu· lad. Sinimulan ang parangal sa pamamagitan ng mi.sa de Tequiem sa Luneta na dinaluhan ng may 100,000 katao. Sumunod ay ang "luksang parangal na ginanap naman sa gusaling batasaq. Sa paglalakbay ng karo patungong libingan ay nakaagapay ang madlang nagsisipamighati sa pagka. wafa ng isang "matalik na kaibigan". Walang Jagot ang hanay ng mga tao hanggang sa Libingan sa· Hilaga. Matapos tugtugin ang himig ng pamama¡¡lam at sundan ng mga putok ng pamimitagan, nagsaliw-saliwan ang mga hikbi at panangis ng mga naulila at ng tanang nagmamahal .sa yumaong Lider ri.e Bansa. Doon ganap na "lumi· san" ang katawang lupa ng isang karaniwang ma· mamayan. upang mabu. hay sa habang panahon s"ll alaala ng kanyan_e hayan! Lu.moJah• 111 .. in1 Lin"" • s """"ª 1u hhkip n« poahy~.c•n!f BACONC BCHA.YTanO•Pn •• p:u11hun: 209 Suop•loc Anau~, Lun.od Quczon. l'b"''"'"ª""""' EOOIE RAJllOLA. k•ll't-wad: CP.ECOJUO R. 1-MAGASIN NG BAGONG BUHAY - MARSO 31. 1957 N1ns p1g.ulcul1n ng lukung p.r1ngel eng lebl no yumeong ren9ulo"91 Megsaysey se Tribu. ~ ne ng Keley.un se Lun•te. Mul• rito hel'lgg¡r,ng s• sementeryo •Y 5um11beybey •ng n•P•k•k•· JNI n• teong ngeyon pe lem1ng n1Pksih-en u "linmeng libing ng ltan, plnuno ng INMt. Glya ne tnlklkltll MI ler1w1n, aag leh•t halos nane lansa· n...ne plnagdaanan ng libint ay napuno nt m.r•ming teong naplpqhanpd malca1tley 11 kero nt mlnamah•I nll•ne P• ngulo. Mllr1ml 1111 na,.b11l1IH nsr ,.nangl1 •t meyrocin P•"111 m11 neghlmet1y H sem• ng loob nanr " .... """ n1 1ng liblftl .•• Hlglt ,. 11 Anw ng m91 P•· t1y, 1ng llbing.n u Hil¡r,911 •Y nepuno ng tHng kllnmih1'y mg• dukh1 •t k.,•niwllng m• m1m•y1n. Meremi '"\ lumuh1't n19-ukol ng p¡r,n1J¡r,ng1n 5•m•n· teleng 5innundlln ng p1hlm• ku ni ten•w ¡r,ng k.1b¡r,ong ng yum1ong lider ..• NHg m1l•pit JUlfttl lp11ok N hullft9 hentvng1n eng kllb1ong ng y11m1ong P.1ngulo, •Y 11b•Y·Hb1y n• n191nllp ang mekll· y1ni1·di1md1miftll m1• t11po na t11lld nt "" " l..-1w1n, , • MARSO ;11, 1957 - MAGASIN NG IAGONG IUHAY-1 4--MAGASIN NG IAGONG IUHAY - MARSO 31, 19S7 ragmamahal sa Sining .•• Ang yumaong Pangutong Magsaysay ay masasabi.n i may pagmamahat din sa sining, bllkl)(l s:i di mapasusubaliang pagmamahal sa kanyc mg bayan. Ang \arawan sa kaliwa aj isaqg katun:i.yan. Na.ng minsang. dnmalaw siya sa lalawig3n, gaya ng kanyang kmagawian, ay nakatawag ng kanyang pansin ang isang larawang-guhit ng isang kakilalang pintor. Hiningi nlya ang larawan at buong-puso namang ipinagkaloob ng may-ari. Hanggang sa mga huling sandali ng kanyang buhay, ang larawang iyon ay naging isang pahiyas sa kanyang silid.tulugan na di niya nakakaligtaang pagmalas· malasin sa mga oras ng kanya-r.g pamamahinga. Ang nakala.rawan ay isang Pilipfnang nananalangin habang nakadan· tay sa lupa ang ísang kamay - sagisag ng pag-ibig sa hayan at n~ pagsamba at pananalig sa kapangyarih;m ng Lumikba. Mal~saysayang Silid .•• Ang wari'y nangungulilang silid sa larawan sa ibaba ay ang silid-tulugan ng Pangulong Magsaysay. Ang bawa't bagay ~a silid na iyan ay may kahalagahan sa buhay ng yumaong ·Pangulo. KabilaQg sa mahahalagang la?nan ng silid ang larawan ng naging Pangulong Renjamin Franklin ng Amf!riká na isa sa mga kinikilalang _ idolo o huwaran ng Pangulong Magsaysay. Ang silid na iyan ay masasabing makasaysayan. Malimit -_na kung hatinggabing tahimik na ang Jahat, ang yumaong Pangulo ay naglalamay sa silid na iyan ... patuloy b!b~:~~h~~ªfat~n~a~~n~::ah!f:,!~;h~kb;:;t~oÍka~:li:::~. ng mga taong-bayan. Ang .'iilid na iyan ang naginli? piping saksi ng di mapapantayang pag-ibig at pagülingkod ng Pa.: ngulong Macsaysay sa kanyang hayan. Sa silid na iyan din nakadarama ng pansamantalan~ ginhawa ang katawang hapun,!l;-hapo na sa walang katapusang gawain. Ngayon, anr. silid na i_y:ag ar nanguguma sa nilíkh¡ng naging kaula-ulayaw sa marammg araw at gabi . . • "AKO AT SI MONCHING ••• " APAT bming lingkod ni Mon. ching (ganito ang tawag ko sa kanya pagka't napipiho kong hindi siya patata.wag ng Panginoon, gaya n~ pagtanggi niyang bansagan ng His Excelle11cy) . Ang .una'y si Numero Uno: ang kQtse; sumunod si "Sta: Ma~", ang yate; ang ·pahamak na s1 "Mt. Pinatul!o" (sa pangalan lamang ay hindi ko na ito nagustuhan. Ang "Mt" ay inggles at nagpapakilala ng pagkapro-Amerikano, at ang "Pinatubo" ay tagalog na nagpapatunay naman ng·pagkamakabayan. Hindí ko gusto ang mga kabilanin) . At ako nga pala, ang ikaapat, na walang iba'tsi "Victory". · Kung pagmainahil kay Monchtng ang_ pag-uusapan, siguradong boboto kayp sa akin. Patutunayan ko naman sa -invo kung bakit. Si "Mt. Pinatubo", 'ang ero¡)lano, ay tiyak na nagukol kay Monching ng isang pagmamahaJ na mapag-aaliRlanganan. Kung hindi'y di sana siya naging pabaya upang bumangga sa "Mt. Manungal" na siyang naging dahilan ng kamatayan ni Monching. Si Numero Uno na. man, · ilang araw lamang na namamayapa si Monching- av napaari na at naglinrkod sa iba, kay Bise Garcia. Gayon<'ln si "Sta. Marta". Ak.alain ba naman ninyong hindi makipaglibing ang isang ito sa dahilang hin· di raw siya makalalakad sa walang tubig! Ibig pa yatang ipagpagawa siya ng ilog papuntang sementeryo. At marahil, ang isang ito'y may tangka rin o baka nagWingkod na rin kay Bise . .. na ngayo'y siya nang Presidente. Sa J'.)agkamatay ni Monching ay parang ibig ko nang magbalik sa aking lupang Unubuan - sa Australya. N_e-uni't napamahal na sa akin ang Pilipinas, sampu ng mga Pilipino. Parang hindi ko .magagawang umalis pa rito. Saka ang hirap nito, baka may balak din silang ioaari ako kay 'Bise. . . bah. . . Presidente na nga pala· . Ewan ko lamang kung ano ang mangyayari, pero huwag namang magagalit ang kasalukuyang Presidente. ang inaalala ko nito'y baka maidamba ko siya at tuluyan si)'ang mahulog kung sasakay siya sa akin. ~abagay ay wala naman akong sama ng loob sa kanya, pero ewan ko rin, ha? Alam ninyo'y talagang ganito ang sinomang namatayan. Kung minsa'y parang masisiraan ng isip. at kung minsa'y mainit an,? ulo. At ha. ka iyan ang matiyempuhan, e m;ihi r ;:ip na! :1111;} 111 .. . Al SI BALAGTAS SI FRANCISCO BALAGTAS ay kinilatan.g Ama ng Wikang Tagalog at Hari ng mga Makata. Sa di: mabilang na pagkakataC1n, ipinakilala niya ang ma~~;~~g-r:i[~~mkaa~;~~~ 5tu~~~~ªtfn!:1b~0a~.w~:r:~ ming mailalahad na katunayan, at i.s~ sa mababanggit ay ang pagkakasulat ni ya ng walang · kam.atayang Florante at Laura na nagtampok sa mga Pilipino sa maraming dako ng daigdig. Ang malabis na pag .. mamahal sa kanyanp; wilca at ang nakikitang pagkaduhagi ng kanyang Inang Bayan sa kamay ng mga manlulupig (bagaman maisasama na rin ang ·pagka· sawi niya"_sa pag·ibig sa.isang babae) ay siyang na~ ging inspirasyon ni· Balagtas µp:mg sulatin ang naturang awit. SI" RAMON MAGSAYSAY, ang yumaong Pangulo ng Pilipinas, ay nabantog at minahal ng kan• yang hayan sa pagiging Ama ng Karaniwang Ma· mamayan at Kampeon ng Mahihirap. Sa buong pa· nahon ng kanyang_ panunungkuJan, di mapasusubalian ang iniukol niyang matapat na pag-ibig sa kanyang hayan. Sa di mabilang na pagkakataon, ipinakilala rin. niya ang pagmamahal sa kanyang sa· riling Wika Malimit siyang bumigkas ng talumpaU at gumaw~ !lg mga opisyal na kasulatan sa wtkang tagalog. H1g1t sa lahat, ang mga titile na pananda. sa libingang kin~l~gaka~ ng kanyang- katawan ay naausulat sa sarilmg w1ka, at yaon ay sa sarili niyang kagustuhan , na malaon na niyang ipinagbilin. sa kanyang mga kaanak di pa man malay dumating ~~1~alungkot na sakunang kumitil sa kanyang' Si Magsaysay at si Balagtas ay may pagkakatu. lad nga sa dalawang pagmamahal - bagaman higit na dinakila ang una sa pag-ibig sa kanyang bayan at ang huli'y sa pagmamahal sa kanyang wika. ' Marapat lamang na ~agkaroon sila ng sariling dambana sa. puso ng bawa't Pilipino, katulad din o¡ lllllli mp d)lkilallg auak ng •lill& )layu! NANCUNCUNANC ' TATAK A"I 1ming m1hi11lt u 50 t•Ont k•r•nuon, •t •"I ,.. .. mlt nomln no plnokom•kob1gong moldnory• .. pooh•h•nd• ng t•beko 1• po19rw1 1111 m1t1u no uring t•bako •• 1111.rllyo •Y. •no lnyong btun•r•n no di· 11,1p,1pont•r•n11 kuiyatt.ft "' ~nlniprilyo. ·-· MARSO ll, 1-157 MAGASIN NG IAGONG IUHAY-1 Ang m-0numento ni Balogtas sa nayon nq Pangúiay. Blgaa, Bulakan na tauntaon, tuwing sasapit ang kaarawan ng dakilang ''.Sisne ng Panginay", ay pinagdarayo at inuukulanng mga parangat ng mga clogad ng wika. Ang llog Beata sa Panda. kan ay makasaysayan sa buhay ni Balagtas. · Sinasabing ito'y naging isang matulaing pook ng pagibiq para kay Balagtas at sa tsang babaing naging aliw ng kanvang buhay . .,._MAGASIN NG BAGONG BUHAY BALAGTAS: IKAW ... AT KAMI ni Antonio Balaguer NAGPUPUGAY kami sa 1yo, Francisco ( Balagta!) Baltazar. Hindi dahil si ikaw'y hari ng mga makatan2 Tagalog, kundi dahil sa ikaw'y larawan ng isang huwarang Pilipino. Na sa iyo ang mga katangian ng isang kahangahangang mamacnayan. At kaming· tumutunghay sa iyo'y naghahangad makatulad sa iyong mga panin.indigan. ,. A.ng pag-amin sa kakulangan ng isang tao ay unang hakbang sa pagtutuwid ng kakulangang yaon. Bayaan mong bang. gitin rpmin ang mga kakulangang aming nagagawa nang sa ganitong · paraan man lamang ay maifJ~~\ª knaam~~w!~al~yo~~ aming alaala. Ginugunita ng 'bayan: an2 araw n~ iyong pagsiJang (Abril 2, 1788) sa Bigaa. Bulakan, nang may pagpupugay sa iyong nai sulat na walang kamatayang Florante at Laura, mga tula at mga komedya. Nguni't ikaw'y ginugunita namin sapagka't sa pamamagitan ng paggunita sa' !yong kasaysayan ay isaisa naming mababakas ang aming mga kamalian. HINDI SAGWIL ANG KARALITAAN Mahirap lamang ang iyong· mga magulang na sina Juana de la Cruz at ·Juan Baltazar. Gayonman, hindi nila kinilalang balakid sa iyong pag-aaral ang k'.u·alitaang ito. Lalong hmdi mo natanggap na dahil lamang sa taralitaan ay ipagpaubaya sa kapalaran ang angkin mong talino. · lpinadala ka ng iyong mga. magulang sa lunsod ng Maynila - u pang doon papag-aralin. Nguni't hin· di sapat ang kanilang pantustos, ka y a minabuti moni:! pumasok kahil na Se Buhay Ni Balagtas Ay Marami Tayong Mahahangong Mabubuting Halimbawa utusan sa ísang mag-anak sa Tundo. Sa ganito, nagkaroon ka ng karagdagang pambaya.d sa paaralan. At -sa gulan,e: na dalawampu't _apat, marami kang nata~ pos na kurso na kinabibilangan ng pilosopiya, teolohiya, pisika, doctrina cristiana, gramatica Castellana, gramatica Latina atiba pa. Ngayon, kung matutunghayan mo kami, makikita mong wala sa amin ang naipamalas mong kasigasigan. Sa kaunting kahirapan, nililimot na namin' ang katungkulan naming matuto upang makapaglingkod sa hayan. Pag wala na kaming maasahang tagatustos, ganap na naming itinatakwil ang kakayahan namin.i; makapag-aral sa sanlin~ sikap. Ang lalo pang masakit, kahit na mayroon kaming tagatustos sa pag-aaral. hindi kami magkaroon ng pagsisikap para matuto. Pumapasok kami upang ~~t~~~~ª~!~~l~sa~,ma~~m~~ pasok kami para lamang masabing kami'y nakatuntong ng paaralan. Isang pagsasayang ng pagod at panahon! Pl)GTANGGAP SA KAHINAAN Napakalawak ng iyong nababatid hinggil sa pagtula. Sa kabila nito, batid mong kakailanganin mo ang tulong ng ibang tao upang lalong lumawak ang iyong kaal;iman. Lu~a.lapit ka kay Huseng SlSlw (Jose de la Cruz) upang magpaayos ne tula. lto'j pag-amin sa '\yong ~~~~"ªt~· p~~gsa na~~t~I~ kaysa kay Huseng Sisiw . . Kami naman, kung h~n· d1 pa hayagang ipakita sa amm ang aming kamalian, ay ~ala pa kaming tatang g~pmg pagkukulang. Lab1~ ang pagpapahalaga namm sa aming sarili. Mapagn:iat~as kami, bihirang humrng1 ng 1ulon~ sa iba. J?ahil sa nauuna sa a~m. ang p~gmamalaki, hm_d1 namin makita ang ammg_ kahinaan. At kung mabatid man namin, nag. wawalang-bahala lamang kami. Nguni't kung ang pag-uusapan . ay ang ka~a~~~ ':n!k~~~3:aº s~ga;i~ sa pagpun¡¡. Kailangan pa naming matuto. KATATAGAN NG LOOB Sainantalang na sa Tundo, naging inspirasyon mo ang _ mga dalagang nagnga~~~~ng~u~~i U:::Zi~ naging kapalaran mo sa ka'nila, nguni't hind.i nasira ang iyong pangarap na maging makata. Naging bantog kang manunula sa Tundo. Nang malipat ka sa Pandakan, natawag naman ang iyong .pansin .ng mahinhing si Maria Asuncion Rivera. Siya'y n;iayaman. Mayaman din ang angkan ,ng iyong karibal, si NaNoon ay 48 taong gui~~~ ~o0ª'sa ª~a:ii~a~; siyang naging inspírasyon: tno sa isan~ obra maestra. Naisulat mo ang Ftor·ante at Loo.Ta na hangga ngayon ay hindi pa nap:ipantayan. Marami ang nagpapalagay na ang tinuko)' mong "Selya" sa iyong paghahandog ay walang iba kundi si Maria· Asunciou. Rtvera. ka~raª~tn n~p;s1~~1;;¡~~~~ tumanggap ng mga kabiguan. Kabalig\aran ang inaasal namin ngayon. Sa kaunting kapighatian sa buhay, dagli kaming nanlulumo. Ang jlan sa amin ay naglalasing para makalimot. Marami ang nagpapakasama sa hangad na makapaghiganti. At nagiging karaniwan ang pagkitil ng sariling buhax. Lahat ng ito'y walang katarungang pagtakas sa: isang bahagi ng buhay: ang kabiguan. PANANALIG SA KAGANDAHAN NG BUHAY Buhat sa pagkabilanggo ay nagbagong-buha:t ka at nagtungo sa Udyong, Bataan_ Sa gu}ang na 54 ay nai¡ais¡¡ng-dibdib mo ,¡ Juana Tiambeng, ·isang anak-mayaman. Dito nagpasimula an~ pananalig mo sa kagan.!'ahan ng buhay. Bukod sa pagkakaroon ng ulirang maybahay, ginawa kang Tenyente Mayof at pagkatapos ay Huwes de Sementera ng Udyong. ... Kulang kami sa pananalig na iyong iplnamalas. Bagama't batid naming uunlad kami sa pagsisikap, hindi kami magkal'OOn ng kailangang tiyaga. Kaya marami sa amin ang nananatili sa pagkakalugmok. Dapat kaming gumawa~ nguni't kami'y natatakot. lto ang nakapipigil sa· amin para magsikap at makapaglingkod sa ating bayang laging naghihintay ng tangkilik. PAGPAPAHALAGA SA KARANGALAN Patuloy na sana ang tiwasay mong' pamumuhay nang ininsan ka na namang paratangang pumanot ng buhok .ng isang Utusang bab" ae. DitO:'.,y iti~ ANONG LAKING GINHAWA ! Ang tabletang Phillips Milk of Magnesia na nasa paketeng "cellophane"ay napakagaan at napakatipid. Maisisilid sa inyong lukbutan o hanbag. Lumunok ng isa, ano mang oras, kahit saan, ukol sa mga bagabag o sakit ng sikmura. lto'y basta nalulusaw sa inyong bibig. naya mo ang naiimpok ninyong mag-asawa. Nais mong maipanalo ang usa· pin. Naghirap ka at mu· ling hua.mtong sa bilangguan dahil sa pagtatanggol sa kalinisart ng iyong pangalan. Ngayo.n ay ilan kafa kaming susuong sa panganib upang mapangalagaan lamang ang aming karangalan? Kung_,. kami'y iyong matatanaw, mamamalas mong- hindi namin gaanong pinahahalagahan ang aming karangalan. Higit pang mati·alaga sa amin ang kasagaanan sa: buhay. Hindi lllamin ganap na mapanindigan ang simulain ng mga dakila: "dar.gal muna bago ang buhay." Balagtas, magandang aklat ang iyong kasaysayan. At buhat diya'y ha• hanguin namin ang iyong mga gintong karanasan .... upang gawin naming sandigan ng aming sariling · buhay! (X) ---.... ........... __ _ ... ____ _ Kumain at uminom "? nah!alangong inumin ay kabllang sa mga dakilang kaluguran sa buhay. Datapwa't kapa9 nagmalabis, tandaan •• • . ang tabletang Phillips Miltt of Magnesia ay laging nagdudulot ng ligtas, tiyak at mabilis na ginha· wa ukol sa ~¡ pagkatunaw o pangangasim ng sikmura. Pag-ulit, kapag dumadanas ng masamang.sikmura, subukan ang tabletang Phillips. PHILLIPS' TABLETANG . . MILKof MAGNESIA MARSO i1, 1957 - ~GASfN NG IAGONG IUHAY-7 GINANTSIL YONG "LAMP SHADE" Dahn sa pagiging uso ng mga bagay na ginantsilyo, tulad. . na abrigo. kubrikama, ku¡tina at iba pa, ay marami na ang gumagamit ng palamuling gantsilyo sa mga "larnp shade", gaya ng mak.ikita sa mga Ka1ak1p na larawan. Ang na sa kanan ay ang gantsilyong "hairpin lace"; sa ibaba, kaliwa, ay ang "motif"; at sa kanan ay aog "Lovers knot", mga disenyong kapag nilagyan ng aporong telang manipis ay . nagbibigay ng magandang anlno sa loob Dg sllid. TA.GUBILIN UX:OL SA KALUSUGAN Kumain araw-araw ng anga gulay na madahon, lungtian al dilaw, na ang ilan ay hilaw at ang ilan ay luto. Kumain minsan o makalawa sa sang-araw ng alinman sa m¡a sumusunod : bayabas, papaya, dalandan, suba. katas ng kalamansi, katas ng dalandan, o ensaladang gulay, gayundin ng iba pang gulay at bungang-kahoy. uminom ng dalawang bas e n g gatas araW-araw kung maaari; at ang· mga bata at mea inang Dagdadalang-tao o na¡papasuso ay apat na baso ng anomaDg u.lj ng gatas, gaya ng sariwa, ebaporada, pulbos, atb.; gayondin isang hain ng teso at mantekilya kung kayang bilhin. Ang ma)' sapat nang ,gula.ne ( adults ) ay dapat Kumain ng isda, lalo na iyong mautiit na malea~ kain ang tlnik; · karne ng baka o baboy; itlog; manok at kauri; mga lamang. loob; pinaluyon~ bulo ng gulay (munggo, kadyos, b<ttaw, sitaw) ; at mani. 1-MAGAilN NG ~AGONG &UH.AV - MARSO 31, 1957 Gwnamlt ng Mtas na bahagya lamanc ang pa¡:kakiskis, o iyong kung tawa g ln ay "enriched rice," gayondin ng arina, tinapay o mais. Ang apat na basong gatas araw-araw para sa mga bata at sa mga inang nagdadalang-tao o nag-aaruga ng sanggol at dalawa o higit pa para sa mga matatanda· ay nakaPAgdudulot ng kailangang kalsiyo at ng karamiban sa kailan g a n g ''riboflavin" sa maghapon. Artg isang onsa o 28 gramo ng keso o isang kuwadrado o bilog na kesong .puti .ªY nakapagdudulot ng smgdaming kalsiyo at proteina na nakukuba sa isang basong gatas. . Ang mantt!ldlya: at iba pang pagkaing sagana sa taba ay nakadaragdag sa pagdu._dulot o& mahahalagang bitamina at mga asi.1 dong nakukuha sa taba (fatty acids). Ang mga n~gagawa nito ~ katawan ay lubhang marami. gaya ng sum:usunod: Kailangan ~a paglaki at pag-unlad; nakatutulong sa pagbuo ng mga. laman, buto, at ilf1~~b~tt~~atu~:~~g na5tdudulot ng -lakas para sa gawain at · paglalaro. Mga tulong sa p(igbili: Ang mabuting uri ng ga· tas ay manilaw-nilaw na maputi ang kulay, may =~~Z:risg ::i0?as~~ :k~~ makapit sa gilid ng baso. An_g keso·ng gawa rito sa ,atin ay karaniwang nakaJ;ialot sa sariwang dahon ng saging. Ang kesong ito'y maputi, malambot at may taglay na . lasang ~:~~ª~¡; g~i~at~. m~~f law-nilaw na kulay ay tanda ng hindi maayos na pagkabalot at pagkabuyanyang sa hangin. Ang mabuting mantekilya ay malambot, pinung-pino kung salatin, at hindi natutunaw sa karaniwang init. Ang margarin na sinam~han ng bitamina A ay· kasing-uri ng mantekilya bilang pagkain. Kun¡ ang lalong ibig ng inyong mag-anak ay ang lasa n~ ~n~;k~~~at~f:~n~~:~: tekilya at margarin upang mabawas-bawasan ang halaga ng ihahain. Ang mga pagkaing sagana .sa taba ay malangis, gaya ng niyog, mani, buto ng kasoy, pili, at iba pa. Sa pagbili ay iwasan ang maasim, maanta. at may uod. Ang gatas ay magagamit na kahalo ng mga inumio, kanin sa agahan, sopas, letseplan al sorbetes, bu.kod pa sa pag-inom niyon. Da.yo ang gatas sa liwa. nag t'ulad ng sikat ng araw; sapagka't ang Iíwa· nag ay nakasisira sa taglay nitong "riboflavin." Lutuin ang gatas sa lutuang n_i~y takip upang mapanatlh ang "riboflavin". . Kung paiinitan ang sar~wang gatas sa pamamag1tan. ng "pasteurisasyon," ( pasmgaw) ay alay-atayin ang apoy o falo pang mabuti ay ilagay ang bote ng gatas sa tub1'1: at pakuluin ang tubig nang labing.Ji. Ol'l.11g minuto. Ang gatas ay hindi dapat pab~yaí'.ln~ kumulo upan¡ niou.w iHiilll ang pamumuo. K u ti. t .aapuyan nang tuwiran; ay haluing madalas upang di mag-amoy sunog. Jtago ang mantekilya o keso sa isang sisidlang may takip at malayo sa init o mga. pagkaing matapang ang amoy. Ang kesong gawa rito sa alin ay dapat na banlian bago idulot. m!~&am!; daª:a~~r!,:1:~ sisidlang m,ahigpit aog takip. PAGGAWA NG "SALAD" Sa panahong ito, ang masarap na "salad" ay lubbang kailangan sa mga pagsasalu-salo n g m g a magQkaibiga·n, magkaka~ mag-anak o magkakamagaaral. • Napakadaling pumm ng uri ng ensaladaog ib.ahain sa ano mang pagkakataon! Maraming magagamit na rekado at sangkap sa ano mang uri ng "salad", _.D.~ pawang sagana sa bitami.. na. S.ubal,i't. sa pagbahanda ng "salad" ay'"may mahahalagaog bagay na dapat ·isaisip. Pag-aralan ang mga simpleng ta&ubiliDg ito sa paghahárida ng "sa-= lad" at higit na magiging ~akasining al kasiyasiya sa mga magsisikain: lhanda ang "salad" bi· lang pamutat na kasama ng pangunahing i>utahe, o pampagana sa mga puta• heng luto sa kame. Kung minsan naman, ang "sa. lad" ay inihahanda sa unang haµi upang makabusog. Ito ay inihahanda rin bilang pangunahing putahe o ang tinatawag na "main dish salad". lto ay inihahain din bilang matamis, o ang tinatawag º" "dessert salad". Ang kailangang gamlting gulay sa "salad'! ay iyon lamang pinalamigan at malutong. Ang mga gu. lay na sangkap ay hindi dapat lumagpas sa gilid ng pinggan. Ang -labis na gulay sa :;alad ay maaaring makasuya sa pani· ngin lamang ng magsisi· kain. Laging palarrtigin sa ye. lo ang mga gulay at pru .. tas na na sa lata. Patuluing mabuti ang mga prutas na nasa latao sa pamamagitan ng "paper towel" at sa salaan naman kung sa gulay n~ de-lata. Ayusin ang pagkakala· gay ng salad sa isang pinggang pinalamigan sai isang simpleng paraan. Iwasan ang masalimuot na pagkakahanay. AnJ!: pag-aayos ng salad ay kung nia_lapit nang ih3in upang 1to ay magmukhang sariwa at katakam-takam (Su11d"11. ie pah. aO) B!NIBINING MARISSA: Ako po'y isang dalagang may ;¿O taong gulang. Sa kasalukuyan po'y mayroon akong isang tagahanga na nakatatanda sa akin ng isang taon ang gulang. Hindi pa po ga. ancmg natatagalan ay pagkasakit ako nguni.'.t ito ay ~~~~~h~~gk~~~bkba:yp~ ang kalagayan ko't mapunta ako sa ospital ay hindi nalingid sa kanyang kaalaman ang bagay na iyon. Dinalaw po niya akong malimit at hindi· nakalilimot na ako'y ~ah han ng pasalubong hanggang sa ako'y gumaling. Hindi po mi.man nagtagal at siya naman ang nabal.itaan kong ilagkasakit. Sa pamama.gitan ng kan~ang .mga lca1bigan ay nabatid kong ibig niyang dumalaw ako . sa kanila. Nguni't ipiñaliw1:nag ko sa pama· magit.an ng liham ang dahilan lrnng · ldt ako ay hindi maaanht. magtungo &a !canya, -dala ng aking kalagayan. Nguni't siya PQ ay rnapilit. Ano po kaya ang nararapat · kong gawin? Nangangamba po ó.kong baka lumubha ang kanyang · karamdaman at. sumama ang ·Ioob niya sa akin. Inaasahan kong tu~iiO~~n ninyo ako. - MAHAL KONG LUDY: --Hangga 't hindi opisyal ang inyong "pagkakaunafy~º:~=:t Ja~~~:~to ~!rk~~ yang tahanan. Sa panig ng iyong pagkakasakit, nang ikaw ay napasok sa ospital, iyon ay kakaiba. Ang lalaki ay may kalayaang gumawa gaya Di'; kanyang pagmamalasakit na ipinamalas. Ang Lalaki ay likas na siyang duma· dalaw sa tahanan ng babae hangga"t binibigyang. laya ng mga magulang ng. babae. Nguni't kapag ang babae ang siyang gúmawi nito ay tiyak na ;napupu" laan siya ng kapuwa. Kaya ang maipapayo ko sa iyo ay magpaliwanag ka na lamang sa kanya at inaasahan )(:ong magiging maunawain· nam.ah siya. - MARISSA. BINIBINING MARISSA: Ako po'y may 30 taong guJang at may matatag na hanapbuhay. Marami po akoni tapat na kaibigan, na<:.~1ya.ban al maligaya A :mhay. Miw;an na po akong nasawi sa pag-ibig -kaya't natatakot na akong mak.ipag-ibigan uli sa pangambang baka masawi na naman. Isang kababaya,n ko po ang nagtapat ng pag-ibig sa· akln noong Disyembre. Siya po'y relihiyoso ·at may mabuting pagkatao. Nakahihigit po ng isang -taon ang kanyang gulang sa akin at matatag ang kanyang kalagayan sa panig ng pananalapi. Nagsisika:p siya upang patunayan ang kanyang pagmamahal -sa akin sa isang maginoong paraan. Natututuhan ko na pong kagiUwan ang . kanyang mga pag-uugali, nguni't ang hindi ko nagugustuhan ay ang bn)'ang nahihiligang paglilibang - ang paglalaro ng mahjong. Narinig niya mula sa akin~ mga kaibigan na kinasusuklaman ko anJ!'. mg:r sugarol at sinabi ntya sa akin na~ gagawin niya ang lahat ng bagay upang ¿nabigyan· ako ng kasiyahan. Nanga~ ko siya sa akin na hindi na magsusugal. Wasto ,po ba para sa akin na tanggapin ko ang kanyang pangakong kalilimutan na niya ar.g pagsusugal? Nafatakot po akon'g baka ito ~~n~:if!~~n~:_~~n!f. ~~iMAHAL KONG R. T. S.: Huwag · mong pabayaang ang isang malungkot na~ karanasan · ay siyang su~ ~a~!n~\?:yºa::1: :~n;::: kakataon siya at ang iyong sarili. Hindi ka ma~g magpatuloy sa · iyong pagwawalang-tiwala at masama"ng palagay sa, bawa't lalaking dumarating sa iyong buhay dahil lamang sa isa sa kanila ang sumugat ng iyong kalooban. Ang puso ang nag-uutos sa Jsang tao upang gumawa ng mabuti. Sikapin mong magbalik ang iyong pagtitiwala sa mga lalaki, bagaman hindi kailangang tanggapin mo agad-agad ang kanyang inihahalng pag-1big sa iyo. ·Alamín mo kung tinutupad niya ang pangllkong · hindi na siya magsusugal. Pag-aralan mo pa ang kanyang mga paguugali, ang kanyang mga kamalian at kabutihan. Pag.u_ sapan ninyo a n g nauukot sa inyong simu~ain at mga _ haqgarín at 1 to a n g magbubukas upang ibunyag naman niya sa iyo ang kanyang ~~fa~~fª~g Hu::U \:r~~ mul.i. B~raan mong ang iyong nag1ng karanasan ay magsilbing isang aral at hindi isang balakid sa iyong kaligayahan sa kinabukasan. -MARISSA. BINIBINING MARISSA: ts.ang dalaga pong .m_a'! 25 taong gulang ang nililigawan ko may · apat na -taon na. Bata po ako kay~ sa kan"ya. Madalas pon& naítatanong ko sa kanya kung mayroon akong pag~~t ~g~~i~ª~Fndiª~~~T;; lko binigyan ng tiyak na kasagutan. Nanghihinawa -na ·po ako sa. kanyang mga pasubali. Siya po'y guro · sa paaralang.bayan. lniwan ko na po ang propesyong pa.gtuturo at ako ngayon ay na sa Hukbona; Pandagat ng Estados Unidos.~ Lagi siyang umiiwas sa lahat ng aking anyaya, sa kanya. Ako po'y kasa~ lukuyang naglilibot sa daigdíg. Sumulat po siy~ sa akin na humihiling na ibili ko siya ng damit na yari Sa ibang hansa. Hindi ko po kayang gumugol ng napakamahal na bagay pagka't .tinutustusan ko ang aklng mga kaanak. lbibili ko po ba siya ng damit na kanyang hinihiJing? sa palagay kay& niny9'y minamahal niy_ a ~~:n~u:co "ª!;ti~~~~ ro papansÍnin ang kahit' gu~. mugo\ ng mahal para S2' kan~!Ya i:::p;:Jci~~fgs~~ l'::an sa kan ya? - ALFREDO. ALFREDO: Ya m ang hindi mo makakayanang bilhin ang kanyan.e: hinihiling, hindi rQO dapat siltilin ang iyong sarili. A\ wala siyang karapa:tan upang humiling ng ~ayon sa iyo. Ang tu~oo mto ay pinagsasamantalahan lamang niya. ang iyong tapat na hangarin. Ang ma· sasabi ko, at inaasahan kong sasang-ayon ka rln1 wala siyang pag-ibig sa iyo. Kung mayroon ay dapat sana'y ipínabatid n~ niya sa iyo matagal nang panahon. Matagal ka nang nanliligaw sa kanya ngu1 ni't wala kang natatanaw na munti mang pag-asa. Kaya pabayaan mo na slya at humanap kil ng lbang magiging katugcr ng iyoog puso. -MARI, 1.. SA: Masdan •• : ANG DAIGDIG SA PAMA· MAGITAN NG MANINGNING AJ MALUSOG NA MATA ANG ARAW·ARAW NA PAGGAMIT NG JLANG PATAK NG EYE·MO AY NAGDUDULOT NG KABABA· LAGHAN SA INYONG MGA MATA 1n. •. <--~1 . ....... ,._o;Jlt • • , .......... s.w-.•11··· zi..~·"·· MARSO 31, 19S7 - MAGASIN NG IAGONG llUHAY-f fr(mg mfldernorig bali11tmvnk 1111- yari sa "straw" na angkop ~;an;íthi .~a pogdnlo sa nu14ilaking pagtitipong m.ay kulay ''ª katuttibo, gaya ng ciliota11x1g mi " Pista so Nayon.'·1 ~ng itim na torero pants ay smangkapan ng blusang "knüt~d" na puti na may guhit.g""' h.rt na pula. Bagay 1tong gamitin sa pamama.syal. Ang iscmg itG ay .i~ati:ana sa maririkit na kasuotang angkop S(I ano mrmq pagkakalMn. U!lo na ngayong tag-init. Yar i sa "bates". mig makapaL »o tirante ay nakapagbibigay-ginhawa sa katawan. 10-MA.GAJIN NG BAGONG BUHAY - MARSO 31, 1757 Ang magOT1.dang pagkakadi.$.enyo ng cotton satin na "off·the· shoulder" na mang'ga.s at hugis "V-neck" ay bagay gamitln sa mga eskursiyon. .Mfiliuos pagma.s<Uirt ang puung ''cotton" na sinabugan ng bur; d4ng pu.la . al pangiting sutache 1l4 pula nn, .. gaya ng makiktta 'ª larawan. J COl(""pul.~•\.U\.'\<•,.._. ..,. kipan ng tabas na mandarin collar. Ang ikinaririkit nito ay o.no kumbinasyo11g itim na hu.gb scallop. V :J __ , - - • • •W - na binagayan n.g kumbi~f¡~n~ap;~~i ~gs~0~r!~ngJ~~~ simpleng k4yo.rian. .Si Nita Javier, bituin ng LVN, 3y kabi1ang sa mga nagsasabing "Ang waslon,e: pagsusuot ng damit sa bawa 't pagkakataon, ang maingat na pagpili ng tabas at pagbabagay-bagay ng kumbinasyon at mga angkop na tela sa bawa't kayarian, ay nakapagdudu lot ng ganap na pagtitiwala sa sarili, lalo na sa pagharap sa madla at sa g umigiling na kamera.'LAng mga kala)tip na larawan ay isang buong huwt" go ng mga kasuotan ni Nita bilang paghahanda ngayong katag-arawan. ·Nako.pagni.umukhang bata .so. may suot ang taba! 71:8 J. tto. Ang simple'lig ºprln.. , cess cut" at maluwan.g na hugls ng leeg ay angkt.>p para sa mga ka.raniwan. o mamahaling tela, s.1 mga pormat na pagtitf..o pon. ang cocktail na pulang yari sa tulle na ina. porohan ng pulang taffeta ay higit na nababagay iHay ko.laldp. na sash sa ga-wing kaliwa al sinabttQo.n '1 ~' cutwork na putf. MARSO 3T, 1957 - Mga larawang kuha. "g UNTOS POllTIWTS · ,'.·AeA SIN NG IAGON~ IUHAY-1 Pakikipanayam ( Daw) ni ~[ario Niet'JCs NaglaH.ad Ng Ang lsang Mga Balak N agtap.os NAGKAKAGULO ang mg~ tao sa Rizal Me. morial. Siksikan dito, siksikari doon. Isang maring31 na gradwasyon. ang idinaraos. Nangakabarong-fagalog ang mga nagtatapos. Nagpipilit tuma.I!á.w sa entablado ang mga magulang, buong kasiyahang tumutunghay sa ,kanilang gabay at pag-asa sa kinabukasan. Samanlala'y isang .de-salaming estudyanteng 11aka8kyat na sa entablado, nakataaggap na ng diploma at taas·noong nagpapagala-gal~ ni tingin an,g aming nasulyapan. At naito img naganap na panayam: T. Ano ba ang pagtatapos? S. Ang pagt.atapos ay. .. kuwan, paggra. duate. T . Kung ganoon. gradwesyon? S. Oo. T. E, ano nam1n ang gradwesyon. . tiuwag mong snt.1hing pagtatapos? S. A , <!lam l<:J 'yon. Sabi ng guro namin, ang • gradwtsycn daw ay 'yung pagbibigay t1g maa díplot'UJ sa amin dallil sa maruru11011g na kmrr;, T. lyon lang ;ing sinabi niya? S. Masaya, at umaa.sa okong matuhtpa4 kó ang aking mga balak. T. Mga balak? S. Wa!a álcong nakikitang masama sa pagka• karoon ng maraming balak. T. Alam kong wala, nguni't oaano mo inaasahang maisaSakatuparan · iyan? S. So pamamagitan ng paggawa, sa pamamagitnn ng paggamit ng natutuhan ko S<t aki11g utga guro · T. Ano ba ang unaug balak mo? S. Unang-una. habang ako'y nagbabakasyon, tutulo11g ako su na11ay ko para kami ma. kapagtipid. T. Sa paunong p:traan ka makatutulong? S. Marami . l-li11di "" nko gcw1wilf/ manouood 119 shic daliil S(I wala na nqa kmning kl<1~'t: d i nn m1rna ako p11hiliili. ug mgn polo at pa11talo11g pm1g-<late, tli ua ako sa mga rc~.~tau.mm kaktli1t, <!1 11a ako maninigarilyo ur1 ma.syndoug stersayd, at h~ hú1f1i lamw1g al;o i1g pcm 1'"!1 1<1tagnng kailm1aa11 ko. T. Noon i>a'y h~mihingi ka ng pera kahit hindi mo kallangan? S. Me'ron pa. Sa orad,wesyon daw na1oowala s. Bakit mo itinanong ;yan ? Hindi ka bct tmg sakit ng u/o nda. nnging esh«lyante? T. Aba, bakit · ilaman sasaJdt ang ulo nila? T. Jtuloy nalin ang tungkol sa mga balak mo. S. ltinart.ot!g kr} r in iyan so kan!¡a, pero hi11. Anong karen ang kukunin mo sa kole· di 11'.;J<l aktl S'lnagot at napakamot lamany hiyQ? $Íya so ulo. S. Kuk1 1ha ako ny pn!]ka-kali!úm n secretaT. Ano naman an{ binabalak mong i.sakatu· rial. parnn ng;¡yong nakapagtapos ka na~ T. Ikaw? S. Marami. I'-ahi/ sa ngay< m ang ikalawanq pa.gt~;tapo,; ko . .:zlam ko 1.a ang dapat kong gmn11 T. Musmos k¡¡ pa nga noon.~ magtapos ka sa elementary;1. 'feKa, ano nga pala ang na~~a1;:,o¡~;~l~~o ngay·>n sa pagtalapos S. Mo¡¡. marami na 119ayong la/(/ki na 11a9igin9 ka/:/;i:11 at clE-l'k. Kusi. /1incli palasul. 1¡;ip .~a s1 1 lami11. m1g mg(I /afoki kny(I kak(m11ti a119 peh~Jrou!J nunm1/1 rn sitm· .mio t. 1'. Nguni't bihira sa kalihim o s;1 clerk ang sumas.-hod nang mala.kL 11--H.AGA'.ilN N<r :J.6.GOHG IUllAY - MARSO )1, 1957 S. Hindi ko kailangan ang napakal.aking suweldo. T. Di)'ata? S. Sabi ng guro namin cy mapagbuyo raw· ang salapi. Ito raw ang dahilan ng mara· ming kasamaan. Gayonman, hindi ako gaanong naniniwola. KO.ya nga lamang gusto kong magkaroon ng kaunting láni,.. kit_ a ay upong ·nasustentuhan ko ang aking pag-aaral. , · T. Ano naman ang binabalak mo pang pag· aralan? S. Ang pagkakomersiyante. T. Bakil kailangan mo pang mag-aral ng komersiyo ga.yong makapagtatrabaho ka na bilang kalihim o clerk? S. lsang naging guro ko ang t1agsabing ha· bang panohong magpapatuloy ang paJukipagkalakalan ~g mga bansa sa kapuwa. ban~a. ng lalawz.gan sa kapwa lalawigan, ng isang tao sa kapuwa tao. T. At inaasahan mong uunlad ka sa negos· yong iyan? S. Oo . .. upang magkaroon ako ng higit na m.araming kuwalta. T. Akala ~o'y ayaw mong magkaroón ng marammg salapi dahil nag-uugat iyan sa kasamaan? S. Sa ur.a lama. ng. Pero alam kong pag nagtagal ay pzhon9 kakailanganin ko fin. T. Nasisiguro mo kayang magiglng mata· gumpay ka sa paltikipagkalakalan? S. Sa paWgay ko, sapagka't natutuhan · kong hindi nawawala ang mga manloloko as naloloko rito sa mundo. (.Simdan sa pah. 20} 1 NA N G M A P A NS 1 N 1 N ... ASAWANG MARAMDAMIN ••• HINDI INAKALA NI ALBERTO NA ANG "SAKIT" NG KANYANG INA'T ASAWA AY MAGAGAMOT NG KANYANG KARAMDAMAN DAPAT sana'y maging maligaya ·na si Alberto. Bagong kasal siya at kata· tapqs lamang nilang magpulot-gata sa Lunsod ng mga Pino. Maganda ang kanilang sarlling. tahanan 2t may mabull \iyang trabaho. Wala siyan~ suliranin sa pananillapi. Marai:ni siyang mabubuting ka1bigan at wala siyang matatawag na kaaway. - Talagang masuwerte si Alberto, -kasabay ng palatak ng paghanga ay madalas masabi ng mga nakakikilala sa kanya. - Kung ganoon lamang ang buhay ko'y hindi na ma. rahil ako tatanda? . Subali't tulad ng sino maog nilikha sa balat ng lupa, si Alberto man ay may sariling suliranin. Hindi magkasundo ang kanyang mahal na nsawa ?t ang pinagpipitaganang ma. Ang dalawa) laging nagkakasamaan ng loob. Malilüt na bagay ang madalas pagkagalitan ng mag. biyenan. Malilüt na bagay na kung talagang tutuusin ay hindi dapat pagsimulan ng pagsasamaan ng loob. Datapuwa't nakasulat sa aklat ng kasaysayan ng f ~fi3ifü;a" ~}i~;1~Ín~;~f Celia ay hindi dapat pag. samahin sa Jilim ng iisang bubong. Talagang mahlrap silang magkasundo, sapagka't humigit-kumu: lang sa isang milya ang agwat ng kani·kanilang pag-uugali. Ang ina ni Albertong si AlinE;: Tinay :fu;°!:Z:~r:i:n~~~~gt:~: yang asawang s1 Celia ay de.primerang maramdamin! ly{'n ang dahilan kung kaya si Alberto ay waring na sa pagitan ng dalawang nag.uumpugang bato. -:--0 , ano na naman ang iniíiyak mo? - isang araw na humahagulgol si Celiang pumasok sa kanilang silid ay tanong ni Alberto. -Wala na akong nagawang tama! - sa pagitan ng mga makayanig-dibdib na hikbi ay tugon ng ba. ~:~d~~~ "fo ~~ª:1~~\~n~ hindi pa ako marunong magluto! Magkahalong pagkainis at pagkaawa ~ <isaw?. ang nadama ni Alberto. - 0, siya . . . Huwag ka nang umiyak, honey. ,. ngayon din ay kakausapln ko ang i\fama ~ Bagama't nag"aatubili r:y nagtungo sa kusina si Alberto. Naabutan niyang nakasimangot na naglutu. to ang kanyang ina. -Mama, ano na nam:m ba ang nangyari sa inyo ni Celia? - aniya. - Umaatungat na naman. e! Umismid pa si Aling Tina y bago turqugon : - ~ a~~i~ro·~rn!l~º~lª1~~~ na masyadong maalat..ang pagkakatimpla niya ng si: nigang, binirahan ag~d ng iyak! -Sinabi ko na naman sa inyong huwa~ na nin· yong papansinln si Celia, e . . . - ani Alberto sa mahinahong tinJg. - Sus! Masyado namang maramd:lmin 'yang asawa mo! - padarag na wika ni Aling Tina y. - Sabihin mo sa kanyang kung ayaw nlyang rnapan· sin, magtrabaho siya ng. tamal -Pero. Mama.. Si Ce· lia ay .. -Tama na. Alberto! At. saka na natín 'yan pag. usa pan! Nagugutom na ako! -al pagkawika ni~. yon ay tinalikuran ni Alin~ Tinay ang anak. Pagkar41an pa ng ilang s a n da 1 i'y magkakasalo nang naghahapun:m ang mag·anak. Kapuwa muk• hang Biycrnes Santo sina Aling Tinay al Celia, sa. rnantalang si Alberto naman ay nag·ilsip ng mabu· ting paraan · ng pag¡awa n2 landas palungo sa pag. kakasundo ng dalawang nilikhang mahal sa kanya. Kinabukasan ay naging m.-D. C. Dumaraos, Jr. ~~~:u~~n ~;ti:1~;a Z::t~ na kaibigang si Doktor. Ernesto de Leon. -Kumusta, Alberto? - ang salubong sa kanya ng kalbigang manggagamot. -Bakit ngayon ka lang napadalaw? May sakit ka: ba? - Hanapbuhay naman agad ang inüsip mo, e . . .. -natatawang biro ni Alberto sa kaiblgan. - Wala: akong kararndaman! Mar isang napakabigat na suliranin lamang akong ibig lhingi sa iyo ng payo . .. Matagal na hindi naka. kibo si Ernesto matapos maipagtapat sa kany:l ni Albe1to ang suliranin nitong inihihingi sa kanya ng payo. • -Wala ka bang nalala~ m:mg dapat kong gawin para magkasuncto ang aking ina at asawa? - may bahid ng kawalangpag-asa ang linif,l ·ni Alberto. Wating may mal<ilim na tniisip na umiling·illng si Ernesto. --Sa kasalukuyan ay wala akong maisip na mabuting paraan, - aniya, - maliban sa ihiwalay mo ng bahay ans: iyont lnat -Kung gawtn ko ang g¡¡yon ay hindi naman kaya isama ng loob ng Mama? -matapos llmürrg mabut.i ang ipinayo ng kaibigan ay tanong na muli ni Alberto. -That's a risl.: you•ve to take, Alberto, -at nagkibit pa ng balikat si Ernes· to. -Wala ka na bang mai. isip na ibang paraan? - Talagang wala na, - anang Doktor. - Hindi kasi ako nagkaroon ng gaJJ· yang suliranln, c ... Nang mag-asawa ako'y matagal nang patay ang aking mga magulang. GAYO N na lamang ang pagkabahala n i n a Aling Tinay at Celia, nang isang araw "Y halos wa· lang malay si Albc1tong inihatid S:l kanila ng da· lawang kasamahan hito Si'l upisini'l. Diumano. nagta trabaho si Alberlo nang ito ay bigla ua lamang mawalan ng malay. - Nang malapatau ho siy<i ng paugunang tu. nas ng doktor nantln sa up)sina ayininabull na ho naming Jhatid slya rito ~iª1~a-~~ng ~=~\\:;~~at~d kay Alberto· bago umalis. Noon din ay n:\gm:un;i. (Sundan sa pah. 18) MARSO ll, 1957- MAGASIN NG BAGONG 6UHAY-13 (lka-29 na LabaSj ffINJ~ien:rz~~s!~g ~~: sene sumusubaybay u bnila. Ang luwalhati pa ring sinisindak ng pa· ngamba ang kanilang nadarama. Nakadama na rin ng takot si Eddie nang muling maluha si Aida matapos maunawaan nito ang kanilang .li!:agawin. }rlauntol ang pagusallta ni Eddie nang magtanong ang tsuper: -Dederetso po ba layo? Highway na po ito. Hindi iyon ang highway Ti.a pinanggalingan nila, alam ni Eddie. Alam ni. yang sa Bulakan ang tungo ng paghihimatong niya sa tsuper. Sinaklaw ng kanyang panlngin ang na· ko sa tsang poste. Nguni't may kalayuan iyon at hin· di na niya nabasa. Mata. bong naiwan sa kanyang isip ang katuturan ng mga titik niyon. Nguni't natatandaan niyang iyon ay isang nayon sa . Bulakan. Saka pa lamang niya natiyak na doon sila mQgtata· go. -Kun.ll' may mga naka· taksi upang hindi maging kapuna· pun:i. -Kihlla ba :"linyo ang kolsen~ iyon? - hindi na· tiis na di il;iuong ng tsu· pcr na nakah.ih1watig na rin kina Eddie at A1da. Nap<11ingon si Eddie. Sinundan siya ni Aida. Matagal nilang tinanaw ang kotse. -B;:ikit, mo naitanong, Pare'! -tukoy ni Eddie sa tsuper kapagkuwan. - Kanina pa nakasunod sa atin 'yan, e. Muling nilingon ni Eddie ang kotse. Nguni't napakalayo upang maldlala niya ang nagmamaneho niyon. -Nakasabay lang seguro natin, -nasabi niya sa tsuper. - Sige, ang mabuti'y bilis·b1lisan mo pa. Nagmamadali Jang kami, e. Bumilis pa anf taksi. Nang matuling.matulin na ang takbo ay rriinsan pang lumingon si Eddie sa kotse. Sa tanaw niya ay tumutulin dUJ. tmi? takbo niyon. Pabil>ilisan pa sana ni Eddie ang taksi nang ma· pansin niya ang paligid. N<i.ti11gnan niya si Aida. Nginitian niya ito: - Na. rito na tayo! - nasabi pa ni ya. s~ Aida'y nagpalingalinga. Isa pang karatula na ngayo'y nakapako n'a· man sa isang .malaking punong akasya ang nakita niya. Nabasa niya iyon - PQnasahan. -Bagalan mo na lang~ ang takbo, Pare. Baka lu· mampas tayo sa puouotahan namin. -Pinaglilipatlipat ni Eddie ang kanyanl? tingin sa magkabilang panig ng lansangangnayon. At di nagtagal ay pinahinto niya ang kotse. Sa tapat ng isang marikit na bahay na may mahalamang bakuran ay bumaba sila. Bantulot pa si Aida nang humaba. Sa du· rungawan ng bahay na yaon at ng mga na sa pali· anan ng taksi. May paghi· hir.alang natuon sa nag· mamaneho niyon ang pa· ningin ng tsuper ng tak:3i. Mabilis arig takbo ng taksi. Nguni't inabat pa ito ng kotse. Higit na ma. bilis ang kotae na parang . ayaw maunahan niyon. Ang tsuper n2 talm na naghihinala na ay nakipaghabulan. Hindi niya pinabayaang makalayo sa kanya ang kotse. SINA Ginoo at Ginang Buenaflor ay nab.l.lbahala na sa di paglitaw ni Aida. Mag·iikawalo na ng gabi. - Alas-sais lang daw ay makauuwi na sila, Pepe! -buong pag·aalalang na. sabi ni Ginang Buenaflor . sa asawang hindi mapakali sa pagkakaupo sa isang supa. Walang itinugon si Ginoong Buenaflor. Natingnan lamang si Ginang Buenaflor al kapagkuwa'y nagtindig. Tinungo ang telepono. Dumayal. llang sandaling naghmtay ng tugon sa kabilang dulo ng ka\\•ad. Pagkailang saglit ay pabagsak na 1binaba ang awditibo. Mabibigat ang mga yabag na nagba· lik~~~j¡ªba sinabi sa iyo kung may iba silang pu• puntaban pagkagaling sa pesteng educational tour na iyon? -may pagkabagot náng naitanong kay Ginang Buenaflor. -'Yan na nga ba áng sínasabi ko, e . . . • -Utang na loob, Matilde, hindi ito ang oras para tayo magsisihan. -Ang sinasabi ko sa ~a0 ~~ ~1~~~ ~o n~~na~ft~~=~ sa iy()ng sarili? - Dapat lamang na payagan siya, Matilde. Ano na lamang ang sasabihin ng kanyang mga kasama, ng kanyang mga propesor, kung bukod.tanging siya ang hindi makasasama? - E, siya, siya, naro'n SABAY SA PAGTATANAN NINA EDOIE AT AIDA AY NATUKLASAN NI GINOONG BUENAFLOR NA SI LUIS AY. -Nguni't snan tayo tu&ungo? -:-lumuluhang na. kahilig sa balikat ni Eddie. ay naitanong ni Aida sa gumagaralgal na tinig. -Sa hindi nila mararating. Sa hindi nila ma· aaring malaman, Aida. - May poot na nakabJdha sa mukha ni Ed&ie, nguni't nagsisikap umalo kay AJda ang kanyang tinig. -Doon tayo lalagi hangga't hindi nila nauunawaang dapat nilang ibigay na sa atin ang karapatan, Hangga't hindi nila .. raratin2 ·na nila. At para pa síyang nagutat nang makltang lalampas na sila sa isang rnakipot na lansangang pumapasok sa isang nayon. -- lsilya mo, Pare. Di· yan, d'yan sa eskinitang iyan, - naitugon niya sa tsuper. Kumaliwa ang taksi. Bago nakapasok ang sasakyan sa lansangang iyon ay nahagip ng paningin ni Aida ang maliit na karatulang tila mata· tanggal na sa pagkakapa14-MAGAS~N NG BAGONG BUHA Y - MARSO it, 1'57 kakilala sa alin dito. Kung makita nila layo? -nawi· ka niya kay Eddie. Hindi nababawahan ang pagkatakot na ipinahahayag ng kanyang tinig. - Kilala ko ang mga tao rito, Aida. Kababayan ko sila. Hindi nila layo ipahahamak. Sa minsang pagtingin ng tsuper ng taksi sa pan· likod na salamin ng sasakyan ay Mkita niya ang kotseng nakasubaybay sa kanil:a. Lumiko rin sa lan· sangang iyon. Sumunod sa kanila. Halata sa takbo nj.yon na maingat na inaalalayan ang pa¡sunod sa gid ay biglang nagsilitaw ang iba't ibaog mukha, May bata, may matanda, may babae, may labki at lahat ay pawang sa kanila nakamata. J\fay pagkapahiyang sumaklot kay Aida at napakapit siya sa bbig ni Eddie nan~ pumasok na sila sa hardin. NANG m atiyak ng nananalim ua mga matang yaon na nakalitig muh sa loob ng kotseng nak~su blybay sa taksi ang binabaan nina Aida at Eddie, ay dalidaling bumalik ang sasakyan. Kasalukuyang lumiliko iyon nang mara· na 'ko . .. Pero kailangang alamin natin hangga't ma·. aga kung ano ang naogyari sa batang iyon. Lumalim ang mga galla sa noo ni <;;inoong-Buena· ílor. - Ka p a g nagka!.lllon, Matilde. . - marün at nagbabantang usal niya. - Kailangang kumilos tayo, Pepe. Gabi na. Mabibilis na mga yabag ni Ginoong Buenaílor ang tumugon kay Ginang Buenaflor. Tinungo na naman ni Glnoong Buenaflor ang telepono. Nguni't pagka· (Sundan sa pah. 18) ANG AMA NG TULANG TAGALOG ni Arturo Me. Misa "SA AKING PAGYAO ay. ipangako mong hindi mo pahihintulutang humawak ng panulat ang ating mga anak. Kung sila'y magtangka at magpumUil ay huwag kang matakot na putulan sila ng kamay. Ang panulat ay walang maidudulot na kaginhawahan sa buhay ng tao, rnanapa'y pawang kahJrapan. " Ang pangugunsap na iyan ay kabllang sa mga huling habilm ni Francisco ( Balaglas) Baltazar sa kanyang kabyak na si Juana Tiambeng noong ika-20 ng _ Pebrero, Hl62, na siyang araw ng kamatayan ng dak.ilang Ama ng . Tulang Tagalog. Sa mga pangungusap na iyan ay madarama ang pagmamahal niya sa kanyang mga anak na _ ayaw na niyang ':aªe:::;:n;g d~~~a~ir~f. lang 1sang makata't manunulat. Sapagka't ang tutoo, si Balagtas ay maraming dinanas na kahira· pan al tiisin sa buhay -da· hil sa pagiging isang alagad ng panitik. Ang kan· yang kasaysayan ay naka· titik sa aklat na ginto. na masasalamin ng lahal sa habang panahon. Si Francisco Baltazar ay isinil:ing sa nayon ng Pan¡inay, Biga¡¡, Bulakan noong ika-2 ng Abril, 1788. Bunso slya sa apat na magkakapatid na anak 11ina Ju'dn Baltazar af Juana de la Cruz. Ang panganay sa magkakapatid ay si Felipe, sumunod ay si Concha, at ang ikatlo ay si Nicolasa. · Dahil sa kahirapan ng mag-anak, hindi naipag-, kaloob nina M!hg Juan fia mga bata ang ganap na kaginhawahan sa panahon 1:g kanilang kamusmusan. :ii Mang Juan ay isang panday, at sa gawaing ito ay si Kiko ang naging katulung-tulong ng matandang lalaki. Sa ginaga. wang pagtulon¡ ni Kiko sa kanyang ama ay unliunting lumalawak ang kanyang isipan dahil sa iba't iban~ paksa ng usapang nanrinig niya sa loob ng pandayan. · Nang samapil si Kiko sa pitong laong gulang ay ipinasok siya ng kanyang mga magul:\ng sa pil3r<l· lang paroclliat sa kanilang hayan. Sa loob ng pana· hong ipina¡;-aral ni Kiko sa naturang paaralan ay nasaksihan niya ang mga pagm¡¡malupit ng mga paring Kaslila sa kanyang mga kabalal. i\lula noon ay sumibol sa puso ni Kiko ang lihim na pagkamuhi sa mga tacng nakasasakop sa atin. Inisip niya kung papaano maisisi· walat ang naghihirap na damdamin ng kanyang mga kababayan. Al diyan sumupling sa kanyang murang isip ang diwang pagka-manunulat. Pagkatapos ng ilang panahong pag.aaral sa kani· lang ba_yan, si Kiko ay ( Sundan sa p11h. 30) Marami sa mga dulang rinulat ni Francisco Balagtas op pa.o wang itinanqhal sa moro-moro. Sa larawan ª?I makikita an.g isang palabas-tanohala11 ng moro~moro sa-Tundo na kuha noong panahon ng Kastila. Si Isabel Balagtas ay siyang bunsong anak ng Sisne na Panqinay. Siya ay nom.atdy na isano ntatandang da/liga sa Orion, Bataan. Makikita sa larawan si Victor T. Balagtas 11a kasama ang ~~11/:011 ic~~;i~~'l4:t~ª :tYa~~i~mk:h~~i~º,~~dd~k:~~: ng tul4ng tagalog. MARSO J1, 1957 - MAGASIN NG BAGONG BUHAY-15 !lka.11 Labas) 1~a~:~~~~~~~~nf:~t ha ng kanyang ame. May bakas pa ng dugong hindi uapahid na lahat at natu. yo sa ltaliwang pisngi ni· to. At nang sipatin niya sa tagiliran si Mang Karyas, oaklla niyang putok ang ulo nito sa itaas ng pllipisan. -Ano'ng nangyari sa inyo. llay'! --tanong ni i\fario. -Bakil nga. . ano'ng nangyari sa iyo? -ulit namang tanong ni Aling lnggay. -Ang mga Ha¡ion . .. talagang walanghiya ang mga iyan! -nagngangalit na tungayaw n1 Mang Karyas. -Bakit, ano nga'ng nangyari? -tanong uli m Aling lnggay. -Inano ka ug mga iyon? - Napadaan ako sa tapat ng sentri kanginang umaga. lyon pala'y kai!~n:::tJ~~1y~'.11ff~°St ~~ alam. Kaya hindi ako yumu.kod. Tinawag ako ng sentri.· Sinampal ako saka: ' kinulata. Nawalan ako ng malay. Nang rnag1.sing ako ay nasa loob na ako ng garlson. Hindi ako lnalpa· san kundi kangina. lamang. Hindi ako pinakakain ni pinaiinom. Mangiy;1k-ngiyak si Aling lnggay sa ipinagtapat ng asawa. Andres. Gayunman, dabil sa kamahalan ng damit at ib:l pang pangangailang;m, hindi rin slla makaiµon. Nakasisiya na naman kay Aling lnggay ang gayong buhay tuwt niyang maüsip na kasalukuyang nagkakagutom ang mga taga-Maynila. May ilang negosyanteng taga.lalawi. gan na nasluluwas. ng garison dahil sa oapapa.gbintangang espiya ne: mgi.l gerilya na unli-unti nang lumalaganap. At may nababaril pa nang tuluyanyaong mga taong dahil sa malabis na takot sa mga Hapones ay nagsisitakbo kapag nasisila. W a 1 a n g nasusumpu'ngang kapayapaang pan• damdamin sa nayon, si Sapagka't labis oa pinaglulupitan ng mga Hapones ang mga mamama· ya_ng Pilipino, nagpatuloy ang lihim na kilusan sa mga bundok - palago nang palago. paunlad uang paunlad . .. ng11fl~Jtbo~~ab~~p~~,~~ nakilaban sa mga Hapones sa baybayin ng Quezon -Ku, e mag-iingat ka nt:a. Talagang saJbahe ang mga Hapong 'yan. Mabuti't hindi ka pinatay. E, hindi mo ba nabahta si Endong? Kinulong sa garison noon pang isang linggo. Diumano'y ipinagsuplong dahil sa pagnana· kaw. E, hindi na natin nabalitaan' k u n g ano'ng nangyari kay Endong. DINAKIP NG MGA HAPONES SI MANG KARYAS, AT ISANG MAHALAGANG PASYA ANG NABUO SA SARILI NI MARIO Pati damit ni Mang Karyas ay napuno ng dugong tumulo ~a kanyang ulo, at piuapagbibis s i y a ni Aling lnggay mga p;,igkain .sa Maynüu. i\larlo ay hindi nagbabago. at pagbabalik ng mga ng ugall. Malimit pa rin. iyon ay may dalang masa- .s 1 y a n g mapalaban ng saklap na balita .tungkol away sa mga kapuwa bata. NAGPATULO'\' sa pag- 1 ,;a paghihikahos na sina- Hindi nga lamang siya malipas ang mga araw. At sap1t ng mga taga-lunsod. kapagsugal sapagka't hinnagpatuloy rin sa pagtaas Nan,g malaon, hindi la- di binib1gyan ng, pera ng ang halaga ng mga bilihin, mang mga balita tungkol ina. Nguni't mar.ami nakasabay ng paghihikahos .sa paghih.ikahos ng mga man siyang g.magawang ng mga Pilipino. taga-lunsod ang dala ng kabalbalan na Jubhang ikiNguni't hindi gaanong mga biyahero sa kanilang nagagalit ng kanyane: ama. naghihikahos sina Mang pag-uwi sa lalawigan. May Karyas. Kung tutuusin mga balita na rin sila . HUSTO nang ikaisang ay mabuti-buti pa ang tungkol sa kahirapang si-, taon ng pananakop ng buhay nila ngayon sa na· nasapit nila .sa kamay ng mga Hapones. Labingyon kaysa noong sila'y na- mga Hapones. May nasa- anlm na taong gulang na· sa Maynila. Hindi sila su· samsaman ng kinukumer· si Mario. si Fred ay labin· b~s~I: ;: ~~ª;¡·1a1:cbi~~~~ :!~~~gpftª::~ ia :a~1n:; t~~l;~u!~ 5~·"i!i~~~ 1~~m~ª~ .kain ang inaani ng turna· Hapones. May nasísibog. ay kasinggulang ni Fred, nanjl naiwan ni Tandang May nakukulong sa mga labintatlong taon din. - MARSO 31, 1957 .rng nogsitoikas sa bundok. Hindi slla nagsalong ng sandata. Bumuo sila ng isang munting pangkat na ang rinutungKol, naog ma· pa.sakamay na ng mga Hapones ang .Pillpmas, ay ang pagtamoang sa mga kaaway. At dumami slla: nang dumami. Ang di-na.styanang rnga mamamayan ay nagsisama sa kanila. Nakaraling ang kanilang kilusan sa pagpapalaganap sa nayong kinaroroonan nina Mang Ku yas. Noon na nga nagsirnula ang pag-alis-alis ng bahay ni Mang Karyas . Kasabay sa pagdami ng mga gerilya, dumami rin ang bilang ng mga pangkat ng Hapones na natatambangan. Dahil diyan ay nagsimµla ang mga Ha pones sa puspusang pagbaka sa mga gerilya. Tinu· lungan sila ·ng ilang budas na Pilipino. Nagsipasok na espiya ang mga iyon, ·at ang tinutungkol ~g;n~ª~!f'ªWiliºp~: ~: kumikilos nang kahina·W· nala. At kabilang si Mang Karyas sa mga napaghinalaang iyon. Dalawang araw pagkaraang matambangan ng pangkat ng gerilya an& isang rnallit na paogkat ng mga Hapones sa malapit sa nayong tinitirahan nina Mang Karyas, duma· ting sa nayon ang may da· lawampung sandatabang mga Hapones. Tinipoo ang mga lalaki. Pinahanay, at isang Pilipinong may lal<ip sa mukha ang guma· la sa kanilang harap. Kasama si Mang Karyas .sa mga lalaking pinapila sapagka't nagkataong nasa bahay siya nang dumating ang mga Hapones na kasa. ma nga ng espiyang Pili· pino. Pagkatapat kay Mang Karyas ng lalaking espiya na may takip ang _mukha. ay huminto iyon. Matagal na tiningnan si l\lang Karyas. Pagkatepos ay niliugon ang punong Hapo· nes na nasa likuran at fti -nuro si Maog Karyas. r R . umdon. n pan. t9') Makikita H larawan sl Gineng Filipit111 011vicl, ine no bet11r1g d Re9fneldo, um1ntaila1'\9 kinukvniln ng t11non9 ni Ten, Kor. $11n91111lain, pinuno no kon-, tabuler'r• ng lalewlgang P11mp11ng1, u k1nil11119 f;i. han;in H Sin Fernando upeng mekakuhe "9 mge ulet r'lll mekatvtulong H pilglutes Sil m1hiwa9•r.!1 pervet1y 11 bny1ng kilha·isang •n~k. Sinulat ni TITO. V. CARBALLO SINO ANG PUMATAY KAY R. DAVID? ANO ang tunay na hiwaganl? bumabalot sa pagkamatay ni Reginaldo David, 13 taong gulang, taga-San Fernando, Pampanga, at nag·aaral sa Ateneo de Manita? Siya ay plnatay nga kaya o ipinapatay dahil urna. no sa flakasasagabal sa isang nangingibig sa kanyang ·magandang balong ina? Noong umaga ng ika-5 ng Pebrero ng t aong kasa~ lukuyan, si Reginaldo, tulad ng ibang nag-aaral sa Ateneo de Manila sa Loyola. Heights ng Lunsod Quezon, ay gumísing n:mg maaga upang pumasok. Siya'y na sa unang bay. tang ng higl~ sclioot, at ang kanyang tinitirahan ay sa Eagle's Den na matatagpuan sa Katipunan Avento!·, malapit sa paaralan Ni sa guniguni. kaipala, sí Reginaldo ay hindi man lang sinagilahan ng pangamba na ang araw na iyon ay ang kanyang kahuli-hulihang araw sa iba· baw ng lupa. Pagkatapos niyanl? mag-agahan, kinuha niya ang kanyang mga aklat at maaga siyang nanao.i: ng donnitoryo. Katul•d ng ibanc mga araw na nagdaan n kanyang mailding: pamuumhay bilang estudyante sa ,4.teneo, si Reginaldo ay umuwi pagkatapos ng kla· se niya at nananghalian sa donnitoryo. Pagsapit ng bandang mag·il.ka-3 ng hapon, si Reglnaldo ay nagpaatam sa kanyang tinitirahan, sapagka't ayon sa kanya, ay sasalubungin ,niya ang kanyang ina na manggagaling sa San Fernando. Nang lumabas si Reginaldo sa kanyang dormitoryo nang hapong yaon, siya'y hindi na muling nakauwi nang buhay. Ang bangkay niya ay_ natagpuan ng dalawang seminarista sa Katipunan Ave;~~~ :ªkan~~~;c~f~it~~~ han, nang bandang ika-10 ng gabi ng nab.lilnggit na araw. Ang unang hininala ng mga detekhb ng Kagawaran ng Pulisya ng Lunsod Quewn, na mabilis na nagsilúlos upang magsiyasat pagkatanggap ng taw¡ig ng dalawang seffiinarista, ay naging biktima aug batang Reginaldo ng isang tsuper na pagkatap9s makasagasa ay tumakas upang makaiwas sa: batas. Nguni't dahil sa main¡at D.I pat.Wyasat n¡ m¡a maykapen¡yariban sa Da· lim ng pamamahala nina Koronel Vicente O. Novales, puno ng pulisya ng Lunsod Quezon, at Kapitan Emeterio Gonzales, pinuno :sa pa.niniktlk ng QCPD, ang nlga detektib ay nagpahayag na si Re. ginaldo ay hindi namatay sa pagkasagasa. Ang mga matwid ng mga imbestigador ay• ang sumusunod: l. Walan~ mga bakas ng goma sa pook na kinatagpuan sa bangkay; 2 . Ang mga sugat na tinamo ni Reginaldo ay kakaiba sa mga tunay na nasagasaan; at 3. Ang leeg ng biktima ay may bakas ng lubid. , Pagkatapos n& autopsi. ya. t\ng tunay na daJulan ng pagkamatay ng batang si Reginaldo ay napag-alaman ng mga tlktík. Ayon sa doktor, si Reginaldo ay namatay dahil sa pagkabigti at sa isang matin· ding palo sa ulo. Dahil dito, ang mga tiktik ay muling kumilos at sinuyod ang pook na kinatagpuan sa bangkay ni? bata. At sa isang malayu-la• yong pook, natagpuan nila ang isang lubid, na n:mg ipadala i:.:a Pamban· sang KJwarúhan sa Pagsi~?;::~ ~~~1.:;,:rb~ª~ du1n Ayon sa mg.a huling nakakita kay Reginaldo, ang bata ay sinalubong sa· isang pook na malapit sa tinítirhang dormitoryo ng isang lalaking nakasakay sa isan~ scooter, nang slya'y turnabas ng bahay noong· hapon ng ika-5 ng Pebrero. Ilukod dita, ayon sa isang tanod ng Ateneo, noong umaga ng nabanggit na araw ay apat na lalaking nakakotse ang nag. punta sa paaralan at ipinagtanong sa kanya kung saan matatagpuan ang batang si Reginaldo. Idinugtong ng tanod na ang kotse ay muli niyang nakita noong gabi ng nasabing- petsa, nguni't, hindi Jamang ni y a napansin kung kasama ang bata. Upang malaman kung may mga kagalit ang ina ni Reginaldo, si Ginang Filipina David, al ang galit ay sa bata ibinuhos, ang mga tiktik sa ilalim ng pamumuno ni Kapítan Gonzales ay nagsadya sa San Fernando al ltinausap ang ina ng biktima. Ayon kay Gng. David, si Reginaldo ay isang batang mabait a.t masunmi n. Siya ay w a l a n g nalalamang mga tao o tao na may ga· lit sa kanila. Dahil diyan, :mg inga tiktik ay muling nagbalik .sa tinitirahan ni Reginaldo at doon rnuling nagsi· yasat. Dito nabatid ng mga imbestigador na may isang lalakin~ umanp'r nanliligaw sa me ng bík· tima, na laging sumusundo sa bata. mula nang ito'y mag-aral sa Ateneo. Nabatid dú1 ng mga alagad ng batas na si Rcginaldo, kahit na mukhang kaibigan ng lumiligaw sa kanyang ,ina, ay tutol na maging asawa iyon ng kanyang jna. Nabatid pa rin ng mg<l: tiktik na ang lalaking yaong uinano'y nangingibig sa ina ng biktima av matagal nang nais pak;:isá"l · sa magandang balo, ngu. ni't, ang nagif?ing hadlang lamang ay si Reginaldo. Batay sa mga naJikom na ulat, ang mga imbesti,gador ay mabilis na kumi· los, at sa pamamagitan ng tulong ng Kagawaran ng Pulisya ng Maynila at ng isang kautusan llf? hukuman na binibigyan sila ng karapatang magsi}'·asat sa t:ihanan ng kanilang g~~~:~~~na~:~ªb1iiia?~t k]: Mt.ASO 3L 1H7 - MACASIN NG l!IAGONG BUHAY-17 nuh~ ang kotse at lsang scooter na umano'y ginamit sa pagpatay kay Regi· na Ido. Pagkatapos na ang kot. se at scooter ay paraanin sa isang masusing pagsi. siyasal ng NBI, ang awto ay napatunayang may' mga bahid ng dugo. Dahil dilo, ang Kagawaran ng Pulisya ng lunsod Que:zon ay nagharap ng: isang .sumbong sa piskalya ng lunsod, sa salang pagpatay, sa pinaghihinalaan. Nguni't nang ang sum· bong ay mabatid ng balo, ina ni Reginaldo. ito ay .na,:::sabing ang pinaghihinalaan ay wa1ang kasalanan, at dahil dito, ang mga alagad ng batas ay nagkakamali sa kanilang ginagawang pag-uusig. Ang pagsiscyasat sa mahiwagang pagkamatay ng batang Reginaldo ay lato pang naging mahiwaga na ng kumalat ang balita na si Ginang David ay "nawawala." Ayon sa mga· ulat ng mga pahayagan, si Gng. David ay umalis sa kanyang tahanan sa San F e r na 11 d ·o, Pampanga1 noong l\fa.rso 8, araw ng ·Biyerne>, upang dumalaw sa tsang kaibigan sa Imus, Ka bite. Nang sundan sa Kabite, ng mga tiktik, si Gng. Da· vid ay hindi natagpuan, nguni't may isang liham na iniwanan para sa mayari ng bahay na kanyang tinirahan, sina G. at Gng. . Manuel Fbres. Ayon sa liham, siya'y umalis, nguni't dinaramd;im niyang hindi siya nakapagpaalam. at nagpapasalamat sa ma. gandang. pag.tingin sa kanya samantalang siya'y naroon. Nguni't, sa kanyang .liham, hindi binanggit ni Gng. David kung saan siya tutungo. Hanggang sa m~a sandaling sinusulat ito, si Gng. David ay hindi pa natatagpuan. Ang mga naghahanap sa kanya ay m~a tiktik ng QCPD, konstabul;irya, mga pulis ng San Fernando, pulis ng Imus, Kabite, at mga tau. han ni Ten. Kor. Laureano Mararia, r in"nn ng PC sa Jalawigang Kabite. lpinahayag ng mga imbesfigador M QCPD, na sila'y may pinanghahawa, kan nang mga sapat na katibayan upang mapatu" n:ivang m~y . .:;~ h ang kanilang pinaghihinalaan. Ang usaping ito ay na sa kamay ni Piskal Pedro Revilla ng lunsod ng Que2011. --<>00lnang Mapansinin... ka~1~~t~;~~tab~~;g s~l::: t!11[¡ia?-Nagkakagalit pa i·amdaman si Alberto. Da- -Mabuti.ng·mabuti na (Buho.t so poh. 13) hit sa mahusay na pagga~ ang pagsasamahan nila daling ipinatawag ni Aling mot sa kanya ni Ernesto ngayon, -ani Alberto. - Tinay kay Celia si Doktor ay madali slyang guma- Nagtataka nga ako, e ... Ernesto de Leon. Malaki ling. Ang magbiyenan na- Ang suliranin ko na laang tiwala ni Aling Tinay man, sa hangaring huwag mang ngayon ay ang aking ~a kakayahan sa 'Paggaga- siyang madulutan ng ano karamdaman! Ang aking mot ng matalik na kaibi- mang sama ng loob, ay sakit sa puso! gan ng kanyang anak. naging kainggit-inggit ang: Nagtawa si Ernesto. -Malubha ba ang ka· pagsasama. -Wala kang saldt sa ramdaman ni Alberto, -Ang· sarap ng pagka· puso, -aniya. -Kaya ka Ooktor? -nang matapos kaiuto mo ng ulam nati.n, ~ lamang biglang nawalan surün ni Ernesto at lapa- Celia, -ang madalas na ng malay noon ay dahil sa· tan 0g karampatang lunas pagpuri pa ni Aling Tinay labis na pagtatrabaho! So. ang may-sakit na kaibigan sa manugang. - Talagang bra kasi ang sipag mo, e, ay nababahalang tanong eksperto ka na ngayon! -at tuluyan nang napasa kanya ni Celia. -Kaya lang ho ako hu· halakhak ang manggaga. -Ano'ng saklt niya, musay ay kayo ang nag- mot. Doktor? -ang tanong na. turo sa aking magluto, - Ano? -nanlalaki an1; ~~~g nt,¡a~~ilyak nang si :~Jt .;;~;i~~~y l~~i 1!!!~ ~1t~1:t~ª~~alat~i~~~ s_~~ . - Atake de corazon! - mang itinutugon ni Celia. kit sa puso? ~un~ gayon :mi Ernesto. -May-sakit Buhat noon ay hindi na ay ba~1t mo sinabmg . .. siya sa puso. Ang maipa,- nagkasamaan ng loob sina . -lb1g ~ong. malutas ang payo ko'y huwag ninyo si- Aling Tinay al Celia. l}'.Ong subramn kaya ko ~anngg s~~~u~~al~o~~ K~ri~ pagp~;!l~!;a~g~ºjy~~= ~~~~1tÍn~ng pfi~!~~~gº~i mapag.iingatan ay hindi ina at asawa? -isang Ernes~o. -Dahil sa pangnaman lubhang mapanga- araw. na mapadalaw si yayarm.I{ ayaw kang dulu~~b k~~:md~~fi~,ng taglay ' :;~:~~ a;ªtan~~~i~rta. ~! ~~~bnga;ººn~~~Z sa~ª~~S ANC NACLAHoric DAICDIC ·NI BALACTAS NAf;-AAGAW-DILIM AT LIWANAG na nang sumapit siya sa pook na hiniling niyan·g pagdalhan sa kanya ng Tagapaghatid. Bilang paraya sa pagsapit ng kanyanl?'. kaarawan ay pinahintulutan siya ng DAKILANG TANOD n~ Pinto upang mak3balik sa magula nguni't mahal niyang hayan, nang masilayan man lamang niya pagkaraan ng maraming taong paglisan rito. Kaagapay ang kanyang Tagapaghatid, nai:tlakad sila sa mga lansangan. Nagmasid-masid. Ang kanilang nakita ay nagtalakihang karatula sa mga salitang di niya maunawaan: IDEAL, A VENUE. SHffiT FACTORY ... WAR ANO PEACE,'.. Marami. m!lraming hindi niya matandaan pagka't hindi niya naintindihan. Kinabahan siya. Napalinga-linga. Nata" kot siyang baka nagkamali ang kanyang Tag:ipaghatid. Sinabi niya ritong sa Pili· pinas siya ihitid! Naisipan nivan~ pakinggan naman ang usapan ng m~á tao. sa J:!aligid: '!'aksi, Boksing Moy, Choy, Siga-siga, Lapit sa nylon. St.TP.Íchable nylon. lapit. Manila. ~s, Daily MirTOT . • . Kumusta ang deat? Sino: botan-e ba ono "Mt. Pinatubo"? Maram1 rin ·Siyang narinig na salita, nguni't laln Jam<:!ng. siyang nalito. At madali nirang hiniling sa kanyang Tagapaghatid na~iba· lile na siya sa kanilang pinanggalingan. SA MALAKING PINTUAN ay napansin siya ng DAKlLANG rANOD: - Hindi ka nasiyahar., Francisco, sa pagdalaw mo sa iyong bayan? - tanong Niyon. Hindi siya nakasagot. Tungo lamang ang ulonl? pumasok siya sa KALANGlTAN. Siya ang kaluluwa ni Francisco Balagtas. ~ n g paghttng1.nan n g 1yong ina at asawa . . . hindi ba? Napatawa na rin si Alberto. -Talagan2 mahusay ka; n.gan~ doktor, - aniya at tlnap1k pa sa balikat ang kaibigan. -Ngayon Jamang ako humanga nang busto sa iyo! fX) ---oO<>-Dambana ... (Buhot sa pah. 14J raang makadayal at saglit na makapaghintay ng tugon ay pabagsak ding ibi· ,naba ;ing awditibo. -Sino ba ang tinatawagan mo? -Sino pa, e, di ang· Chit na iyon. Kapag nagkataong may nangyari'y huwag na siyang palota sa akin. Nagtiwala ako sa kanya, Matilde. -Siyanga pala, si Chit. Tiyak na may nalalaman siya, Pepe. -Laging busy ang kani· lang linya. Nakapagíataka naman. Akmang tatayo si Ginang Buenaflor upang s:i· ya naman ang tumawag sa telepono nang tumunog ito. May dumating na ta· wag. Madalirrg tinugon iyon ni Ginoong Buena· flor. An,g tumawag ay ang ína ni Chit. - 0 , ano, Misis, - ani Ginoong Buenaflor. - TaIagang tatawag hu ako d'yan, e. . .''! - Kaya pala hindi ko ma.conto.ct-conto.ct kanina pa ... -Ho, ano 'kan'yo? - Nabigla si liinoong rluenaflor. Si Ginang Buerualor, na naki.;img na mabuli sa pak.ikipag-usap ni v1noong Bue11ar10r, ay napa11noig at nagmamadaling oapala· plt sa asawa. -Ano raw? Ano ang sinabi ni Misis, Pepe? -Lalong mabutJ, Misis. -Ano r,.aw, Pepe? Napabaling si vinoong Buenaflor k a y Gmang Buenaflor. l\-1atapos takp'an ang bibig ng telepono'y amya: -Sandali Ja. mang. ?\<u.sama ang balita. Rumagulgol na ng iyak si liinang lSuenatlor. 'fu. top ahg mukhang sumubsoo sa i.iang supa. lmpit na impil ang pamumutawi ng mgil kataga sa kanyang mga labi: Adeluidu! Ade· laida! Adelilida! -Hlhinrnyin namin ka. yo, Misis. Oallin po Ja .. mang ninyo at baka kapusin tayo sa panah:>n. - Patuloy ang pakikipagusap ni Ginoong Buenaflor sa ina ni Chit. -M·~a~ring ·g~~·awa na sila ng masama, M!sis. -P~~ayapa k~yo, Mi:;is. Bayaan ninyo't pagtu·_ . tulungan nating. . . Tayo ang bahala, Misis. Tayo ang bahala. . Daliin la-_ mang ninyo ang pagparito, hane po. Bigla nguni't maingat na isinara ni Ginoong Buena· naflor ang telepono. At bago siya nakahakbang ay inagaw ang kanyang ti. ngin ng ayos ni Ginang Buenaflor na patuloy na nananangis sa supa. Mula kay Ginang Buenaflor ay natuon ang kanyang paningin sa malaking orasan sa dingding ng kabahayan: Jabinlimang minuto .bago mag-ikasiyam ng gabi. Larawan ng poot, napatitig si Ginoong Buenaf101 ' sa Jabas ng bintana, sa mañdi'y naghahamong ka· rimlan. At nausal niya nang buong pagbabanta: -Dumating na ang pagka· kataon, dumating na .. Patuloy ding bumubugso ang paghikbi·hikbi ni Ginan.I? Buenaflor. Patuloy na namumutawi sa kanyang mga labi ang mga impit na: Adelaida! Adelaida! Adelaida! Nakatitig pa si Ginoong Bucilaflor sa karimlan sa· Jabas nang muling tumu· nog ang telepono. At sa isang iRlap ay sinagot ni Ginoong Buenaflor: Helio? 16-MAGASIN NG BAGONG BUHAY - MARSO 31, 't9S7 , ~o ka?. . .. Sino~ -E, dahil din bu sa da- mitin roo! -Gimbal ang Iawa nlna Chit at .Aida ka· katauhan ni Gitloong Bue~,,.. tumatawaa: ako sa inyo. na flor. )laneinig ang kanyang mga daliring nakapigil sa awditibo. At pagkatapos na marinig ang tUgon sa kabilan¡; dulo ng kawad ay ilang butil ng pawis ang kumislap sa kanyang noo. -1-ikaw nga ba, Luis? lkaw si Dr. Lui.> Paculan? tITUTULOY ) - ---000-Sa lbabaw ... (Buhat sa pah. 16) Sap~t na iyon upang pagug1sahang hawakan n1:1 dalawang hapones sa magkabuang b1sig si Mang Karyas. ti.'iay lima pang Jalakmg naRasama ni Ar1ang Karyas na hulihin. llinuro rin ng espiyang Pilipino ang mga iyon. Hindi naman makalapit ang mga kamag·anak ng mga lalaking pmaghuhuh. Natitipon sita sa di·kalayuan. Hindi makalapit sapagka't uakaumang sa kanila ang mga baril ng mga Hapones. Oras na kumilos sila'y papuputukan na lamang sila't sukat. Magkakasama ang magina nma Mario. Kasama l'in nila si Linda. Nasaksihan riila ang nangyari kay Mang Karyas. Nguni't hindi nila magawang lumapit. Nagpanangis si Aling Inggay. Si Linda man ay umüyak din. Gayundin sina Fred at Victor. Tangi~g si Mario ang hindi umnyak. Kagat niya nang mahigpit ang labi. Matalim ang tingin. Nguni't hindi siya nagsasalita gaputok man. -Karyas. . . Karyas . .. -pahabol na sigaw ni Aling Inggay, at nang makitang ismasakay na sa trak ng mga Hapones si A-~ang -Karyas, ay tumakbo stya. Sandali niyang nalimot ang panganib. Iniumang sa kanya ng isang kawal ang baril nito nguni't bago nakapagpa~ putok ito ay nahawakan na ni Mario sa· bisig ang kanyang ina. -Huwag. Inay ... ibig ba ninyong mamatay? - ~a~i ni Mario, at pilit na mdayo a!lg ina. Pinauwi na ng mga Hapones ang iba pang lalak!ng hindi itinpro ng esp1ya. Pagkatapos ay dinala naman nila ang mga hinuli sa garison sa hayan. HINDI nahahalata ng ina at mga kapatid na labis na dinamdam ni Mário ang sinapit ng ama. Halos magdamag siyang di nakatulog: k!nagabihan. -lnay, sabihin ninyo ang totoo, - sabi niya sa ina nang magkausap sila (Sundan sa pah. 20) NOONG hn,.n na. si Mnna Beloy (at hindi pa kami tao J, marami raw sa moa binata sa amin ang nangangarap ·na makapangasa· wa ng mayaman. Si Mang dalaga sa amin. 1iat daw sila ay nangingibang lugar sa paniningalang·pugad. At iisa mw cmg llanap nila - anakrnayaman. Nguni't nang nagsasama na sina Mang Beloy at Aling Marichu., unti-unti na raw nangayaw ang mga bi11ata sa amin sa pagligaw sa mayayaman. Marami na raw ang natak:ot. Natakot na sumapit sa kunila ang nangyari kiJ.y Mang Beloy. Wala na raw sasaklap pa sa sinapic ni Mang Beloy, k-una pagaasawa ang pag-uusapan. Ito ang morya ng_ maCungkot na sinapit ni Mang Beloy .. ANG LAKI SA LAY AW KALIMITA'V ... SI ALING MARICHU ay talagang anak-mayaman. (Kilatisin na l.mg nin yo ang pangalan). Si Mang Beloy naman ay talagang mahirap. Nguni't may kakisigan si Mang Beloy. Marunong )?umasa't sumulat nang bahagya. May kaunting nalalaman. Isa pa'y magaling siyang mananalita. Yaon daw ang pinag-aralan niyang mabuti noong kapanahunan nila. At ang mga katangiang ito ang pinuhunan ni Mang Beloy sa pangingibig kay Aling Marichu. Ayon kay !i.fang Beloy, na sa praktika raw ang panliligaw. Matapos daw niyang makilala si Aling Marichu ay hindi raw siya nagpaaraw nang may ilang linggo. lnihanda raw nlyang lahat ang kanyang mga damit na gagamitin sa pag-pormal kay Aling Marichu. Araw-araw daw ay pinagmamasdan niya ang kilos at ayos ng anak na binata ni Duktor Pepe sa kabisera. Kung ano raw ang mga isinusuot niyon ay bumili rin siya ng mga kaparis-baston, bastipol. kuwako, mga pantalong mamahalin. Napilitan daw si Mang Beloy na umitin ang papeles ng loteng kinatatayuan ng kanllang bah'ay at isinanla niya iyon. Pagkatapos na maihan· da· ang lahat ay sinimulan na raw ni Mang Beloy ang pagdiskarte kay Aling Marichu. Batang-bata raw si Aling Marichu noon. lsang kaibigan ·ni Mang Beloy na nagpanggap na ahente ng mga asyenda ang nagsilbing tulay ni· lan2 dalawa. Sa pagpormal daw ni Mang Beloy ay ingat na ingat siya. Pinag-aaralan niyang mabuti ang kan· yang mga ikikilos at sasabihin. Pati an.I? paghawak _ ng baston, ang paggamit ng kuwako, ang pagdadala ng bastipol. Anupa't matagumpay daw niyang napaniwala si Aling Marichu, sa tulong pa ng kanyang kaibigan. na síya'y anak ng isang asendero, katatapos lamang magaral ng inhinyerya sa Europa, at kagagahng din sa paglilibot sa iba't ibang panig ng daigdig. Minsan daw ay isinama ni Mang Beloy ang mga kaanak ni Aling Marichu sa isang pistang bayan., Sa pista raw ay kínailangang magsipaghubad sita ng sapatos pagka 't tatawid pa sita ng sapa-sapaan upang marating ang bahay ng kumumbida sa ~fn~~-ng K~~fo;a~i~~ ~!: yang sapatos ay Uyak na makikita raw ni Aling Marichu ang pamumutok ng kanyang talampakan. Ang ginawa daw niya ay lun:iusong na siya sa sapa nang nakasapatos. At nang itanong daw ni Aling Manchu kung bakit siya hindi naghubad ng sapatos ay sinabi niya: Nakikiliti ang paa ko pag itinuntong sa Jupa, e. Marami pa raw kakuwanang ginawa si Mang Beloy at pagkaraan ng kulang-kulang na isa.ng buwan ay nagkaibigan sila ni Aling Marichu. Nagtanan daw sila. At nag-iiyak daw si Aling Marichu nang matuklasan ang lahat. -Ana: akala ko pa na· man ay giginhawa na ang buhay ko. Na mababalik ako sa aking pinanggalingan, -ang sabi raw ni Aling Marichu. Naitanong daw ni Mang Beloy kuna: ano ang ibig sabihin ni Aling Marichu. Si Aling Marcihu pala'y ampon lamang ng kinatitirhan nito. Isa nga itong anak·mayaman ngunl't wa· la na ring kabuh3yan. Nalustay ng kanyang ama ang kanilang kayamanan. Namatay daw sa sama ng loob ang kanyang mga magulang. Nagkagayunman ay hindi raw nagbago si Mang Beloy. sa pagtingin niya kay Aling Marichu. Gayondín Si Aling Marichu kay Mang Beloy. Maganda raw ang paliwanag ni Mang Bel o y: Ginawa la• mang niya na linlangin si Aling Marichu dahil sa kalakhan ng pag-ibig niya rito. At mapayapa silang nagsama. Nguni't ang kapayapaang yaon ay nawa. la nang nawala sa pagdaraan ng mga taon. Habang nagtatagal, ayon na rin Kay Mang Beloy, ay lah .. raw niyan.I? pinagsisisihan ang paJ!:kakaibia: niya kay Aling Marichu. Unti-unti raw niyang naunawaan kung bakit hindi niya mapigil ang kanyang pangangayayat. An2 lahat daw ay bunga ng pMiginJ? laki sa layaw ni Aling Marichu. Ngayon ay natitiyak na ni Mang Beloy kung bakit buhat nang magsama sila ni Aling Marichu ay nawalan na siya ng ganang magkakain. Ang mga luto raw ni Aling Marichu ay hindi na natama sa kanyang panlasa. Ang sinigang daw ni Aling Marichu, kuna: hindi maasim na maac:im, ay matabang na matabang. Kung minsan daw nam.:in ;:iv nalaJasahan pa rin ang hnsa ng Jsda, gayong labog il':i la· bog na ang panahog. Kung minsan daw naman, panay na panahog l kangkong kung kangkong) ang malalasañan mo. Paborito· raw ni Mang Beloy ang ginisang ampalaya. Nguni't matapos si;:~: ~;:¡~~: ~ig Attg Marichu ay kinalimutan na raw niya na sa Pilipinas ay may gulay na tinatawag na ampalaya. Jsinumpa raw niya ang am. palaya. Paano, nang maggisa nga ng ampalaya si Aling Marichu ay nakakain daw siya ng marami. Ta1agang paboruo raw mya ang ampalaya. At higit kailanman ay noon siya nangangayayat nang busto. Napurga raw siya ng ginisa ni Aling Marichu. ~a~~i n'i~a~~v n~~~1ta~:U~:: la ng pagkakaluto ni Aling l\farichu sa anwalaya. Na. purga raw siya ng ginisa. Nasabi raw tuloy ni Mang Beloy noon na mabuti pang uminom na lamang siya ng aseite de castor. At mula rin daw noon, makakita lamang siya ng. ampalaya, para siyang lalagnatin. _ Buhat din daw nang nagsasarili na sita ni Aling Marichu ay kung bakit daw lagi na siyang nahihirapan sa kanyang mga isinusuot. Laging parang iki· nahihiya niya ang kan· yang damit. At ngayon ay natitiyak na niya. Hindi na raw natuwid ang pagkakapalantsa ni Al.ng Marichu sa kafly¡ mg mga pantalon. Gayondin ang kanyang mga polo, ,kundi raw kabilan ang kuwelyo MARSO 31, 1957 - MAGASIN NG BAGONG BUHAY-19 3.Y lukol. Kw1di l'aw siya magmukhane; beho ay kom:Kero. Buhat din daw noon, k.ung pakiramdaman aaw niya ang kanyang sarili ay lagi dyang natatakot umuwi kapag araw ng kanilang sahod. Paano, nasasa· bi ngayon ni Mang Beloy. iniimbistiga raw siyang mabuti ni Aling l\Iarichu kapag nagkulang ang kanyang k.ita. Bakit daw ga. no'n lang. Kulang na ku lang ito. Itinatanong pa sa kanya kung anu-ano ani kinakain mya at lu: maki nang gano'n at gani· to ang kanyang gastos. At usapan na raw siya nang .usapan ni ·Aling .Marichu l..ipag n~gkamah s1ya ng cleklaras1yon. ( Mahahalata ni y o n g medyo sindak si Mang BeJoy kay Alini:i; Manchu. Tinatanggap hu naman ni l\lang lSeloy ang bagay na iyan, pero iyan daw ay dahil sa laki ng pagmamahal niya kay Aling Marichu.) Sining ... lBuhat sa pah. tJ 1 Pagandohi1~ ª'!19 gawa 119 "salad" na imhuhu.rno: Ang helatin o gulaman ay hindi na kallangang ~~:~~311kar~~un~:~an~;~ª~ maihanda. subali't ang ilang tagubilin ukol sa ''dapal" o "huwag" ay roa· giging mabisang pantu. loig~mninit ng arnibal mula sa mga na sa latang prutas upan_g maeing ha·· lwgi ng anubal ng "gela. tin srilad" sa pagkakaroon ng dagdag na lasa. Palamigin ang gulaman hanggang sa ito ay Juma· pot ng bahagya bago ihalo ang matitigas na sangkap. Pag-ingatan ang pagla· lagay ng mga prutas o gu. lay (na _pinatulong mabuti) sa pinatigas na gula· man, at ilagay ito sa isang maayos na paraan. Ang "gelatin salad" ay maaaring ihurno sa maraming paraan: maaaring hugis puso, bilog, o iba pang anyo. · Pero minsan daw na hindi na niya natagalan ang pagbubusa ni Aling Marichu ay bigla raw niyang nasigawan ng tama PAGHAHANDA NG na! At yaon daw ay may EMPANADA ESPESYAL isang linggo niyang pinag· <:isiban. Mangyari. daill1 sa pagsigaw niyang iyon ay may anim na araw na nag.üyak si Aling Marichu. At ang nakapanga. ngayayaf ay umilyak na, umuusap pa, nanunumbat pa. Kaya noon daw ay naipanata niyang magpapasensiya na siya nang mag9apasensiya hanggang sa slya'y mamatay. 1 11 kilo ng giniling na baboy ~·~ kutsarita ng dinurog na bawang 1 sibuyas na g1nayat 2 katamtamang Iaki ng kamatís l maliit na kahita ng pa· sas 2 kutsaritang toyo l kutsaritang asin 1,2 kutsaritang paminfa 1 kutsarang mal)tika. Paoulahin ang bawang llawa'l i.sa. 'fuptill :Sii hu· gis tatsulok' ( triangle). Palamutihan anJl: mea tabi sa tulong ne Unidor. lla· gay sa sisidlang malanday na may bahid ng mantika ang buong paligid at b~· nudburan ng tuyong an na. Lutuin· sa pugon na may katamtamang init sa loob ng kalahating oras. Kahit na pugong d!l·koryente o de gas ay maaa. ring gamitin. Maaari rin namang prituhin sa kawa· Ji na maraming mantika Pakikipanayam l Buhat sa poh. 12 .1 T. Au'g ibig móng sabihi'y manloloko ka? S. Balea sokali. At huwag mong sasabihing ma.sama ang manloko. Ang dami-dami kong nakikitang manloloko at sa ngayon ay maya· yaman. . T. Kung sabagay, maaan kang manloko at maka. ligtas. Nguni't pa,e: na· huli ka, paano ang ga. gawin mo? . S. Hind i ko masasabi kung anono talaga ang gagawin ko. Anp alam ko lamang ay mcikaln· tuso_t ako. T. Papaano? S. Mag-aaral ako ng abti· gasiya. T. Akala mo kaya'y 1 1akatitiyak ka dahil sa abu· gado ka? S. Bakit hindi? Hindi na ako mag-aaral niyan lmng malulugi rin ako sa dakonQ huli. T. !'e1·0, teka. i\lakapag. aaral ka kaya kung isa' ka nang mana:angalakal? S. Iyan ang .mliranin ko. Halak ko pa lama11g iyan. . at ang balak ay maaarillg maisagawa o hindi. T. Sang·ayon sa nasabi mo na'y umaasa kang matutupad mo ang iyong mga balak. s. Hindi ko naman sinasabl ngo.yong htndi ko matutupo.d, a. T. Ang mga balak mo kaya'y makatutulong sa ating hayan? .'\. Ang kabataan atig pag• asa ng bayan • . . ·r. Tama 'yan; kung ga· noon ay makatutulong ka? S. Ewan ko. Ang natitiyak ko'y hi11di na oko bata PªQ nat~mo ko na_ ang1 aktng pinapangarap. T. At ang ibig mong sabi· hi'y hindi ka na maglilingkod sa bayan da~ hil sa hindi ka na ma· bibilang sa kabataan? .-;;. E .. k.uuxm. Sa lbabaw ... (Duhat sa pah. 19) kinabukasan. - Gerilya ba ª"ft¡~~~ª{J~~gon si Aling Inggay. At napaiyak n3 lamang ito. -Alam ko, Inay, -ulit ni Mario. -Nakaririnig .na rin ako ng tungkol sa Nguni't unang namaya· pa si Alin~ Marichu dahil naman sa kunsumisyon sa kanilang mga anak. Masiyadong saragate ang mga anak ni Mang Beloy at ito'y naisisisi rin daw niya sa pagiging laki sa layaw ni Allng ~arichu. Hindi raw maalam si Aling Marichu ng wastong pagpapalaki sa mga anak. ~t sibuyas, idagdag ang kamatis at asín at kung ligis nang mabuti ay ihalo ang giniling na baboy Isama ang pasas at toyo at paminta. Hayaan sa ka· walí hanggang sa matuyo ang katas ng karne. Ha- 1 nguin pagkatapos. mamabutihin ko pang ... Ngayon ay malalaki na Iahnda uam.an ang f:ff; ':i~~;,~a~~~ ~~¡~:;~ pambalot o ang pastry: naman siyang sakit. At 2 itlog (binati) iisang bagay na lamang IA tasang tubig . :mg pinak<ipapangarap ni· l kutsarltang asm ya - an~ siya'y mamatay 11i tasa ng asukal na. Naniniwal.:i ra1 v si· 4 na tasang arina yang sa kabilang buhay ay 1 tasang mantika ~l~~~i~1~:¡~~~~ªb~0~1da~ Paghalu-haluin ang la· kung ang panitik ko'y maligaw ng usad, aka1¡ln ng nasang mag-iba ng hago.p1ibigin ko pang sa pagkakahawak, map1dpol ang dulo't di-maipansulat. l.:ung 011 g dinsulan kong pinagbubuhatan 11g daloy ng luha'y so iba maa~y. marikit pa11g ito'y matuuong dmsutan at gawin ng batang lam an na lamang. ku.ng yaring .k1tdy~pi'11 !'~a.ng pagagamit sa mga awitmg di·koibig.ibig--;m.amainamtn pang ito'y manahimik, malunod ang tunog sa ulilang batis. lcung ang sulatan ko'y ipauubayang magsilbing·tuntungan ng dayong-sangh.ayobuti pang tatali't tyangyang sa lupa.. tuloy na makahoy ng madlang kawawa. ay hindi na magsisig'ang hat ng mga tuyong sangsi Aling Marichu. Hindi na kap. lsunod ang binating maggigisa ng purga, este, itlog at tubig. Batihin ampalaya. Hindi na ma- hanggang sa maging pino mamalantsa ng pilipit na at mawala ang mga bugal. pantalon o kuwelyo. At Pagulungan sa ibabaw ng hindi na rin daw siya mau. malinis na tablang pangusapan ni Aling Marichu. gulong sa arina hanj!'.gang Paniwalang-paniw a 1 a si sa maging manipls. Paghi- ' ~1ang Beloy na sa langit, wa-hiwain sa hugis na pa·¡· · ang mga kaluluwa ay hÍJ'!· risukat s¡i haban~. may 10 ! di nag-uusap kundi nagtl· sentimetro. Punuln ng pa· 1 tingin3 n lamang. (X) · lamau ng empanada ang 1 at, kuug !{aring ilaw'y ab011Q 11Wpahalo sa isong liwanag no. nokapapasolangít ko pan~ 1to'y makitang m.anlabo. masikrik ra sulok nQ walang kasuno. :l~MAGASLN NG BAGONG BUHAY MARSO 31, 1957 ;! _______________ _. mga serilya. Naririni¡ ko sa mga umpukan sa bar· berya at tin~ahan. Sak.a kaibigan ko si lmon. Alam naman ninyong lagi kaming magKabarkada sa paggagala. SalJi niya sa akm, gerilya ang kanyang ama, si Mang lnte. l!;, ka sama si Mang lnteng hi· nuli kahapon. Kasama siya ng Tatay na nadala sa garison. Siguro gerily1t nga ang Tatay ... · -Ipinid mo ang bibig mo, ~!ario. . . -pab.ilak. bot na saway ni Aling lnggay. -Oho, l na y. \Vala akon¡ mapagsasabihang sinuman. Pero ibig ko la· mang malaman. Saka tayo .fang naman ang nag. .uusap. W a 1 a namang ibang nakaririnig. terilya ba ang Itay, ho?. . . . Tumango na lamang Sl Aling Inggay. At matagal na hindi nakapagsalita si Mario. -Maggegerilya rin ako, I.nay, -mayamaya'y sina· bi ni Mario. -Pupunta· ako sa bundok. Sasama ako sa mga gerilya. lpag~ hihiganti ko ang "fatay. -Tumigil ka, Mario! - Magkakalangkap na galit, pangamba, at dal~at! ang inihahayag ng tm1g ni Aling Inggay. - Pero. . . matitüs ba nating mapagayon na la~ mani:i; ang Tatay? Tiyak na papatayin siya ng mga Hapon. Kailangang ... mailigtas ko si ya 1 ••• -At ano'ng magagawa mo? Kabatang-bata mo! Magpahinga ka nga. Sa igi-igi't ang ama mo lang ang ... pati ikaw ay . .. - Muling napaiyak si Alin.g Inggay. -Basta. . . mageegerilya ako! -Ipinadyak pa ni Mario ang paa sa sahíg saka iniwan ang ina. · Nanaog si !\fario. Hindi niya pinakinggan ang 1a· wag ng ina na dumungtw pa sa bintana at tinanaw siya. Mayama~a pa) na kina Imon na s1 Mano. Labingwalong taon na si Imon. Matanda nang dalawang taoh at malaki kaysa kay Mario. Ma¡ka. harap na nag-usap ang da· lawa. -Alam mo ba kung saan sa bundok naroon ang mga kasamang geril· ya n~ tatay mo? -tanong ni Mario kay Imon. -'Alam ko-. Hindi pa ako nakakasama ni Tatay rpon, pero nasabi na niya sa akin kung saan iyon. Nakarating na kaming minsan doon nang kanú'y mangahoy ni Tatay noong hindi pa siya gerilya. - Ayaw mo bang mag. gerilva? -ibig ko. Hindi naman tutol si Tatay. Pero sabi niya'y huwag ko raw ( Sundan sa pah. 30) Al\IG MGA WE&ON1 MARSO SI, 1'57 - MAGASIN NG IAGONG IUHA Y-21 12-MAG. UIN NG BAGONG BUHAY M.At POOí NA s1NAL--UtJGAí NG 00Kf~ KU1,..AM AtJG REYNA, NAG.5A.BING l\AAY MAMA.N'IATA.Y i.::::APAG P'IN?\MA1...AG·1 AIJG ,N\e>A TAONG PUTl • - MARSO 31, 1957 PAGl<AT AFOS , /\.A.A.'T ~A GANAP fJA P.A.G~A&AGo 5A l<ANY ANG .SARll.1 AT P.A.• l..lH'IMS•YAt.lG PUMASO¡.<. SA Kl)SOl,,. NG P0tc:T05t~ f"'.Ui...AM. WNDRAKE ang SALAMANGKERO mnaLEE fAIJ(1t PHIL PAYI~ MARSO 31. 1957 - MAGASIN NG IAGONG IUHAY-21 l/ICA·J4~J a.,~~~A:,:Z!Z~A~~~~~· N6 l.ASNAT.~J.SN/f NIYA AAG KANVAIG NAioSPJ4MI, $4MPfJ IG ~lbWllA.NA..W JltNfTI NIVA. TVNA.Y NI! MW<' SI L~· }/A.BIGKl!t; PIN AIJYA. .A.o\G" M4LAON8 -nNtTIM~ SA 111817/4-- NA /Nl/616 NJYA AIJt;; P'ALAGA· LA.Nlir NA.Nt;; 17"0'Y NAllJNIG /111U>'-~1AT t<o(AG /<INI.• /JMA.QAHA/JQ MN/VT/•6/IT/ !IA. $1 A1Jt;tJS701HINAAAI' ltlYA rro ... '-------;, 24-MAGASIN NG BAGONG BUHAY - MARSO 31, 19S7 MARSO 31, 1!'57 - "'-AGASIN NG BAGONG llUHAY-21 26-MAGASIN NG BAGONG IUHAY - MARSO 31, 1951 PINAKAMAHUSAY NA KARPINTERO araw . ay· kinausap si Tirok. ba naman~ gumagawa ng bahay nang walang plano! SI TffiOK (palayaw) ay bagong karpintero. Ang kauna-unahan niyang parokyano ay si Ka Huwan. Isang bahay na may labindalawang haligi ang ipina.,. gawa nf Ka Huwan. At nasara ;:i.ng k.anilang kontrata na tatapusin ni Tirok aug bahay sa loob ng dalawang buwan. -Hindi ko yata gusto ang nangyayari, Tirok, -bun6ad ni Ka Huwan. ' -Bakit, Mang Huwan, hindi ba nlnyu nagugustuban ang balangkas? -tanong ni Tirok. , Natawa si Tirok at nagpaliwanag:ltong si Mang Huwan, oo. Parang hindi mo naman alam na hindi ako gumaga.a. k:n;ggus~~~:a!:~fala:tº"pe~:f tif:: Nguni't sinisimulan nang gawin ni Tirok at ng kanyang mga anluwage ang bahay ni Ka Huwan ay hindi pa nakildta ng matanda ang plano. Kaya't isang -Hanggang ngayon, e wala ka pang "ipinakikitang plano ng magiging be.hay ko. plano, ;yung hindi n'yo maplpin:.asan ..• Kaya para gumanda ang planong ipipri- ,, sinta ko sa inyo, tatapusm ko n;auna'ng bahay n'yo bago ko gawin 1yon. Sa gayon e. siguradong kamukhang-kamukba ' 1 1 • • SAKIT·• ULO?• L ____ _ _____ .J . , Naito ang Dagling : :PANLUNAS!: L----------:.1 MABILIS LIGTAS Upang m3pawi ang sakit ng ulosa madaling paraan, \umunok ng CORTAL! Ang CORTAL ay nagdudulot ng dait:ling ginhawa, at .. pinasisigla pa kayo! c~~1;¡¡ 1 1 • /JAGLJ.llGTAS•TIYAK • • ... - .............. - ............... f L "::'":" ~· !'"'-""::· ::·.:: - ~· .J -Plano! -5ambot ni Tirok. , -Aba'J di ~yempre naman. Mayro'n ngN~~~z~~~ :f1<r1H~~an. Ang Ama ••• (Buhat sa poh. 15) natigil na, sapagka't ang ang kanyang mga magulang ay -walang maitustos upang maipagpat"Jloy..niya ang pagtuklas ng karunungan sa lunsod ng Maynila. Hindi man magsalita ay napuna. r-in - ng kanyang mga magulang ang kalungkutan ni Kiko. Isang gabi ay. lihim na nag-usap ang dalá.wa·ng matanda, at kinabukasan ay pi,napaghanda ng mata~ dang lalaki si Kiko at tm_ luwas ng Maynila. Si ,Francisco ay ipinasok bilang isang utusan sa tahanan ng mga Trinidad sa daang Bilbao.. purok ng Tundo, sa kasunduang papag-au3lin ang bata. Nang dumating ang· pa-' sukan. si Kiko ay_ isa .na .sa mapapalad ·na batang nag-aaral sa Colegio de san -Jose.. Sa kolehiyong iyon ay lalong lumawak ang isip ni Kiko. Dito ay natutuhan niya ang m.ga karunungan sa Gramatica Castellana, Gramatica La.tina, Gfografia at F'"isic~. Doctrina Cristiana at marami pang iba na lubhang kailangan bago matamo ang karunungang Canones. Sa kolehiyong yaon ay nakilala ni Kiko si Padre Mariano Pilapil, ang pacing siyang kumatha ng ."Pasyong Mahal ng Ating Panginoong Hesukristo". Noong 1812, sa gulahg na dalawampu't apat n:a taon, ay matagumpay na nakaraos sa pag-aaral" si Kiko. Makalipas pa ang dalawang taon ay nagpaalam na siya sa parnilya ng mga Trinidad, na masaSabing siyang nagbukas sa kanya ng landas tungo sa isang magandang "hinabarap. Mula sa. Tundo ay nanirahail si _ Kiko sa hayan ng P-andaJw:i ( nang mga panahong yaon, ang Pandakan ay is3 pan.,g hayan na may sariling Al.kalde Mayo1·), sp. baba Y n¡ isa niyang kaibigan. Sa bayang ito nakilala ni Kiko sina Magdalena Ana Ramos at Maria Asuncion Rivera, na kapuwa nagkaroon ng pi~~~a~~~anyda~!g paU:0hi:i~ na naging matimbang si Maria para sa binata, kaya 't hindi nagtagal ay pinagtapatan ito ni Kiko ng pag-ibig. Hindi nasiphayo si Kiko sa kanyang pag-ibig kay Maria, nguni't yaon ay nagkaroon ng isang had· lang sa katauhan ng isang anak-mariwasa na siyang mahigpit na mangingibig Dg dalaga. Ang binatang mayaman ay siyang umisip ng paraan upang si Kiko ay makulong. Sa Joob ng madilim na bilangg_ua~ _~y nalikha ni Ki.k.o an} kanyang walang kamatayang "Flor~nte at Laura." Sa tulang ito ay inilarawan ni Kiko ang pagmamalupit ng mga may-salapi sa mahihirap at ang dinaranas na kaap1han ng kanyang hayan sa kam:ay ng mga mayka· pangyarihan. Nang lumabas sa piitan si Kiko ay muli siyang nanirahan sa Tundo. Dito ay s:.imu1at siYa -ng mga aulang moro-moro na itinatanghal sa Teatro de Tondo na noon ay nakatayo sa kinalalagyan ngayon ng istasyon ng bumbero sa purok ng Tundo. Sa kanyang pagsusulat ay napag-isip-isip ng binata ·na walang mangyayari sa ·kanya, kaya nagtungo sa Balanga, Bataan, sa bahay ng isa niyang naging kamag·aaral sa Maynila. Dahil sa angking katalinuhan· ni Kiko. madali siyáng naipasok ng isang kaibigan bilang kawani sa isang Juez de residencia at katulong na kawani ni Víctor Figueroa, i s a n g eskribano ng bayan. Ang' gawain ni Kiko bilang kawani ay maglibot sa mga karatig na hayan ng Balanga upang subaybayaii ang takbo ng P.amahalaan. Sa mga paglilibot na iyon ay naki;J.ala nifa ane isa sa pinakamaganda at ubod ..--------...,... ng yamang dalagJ sa bayan ng Orion, si Juana 'fiambeng. Hindi nagtagal at ang pagkikilalang yaon ay humantpng sa harap ng dambana naong ika-22 ng Hulyo, 1842. Matapos ang pag-üsani dibdib nina Kiko at Juana a~ pamalagiang nanirahan sila sa Orion. Naging maligaya ang pagsasama ~g dalawa at nagkaroon sila ng mga supling. Datapwa't ang masaya at tahimik na pamumuhay ng mag-anak ay: biglang dinatnan ng isang mariing dagok ng kapalaran: Si Kiko ay napaghinalaang may kinalaman sa pagpa-:paputol ng buhok sa ulo ng ic;ang alila ni Alperes Lucas. Ipinagharap siya ng sakdal sa hukuman. Ang usapiri ay ipina.glaban ng maybahay ni Kiko, hang·gang sa ang kanilang kabuhayan ay unti-unting maubos. Nguni't wa1a ring nangyarl. Si francisco ay naparusahang mabilanggo ng apat na taon. Nang Iumabas sa bllangguan si Francisco Balagtas ay isa nang ga. nap na mahirap. Hindi na siya mulíng natanggap sa dati niyang gawain sa ba· yan. Mula noon ay nagbalik siya sa kanyang pagsusulat. Ang gabi ay ginawa niyang araw, han~gang sa ang mahina niyang katawan ay dapuan ng karamdaman. Ang mga tula ni Francisco Balagtas ay siyang naglagay sa wikang tagalog sa mataas na paman· tayan. Ang kanyang "Florante at Laura" ay siyang nagbigay kay Rizal ng inspirasyon upang sulatin ng ating bayani ang kanyang "Noli Me Tangere" at ":0:1 Filibusterismo" na ~iyang naging daan upang ang "bayang a¡)i" ay mag-alsa laban . sa pamabalaan ng bansang Espanya. (X) MAft:SO :n, 1957 - MAGASIN NG llAGONG IUHAY-27 "Ang napagbuntunan ko ng galit ay ang pagkain, at ••• • - ,. -· - · o ¡-'-c o".""'-.."t> kaharap kong kanm a1. ulam kaya sumabog sa sabig. Mabuti na lamang at nalingid kay Tatay ang aking ginawa. Si Nana.y lamang ang nakaalam ng ginawa kong kalapasta~~:.nPin!~J~~i~ ~fo D~ Nana.y at pinangaralan. -Dapat mong alal~a· nin, Anak, na ang tapng buhong sa pagkain ay nagdaralita sa buhay, - ang wika P.ª ng aking loa. - Mangllabot ka sa parusa ng Diyos! gilan ko ang kapusukan n2 aking loob tapag dumarating ang init ng aking ulo. Nguni't ang kinahiratíhang gawi ng isang tao ay talag¡!.ng umiiral yatang lagi. Sapagka't isang h~pon, nilapastangan ko na naman ang pangu· nang biyayang ikinabubuhay ng bawa't kinapal. May kausap ako noon na isang · kaibigan upan~ n:ranood na: sine. Humihi· ~~/kN~~iPie~a:ka:~~¡ may lagna~ noon ~ Nana.y, kaya hindi na ako binig· yan ng pera ay hindi pa a.vus u1u1J.<1.1aut~ cu.1is atang: ina. Hindi rin ako nakatlis ~ia~ 51~g t~~~~~gu~:ra~ gayan. Sa kabila ng laha~ ay mahal ko si Nanay. !~~s~:n~~n;ira~:Y~n~at~~ ti-buti na raw na.man ang kanyang pakiramdam. Sa pag-uusap namin ní Nanay ay naitanong ni)'a kung ano ang pinag-usapan namin ni Tatay. Ipinagtapat ko naman ang tu too,. ang tungkol sa paghingi ko ng pera upang' manood ng sine. Nguni't .aywan ba Jrung ano na' fi•man ang su~ mufl\Pong sa akin, naka• ramdam na na.man ato ng :~~b. J::i~~~mk:~~g kaf btgan ,kong marahil ay ~::~pn:\in~i~!3k: sinita;~ walang imik na lu· mabas ako. Sa kusina ako ~;esu~o¡g ª~:ª~~ª N! ldta kong nagbahain-ang isa kong kapatid na dala· ga. TinanoDg ako kuog bakit masama na na.mal\ an¡ aking mukha. Ngunl't :sa haüp na sumagot o magpallwanag, ang napag. pihitan ko na naman ay ang pa¡kain sa mesa. Tinabig ko nang ubos-laku " KAHAPON AT NGAYON " NAGKAROON SIYA NG ISANC MASAMANG ASAL BUHAT PA SA · KAMUSMUSAN, AT ANG GAYO'Y LABIS DIN NIYANG INILUHA A T PINAGSISIHAN Pagtolapal ng i11t1ng Pulubi kay Benito R. Cadi" KUNG pagbalikan kong batasin sa isip ang aking taha.pon, di ko maiwasang kamuh.ian ang aking sari· li. Sapagka't ako'y naging isan¡ masamang <iü&.k ng Diyos. Hindi ko natutuhang mahalin ang isa sa pinakamahalagang biya; yang ipinagkaloob Niya sa akin. Hindi na.man ako napakasamang tao. Sa abot ng aking panan~a. hindi ako oakalabag mmsan man sa alinmani!' batas ne sangka· tauhan. Nguni't ang i.sang bagay na m.kagawian ko ay maituturine na isa na sa pinakamalubhang magagaw¡. ng tao sa balat ng lupa - ang pagtatapon ng p·agkain. Ngayon ko larnang ganap na napagkila· la ang kasumpa-sumpang inaasal ko nang- rnga panahong yaon ... · ngayong umikot na ang gulong ng palad at ang mga pangyayari sa aking buhay ay ka· tumbalikan na nang may dalawampung taon ang nakaraan. Nag.lisa akoni anak na ~k.i ng akin¡ m¡a ma¡ulang. Sunod na sunod ko ang akJng layaw sa aking ama't ina. gayundin sa akin2 mga kapatid. Aliw raw ako sa aming ta· hanan, sabi ng aking ama. Ako raw ang pag-asa nila sa kinabukasan, sabi na· man ng aking ina. Mabal na mahal nila ako. Sinusunod ang balanang mai· bigan. Dahil sa mala.bis qa pagmamahal ng altlng mga i;nagµJang, lumaki ang aking loob. Sumibol sa aking katauhan ang isan,g napakasamang , asal. Sa tuwing may ikinaga¡a· lit akong ¡no mang bagay, sa tuwlng may isínasama ako ng l90b,' ay hindi ko rnapigU ang akíng sarili. Ka.hit na :ano ang madam. 'ka\hº n"! i:!~~b~li~~~g~º~ ay hindi ko pinangingimiang basa.gin. Higit sa mga: iya,n, kahit na ang pag. kamg grasya ng Diyos, gaya ng malimlt sabihin n.g ~klng- . ama't ina, ay htnd1 ko pmakukundanga. nang itapon at isaboc. Napakasama nga u¡ U-MAGAllN NG IAGONG IUHAY - MARSO 31, 1'57 aking a.sal na hindi 'to ~!C~~~~~n~aog mga pa· Minsan, tandang-tanda ko pa, ay nakagalitan ako ni 'fatay, sapagka't umuwi ako noon na lasing. - Ano ang mapapala mo sa alak! - ang sabi pa ng aking ama. -Walang manginginom na human· tong sa mabuti. At ngayon pa'y sinasabi ko sa iyong hindi ko mapapaya. gang ikaw ay maging la~ senggo! Nangatwiran ako sa aking ama. At dahil sa na· kainom nga ako ay napalakas ang aking mga pag· sagot. · Sa kauna-unahang pagkakataon, noon la· mang ako pina.lo ni Tatay. Hindi naman ako nagpa· malas ng paglaban. Nagsawalang-imik na lamang ako pagka't alam kong masamang magagalit ang aking ama. Nguni't nang na sa harap na ako ng pagkain .. nag-iisa ako pagka't huli akong dumulog sa hapag, ay sa p111gkaiu nait1.1nton ko ang aldng gaüt at i.11.it og ulo. TlDa· ako pinayagan& umalb ng at muUng sumabog sa g ... bah.ay. . big, kasabay ne pagkaba· -Ipagpaliban mo na ang sag ni ilang pinggan. ~~:a~~ iy.!'M~~abik~a n~~ ka~:Sd~ig~~pa:u";ooª~I man sa ina mo. Alam labas ang aking ama. At mong may sakit siya ay nang mala.man ang gioa· uunahin mo pa ang sine! wa ko ay binirahan ako ng -Pero may kausap ako, sunud-sunod na sampal. Tata.y . . . -sabi ko. - Na. - Noon, halos di-ko natiis kakahiyang hindi ako SU· ang sakit ng parus.a ni Tamipot. Maghihintay siya. lay. Hindi ko rin nataga. sa iy~ª!n~~::~f ªta!tª K~~ ~1lcf t P;:i"~:~ra:;~.ti:~¡ nína ka pa hinahanap ng sa akin ng aking ama at Nana.y mo! Alam mo na- mga kapatid. Hindi ko rin mang malambing sJya halos natagalang salubukung magkasakit. . . at ogin ang nanlilisik na mga ~~:btn~ ibig na laging fa~ng lnft':n;f k~~i:tfd.mÑ:~: ~pinilit ko ang ganang ni't ang gayo'y hindi ko akin. lginiit din na.man ni la.bis na ininda al dinam· Tata.y ang kanyang nais. dam . . . hindi katulad nga .. At wala al{ong nagawa yang dina.ranas ko na ang kundi .rng sumunod pag- lalo pan¡ masaklt na paru.1 ka't nagalit na siya nang sang kablintot ng kalapas-dakong huli. Subali't ma~ tanganan kong yaon sa samang-masama ang aking grasya ng Diyos! loob. Hindi ako lumapit sa Sapagka't ngayon, ang aking ina, kahit na nari- mga pangyayari ay ka· nig kon.~ tinatawag ako. tumbalikan nga ng mga Hindi nn ako suma.lo sa araw na yaon may dala· ak~;g~~~~kJ::ka~~O S<t wampung taon na ang lmwarto nang marinig (Sudan sa pah. 31) Si Zaldy Zshornack ay masasabing kabilang sa mapapalad na artista ng Prem.iere. Hindi pa natatagalang ibinunsod siya ng samabao upang maging &ana.p na bituin· ay dulr!-a-' Ung na naman ang isa ~=~a~n r;!~~~~~nla~g~!: katakda . siyang lumabas sa isang pelikulang gaga-· win sa Hollywood, ipinah a-y a g kamakailan ng , ptr>dyuser :na si Cirio R SanU.ngo. Ang pamagat ng pelikula ay "Swe~thearts". Ang nakatakdang maJip.g .katambal ni Zaldy _ ay si Shirley Gorospe, an~ .nahirang na '_ 'Bb. Pili~i nas" ng Amerika, na nabatitang malimit makasama ni Zaldy sa tnga pagti~ tipon bago umalis na pa· tungo sa ibang hansa may dalawang buwan na ang nakararaan. Ang "Sweethearts", na isasapelikula ng C. H. Santfago Film Organization, ay sinulat ni Eddie .Romero at parnamahalaan ni Direklor Gerry de Leon. Sa Séll\dalnig matapos ni Zaldy ang dalawang pelikulang ginagawa pa niya sa kasalukuyan ay lilipad: na siyang patungo sa Hollywood. Jsang bagay 13:mang ang rigayon pa'y l~~~~~~:;.b~~ig~~ ~~ kasamahan sa estudyo: na baka pagdating doon ni Zaldy ay makaakit siya ng mga amerikana. . . at di na ·makauwi sa Pilipinas! Pagkatapos na pagkatapos gawin ni Charjto ang "Walarig Sugat" ay nag_bakasyon siya sa Baliwag; Bulakan. Sa mga sanda· lin~ sinusulat ito, si Charito, ka.sama ang kanyang .ina at mga kapatid, ay nagtatamasa ng masasayang sandali sa pinagbakasyunang bayan. W ala siyang ginagawa araw_ araw kundi matulog, ma· masyal, kumain ng masa;rap at magbas·a. Nira· rasyunan s1ya ng maraming itlog at gatas tuwing nmaga upang lumusog ang kanyang katawan. Iba na nga naman .. ang malakas ,Pagka't may itatagal sa. pag~d at hirap kapag dµ· matmg na naman ang panayang siyuting. lsang kasamang bituin sa estudyo ng LVN ang ~ayo'y maaaring "nangu~ "Dgulila" kay Cbarito. MaPitok ni EDDIE ~AllOLA aaring hurningi din siya ng bakasyon upang Sil· munod sa Baliwag at. magtamasa rin doon ng masasayang sandali! Isang araw, samantalang nagkakatipun-tipoQ - ~· sa Sampaguita ang ilang bituin, ay ·humahangos na dumating si Amalia Fuentes. -.Magsiluhod ka yo ... uariyan at dumarating ang mga anak ng Diyos! Sambahin nati.A! Nagkatawanan ang maglía. ~angapanngmi mni ai; nakítang dumarating sina Gloria Romero, Lolita Roclriguez at Luis Gonzales. Ang tatlo"y k'!-bilang sa· mgil tampok na bituin sa "Mga Anak ng Diyos" ng Vera-Perez Productions. Hindi katulad ng dati. medyo tahimik si Gloria at bihirang sumagol sa pagbibiro ng mga 1 kasa. ffi;\han. -Talagang iba na arig nagiging "anak ng Diyos", -panunukso ni Chaning Carlos. -Nagiging banal· at. . . kumibo-dili! Nahugalian na ng mga Pilipino l•lo ne H K•t•galugan, 111n9 pagd•r•o1 1a pat.,pos ng is.,ng yumaong kamag-anak ng iwng malaking pagdiriWang na pinangungun.,han ng pag•anta ng ro1aryo SI uliw ng band• ng bayan. 811••1 ang hahay ng pamilya at ang lahat ng mg• hge-nayon ay malayang sumama u pagdara1al d pagdiriwang. Lubos na m.1tanda hy1a maraming kaugali11n9 Pilipinong umiir•I hanggang n911yon ay ang paghahandog "t P"g-inom "9GINEBRA SAN MIGUEL "ARg KlnagtgililDllng Hi?Ulwa B11hat Po Noong tU4 : .. 5" loob ng m"higit n• iu1n9 d11.,n9 faon, ito ang n.,k.,pagdudu1ot ng higit na k"1iyahan '" mga kapid.,han at m11S11Sayan_ g pagtitipon sapagka't LASA ANG LAGJNG NAGSASABlnag-iibayo ang sarap n9 mga inumin kun9 ma'f GINEBRA SAN MIGUEL! HA.KINIG SA.: ~. VIV• Id dJ . uaE;i<a~Uv .. I:> masakit lamang ang ulo. Kaya hindi na kinibo. n1:: mga kaibigan. Ang '·Mga Anak llJ:( Di-. yos" ay siyang ikalawang produksiyon ng VPP at malapit nang mapanood sa puting-tabing. Isang dalaga ang naging tudlaan ng tuksuhan nina Maning Songco, PRO ng Everlasling, sa · ~anilang estudyo kamakailan. Ang' dahilan: hindi lamang ua""Edon¡: Mapa~gnrap", DZFM. Martes, J.ka.-8:C0-8:4S nan11 r¡:abi; "Mga Kuwento ni.Lola Basyan¡::", DZPI, Biyemes, lka*8 :00-8:30 nang gabl; "La Tondeña Grand Amateur Contest", OZ.BB. Ling11:0, ik.a-S:Jo8:30 1Uan1 gabL isang produkto ng LA TONDEÑA, INC. MARSO 31, 1957 - MAGA.SIN NG IAGONG IUHAY-2' Sino .,. .U m11191ny1k m1llgo 11 1109 ku"O 1ng mg1 bituing ito 1ng mñ:ekeMm1 u p1li&I· ge? Kuha 1ng l1r1w1n n1ng m19piknik u Puulplt k1m1k1il1n 1ng mg1 t1g-S1mpaguit1, n.. kln.Wbll1np" nln1 Am1tl1, SuMn, D1lsy, 81r1Nr1, Tito G1ll1, Tommy Cor1lff, Jr., Mlrlchu V1r..,.ffft 1t mar1mi119 Iba pa. Sa 1nyong lfo nín1 Charito 1t Leroy 1y Slpd no11n9 rn&hinlolhlng ukbib! n9 kalif1y1h1n 1n1 kanllan, mt• puNI T19po 11 "TIRIRIT NG tBON" "I LYN, lt1n1 palikulan9 liPot ng p19·illí!J. H-MAGAs°IN NG IAGONG BUHAY - MARSO 31, 195/ Sina Alicia V1rg1I 1t Jo11 V1lez, sa lunt tagpo M "MAS. KARA" n1 pin1m1m1hal11n ni Diroktor Teodorico C. S1ntos. Kunt ano 1n9 Udn1tat1kot ni Alic1. . . iyan an9 di n• tin mil.aman. abutan kaagad ng kinukukot na mani nl Teresa Mendez ay nagmukmok na ang dalaga sa isang sulok ng estudyo. Nang .lumapit sa umpukan si Celia Fuentes ay walang katawa-tawang aníya: - Hayaan ninyo siya . .. talagang ganyan ang laki sa layaw! Ang pinagtu.tu11:suhanan ay dili iba't si Mila Nieva, isa sa mga tumutupad ng pangunang papel sa "Laki sa Layaw ng Everlasting Pictures, kasarila nina Celia, Teresa, Tony Cruz, Jr. at maraming iba pa. Nabalitang "nak.ipagkasira'' raw si Emma Alegre sa "lalaking nagmamay-ari ng kanyang puso". Kung ito'y tutoo, magandang balita para sa mga tagahanga ni Emma, Jalo na ~~ºJ? ~~~¡:ª~a ~~sg~i:~sa rnarilag na bituin! lsang matalik na kaibigan. a n g l'ioagtapatan: umano ni Edd1e Rodriguez: ¡¡g isang mah.ilagang li,bim: tutoong umiibig siya sa i:;ang dalaga, na isa ring tanyag na bituin. Kung sino áy buwag daw ipagm.amakaingay. N g uni't ayon sa lumalaganap na balita sa estudyo ng LVN, maikakaila pa kaya . lt.ung sino i)."ont '· him na itlnatangL" Al medyo nanibugho. •:Me· tali . ka na, e .• • " ·~~Y~ [~ong sabi pa "E, ano ... ? " ::;:agot daw naman ni _ Dolphy. ''.Masa· ma bang tumingiñ sa isang kagandahan ?" Ewan kung paglalambing lamang, nagpitikan -na nga raw sa ilong anjl dalawa. Nguni't nagbatian din pagkatapos. Ang tanong ay ito: sino ang tinitigan ni Dolphy? Si Myma Delgado ay nakatagpo naming min.san sa "dbwn town". Hindi gaya ng dati, .siya'y muk. hang malungkot. Nang usisain namin kuog bakit ay wala naman palang malakin2 dab.Han. Para lamang daw laging nakadi~ kit sa kanyang isipan ang malungkot na kasaysayan ng isang pelikulang nila.· labasan niya. -Ane: buhay na inilala· rawan sa pelikula naming iyon ay lubhang ,makatotohanan, at maaaring mangyari sa akio, sa ií:J.. yo . .. sa sinoman, -ang wika niya. --:-Kaya aywan kung bakit parang laging' na sa aking alaala. pe~~tm~;ut:¡, ~!~SBVHAv SA BqNDOK" na ~inasapelikula ng Rudy Robles ProdudioDS. Katambal niya sa pangunang: paper si Amado Cortez, at kasamang mga bitn1n sina Le t t y Ojera, Leonora . Nagkagalit ~aw ~ Ruiz, Nello Nayo, Maria SI Dolphy at Sl Lo.IS Gon· Luisa. Roberto Dantet zales. Sandali lamang daW Rey Bautista ¡t ang lcorni: naman at muling "nagba-.--Jt~o¡;g si Tuko. "Screen tia.o". Ang dahi.lan: nabuli j>Lay '"fil. Jose·c. Garcia at raw ni Luis na tinititigan sa . direksiyon ni Rudy ni Dolphy ang isang "li- RObles, IHnt mallamd.amln11 tagpo H "MOA ANAK NG DIVO~" n111 y.,..p0rez Productlons. Pinamahalun nt tatlong bahbn111 dlrektor H putin9·tabln9, an11 pelikulert11 ito l!.Y molopit "'"9 lt•neh••· Kahapon ... (BuhCll sa pah. 28) nakalipas. Kaoluran at silangan ang pagkakai.ba og tagpong yaoi;i ng kaha· pon·sa tagpoog nagaga.nap sa kasalu.kuyao. K un g nooh ay itioatapon ko ang masasarap na pagkaio sa babagyang pag-ilnit ng ulo o pagsama ng aking loob. ngayon ay lumulubang nangb.ihingi ako at kung m1nsa'y namumulot pa nJ? pagbiog labi laman&. ng aking kapuwa! Ang ka.pirasong ulam at Uang subong kaning halos ilapon na ng iba, ay paduhapan¡ kone sinisimot upang maipagtawid-oras og akiog sarili at ng aking aaawa't mga anak! At hin· di ko na matatakasan ang ka.lagayang ito sa habang panahon. pagka't ako'y isang pulubing sa ganitong paraan lamang nabu· buhay! Humantong ako sa ganitong kapalaran pagka't namatay noong panahon ng ·Hapon ang aking mga magulang at tatlong kapalid nang mabagsakan ng bomba ang aming bahay. Ako laroang ang himalang nataligtas, nguni't D)putol ang isa kong paa upang maging inutil sa habang panahon. Kaipala'y itinaIaga ilo ng Diyos upang madaRla ko ang bigat ng nagawa kong pagkakasala sa paglapastangan sa tanging biyayang ipinagkaloob Niya sa akin! (X) --<>0<>-Sa lbabaw •.• uwan si lnay at ang kapa. tid kong maJ.ü.t. Dabil . . , ako lamang· ang l:dakl sa amin. Kaawa·awa raw si lnay· al an& · kap¡itid ko. Pero rlgayon ... -lbig mo nang mag~ gerilya? -pananarok tü Mario. -Oo, -mabilis na sagot. ni Imon. -Sasama ako sa iyo. Maggegerilya rin ako. -Talaga bang tandis ka? -lila nag-aalinlangang tanong ni Imon .. Tumawa si Mario. Ma· pait na tawa. -Parang hindi mo 'ko kilala! Malüt nga ako at bata kaysa iyo, pero nakita mo na hang may inurungan ako sa away? Hindi ba sabi mo kaya gusto rnong ako ang kabartada sa galaan: e dahil buo ang loob ko? -Sige. Lalakad tayo ngayong araw na ito. Pagkak.ain ng tanghalian. Hindi na ako magpapaalam kay lnay. lkaw, magsasabi ka ba na inyo·! Humalakhak si Mario. -Ano, naloloko? Bakit. pa ako magsasabi e sa hindi naman ako papayagan. Basta areglado. Mama• yahg makakain. Pupuntaban ltita rito. Nang makapanaog ng bahay nina lJnon si Mano, muli niyang nadama ang damdaming yaon na lagin2 sumasakanya tuwing makagagawa siya ng Iabag sa mga al).tuntuning ukol sa ugali at pangingilos na ipinamata sa kanya ng mga magulang. Ngayo'y nakadarama siyang muli ng paglaya. . . og kalaka~ san. . At batid niya'D.g walang makapipigil .sa kanyang binabalak ogayon. (ITUTULOY) "WOMAN OF THE RIVER" M4KISIG at may malaking pang angataw1m, ~¡ Gmo Lodi CRik BattagHa ) ay isang kontrabandista. Sa Con na chio. taha\ n:r1)abaing ma'nggagawa sa imbakan ng isda ay napaibig niya. Tanging si Nives (Sophia Loren ) ;mg mailap sa kanya. Dahil sa kailapan ni Nives, ipi nasiya ni Gino na angkinin ang dalaca.. Sa isang sayawang idinaos sa na yon na dinaluh_an ni Nives ay dum.ating sina Gino. Nagulo ang Sayawan al nagkaroon ng labulabo. yangN~~~~r~Ík~~~k~i:k~f~~:;nsia~~v~s~·1!~~~ka1'.a~lo~i"~r:~g s1i~~:a n5:g~IB¡ sa dampa ni Nives. Pagkaraan noo'y nagpunta sa Gorin.o si Gino at hindi na bumalik kay Nives. Si Tosca t Lise Bourdin ) ang umaliw sa dalaga. Pagkalipas ng qalawan2 bu~an :::y nagdaJang-tao si Nives. Patuloy P<!- rin si Cinti, i.';ang alagad ng batas, sa pagligaw sa kanya at sa paghimok n"- Jsuplon2 ang kontrabandistang si Gino. Sa halip na tumalima, nag, rnngo si Nives sa Gorino at pinapag- lngat si Gino sa pulisya. Nagalak si ~~~º· nguni't nang malamang nagda dalang-tao st Nives, ay kinasukJaman Dahil sa sama n~ !oob, nagsupl !.:ng si Nives sa maykapangyarihan, at kinabukasan ay dmakip si Gino at hinatulang mabilanggo. Bumalik sl Cinti sa Connachio ~akalipil~ ang dalawang taon. Si Tosca ang naghimaton sa kanya n_g kina roroonan ni Nives. Nagtungo si Cinti sa ilog na pinagtatrabahuhan ni Ni ves. Naiwan ang mga batanj? binabantoyan ni lvana, kabilang si Tunin, ang anak nina Gino at Nives. Muling iginiit ni Cintl ang pag- iblg niya kay Nives. Slnabi pang tumakas si Gino at maaaring _iyon ay maghiginti. kaya't niyayan2 sumama sa kan ya si Nives. Tumanggi si . Nives. Nang magbalik si lvana sa nay on. ibtnalita ng mga bata na si Tunin ~~t ~ªt~w!a1ªen~~~~!ad!~i~T ¿:n~~n~: knª1:s~gf~=la~ay Gfn~~~~~~;a~~~ dumukot kay Tunin, kaya't pinagha nap nila si Gino. Natagpuan . ang nalunod na si Tu nin sa may tabi ng ilog. Pinangko ni Nives ang bangkay ng anak, pabalik sa nayon. Doon nagkata.gpo si Nives et si Gino . . . Kun2 aho pa ang sumuno4 na· mga pangyayarí, ily. siyang ilalara~ wan ng ··woman of the River".,. MARSO :n, 1957 - Si Nives at ri Gino Lodi (Rik Bottnglia) sa isang tagpony lipos ng pag-ibig sa " Woman "! the River." Nang matagpuan ni Nfves ( Sophia Loren) ang kanyang potay .na anak sa pampang ng ilog. Ang naging kabuntoi ng mo.lungkot na pongyayaring ito ay siyang higit na nckapagpariktt sa takbo ng kasaysayan. MAGA.SIN NG IAGONG 8UHAY-11 Mga Dakilang Simulain At Panuntunan Ng Pangulong Magsaysay 1. npagJr1I ng PamalulHng n•btalaga H kegellng1n ng rng1 karaniwang tao ng bansa.'' 2. ''ATlg kapos sa biyil.)'I ng buhay ay k1ll1ng1n9 magkuoon ng higit na biyaya ng batas." 3. "Ang m'lllliit na m1mam1yan ay i'nay karapatan H dagdag na pagkain, dagdag "" pananamit, at d•gdag nil bubong na kanyang 4. _ "lung mataas at matatjg na uri ng mor-.1 ang kaílangang makapanaig sa lahat ng hanay ng pamahal•an." S. "Ang pulso ng P1m1h1lun ay kailangang maging malakas at m•tibay at .ang mga lalaking na sa kanyang ugit ay kailangang magtaglay ng matatag na tatak ng panlnindigan." 6. "Ang masi911ig na pigkilos sa lahat ng ant~s ng Pamahalaan ay kaillngang mah!'llili sa mabagal at hindi tumutugong buro, krasya. 1. An9 malayang cbigdig ay buo at malakas at walang_ dahilan o maiuwid upang ipailalim ang killayHn ng tao. 8. Ang Kornunismo •y kJw•IJn ng Diyos •t kallant•n' panati lihin n9 ating mga mamamayan •ng kanilang Pananalig at Paniniw3, la H Maykap11I. 9. Ang Nasyonalismong ~ilipino ay humihingi ng k11igtasan n!J bns" at pagpapaunlad sa parnantayán ng pamumuhay ng mg;:i laraniwang mamamayan l.ilang mahahalailang .dhikai~ ,.¡to. 10. kailangang ~abuo ang masikhay na kapamayanang n•~• b¡i¡batid ng .kanllang tyr-gkulin at pananaguta.n, w;1lang takot sa «a· nilang pakikllaban se mp katiwalian. "Nang magslmufa ang tanlng ng ating .,_nvnungkulan, lnihay.19 nating ang kaligayahan at kaljgtasan ng karaniwang tao ay ma. giging pangunang adhikain natin. "Ang ating maJHakit u karaniwang '" ay hindi atas lamang ng damdamin. lsang katotohanang hindi mabobuhay ang isang bansa n.ang walang ligtas na sand'9an ng mariw_. l'f nasi;-.iyah~1ng kapamayanan. N;1nlnlw91la folyon9 ;1ng mabuti sa karaniwang mamam.yan ay mabuti rin A kabuuan ng bansa. "Samakatuwid, ang bawa't petakaran rwJ atlng panpsiwun ay nauukol sa bnyang kagalingan. Nallunwd natin •ns atlng pambanung mithiin ukol sa karaniwang mam11m.myan. "Ang ating nagawa sa mga baryo ay kumakatawan, sa aking pa niniwal11, sa buong katupann ng adhika ng pangasiwa..ng· itu. Malayo na •ng n.a1~ting natin u ~Jot sa mp ,...._rye ng ka luw.gan tun90 w kasapnMn at kaunlaran . .. "Nakapagsimula na •ng .ting miga mamamr,an sa mapayapang pagbabang'.~n at p~lipol w ugat ng kaw11lan ng katarungan at !.asamaang-pcinlipunan, at sa pagtatilas sa kanilang tunay nil kahalag han at karangalan. "Kail¡¡ngang pangala¡aan at sinupin natin ang ating pakinolbang, olf itaguyod ang ating pasulong na hakban9."'-MAGSAYSAY