Alaala sa isang pag-ibig

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Alaala sa isang pag-ibig
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: Ngayo'y Araw ng mga Yumao. At may nagugunita ako. Nguni't ako'y hindi dadalaw sa mga puntod. W ala akong pag-aalayan ng ma. bangong bulaklak at ng mga kandilang tatanglaw sa buong magdamag. At di rin ako mananalangin alang-alang sa ikapapayapa ng ka. niyang kaluluwa sa kaitaasan. Sapagka't ang kaniyang puntod ay wala sa libingan. Hindi maaaring matagpuan sa malamig na lupang siyang hantungan ng lahat ng kinapal. At wala rin si. yang kaluluwang aakyat sa langit na siyang dapat kalagyan ng lahat ng magaganda't mabubuting likha. . pamumuhay.· Napakaginaw sa la'y sumuko at pagkatapos ay pa- ging tamad -ka sa pag-aaral na bundok kung gabi at kung araw paglakarin hanggang Kapas ay gaya ng ginagawa ng marami ay nama'y matindi ang init. Bukod kabilang siya sa mga nakatakas. maaari ka ngang makatapos sa pa rito, kail;,ingang maglakad sila Hindi ko akalaing mataas pala pag-aaral, nguni't parang wala ka sa mga kagubatan. Kung pagma- ang kaniyang napag-aralan. Sa- ring natutuhan. lasin ko ang mga gerilya ay lagi pagka't kung pagtingnan ko ang .-Sayang at r:agkadit;maan. Sasilang marumi, hindi nag.aahit at kaniyang anyong mapagpakumba.:. na'y nag.aaral na ako sa Maymalalago ang buhok. Gula-gulanit ba, ang kaniyang mukhang bahag. nila .. pa ang mga damit. N guni't ka- ya na lamang ngumingiti kung -Sayang n~a.--8ng kantyang hit ganoon ang kanilang anyo, ka- minsan, ay para bang kahalintu- tugon.-A.ko JJ1an ay nanghihinahit sa mga mata nila'y nababakas lad siya ng marami naming bina- yang rin. Sana·y t.apoa na ako sa ang labis na pagpupuyat at pag- ta sa nayon na di man Iamang na- pagka-inhenyero. Ang kapalaran kapagod, kaming Iahat sa nayon karating sa ikaapat na baytang nga naman! Ngayo'y nar1to ako ay nakatitiyak na ang kanilang na paaralan. Ako nga'y nagta. at hindi nalalaman anir klnabupuso ay tinitibukan ng marubdob ka, sapagka't ang kausap-usap ko kasan, kung i5all'll ako hahantong. na damdaming hindi namin ma- pala, akong ipinalalagay na ma- -Hindi na matatagal marahil. aaring matarok at sila'y may ang. taas na rin ang napag-aralan sa- Ang balita ko'y malaplt na raw king katapangang hindi karani- pagka't nakatapos sa haiskul saang mga amerikano sá Pilipinas. siya ay a:g a~dn; ·pag-ibig. A LA. A LA S·a Ang aming nayon ng Matalahib . . ay nasa paanan ng bundok ng Banahaw. lto'y napakalayo sa kabayanan; upang makarating dito ls.an· g p~ G-IBJG. . ay kailangang tumawid ng tatlong . ilog at dumaan sa mga pasikutsikot na landas. Simula nang ma- · sakop ng mga hapon ang Pilipi- ,. ..,. nas, ay w~la pang ~ga singkit na wan sa isang kinapal. Kung ka- kabayanan, ay higit na may du- -Oo, malapit na nga, sapagn~kararatmg sa ammg nayon, da- ya nanían sila'y aming pinagp1p1. nong kaysa akin. Ang pagkakila- ka't nakuha na nila ang Halmah1l nga sa kalayu. ª~· Sha kabayAa-t taganan at hinahangaa_n, at tina- la naming ito, sa ganang akin, ay . hera at Morotai. Wala nang nanan ay may gar1son ng apon. . . tanggap namin sila nang mahusay isang magaling na pagkakataon lalabi sa kamla kundt ang mag:.. 1mg bawa't makasalubong sa niga kapag dumadalaw. upang makausap ang isang· mala- · · · k"t · k d d At tungo rito. N guni't hindi mo rm smg 1 ay pmayuyu 0 oon. wak ang nalalaman ,· n.at1"t1"yak · b. S t l 'l ., natitiyak ang takbo ng pangyaiyon ang ayaw namin. Kaya .. 1- -ª ang aw ng mga 1 awang kong ang kaniyang sasabihin sa h. b"h" k . gt t1"nghoy ay n k"k" a ·1 yari. .hg l>alita 'llami'y d_uma•1/ irang- i ira ammg ma ungo . . a 1 1p g-usap s1 a sa akin ay hindi mga pangaraw- · ~· · k b t · l t d ·b· rami ang mga hapon¡r idinaratinlt sa a ayanan, ma ang1 na amang mga ma an a sa nayon; ang I ang araw _na paksa lamang ·.na walang kung may mahigpit na pangangal- sa palagay namin ay mga bagung- patutunguhan. Inasam"asam ko dito. langan. tao o- ·mga .binata. ay· waring na- ang pagbanggit niya tungkol sa -Ano naman ang inyong gaga Ang aming nayon ay madalas hihiyang makipagkilala sa .. kada- mga napag.aaralan da unibersi- win kung sakali't dumatíng n3 . dalawin ng mga nagsisipamundok lagahan ng nayon, gayong di mai. dad, na noong bago magkadigma ang· mga amerikano'l na gerilya. .Kung sa . aming pu- lihim ang ka-nilang pananabik na ay siya kong pangarap na mara- -Marami kaming gagawin lutong ay may napapansin kaming makaniig ang mga dalagang kai- ting. Ngavon pa'y abala k"mi ÍJ&._ pag• mukhang naiiba, ay sinasapantaha pala'y makapagdudulot sa kanila 1 r naming siya'y isang gerilya. Ang ng kaligayahang inaasam-asam at. Kaming mga taga-n/ayon ay subaybay sa kilos ng mga hapon, bundok ng Banahaw ay kanilang pmapangarap sa kanilang malimit magagaan ang loob lalo na't sa kunl?_ nasaan ang. klnalalagyan nv ginagawang himpilan, na siyang na pag.iisa. · unang malas laman~ ay napagki- mga pintungan, sa~data, at mga kuta ng mga mapagmahal sa ká- Sa mga pangkat na ito ng ge. kilala naming hindi masamang bapor ay ammg i;pinatatala.:'tas layaan at nakikipaglaban upang rilya nakilala ko si Ding. Siya;y tao ang aming kausap. At si kay MacArthur s~ pai:nam~gitan mapamalaging buhay ang mga si- ipinakilala ng aking ama ·na· ba- Ding, sa una kong pagkakita, ay ng radyo. ~agdatmg. mla di to ay · mulaing pinagkamatayan na ng gama't di· namumundok ay· itinu- gayon. Kaya hindi. na kami nag- 1:1asama kam1 sa · kamla. at samamaramt turing na kanilang katulong at pupuan pagkalipas pa ng ilang- s~ma ring papasok bmi ng May. Kung may mga dumarating na isang masugid na kalaban ng mga sandaling pag-uusap. mla. gerilya sa aming nayon ay hindi smgkit. Dala ng kaniyang gulang Nasabi ko sa kaniya na ako'y Sa pagl:abanggit niya sa Maykami nangangamba. Nakababatid at ng mga gawain sa bukid ay nakatapos ng haiskul, bagama't nila ay waring nangulimlim an' sila na kami'y kanilang kapanalig hindi niya kami maiwan; .kaming di naman dapat _ ipagmalaki iyon. kaniyang mukha. at nahahandang tumulong sa ka- mga magkakapatid at si Nanay. ~Aba,--ang· · tugon niya,-ang -Ang iyo bang pamilya 11y n¡inila sa abot ng kaya. Ang kara- Si Ding ay kapitan ng mga ge- makatapos .ng haiskul ay mabuti sa. Maynila ?-ang aking tanong~ mihan pa nga. sa aming mga lala- rilya, bagama't walang tandang na. Kung ang isa'y matalino ay -Oo, mayroon pll akong 1mt ki ay kabilang sa gerilya, ngu. nakalagay sa kaniyang kamisa- maaari pang higit ang kaniyang roon at isang kapatid na dalaga. ni't nagsisitigil sa nayon dahil sa dentrong kaki· na lumang.luma na. nalalaman kaysa nakapag.aral sa Marahil ay kasinggulang mo siya. kanilang mga gawairi. Taga.Maynila siya, ang· kani- unibersidad,-ang. kaniyang dug- Ilan ka na bang taon 'l Kahabag-habag ang anyo ng yang p~gtatapat sa amin nang ka- tong. -Ah-ang kaniyang dugtong,mga gerilyang nagtutungo sa mi'y magkaharap.harap sa liwa.. -Mahirap ba ang mag-aral sa hindi nga pala nagsasabi ng kaamin paminsan-minsan. Madaling nag ng ilawang langis. Siya'y ka- unibersidad?-ang tanong ko. nilang gulang ang ·mga babat,,-, makita na sila'y nahihirapan St\ bilang sa mga nag.aaral -sa uni- -Hindi naman. Nasa sa iyo at siya•y napatawa nani!' ako'y di pamumundok. . Kaipala'y marami hersidad ng Pilipinas na lumahok iyon. Kung magsisikap ka ay ma- nakasagot. sa kanila ang hirati sa maalwang sa labanan sa Bataan at nang si- gaang.magaan, nguni't kung magi. Hindi nagluwat ttg pakikipag6 ILANG-ILANG Sabado, Nobyembre 3, 1945. Alaala Sa ~ ~ . (Karugtong ng nasa pahina 7) lilimahid na anyo, sa kaniyang pananamit na marami nang araw sa katawan, ay di ang hindi ako nahabag. N guni't siya'y tunay na umiibig sa akin, at sa likod ng kaniyang kaayusan ay naroon ang pusong tinitibukan ng pinakamasidhing pagmamahal sa tinubuanglupa. -.:Paano tayo ngayon?-ang aking tanong. -Ako'y babalik, Nena, pagkataoos ng labanan, at pagkaraang mapalis na sa lupang ito ang ating mga kaaway. Umasa kang sa di magluluwat ay paririto ako upang ikaw'y kunin, Nena,-ang kaniyang pahayag. -Hindi ka kaya makalimot. Ding? -Makalimot? Paano kita malilimot, Nena? Hindi ba ikaw ang sa gitna ng kabundukan ay siyang tumatanglaw sa aking mga pagsisikap? Ikaw ang nakapagparubdob sa aking kalooban sa sandaling ibig ko nang magulapay sa hirap. · Kung paanong hindi ko malilimot ang mga araw ko sa bundok, Nena, ay higit kitang hindi malilimot. Sa huling gabing iyon ay niyaya niya akong magpasyal sa tabi ng batis na noo'y bahagyang naliliwanagan ng buwan. lbig niyarig matandaan ang gabing iyon. ang kaniyang wika, samantalang kami'y banayad na naglalakad. At saka, ang kaniyang bulong sa akin, upang di ko malimot ang gabing ito, upang sa pakikipagl'aban ko'y taglay-taglayin ang iyong larawang makapagpapalakas sa aking kalooban, ay may hihilingin ako sa iyo. -Ano iyón? - ang marahan kong tanong. Nabigla ako sa l~aniyang sinabi. lyon na ang pinakasukduhng pag,subok sa aking naipangakong pag_ ibig sa kaniya. Ako'y hindi nakaimik, hindi ko namalayan kung ako'y nakahahakbang pa sa mga sandaling iyon. N akiusap siyang muF, si Ding na ang tinig ay bani¡yad na banay.1d ·na waring tu!natagos sa kai.buturan ng aking puso. ~Pabaunan mo ako ng isang sanglang di ko maaaring malimot -ang kaniyang pithaya. Aywan ko ba kung bakit ako'y m nagkaroon ng lakas na maka_ tanggi sa sandaling iyon; nadama kong kailangan niya ako, kailangan niya ako. At nalimot ko ang lahat ... (Nasa pahina 19 ang karugtong) Sabado, Nobyembre 3, 1945. IBONG ---W ALANG·------PU G AD Tulambuhay ni Jñigo Ed. Regalado Ill Yaong mag-asawa sa tuwa'y nagtalik dahilán sa sanggol na kaibig-ibig, lalo ang lalaking may bálat sa liig at kamag-anakan ni kabisang Tales. Ang lalaking yao'y masikap sa buhay, walang basag-ulo, Lupo ang pangalan; ang babai'y lubháng mabuti sa bahay, u.liráng asawa, Oreng ang palayaw. 8i Lupo'y lumaki sa isáng panahon na ang bayan niyá'y saláb sa linggatong, ·hindi nililimot ang isáng kahapong sinapot ng ulap ng palad na sahol. Y aong baliw na si pilosop0 Tasyo, si Sisa, ang iná ni Crispi't Basilyo, gayon din ang bantog na kapitang Tiago ay inabot niyá sa bayang San Dyego. Nang magtulisán na si k!f-bisang Tales siláng mag-aanak ay. nagsitalilis sa kiná Sinang nga siyá nQ,pasampid nanilbihan doong kain ang kapalit. Yaong Marya Clarang balita sa dilág saka si Ibarrang sa dunong nábanság dahilán kay Sinang ay kanyáng natatap na nag-iibigan nang masuyo't wagás. Si Elyas, ang amá ng binatang Senon ay alám din niyáng kilabot kahapon, · yaon ay lalaking hindi umuurong, buhay ang puhunan sa mabuting layon. Kaya nga't si Lupo'y masasabi nating namulat ang isip sa madláng hilahil, nadagi ang puso sa mga tiútin at ngayo'y wala nang takot sa panimdim. Si Oreng ay kanyáng sinuyo't minahál buhat nang umoo sa bahay ni Sinang · · yaon, nang bata pa'y doon na namuhay at naging dalaga sa paninilbihan. Kaya nga, si Senday ay pinarang anák, 'inaring bunga na ng kaniláng palad, -" Dahilán kay Siñang l"-kay Oreng na saád, · -"Oo ngar'-ang ayon ng asawang liyág .. (Nasa pahina 19 ang ·karugtong) ILANG-ILANG N akipaglaro Sa ... (Karugtong ng nasa pahina 10) Ricardo. Nang matapos ang awit ay walang pumalakpák. Kapagkaraka nama'y nagparingig ang orkesta ng isáng malindíng tugtog. Kinuha ni Ricardo ang ta. nikalang gintong bigay sa kanya ni Loris ay buong pagngingitngit na itinapon, at pagkatapos ay tumakbong patungo sa kinauupán kaní-kaniná ng "waitress" na iyóng umawit ng Ay kalisud! N guni't si Dolores ay wala na. * * * Isáng kaibigan ng nawaláng "waitress" ang nagsabi kay Ricardo na pagkatapos ng hulíng awit ay patakbórtg lumabás iyón na hindi nilá matiyák kung humahagulhól . o humáhalakhák. -Ang babaing iyán-ang wika pa kay Ricardo,-ay isá sa mga itinabóy rito ng kapalaran; nakipaglaro siyá sa panahón, nguni't matitiyák ko sa inyóng siya'y malinis sa lalong inalinis; sa bigláng tingín, siya'y masayá, waláng kasing-sayá, nguni't ang puso niyá'y lumuluha, at waláng nasasabí-sabí sa aming magkakasama kundi isáng pangalan lamang : Ricardo ! Nagdilím halos ang matá ng binata. lpinihit ang mga paa at nagbalík sa dakong pinanggalingan. Ang tanikalang itinapon ay hinanap. Nang hindi makita ay umiyák na parang bata. ---«O»--Nalagas .... (Karugtong ng nasa pahina 11) Matagal na hindi kumibo si Gloria. N ang magsalita ay nangangatal ang kanyang tinig. -Paano ba ang gagawin ko ngayon? -Bakit? Umiyak na muli si Gloria. -Naku, sabihin mo sa akin ... wala na si Fred. . paano ang gagawin ko? -Bakit nga? -Iinom na kaya ako ng lason. naku, sabihin mo sa akin .... N agsasaU.ta siyang tila wala sa sariling bait. Naunawaan ko ang nais niyang sabihin. · N anlamig din ako nang madama kQng nauunawaan ko na siya. Nguni't wala akong mada mang kalutasan, maging sa aking puso. 17 Ang Kamay ... IBONG W.4LANG PUGAD Alaala Sa . •. (Karugtong ng nasa. pahina 8) (Karugton ¡,,· ) (Karugtong ng nasa pahina 17) siyá at iyo'y isá lamang sa mga g ng - nasa pa ina 17 kasama sa bahay ay ipinikit na . , At niton_g si Senday ay magiri{idal<iga Ibang-iba ·si Ding nang siya'y mulí ang mga matá upang makas~la .ang. nágisnáng amá't i.ná .niyá , , . , magpaalam sa akin; waring natulog. Waláng anú-anó ay naka- si Sinang ay manong minsan ma'y nákita ., . :'l'agd11gan ang sigla ng kaniyang ulinig siyá ng isáng tinig na nag.:. at ni sa gunita ay h'in¡J,i kilalá, katawan at natiyak kong sa pagsabi sa wikang kastila ng salitan~ tungo niya sa larangan ay hindi iros. Nang siya'y dumilat ay na- . ~alib~a.sa'y ~ugtong ng dating butihin, siya maaaring mamatay, falangldta niyáng ang natatalukbungán butihin din naman, mabini't mahinhin a!ang sa .taglay niyang sanglang ng puti. ay nakaluhód sa paanán kayá't ang dalaga ay halos sambahin ' magpap~itang may naghihinng Sagrado Corazon de Jesus na ng amáng si Lup</t ng ináng si Oreng. tay sa kaniya sa nayon ng M:anasa kaniláng altar 0 dambana. talahib ... Nagkulubóng siyá ng kumot. 4t si Sendalf namá'y waláng sinasakit MALUWAT nang nagbalik ang Kinaumagahan ay ibinalita ni kund~ ang magl 1 ingkod ng buong pag-ibig, mga amerikaµo sa Pilipinas. Sa Ofelia ang nangyari namán sa pagkau_maga na y SUfJa_lok ng tubig, kabayanan áY wala na ang garlkanya nang hatinggabí ring yaón. pagbalik sa bahay, linis pa ng cinis.. son ng mga hapon. Nabalitaan Natutulog din siyá noon nang ang na rin namin ang pagsuko ng Habata. ay umingit. Nang idilat daw ..;t.n1}~~·t. ang buhf!Y niláng mag-aanak pon. Tahirriik na sa kabayananni Ofy ang kanyang mga matá ay ay di nalilihis sa guhit ng palad · - · malimit na kaming magtungo ronakitang ang kanyang kulambo aY kayá't <frl;U kasyahá'y siyáng namumugad on sapagka't wala. 'nang hapong umaangát ng wala namáng kamáy sa. kanilang dampang laging mapanatag. yuyukuran sa daan. na nag-aangat. Hindi niyá pinan- Nguni't si Ding ay hindi ko pa sín at ipinaghele ang bata. Wa- (ltutuloy) n:akikitang muli. Hindi na yata láng anú-anó ay náringig din niyá siya magbabalik. Namatay kaya ang isang tinig na nagsabi ng · sfya? Walang makapagsasabi sa iros, katulad ng sinabi rin kay long humahaging. Ang bahay ni- Siya'y namatay na kayakap-ya- akin sapagka't ang nayon ng Lucy ng nakatalukbóng ng puti. lá ay inakyát upang dakpin si ko- kap ang bandila ng malilinis na Matalahib ay nasa paanan ng bun(Ang iros ay salitáng kastila na ronel Martinez na pinaghihinala- simulaín ng Demokrasya. ~ok at maluwat nang nangagsla· ang ibig sabihin sa tagalog ay ang may kinalamán sa mga lihim hsan ang mga gerilya-sila'y nasa magsialís kayó.) na kilusán. Nang waláng nátag* * * kabayanan nang lahat. At sa Nabuo sa akala ng dalawáng puang tao sa bahay, ang ginawa'y Magalang na pinararatíng na- paglipas .ng 1?ga araw ay nada. magkapatíd na marahil ay "dina-· hinagisan ng. "hand grenade" ang min sa mga .giliw na manibabasa rama kong s1 Ding ay hindi na dalaw larriang silá ng kalulwa ng "shelter" na pinanglingublihán ng na may natitipon na kamíng ulat magbabalik sa nayon ng Matalakaniláng mahal na iná'', kayá't dalawáng koronel na nangamatáy na nauukol sa nakapanlulumáy na hib. ang kaniláng pinagkáyarian ay noon din. nan~ari sa mga pook ng Pako; At ngayon ay Araw ng mga Yuipagdasál nilá at ipagpamisa. S~ koronel Martinez ay kabilang Ermita, Maalat at Intramuros o mao. N gayóng mangyari na ang lahát sa mga namayani sa Bataan at sa loob ng Maynila.· Ang unang lat- At may nagugunita ako--ang ng nangyari ay saka pa lamang mga naghirap sa Kapas. Nitóng hala nami~ ukol sa mga nangyari aking pag-iblg .. nabuo ang paniwala ni Lucy na panahón ng Repúblika sa ilalim doon ay pmamagatáng S<t Kabila At ang. aking pag-ibig ay raay sila'y talag~ng dinalaw ng kalu- ng pamamatnubay ng Pangulong ng Ilou_ ~a lumabás sa unahg bi- puntod sa kaibuturan ng aking l~a ;ig kanilang mahál na iná at Jose P. Laurel ay itinalagá siyá lang m~ong _ILANG-ILANG, ang ~~so-an~ puntod ng isang pagpmaaalis sa p°?k na kaniláng tL sa Malákanyang upang maging ikalaw8; Y ~mamagatiín namáng ibig na pmagmalupitan . ng tadharahan sapagk~ t may malungkot katulong ni heneral Capinpin na Mua, Sinawi. ng Kaparm;an at lu- na o ng ~apwa. Alin man sa dalana mangyayar1. noo'y tagapayo 0 adviser ng Pa· mabas sa. smundang : bilang nitó. wa ay d~ m~kababago sa katoto. Ang malungkot na kinasapitan ngulo sa Iahat ng bagay 0 sulira- Ang mga lathalang itó, na siyang hana~g s1 D1~g ay hindi na magng magkapatíd na Pamintuan ay ning may kinalamán sa hukbo. Sa pangatlo, ay inuluban namán ng babahk sa akm. lalo pang pinalungkót ng kapaha- Malakanyang, si koronel Martinez Ang Kamáy ng Tadhana. Sa su- Kaya sa Araw ng mga Yumao makáng nangyari kamakailán la- ay kabilang sa pulutóng ng maha- sunod na bilang namin ay aba- ay tat~nglawan ko· ang kaibuturan ~an? sa kaniláng kapatíd na pa- halagáng taong may nalalaman sa ngán ninyo ang Sa Kukó ng mga ng akmg. puso. r1, s1 P. Jose Pamintuan, kura sa mga Iihi~ na kilusán. Nang mga Ganid na pinakakarugtong ng mg At ha:mawa'y wala na ang punpurok ng Sampalok na nasagasa- hulíng araw ng Republika ay pi· Iathalang nasabi na káb b h ª tod _na iyon-sapagka't pinawi. na n . , .,. " d k" a asa an ng paglimot . a ng 1sang Jeep sa aang M. na 1usapan ng Alkalde Guinto ng ng iba't iba pang nak . . . na. s1yang nananahaEarnshaw. Si P. Pamintuan ay Maynila ang Pangul<mg Laurel Iabot na an~angmg1nan sa aking puso. t , . . mga .pangyayar1. WAKA. nama ay. noon dm at ang nagpa- upang· s1 koronel Martinez ay ita- · S patakbó n~ '.'jeep" ay di man la- lagá sa Siti-Hol sa pagtatatág ng mang t~m1gil upang saklolohan hukbong kung tawagin ay "home ang parmg nasagasaan. guard". Bagamán nakatalagá na * * * si koronel Martinez sa Siti-Hol ay Ang · isá pa sa mga sinawi ng iagi siyáng nagtutungo sa Malakalupitán ng mga kaaway sa iba- kanyang upang makipulong at ma. yo ng ilog, sa Ermita, ay si koro- kip_agsanggunián sa mga dati ni· ! ManilaBluePrintingCo.lnc. , . nel Telesforo Martinez ng huk- yáng kasama. bong- pilipino. Itó noon, kasama ¡\ng iriasám-asáni ni koronel ng kanyang anák at ng isá pa ririg M.11.rtinez na ayon sa kanya'y makoronel. ng hukbo natin sa Minda- lu'lpalkáting ara.w ng ating katunaw, s~ koronel Angeles, ay nag- bu8an, dahil sa kabuliungán ng kakan!ong sa ~aniláng "shelter" mga hapón, ay di man lamang ni. pagka t nagsala-salabat ang pun- yá nakita. ARLEGUI, PANULU~ NGGUNAW Tuwirang lmportadi>r Nagtitinda ng mga .kagamitan at Kasangkapan :Tanggapa,n at_ Lahat ng Uri ng mga lnaangkat na Kagamitan Gumagawa ng "White Print" at "Blue Print" Sabado, Nobyembre 3, 1945: 1 LA N G - 1 L AN G ng 19 usap si mng sa amm sapagka't Sa pagsapit ng Araw ng mga Yumao na wa1ang hantungan. dumating na ang kaniyang mga , Sinagot ko si Ding ng "oo.n Tikasamahan at sna'y babalik na sa ay may nagugu.nita si Nena ... nguni t nanggap ko ang kaniyang inihakanilang himpilan. Nang siya'y nais niyang makalimot/ handog na pag-ibig, bagama't sa magpaalam nang gabing iyon ay sandaling iyon ay di ko masasadi ko malaman kung bakit ako'y bi kung pag-ibig nga ang aking nakaramdam ng Iungkot gay9ng alis ay ibig kong malaman ffi(l anong malay ko kung siya'y may nadarama, sapagka't natitiyak noon ko lamang siya nakilala. Nena, ang damdaming aking ti- naiwang nagmamahal sa lunsod, kong ang pagsang-ayon ko'y kaniNakaraan ang mga dalawang natagiay at tataglayin hanggang ano kung may babaing katulad ko yang ikaliligaya, kaniyang ikala. linggo bago bumalik si Ding. Ma- saan man ako ipadpad ng kapala- ring pinangakuan niya ng pag- lakas at ikasisigla sa kaniyang sayang-masaya siya. ran. ibig? pagtataguyod ng kilusan ng -Nena,-ang batf nlya sa akin, Alam ko na ang kaniyang sasa- Ang mga pag-aalinlangan ko ay pangkat ng mga gerilyang kani-Maaari ka nang magdiwang, bihin kahi't hindi bigkasin ng para bang nahulaan ni Ding"'nang yang kinabibilimgr.m. At dahil -Bakit,-ang tanong ko. Ano kaniyang mga labi. Sumulyap ako siya'y muling magsalita. man lamang doon, ay pag-aaralan kaya iyon, ang naisip ko naman, sa kaniya at nakita kong siya'y -Alam kong hindi mo pa ako kong ibigin siya--si Ding. -Ang lllf§a amerikano ay Ju. ptnagpapawisan at sa mga mata lubos na nakikilala. Maaari mong At nang gabing iyon na magmunsad na sa Leyte. Narito na mya'y naglalaro ang isang liwa- hinalain na ako'y may asawa at paalam siya sa akin, nanginginig muli si MacArthur sa Pilipinas- nag na noon ko lamang nakita. hindi kita masisisi. Nguni't kung man ako at pinipilit lamang ang Pati ang Pangulong Osmeña ay Alam ko na nga ang kamyang pinagkakatiwalaan mo ang pangu- sarili, ay ipinikit ko ang aking nagtatag na ng pamahalaan doon. ipagtatapat, at naramdaman kong ngusap ng isang lalaking nakiki- mga mata samantalang hinayaan Hindi magluluwat at matutubos ako'y pinanlalamigan. paglaban alang-alang sa isang si- ko siyang maggawad ng halik sa ang buong Pilipinas. -.:sa aking pag-iisa, Nena, sa mulain, na siya ko namang ina- aking mga labi. Pagkatapos ay Ganoon na lamang ang aking gltna ng mga kakahuyan at sa asaban sa iyo, ay ipinagtatapat lumakad na siya na inihahatid ng galak. Sa buong nayon ay na· sandali ng nakapanlulupaypay na ko sa iyong ikaw pa lamang ang aking tanaw at nasabi ko sa sangaghihiyawan na rin ang lahat pagtahak sa mga landasin sa bun- babaing nagpatibok sa aking puso rili: Lumigaya ka lamang Ding sa pagbabalitang dala ng mga ge, dok, ay lagi kitang' nagugunita. ng pag-ibig na di ko kayang bat- ay kasiyahan ko na. rilya. lyon na ang katuparan ng Aywan ko, nguni't buhat nang ga- hin. Paniwalaan mo sana ako, At ako'y hindi nagkamali. Naaming mga panaginip. iyon na bing tayo'y magkakilala ay sumi- Nena. Tunay kitang iniibig. tuto akong umibig kay Ding. Naang pinakahihintay naming lahat bol sa akin ang isang damdaming Ano ang aking maitutugon sa ging laman siya ng aking mga . Ang kaligayahang nadarama ko ibig ko mang kuyumin, dahil sa kaniya? Batid kong di maglulu- gunita--sa araw at gabi. Ang nang mga sandaling iyon ay kata. kahihiyan sa iyo, ay hindi ko ma- wat at siya'y mapapalayo sa akin. larawan niya samantalang tuka-takang nahalinhan ng pagka. gawa. Hindi ko napaglabanan Kinakailangan siya ng hayan, la- matahak sa kagubatan, kaipala'y gulumihanan nang inapansin kong ang ibinubulong ng aking puso, lo na't ngayong napipinto ang samantalang nanunUJbok sa 'mga si Ding ay nakatingin sa akin( Nena, kaya ako'y narito nga- pagbabalik ng mga kawal na ame- hapon at nakikipagpalitan ng punang buong amo at waring sinisi- yon upang, kung iyong mamara- rikano. At siya'y hindi makapag- tok sa mga singkit, ay di mapakkap matarok ang aking kalooban. patin, ay ihandog sa iyo ang aking hihintay ng matagal--iyon ang nit sa aking ala-ala. Natuto -Nena,~ang kaniyang tawag pagmamahal. nais niyang maipadama sa akin. akong mangamba sa kaniyang kasa akin. Ako'y hindi kumikibo samanta. Kailangang ako'y magpaslya nang ligtasan, at ako'y nalipos ng paAko'y di kumikibo at hiniliin- lang siya'y nangungusap. Nag- madalian. Nguni't paano ako nanabik na siya'y makitang muli. tay ang kaniyang sasabihin. Hin.; sasalimbay.an sa aking isip ang makapagpapasiya? Kung aking Ano kaya ang ka:rliyang anyo nga. di ko madalumat kung bakit nang maraming bagay: ang kaniyang pakasuriin, ang nadarama kong yon? At paano kaya ang aming mga sandaling iyon ay waring mukhang bahagya na . lamang damdamin ay hindi tiyakang pag- pagk,ikita, ang aming hinaharap nag.aagam-agam ang aking loob, kung ngumingiti, ang kaniyang ti, ibig kay Ding. Nguni't lalo na- kung matapos na ang digma, kung na parang may isang pangyaya- nig na banayad na banayad, at mang hindi pagkasuklam o pag- siya'y lumisan na ,sa bundok at ring darating na di ko inaasahan. ang kapalarang kaniyang kinasa- wawalang-bahala. Manapa'y ma- manirahan sa siyudad na kaniAno kaya ang '!laiisip ni Ding? sadlakan sa pakikipaglaban alang- gaan ang a'King loob sa kaniya- yang kinahiratiban? -Marahil ay iyong pagtatak- alang sa isang simulain. Kaha- kung siya'y aking kaharap ay na- At isang gabi ay humahangos han ang_ gagawin ko ngayon. Ako bag-habag biguin ang isang katu- pupuno ako ng kasiyahan at ang siyang dumating; Hiiídi ko malÍt_nan ay riagtataka rin. Natitíyak lad niya, ang aking naisaloob. aming pag.uusap ay parang pag- limot ang gabing iyon sapagka't kong ikaw'y mabibigla, nguni't Hindi nararapat na ang isang la- tatapatan ng dalawang nagkakau- noo'y Bagong Taon at kahit mamarahil ay mauunawaan mo rin laking nagpakita ng katapangan nawaan. Palagay na palagay ang · hirav ang pamumuhay ay ipinagako: sa larangan ng digma at hangga loob ko sa kaniya-iyon marahil diwang din ng nayon, kahit paAk_o'y hindi· tumitingin s'a kani- ngayo'y nagtitiis ng hirap at gi- la.mango ang aking nadarama. ano, ang pagsapit ng isang bay¡mg mukha. Nadarama kong naw sa bundok, ng mahabang pag- Umiibig nga kaya ako? Hindi ko gong taon. ·naghihirap ang kaniyang kaloo- lalakbay at pagpapakasakít upang matiyak ang aking maitutugon. Dumating si Ding upang mag. ban at may ipagtatapat sa aking maibagsak ang kaaway ng lahat, ' Umalis si Dirig nang gabing paalam sa akin. Upang magpaisang bagay na di ko man inaasa- ay pabaliking taglay ang ala.ala iyon na lutas ang kaniyang suli- alam nang di natitiyak kung kaihang magaganap sa napaka:daling ng isang pag-ibig na di nakakita ranin. Hindi ko natiis na .mag- lan siya, babalik, sapagka't lalapanahon ay siya ngayong nais ni- ng katugong puso. lyon ang baon siya ng hinanakit at niga hok na siya .sa · labanan. Hindi yang iparinig. sa akin. aking naiisip. N guni't sumusurot alalahanin sa ka]Jiy¡¡.ng. pagtahak magluluwat, ang wika niya, at -Ayaw ko 1Sanang gambalain din sa aking gunita ang alalaha- sa bundok, sa . kahiyañg -pakikila- &11.g mga amerikano ay lulunsad sa ka pa, Nena-ang kaniyang patu- ning kung kailan lamang nakilala han sa kaaway, Hindi ko nais na isang- pook sa Luson-hindi niya loy.-At saka, natatakot, akong sa ko siya. Oo nga't siya'y mara- sa pagsisikap niyang matulungan maipagtatapat kung saan-at na~ Ioob ng napakaikling panahong ngal, may pananagutan sa pang;. ang bayang makaigpaw sa- kalu- haharap ang kanilang pangkat sa ating ipinagkakilala, ay di mo hi- kat ng gerilya, at sa malas ay· di pitan ng kaaway -ay. pasanin pa puspusang pakikilaban. hintaying niarinig sa akin ang siya isang manlilinlang, datapwa, niya ang bigat ng isang pag.;..ibig At ngayon .ay nasa aking piling aking sasabihin. Datapwa, Nena, upang magpaalam si Ding. Ano hindi na magluluwat at ako'y pu- Maikling Katha ang aking masasabi? · Sa pagkapunta sa itJang pook upang suma- kamalas na muli sa kaniyang nangupa sa kaaway, at sa aking pag- Ni GEMILIANO PINEDA (Nasa pa.hina 17 ang karugtong) Sabado, Nobiyembre 3, 1945. ILANG-ILANG 7