Ang Manipesto komunista ng 1848

Media

Part of Ang Sosyalismo ngayon

Title: Ang Manipesto komunista ng 1848
Language: Tagalog
Year: 1936
Rights
Fulltext: Agosto, 1936 ANG ·. SOSY ALISll.fO NGAYON Pahinl!; ~1 ANG M.AN"IP·ES,TO KOMUNISTA NG .18,48 nal na · bagay ay nilapastangan, at artg tao; sa hlili, ~y ri~pintartg ha,r'apin ng buóng. timpi ang kanyang. tUnay: na ka~ l,gayan'· at pakikisa.ma niya sa kanyang ka~uvir~. · ,. . · . . . . ., (Sinulat ni KARL MARX at FRIEDRICH ENGELS) Ang pangangailangan ng laging palaking pamilihan para sa kanyang mga ~agagawa ·ay siyang nagtaboy -sa · lipJÍ~ nang burges' sa lahat ng panig ng sangdaigdig. · Siya'y kailangang luminiHm. sa (Karugtong ng Jabas_ ng nakaraan buwarr.). Bawat hakbang sa pagkakasulong ng mga burges ay maykatugong pagkakasulong ito sa pulitika. Isang uring api na napapaila!frnan ng kapangyarihan ng mga maginoong piyudal, isang sandatahan at malayang lipunan sa loob ng sa·mahan ng Edad Media. (medieval commune), na sa Italya at Alemanya ay nakikilala sa tawag na republikang pangsiyudad (urban republic), sa Pransya naman ay sa tawag na pangatlong uring mangbubuwis (taxable third estate); 11-t pagkatapos, ng umiral naman' ang panahon ng mga gawaang pabrika, simula ng mapatatag ang rnga bagong indus- · tria modern industry) at pamilihang pang-daigdig (world market), ang mga burges ay nakapagtamo ng sariling kapangyarihan sa mga bagong hansa _na ang pamamahala ay nasa sa kamay .ng mga kinatawan (modern representative State). Ang mga kapangyarihang nabanggit ay nalupig ng mga burges matapos na sila ay gamiting sagkang laban sa lakas ng mga maginoo ng mga bansang makapiyudal (semi-feudai) o ng mga kahari_ang di matututulan (absolute . monarchies); .at sa katunayan, sila ang naging batong tuntungan ng mga dakila at laganap na mga kaharian. Ang panguluhan ng bagong bansa· ay. isang lupon lamang na tagapamahala ng Ínga kapakanan nang lipunang burges. Sa kasaysayan, ang lipunang burges ay nakaganap ng isang tungkuling lubhang napakamapanghimagsik. Ang Iipunang burges, sa tuwing maka-. · pangingibabaw, ay nabibigyang hangga ang lahat ng uri ng pagsasamahan na piyudal, pangiipi at pang, rnagandang asal. Kanyang walang habag na naisagawa ang pagkakalas sa iba't ibang uri · ng pagpapalagayan ria ikinatatali ng tao sa kanyang "likas·' na panginoon" (natural superiors), at walang itinirang bigkis ng tao sa kanyang kapuwa maliban sa hubad na pagmamahal sa sariling kapakanan, sa magaspang na "pagbabayaran · ng kaliwaan" (callous "cash payment"). N aisagawa ni yang lunurin sa . malamig na tubig ng pag-ibig sa sariling kapakanan ang !along mataas na kaliga-. yahang likha ng pagkagiliw sa pananampalataya, pagkakawang-gawa, o nang pagmamahal sa mga. imbing mga damdamin. N abigyan niya ng halaga· ang tao ng kahalagahan sá pagpapalitan (exchange valµe), at sa lugal ng di mabi- · isang- hubad, walang pitagan, twiran at natititik, ay naitatag' iyang nal?:-iisa at walang damdaming kalayaan-ang Malayang Pangangalakal (Free Trade). Sa lahat ng dako; manatili sa lahat ng dako, isang .salita, sa lugal ng isang pagsa: at makipagpaniigan sa lahat ng dako~ samantala'ng napipiringan ng ·pagkabu- Ang lipunang bÓ.rges; sa kanyang lag sa •pananampaJataya a.Y· naipalit ang pagsasamantal~ . sa pamllihan. ng. sangisang hubad, walang pitagan, tw.iran at daigdig, ay nabig-yan ang paglikha at walang habag na pagsasamantala. paggamit ng mga kailangan sa buhay Ang kalipunang 'bhrges ay· nagawang (production and consumption)· sa lahat_ hubaran ng pagpipitagan ang lahat ng ng hansa ng isang uring pangkalahatan. hanap-buhay na sa pasimula pa ay di~ Sa buong pagkahiya ng may mga hilig nadakila at iginagalang. Nagawil. ni- sa mga lumang ugali, . ay kanyang maging manggagawang upahan yáng nakuha sa paanan . ng in-. ang manggagamot, manananggol, ang dusttiil. ang mga pangbansang slpari, ang makata at ang taong paham mulalng · pinagbabatayan nito. Ang mga (man of science). datihang natatatag na mga ·industria ay Ang kalipunang. butges ay naihiwalay · kanyang sinira o pinagsusumakitang sisa magkakasambahay ang paglilingapan, rain araw~araw; lto ay hinahalinhan ·ng at nakuhang mapa!itan ang pagtfüngi- mga bagong industria, na ang pakikilanan ng magkakamag...anak ng isang pag- hok nito ay nagiging buhay at -kamatapapalagayang nababatay sa salapi la- yan sa tanang bansang bfüasa, mga inmang. dustriang hindi na gumagamit ng mga Naipakilala ng. kalipunang burges · katutubong. sangkap, .nguni't yaong mga kung papaano nangyari na ang walang )cagamitang nanggagaling sa lalong Vliiawang paggamit, ng lakas ng Edad Me~ lalayong panig;· higa industria na ang dia,. na· tutoong kinalugdan ng ~ay· mga mga nayayari ay hindi lamang ginagamakalumang isipan, ay nagbimga ng mit' sa lugar na kanilang kinaroroonan, isang walang kawangis na katamaran. kungdi sa bilong panig ng sartgkatauban. Siya ang unaunang nakapagpakilllla Sa lugal ng mga d!}tihang pangangaitakung ano ang ibinubunga ng pagsi!dkap ngan, na nasasapatan ng mga pagawaan ng tao. Siya ay nakagawa ng mga hi~ :ng isang baY:an, ay ating ·nasaj¡:sihan ang malang higit sa mga Pirámide ng matan- · mga bagong pang~ngailangan na, upang dang Ehipto, sa mga patubig ng mga maging kasiya-siya, ay dapat masangka~ Romano, at mga sambahang g~tika; siya pan ng mga bagay na yai'i 'sa malalaay nakagawa ng mga paglalakbay hig.it yong lupalop. Sa lugal ng matatanda at na di hamak sa mga. unang pag-lilipat katutubong pagsa:sarili at pamumu,hay hayan ng mga tao o nang pakikipaglaban na magisa ng isang hansa, ay masasak" dahil sa· 'MahaI na Kruz (crusades). sihan natin ·ang paglilipat-l:¡ayan sa ba~ Ang kalipunang burge~ ay hindi ma- wa't panig, ang buong '!aganap na pag-. aaring mabuhay na di laging babaguhin asa ng i¡,;ang bayan sa kapuwa hayan; ang mga kasangkapan ng'procÍuksyon, at At kung papaano na ito ay totoo sa busa gayo'y ang mga kaugnay ng prod~k- ngang-laman (material producÜon)' ay. syon at ang buong pagsasamahan ng gayon diri naman sa bungang-isipan (inmga tao. Ang ·pagpapanatilí ng pagga- telectual );>roduction). Ang mga bu~ mit sa inatatandang páraan .ng pagli~ha ngé.ng~isipan ng isang bansa ay naging ng mga kagamitan sa kabilang dako ay, _pag-aari ng sangkatauhan. Ang makasiyang pangunahing batayan ng kabuha- bansang pagkiling sa sarili at kakitirang yan ng mga naimang uri rig mga indus- isip ay unti-untlng napaparatn, at sa 'di tria. Ang laging pagpapahusay sa mga mabilang na literatura o .. panitikan ng paraan ng pagli~ha Jlg mga kagamitan, bawa't hansa ay s1nnipol ang panitikang ang· ,walang )?&tid na kagambalaan ea . pangdaigdig; ' . . . pagpapalagayan ng mga tao, at ang pa- .Ang kalipunang burges, dahil. ea ma~ lagiang di pagkatiyak at kaligaligan ea ·bilis na pag-u.nlad ng mga kagamitan.sa pamumuh11y ay naggawad sa. panahon. . J>1,'.0duksyon, dahil sa mga di máturáng ng mga burges ng kaibahan kay sa 'mga kaluwagan ~ paglalakbay; ay napag~I..' sinund1mg panahon. Ang lahat..na dati- pit ang lahat, rnaging ang lalong mai!}ap han at ina1;1mag na· pag-uugali at ·ang ka- na mga taong gubat, sa kabihásnari. 'Arig nilang kaakibat na matatari.da at pin'ag- kamurahan ng ~ga hahiga ng hn:YÍing, pipitagang mga pámahiin at kurokuro a.Y bilihin ay siya11g IXlªb~sa.ng sangk8.p na· · nangawala; ang tanáng. mga bagong ·ki- kanyang ginagainit' s9.- pagtibag ng ni.a'.: los ay nagiging J1pas .ita di· naklihang tibay na muo'g ug': Taina at ·. naltapagpa~ inagtining. • Ang ano rnang 'matigas,.ay :lubag sil. la,lóng napakatinding pagk.~p~ natunaw .sa hiínpapawid, ang bawat ba- lit sa mga dayuhan ng mga taong_. 4i ~ta~ Pahina 22 JOSE: 'STALI~~ .. (Karitgtong ng pa:hi.,;,a 15) maiinit na dugo na ang gusto ay mga Iantaráng pamamahayág, pagkakalat ng mga babasahing labag sa batas hinggil sa mga 'pangkasalukuyang suliranin, at si Stalin ay siyáng nagwagi pa!tkatapos ñg isáng halalan. · Ng 1900 hanggang 1902, si Stalin' ay pinamatn~gutan ang ilang aklasan sa Tiflis, at isáng unang araw ng Mayo ay pinañguluhan ang isang kagulatgulat na pamamahayag ng mga anak-pawis. Pagkatapos ng pamahayag na ito, ang tanggapan ng partido ay sinalakay ng mga puIis, ang kanyang tiraban ay hinalughog. Buhat noon si Stalin ay nagpalipat-lipat ng tiraban at lagi ng nagpapalit ng pañgalan. Siya ANG SOSYALISMO JYGAYON ay na1dlala · sa :rpga. pangalailg D~vid, Koba, Nisheradze, G)1.s~he~ ko:ff, at I van9vi4:h; nguni'.t · ang . pañgalan na namalag1 ng huii ay Stalin, na ang kahulugan ay "pata- . lim,'' at dahil sa kanyang' ugali at kasaJukuyan.g kalagayan, ay ba_gay-bagay o angkop ~a kanya. Sumunod, si Stalin · ay · naging; upahang · ahitador ng partido, at kapagdaka ay pfo.alipat siya · ng Baku. Piriamatnugutari niya dito ang mga welga ng mga manggaga wa sa lañgis, at isang malaking pamamhayag ng Pebrero ng 19-02. Siya ay dinakip ng Marso at piniit hanggang sa katapusan ng taon, para itapdn naman siya sa silanganan º Ilg Siberia. Sa loob ng isang buwan l'\:Y nakatakas siya s_a Siberya at bumalik na muli ng Tiflis. basa. 1'Iapilit niya ang Iahat ng han- Ng siya .ay napipiit sa Baku, sa, sa pasakit na paglipol, na tularan dumating Sa kaalaman ni Stalin ang pamamaraang bur6es sa paglikha ~ng pagkakahati ng partido sa dang mga kagamitan; napilit niyang ipa- · Iawang pangkat, ang Bolsheviki sok _sa kanilang lipu~an ang kan~ang pi-· at ang Mensheviki, at buhat noon nanganganlang kab1hasnan, at 1to nga . St r · ta t kTk ay ang magi.ng burges din sila. Sa big- si, a ~n ay nag.mg ga- ang l l .. lang sabi, ang kalipunang l)urges ay Ju- m Lemn. Ng s1ya ay makatakas, mikha ng isang daigdig na huwad sa ka- kanyang isinaayos ang partido 'Sa niyang larawan. boong Caucasus na tagatangkilik Naga~a ng kalipunang burges na ~ng·. ni Lenin. Kanyang inilathala ang mga nayon ay sumunod sa pangangas1wa h B l h "k" ¡ ng mga siyudad. Siya ay nakapagta- mga pa ayagang o s ev1 i_ na . atag ng naglalakihang rnga siyudad at bag sa Batas, na may mga panganasikap niya na lumago ng higit ang Jan ng 'Ang Pakikilaban ñg Mga mamarnayang taga siyudad kaysa taga Anak-pawis" .at ang "Manggagab~kid, at sa gayo'y nailigtas ang mara- wa ng Baku", at sumulat din siya mmg tao sa kabuhayán. Kung papaano l:lg maraming inga babasahin. Ng naisagawa niya na ang mga nayon ay mabuhay sa tulong ng mga siyudad, ga- 1905 siya ay dumalo sa pagtitipon yon din ay nasuno<l niya na ang mga ñg partido sa Finlandia, at . ;ng bayang walang kabihasnan o ang may- 1906 ay pfoamatnugutah niya ang roong kaunting kabihasnan ay mabuhay pahayagang "Panahon."· Ng' taon .doon sa mga bansang bihasa, gaya rin ding ito ay dúmalo siya sa kongrenaman ng pag-asa ng mga uring rnagbubukid sa uring burges, at ng mga taga so sa Stockholm at isa pa sa LonSilangan sa mga taga Kanluran. dres. N g si ya· ay magba1ik buhat Ang kalip1man¡¡ burges ay i.¡nti-unting sa Londres, ay muling tiñipon nipinawi ang pagkakawatakwatak na ka- ya ang mga 'manggagawa sa Bata,yuan ng mga mamamayan, ng mga pa- ku. :Agpsto, 193é: ·. ñgis sa nasabing si\l<!_ad. · N,~paka~ .lakas ang kp.nyang lOob,. na kada., !asan ay makikita. siyang, 'nakiki-. pagusáp sa mga -tnanggag.awa káhit sino ang mga kaharap, at dahil dito sa loob Iamang ng-_isang taon \ .. · . ,ay m1.ding napaharap s1ya•sa isang sakdal na kinasu~ngan · niya sa isang niahabang pag1rnkapiit at mu,1.ifl.g pagkatapon. · Siya ay milIing nakataka:s at sa.p~ma:magitan· ng isang balatkayo ay tumungo ng St. Petersburg .. Nguni'twala pahg_ anihi ·na buwan"sa siudad na it.O, ,dahH sa · kanyang gawain sa :Lupong· Panggitna ·ng Pangkatin, .siya ay muling dinakip ñg mga pulis ng Tsar dooh na hindi siya nakikilala, at siya ay ipinatapong · muli sa loob ng tatlong, taon la• mang,' ñguni't siya ay muling· na.katakas ng 1911. Ipinalalagay na si Stalin, ay ga-. riap na m~talinong' gumawa ng paraan o mapalad, 'sápagka't ang mga pulis ng Tsar ay piriaratangan lamang siya ng magagaang :na s~dal; gaya baga ng mangulo ng 'isang pamahayag, mamatnugot sa isang pah~yagan, mag 'lidet ñg isa~g welga, at iba pa. Kahi't na si ya ay. laging na'sasangkot sa glilo, ang kaayang mga _kaparusahan · ay magagaang. Ng Ábril 1912 siya ay muling dinakip at muling it1napÓn. Ng dumating na Sep-· tiembre, siya ay .nakatakas muli hanggang sa dumating sa Cracow, Austria, at nakadalo pa. sa i-·· sang pagtitipon n'g pangkatin ni · Lenin di to, at sa' Lupong Pangit:r\a sa mga m~nghihimagsik ng Rusya · ay nahalal na isa sá mga kágawad ng mga pánahong. yaon, marami ay nasa ibahg bahsa at mapana~. tag .na ·:n~gaar¡il. Hindi· g~mito a:yg naging btihay. :r:ii Stalin. Siya ay laging nasusuong sa mga mahiraan sa paglikha ng mga kagamitan (production), at nalikom ang pag-aari sa kamay ng iilan. Ang naging kinauwian nito ay ang pagkalagom sa ka. pangyarihan ng ilang mga tao. Ang· malalayang lalawigan o iyong mabubuway ang pagtutukngan, na rnaJrroong sar~ ling kapakanan, batas, pamahalaan, at paraan ng pabuwisan ay napagsamesama sa ilalim ng isang hansa na may sariling pamahalaan, sariling batas, makauring damdamin, isang hanggahan at pabµwisan sa lunsuran (customs tariffs). (ITUTU1'0Y) N g 1908 siya ay dinakip. na. mu- · higpit na !abanan. Inilaan niyang li, dahil sa kanyang pakikialam sa lagi ang kanyang buhay s~ .~a Lupon, ng Baku ng himagsikan, gawain-ñg kanyáng pangkatin na. at pagkatapos na mapiit ng ilang 'labag sa .b.atas. Ng 1913 siya ay araw ay 'muÍing itinapon, siya sa. nakilahok sa lÍalalan para '.sa Iica~ Irkutsk. Ng 1909," s.i Stalin ay na- apat na ,Dum~ at naging lider ng kuha na namang niuling makata- . pangkat 11g mga Bolsebiki , ~ya 'kas at bu~aÚk na uli · sa Bak4~ rin ang namatnugot ·sa: mga paha· Ginawa. ,na :rmman niya ang pag~ yagang ilegal na may pan:¡.ag~t na tatatag ng,. mga samahang maJig .. · ·"Af:lg Tfiila'~·. at . ":Ang Katdtqpll• 'gagawa sa bawa'J p~ika ·ng l~ 'J\a:n." Ng, 1913.,.siya. ay mulina·hi