Magasin ng Bagong Buhay. Mayo 19, 1957

Media

Part of Magasin ng Bagong Buhay.

Title: Magasin ng Bagong Buhay. Mayo 19, 1957
Issue Date: Mayo 19, 1957
Language: Tagalog
Rights
extracted text: p / MA't z.1 l 1 2 Ang Zambat na ito 011 ri.,ang ginamft ng man;ingiidang ~hihila no bon"ka l1G karurutino tamano buhat sa palioU:l.ligid no look no Mo,.. tdlo. Makikitong ma..fOllang suma..falubcmg so kan¡¡.o.0110 i lang bat4; ng rw11<>n ding i11on. Ang mga. "1an9kang ma11 la11og 011 ri¡¡.ol'lg' malimit dtilhin ng mQO mangingjida so ioot. Pi11GQhttulungon ng magkaka11011on ang pogbubukud·bukod ng mga isdang nahuli 011on w uri ng mgo ita. L~ 111,..;,,~ L;.po •t WMI• •~ hhllip "I po.hva~nJ BACONG lltJHA.Y. T...,..paa at pu..i .. .,.: 2ot S .... p~lo< Avonue, L~lllO<i Qu.aon, lt.p .. •4: CP..ICOklO k . FLOUNCIO s. li.Qin¡: nn vtSEZU!U TUWING HAPON, sa .pagitan ng ikalima at ika-anim, ay nakatutuwang malasin ang mga mangingisda na natitipon sa :iplay<t ng T~ngos, isang maliit na nayon n~ Nabotits, Rizal, Abala ang bawa't isa sa mga iyon sa paghahanda ng kanilang mga gagamitin sa pagtungo nila sa laot. Inaayos nila Jng mga layag, a~g Jahat n~ uri ng panghuli ng isd;i, gayo!l .dm ang kam.lang mga sulo at ang mga pags1s1dlan ng kanllang mga huli. Humigit-kumulang sa dalawampu katao ang nagsasama-sama sa pagtungo sa dagat. Kung minsan. sila'y nakararating sa. Bataan sapagka't may panahoni kakaunti lamanf ang ~anilang nahuhuli s~. oaligid ng look ng Maymla. Sa mga pam1hhan sa karalig-bayan at sa Maynila inihuhulog nlla ang kanilbinibiJ.ad m1tna nQ dalaUHJnQ CSNUI cn&g mQ4 bdaftQ lfo ftO ora.s-oro.s ay binabol'9fad upang flWQing patt110f'Cho Gftf pagkokat1t11<>. MAGASIN NG BAGONG BUHAY lang mga huli. Umaabot sa anim na raang piso ani kanilang napapagbilhan sa üsang labas lamang._Ayon sa kanila, hindi bumaba· ba sa dalawang daang piso ang klnikita nila sa tuwing sila'y pasasalaot. Halos ay sa pangingisda lamang nagbubuhat ang kabuhayan ng mga mamamayan sa munting nayone ito. Maluwalhating nagda· raan ang mga araw sa kanilang buhay na ang tanging nailwan sa kanila ay ang katahimikan at kasiyahang loob. Pagkatapos nihng maiayos ang mga bagay na ginamit nila; sila'y namamahinga at wala nang iba pang hahangarin kundi ang pagsapit na muli ng hapon at ang pagtanaw sa panibagong kapalarang kanilang kakaharapin. -M.M. Dahil sa 171A114Ms na kapca· guran at puvat MftR rifmndang ga.bi, makilcito.ng M • mamahinVa. a.no mga ma· ngfngisdo, Pagkakipos nG manauli ang d1'tin7 ri"glcl ng hat4W4n, $ila'11 t'\u!ing magri.ritu'lgo sa .Jai¡~t pago Mfrit ng dapit-liapon. Mayo 19, 1957 Upattg mati11ak ng man9inglsdang lto 110 to0la na sivang n.akakaligt.a. ang Sira, a.n9 lamba.t a.v inilata9 sa hi.po. at sinuri ong mga bahaglng Mta.hi no niro. Abala sa pa.gkakatam ng bangka ang mangingisdong lto. An9 m90. nabili niya.ng maba.ba.ba.w na ban9ka av pinapoo tungc,1 upo.n9 hindi madaling mo.pasulco.n ng tubig. 3 You paint better for leu - wilh veo -4 PANG MAIWASAN ANG MALIMIT NA PATAYAN ... ANG PATAYAN ay Isa nang karanjwang tanawin simula pa noong lalangin ang mundo. Ito'y tila hindi maiiwasan ng tao, pag. ka't bahagi ng madilim na mukha ng buhay. Maraming nagiging sanhi ng patayan. Kun~. minsan ay d3.hil sa salapi, sa pag-ibig, sa inggit, sa patiibugho, s a pagbabangong-puri. sa paghihiganti. . . at maraming iba pang dahilan. Ang pagpapatayan ay nagaganap sa iba-ibang paraan: kung minsa'y sa pamamagitan ng bariJ, patalim, kamay at maraming iba pa. Noong mga unang panahon, an~ pagpapatayan ng mga tao ay nagaganap sa rnga paraang tulad ng nabanggit sa unahan, kalimita'Y sa pamamagitan ng patalim. Subali't nitong mga hulinl? araw, mula nang matapos ang ikalawang digmaang pandaigdig, ang panpapat~yan ng tao ay llf.los sa usang paraan na lamang nasasaksihan: sa psmamagitan ng baril at punto. Bihira an2 nagpapatayan sa pamamagitan 1amang ng kamay o ng patalim. Kung bakit nagkaganysn, ay alam na marahil ng lahat. Buhat pa noong liberasyon, ang mga baril at iba pang sandatang pumunutok ay lumagan?.p sa Kapuluan. Hindi mabilang na tao ang nakapaglngat ng sandatang pumuputok, na karamiha'y hindi naman maipaliwanag Jcung saan nagbuhat. At nan!? mga araw na yaon ay nagmg maluwa~ ang pamahalaan sa pagpapahintulot na makapag-ingat n,i: sandata ang isang tao kahit wala sa kalagayani ~g-angkin niyon. Hindi rm f!Umamit ng tinatawag na ''kamay na bakal" ang ating gobyerno sa mga taong labag sa batas na nag-üngat ng mga s~nda ta, aywan kung sa kapabayaan o sa anong tunay na dahihn. Kaya nga pana.V ang h:n·"n?l'n. ang Joob11111 .!f. anl? be~tttan na bdalasa'y humab.antonc MAY MAGAGAWA ANG PAMAHALAAN UPANG MASUGPO ANG MGA PATAYAN LALO NA KUNG PANAHON NG HALALAH sa kakila-kilabot na mga patayao. · Nito na Jamang mga huling araw lubus_~ng na· pagbuhusan ng pansin ang bagay n'a iyan. At saka lamang ganap na naghig. pit sa mga taong nagiingat, nang walang pahintulot, ng mga sandatang pumuputok. Gayonpaman. tündi pa rin masasabtng ganap ni ngaog oakapangyayart ang batas tungkol sa bagay na ito. sa kasalukuyan, marami pa rin ang mga may rebolber at baril na wa .. lañg pahintulot ang mga maykapangyarihan. At kaya lamang matuklasan ay kung may mangyaring patayan, harangan o naka· wan, na ang. mga salarin ay mataepuang may tag. lay na mga sandatang ito. Hindi pa nga ganap na masarnsam ng mga maykapangyarihan ang mga san~ datang PllTT!"..IPUtok na nagkalat pa sa maraming da~ ko at iniingatan ng maramin.e: tao. At kune: kailan lubusang malilikom ang mga ito, panahon la• '"""""'•JM.11) Suwabe at Nakasisiya Kilalaalll aa.- datl naac napait1U,,a1aa.a.- Ulblpn a¡: .... JD&dl"blbltlt kabn l&&D .,., sJprll7on1 llRIGBT L&.\F! Kanr hindi pa nlayo aannboll a.a.- kaloamaa ª' BBIGBT LEAP', lmlo11mllDCbhl naaunr MIMlkln anr lsaa11Laha D.pJOD! llllallblpa DIDJO •DI' uakulstyall« ••• "' natatanrlnr mall-w nr fiDlotoallr da.bea DI tabak-Oar Vlrrtnla mt.. lladadama lllDJonr anc ,.a~ nr aBIGBT L1tAF ay lu.DC taA&y na tuiyabaD! IJ. 1i. T9BACCO ' C9BP9BATJ9N Mtb a 11eiñe9 Bts., Pon Ar-. •aya.Aa Sa . mp bakal ni Mam,.,,.Y NAllBANG KADAKILAAN BAKIT lubbang nailamahal aq )'UlfllOllg Pangulong Ramon Mq:saysay 11 karani· ••DI mga maJT1:imayan? Saps'°'t nagpamalas siya q: b!Bit na pagmamalasakit aa kapakanan ng mga dukha, bunsod ng pananalil sa katolohanan.g " ... hindi mabubuhay ana: isan.g b1nsa nang wal•n1 ligt.as na saradi¡an ne mariri•&M al nuisiyaba1:1¡ sa.tnh•· yanan." r.Jnu¡ol ni RM an1 mala· ki.D¡ baba¡! ng klnyang PI: nahon 11 pagdalaw sa m.ea hnq_:apan ng pamahalaan, .. mea nayon, ria mga pamill· bua. U¡:iang matlyak ang hala22 ng mga bilihin, walang kaabug.abog na nagtungo si RM !la palengke ng Dibisorya noong gabi ng Marso 4, 1954. l'arang mamimilin1 itina· nong nlya kay Gng. Glor ia Pabilona, lsal\I lindera, anr balaca ng bigas. At nana: ta· blhin nlyon na fl'.80 hancgang P.85 isang salop ne makan •Y 1Wly11bao ,¡ Rlll. Moyo ,,, 1957 Ntunl't lllong n1sly1h1n si RM· nang malamang hindi tu· maas ang halaga n¡ karne kahlt lpinagbawal . nlya ana pagkatay ng kalabaw. "Ang pamahalaan ay hanc!ang gumawa ng marahu na haktning upang tulungan an1 m1dla sakaling tumaas an.: halaga ng bigas at iba pang pangunang paninda," i nl RM. Nangako rln slya na kikilos ang pamahalaan laban sa mga mamamaky.aw na na¡¡:papahas ne balaca ng mga produkto n hangad magtubo no:nc ma· laki, ba¡:ay na ikinapiplnsal1 ng mga nagtit ingi at ng mad· . .. Jnusisa ni RM ang mga tlndera kung mar ~uliraning nangan¡¡aibngan ng tulong ng pamahalu n ang paglutu. Sa pangunguna ni C.ng. Flo· renda Sunga ay idinaing n¡; mga tindera na halos n;isasarili nimia Intsik ang pagbl· bili ni karnc. "Jdagtatag kayo ng u mahan ( Stmtfo:11 sn p<r/1. 6 ) P11kahalal na Pantul• 'Y ibinunsod ni RM 1n9 p11bab19on1· tat11 u Manila Railroad Coml?al\v upan1 mapalawak ant mta daant·bakal H KapuluanJ lalo M sa Timo9. 1Mkikltan9 IM9IMHliwane9 ti ltM ta m1a pinuno at kat11.ni n1 Parokaril •. TIRE & RUIHER COMPANV Of THE PHILIPPIN!S :::LiiD~O~--w~r..~ lung filn)'•9 INI pinuno ng m11• gerilyil noong n•k.,••n• digmililn, n•11ln9 m•P•1nwl•nlclt si RM H m11• betenno. M•kikit•ng kin•k•p•n•y•m ni RM si ltiln L•g•y•n, iHng m•y k•· PilnMn•nl betei•no, Jil Chinese General Hospital H L• Lom•, Lun.od Que&an. Naiihang Kadakilaan ng mga tindera ng tarne upang magkar<Kln ng sapat na puhunang mag•gamit sa n¡alaking ncgosyo, " payo ni RM. (Bwhat sa poli. 5) mutin an& ma:a mata Di En· riquez. na p1sanln sa kanilanl ·ball· kat.'' Bago tuluyang lumisan ay n11:,.ot n•: masid ni f.!\I ang pamilihan. Jpinagtapat niya Tiniyak ng "Idolo ng Ba· sa mza tinderang nakapaligid yan" na tUtulong ang pama· sa kanya na nagin& mekanlko balaan sa mga tindera sa pa- si}•;i sa i~ang t:ilyer sa purok mamagitan nif pagbibigay ng na iyon, m:a,y dalawampu't alokasyong dolar sa pag-ang- Jim•mg h Gn na aog nakallli· bt ng karne at ng mga reprl· pas. :;;0~dorang mapag-ümbakan ''Nakasama ako sa pagpu· Minsan pang pinatunayan id 1lM ang mataos nlyang pag· mamaba! sa "karaniwang tao" nang surlln ang unang posoartesyanong ipinatayo ng pamahalaan sa Tagiig, Rizal noon¡ I9M. Ayon kay Isidro B. Blazado, dating potograpo sa Malakanyang, nang matanaw ni RM ang may 100 magsasakang 1u· magapas sa isang malawak na li:abukiran sa Pasig, Rizal ay plnahinto ang awto at bum•· ha, kasama sina Komandante Jose M. Crisol CPangalawang Kalihim ng Tanggulan ngayon) at Kapitan Jose A. Estrella Ckomand•nte ngayon). Paalis na si RM nang lum .. pit ang isan¡ lalaltl, si Juan Entiquez, at d~~in¡ na may 1flkit sa mata. nguni't hindi maipagamot dahil sa kawalan ng salapi. Dali-daling awnulat ng rekOmendasyon s1 RM sa pangkalahatang pata.mutan ng V. Luna upang suriin at 8• !JIUnyagl ng mararalitang taong ito at nalalaman kong ang buhay sa kanila'y nangangahulugan ng patuloy na pag1U;ikap mula sa pagsikat han.e:gang sa paglubog ng araw," anl RM nang pauwi na. "Nau· unawaan ko ang hindi mili· aiwalat na mga bagay sa ka· Dilang puso at ang mabibigat PARANGAL KAY 11M Nanalaktak zi RM ·n ·m•p¡¡· Ang pagkakaloob ng 1sang uri ng pabuya o gantimpala na pinamagatan¡ "Ramon Magsaysay Award'" ay lnihayag noong Lunes sa hangad na maparangalan at mapanatiling walang maliw ang mga lilyunin at bangarin ng yumaong Pangule ng Repuhlíka ng Pilipines. · TUtustuS1n ng halagang ~00,000 (Pl,000,000) na kaloob (grant) ng Rocke!eller Brothers Fund of New York, ana Pabuya ay ibibigay sa mga taong sumasa¡isag sa kadakilaan ng diwa, karangalan at katapatan sa kalayaan ni Ramon liJaguysay. Umaasa ang Rokefeller Brothers Fund n• ·arui ;ibulo)' na nabanggit ay ituturin¡ na puimula DK pondo na madarag· dagan sa pamamagitan ng ambag ng mga iba. Limang pahuya na tig-SI0,000 ang ipagkakaloob sa bawa't taon sa mga taong mamumukod sa mga sumusunod: PagliliDJI:' kod sa pamahalaan, paglilingkod sa hayan ng isang karaniw;me mamam•yan, pagpapaunlad sa pagkakaibigang pandaigdig, paglilingkod na pangmadla, at mabisang pagsulat bilang isang kapangyarlhan sa kapakanan ng madla. Sa moa pobu1111ng it01ig ipagko:kalooli so mo:111u111ukod so moa paglilingkod na nabang"it, 171411 korapalon din an11. mga mamama.van ng iban" hansa so A$1fa. Ang poma.gat na pabu114, ana "Ramon Magsa11sa11 Award". a11 ipin.anaalan so Uang dinadakilang Pilipino. Kal/O, higit sa alinpamang mamanuiuan ng iha11g bonsa, ang mga Pilipino rin ano d.opot asahano rnongnnguna sa toloon ng mga "an.ak ni Maosa11sa11." tlk Da pltak at lumaplt sa mga manggagapas na pawAng nangamangha, ng11ni't tuwangtuwang nagsisalubong haban¡ sumisigaw ng "Mahuhay ... mabuhar ang Presidente!" Katulad ng kandidatong "nanunuyo" sa ~a mama. mayan, buc.ng lugod na kina· mayang isa-isa ni RM ang mga magusakang nagkalipumpon sa kanya. Itinanon~ ni RM kung may i.uliranin ang mga maatsasaka. lsang matandani: lalaki anlf nagtapat na nangangailangan ng patubig sa purok na lyon upang makapag-anl · nang ma· kalawa sa 1sall( taon an¡ mga magsasaka na walang inaasahang ibam=: hanap-buhay kundi ang "pagbubungkal ng rnayamang lupa." lpinaliwanag ng matandang Jalaki na dating may planta n& patubig sa purok na iyon, nguni't ipininid dahil sa pa· ngungulugi n¡ may-aring kor· porasyon. Nangako si RM na ma¡tatayo ang pamahalaan ng ba¡ong planta ng patubig doon. Nang pabalik na sa awto si Rl\.I ay narinig ni Blazado H sinahi umano ng matandang lalaki: "Marami nang naging Presidente ng R.epuhlika, ngu· fti't si Magsaysay pa lami.ng ang nakadalaw sa atin nang sanllo." Ipinahayag ni Blazado na waring lalong nagalak si RM nang mapansing putikan ang sapatos at natilamsikan ng nganga 11g matandang lalaki ang barong-tagalog. Kalpala, ikinagalak ní RM na sa ilang sandaling paldkisalamuha'y nakapa(dulot slya ng kaslyahan sa may 100 magsasaka, napasigla ang par· ititiwala niyon na a:n.r " ... bawa't patakaran ·ng aling Pangasiwaan ay nauukol 1a kanyang kagalingan." Ka.hit nasa pinaka1 kamataas na katungt.uh111 H ban11, kallan man ay hindi klnamalaian ng pangingimi si RM ,. pakikihalubilo sa mga dukha. Ni hindi niya inalinta· na ant sarlling kaligtasan H pakikisalamuha sa balana. At nagin¡ mabisang ,pananggol !aban sa masasamang layunin ang kanyang pagmamahal. Minsan, walang kaabug.a.bog na dumalaw si RM sa K.apala· Jan. Sinlloan, La¡una. Noon. ang Kapatalan ay itinuturin¡ na "PUS:ll.d ng mga tulisan". N¡unl't si R!f, kasama ang Kinatawang Wenceslao Rancap Lagumbay ng Laguna at Kalihim Pampahayagan S. V. Cruz:, ay panatag na na¡tuloy sa isang maliit na tindahan sa tabing-daan. Gaya ng dapat asaban ay pinagkalipumpunan siya nr maraming tao na isa-isa ni· yang kinamayan. Parang anak sa magulang na inakbayan pa niya ang ilang matal.anda. Pinabayaan ni RM .na du· mugan siya ng madla, baga· man maaaring may "nalipaw" na tulisan doon. At nag-usisa ang "Idolo DI Bayan" tun¡kol sa pamumu· hay sa nayon. Ipinaliwana¡ nlyang slnisikap ng paln.aha· laang mapaunlad ang bansa, ka ya dapat · makipa¡tulun¡an sa Pangaslwaan ang mga mamamayan. Nang JumiHn sina RM ª' inihatid sila nr tanaw ng mad· la na halos hindi ·makapaniwala sa katotohanang ang Pan¡ulo ng Pllipinas ay galing do~n. May katwirang sabihin n Monsenyor E¡ldio Vagnozzi kinatawan ng Papa sa Pili· pinas: •i;pinamintighati ng hansa ani;: pagpanaw hindi lamang ng lalaking. Pangulo nito, kundl ng taong may di-malurol: na kadakilaang naiiba sa mataas na tungkullng hina~ wakan niya. . .. Ang kadakilaan n1 Pangulong Jl.lagsaysay a.r na 18 kanyan¡ marubdob na pa¡¡:-iLlc 91 l...m .... an¡: '>a· ;ioan." P 14-M PASAHOO ANG KINALTAS SA BADYET Sa mungkahl ni Kongresista Ferdinand E. Marcos (1.Ilocos N.). klnaltas sa badyet ang Pt4,700,000 na inilalaan sa pagpapaganda at sa ikaaayos ng mga kagubatan sa kapuluan. lpinaliwanag ni Kong. Marcos na ang p•ggamit ng halagan¡ yaon ay maaaring maging SIDhi ng maramin¡ kiltlwalian upagka't walan( nakasisigurolig an¡ nasabin¡ halaga ay hindi gagamitin sa kapakanan ng pulitika o SI halala!I sa Nobyembre. Ang pagkotig ng n.ako:rarami, so paliwaMQ" ni Kong. Mar· cos a11 tila nangahulugang silo (mga pulitiko} a11 nokiki!ing no gumamit ng solnpi nq ba~n .sa sarili nilllng ka.polca.non .ro d.orating na holor!on. Buftga nito, mananatiling hin.di m.a:. 011os ong mga ka"ubalan at. saba11 so pogkoko.l!as sa b~et. nakaltasan ang mga ma!iliit na mamama11an ng aala,7ing d.opat sana nil4ng kitoin. · NASIPHAYO SA PAG-IBIG KAYA tlAGPATIWAKAt Isang lalaklng natatakot mabaliw dahil SI pagkasipbayO aa pag-ibig ang hindi natakot sumuong sa kam1tayan sa P•· mamagitan ng pagbibi¡ti sa kanilanr tahanan sa Tundo, iniulat ng pulisya. Ang nagpatiwakal ay si Jose Villt;,n•. 211. walan¡ UyalL na hanaphuhay. Nat.¡puan ang kanyang bangkay na may ta· (SU!ldall ,. pa~. at) MAGASIN NG BAGONG IUHAY HINDI MAKATARUNGAN Ako po ay isang guro so isang lalawigang mo11 kaloytiax so Maynila. Ma11roon po akong isang kai.bigan so. panulat na ayon so kan11ang pagtatopat 011 binoto at gur<> ring katalad ko noong araw nguni't ngayon ay naglilingkod so h. ukbo at na:kadestino so Kampo Crome. Ang kaibigan ko pong ito a11 nakopalogayang. loob ko sa pamamogitan ng mga liham lamang ma11 mahigit nang isang taon ngayon. IJl'inoolam po niya: so akin a'ng kanyong nai· ibigan at inooyawan kayo't nosobi kong wari ay nogkakaisa kami ng paniniwa· lo ot mga · lorunin so bu/lav. Kamakailon po'y tumanggap ako ng liham so kanya na nagtatiJpat na ng kanyang "loobin" so akin at hangad niyang iMticJ ako sa dambana. At ito po'y sinundan ng il.ang liham pa uli na sumasamo. Mohal ko po siyo, ngunN hindi ko i~ig ipaalom sa kanya 01111 aking da'ltldamin. Hindi pa po ngo,on ::a::a si~~~i~1,,~ bago ko siya aagutin. Nais ko pong subukin ang konyang katapatan at dahil dito a¡- bin.abalak ~ong sabi?iin sa kanyong twon na nfJIO cmg kanvano gatoaln sa hukbo at bumalik n.o uli siJIC so pagtutu. T'!· Sa palagay po k.aya nmyo'y susundin niyo ong a~ing kohilingan? At kun9 nua po nomon ay tumang· gi, ipagpapotuloy ko oa po ba ong damdamin ko IO kanya? -LUZV/MINDA MAHAL KONG LUZVI· ~!INDA: Pi.nupuri ko ang padya mong hindi siya bigyan ng tiyak na kasa· gutan samantalang h.indi mo siya nakakaharap nang personal. Walang kabuli· h:mg maidudulot sa iyo ang ipalagay mong ikaw ay nakikipag-ibigan sa pamamagitan Jamang ng m g a liham. Madaling magkunwaring kapuri-purf sa liham, nguni't ma· higpit na kinakailangan ang isang personal na pa· kikipagpalagayan upang makilalang lubusan ang r::u at katauhan ng isang Kung hihilingin mong iwan niya ang pagliling. kod sa hukbo upang magMoyo 19, 1957 balik na muli sa pagtuturo ay hindi siyang tura· pak na hakbang upang masubok ang kanyang katapatan. Maaaring naka· pangako siyang magling· kod sa loob ng takdang k!~!ll:" drt, h~~:~;!rtª ~:: di natatapos ang taning na panahong na sa kasun· duan. Hindi makatarungan ang hihilingin mong iyan sa kanya. -MARISSA. HINDI KAllAN MAN HULI ANG PAG51Sln 'Kami po ng kasintahan ko'11 malimit nang naka· Jrogawa ng hindi marapat. lto po ª11 nagsimuta nang komi a¡¡ lumabas na 10a-: la.ng ibang ka.sama. At tmg pogkokamali. po naming ito ay sinundan pa ng m.a· kailang ulit. Ngayo1'. pciy nagsisisi kami . kapuwn dahil sa aming kopabayaau at tutoy ipinasit14 nanti119 magpakabuei na. Hurl!ingi po kami ng payo sa amiug parino kompesor at pirnig .. sisisihan na po namin ang aming mga nagawa. Hindi pa. po naman Ka~ 1s..cr.. ...... 311 SAN6KAP NA NAGPAPABABA N6 LA6NAT SA •:t@fms .. &a. •4MWMéi:!it• (jF!~~~~~~~ "KABABALAGHANG LUNAS" Pagsubok na gintiwa sa ISO Amerikaaong Abiador ay nagpatunay sa kabilisan ng CAFIASPIRINA sa pagpapababang lagnat. Mga pagsubok sa kllnika na ginawa sa isang himpilan ng pallparan sa Estados Urúdos sa 150 Abiador na binabagabag ng Influensa, bronchitis at si pon, ay mag· patunay na ang tampok na sangkap ng bagong Cafiupirla ay pinabababa ang lagnat ng lalong mabilis kaysa mga tinatawag na kababalaghang lunas o "antibiotico,'' Ang kinalabasan ng pagsubok ay nagsasaad din na walang ma· samang bungang naidudulot, na paminsan·minsan kaagibat ng"antlblotlco:• Ang Call&!lpirina ay nagdudulot ng hindi lamang isa kundi dalawang nag. kakablsang pamawi ng k.irot at saka ikatlong sangkap na dagling nagpapa. ginhawa sa panghihina, na laging kaagibat ng laignat, k.il'Qt at slpon. Itong tatlong sangkap na "panlaban sa kirot" ay samasamang nagkakablsa, animo hatol ng manggagamot, na nagdudulot ng dagU at banayad na ginhawa. At bago ninyo namalayan, ang k.irot at saldt ay napawi na pati ang pamimigat ng katawan na laging kaaglbat ng sJpon, Jagnat o sak.it ng ulo. P:iwang- mga pangkaraniwang lutin ang matutunghayan ngayon sa pahinang ito. Ma· aaring masabi ninyong ang mga nakalarawan ay alam na ninyo, subali't sa ilang mga ina ng tahanan, ang mga pa&kaing ito ay magiging karagdagang bilang sa kanilang ta· laan ng mga lutuin. TALABA MfaMntklllN 10:12 talaba 8 na llallnwul • kutsuan¡ IOYO a bulil. na bawang a lan¡kay DI "pusley" Rugas1n at sipilyubing mabuU ang mga talaba upan'¡ m11-1.is ang putit na nakadikit sa mga lyon. Pagkatapos •J busaa ng kwa\lkuJoag tubi,c. :Qubaq dada '•DC talaba. Gumamlt DI tutsllyo, Allaln 1111 mga ltlm na makikita ,. laman. Jbab.ad aag laman sa llnimplanf toyo, tatas og kalamaru;i at biaaJODI bawug, Kumuba ng pinggan at lbaoap ID8' Dilinis Da talukap ng talaba at ipaton¡ u muli aog mea I• man D8' bawa't isa. Palunutiha.D ag mge daboo DI ~·p,araley" kltu• lad ag aabJar.wan. DALMAll SOFT DlllNKS FACTOllY Lapulapu na may Sarsa tu .. R. D•I "''"· c .. ~~ ..... ll .. Awr,. C'•l-. llMI Tel J.JJ.11 • Mta untk1p: 2 lapu·lapung biHJHll aag la1d Mt• unglcap nt Ul'ffl 1 tasan¡ tubig 1 kahoog pesas 3 kutsarang binayong mani asin e na ltutsaran2 uukal 2 kutsuan,: toyo 2 tutsarang gaw1aw o "cornstarch" Linising mabutl ang m11 lsd1. Uaga s.a lsang bserol1n1 may kaunting tubig. La¡yan ng ltauntlng asin. Kapa1 lnaakala ninyong luto na, banguin sa isang pingg.ao_ o bandehado. Pakuluin ang tinlmplang toyo, uultal, al tublg. Bum1was muna ng kaunti sa pinagsama·samang sangkap para sa pagtutunaw ng gawgaw. Kung tunaw na ang gawgaw, ihalo sa nakasalani at hintayln nang kumulo. Kapag kumukulo na iyon, ay isama ang pasas at ang linarUad na manl. Pagkaraa'y hintaylng Jumamil al saka ibuhos sa inilagang lapu-lapu. Dago ihain ay lagyan sa bawa't 1illd ng mga hiniwan¡ dayap at kabit na anong d1hong luntian upan¡ Jaloog makabalioa ang pagkaln1 Jhahain ninyo . MAGASIN NG BAGONG BUHAV mabisang pag-lwu ll mga 1akit. P11-li1191t at Pll'ÍWll 81 Wlt lwasan ang paglaJaplt DI llU'On& anak sa mga tao>ng mayaatit. Walan&: kallangan.g dalhin-dalbin ninyo ang In· yong sanggol kung kayo ay dadalaw sa isang kstbi¡an o tamag-anak na may karamda· man. ADg maa batang wata p1ng pitong iaon ay hindi da· pat isama H pa¡dalaw aa m¡a ospltal. Lalong mabbu· hutl ang lwan na aila sa babay. A.ng pa¡kapq:od ay ltal· langang lv.asan din hangga't maaart. S'l mga panahoD lll .talot o epldt\Jil}ta, gaya ng tia· du o polyo, ·mrarapat u na. yo nlnyo an¡ m¡a bata 5a IJ... pon ng .mga Iban¡ bata. 141a a DIJ• handaan at · aalU·Hlo at mga palatuntWWI. Baw• aan ang 1:anilan¡ ~ muha a mga taona:·batdJ na may slpon. o lapal Mapapalad ang ating mp, panahon ng pagdadalantao. at H.ak upaeb't mayroon tayo a panlhon ng pa¡papuUIO q a;yoq marami at mabibiJ. ay magiging batayau n¡ U. ND& . paraan u pag.iwu M lusupn ng tan,yana aanggoL mp karamdamm. Paulit-uUt Kulll • bapy, ang palllinsannatin,¡ Wwabl na madali al m.Insang pagsusurl ng m&Dg· ma~uti ang · umiwas sa ukit ¡agamot ay napüabalaga pak.lysa gumamot nito. Alll ra u iaang bagong silang 11.11 1aan¡ malwo.t na bata ay may aan.uol banggang H slya'y panlaban sa m¡a sak.it kaysa · hindi pa dinadapuan ng ano aa isang mahina an¡ tatawan. ma.ng sakit. Kaya't isang ma· Di na kallan¡an paog sabihin ¡,.,,;D1 simula aa buhaJ a.11 na an.¡ kalUlugu DI' iDa lt i.QJon¡ saaa:ol aDI pl.naka· Alaming la¡l aug aDO m&1ll ba¡ay na natutuoPol 111 blusucan. Dumalo aa mp bp• lungan, panayam al mllillig aa ·DIJ• pagsuallta H rHJo hinlfk:ol H mga P8'·u.ncat. marbasa ng mga akJat at magasln at humingi ng mga i. .lita at tasubilln 111 ID701ll *anggagamot tunglr:ol sa DIJ• 1ullrantn ng kalU1ug11n. TaQdaan nJnyong ang balunu tuqtol aa kalmugan a, do 1ang plnakamabiaang paDJa. han aa DIJ• saJdt. ADg mp bakuna at ineblyon ay nataplplgil ng maramtng bramo daman at nakabbawu ea U. tlndlhan ng sd:it al pagblat nito. Dapat sam.antalahln ng labat ng mga ina ang mga matabagong panwnaraan aai likha og mga alyenHplko tun&tol aa pagllllgtu aa pagtabsakfl Ang lllfa aumuau nod na balrutta o ineblyon ., lttnatagubWa: -BCG-Bakuna lab8D sa tl111 - pqbpaqanü: q unuol -Diptery•Ubong-uo - T• b.11Mlmula aa lbtloo¡ bu"'" -'lul111oq..im111o ,.. e Ang aming tinitirhang silong·ay nala kong palibutan o dilt.itan ng papel dahil sa napakaramiag hutas at puweg H dindinr_{, bukod sa roon ay nangahubulog pa ang dumi buhat sa itaaa. Ano UJra ang mabuti k:ong gawin upang maiwasan ang madaling pani· Digas ng papel o.a siyaqg pln.agmumulall ag sira o puoit at pamumuknat? .... icalrit ..,. ,.,.t, .... ppmltlng jNndlkit o kola ay tlmpllhan muna nt kavfto Hno ubon. ---oOo-Paano maiiwasan ang pagkalat ng amoy na: sibuyas na nakalagay sa palamigan? Ang sibvyms ay klnakail1n1111n9 baluling mabuti o kay1 •Y flkp1n 1n9 pln19lalanan upant huw111 m•p•h•lo •"11 amoy nt1 mt• Jyon sa lb•nt Pillkaint na sa pal1ml111n. ~o~ Ano ang aking rnagig:ing, gabay sa pagpili ng prutas o bungang·kahoy na ang kailan.gan ko lamang ay ang htaa? Mayo 19, 1957 Plllln an11 mablgat at m1ti11as na bvntanr kahoy •t lyone wal1ng mg¡11 pat1l-1N1hl~ ---<0~ Paano maiiwasan aog _ _pamumuti ng mga damit n.i itim at kulay "San Antonio"? S.. halip na 11bon 1ng ipanl•ba ay t"llO 1ng inyang 91mltin. - Paano masusugpo ang n.agsisimulang panunuldap ng pinta ng palarnigan o ng "refrígerator"? Bvmili klyo n11 pinak1m1liit na l1t1 ftl pintw•nl' pvti 1t pintahan ª"" natvMfap na INhiltll 11 pam1m•t1n na ~ggamit nt sipilyo o "lmuh". ------· Maaalis ang panlnigas ng sepilyong gina.mlt sa pagpipinta sa pamamagitan ng pagpapakulo nito sa sulta. Maiiwuao namlD ang panini¡¡:as nito sa pamamagitan ng patpapabid ng baselina pagk.agamit at p .... lapos •1 baJutin. banggang 12 buwan ang bata -Kolera, Tlpus, Disenterya - simula sa dalawang taon -Tigdas - kung napalapit 11t. maysaklt nito. An11 Blikv'nan1 BCG Ang Bakunang BCG ay ma· higpit na itin.atagubllln sa mga bayang gaya og atin na ang tisis ay isang napakalat:lnc ·su.11ranin. Ito'y isang niahalagang pandagda1 aa kampanya laban .sa pagkatuyo. &.gama't blndi ito iplnang'fla. haWi11a mga paraang subok na DI paDabon, ang kahalagaban nito ay kinUillala nanc labia aa nP70D. Haaa:ang maaga, ay lalong mabuti na batuna· han ang bata. Sa Scandinavla, at Iba pang 5ansa ! a EurOPM. at patl 88 Tlmog Amerita. angaw-angaw na tao &ng bina· bakunahan ng BCG. Sa pransiya, Yugoslabya, at Piclandya, ang pagbabakuna ng BCG ay itinatagubilin ng batas. Dito sa .tlng ba119a, ito'y glnagawa na noon pa mang bago mag. kadlgmaang . paagalawa, ngu. cl't lto'y hindi naipagpatuloy u lcalrulaniaD ng mga kaga. mltan at gamot Hindi na lto sJnusubok pa sapagka't ang búa ntto ay aubok na. Sa (Sundan S4 poh. 28) ......... , ...... .... ~ 'lT-. ~ ••• \ ~ &lrJY_UlfllYAK~~ : llNINlilfR11SIKMl/Mm'~r • : Sakit sa sikmura'y pinahihirapan ang--........:: • • mga bata, sa ganyang pangyayari isang • : ~~=~ ~~ ~nih!~:ª~t~h~~i:t:1~ ~fang "" : • patak ang ihalo sa katas ng pnitas o tubig ay .• • mapapawi ang sakit ng sikmura, mawawala ang • hllab ng kanyang tlyan at ang bata'y giginhawa't • • sisigla pa. Para sa kabutihan ng bata (at ninyo) • lasing maglaan ng Phillips Milk of Magnesia. ---~ ~~l .... ~\· •••••••••••••• •••• ~~*~yllAll/KfM'fJT ·: .,¡ ~~-~~fRllTmlK- : :~ l • Mallinlt na dahllan ng pag-uwniyak ng mga bati ay ang hllab o hangin sa tiyan. Batid ng matatalinong mga ina, na ilang plltak ng kaaya-ayang Philllps Mllk of Magnesia ay papawiin ang hatlgin sa tiyan na pinagmumulan ng kabag. Llgtas at kasiya-siyang Phllllps Mtlk of Magnesia ay · plnapawi an1 saldt ng slkmura, plnagiginhawa't pinasWiJa ang be.ta. Para sa kabutihan nlnyo at ng bata, Iaging maglaan ng Phillips Mllk of Magnt'ib. : &tw IWJMAUK o 'Y L • • UllJU•M• : PHILLIPS' : MILK OF MHNESIA .. ·~{..' ).. - \ · ......................... . (o. A.0L-NH10•0 ... 0W ......... H1d'°•i<I•. 20• 3 9 10 ' ' M a r i k i.t n a:· B 1 ·U' s a . ' I ~ 'i ~ ' Ang moa pang.itaos o blusa 011 magandang r;119nau, magi11haw1111g gamitin at 011gkoo is11ot so moToming pagkokataon. Magiging }caakit-akit any n1aa blusa kung gagomitan ninvo ng it ... i't ibong uri ng pafamuli. ll/ak1kita sa larawa11 0119 isong h4limbawo. ng bh1sang binurdohan 11g mga muuig litik ng pctnga/an. A11g mgo lilik na RL 011 nangonga. h11/uganp Rhoda Lee, pongalan ng magandang dalagang nakab!uson11 puli sa itaas. "Three quorltt .tl<.'('ues" o manggas na umaabot sa po9il11n ng ,\Ül'.(l ot pulso at mafapad n.o nakataas 110 lruwl'luo ang JIGri ng blusa. Ang ka.tuo· tang ilo ay nab4~ogt1y isuot Sa pagsalubong so mga kaibigan o so isang pqtitipun-tipon ng magkol-.aibigan. Ang mga pinagtambal·lambal na. titik na. M ~ pohinono ita 011 ifa11 lamang sa mga hofün· ba1.;a ng "style" o isti/.o n.o maaaring ipanta· ttik sn in11m1g mj'.Jo blusa. "Shirino" an11 polda at tiftahia• ng. tatlono han.at1 ft(J "rick-rack", An9 kuuiadrad.cm11 lHQ at dulo "" mang11as au pinaligiran di11 nQ "rkk·rack", U pano manatili .sa lu11ar an11 "pop .sirevu", ita au tinahian 811 "11artfr''. Ang balilcat, an11 man1111as, at ang bGUU'JlftlJ 411 kiM· bitan ng "11arter'' upa1111 magi1111 magi'llhatoa a'llQ pag.nuuot. Ta.tlong andan.a o puto! nama'll an11 pakla at pinotunQGn ftlJ "ruffle.s" M ma11 ~'rkk-rack" sa gilid ang ba100't putot .,. .. ,1"7 ANG •GA TELANG MA Y DIBUHO O LALONG KILA· LA SA TAWAG NA "PRINTED" AY MAIPATATAHI NIN· YO SA IBAT lBANG PARAAN AYON SA PANGKASALUKUYANG MODA. ANG MALULUWANG NA PALDA AY HINDI LUBRANG LUMILlPAS, BAGAMA'T NAHAHALIN· HAN LAMANG SUMANDALI NG MAKlKIPOT ÑA PÁNGIBABA ANG MGA YARING NAKALARAWAN AY BAGAY GAMITIN SA PAGDAi.o SA·MGA SAYAWANG KATULAD NG "BARN DANCE" AT "HAWAUAN NIGHT". MADIDI· LAT NA DIBUHO AT MARUUNGAL ANG KULA Y NG llGA TELANG l'l'O. "Fult balloon" ang panQ·ibaba. A1111 sulok ng ku· wadrodon11 !erg 011 ni14guan ng laso upan11 lumapat 111 dibdib ang domit • " Pakikipanayum ( Daw) ni Kario NierJel NAGHINAKDAL ANG ISANG BIKTIMA NG OPERESYON 'ANTI-LITTERING' SI TIBO, na dati'y ubod ng taba, ay naging putlaio. Íto'y simula nang lumabas siya sa "destinesyon" ng mga mapa1biro sa batas. Sa unang paglabas ni Tibo sa piitan <limang araw aiyang lumagi roon), ay parang manok siyang pu· putak·pulak. Nang maglaon ay parang natauhang lalabi·labi al ngingiti-ngiti sa mga nakikita niyang bitbit ng pulis. Sa isang sulok sa Plasa Miranda siya aaglalagi. Dooa siya nagmamasid sa mga natutulad sa kanya . .. mga biktima ng "anti -lilt~ring" . Ayon, sa ulat Di Tibo, ganito ang mga pangyayari: T . Bakit tila ikinatutuwa mo ang pagkakahuli sa m1a taong iyon? 6. lto na l1m1n9 •nt ~m•wi ng aklng 11m H m11 pulla na n1nghuhuli. T. Ano naman ang ikinagalit mo sa mga pulis na tyon? S. Mllh11Nnt 11l1ys.1yln iy1n. Tvwint m111l1l1 lto'y ltvmvltvlo l1m1n1 1n1 . 1ltint dvgo. T . Malaki marahil ang hirap na dinanas mo, ano? S. N1kv, hincllng-hincli ko n1 m•lllimot. M1n11t1y m1n y1t1 1ko nlnt m1k1itlon9 vlít. T. E, bak.it mo naman dapat ikatuwa ang pagka· kahu!I sa Iba? S. S1p.1gll1't .. 11nltono p1r11n •Y n1li•iP kono hindi l1m1ns p.111 11to 1n11 n11i1in11 1pi·1pihan 11 "m1lvplt n. mundong ito". T . Lumalabas na mga karamay mo sil a, kung ga. )'Ob°? S. G1nocin n1 ngt. T. Ano bang talaga ang dahilan al ikaw ay hinuli? S. H1,.,...,. n91yon. •r 1y1w kong m1niw1l1no 12 tllPflf ,.._ ü:ont m1kulont "' llm1n1 1raw. T. Paano n¡a ang nangya.ri? · S. N1,.1mvl1 •ftf 1t111.,.1r1n MOnf vftlng 1r1w ftJI M1yo, Araw nt PQ11w1. MlrMnlnt-ft'Nlrl· mlnt flO notn 11 Lvnet1, 91yon din dlt1 .. Qvl•sio. T. E, ano nga 1ng nangyarl noon? S. Nqp1,.llw1ft18 ,., •·DI, noon nt•. ltl11m1 eko t• m1r1mlnt n11l1t1hd dlto. Sly1ng1 p1l1, m1y. 1l91rllyo 1ko noon .. , m1l1pit "'"' m1upos. ·T , MaJaplt nanc m1vbot, ang ibig mong sablhin? s. iUndl. T1l111ne ll•nt 11nc1111 "' l1m1no •• upos n1. K1y1 no• l1m1"1 pln1ftltly1111n kont h1w1kln •Y 1l1m lcon9 . m1y ,,.,.,,..,. ... ntl· iltterlnt"'. T. Ano ang ginaw1 mo? S. N1 11 t1wlr1n n11 1lco n•"I m1r1md1m1n kOflll n1ilnit1n n1 •nt 1klng me• d1llr1. Alcal1ln mo INne · P1l1k1rln "' rtull .. tr1plk1 •nt .ft11 1111k· y1n. N11ron, cl1hll 11 fftMyo "'"'"° ni lito, tliol• ko"I lnrt.1111 •nt "'°" "' 1l11rllye k .. T. At oaklta ka ng pulia? S. Hindi p1. N11kttaon peil1 noont m1y lc1tlbl 1lcon1 l11no büolnt ''"' clll•nt bulctt. Slyvt n1 1lyvt •ne """ 11 N1bt. Akll1 lco'y hindi lyon ntldt1 nt 110. N11kam1U ,..11 1ko. 11111 1kone hln1np 1t lnl1bot 11 akln 1n1 upo1. 01hll 11 1y1w kont m1P1hly1, klnvho ka n1 rln. T , At itinapon mo na? S. Hindi ,. rln. N1tt-l1lp-i1lp m11n1 1b. l1kl 1 ... ko m1y m1k1klt1 ... 1lcin, Kvftl i11n1 "lit 1kono nltP11ll"1•lln11. At "'"' w1l1 tkoftt m1m1t11ne pull1 IJ Nka ko lnihqiL 'lktko Pll'Y plhont .... , .... ,,.. ..... 111 br1mlh1n ,.. ....,.. ....,.. Hel!il T. E, sino 1ag bumull H iyo? S. N1rly1n lftl ""'"' .. m1 fll l ... kl. Mey ... ..... "' dly11klnt ........ "' ...... ,..,.,.. .... '"vnvckvnod .. Ah~ thltlllWlyen l•nt 1111 loli.o k1y1 hindi ko ftlllVN. Pln"eot nlyo .... .,.... nt 11 .. rllyo·ko. A11m ko M ene lltle ..... Whln noon, lcay1 "'"' IMwaikln nly1 lftf bmoy ••• , kUMft(t4oolt ......... WlllUft04 .. prlafnto. T. Hindi ka u pala lum!Jtol, ht? S . Gwt1 leo "' np 11n•ne tlrl1ln •ne cllyuklne hvmvll 11 1ld1? Ptf'O Nk1kll•n k• •ne bltel. T. Ano ngayor anc n1ngyari $1 prisiato? s . Dlto "'8fvmlncll ................ ko. tt.hll .. w~l1 lkOftf clll•nt P1nfvlNI 11 atine k ...... ....., elntblne dld1lhln dtw 1k1 11 clty jail peri ,..... clwa n1ng lhnlne 1r1.w. Anono ukl1pl T. Masalcllp dahil hindi IJ\O Oldala ant JM!'a mo, ano? S. Hlncll. W1l1 nMMn 1kong .... lhln, o. Afie t.J191ne llcl...uma ne loo• ko noon •Y •ne ,., .. " fll Pllllkltvnto De mp 1ntnehuhvll 11 lbt ,... tlneb .. llt. T. BaJr:it, paano ba ang pakilcitungo aa bllila ne mg1 11.,.d ne kotwfrant S. Mly Mll111J111 H n11m1n klmlno """ ..,1uW. llrvln mong hindi pq1H111n •ne rtulu•lne -lyonl Ane 9lt11W1 ÍVloY n1 po•ro. cloon n1 Mll,.11,,... M loob ftf prllinto. T . Teb, labat ba ng u sa prisinto 1y iyon¡ mp hindi m1bbayad? S. N1tly1n PI ll'f l11ne lllM. Mlyroon y1t.,. lilftlng .... 1 ... t•lint .. PlknP:• .......... , •• ni, klhlt Wlll NDf PIMlllhl, . pore hindi pe plnovwt, Pln1poghint1y PI ne 1nlm M ., ... T . An¡ k1twi.nn m1J"1bil 01 oam.am1bala 1y pa. pagtandaln •llJ' mi.a lumabag sa balas, hindi .. ,.1 ' S. K1twlr1n bl lyont S. t1ntiy1 lio'y eln11w1 ...,.. SM1nth1pvn11n •nt fttll pl,n1mlllf11 ,.,. 11 flnfo hlli1n. 1. At l1lpin mo kvnt IM l"I l'llflfYOrl llftlflPlftlllY•"lntelH .... T. Magkauo ne• pal• aa¡ multa st pagt.atapon DI dumi sa kalye? S. Si ... kMlntkft1nt •. PUw1rt PI rly111 •nt ,_,. li1t1mbey 11 prl1lmt. Poro kv"t ftll ... n. pq m1y m1TltlW11y k1N hitlt dly1n, htli111HW1!¡t Mio, 1n1uri 1'11 •"I klvntlfté t1plk' 1t ... ,.... to, Mlk1l1l11N1 lct 111d. Ku"' mlM1n INIMO, "9 k&Hbly1n m1 o btNt1kln •"I n1kltlyMtpo ti tyo, wala .. DIRI d1p1t alal1h1D.in. T . Ma.rahil, nana: iaJis b na sa prisiuto, 01wala na anc u ma ng loob mo, 1no? S. " Hlglt PI 'klmo "'"' "' ... ltulvnpn ftl bmi. T. Ano lll.ma.n ang klpal1rao og mr:a bbllot naliD doon? S. Ane klP1l1r1n Dunin. '"' ibig mofll 9"1hl"' Doon 11191,.. aae lllllnnl'l8 ,...n.n.;ya ko • ...... 1 ... T. Bak.117 S. $11N1ob't. u k11"'M.1n1h1,.. ••-'ri11:1t1on, ne,.1v1lc 1ko ... lbltw1f11 P1,.Sy1lc ko bvhtt fttftf lpan91nak tko. T. lkaw, napa.iyak? S. Hlncfl n. rin. tk1 Mlika111nl-11 .....,.._ Pire (-•pdLJOJ MAGASIN NG BAGONG IUHAY ctka·2 L::abas) H1~~:ae~:Y n::!:~~i:Y~::a;; pumatak ang ul:m. Lum;ik;1s n::ang lum::akas iyon at parang ibinubuhos. Naala::ila ni Rafael an¡:¡ b::a· tang ibinaba sa t:ibi ng daan. WaJJn~ ma~isilungJn Jng ba· t::a. Walang bJhay sa pook na iyon. Pa::ano ang bata sa ~itna ng malakas na ulang iyon? Sinikap ni RJ!acl na iw::aksi sa isip niya ang b:ita. Nguni't habang patuloy siya sa pagpap::atakbo ng auto at sumasasasa sa m:isinsing patak ng ulan. a.v tumitindi naman ang ta· wag ng mabuting damdaming katutubo sa kanyang pa;::katao. -Kawawa nan1:in ang bata. -n:isabi niRafaclsasarilLSaan siya sisiloug sa malakas na ulang ito~ Bakit b::a pina· baba ko siyJ? Hindi na natiis ni Rafael anl! kanyani! mabu· ting damdamin. Jbinalik niya ang kanyang auto. Pinatulio na niya Jng pagpapatakbo. Nang dumating siya sa lugal na pinagbabaan niya sa bata ay pinahina niya ang takbo ng auto. Jnaninaw niy?ng ma• buti ang dilim sa m:igkabilang paoig ng d:ian, na ang hina· hanap niya"y ang bata. Sa isang punongkahoy sa tabi ng d::a.:m :iy naanyuao niy3ng nakatalungko ang bata. Bigla niyang inihinto ang auto s:i tapat niyon. -nata, halika. . . sumakay ka! -wika ni Raíael mula sa pagkakaupo niya sa harap DI manibe\a. -Mamarh:itay ka riyan s::a ginaw. Sakay na! - at binuksan niya ang pinto 111 auto. Tumindig ang bata sa pac· kakatalungko at paran&" nag· aJlinlangang sumakay. -Halika na. d::ali ka .. -uHt pa ni Raracl. -Huwag kang matakot sa akin. Hindi Mayo 19, 1957 kíta aanuhin. Kaya ako oa¡· balik ay naislp to DlaDI l.Da· bot ka ng ulan. Sakay na! Saka laman¡: nagtatakbo aac b::ata at sumakay sa auto. Ba· s:ing·basa nga ito. Tumutulo :rng buhok. Pigtang-plgta an¡ kamisct:i. Nangingigkig ang buong k::atawan sa g1naw. Dinukot ni R11fael ang kauyan~ panyolito. -Kurun mo ito ::al kuskusin,, mo ang iyoiu,: ulo. 1';1tuloy ang pag·ulan. H11· loang nagpapatakbo si Ralael ~Y iniisip mya kunc saan mya 11>::aballa ang bau. Nguni't SU· · mag1 sa tsi~ n1ya ang sioabi mtv na lumayas. Kung totou ngang lumayas ito ay saan ito uuwl ngayon? -Bata, 'ka mo kanclna·y umalis ka sa inyo, bakit? - itinanong ni Rafael. · -Pinalo po ako ... nakaba· sag po ako ng plnggan, o.tucon ng bata. Natawa si Rafael. -Sino ang pumalo sa iyo? Ang Nanay mo? -tanODC¡ ni Rafael. -Hindi po. . • wala na po 1>kong Nanay al Tatay, -eabt ng bata. -Ulila na po aleo .•. al tiningnan n.c bata ang kany:ing kaliwang balikat. -'-Wala Ita nan¡ bmae· anak? -Ang tola Send11 to po . •• -sagot ne bala. -Pero ang tola Senday ko po ang na,:· pasok sa aking alila kina Maag Tomas ... umuteng po si ya ng kuwalta kina Man« Tomu at ang iblnabayad po0 1 ang 1tlng suweldo. Napalangu·lango si Rafael. Napatitig siya sa bata H pa· mamagitan ng salamin sa ulu· nan niya. Nadama ni Rafael na Oll· sabi ng tutoo ang bata. Hindi maaaring gawa.gawa lamang ng bata ang mga sinasablng iyon. Natawag 1 an.c pagkaba· "Kay Aling Orang lniwan Ni Rafael Si Tinoy Nang Pumasolc Siya Nang Araw Na lyon. Hindi Malaman Ni Rafael Kung Ano Ang Gagawin Niya. bar ng k1nyang puto. -Ano ang pancalan mo? usiH ni Rafael. -Tinoy po. -Bueoo. Tinoy. -sabi ni Rafael at siya'y napabuntonghlnlnga. -Sasama ka muna ea atin sa bahay. Hindi kita maiiwan sa daan na wala kang matutuluyan. -Sa-salamat po! -tugon ni Tinoy. lsang bunggalo ang bahay ni Rafael sa !abas ng Maynila. tlaliit man iyon ay maganda naman. Jsang katulong na matandang babae ang kasama ni· Jaroon. Tulog na si Aling Orang nang dumating sina Rafael sa kanyang bahay. Dalawa la· Mang ang silid ng bunggalo al ang isa'y ginai;amit ng matandan1i b1bae. Hindi na ginising n~ Raí>ael si Allng Oran¡, al si Tinoy ay isinama na sa kaoyanr silid. Nangangalog pa s~ ginaw si Tino y. Alam ni Rafael na da· pat lnagbihis ng tuyong damil. ang bata, nguni't wala siyanR maibibii¡:ay na maliit na damit na sukat dilo. Na:;ikakamot ng ulo si Ra· fael na naglabas ni: isanc ka· mlseta at Juman¡ padyama. -Wala akon,;: maibibiRaY na damit sa iyo kundi ito, Tinoy. -wika ni Rafael sa bata. - Malaki ang m¡:a ltn sa iyo. Nguni't mabuti na ito kll'H sa basang suot mo. Nagbihis ang bata. Napatawa si Raf:iel nani:: makita niy;i si Tino,- sa loob n:ine: mahaba al maluwang na padyama. Hindi siya nakatiis at in::ayos ntya anc suot nit bata. Tiniklop ni:.oa ang mga mangi:as at ani:: laylaran ng salawal. Naglatag si Rafael ng blan· ket sa sopang glnagamlt ni· yang pahingahan sa silid at nilagyan niya ng unan. -DiYan ka matulof, Tinor~ -sabi ni Rafael. Mahihiga na sana si Rafael. nguni't bigla siyang nati¡Jlan at napalitig sa batang natapamaluktot nasa pagkakablt::a sa sopa. Kumaln na taya si TJnoy? Baka kaya hindi pa kumakain ito? Wal:ing lmik na tumindlg: si Rafael na nakaupo nasa gilid ng kan)•ang kama. Lumabas siya upang humanap ng pa:kain. Napakiramd;iman naman siya Di Aling Orang at ang matandang babac ay na¡bangon. -Kakain po ba kayo, Mang Raíael? -tanone: ni Allnf' Oran¡:. -Ako po•y nakakain na, P•'· ro may kasama akong bata. Nata~puan !to siya sa loob Di! aking ll:otse at hindi ko n~ siya napaalis pagka't malall:~ (Sundan sa pah. 19) 13 IKATLONG LARANGAN ni Crescencio Ger. Clemente lsang Pangyayari Sa Ppkikilaban Sa Mga Kastila Ang Hindi Na Malilimot Ni Gi"oong Ramonte . .. " AN~I ~~:: b':w:.7•:: JID, llatapuwa'l ltuo1 1pibin n1 mea dayuhao 1n1 aliA aaog bayan .u pama.magit111 ng pag·agaw sa kabyaao, ao¡ Batbala ay may tinatawaa aamH para ipagtanggol an¡ l'alayaan ng ioapiog bayau. S. bay.in at sa paglaya; aq .mga bayani ay siyang kinatawan. Dilo lumulundo ang lahal ng paniniwalang pangll:alayaan ne isana katipuu~ rong hindi nakubaog p.:i.p11nlu· paypay1n n:;; C.:ilaw<i:i{ blr1101ang kan.yang kinasuuogan. Subali'l ang nakaraan al· yanc pak.i.k.ilaban H mga da· yuban ay isa na iamang alalla ngayon. Jsioe, ma¡andan¡ llaalaog na&sisilbing kalasag ~a oababago al paogkasalu.ku· 1an niyang "pak.ikidigma." llo, ang kalipuneron1 ito, ay si Ginoong Lorenzo Ramote og Bahay Toro, Lunsod Qu~ 100 na kumita ng unang liwaaag may limampu't dalawang laoo pa b<1go binalak ang Ji. him na kilusang kilala sa la· ••& na Katipunan na kanyane ina.n.iban, -Gaano po ang iQyone gu. lang nang sumapl kayo sa Ka· Upunan? -ang taaong ko nanc Si G. Ramote ay kapa.aa· yamin nam1n. -Ewan ko po. Hindi ko na matandaan. Basta't ako po'y lsaag daan . al labinlimang taon na neayon. Tuusia po nin yo. - Noon pong taong 1898 sumik.lab ang digmaang Kasll· la-Pilipiao, hindi po ba? - Noon nga po. At kabllang po ako sa nagsipilas ag papi· Jeta sa Balinlawak, kaya mal· lslp ninyong kaanib na ako aoon sa Katipunan. -Ano po an: lnyong 11nd1ta sa pakikilaban sa me• K&ltila? 14 -Talibon¡: po. -Maagap Diyang itinuro sa kanyan¡ takyaran ang isani: mahubang i11k n1 mapapansin na ang kalumaan. -Noon pong mga panahong lyon, ang talibong na iyao ay naipag-aahil ko n¡ halbas. -Sinu·sino po an;¡: inyon¡ pinuno bukod sa inyong Ka· gaJang-galang sa Supremo? -Sina Kapitan Mariano Galier po ni I!ago Bantay at Hen<?ral Luis. Heneral Luis lang po kung tawagin namio itong buli. -Saan·saan na.man po ka:vo !lapalabao? -Diyan·po sa Novalich<!.9, sa San !ltateo, al sa Pasig, -Nang sumiklab po namaa ang digm:iaog Pilipino-Ameri· kano, hu:n:iban din po ba ka· yo? - Opo. Basta po 1t may mang-aagaw ag aling kala· yaan, at kaya ko p¡f, ay tala· gang !alaban ako. --Saan pa po kayo oapala· ban? - Ang ilanong po ninyo ay, kanioo pa? Sumagi sa isip ko ang mga Hapon. Nguni't noong taonr 1942 na kasalukuyang suma· salta s:i atinR bayan ang mga Hapon ay humigit-kumulang oa siya sa isanc daang taong gulang, N~:·:ialinlangan ako oang magtanong. - Kung gayoo po ay ... kanino p:i? l\Iaagap siyang tumu¡on. - Kay Kamalayan po. Kahit po ngayon ay kasalukuyan akong nakikipaglaban kay Ka· matayan. Naging kaugalian nang !si· pin sa pagkarinig ng 1anyani: pani:ungusap na ang nagsalita 11y nag-aagaw-buhay. Nguni't naalaala kong anf bawa't tao"y may kani-kaniy1n1 pana.a 01 pa¡sualita, at ma kani-kaoiy:ina: ürilinc pacpa· pakahulucan. · -Ano po an¡ lbi¡ aloyoo¡ sablblo'1 --An¡ mabubay po ay ba ring pa¡laya. . . isa riDI kalayaao. Al HO mina: bakbao¡ oa atio¡ gawia para n ik• pagtatagal o¡ atine bubay ay pakikibaka rio kay Ka.mata· yt1n, na oagbubuD«ia DI aung k:llayaao para mabubay. -At IDO po ara¡ bakbaq 1> mga bakbang na 1ny0Dg lsinasagawa Da n11l1io1 dahilan DI pagtatagal ng iayong buhwj? -Patuloy po akong narta· trabaho. --Sa gulang po nlayonc lyaa? -Opo, sapagka't l1aa o¡a po ang akin¡ pakikibaka kay Kamatayan. Kung patutoy ako 11 'akine pagg..,.,. ay nanatill aag akln¡ laku. Al kuog ako'y malakas, mapagtatawaoao ll:o ,¡ Kamatayau, Sa sioabing ilo ni G. Rlmt>o te Jubos na napawl sa aking isip ang naunang pa1tatlka ko 11 kanyang ¡uJan¡ at sa nauuksihan kong mga kilOI niya at kasig\1han. Sa amlnl nayoo ay ma7 natatandaan akong lsan¡ malandan1 lnabot din ng mahicit 1111 lu ng daan¡ laon ang edad. Suball't 11 1\1• lang na isan¡ daan at apat na taon, ang matandang iyon ay nagsimulang maglng ulianln, hanggang sa pa¡karaan pa ng ilang buwan ay sumakabilaD&'· buhay na. Mahigit nanc lsanr daa't labinlimani taong gulane 11 G. Lorenzo Ramote. Nguni't hindi lamang an1 laku at kaisl¡ian ang n-•I H ka.aya na pinalutunayan ng mp pang-araw-araw ni~ang gawaing (aya ng pagtitilad ng ka· hoy al pa¡-lgib aa klnilant poso artesyuo, ¡9)'Wldln Uf lto si Glnoont Lonnro R1mote n1 Bahay Toro ne m1y 11rillnv p1r11n n1 p1klkib1ka kay K1matayan. Sa 11ny1n1 ayos 11 iltahw n1 kal1b•w tumulcl81 ng "k1runun11n" 11 G, R•moto 11 m1• unan1 loksl· yon 1• caton may is.ni daang tHn n• ong nakalip81. malimit na pakikipagpalitan ng malalayao.g kuro aa kan· yan¡: malalap1t na kakilala. Na sa kaaya pa ria ao¡ datin& Úksin& miuaoa alya n KaU· punan. At ito1y aasuaksibao Dg marami tuna 1iya'.y aaki· kipagbiruan sa m1a kabalaaa. Minsaa, sa .pagl1lakad Di G. Ramote sa Babay Toro ay naraanan niya an¡ mga bin•· tilyong napisipat,.skrMna. Nagbiro ang isang 91krimador: "Lolo, salagin aga po ~.ayo HI tagang ito," al umanyoog tataga ang na¡bibiro. Paraag mailap na usanc n1pai.{t.i.d "ª" mataadaac itMlaf w. .. ~· &t.· Jaog na isan¡ daa't labinh· man11 taoa. Minsan p11.cic DilbU· bay a.o¡ du1on1·katlpu1>iu•e oananalaytay sa kaovaug 1np ugat. Al m&lapos lala¿in ¡¡r.¡ pagkakatayo na warl:i.t n111:· biblntay o& taga nt: ISillll 11uudia civil ay nakana:ittn¡ na.csabi: "Sige n¡a, aman¡ ••• ltuloy mo oga at lin¡oan laDI oatln kung sasayaran 111 ako n¡ taga ngayoa." ~ilang n111ha¡o ao¡ . lslp DI 01krlmodor sa nalutaDJ matatag ria pagkakatiadie ni G. Ramote. MUakil din n¡a namao kung mapipilipil aDJ kamay niyang m1y Hpada, At sa tayo at asta n¡ klharap na matan.da av di malayoot maltka1ayoa. !sao¡ pan¡yayari sa pakikl· !aban sa mga KastUa ang·run· di na malilimot ni G. Ramote. Napipipilan na noan •DI mea aaak DI Casllll• at wala nang kaayusaa ang pagtatanggol DI mga casadoru. lsang gabi'y sly11 ··ns oaatasaag uma~at sa bahay ng lsang kapitan ni: Kaslila. Mahigplt ang pagll:a· kahawak niya sa kanyang. llJª· haba at matalim na lalibong haban1 main¡at siyanf na· n¡un¡unyaplt 11 palababahan ng durua¡awaog kanyaq iaa· akyat. Subali't dlll an¡ bindl siya mulndak nan1 sa tuioog ag malamlam ña llawan ay nakita otyanc 1lsi111 pata aa1 kapitan na may bawak o.a pu· sil at aakasilip 11 11üap~ wan¡ na bintana, dan¡a't hiP. di sa bintaaall.f' boyan¡ pi· nagdaraanan. - Kuog oarkataon man lang oa nalingun· lingunan ako at damubon¡ kapitan, siguro'y mata¡al nang si nasirang Enson¡ ako! ...:....aniya. -Nakapamarll po ba '70.a¡ bpitan? -PHDo pa pong makap• mamaril, e natagpH lto na anr ulol Sa kabila ng mga paeka· suon¡ sa pang1nib ni G. RI· mote sa pakikllabaa 17 11· naog¡ihao oiya an¡ peoslyon¡ lpinagkakaloob aa kao7a na pa'lflahalaan noong ba¡o pa sumiklab ang Ikalawang DIJ'· maang Pandalgdig. Ang dahi· Jan ay sapagka't a.yaw niJa ng salaping iplnalalagay ni· yang magdaraan sa tam•1 Df! isang heDeral ng bimagslkan. Ayaw niyang makaramay aa umano'y rn11 11•1bkn•I• aa bl:yanf piliplno ng henttal na iyon. -Bakit po nlnyo tlnanuap ang inyong pensiyon n•n& umupo ang atine aulnnc Pan¡ulot · --Sapacka't siya po ay makllio¡ na hlaga sa mablbirap, at malinis ang kanyanc koo· E'yensiya sa ano mang bagay na kanyang lpagkaloob. Anr ganyan pong pagkakaloob ay di·dapat taaggihan o gantl· hin ng pagpapa•alang-halaaa. Maraml pang "naiku•ento" 1i G. Ramote. At hannang n kami'y magpaalam 17 ltlntmaiasin namtn slya n1 alg)a at lakas na di matutubaa¡ i¡¡:upo ne mauminc taon¡ DI· kadagaa sa bnyang bubay. 00 MAGASIN NG 8AGONG BUHAY NAPAHINTO ... maba¡al 11.1 pa¡lakad si Tata U&tong nana sa pagpasok niya sa kanilan¡ 1ar1ngkahan ay 11lubun¡l11 ¡jya ng bunso niyang si J¡e. -Tatang! ... Tatang! .•• - talubong ng bata na baba&· yang humlbingal. Napamulagat si Tata Ustong. -O, ano, bakit? -Man'y11.ri po, sabi ni Da· len, e, kuwan ... -Anong kuwán? Ano'ng 11bt ni Dalen? -mabilll na umbot ni Tala Uston¡. -SI Ate Torina daw po ••. na1kuwan. . • -Mull H na:. mana nabltln an¡ pqsuallU. ni J¡e. Paran¡ nahlblyanr n1bJbJnt1kittan. -Aba't diyantres na to't magbablllta Jane e •.. Ano ba? Ako ba'y nilitlutr:o mon1 aara1ate ka! Ano raw 1111 Aten¡ mo? -'Ika flO ni Dalen, e, wala naman daw siying kasalanan •• n.noarl, e, -palbtn¡ 11· got ni Ige. -Si Ate raw po'ng me austo no'D. · tlr ni Nana l>ldUll'. -Tila 1aUt ka .. -Al sino'ng hindi ma¡aga. lit diyan, -tugon ni Tala Ustong. -Siya na'ng linutu· ruan mo ne mabitti, slya na'n¡ inilalagay mo sa ma¡a· ling. yu'ng baluktot pa rin ni· yang pasiya ang ipinillt. Ngayon, ano'ng mahibita niya roon? Wala. Puro pagbihirap. Pwe! -Sino ba'ng tinutukoy mo, ov! -hindi na nakatils na sabi ni Nana Didan:. · -Hu, 'yang walangbiya mong anak! na¡tanail na! -Sino .. . si Victoria? -P•· blgla nt Nana Didan.c n:i lnalis 101 suot na salarr.ln 11t binitiw1n 10.1 sinusuLsih:a:J( punda. IGniskisan ni Tata Uston¡ ang binilot na labalto ba¡o suma¡ot. -Al sino· pal -Ba, e, kasama ni Dale11i: pumasok •n& batang 'yan k'l· nina. a. Maagang·maagá pa. -'Yon nga, e.•Hindl puma· cok ang walangbiya. At ang tnatup1¡ 11 •DI papama 1r:a1 p .. rpin¡ na anak oi Ba Si· mon¡ Madaling·Araw. Bitmuntung·hininga si Nana Didang. Batid niyang lumili1aw •i Perping sa kanyan¡ si Torio¡. At batid din niyang may pagtingin ang anak sa binata. Boto si Nana Didang kay Perping. Masipa¡ si PerplDJ, at may tikas din 11.1m1ng tala· ti. . Sitbali't 11 Tata Ustong ang walang sin:patiya kay Perping, dahil sa Tatang nitong si Ba Simo. Mabigat ang dugo niya kay Ba Simo. Matagal na niya ltong kaalit. lsa pa ay humabanap din naman ai Tata Ustong ng wikl nca'y medyo mahilab·hilab. Yaong may m•· tata¡ nan¡ hanapbuhay, Si Narsin¡ na tangin¡ bina· t1 ni Konsehal Gaston ang sa lahat nang Jumiligaw kay To· ring ay siy1n1 kinagigiliwan ni Tata Ustong. Makislg at mlipitagan din si Narslng, At bale kung pumormaJ al Nar· sin¡. Bukod sa kahon·kahon¡ 11NAKI PAbTAGAY 91 TATA UgToNG'' Napalta.mot sa batok si Tata Uston¡. -Ano ba'ng plnagsa· aabi mo, bata ka. Ll.wanagtn mo o.gal --Galit na si Tata Uaton¡. -Kasi, sabi po ni Daten si Ate Torin,g daw.. . aumama ke Perpin¡. -At napayuko i1 le•· -Ha? Kel111? -Nabltla al Tata Uslong. Niyutyo¡ al lle u magkabilan1 baliklt. -Ranina daw pong tnll· aalas·siyete, -ani Ige na ba· ha()'a nan¡ Iumabu ana llnil". -Si Dalen, 'asan? -mulins tanong 111 Tata Uston¡. -Umuwt na po. Bumuwelta si Tata Ustong. Nakalimbag sa mukba ang matinding galit. Wala pang lablnlimanc aan· dali ang nakalipas ay nagballll: DI ai Tata Uston¡.. Tiniyall: laman¡ pala kay Dalen ang lt.atotobanan n¡ lbinabalila ni I1e. Al na¡tauan nga si Torin1. Si Perpln¡ u1 alnama· han. , Tuloy-tuloy 11 ltusina 11 Ta· ta Uston¡. Bubulonc·bulon¡. Uminocn n¡ tublg. -Balr:lt b1, Uston¡? Tila may 11:.inagagalitan ka! - puna 111 Nana Didan¡ na nuo'y nag· aiasulsi ng mga punda ng unan. Hindi· kumibo si Tata Uston¡. Nagbilot ng labako at aall:a tumanaw aa !abas n¡ bintana. Nakallmba¡ pa rin .. mukba an¡ matlndin¡ 1alit. -Ano ba'n¡ nantyayari 'tkako. Ulton¡? -m.ullq U · Mlp 19, 1957 tabakong ibinlbi1a1 kl:r Tata Ustong sa tuwing dadalaw ¡y m:iy bukod pang nakakahoo para sa k:inila ni Nana Didang kung sumasapit ang Pasko. Barbero si Narsint: sa isang primera·klaseng barberya 'ª Maynila. De·uniporme ang mga kawani, "air conditioned"' at umiikot ang lnuupuang mga silya. -Yan ang nababagay sa ating dalaga, Didang, -mada· las sabihin ni Tata Ustong kay Nana Didang kung ang pak· sa ng kanilang pag·ititsap ay nadadako sa mfa talisuyó ng anak. -Bukod sa masipag ay hindi pa nakalilimot sa 11rill niyang nayon. Sa dinaml·daml ng mestlsa sa Ma)·nila a:r dilo pa rin humahanap an¡ dlyas· ke ng makakataling.puso. - 6.ng pagpapasiya sa bagay na i.van ay na sa atin nang si Torlnl!, -isusukli naman nl Nana Didang. - Nasa edad na an¡ inak mo. Al siguro na· man ay hindi pipili 'yan ng lalaking basta·ba.sla lang. Ba· :s-·aan mon¡ tapalaran Ul.f bu· mukom. Subali't talagang na kay Narsln¡ ang amor ni Tata Ustong. Puring.puri niya si Narslng. Acg pagkakaroon nr mn• mini tallsuyo ni Torin¡ aJ hindi na pinagtatakhau u buong nayon n¡ Apulid, At ma¡ing sa mga ltanitgnog na· yon man. Maganda si Torln¡. Naglilingkod sa isang mal• kinr groserya sa kabayanan at may mabuti namang sabod. . Al nan¡ umaga n1ang lyon ay 1um1man¡ nagtanan 11 Tna rin.q kay Perping. Hindi na pumasok ang da\afa. Al lblna· lita r..in.an ni D1len, na kuama. ·ni Torin¡ na namamuubn 11 iroserya, ang pano• yari kay Jge. -HINDI kaltanman mal:• papanhlk ang dal1wan1 'yan dito! -Kinabukasan nr hapon ay taba.san¡ sinabl nJ Tata (Sundan •• pala. 20) ni Efren· M. Esteban. "Ang Pagbibigay Natin Ng Kaligayahan Sa Ating Mga Anak Ay Talagang _ Tungkuling Dapat Panindiganan" ang BANGKAY sa DAGAT ni Joae C. García "Sa Pangyayaring lto'y Minsan Pang Napatunlilyan Na Gaano Man Katalino Ng lsang Kriminai Sa Pagsasagawa Ng lsang Krimen, Ay .. s~:n~a~g !1po~1;0~~c~: Club. Katatapos lamang ip.syal ni Alberto sa kanyan¡ ba· go't rnatuling yate an¡ ltatipan niyang si Mary. -Kumbinsido ka na ba, Darling, na mabilis ang yate ko al malaki ang aking pag·asa na ako ang magtatagumpay sa karera bukas? -ang wika nt binala sa dalaga. -Wala ka pa ring slguro, -tugon ni Muy, -pagka't mabilis din ang mga yate nina Tony at Romy. Gayoon pa ·Man ay idadalangin ko rln sa Diyos na ikaw sana ang ma,lf· tagumpay pagka't .. -Mahal mo ako't ikaw ay mahal ko naman, hindi ba? Hindi na sumagot ,¡ Mary. Jsang makahulugang titig na hmang ang kanyang isinukli sa minamabal saka sila lumakad na magkaakbiy patungong < lub House. Di nila namama· l.t.yan, may iuag kaluluwan"": r.agmamasld sa kanila, iaggit na inggit sa paagyayari ¡,, naghihintay Jamang ng pa¿· kakataong makapaghigaati! Kinagabihan, ang labat ag tasali sa karera ng yate kiDa· bukasan ay pinaran¡alan sa Club House. -Sinadya yatang di ka si· putin ng Prlnc. Charmlnt mo? -ang biro ni Tony kay ltary nang makitang nag-iisa lamaac i>ng dalagaag nakaupo sa ha· rap ng "bar counter" at ku· makain ng sorbetes. -Baka aaman hiaalinhan ka na nga ni Albert nang bi· rit pang maganda kaysa iyo? --dagdag ni Romy habang pi· ;il-pigil ang isang b<iso ng "beer" at tatawa-tawa pa. -Na_gkakamali kayo ng pa· r:itang kay Alberto, mga g¡. l cGO. Tapat siya sa akin at hindi niya gagawin anc umihic p~ sa iban: dalaca! -Kung ganoon, -tugoa 01 Romy. -e, bakit wala pa siya h~nega ngayon? Di ba alam 01· yang magpapaliwanag nga· yong gabi anc magrcreperi tukas sa karera? -Kung kayo'y mapilit, 535'1· bihin ko ang dahilan kunc ba· kit siya wala! Naroon siya sa kabyang yate at nagbabaatay (iahil SI natatakot siyang maJ sumalbahe sa kanyan~ sasak)'an ~ .. Nagl.1ndltt.ln sina Tony a; Rumy, saka nagsiupo sa tab1 r..i ,Mary at uagsipanood ag mga nagS11sayaw. Nong mag-iika-sampu na ng gabi, si Tony ay naÍpaalam sa dalaga na ta:awag Jamaag daw alya sa telepono. SI Romy ay nagpalaam din na magpapa· hangin lamang sandali sala· bas at babalik agad. May la· binlimang minuto lamang na· wala si Tony, nguni't nang r:iagbalik si Romy, ay eksall.· lting ika·sampu't kalahali na. -Tila pagod na pas:od ka, r.omy, -bali ni Mary sa bi· ni>ta nang makita itong hih1r.gal-hingal pa. -Naligo ka pa yata sa dagat a! -Nahilo lamang ako sa nainom kong alak kaya pinahguan ko ang aking ulo sa "men's room". Nacsawa sa pakiklpagsa.taw kay Mary sina Tony at Romy. Nang maghah41ins:gabi na, anf dalaga'y napahatid na sa dalawa. Kinabulrasan, lsang lawag sa tf'lepono ang :umising kay Mary mula sa Club House. Natagpuan ng tanod sa dau1:gan ng mga yate ang bang· kay ni Alberto na lulutang-luung sa daga!. -Sa aking palagay, -wik1 ni Tlnyente Ramos pagkakita r;ya sa b<inlt"kay matapos itong slluin at ilaga)' sa ka· milya ng ambulansiya. -11nf! bangkay ay hindi nalunod. J•atay na si}·a nang ihulog sa daga!. Kung sa tubig siya uamatay, tiyak na lalaki l\ng kanyang tiyan. Nguni't naki· Vita ninyong impis ang kanyang sikmura. At tutoo ngang hindi nalu· nod si Alberto pagka't aanc matapos ang awtopsiya, kiaal1apunan. napatunayan ng mediko lega: na ang lkinamatay ng nawasi ay asphyxiation o t ng hindi pagpasok ng hangin sa ilong o bibig. Sa madaling salita, nalamang si Alberto ay sinadyang pinatay pagka't nal;abakas pa sa kanyang leeg ang pasa ng pagkakasakal. Sa r.1agkabilang ilong ng nasawi ay may mga pasa rin dahil marahil sa paigkakapindot upang matuluyang huwag n1n1t makahinga pa ang pinaslan¡. S1 lsang bulaa !lf nasawt a:v n:.katagpo sina Tiayente Ra· r.1os at ang mcdiko . legal._, isang liham sa sulat-kamay na ganito ang sinasabi: . Walang d1p1I na 1lslh1n •i aking p1gk1matay P•lke'I ako •Y uwim,.lad na kav M1ry .. Albtrto -Hindi tutoong susulat aang ganyan si Alberto, Tin· :,·ente, -ang pagpapaliwanag ni Mary pagkabasa niya sa 11· ham. -Kami ho ni Albert& i..y nagmamahalan al aagka· sundc.ng pakakasal na pagka1:.pos ng karcra ng yale ..... -Sino, sa akala mo, Mary, .lng pumaslang sa iyong r.obyo? -ang tanong ng Tin~· ente sa daL:g.l. -Wala! Wala bo,Tinyentc, ragk.,,'t mabah.lit na lahat ang mga binatang karibal sa pan· liligaw sa P'<in ni Albeno. Samantah, napag-alaman sa mea magulang ni Alberto al maging sa mga kasama sa upisina ng nasawl na ilo ay mabait at Nalang kaaway, ka) a wala pang matt:.;:-puang mo1;bo o dahilan anc pulisya 1-"ung bakit pinatay si Alberto. Kasama si Mary, kinausap ni Tinyente Ramos arig tanod . nans: gabing si Alberto , 1 1 r:iapatay. -Maliban ho kay Romy na r:;,kita kong umahon mula sa paglangOy sa dagat. wida na akong napansing ibang tao aa l•malis ng klub kagab! na sal:ay ng'l!lntsa o bangka palungong laot, -pagp?paliwa-~ r:ag ng lanod. Sakay ng isang lantsa, ti· oungo nina 111ary, Tinyente Ra· mos at iba pang liktik ang y'3tcng l\Iairog na nakatali sa t;oya sa git na ng dagat at .nay 100 metro ang layo sa Club House. lllaliban sa isanc "diary" na nalagpuar. ni Mary sa kubyerta, wala nang ibang bagay pam;:: n::diskubrc si Tinycnte Ramos na nawala sa yate. Nabuo sa k:milang hinala na paghihiitanti ang motibo ng f•Umala~· kay Alberto pagka't ang karter2 ng nasawi na r"ay laman~ limang daang piso ay hindi man lamang tir~ngay ng pumaslang kung ( S111idan sa poh. 31) MAGASIN NG !IAGONG BUHAY KILALA na ninyo ang Bot11k Gang, ang barkada oioa Unte. An~ pangkat na kailan lamang ay nahuli ni lpeng Hepe. Ngu. ni't ngayo'y nangakalalaya na sila al sa malas ay matitino na. Mula nang p1gtutubusln ng kani·kanilang magulang sa munisipyo sa bayan ay hindi pi nila gina'gawa sa mfa ka· rihan ang klin·tiyempo•t1kbo. Tplnangangalandakan pa nga ni Unte na eolnt \ tr1i9ht na sila ngayon. Hindi na raw sila ca#awa ng mga kabalbalan. Nguni't kamakailan ay du· mating sa baryo ang pamang. king laga-Maynila ni Aling Taking:, si Aleli, upang mag· LPka~yon chw. Maga1.da ang pamangkin ni Aling Taking. Sa ayos lamang ay ma· sasabi n'yong para na kayong nakakita ng WIS (WACS), 'ika nga ni Tala Jndo. Al sa baryo, kapag may naiibang dalafa ay nauuso 101 panghabau.na. Parang santa· krusan tuwing buwan ng M•· yo. Gabi·gabl. Walang paltos. Siyempre pa, kauna·unahao an.r Bolak Gang sa panghah1· rana SI pamangkin ni Aling Taking. At sila rin anf kabulihulihan. Kung bakit? Ito ang istory1 . . MAG-IIKASAMPU na og gabi. Pasubuk-subok na Dal· s1pasok slna Unte sa looban DIDI Allog Taking. Kakapa· tapa sa· dilim na oangaglutu· lakao, oagbibilaban. Ayaw magpauna aog isa't isa. Pa· rang nangatatakot na di ma· warl. Natagalao pa bago· sila oagkatipuo-tipoo sa may·ma· kapaoaog nioa Aliog Taking. Nguni't dahil sa liwaoag na na¡ lalagos sa bintanang na sa tabi llf hagdanao ay lsa·is• uling nag-alisan dooo. Si Kudo, bagoog miyembro, ay dali·daliog nangubli sa llkod og punong kamatsili. Si Domina: na :;iyang may bawak ng gitara ay napabalilc ¡a may·tarangkabao. Tigas na kakakaway ni Unte. Slya lamang ang nátira sa makapanaog. Kaway kay Ka:rdo, kaway kay Doming, ka· way kay Body na nap1suot sa ailong, kaway kay Bentl na riag-upo naman sa kulahan u Moyo 19, 1957 harap·bahay. Unang lumapit kay Unte ¡¡¡ Domiog. -Ano ba kayo? -kumaka· way pa rln sa mga kasama ay anlS ni Unte kay Domiog. -E, tawaJtin mn sila, - anu din ni Dominr at itinuro sina Beoti. Sa kakakaway DI Unte al' napabpit din niya aina Body, Benti at Kardo. -Lekat naman. oo, -aoas uU ni Unte. -Kayo'og na1· yaya 'tapos, e .. , Pag nasuya 'ko, magsisisigaw ako rito. Mapepnte tayoog lahat. --Sige na, sige na ... -pabu· 1001 na agap ni Body. Takot si Body kay Unte. Talagang ginagawa ni Unte ang magsi· sigaw sa mga alangaoiog oras ng gabi. -Sige na, . , --Sige na, magpasakalye ka na, Domina, -•ni Unte. -Sino ba'n¡ mananawagan? -Sino pa, e di iton¡ si Body, -napalakas nao¡ sagot ni Unte. Sa malas ay DIDI· gigigil na si71. - Ako ba? -nlag naman ni Body. -Bakit ak'o? Naningkit na aog mga mata ni Unte. Sisigaw na sana siy1 oaog makarinig sila og Dal· sasalita sa kabahayao -ang biyeoaog lalaki ni Aling Ta· king. Ang sabi: Eu1taqui1, Eust1qui1. Sumagot si Aling Takillg: Bltkit ho, T1t1n9? Boses uli og mataodaug lala· ki: Tl11 m1y m91 tullsanas 11 lb1b1. Tila pinalillt1iran 1ng b1hay. Biglaog nagkatingioan sina Unte. filay naisip kaagad si Body. Kung hindi siya kakao· t;,. ay m;.aariog magsisigaw DI nga si Unte para mawala ª°" hinala ng biyenan ni Alinf Takiog. Sioiko niya si Doming al pinagpasakalye. N1gpasakalye si Doming. Kumanta &i Body: Manont dungawin mo.. (oabitin, nlJ;:·isip si Body) ... Dun91wln mo, Manong. . . ang dugtong. Napaudlot si Body. Siniko siya ni Unte. - Dakil gaoo'n ... Kan ta ba 'yon? - nanggigigil na usil Unte kay Body. Napakamot sa batok si Body. -Nakalimutan ko'o'g kaota, e ... -Palitao mo kung di mo alam, -sabi ni Doming. Tini· gilan niya ang paggigitara. - Naoaoapalan yata. Ta· tang! - bases ni Aling Taking. -Nananapatan? NanánJJpa· tan ba 'kan'yo, Tiyang. -boses ni Aleli. Sa boses ay mapag. habalatang bagong gising. Ha· latang nagising sa narinig kay Aling Takinc. -May Citara, Tiyang? May gitara ba? -O, siee, sige. Hayan ci· sing na pala, e . .. Sige, ilu· loy n'yo na. - Panay ang ka· labit ni Unte kioa Bodv at Doming. Mu~inf oag:pasakalye sí Do· mine. Nakalabit ni Body si Unte. - Ano'ng kakantahio ko? -tanong n'ya. - Kahit na ano. Basta banggitin mo lane ang pangalang Aleli. Para masabine naogha· harana tayo. NaDagkamalan tayonc naoaoapatan. Huminga nane: malalim si Body. . -O, sige, sundan mo na lang ako, Domio)l'.. - At ku· manta. - Aleluya prom abab, yu kcoat teyk may bart .. So, ay wil lib antil ay day ... Biglang nasiko uli ni Unte si Dody. -Bakit, narinig ko sa radyo '•yon a! Em 9on1 lib 'yon, a ... Hindi na kumibo si Unte. Bumaling kay Kardo. -Hindi ako puwcdc, Unte. -Bakil? - MigHpang ang boses ko, e. Para ka namang bago nang bago sa sesbo ko, oo. Sa isinagot ni Kardo ay ii'la· liban na naman ng panggigigil si Unte. Tumikom ang kan· yang mga kamao. -Lckat naman, oo. Baklt hindi kayo nagpraklis. Hindi ha usap;in natin, e .. Walang maidugtong si Unte dahil sa panggigigil. Kasalu· kuyan siyang napapakumpas nang bumukas aog isa sa mga bintana og kabahayan ni Aling Taking. Dumungaw si Alelí. Nakabalabal ng kumot at gulung.gulo ang buhok. --Hoy. . . - bati ni Alell. - Anu·anoog alam n'yong: ka o ta? -Marami. Marami, -aam· bot ni Unte. -Kantahio n'yo nfa 'Yonc 9idiyap.a-din9·don9... saka 'yonc ... -napaidp pa si Aleli. Naskatinginan slna Unte. Napamaang silaog lahat. -Saka 'yong. . -nabitio pa mandiog patuloy ni Aleli. -Saka 'yong. . 'yo o baog kay Little Richard. . . 'Yonc mayro'ng yuhoo baybl . .. Sige al dadagdagan ko'ng ibibi1ay sa inyo ni Tiyang Taking:. Hindi nagkikibuan, Jumabas ng tarangkahao ang pangkat Botak. Ngayo'y lalong rnatln· di ang panggigigi! ni Unte. (X) 17 (Ika·l8 IA.bu) M AHIGIT nan¡ tatlon¡ liDC· ro ang nakararaaa, n¡uni't walan¡ ano man& balitan¡ t.inatanggap ang mag-as,a.wang Kuyas at A.Jing Inggay mula sa kanilang nalalayong anak. Hindi pa rin napapawi ang galit Di Manrg Karyas kay Mario, at tuwing magkakausap 1ilang mag.asawa tungkol u .nü: na ito ay lagl niyang slnasabi: -Wala tayon¡ anak! "Nang Mapag-isci TandHn mo IJID, lnJ'l•J. WI· la tayonc anat na watanc· turinc. Nguni't inng araw, u.man· lalang nagwawalis sa harapan DI h<lhay si Linda, ay duma· ting ang kart.ero. Datawaog ~ulat ang iniabot niyon ka)' Lind11. Biglang turnaba ang tlibdib ng dalaga nanc makl· hila ang sulat-kamay na nakalitik sa sobre. Kilala niya ang .liulat·kama)' na iyon. Dali-dali nlyang ipinaloob sa kamison Na n g Gabing lyon Si Linda SaKuwartong Tinutulugan Ni y a, A y ... " ' 11 an1 aulat na para sa kanya, uka siya pumanhik ng bahn}'. -Inay, - ang t:iwag niya Y.ay Aling Jnggay na dinatr.an niya sa kusin::i. Jnay na :-in ang tawag ni Linda sa L.~baing umampon sa kanya sapagka't itinuturing na niya itong magulang. -May 1ulat kayo. · -Ha? E, kanlno ba 11:allng? -Ewan ko h:.. Baka '!ka ko kay P.fario. Kilala ko ang sulat nlya. Dall-dalln¡ lniwan ni Allng Jnggay an; kany;mg ginagawa. Nanginginig pa, anc ka· .'tlay nang kunin an¡ 1 sulat na iniabot ni Linda. Pinunit niya ~ng sobre & t bioasa aog nilálamang liham. lnay, ll1y, P1t1w1rln nlnyo ako d1hll u pa9k111fs ko n1n1 walang p1al1m. Ay1111 ko 11n1n1 1a· win H l~yo •ns ,1ayon, ngu· ni't iyon lam1n1 ang t1n91· l1ong m1g1g1w1 up1n1 m1k .. 111111 11 k1glpll•n1 lbl1 P•· 1uung1n 11 akin ng 01y. P1niw•l11n 11n1 nlnyo 1ko, hindi 1ko 1n1 1ma n1 11n19ol na din1d1l1 'ni s.r ••• k1ny1ng 1in•pupvn1n, Hindi ko itinah1nggi n• klml'y m11k1tlp11n. Ngunl't fllliliy1k ko ng1yon n1 hindi ko siy1 lnl· lbig. Aywan ko "" ba kung hkit naisip·ilipan koi:tv liga· w•n 1!y1. Dat1pw,•t hindi k'o 1iv• n1g•g1law. Totoo ly•n. Hindi ko slv• n1919al1w k1v1 hindi maaarlntr m19kHn1k gfya n1ng 1ko lng •m•. Kung 1ino ang ""' ng b1t1rt1 hl11. 1.:ing niy1 IY hindi ko alam. Al n.titiy•k kong hindi 1ko iyon. Narlto 1ko ngayon 11 M~· Klnley. Pumasok n1 akong 1und1lo. Ng1yon ko n1kilal1ng masakit sa • kaloebtin ko 1n1 m1/1yo sa lnyo, Subali't 1ln1• bl ni U1y na hindi n1 nlya •ko klkl/1nlin9 an•k kap19 hindi 1ko 1umunocf 11 kagustuhan nly1n1 p1k111lan ko si Sela. Hindi ko maHrlng pa· •1nl1n 1ng lsang b1bain1 hindi ko lniibig at m19slsil1n9 ng 11ng1ol na hlncfl ko 1nak. M•rehil ay m•lafa!Jll•n n• E:.190 t1vo m11klt1 p1 uli. Hu. mlhingi •ko ng tawad 11 lnyo. Ant · lnYong H1k, Mar~ Napaiyak s1 Aling Inggay. - Kay Mario nga ho ba galing ang sulat? -ang tanong ni Linda. Hindi kumibo si Allng Inggay. Iniabot Lamang niya kay I inda ang liham. Binasa iyon ng dalaga at pagkatapps ay matagal bago siya nakapagsalita. -lpababasa ko ba ito sa ltay? -ang nai13nong ni Lin· •.. -Oo, - ang maikliog tufoa r.i AJing Ing:ay. Pumasolt si IJada u 10<!\ aa kinaroroonan ni M111.n¡ Ka.ryu. lniabol niya rito anc liham. ~aocuaot aog noo ni Maq: Karyas, at madilim aog mul:;· hang binasa an¡¡ liham ni Mario. Napabuatunghininga ¡ f Mang Karyas packatapos Di· )'ang mabasa ang sulat. Hindi s1ya nagsasalila, nguni't maU. ¡,as pa rin a11g anyu og kanyani? mukha. Kung ano ang <Jamdaming nagbahari sa 11.1.a • !'.&ng kaloobiln ay siyang hindi malaman ni Linda. Mayam. ya'y lumabas na ang dala1a :it iniwan si Mang KIQ'U. · Pagkatapos ng kanyan1 gt. 11agawa ay na_gkaroo• q pa .. l>on si Linda na basabin aq libam ni Mario para sa bn::a. Pumasok siya sa sllid. Doon niya binuk.san at bi.nua Nl.( liham. Anang isang baharl DI' I D· lat ni Mario: lnUblg kll1, linde, PanlwalHn ~ HMnt iniibig kita. Lum1yo ab upang makallgtH 11 1 .... ~ n1na9utang lplnlplllt n akln 111 up1n11 rn1l1yo all:a " lyong paningin 11p-.ka't ltatid kon1 klnasusuklam1n ina 1ko. M1r1hll ay lili91ya b M ngayon1 w1l1 na 1ko rlyan, nt•von1 hindi mo na aka n... k:kita. · Hindi ko tlnaMblftl p19·Hral1n kll1ng linwtln .._ pagkl't hindi ko b•tld. kut19 m1g1g•w1 ko lyon. Panahon laman·· ang m•k•""MaaM kung makalilimot ah. Sa ,..._ yon •Y b1tid kong lnllblt kit• r-1 lpin,gdurusa ko .,.. .-. hkll1yo sa lyo .. . Dinala ni Linda sa tapat q kanyang dibdib ang libam Di ·Mario. At hindi niya naplgU ang damdaming umaall sa b.Dyang puso. oapaiyak sly1, Binuksan ni Linda anc h.yang tacuan ng damlt at ltl· r:abi roon ang liham· n.I Mario. MARAMI p1ng araw aag lu· mipas. lsang bapoo ay na¡tng paoauhin nina Man¡ K.arJ11 HS ama oi Sela. - Ano .po ba an¡ atio? - · lanong ni Mang Karyu ma· tapos paupuin ang panaubin, Dinukot ng ami ni $ela ang partyolito sa bulsa at nagpapahid n¡ pawis aa aau· pe.. Nang matagal·tagal oan¡ hindi nagsasalita ang panauhin ay muling nagtanona: 1i Mang Karyu. -,May kai11ngab 'po ba b10, P:irenc: Arl¡el? -E, mayroon nga po, Pa· ( S1mda11 sa poh. U) MAGASIN N• llAGONO IUHAT Mag ~Ylfrr!K T~o ·,.,.;; BA AR'IO • Mababasa Ko Ang Nasa lsip Mo • Sa pamamagitan ng labing-anim na barah::i, mapa~i~iwala ninyo ang inyong mga kaharap na kayo'y marunong bumasa ng ISlpan. . Ganito ang inyong gawin: gumawa kayo ng apat na hanay (hg-aaJ:!a~) sa lG na baraha. Bigyan ng tig-isana: hanay ang b.a\ya.'t kah~rap. Sab1h~~ sa kanilang pumili ng isang baraha sa apat na 1b~mgay ~u!lrº• ~g!JRI t tatandaan lamang nila. Kayo na ang babasa ng kamlf.ln.g p~n~h so 1~1pan. Madali nlnyo Hong maituturo pagkatapos ng paraang 1pmak1k1ta sa 1baba. I ~@~·~~ ./!"> B K D Ir 11 l. Hatilo ang labing- p a g k akasalansan. anilD oa baraba sa l1nang kunin ang apat at ihanay nang mgabaraha ni "A" al tulad og na sa lara- ito'y itaob. Ipatong w a n. (Mapupunang rito, nang nakataob ang barahang "l" ay din, ang mga baraha pinapatungan ng "2", ni "B", "K", at "O". ang ".2" ng ."3º', ang ,.3,, ng barahang .. 4... JI . Mullng ihanay nang Ganito rin a(lg pag- pataob ang mga barakakaayos ng iba pang ~:b;~~~=n b!~:h~a;~ ~:ºb!i-a~!. m~ªaataur7~~ kaliwa, pakanan. Apat hindi pagsunu·sunurin b~ui~.ªP~~kai~:ag b~g ang bilang. Ang ayos ikaapat na baJ'aha sa Jamang ang dapat ma· kanan, magsimula na parisan). Ibigay ang naman sa kaliwa, pa· bawa't isa sa mga ha· kanan, hanggang sa nay na ito sa inyong maging tig-aapat na :~~o~gh~~~a~~b~j~ baraha ang bawa't ha· ang isang baraha sa nay. banay na napunta sa IIJ. Hawakan ang bawa't kanila. Pagkatapos ni· hanay at ipa:tita sa Ja itong maisagawa, mga kaharap. rtanong k\lnin ninyong muli ninyo kung na sa haang mga baraha nang nay na iyon ang kanihiodi nababago ang Jan2 napili. Pa' may Moyo 19, 1957 sumagot ng "oo", tu· mingin kayo sa kani· lang mata at magkunwaring binabasa ang kanilang no sa isip. Sa bawa't hanay ay may kanya-kanyang baraha ang apat na kaharap ninyo, na laging na sa üsang 1ugaJ. 1'ulad ng makikita sa Ja. rawan, ang kay '\A" ay Jaging na sa una, panga1awa ang kay "B", pangatlo ane kay "K" at pang-apat ang kay "D". fHalimbawa: Sinabi ni "B" na nasa ikat1ong ha. nay na ipinakikita ninyo ang barahang napili niya. Sapagka 't laging ang ikalawang baraha ng 1ahat ng h:may a n g baraha ni "B'', kunin ninyo ang ikahwang baraha nE!' ikatlong han::iv. o an~ bilang "7", at sabihine iyon ang kan. yang napili.) IJlílang ••• (Buhat sa pal1. l!J ang ulan. _. Baka 'ka ko po'y nagugutom. May pagkaln Po ha tayo? -Mayroon po. NISllD po ang bata at aang mapalmn ... -Na sa akia¡ &illd po .. dalban na DlOio elya D& p1gkai11 doon. -Opo. Na¡ballk DI 11 Rafael .. 1 lranyang silld. Naupo slyaag muli sa gilid ng kan.yana: k1m1. Napatitlg slya ull kay Tinoy na nakapamaluktot sa sopa. Hindi nlya mawni kung ano ang' inlislp nlya at kung anong damdamln ang nararamdaman nlyl SI fnga sanda· ling lyon.. Napukaw si Rafael sa kal• liman ng bnyang sariU n•ng pumasok si Aling Orang na dala na ang pagkain. Napatl· tig ang matandang babae 11 bataag nakapamalulrtot sa sopa. -Dapag na po ninyo ang pagkain sa meSita, -sabl ni Rafael. Nagtindlg si Rarael at inllapit ang mesita sa sopa. lbln1b1 naman ni Aling Oran¡ anc dalang mea pagkaln. -Tinoy, -anl Rafael at marahang lnalog sa balikat aog bata. -gumlslng ka munw at lrumain 11::1. Nanlaki ang mga mata ni Tinoy nang magmulat slya at mnliita ang pagkalng na sa mesita. Pagkaraan •J n1p11tingin siya kay Rafael ·at Aling Orang. -Kumain ka. Tinoy, -wikl pa ni Rarael. -SI Alin1 Orang 11 katulong ko rito sa bahay; at sJla ang nagbaDda ng Jyoq p1gka1n. -Kurnain ka ni•. TinoF. - sahl naman ni AliDg Orang. ~·amalu Dina Rafael at J.Jing Oran¡ ang pagka~tom nr. bata nanc map .. wl ang pag-111iillang1ne sandallng na¡barl rito. Sunod-sunod ang pacsubo ni TiDOJ, halos nilulunok na lamang ang pagkalng 1umas1y1d sa bibit. -Gutom DI gutom, -pabulong na Dasambit ni Aling Oran¡. N1guruiumlh1D1nc napat• ngo si RaraeJ. Nang makakaln si Tinoy ay rapatitig kay Rafael. Hindi man magsallla a'y punon¡·puno naman ng pasasalamat ang mga mata -p1fp1pa.sal1m1t at p1gsamb1 sa m¡a kabutl· han ni Rafael. ano an1 1111w:ln DIJ• 11 bata. Kung paklramdaman Dlya Ull kanyen¡ . sarili'J para ba1ll hindi nlya magagawanc paalisin pa lto. · Kaya pinagpilltan niyaag makausap si Maria Luisa sa telepono, pagka't &DI na sa isip niya'y sana)' na san.ay an¡ kasintaban sa mga gayong suliranin. Aag mallkiag panahon oJ Maria Lul.91 · ay nakaukOI sa pa¡kakawana¡awa: Nalalaman DI dalata ug marapat na a:awtn oJya lcaJ Tlnoy. Napahuntoaa:-bllllaga al Ra· fiel nang mamalayan nlyaq ·malaplt na slya kln.a Maria l.ulsa. Iniblnto nlya ang kotse sa tapat og malaking bahay DI dalaca. Nagblhlntay nan¡ tal1g1 sa lr:anya si Maria Luisa at nanao¡ na lto nan¡ makit• 1ly1. -Ano n1t1 ba iyoag slnuabl mong napu)ot mo? -taaona: ni Maria Luisa. --Sumakay ka na at m1klkit1 mo, --aacot Di Rafael. - Nakati«as•n Da og Joob ko na hindi sahibin sa IJO, ku.Ddi' ipakita sa ivo. Hindi naollit ni Mula Lullei si Rarael na sabibin kuna •~ ang · naoulot DI ()'on ka bit nang Iumalakad na 101 ll:otae. Sumaoit sil• SI bahiy ni Ra· !ael. Jslnama ni Rafael si Ma-1 ria Luisa Afl kanyan¡ sllld. Sa ll:ama na ni Rafael nd:ablca 11 Tinoy. May la«nat pa r1n an¡ bata at si Aling Orang ang nagbabantav. N1tutulo1t si TI· noy nang mea sandalinc lyoa. --Si)'a ang sinasabi koac napulot ko. -wW Di Rafael kay Maria Luisa. -Akala ko kuDlt IDO DI iyang napulot mo. .. lsan& bata laman¡ pala, -ani Maria Luisa na nakakunot ang DOD. h1N::•'L~1:t'a:a1!~e~i'i:u m: tutuwa ito. Sa plklramdam nlya'y paran¡ yamot pt. lpt· n1gt1p1t niya kay Maria Luba. ang buong p1ney17arl sa pag. klkapulot olya kay TIDOJ. -Hindi ko malaman lcung ano ang gagawln ko sa kaaya, ~-wika pa ni Rafael. -D:aw ang UDIJ DI SIDI)' DI rlJID, kaya sa lyo ako nact1t1noa1Ano •DI mabuli konc gawln u kanya? -Paallsln mo, ltapon mol - u¡ot ni Maria Luisa ne na¡. kibit ng balikat -At buwac moa¡ uugaliin ang magpúlot 1:1g mga batane katutad nlyan, pagka't hindi ka m1w1wal1n ng mapupulot. OTUTULOY) ---00oLumubha ang sullranin ni Rafael nang kinauma¡ahan 17 •••••••• ''"º' , ... .., •• ' Sa lbahaw · Ng C . ulod lagnat sl Tinoy. Tumawac si· Ja ng doktor, at ayon sa 1111ngg1gamot ay nalami¡an ang bata at 0k11l1n¡ing mama. lagl muna sa bigaan. lC11 Aling Orantt lniwan ni Rafael si Tinoy aang puma~ok aiya nang araw na iyon. Hindi malaman. al Rafael tu.ni (Buhat sa pah. 18) reng Karyu. -Ano po ba lyon? -tanoq ni Man¡ Karyas. -E ... dahll po ba kay ••. -ang hindi magklntututont nlita ni Man« Angel, -dahll by •• • -Mullnl na¡pabld DI 19 p•wil si Mang Angel. -Alam Dlnyo, nahihiya ako sa ioyo ... Napamulagat si Mang Kar· ya.J sa kausap. -Jpakakasal ko na si Sela ~• Linggong darating. . . kay Carlos, iyong tagabayang nilln· llligaw sa kanya noong araw. -Ho? -a:. parang hindi makapaniwalang napatitig si Mang Karyas sa n1ukha ni u,ng Angel. Hindi niya nau· unawaan· ang lbig tukuyin ng ranauhin. Jplnamulsa ni Mang Angel :ing panyolitu. . Bumuntunghi· n;nga at nan~ tila mabuhayan ug loob ay muling nagsalita. -Nagkamali po ako, Pareng KarYas. Nagkamali tayo bpwa. Hindi pala ang lnyong ~¡ Mario ang ama ng sanggol na dinadala sa sinapupunan ng aking anak. Kaya lamang pala si l'.'.1rio ang isinigaw niJI ay dahil sa, talagang napa· blaki ng gusto niya sa inyong anak. Alam ninyo, si Se· la ko ay nanahi sa hayan, noong hindi pa nagaganap ang pangya)·aring iyon. Kung il1ng gabing natulog siya sa bahay ng may-ari ng pata· hian sapagka't kung ilang ga· bing nag_lamay sila noon sa pananahi, at wala na namang diyep. na masakyan siyang pauwi pagkatapos ng kanilang pananahi. Noon pala nangyari ,ng masamang .. Natutulog si Sela n°'_ng salbahihin ni Car· fos. At pamangkin naman si Carlos ng may-ari ng palahian. Ang hindi ko malaman ay kung kasabuwat ni Carlos ang kanyang ale. Nguni't sa naki· pagsabuwatan man slya o hindi ay hindi iyon ang mahala· ga sa akin ngayon. Ang maha· Jaga sa akin ay ang pagkatuk· las ko sa tunay na nangyari ir.ula na rin sa bibig ng aking si Sela. At kinausap ko nga ang may-ari ng patahian. Sa· bi ko'y kung hindi ibabangon D! kanyang pamangkin ang )luri ng aking anak ay mag· hahabla ato. bon pala na· r.;ang lalaga ang hinihintay ni Carlos. Talaga pala naman nlyang gusto si Sela. Ayaw nga lamang sa kanya ng aking anak kaya nga ang inyoilg si Mario ang isinii:aw na naka· disgrasya sa kanya. Pinagka· &unduan namini: ipakakasai ang dalawa sa Linggong daratiug. At payag na naman si Sela sapagka't ibig naman ni· ying maibangon ang kanyang purl. Parang nanlalambot na napasandal si Mang Karyas. -Kayo na sana ang baha· Ian2 magpapasensiya sa aking hbiglaanan. Pero kayo man r.am1n ang lumagay .sa lugar l:o ay gayon din naman mara· hi! ang inyong gagawin. Hihi· lingin ninyo sa mga mall:ulang ug lalaking Jnaakala ninyong llakadisgrasya sa inyong anak ba panagutan ang kapinsa: laang nagawa sa inyon,1? anak. Nahihiya ako sa inyo, Pareng Karyu, dahil sa nangyari. -Wala kayong aalalahanin, 20 - 11ng nasab1 na !amane ni ~lang Karyas. -E, siya po, magpapaalam r.a po ako. - Adiyos po, -at tumindig ri M;mg Kar~·as upang ihatid ~-, pintuan ang panauhin. Nan.i: makaalis si Abn:: t.ngcl ay sinabi ni Mang Kar· '"ªs kay Aling Jnggay ang ka· 1.ilang pinag-usapan. Kaharap noon ang 'magkapatid na Frcd al Victor al saka si Linda. -ha., na nga ba ang sina· s;ibi ko sa iyo, - an:: inay lti· mig paninising wika ni Aling lnggay sa asawa. -Napakati· ~~s mong n1agsalita sa iyong :inak. Kung hindi mo siya pi· r:ilit n:i. ipakasal ka)' Sela, hindi fuarahil siya matututong umalis. - Jluweg mong sabihln iyan, - ang tutol ni Mang Karyas. -Para bang ako lan1ang ang mahil!'pil magpasunodsa anak. Hindi ba't ikaw rin? At hindi l;a't kaya natin ginarawa ang ~ayon ay alang-alang din sa 1k:1bubuti ng anai< mo? Jbig nating mapalino siya. Alala· h:min mong ·hindi ako naging 1 T'asamang :tma kailanman. Custo, k<.ong hutukin ang anak mo. Hindi na kumibo si Aling Jrggay, nguni't hindi ñiya na· pigilan ang pag-i)·ak nang nrniini: n1ag11nita ang nalala· yong anak. Na:ig mapa::-isa nang gabing iyon si Linda sa maliit na ku· wartong tinutulugan niya ay niatagaJ bago: siy:i nakatulog. Alatagal nang hindi sumusu· lat sa bahay si Mario, at nga. yo'y hindi niya batid kun1 s:ran ito naroroon. N¡ayo•y 'uagugunita niYa ti ·Mario. Ngayo'y naaala¡>la niya ang nag·iisang liham na ipinadala nito sa kanya al hindi na naman inulit pa. lsinubsob ni Linda ang mukba sa dalawang hisig at umiyak siya nang umiyak. (TATAPUSIN) Pakikipanayam (Buhat sa poli. 12) 1and1nf·tanda ko, n• na· basa nang dl-ilseng Mlff ang hlnubed kon1 kaml· "'~ T . Ano bang talaga ·an1 sina· pit uinyo? S. Hindi ko akalelnt Uurl"9 lcemlng parang mta lun•Y na preso. T. Tunay na preso? S. Oo. Tulad ng lunay na pr•' '°• wele kamlnt hltHn. walan9 kumot, walen1 un•n. Naperder tulor keml se mga lemok. Ang lbe nam•n H •mln ay hindi na natuh>t. •. S:ina'y nakiusap kayo sa guwardiya 03 blgyan byo ng pamaypay man lamang. Siguro naman, kada?nda· min din ninyo ans mga guwardiya, ano? S. Ano ben11 kadamdamln? Peran1 karamdaman n• mln sira. Akel•ln mong kaunllnt lelbot namln, • pagsapit ng gabi 11og1alakipsi!im ... pnlnhoa 011g orow .. gobi'~ ~na9/".liafog no ~·(lta/1iniikon. ong mga bitttin oy pamunmuuon ng tiiriti119alang buwang man1111ungow. h1pa"y maliliJO ng isang liwanag na nabobant11an ng lomi11 ng pal.ad; ibo'¡¡ mag/111/111110$ ng mo¡jhapong-h~rop. l1pba119 humuhuni sa langit no pugod. so bu11hrngllinin¡;1o't "salamot!" kukunin ng isang' 0119 pagod oy ibig limutin ; gandarzg 11oghillinta11 sa awit ng giliw, ang bawa't sandali'¡¡ di·arz11ing balakirz. tatanogop 119 bati ang moa tolulot ng mga bulo/dak so l1omog ng bubog; ª"11 mapangarapin 11omo'y patafoot $0 lowok ng kanyo11g mga bungangtulog . . . ot oko so oldng palad no sinapit, p(lwo1111 guniguni ang 111okokatolikmokikito riyang so dinding sis!lip ong isang oninon9 nokoliligofig. neleHlgaw; keuntlng u ... pan, nakapedvak. l¡lp n'ye'v nalateleot kaml u padvale nlve. Kung 11 ba· 1ev, lklnatekof leo rln iyon nan9 bah•lilV•· Man.,.ari'r nar•ramdaman kong 9um• 9aans1 na •nt eking tlm· bang, newaw•le n• •n9 •king pi9ura, nan9hihina n• •"9 ak1"9 lc.tawen. T. Bakit ganoon? Hindi ba kayo nakababawi sa pag· ka in? S. Ano ba"' pa1kaln? NI hindi leo me1 .. awe1 na pa¡kain, •· TI"'"'" mo h•: lsang plelllortt11 kenln. keplraso"' tlnepa, t•tlont ba1on9 tubl1 - an.-ng ma9a9•we nito? At l1ipl• mong llmang erew na ••n· yan nang ganyanl T. E, di para kang naa1Jsan ngayon ne tlnlk. sa JaJa. munan? S. Hindi tinllc. Para119 paleleol en9 nabunot n •kln. Kava n11a 1111•von ey unJi·untl ne naman •kong ne9p•piltaba. T. At lto'y ginagawa mo sa pamamagitan ng pa¡tawa sa ibang nahubuli? T. Tumpale na tumpekl T. Akala ko ba'y kadamd&min mo ang mga nabuhuli sa "antJ.Jittering"? S. Yaon ar nant unent dal• wang araw lem•"9· P•ro buhat nang madam• .ko nent husto ene hlrap, lblo leo"' lehet •Y m•hvll .. • leunt m•aarl av pati pylls, PI'• matuto sllent malel· ume. T. E, maliwan na kita, ha, Tibor S, lkaw ang behela. K•hlma· ntiwarl'v huweo le• unent mapebil•"9 M mga ntl· ningitian ko n•n9 buong 1Kkileid1l•mh•tl. (X) --oOO-Nakipagtagay ... (Suh.at so pah. 15) Ustong k:ay Nana Didan¡. Pasama na sila kahit sa si· nong Pllatol - Patawarin mo na'ng anak mo, Faustlno, -may himlg pakiusap namang sabl ni Nana Didani'. -Tutal nar'yan na 'yan. Wala ka nang ma¡agawa. At isa pa'y mabuting bata na· man 'yang si Perplng, a. Mac· sasaka nga, pero masikhay na· man sa kanyan1 1awaln. At umaani ria naman ng malaki taun·taon. · -Alam ko, Dldang, -ugot ni Tata Ustong. -Pero ang paasasaka ay isang" pakikipag· sapalaran. Marami kang ka· away. Kung hindi matuyol ay binabaha o binabai::Yo kaya. E, kung kay Narsiug siya pu· matol, hindi na siya ma¡hihl· rap. Tiyak na roon ang kan· yang kaligayahan . Si Tata Ustong ay hindi masasabiog suplado o matapobre. Sadya lamang ginaganap nlya ang tungkulin ng isaog rnagulang sa kanyan¡ mga anak -baugariu ang bli¡ayahan n¡ mea ito. talo na sa pag·aasawa. Na · kay Ba Simong Mada· ling.araw ang prinsipal n1 dahilan ng p.ag-ayaw ni Tata Uston¡ kay Perpin¡. Naka· alit ni Tata Uston( sl Ba Si· mo minsan sa sabungan dahil Jamang sa malin¡ pagbabayaran sa pustahan. At nan¡ ma· wala ang anim na kaba:n¡ binhi ni Tata Ustong na na· kaparada sa kanilang balkon ay kay Da Simo niya naibunton ana kanyang sisi. Paano. may salon o kab<r.ret noon. Al si Ba Simo anj' may panukala ng pagkakaroon niyon sa A pulid. NANC dumidiiim na, sapag. ka't na sa laruan si Jge ay si Tata Ustong na ang Jumabas patungo sa kin:asusugahan ni Damukol. Malayu.Jayo rin ang sugahan nito. Humlgit·kumu· lang marahil sa isang ltllo· metro. Matagal·lagal din baeo na· kabalik si Tata Ustong. Suba· ll't nang malapit na sin sa kanilang bahay aysumuno ang pagtataka sa kanyang dibdib. Napansin iliyang maliwanag sa kanila. Nakasindi ang pot· romu. Alam ni Tata Uston¡ ,na kung may mga di-pangka· raniwang panauhin Jaman¡ uasisindihan ang ilawang lyon. -Bakit kaya sinindihan ni Didang ang pefromu? - nai· saloob ni Tata Ustong habang itinalali si Damukol sa likod· bahay. -Sino kaya'ng mga blsita uamin? Napabllis ang pagpaohik ni Tata Ustong. Sa hagdanan sa batalan na siya nagdaan. Pagbungad niya sa salas ay nakita agad niya si Kabisang Ponciano·. Payapang oakalik· mo ang kabisa sa isa sa kani· Jan¡ m~a upuan. -Magandang gabl sa 'yo. Ustong, -bahagyang umangat sa kinauupuan ay bati sa kan· ya ng Kabisa nang siya'y malingunan. - 'Candang gabl po naman, Rabisa, -sukli ni Tat1 Ustong. - Napasyal kayo .. -Oo, 'kako'y makapac:ll· bang·libang naman. A, may mga kasama nga pala ako. Ang mga bala .. -Slno'ng mga bata ho ang tinutukoy n'yo, Kablsa? -ma· bina subali't agarang tanong ni Tata Ustong. -Perping ... Toring -tawag ng Kabisa. -Parine kayo. N• rito na'ng Tatang ninyo. • Pumasok sa silid ,si Nana Didang na kanina pa nakata· yo sa lsang i;ulok. Paglabu ay kasama na sina Toring at Perping. Panunod na nacma· no kay Tata Ustong ang da· lawa. Bafaman namula ay hindi na rin nakatang¡i aog matanda. Hindi nlya naku· hang buhatin ang kanyang kamay sa mga bagong tanan. Na sa harap si Kabisin¡ Pon· ciano. (Sun.don sa poh. 30) MAGASIN NG BAGONG BUHAY !Jj-r:~~. SAf',.«<IJA '°"'-IGAYOS ·t-11 5NTAIJ6 /''f>+.16~ r"°"'6"""" i<'W"""""6 f.'1AU~ ....,._¡f\lry,a.. """"......,_ )"'AIZ.1 • •• &."\~ """'""" tJAAt,.l!>AiJ~ .,,,...,""""' ~~Jt~21 WNDRAKE ang SALAMANGKERO mnaLEE fAIJ(•t PHIL PAYIS MAGASIN NG llAGONG llUOIAY Moyo "· 1957 lll ~=:.:.~~~~y f.fltl.NQJAN,.tt::Wt/INAJM'LP..APNILA M ~ M ~VMt.A,~ /<11111· L,Nlillit 'TN;llMI SI. tALAW6"', .4'G~AM51RM4AY LIJJAJJLAN$...-.&16f'MALIJt. $,\ LVNt$DP.NAXA/CflALA. ~ 8. . . ,ulQ MG-~WMG ~AT~ , f'IA~ .ttA Ne M.~ A.NA/< NA MAL/Utr M AY l'lcTUNt;;:t:WG MAYNJ/JI,. UPIW& Pltr:JMAJQPM:I. ~ MBIJKAY· MW'M• =u:=~~Jfm:fs ~-UJ06 Sil KNllLA.71#J,.,,,;, PATROCINA R.IAARCELIHO GukU 11.~ ELM!P. 'ESQUIV\A& ~::-~=~. N?NNJ'fíV •• ,s~. i<A'TITI,.V.L.J.QÁNW 'r.A.PMA.NA. NA~ MOl-P·MEFtW.. VN''V M>Gt<A· """"""' ~ t::MJGNA'w'AtJ .... Ms W.~JNS fWJGNAYAJll S/t 8llAAY~.' t¡ .• ·~/? /¡~ '11/ MAGASIN NG BAGONG BUHAY ~yo 19, 1957 25 .. , .... ...,. •• nant·m .. llaNI.,... man lemant ........ • "Ang Hindi Lumingon ... " Paglalapat Nt lsang lslamhay .. Y Benito R. Cadiz MALAPrr na , naman ang balalan. At ngayo'y nagugunita ko ang isang pangyayaring napapanahong: isalaysay upang maging isang aral. Panahon din noon ng halalan at abala sa pagkampanya ang mga kandidato. Ako'y pangulo ng isang kapisanan sa Sampalok, Maynila, at lider ng isan~ kandidato (hindi ko Tta babanggitin ang pangalan, dahil sa mga pansari· linJ?: kadahilanan). Kusang naglider ako sa kanWdatong ito dahil sa ilang malaking tulong na nagawa sa akiñ, bukod sa oagkakaroon ako og sala26 plng ipinagkakaloob niya. pagganti sa mga kabtitihan Siya rin ang nagbigay sa at tulong na ~agawa ntnyo ak.in ng siyento-singku- · sa akin, -anll madalas ko wento pesos na ginugol ko namang sabihin sa kanya. sa pagpapaospital sa aking -At maging ang aking asawa. Masasahi kong buhay, kung siyang ka· una'y sa Maykapal, utang k2.0anganln, ay ihahando' namin sa kanya ( sa tinu- ko sa inyo ... ~:ir:i:s~~g ~=nd~~~~~a3h'aÍ Lalo naman akong nakong kabyak ng dibdib. pamahal sa kandidatQog Sa ginagawa kong lubu- ito. Ganap niya akong sang pagtulong sa kandi· pinagtlwalaan sa lahat datura niya, Jubusang na- nane- bagay. Jpinagkatiwapalapit sa ~kin ang kan. la rin niya sa akin ang yang loob at pagtitiwala. paghawak ng salaping tptDi miminsang ipinadama namumudmod sa iba niniya sa akin ang pagkilala yang mga lider. At mangng utanii: na loob. · yari pang sa malirtllt na -Ang ginagawa ko'y pagkakataon ay nagkakababagi lamang og aki.og ;rooo din ~ ako. sa lr.usang pag-aalok oiya sa akin. -Basta kailangin mo, huwaa kang mahiyang gumasta sa salaping íyan ... -ang malimit pa niyang sabihin kung ibinibigay sa akln ang salaping nauukol S3 kanyang mga lider. Kaya naman kung dumarating sa aming mag-asawa ane: mahigpltang pa· ngangailangan ay hindi na ako nag-aatubillng gami. tin ang salapíng iyon, o kumuha ng kaunting halaga, Subali't hindi namin akalain. ay biglang-biglang napasuong sa kagipitan ang kandidatong ito. Nagkaroon siya ng malaklng usapipg likha-likha lamang n~ mga kalaban sa pulltika. Ipinagharap siya ng mga sakdal na pampama. halaan, kaya pansama!lta1 a n g pinapagbitiw s a tungkulin habang hindi pa nalatapos ang kanynag asunto. Buhat nang magkaroon · siya· ng usapin ay luma· mig-Jamig ang init ng k~n y.ang pagkampanya. Pati na ang salaping itinutustos sa ka11yang mga lider :iy hindi na gaanong saganang gaya nang dati. Isa ako sa nakadama ng naging bisa ng asuntong iyon pagka't hindi na rin ako mi:ibigyang malimit ng salapi dahil sa kinasuungan niyang malalaking gugulin. At habanii: nalalaplt ang araw ng eleksiyon, napapansin naming humihina ang kanyang kandidatura, bukod sa kumalat pa ang lalong malungkot na bali· ta. Tiyak daw na malata· lo sa usapin ang aming kandidato, at . maaaring .mapasok sa bUangguan. ' Para namang sinamantala ng isang kalabang kandidato, nilapitan kami at inakit kaming siya ang aming itaguyod. -Hi.ndl ko sinasabing nakukuha kayo sa salapi . . . -ang wika pa ng kandidatong iyon. -Nguni't sa panahong ito ay 1'ailangang magkaroon ng malaking puhunan sa isang kandidatura. Bagsak na ang inyong kandi· dato at wala na siyang ma. gagasta sa pagkampanya. Pihong ta!o na siya. Kaya s3yang lamang ang inyong p~~"d kung ang patutoy nmyong tatangkilikin ay "sa kangkungan" Jamang p11pulutin. yo. Kasama ako sa Umang lider na nanumpa sa kandidatong iyon upang siya naman naming tan g. kilikin at itaguyod. At nakaawas-awas kami sa aming gipit na kalaga·. yan. Muli na naman akong tumanggap ng mga sala. ping "parattng" ng kandidat_ 9ng aming pinan1gan. Nalaman ng kandidatong "tinalikuran" namin ang katotohanan. Subali't sa halip na magalit ay parang binigyan pa kami ng matuwid. · -Hindi ko kayo masi3isi, -ang wika pa sa akin nang ako'y malungkot na kausapin. -Sa kabila ng lahat, kailangang hangarin ninyo. ang kabutihan ng inyon2 sarill. Mayroon kayong pamilya na siyang higit na dapat ninyong ahlahanin. Wala na nga akong maibibigay na tu· long sa inyo pagka't naubusan ako ng salapi sa aking asunto. Buhat noon, hindi na kami nagkausap ng kandidatong ito na masasabi kong pinagkakautani;tan din namin ng malaking utang na loob. Suba"ti't wala akong magagaw11. Gaya ng sabi niya ay kailangan lamang: na unanst: hangarin ko ang kabuti~ han ng aking pamilya. At ang bagay na iyan ay nata· tagpuan ko sa bagong kandidatong siya naming itinataguyod. Kuni bakit pinagsisihan ko ang bagay na iyon? Hindi kapanipaniwala. Nguni't parang himalanC ang ka.ndidatong "tinalikur¡1.n" ko nitong buli ay nanalo sa kanyang usaplo at nanalo rin sa balalan pagka't tinangkilik ng mahihirap sa kanilanll pook at sa maraming pa· nig ng lunsod. Muli siyang nabalik sa kanyang tungkulin at higit pang "luma. kas" kaysa dati. Naging k~ibigan siyang m;ltalik: ng yumaong Pangulong Magsaysay at maraming naipasok sa trabaho. Samantalang ako, akong unang lider niya na naging malapit sa kanyang kalooban nang matagal din namang panahon, ay walang hanapbuhay at hatos sumala na sa oras. Sa· pagka't ang kandidato na. min ay natalo, at mangyari pang wala rin kaming napala nitong matapos na ane: halalan. Parang isang masakit na biro. minsan ay nagkita kami ng -kandidatong tinalikdan ko. Noon ay dinalaw 11iya ang isang maysaVit sa aming pook na bi· nigyan niya ng tulong. Sa m1filiw at mahinahong hi. mig ng pagsasalita, slnabi ·!ya sa akin na pumunta Marami pang sinabi at ipinaliwanag ang kandidatong iyon na humimok sa <•ming siya naman ang ita~~1yod . At dahil sa kami'v r-agigipit na sa kabuhayan ncing mga araw na yaon pélgka't kinukulang na nga ng pagtutustos sa amin ang aming kadidalo, ay Dalukso kamiug tumambl. (Sundan 14 pah. 30) MAGASIN NG BAGONG ·BUHAY Kapaki-pakinabang para 10 lnyo ••• PAGKUKUMPUNI NG SAHIG NA TABLA Kung an.e: dulo ng sirang sahig ay nakalitaw, pukpukin ang mga pako sa magl<abilang dulo ng -;irang tabla. Itaas sa pamamagitan ng pait ang nakikitang dulo ng sirang tabla at ipatong sa isanJ?: kaho}', tulad ng makikita sa A. Lagariin sa tapat ng bakad. MCA PANCHALANC SA PINTO ~ ...... ~l.tr.z.. Ang karaniwang mga panghalang sa pinto ay yari sa kahoy at metal. Ang plnakaslmpleng hugis na makikita sa larawan 1 ay yari sa matigas na kahoy al may bulas sa gitna para sa turnilyo. Ang mga kalang na bakal at tanso ay may hugis na tulad ng na sa larawan 2. Ang mga yart sa bakal ay m-3bibili sa sukat na mula Jlh. hanggang 21h". Ang mga panghalang na ta"so' naman ay mabibili sa sukat na 3A" - 2lh", Ang <lagdag na laki ay ~ ". Ang ibang uri ng panghalang na bakal ay mabili sa sukat na 13A" - 2"; at ang panghí'.lang na tanso ay sa sukat na 3A" - 1". Higit na maganda ang hugis ng na sa larawan 3. Ang panghalang na ito ay nakakabit sa tsang tapad ng tanso. AnJ? kaputol ay i1dna· kabit naman sa kaugnay na kabitan. lto'y ginagamit kung manipis :mg tab1a o kung ibig ng magandang panghalang. Lapad ang du!o ng turnilyong gagamilin sa pagka. kabit nito. Ang isan~ ito ay hindi sisira sa gilid ng pinto, di tulad ng ibang nabanggit. Moyo 19, 1957 Kung . walane: · makikitang dugtong sa buong haba ng tabla, butasan ang magkabilang dulo ng baha· ging may sira. Putuliu nang pahilis ang mga dulo sa pamamagitan ng isane: pambut~s na lagari (B). J> JI Magk1bit ng dalawang maliUit na kalang ( C,C) na pagpapatungan ng bagong pira. song tabla. Ang mga dulo ng tabla ay maaaring ipako o iturnilyo (E). Lahat ng bulas o ~utok na makita ay kailangang singitan ng kahoy na plastik. Masdan ... ANG DAIGDIG SA PAMAMAGITAN NG MALINAW Al MAGAGANDANG MGA MATA ANG ARAW ARAW NA PllGGAMIT NG ILANG PATAK NG Í o EYE·MO AY NAGDUDULOT NG KABABALAGHAN SA INYONG MGA MATA 27 layo AL" (Buhaf 111 pP. 1) F.stados Unidos, hindi luhbang lr:ailangao a.na: balr.upang ito sapagk.a't dahil 11 kataasan ng uri Df pamumhbay c!oon, ana: salrit na tisis ay :;t~dis~ª~~~;fn:,lir5~ni~~~~~ o sa Timo¡ Amerlka. Di da· pat kalb:nutan na bag1man at blnabalr.unaban na ang mga bata, ito'y blndi rln dapat ilapit sa mea tao111 maJ aak.lt ng tuberculosis. Walang paraang pang·lwas aa sakit na na1lili¡tu dlto DJl: 100%, al lto •Y totoo rln SI BCG. Aog 1111& paa1•caan ng ma:a sangco1 Cnursertesl at "Well Baby Clinies" ay n.agbibig1y na nga. yon D( batunana: BCG. O UIONc;.ASO - TETANO O UBONGo<A.50 - TETANO Ang sama-samaog inetslyon laban sa tatlong sakit na ito ay nak1taD1 mablsa rln. Walang ario man.g piosala pa(ka· tapos ibi¡ay. lto ay .sinWmulang lblg1y kun¡ taUoq buwan na 1111 san.uol, lllf ik• law1 •Y kuDI 4 n.a buwan at aq huJI ay kuq 5%, na. Jl,aq" taoo pqbtapol" DI bullng lneb}Jon, blbl¡yan 11.1 baq lnebiyoq: mall . .., bata upan¡ pUl¡labl.n at P. s1.q1n: ana: Mu. ne taoomc -.., .. _ ... __ da¡ •DI lblnibtp7 kull( U1 bata ª' baada ...., pamuot -IAKUNA • auLUTOllO ........... "l ...... - •a:mablau¡ paq.Jwu il bul• A119 amlllf m1hl1lt • 50 t•ons karaJWMn, at ª"' pa111mlt n•mln na pl,..kamak•b•eons m• kln•rva .. pa11h•harwl1,.. t•blko N p'ffl;WI rtl m1taH na uri"9 t•blko at 1i11.rilyo •'l. •na lnyong katunayan ng di· "'P'P•nt•v•n11 ka1iy1han u paninigarllyo. t<.ng. Nababasa nattn na ma. rami naog taoD 111 walana: na¡kakaroon na bututong. Anc sanggol ay maaarl DaJJI bakunahan simula pa sa pa• kakaroon nito ng limang bu. wan. Karaniwang ltlnatagubf· Un ng doktor na ibigay ito sa pagltan Di 8 banggang 12 bU· wan ang bata. Ang bakuna parr sa bulutong ay hindi da· pat iblgay k'ttng ang bata fY may mga singaw sa bal1t o su1at, at kung toloong mainlt. Ang pagbabakunang mutl ay ¡ina1awa kung ang bat1 l'f papasok na sa paaratan at kung p1nahon og salot o epldemn nito. KOLERA - TIPUS - OISENTERYA Ang lnekslyon laban n 1111• sakit na ito ay hindi iblnlbl· gay kuq: di may 2 taon na ang bata at oags.islmula nrnc kumain ng mga pagtatn ne matatanda 11 labu ng tab• nao. .. , Baro 1wn1plt sa lb2 taon, ang paqiapakaln DI bata ay nasuaubaybayan kaya't aog pagdapo n¡ m¡a •• kit na lto ay mallwas•n. Kun1 magkaroon ng m¡a aakit u tlpu1 1a loob DI tabaoan o kaya'y maglng pan.aban nito, •DI mga bab. 117 dapat n• riDI lUIDIDlllP DI ineblJOD bbit m rD11111 PL THIDAI banggaog 6 na 11nggo, di gay1 r.g ibang gamot na pangmaf.a. galan. Kaya't ito'y ibiniblgay lamang sa mga'Dagkaroon na. Ang tigdas ay hindi kaila· ngang sugpuing tubos sapag· ka'l ang magkasaküt nito ay hindi na nagkakaroon pa. watang gamot na pang-lwas sa bulutong-tubig at "influenta". Ang mga bakuna laban sa slpon ay hindi totoong mablsa nguni't ang bakuna !aban Sa polyo ay malapit nang gamitin at ang bisa nito ay kasiya-kaslya. ANG PAGKAHAWA Kapag ang bata ay nagkas&· kit, ang unang naitatan~ng natin sa ating sarili ay ato: "P11no niya nakuha ang SI• kit na ito?" At kayo",r na.1· tatata kung paano siya ?'•· hahawa. Huwag nlnyong akaJain na ang mga bata ay hin.· di tinatablan ng mlkrobJo. Sa tatunayan, sila pa n1a aDJ madallDg pUuk:ID nito d• hil Sii kamurHll Qf: kanllug katawan. Aug mga mlkrobyo IJ Dll• kalat sa labat DI dato. MQ" mga mababagsik at mayroon namarir; hindi. Hindl DllDlll la¡in¡ dapat uahan DI • pqb't nabantad 1111 lsutl bata aa mikrob10 ay mag& kuaklt U kaqad ito. Naneyayui lalllllll' ang papatasdit tuna aai bata ., ,_. bina at walan¡ panllibu ... ..... ---" inuman 111 tao · aa t1Dataw"' katawan . al tung mataol nu¡ n.ababantad N tao .. ubbblift. llawi -tila ... na "'lmm1111t1 8C!l'um GlobullD" na PumJplcll at · ...,.. papan .. tlfdaa. m.u lto kannlWP.I lltlalbll•J .. mp bata aa,..ta't anc bUa 11 ......... -.. -· 1DU1 DI bblt DI maldu ... bab .,. maP;aaakit dlD n.s aq mikrobyo a:t totooaa ..... -· Aug mp mltrobyo Q' nabbpgok . .. loob DI bltub 11 pamamq:ltaa DI ·tubl¡ at P.,. bia.. Guito 1.DC lllDC)'aJul A aaklt DI tJpUI, diffllterya. •• Iba pang sakit sa btlukL Ana: marurumi.~ kamQ', t. ruan. papel at iba't Iba pa n.a llalab.J"aJ SI bibfR, Q' nqcladala rin DI mikrobyo. Ana mga marurum.I~ inuman. biaDlHan, at bupong.·Joma IJ llagdadala rfn DI miil:rob)'o sa bibl¡ ng b&ta at lto aq:.plnq. mumuJan na: m¡a alllpw at pamumula .(ltom.atltiJ). Kaaarl riDI ang me• nilll:· TObyo 11 pwnuok sa dliaara•nan ng hlnio¡a sa pamam1.R1tan n.g ilona:. Ant mga ml'robya ª' tillis ay .nililipad ng haacln buhat· ,. ma:a .llltutUJOng dura. Ana: htllliDf lto bpag nuh:igbot ay piimapa. aolr: aa bqa 1t aq mib-obyo aJ nail.Van difo. Ang mga blikrobyo ng tlgdas, bell:e, bulutong-tublf at bulutong ay napakalilit kaysa s·a karaniwaQ at ito'y nag.slslpasok sa btawan sa pamamagitan ng ilong. .)1 TAYUMAN, MANILA Pinapasok din n.Jto ani. Ji:a. fawan sa paniamagitan n.g b• lat ng tao kung tto'y may sueat, kamot, at aa pamamagt. tan ng kagal ng mga bafop gaya DI pwa, daga, uo, mt illng ibon. .. Nahrillia: na byo m.anhfl ng pagpuot n btnan ng m.lknbn ., ~ 21 PAGKAKATAO N SA MGA KABATAAN ..• Ang Magasin ng BAGONG BUHA Y aJ na¡. aanyaya sa mga kabataan, nagsisipag~_aral o hindi· man, na ma&¡>adala ng kanilang maJ1t. ~i~~ ¿:i;=;ta~~:!)to~t == qamin kailanpama't maaari. Ito'y iblPuuod namin . upang blgyan :ng pag)takatao~ .... mga kabataang mabillg sumulal na makapa(-: palathala ng "mga bunga ng kanlliulg plP tlk." Ang bawa't ipadadalang akda ay buwag Jrukulangin sa isaDg paltina at· huwag namang :!1:%t!n~~~w:1gm~~d:f sakar~ patlang. Maaari ring sulat-tamay, pnangaa ~irg na maging mallwañag ·ang pe¡. Ang bawa't malath¡llan2 aMa •1 p..lóbban ng P5.00 pa~uya. Samantalabin ang pagkakataong ito. M., aaring ito mt ang maging tuntungan sa pa.gü., ~~8:g:!8:ei!1tfst:1°oW::~n=pat-4apM Ip¡¡dala ang lnyong üd.a a : MAGABUI NG BAGONG BUHAY, Cluaolittg Times. Fll>retttino Torre-'• Ma¡mtla. tano· 11 pamamqltan DI marwnl.ng supt. Ang rabb: o "'Jqdro,bobla" a¡r IWIU•P11111 din 11 mlkrObyon& pumapuoll: 11 balat tuna Qlbkagat DI uo o pusa. Ang ¡nllOd DI hQoal sll1n1 na aanuot •J muar1 rtnr pqd&anan lll' IJIP mlkrobyoD1 natatago. Kataniwan1 hindi ltq nakabplnsala 11 bata DfUni't. u. pa¡ oangbtna dahll si k~u taqan ng paPaln at tulo11, ant mga rnikrobyong Uo •J aa1bkaroon ng pa¡kabtaong sumalakay, dumami, at talu· nin ang mabin1ng katawan na: bata. ICJl~a't ang mga mik· robyong iyon ay nagtglng k• away ng katawan at kung man.ato ay 1lyang pina¡mumul•n ng pagkakuakit. ANG PAGLIPAT NG MIKROBYO Nalalarnan natin na ang oml• miJl:robyo ay palipat-li· Pat 11 m&a t10 sa parnama(i.· tao. .DI tuwiran at di-tuwirang pamamaraan. ,Ang paghalik ay laan¡ tuwlra~g paraao. ng pags.asalln ng mikrob70. Ang tuberkulosis ay madalas na· 11salin s"a bata sa ¡aniton1 pararn. Ang pagpasot ng mlil:robyo sa katawan ng tao sa pamama· ¡ltan ng pagkain · at tubig ay di-tuwirang paraan. Ang mga rrii.krobyo ng dumi ng isang taong maysakit ay maaaring makarating, sa kapabayaan, sa pagk.iin at inumin, at ito naman an1 maghahatid sa bituka ng bata. Isa pang halimbawa ng dítuwlrang: paraan ay makikita sa malarya. A.ni:: mikrobyo ng t'Aoia¡ ma>.,•kit ay malilipat 11 iba aa pamamqltall. DI D p1 .. 1ND1.n .. - .. tinataWac m "anophelee". Ana: Iba namanc ·uri ni wDoi Q' maaartac ma&dala DI DlP uldt 111 duat at ''Je)low fenr" bubat .. b.anc • .,... ,.._ Ana: lablt DI mp mlkrobJODI tto ay maaarlDI talunln qa: btawao na: bata tune lto'1 mall.llOll. KaJa't bU. DJID na ani pa¡bl.n, _pagtu. lo¡, al •lll blatayang ~ bat. DI bata ay slabayMyana mabutl. Ka .. bay nito ang pt¡· lin.gat na mailayo sl)'a 11 pi~ nagbububatan nt m1a saklt. Ang mga tagadala ng gan.I· tong mltrobyo gaya ng ·m1a. 'tamok al pulgrs ay dap.at in(•· fRnll huwag padapuln sa mga bata. Dahil dito kuni tay~'t ang kampanya laban aa ma· larya ay · 1lnisimul1n sa paa.. puks1 sa mga tiraban DI mr• lamok. Ang mea langaw at lpls 1y dapat dio.¡ sugpulD. Nakíkita nlnyo kung paano lto nagdadala ng mlkrobyo 11 pam1ma11ta11 ne pa(dapo sa mga maruruming bagay at 11 pagkaln at inumin. , . · Kapag maraming langaw, nagtakaroon n( mga. satit sa biluta ang mga bata. Kay1't nakikita nlnyo ang kah.il1gah1n DI paglu\uto ng mga pafkain at pag-iin1at na huwa1 Jtong ma· dapuan ng mga nasabing ha· yop. (Subaybayan ang susunod na !abas ng magasing lto sa• pagka't mababasa nlnyo an( DJahahalagang tagubilin tun1• kol sa pag-aahiga sa bata kung TAG-INIT at ang iba't ibang p·araan og pagsugpo sa m• ramln¡ uri ng sakit.) MAGASIN NO llAGOMG IUHAY ibatlban lto'y u:11gandan1 pagklkat.aon sa kadaf1gahan. Ang Everlasting Pictures, tahanan n1 mga pelikullng_ puno ne aksiyon, ay ,nagbunsod · na: lsan1 patimpalak. Naghahanap sila ng isang "Sarong Girl" na makakatambal ni Jesw "O&" Ramos sa pelikulang H~ndred hland. Ang m¡agi1ing gantimpal• ang mapipilin1 "SaJ?DI Girl" •Y ang kontrato sa PSCI· elng "'"ª" na bituln. Ang unan¡ katan¡ian1 d .. pal taglayin n¡ maaarin1 mar· sisali sa timpalak na ito ay ang ganda ng pangangatawan. Kung makalalamp85 sa iba pang pagsusulit ay tiyak na tatanghaling bituin ng Ever· losling Pictures. Ang Hundred Island na si· yang sanhi ng patimpalak na ito •» nakatakdang simulang isapelikula sa buwan ng Hui· yo. lto ay magiging isa sa pi· nakam1laking produksiyon ng taon, kung p1gbabatayan ang giuagawan1 pa¡hahanda sa pagsasapelikula nito. gayundin ang nakalaan¡ malaking gugulin. · Ang mamamahala ay 1i Felix Villar. Dahil sa kakaunting p:i.nal:ion na lamang ang nablabi sa timpalak, ang lupon ng mga li:urado ay abalang-ab:1la na:•· JOD u madaliang pamimili at pagsusuri sa mga nagsisilahok. Ang kiMkailangang dad ng hinah. :mhp na ' S11ro:1g Girl" ay P-11 11 ¡¡ SI 16 hJDl?'i:'IDg 21 tauu, al ang tus ay l\iw1i ba· !;'.'Iba sa 5 tal;:im11.11bn at 2 ~-J.!¡:? da. · Si t o Ji· .1 Rodrigue: a11. 11ui¡...1ponOOC' t.a Vcronica n;;: Sompcguita io isancr naiiba na· mang varel. So Jack and Ji.U, ':a .ti110nól -r:aging ''brtok" ni ! '>fi!" so pagiging b~luin, av '1apanood .tipa bilanu isong siga.Jifio,;¡¡ bu.per na nagba. lalkalt<mo lalaki 11pan17 maka. tulüno so kaniian.g moa m.ooulang. So Gilda, na pinagta. Qumpowan n.iva bila!'lg pinakamahuso.v na artistang bobae .O 1956 •. a11 !umaba.s siltonr¡ fsang pulubing Mbubuha" sa '4nson04n. Noayon, 1a V('tO· n.ic.11, 011 m.opapanood noman rircs sa pope! D'1 isong mcJka. luma, 1001.anr¡ avo• ot ,,-m. pleno·rimplog maltbMo11 no Cl"9 mal.-lb~ no pogpapobo¡.a 1a Jratauion O)' .ri.,anr¡ naQbutaoct "° konva"O' aawa: •pano "h1i. fllrJ'IClp "" i.!>ong ko.IMl.ngan." Sir"' Rogelio dt la Ti.IJllO. at fan:lumon llf' ftvu"9 k41oma MtJG-o fvmutupad' l'lg 1l'IQCI ,Plnqu,.."" papel, Uf dfrtkli· ·¡oa Ni .Vor. S. Torres. Pwo na pinamamahalaan nt Susana de Guunan. lsinasape· ilkula sa Bauang, La Unlon, r.agiginc kasiyasiya anr mra s1)'utin1 at inaasahang matataros aa madaling pariahu. S a pag.sasapdikul• n t r.anyang pulO." J\ywan nil:• ta•_ man¡ kun¡ ano ang nagiglng ruksiyon ni Charito, na ni~ tong mga huling araw ay na· balitang kinahuhumalingan naman ng palikerong si Leroy Salvador. Kasamang itinatampok 11 Song1Hangang Pv.$0 ay mu· pelikulang ito sina Rosa Rosal, linc ·oa¡karoon ng pagkaka· Armando Goyena at VaJ Cas. taon si Eddie Rodriguez na telo. Katulong na mga bituin lagin¡ makasama at makaU· sina Milagros Naval, Jo" sap ni Charilo Solis. At ito'y Vergara at Rosa Aguine, sinasamantala ne binata upan¡ muli't muling ibulon¡ ang Napuno haJÓs ng '"94 "temo port tt0ong Martes ng oabt da.hil .ta pag-alU ni Z41d» Zshorna.ek na potunoong HolllfU'OOd. 11.an sa mgo da.lagong nagsipoghat id sa poborito nilang bituin ong nogpa. boon pa ng luho so konila~ maki.rig na artista, samantalono ong kabinotoan 011 · na11poba.on naman ng mGQCIQ'On• do•g hangorin. Mr¡o ilang bK,wong manona. tilí s1 Zold11 so Holl,wood upang ootoin nila roon ª"" Sweetbeart no C. H. SontiofO Kung hindi ka)'P mal<apagsepit,.,fuwi~ mataia~ kumain MIDS1ng hgsesepilyo lama119 u ,.._agitan 11· COUiATE DENTAL CREAM ay V' M9!1'1ap_ong Sumusugpo sa Pagkasira ng Ngipin ! V" Klll'llkarakang Pumapawi sa Masamang Hininga ! ,; Pinananatiling M911anda't Malinis ang Ngipin! Cotgat•'• ang tanging panlini• 1a ngipin na may GARDOL *na 5umu•u9po sa pagkasira ng ngipin 10 b.uong maghapon 1 !~Íi:;: ::: n~;?n•t:, h~:dt:::.!;,.,;i:~kil~:~:".~ plM19191nd• • ng ngipin - hindi l1m•n9 g•n•p n. pin•b1b•n90 • ng h1n1ng1 - ngunrt s1nusugpo ron •1'19 ,.gblit• ng ngipin H Joob ng 12 or•• o tu91 t ,.., Min '" "9 p•91esepi(yo 1'19 Colgd•'• H umo19• - u mu:i· Alll P•1suep1J)'O sa li:llU•- llJ' oa1bibl11ay ne ma1n11~11 1u macda.mac no. p11111111Hllln• l.i.ban sa naltasisu·anc as1ao. Ao1 Garaoln11Colute·1aybum ubuon1 p11mm¡¡¡¡:;i.Jan1 sa b11· o.l•I ;na¡¡:napont May ltUJ.Y• · styanll' lasall(t maa11;ihan1 oa o.aiill.1nn u¡ buons pam,ilya. Ang Pinakamabiling "TOOTHPASTE" Sa Pilipinas .•• Sa E.U.A •••• Sa Buong Daigdig! Film Oi'CJG11bodon M uJr4Clll. donQ ipomoli4Qi IO fk-ibctftQ bofUCI. Katambol ni Zaldw • Sweetheut ri SWrkv Goro.spt, M OVoft .SO mQG hlu""'·hlungcnt ow tGIGQOftG' JcoriftC. han no nt Zoldy. Ant peffh. lonQ ito'y pfnmnamohalaan "' Direktor ~ de Ltott. Aq bituio DI Sampaguita ta 1957. si Romeo Vuquei. 11 upqtamalan ni tanyana m«a tagahulaa. . ... taa ...... "&ID&". llánml tulOJ &DC Dabigta 1t btlos hindi milipt· nlwall. At lelD& paaatJul ......................... MlnM:a 11 ukitt dyan¡ na· DIOI DI bnilm¡ talww1 A Sta. Mear na ma:r kua.rtwl& IMDf-bobolD& ... • dada18n,t.o. M.,....bty 11· laq: suinttQ • bw at _.. tuamai banflUll .. EscoJUi. Iyon..Luna11¡ llll dabUaa. N• bllita DADC ti Romy lf Ddif• uaW. 1t m.1laplt DaDC maCiDC 'ama, Al aac •blbmao PI ay mam1m1U .U. DOOD DC m¡a lampln •t baro na: batAI. N¡uni't •DI tutoo, isang b· p1µd Wuq DI Romy aq baba.in& iyon: ti Rosie DLD.erot, DI aq tutoo'y 1817 daltn DI.DI a.oak. Nufnlraba UC bnyan¡ bpatJd .. Iban¡ bao hay u bplaln Ulf 1Nwa Dlto, Un tu.na up..,aroon • t.a.nUri •1 para allaq naauablk aa ba't isa. At nang anw n¡ang yon ay slnama· hui ll.I Ro?Q .. pamlmill .. EscoltAI. NatAlttiwa ·na laman¡ an( artista kap.:ig napag.uusa:_Jan ang ba¡ay na lyon. A!:alain bf• ba naman¡ p1sbmalu Slyaq um1mil1 DI llC llmplD pin .. boya;D( m.qlgfnc ...u. 1a1ona ana tutoo'J n1 hindi PI nw Dlyl DAptpalll¡ID.lp man lamang IDI blbalq m.lp:wnl.J-vl ., bQ1UC ..... KasthabJIUlC ........ ni Romeo Vuqun. ang PTett11 8011 og Vera·Perei Produc· ttoni. 111111 mofokino puddlft noa~ 1 1G LVN,no naftf111Qri d4MJ ......................... ....... lf'fnlan oV "'°' MoWn> ... Rolf Bovtt NI "so lcanokungan" fomanQ onQ sinulot ni. ,anQ S.dyao. Polriroftg MIMlgot ano º"'°" ot ""8bMQ lldO hhuU Mgf4gum,,0. 01IQ W. no av hiNH no .tfWo .,..,,. IOfolDCll ft0"'1 "'4haba. Ano bWond roo. ni BOfft' IJf noffll~ ni lf'onftlede l.eotl, ang bou nQ LVN, ot patrirÓftj sumabad. Ang nGnQllOri CIV N&Qk4tUIOCl4fl_ Cl!IQ dofowo. SQ pomomooüon no trono J"Uklhon. AnQ ..W ni Rolf: hmcu '°"'8ftQ ~ topmpow OftQ' Bady .. hndi Jculeuho pa no pontimpolo SG Golün HOT'· 91'1 Atoard. Jpfnu.sto ni~ ong 1"ml#Oftf hong iuweldo, bu. h.od pa so pGptQmoMdver · 10 dofoUNttnpu lcot4o 1o: Uano "'8fakfnQ re!C4uran. Tmant· "8J' N&man ni Manr W ang pi&ao t.a, M wapong dodobldit"n nitro ang $ohod ni Bovtr bpog nogtomo ngo "'1 Goldlm Ha"'ut AIDClr&, bukod so l'iuo OftO' "'totova" $(1 lahot MnQ' ~$ N makakaln flQ' da'4tnG<np-J lt.Gtoo sa tlftukoJI m. fong tan.,ag 1ICI kahan, Tila mo11 kakahoang .ri11C1bi si Chari!o Soli$ lcova go11~n no lamang ang onyo nino Direkloro SusoM de Guzmon at Armando GoyW! 1!0'11 kuha so Bauangi, Lo Utrlon, somontal.ang i..rinosopdifculo roon ano "S.WGA·SANGANG PUSO" no LVN. Ka,a ""°""*• hinihintov ng mga 1ago-LVN ong kalalab0$Cln no pwtahanQ iyon no nogri· mulo lomong $0 Í$Gng pagbi· biruan. Ang Hindi •.• (Buhot so pah. 26) ako sa kanyang tanggapan ano mang oras na kalla· ngan ko ang tulong niya. Ang mantdg 110 $i Morlene Douden, bagong sumi.rilcot no bituii1 11g Sa.mpagiulla na ma. f1Gponood so "MGA LlGAW NA BULAKLAK". Ayon ~a mga taga./10.ngo ni Marlene, ang.biluing ilo'y mo11 kaa.kit· akit no mukha.•·J di mopagla· labona11¡¡ s<1rnbal1il1 ng kaloto· kiha11. "'"' sa. palaga.y ninyo? !:f :~~· ª:url~n~~ n~~: taong nagin2 napakabuti sa amln, kalpala'y kabi. lang din ako sa ibang ma· papalad na naging mali· gaya ang bubay sa tulong ng kandidatong aking is¡.. nasalaysay. (X) - -Naballtaan ko ang katagayan mo ngayon, -ang wika pa nlya sa akln, - at naaawa ako sa lyo. Kung ako man ay nagawa nlnyong iwan sa mga sandaling lalong kailangan ko ang inyong 'tulong at pagdamay, hindi ko .magagawa rln ang gayon: Hindi ko nalilimot ang min.$a•y· naging mabuti nating pag· ~~~~m::';!';k~~a°.:d~·~~o~~ Na~ipagtagay ... tumulong sa iyo, kung ka: (Buhoc sa pa.h. 20) kailanganin mo. Sa kabila Si Kabisinr Ponciano 1n1 ng lahat ay nilllingon ko may-ari ns Jupang sinasaka ni rin' ang mabubuting naga· ni Tita vston¡. no añ¡ tu. wa mo sa ak.in. mulon¡ s1 kanya pan m11ing Para akong nanlilüt tinintl a¡ Dll)'OD. Si Kabi&1n1 noon sa kahihiyan. Naka· Ponciano an¡ lum1kld sa tungong umuwi ako ng ba· · bakpey n¡ pan¡anay nil1n1 hay · at iniwasan ko nang · ,,¡ Kulas. At an¡ Kabis1 rin magkasalubong man la· ang na¡pasok kay Kulas sa mang kaml ng kandida· pinaglilingkuran nito 11g1yoa long lyon. Kahit na may u Maynila. mga panahong halos ibig. -Alam mo, F1ustino, -u ~~:o ~~~Í~ab~a:a~g ªhl~ pagkakataon¡ Jyon ay Hbi ng ngan din slya ng tulong ~:bi:~ ka~i~~.Y:~:~ib~a~ti~~ ;:n~°!~\J~!ft\:ªm~~::::· mga anak ay talag1ng tung· Kaya nga kami'y nagda· ~~;' m~:~~n;~nin:!~:;at:! nas ng katakuMakot na natin.g sita ay iwasto sa kanl· paghihirap sa buhay. lang m¡a klm1Jian. Subill't Nguni't kung hindi ako an¡ tungkol sa pas·11sawa 1y naglng walang utang na nuau kanila n1. Sila 111 1ng loob, kung natuto akong. inhala rlyan. Nakita mo na· "lumingon sa pinangga· m2n slguro an¡ bia1t1 tong Go11on 11C1 lamang ong kalun¡¡ikutan ni Edna Luna nono fpa.Q· topa.t ni Zoldv Z$hornack na ito'y 04fis dohi! so isang tia.o· halagang mis~. Tagpo so "KAMAY NI CAJ'N" ng PTemiere no piN&rnama.Mloon ni Direktor Gerardo dt' Leon. MAGASIN NG BAGONG· BUHAY si Fred. Isaog Uodera lang nC gul•Y •llC tln1lukuh1a. gayong may bllatsa riD namang binata. Sa b1gay na lyoo ay hindi ako nanghlmasok. Al ngayon ay mabutl namao ang kanilang pagsasama. Hindi umiirnik si Tata Ustong. Nanatili siyang naklyuko. -Itong mga bata ay lumaplt 11 akln kaolna, -patuloy ni Kabisang Ponciano. -Sila raw ay tanan. At ako nga ang pioakiusapan para magln¡ padrino upang malgawad mo ang lyong btndisyon. Tumlkblm muna an1 Kabi· sa ba¡o muling nagpatuloy. NAkayuko pa ria si Tata Ustong. :....SI Ptrping ay pínatillgil ko na ng pagsasaka mula n&a· yon. Jniaalok ko sa boya ang lungkulin& bhUtiwao ni Ma· tandang Kastor kamakal8wa Jaman¡. Ayon sa matabda av malimit na raw sumumpon¡ ang pananakit DI' kanyang mga kasutasuan. lbig na raw niyang mamabiaga. At si Per· ping nga ang napisil ko n bakanteog iyoo. Siya. •Y ma· giging tagapamabala ne isa kong palaisdua n Malabon. 'lkako'y maioa.m na ang bata. Malakas. Nang mactaas ng paoinein si Tata Ustong ay Wala q &•lit sa kanyang mu.kba. Napalin 1\1 ;'l.lak si Kabl· sang Poaciano. May udya pa. lang nüahandang baso, '""' at mfa pt.agbalo sa JJaam ag mesita. -Siyaaga pala, -muling aabl ng Kablsa. -ang toga alak na 'ito ay p11lala ni Ba Simon. Susunod na lanc daw sila ne kanyang maybaha"y. Paratin¡ na sigur1; .. . lniabot ni lúbisang Ponclano ang isaftf buo kay Tata Uatonc. Jnabot •aman og .ma· tanda. -Alang-alC'&g sa kaligayabaa r.g lyoag m1a an~·t, magtacay layo! -wika ne KabU• sata iliniu ang haw.ak na bho. Nillngon lli Tata Ustoac si Nea. Didan¡. NakangiU 1i Nana Dldang. Ibinaling nlya ang paningin sa Kabisa. May ,galak din sa mukha nito. Dah•n·dahaog ilinaas ni 1'ata Ustong an¡¡ hawak na baso. At SI mahina subali't mat.atag na tinig ay nagsalila: -Alaog-alang SI kanilang ka· li¡¡ayahan . .. CX> - llpang Maiwasan ... (Buhnt sa pah. 4) mane ang makapagsasabi. Ngayong nalalapit na naman ang halalan, maaaring makasaksi na na· man tayo ng mga patayan at ng nakapangtngilabot na mga krimeng gaya ng mga nangyari sa nangaka· raang eleksiyon. At ang lunas o paraan upang ma· pangalagaan ang mara •. ming buhay ay naaatang sa a t i n g pamabalaan. Tungkulin ng mga pinun'> ng bayan na hangarin anc kaligtasan ng mga mama. mayan, na nasasayang nane walane kapararakan Maisasagawa Jamang iyan kung lubusan~ baba· kahin ng mga maykapang. y;t;:ihan an~ mga taong. labag sa batas na nag. iingat ~g mga sandatang nakamamatay -- sa mara· has man o mahinabong kaparaanan. - Mga Liham at ... (Buhat so pah. 7) mi moaaring ikasa.l ngayon popka't kulong pa kami ro hustong· edad, Mataoo.s vona mnnavari J:Q omin ang di dapat arapat pang min ang ugnayan sa kasalukuyan? Hindi po kaya napakahuli 11.Q, upang magsisi kami ot magpost.. mula ng panibagong lon· das? -HERMINIA Ano pa.nQlcat ·na nag.risiga100 "" 'TU· RJSTA" na kasaluku¡ian11 isinc.sapeli· kM!a. se Tok110. Kuha ang larawan sa. estud110 no Daiei Motion Picture.!I', lcatulong ng LVN .ea malaking pro· duksiyong ito na pina11talambalan nina Nestor de Villa a! Nida Blanca. Buhal sa lcaliwa.: LoUrdes Yamaoka, Mrs. lkeda, Gno. Jones (lna ni Nida). Ba¡iani Casimiro, Maria. Sevilla, Luiso Monleso, Atsuko Kindaichi, NestM, Nida, f'. H. Constan!ino, Rebecco <kl Rfo, Mr. Obor a! Enriq1te Rosa.les. Maro 19, 1957 .MAHAL KONG HER· MINIA: Hindj kailan man magiging huli ang pagsisisi ng isang tao. Sa ga. nang palagay ko, batay sa mga pahayag mo na rin, ay mabuti yatang huwag na inuna ninyong ipagpa· tuloy ang inyong pagkakaugnayan. Dahil sa damdaming natutuhan na ninyong ang. kinin bunga ng malimit ~:la~~~/ª8kS:;:~ªin~~ind~ matukso it maakay na mu· 1i sa pagkakasalang nais na rünyong lwasan. -MARISSA. -··Buhat sa mga .•• (Buhat sa po;h. 6) Jing bigkis ng bata sa leeg at nakabitin sa puno ng katdlang bagdanan. Kung napag·i.rip·isip lamong sana ni Villena: na ang talinc l>igltis a11 1Uma.sagi.sa" sa. '""ª J14ghihira.p ng mogulang ni¡¡a. upang .ri11a.'v mapalaki; na iing k4nilang hagdanon a¡¡ sa9i.sag ng mua paghihirap ;a buha11 na talagong dapat tahakin; al a.no k4lioa¡¡ahan sa ·pao-ibig a11 m.adaling tn0:!alamo sa san· da.tino maglcaroon .ri¡¡a no mo· ta.tao na hanopbuha11.. ma· Nihil, ni la guniguni a.11 hindi ni11a babalaldn ano 04VCfti pagpapatiwa1ca.l! - Ang Bangby ••• (BvhaC sa pa.lt. 18) pagauiakaw t11man •DI da· hilan ne p.agpatay. Ang dal•· t"aJang Jlbam ni Tinyente ft.a. rnos na nüuha sa buba ni Alberto •Y ipinaris sa porm1t ng sulat sa "diary". N1patu· nayan dito n• hindi macka· bawig ang m¡a sultt taya'l .'latiyak nit pulisya na ang rumaslang ang gumawa ng !iham na nakuha sa bulsa ng .. .ingkay. Napansin din ni finycnte Ramos na ang tin· 1: ng Rinamit sa .. diary" ay uring "chromit" samantalan¡¡ .ing lintang ginamit sa liham na may lagda ni Alberto ay uring .. vanadium". Hinalug. liog pa rin ng mea tiktik ang buong yate sa pa¡¡hahanap sa . "notebook" na pinllasan nt papel na sinulatan ng krimi· nar, nguni't ito'y hindi nil• natagpuau. Nagbalik na mull sila sa Club HollD at min· stn pani ipinasalaysay ni "f'inyente Ramos kay Mary aag mga pangyayari nang gabi~g lumipas na kasama ne dalag• sina Romy at Tony. lang tublg sa slkmura at sa t:alip nito ay ang pasa sa le~g ;.t ilong ang natagpuan; kaya natiyak naming si Alberto ay ,pina.slang. Lumangoy ka uli pabalik sa pampang, at sa lyong pag.ahon ay dlto ka flakita ng matandang tanod sa daungan. Nagballi kang mull sa "gym" al naRbihis, saka ka nnbalik klna Tony at Mary nang eksaktong ika· aampu'l kal•hati. Dito ka na· ransin nina Tony al Mary na lkaw •Y pagod na pagod. S:a lsan¡¡ kampeon sa lancu· y.::in na kaga)'a mo ay kayanc· ta11n1 malangoy ang la1ong 100 metro at paballk, kaya't n.kuha mo sa loob ne tal· 1umpuang minuto lamang isa· (awa ang krimen. Kay.hu· say una ng pagkakaganap mu t:o krlmen kung di lamang SI Kinabapunan, s1 Ro~ •Y lsang bagay na di mo naisip pini¡¡il ng pulisya. Mahigpit na siyang magbibigay -sa 'yo na tumutol ang binata. Sa ha· u pulisya! rap nlna Mary, Tony, ng ma· -Anong bagay iyon, Tintandang tanod sa daungan ng )'ente? -tanong ni Mary. klub at ng en¡¡kargador •Y pi· -Anc linla! Dahll sa lin· nag.ugnay.ugnay ni Tifl.)'ente tang glnamit niya SI liham na Ramos ang mga ebidenslyang si Alberto ani kanyang inilag· natagpuan nlya •t •DI kan· t'!a. Nang slYasatin namin ang yan~ mga hloala. bahay ni Alberto, ang kanyang -Nang umalls ka sa tabl ni· l!pisina at ang kanyang yate, na Tony al Mary 1ra1a?ii ay iisang _ ur.i lamaag ng tint• mac·iikasampu -wika ng <!ng amin1 nakila. llo ay ang Tinyente kay Romy. -Nagtu- vring "chromic". Nguni't ma· ngo 11:1 sa lyong "locktt" sa liwaaac sa liham na nakuba "fYm'", nagbihis ta agad ne ·sa bulsa ng n11awi na uting ivon¡ ·"swtminlng trunk", at "vanadium" ang nagamit na nang banda ka na, pumllas ka tinta al ang uring lto ang I• ng kaputol na papel sa iyonc man ng "tountain pen" na •·notebool(' saka ta, Jumt· 11atagpuan namin sa "locker'" t.~m na kunwaring si· Albert ni Romy na sl)'a rin ang rna)'ani gu01awa. • Jlliwan mo sa 11ri. "locker" ang tyong "fountain Napaksgat.labl na lamang si pen" bago ka lumangoy na Muy nang humagulhol sJ ratungong yate ni Albert H Romy sa barapan ni Tinyea· laot na may layong 100 me- te Ramos. Dahil daw sa Jabis tro milla ~· pampan¡¡. Sin• na pagmamahal niya kay Mary kal mo si Alberto at pinindot kung kay1 naisip niyang ilig· nang malakas ang ilong upaar pit si Alberto at nang marasili . l:indi makahinga. At nang ai· niya anc pac·ibig ne dalaga, ya'y patay na •Y . saka ioibu- Sa pangyayariog ito ay Jog mo sa dacat matapos mlnsan pan¡¡ napatunayan na isilid sa bulsa ang llham gaano man katallno n¡ isanc upan¡ palabasing tusaDJ kriminal H pagsasagawa niya nt«pakalunod. Nguni't nana q isang krlmen, sa d'ulo't <owtopslyabln anc .kanyang k• J..::1tapusan ay sa kamay din tawall ay napatunayaog •• ng batas siya laJagpat! CX) 31 KUNG KAYO'Y MAKAPAGSISIPllYO PAGKAKATAPOS KUMAIN. IYA' Y NAPAKAGAUNG- KUNG HINDl'Y. Naito ang bagong G L E E M ng P M C ukol sa mga hindi makapagsipilyo pagkakatapos kumain 1 Ponongholion so New Europe Sa Amerika, ang Gleem ay agad naging mabili. Ang mgo obolong Amerikono ay nangoilongon ng isong toothposte no mongangologo moghopon so minson lomong pogsisipilyo! Kung koyo, tulod ng moroming obolong tao, ay hindi mokopogsipilyo pogkotopos kumoin, gumomit ng Gleem - ong toothposte no tumutugon Sf'l mokobogong sulironing ito. Nopotutunoyon so mgo siyentipikong pogsubok no so minson lomong pogsisipilyo ng Gleem bogo mog-ogahon oy mopononotiling presko ong inyong bibig so buong moghopon! Miluobyo '° bH1i9 na pon911non9 u1n• hi n9 pogkobulok ne n9ipin ot omoy n9 bibi9 oy dvmo• romin9 tvlad nito so ma9damo9. ~ ~ Minson leoman9 POf· 1isipilyo n9 Gloem ay ne1llopupuk10 nt hon99on9 90~ n9 m90 millroltyon9 ito. MINSAN lAMANG PAGSISIPIL YO ay nakapupuksa ng mga mikrob., yong sanhi ng pagkabulok ng ngipin at amoy ng bibigl Anong nogiging sonhi ng poglcebulok ng ngipin? Mgo mikrobyo so bibig. Lohot ay moyroon · 'Tlilong mgo mikrobyo. Ang Gleem . no moy kotongi-tonging GL-70 ay nokopupukso ng honggong 90% ng mgo mikrobyong ito - sinusugpo ong pogkobulok ng ngipin ot omoy ng bibig! Naiibigan ng mga bata ang napakainam na lasa ng Gleem! lto'y inyo ring moiibigon. Ang Gleem ay moy bogo, mas preskong losong k1nawiwilihon ng mgo boto. Modol1 sdong moh1mok so pologiong paggom1t ng Gleem! Gleem lamar>g ang may GL-70 - bagong pJnlinis at panlabon sa pagkabulok ng ngipin! Copyrltbl PMC 1957