Matutuwa siya

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Matutuwa siya
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: S A pandingig ng ama ni Pinang, ang bagong tugtuging timitugtog niya noong umagang iyon, ay walang pinag.iwan sa garalga l ng aeroplanong' mababa ang lipad. Ang tunog na nililikha ng kanyang mga pinong daliri kung itinutuldok sa teklado ng kanilang piyano ay waring bagsak ng mga bombang nanggagaling sa itaas, nagpapayanig sa kalooban. ng kan-----------------------------Mat u tu w a Siya yanm amang' hindi mapalagay at noo'y pabiling-biling sa loob ng mantalang an·g· ~nak ay nasa sil- nan ng bata? Di mabuti't nai- gatas ay isinalalay ni Aling Edeng kanyang kulambo. yon at nakahihg · , raos ang kaarawan ng ating anak sa isang platito at dadalhin sana Si Mang Rufo, gayong maa- -Ang tatay naman ! nang di ta yo nagkagasta? sa silid ng kanyang asawa, ngu. gang maaga pa at bago pa lamang M . 1 k Kapa'g Si Mang Rufo ay napakamot sa ni't siyang pagkaringig muli nila - amwa a ayo. ang 1 , . namimitak ang araw ay parang t tl i·t . u o. Nagbahk sa kanyang pand1- ng matutunog na halakhak na si' . . a ong sa 1 ang 1yan ay namumu- . . . iniihaw sa kanyang h1h1gan. Na- t . 1 b" · p· ng1g ang tagmtmg ng mga .halak- nundan ng isang malakas na aw1 sa mga a 1 m mang, mga . . roong tumaob at isubsob sa unan 1.,.., b" .b. k . b hak noong lum1pas na gab1, mga jbang! ng pinto. Ugali na ni sa iuung m1 1g as mya ng u- h .. ang kanyang mukha Naroong 1 1 b" d" h" alakhak na sarih lamang ng ka- Mang Rufo ang magkulong na · ong pag a am mg, ay 1 ang m- , . takpan ang dalawa niyang taynga d" . d bataan - walang sagutm, walang mag-isa kapag may sama ng . . 1 napapawmg aga ang anumang . . . at mahiga nang tuw1d na tuw1d. l"t d · M R f p maalaala-at ang almgawngaw ng Ioob Kaya ang mabait na babae ga 1 o pago m ang u o. a- , · At walang anu-ano nang hindi na , . b h 1 mga halakhak na yaon ay nagdu- ay walang nagawa kundi ang tak' ano y s1ya ang u ay na arawan 1 Yata makapagtimpi ay isang ma- k , -d k"l k ot sa kanyang puso ng magka- pan na Iamang ang kanyang dala' . . ng anyang nanay, a 1 ang a- h , tunog na "Rufina' .. " ang 1b1- 1 1 , "b" t k along tuwa at lungkot. Tuwa, dala upang huwag mahulugan ng · · u wa na puno ng pag.1 1g a a- , . nulyaw nang ubos-lakas. d h 1 b A 't sapagka t ang hardm ng kanyang dumi. gan a ang- oo . nupa para .b. . . t, · Ang tinawa ay napalingon. Tu- t• .b. b h. pag-1 1g ay sm1pu an ng 1sang -Napapaano ang tatay? Ano nga sa a mg 1 mu u ay ngayon, . . mingin sa silid na pinagbuhatan k I I b" . p· bulaklak na may Iwmg bango; at ang nangyayari sa kanya ?-ang . . , ung nag a am mg s1 mang, 1 k, k , · · · ng sigaw Nguni't hind1 um1m1k. b t .1 k · ,ung ot ,sapag at nagugumta m- tanong ng ibig mapaiyak na s1 · . ang ug ong m ang ana , ay na1- , 1 1 · Alam niya kung ano ang kahu- t t . . k k yang da aga na pa a ang kanyang Pinang. . . u urmg myang ang anyang a- 1 . . lugan ng sigaw na yaon. Mam1t 1 h" d" b 1 kl k anak. Oo, da aga na nga s1 Pi- -Hindi ko nga maalaman kung . u ayaw ay m 1 ang u a a ng na naman ang ulo ng kanyang ta- k .b. k d. b nang, at ang anak na dalaga ay ano ang nangyayari sa tatay mo · anyang pag.1 1g, un 1 ang a- 1 . · tay. Kaya, masama man ang lo- b h I' k katu ad ng 1sang rosas, na, kung Magdamag na hindi siya nakatu. aeng uma mg sa anyang puso k .1, k ·k· k k · ob ay ipininid ang piyano, kmu- t · k I · ' al an pa napa ari it, ung ai- log at madalas na itanong sa akin • a pmag-u u an ng 1sang wagas . , . . . ha ang kanyang binabasang aklat at malinis na pagsinta. Subali't la~ ?a hhmlahangaakn, b1~nnbgaktl~n ~t kung sino sa mga binatang nariat humilig sa silyon d I' , mmama a ,ay sa a ma a 1• P1- to kagabi ang iyong kasintahan · nang mga san a mg yaon ay wa- · 1 . . •t . * * * ring hindi niya naringig ang ma- nupupo ' pmip~ as· · · ·, o lumiligaw sa iyo. l b. " t t , ,, -Samakatw1d pala y ang sorNang magbangon si Mang Rufo, am mg na a~g a ay nama~ ng betes at ang mga emparedados na -E ano ang inyong sagot? ang unang bumati sa kanyang pa- kausabph _na an1 ak 1 • A.._t sa hal~p na iyo'y. . . . -AM, ano ang aking isasagot ningin paglabas sa salas ay .ang masu an ay a 0 pang nagnmgas. -Ang emparedados ay dala ng e sa wala akong nalalaman at mga naghambalang na. mga s1lya, -Mabuti ka na !-ang wikang mga kaeskuwela at ang sorbetes wala ka naman sa aking ipinagmga mesa at meseterang wala sa nagngangalit ang ·mga ngipin. Si ay pasadya ng magkapatid na tatapat! lugar, sahig na maalikabok, at Pinang ay natigilan. Siya ay tu- kambal, nina Hector at Felix. -Ano nga ang sinabi ninyo? ~ga bintanang. hi~di pa nabubuk~ mindig at aakbayan sana ang Siya ay napatawa. Pagkatapos -E ano pa, di· : · 'aywa~ k~' ! san. At man.gyari, pa. Ang. mg kanyang ama upang ihatid sa ko- ay humahalakhak. Ah, siya na- -Bak~t hindi mny~. smabmg ala-ala ng smundang gabi . a_y medor, nguni't nang makitang man ngayon ang nagparinig ng ang lahat ng napaparito ay mga nagbangon sa kanyan~ gumta. ito'y nanginginig sa galit ay pa- matunog na halakhak. At pisil kaibigan ko lamang at parang Ibig ni~a.ng bu~hing muh ang k::· rang ipinako sa pagkakatayo.- ang tiyang linisan ang dulang mg~ tu~ay na kapatid? .. yang bibig at ibulalas ang dam - Mabuti ka na! Nag-aanyaya ka nang di man tumikim ng kahi't na Si Almg Edeng ay napangih. ming nakukuyom sa ·kanyang pu- na ng mga kaibigan kahi't kami ano ! -Ang tatay mo'y kaibigan ko't ·•t · C na lamang k · k t•d · so, ngun1 . · .pmag um . .. . ng iyong ina ay wal;mg pahintu* * * para o rmg apa 1 sa pas1muang kanya~g mga bagang at nlmg- lot. Sino ang may utos sa iyong . . . la· · · · , . . iling na gmalaan ng tana~- ang kumbidahin ang mga taong iyon Ang m~g-~na ay nagkatmgman~ -Aha, e d1 1ba kayo noon at walang-ayos na tahanan mla. k b.? · kapwa hmd1 makapangusap. Si iba kami ngayon ! agai. 1· Ed "Ab''" I "H-m!" a mg eng ay napa- a. a- -Nagkakamali ka, · anak ko. Ah- -Ako !-sabad ni Aling Edeng mang sa biglang-l>iglli!.ng ragba- Tunay nga't ang ugali ng mga -Magandang umaga, itay!- na nakangiting galing sa kusina. bago ng kanyang asawa. Hindi tao, ang kanilang mga hilig, gaang matamis na bati ni Pinang. Magiliw na kinawit ang kanyang niya maunawaan ang kahulugan wi, at isipan, ay nagkakaroon ng na napatingin sa kanyang amang asawa at inihatid sa kanyang lik- ng lahat ng iyon. Lalo na si Pi- panibagong tatak na sunod sa taknagbubuntong-hininga at kunot muan upang mag-almusal.-Ikaw nang. May ngiti ngang sumu- ho ng panahon; subali't sa kabuang noo. naman-marahang wika samanta. ngaw sa kanyang mga lahi, ngu. uan, sa kaibuturan ng Iahat, ang -Nahan ... nahan ang magan- Jang ang baso ng gatas ay tini- ni't ang ngiting iyon ay tuyo at kanilang ugali, damdamin at kada sa umaga -pakutyang sagot timplahan ng mainit na kape.- walang buhay, ngiting nagbuhat 1ooban, ay di nag1'!3.bagol - saan na ang mga ~ata ay nanlilisik. Hindi mo ba alam na ang kasa- sa isang pusong nagugulumiha- at kailan man. Ang pag-ibig ay -At ang nanay m9, nasaan? yahang idinaos dito kagabi ay nan. isang bagay na totoong mahiwa-N asa kusina, itay, at iniha- isling "sorpresang" handog ng Walang imikang tinakpan nila ga. Kasama mo ay hindi "ro nahanda ang inyong agahan. mga kaibigan ni Pinang dahil sa ang mga pagkaing pagsasaluhan lalaman. N adadama mo na ay -Ah, kay galing ... ang ina ay pagtuntong niya sa ika-labing. sana nilang mag-anak. Ang sina. pinag-aalinlanganan mo pa. Jlasa kusina at nagtatrabaho sa- anim na Mayo? An6 ang kasala- ngag ay umaaso pa. Ang baso ng -Wika ninyo'y sa pasimula ay 4 ILANG-ILANG Nobyembre 10. 1945 para rin kayong magkapatid ng tatay; bakit, dati ha kayong magkakilala? Kuwento Ni VICENTE G. CRUZ -Alam ninyo,-ang sabi sa ina, matapos na maibalita ang nangyari sa kabuhayan ng dalawang magkapatid,-si Felix at si Hector . -Kami'ky :bg.aya rin ninyo: na- patuloy na ang pantanaw ay sa -Hindi ko akalain-aniya, na pala ay na0gungupahan lamang gm_g mag ai igan at nagpalag~- .malayo nakatingin at waring' bi~ iwasak mo ang pagpapalagayan ngayon sa isang entresuelo. yangk~ar_ang .;unay na magka~abd nabasa ang maganda nilang ka- natin at pagtitinginang parang K .na mamgg1 an ng maram1 no- palaran sa kaputol na langit na tunay na magkapatid. Hindi mo - aawa-awa naman ! Bakit ong kami'y nag-aaral pa lamang. kanyang nakikita, "nguni't ang na pinanghinayangan ang mga ta- hindi mo anyayahang dito na mu-N alalaman na ha ninyo noon ating tahanan ay mayaman sa pat na pakitang-loob ko sa iyo! na sila matira? pa ,na sila'y may itinatagong pag- pag-ibig at sagana sa pagmama- -Patawarin mo ako-hibik ng -Papayag kaya ang tatay? ibig sa inyo at kayo naman ay halan. binata-kung ang a~ing pa~tat~- -Ang anak palang ito ! ... May may iniingatang pagmamahal sa -Subali't bakit nagalit ang lo- pat, k~ng ang wagas na_ bbukm salita ka bang nabali sa iyong kanila? lo? Ayaw ba niya sa tatay?" ng akmg_ puso, . a~ nagmg sub- ama? Hayaan mo at mamaya ay N . , . h' -Oo, ayaw na ayaw niya sa yang sa iyong dibdib. Ang toto- kakausapin ko siya. - ar1yan ang 1sang 1waga, . k , k o'y nang ibulong ko sa iyo ang * * * isang lihim ,na ang lalim ay hin- iyong tatay, sapag a ~ a 0 ay ma- laman ng aking panimdim ay tag- G d. t 'k · · t Sa hal na mahal sa kamla. 1 k . 1 . . ayon na lamang ang tuwa ni 1 ma aro ng 1s1pan ng ao. -E di kung gayon ay galit din ay o ang pamwa a na usa ang p· B" k k .1 mga araw na ya6n ng aming ka- ating pangarap at di-magkalayo mang: mu san ang am ang bataan 0 ng kamusmusan kan,g ang tatay sa lolo? . . . t' h'l' t 'th'' mga bmtana. Inayos ang mga G k I ang a mg mga 1 ig a m1 un sa .1 . maaari nating tawagin n" ganito, - an,yan ang a mg pamwa _a b . . s1 ya, ang mesetera, ang p1yano . • ...,. k t t ta k 1 uhay ,nang d1 man sumag1 sa K' h b 't t . k' t b ang pag-ibig ay hindi namin na- sa.pag a ang a· y o raw_ ay a i- • • • mu a ang uno a pma ma ta d k I akmg 1s1p na ang kaabaan ng k .1 h' M t t kik.ilala (at ang mga nagsisili- pm n~ ma n ang auga 1an, ma- k' k t . . 1 ang am ang sa 1g. a u uwa gaw sa akin ay di ko pinapansin pangh1masok s~ -puso ng may pu:0~0~8 ~~!n: a:ai::ba~.agigmg a- ang. tatay, ang wika sa sarili, pag sapagka't wala pa DOOn sa aking so. ~t kung s1~a ra~ ay magk~- nak1tang maganda at maayos ang loob ang ngalang p.a.gsuyo.) Ngu- k~anak, ang anak my~. ay .magi- -Aba? jAba raw siya! Kung aming tahanan, magandang katuni't ang ib\g ko'y parating kasa- gmg ~a!a!a sa pagp1h ng kan- ang lahat ng gaya mong nagising lad ng kanyang mutya. Matutuma ang iyong tatay, at siya na- yang nb1gm. sa kayamanan ay magtuturing na wa ang tatay. Matutuwa. ~ .. man ay di raw mapalagay kapag * * * aba, ay ano kaya naman ang mai- . . . . tatawag sa tulad naming nabubu- At akay ng ma!akmg hangad ako ay di niya nakikita. Sa s1w3ng ng kamlang bmtana ha t 1 . ., na makatulong sa 1sang kaibigan, ak I . y sa pagpapa u o ng paw1s. k 'b" . .1 . -E an6 ang sabi ng inyong mga ay may n apag agos na smag ng H · k b 1. sa a1 1gan ng kam ang bunso, s1 . . - uwag mo sana a c:mg a 1g- . magulang? araw at sa tama ng smag na 1yon t . p· 1 Ahng Edeng ay. masaya at ma.1_ • p· . 1 arm, mang. . l' ang mar1,..g na s1 mang ay a- Ik h h k . s1g a ang katawang pumasok sa -Noong una ay di rin kami long gumartda. Oh, kun,g nakita - atw ang nangaka' amda ' dsI- silid ng kanyang asawa. Nalimot . . 1 1 t d' . . p· 1 A 1 nusuga an mo ang mg am a- . , . . 't 1 . , pinapansm ng 1yong o o a 1 nmyo s1 mang. ng u ap na . 1 myang mam1 ang u o mto. At niya inakalang kami'y magiging kanina W,mang ay nagpapadilim mi~. , b ba saka, sakali ma_ng ito ay may samagsing-ibig; nguni't sa kalau- sa kanya.nir noo aY lubusan nang ywan a. ~ung s_a · gay a?g ma ng loob, ay · hindi ba't ang nan ay umalinga.wngaw sa buong napawi at sa kanyang mga ha- .;ga s~gu.tan .n~ang 1~: ay ~m- kanyang asawa ay may dakilang nayon ang aming pagmamahalan lintataw ay maliwanag na naba- ~.tnari~rg ~~ ang 1 · 0 • ~u- kaluluwa at malamb6t na kalooat sa galit ng aking ama ay. · · basa &11.B' galak at kasiyahang-loob. n\, na 1 a m 0 ang ga a~·i°g · a- ban, mahabagin at mapagkawangakala ko'y hindi na kami magki- Ang aJdat na kanyang binitiwan nkI a~lg mga mal tba: ang 1 os ng gawa? Ang mga kapit-bahay nila k't l' " d' ·t 1. b' k t am ang mga a 1, at ang ayes ng la b' 1 a pang m·u 1. at 1nampo na_ mu 1, mu san a k .1 K · ay wa ng mas_asa 1 sa kanyang h. k' h' t . am ang pagsasayaw. aya nang W I .1 b - ... ng mg.a lo.lo? , -Hindi-ng iyong tatay! -Siyanga? At sa an6ng dahilan? man.ap ang ma m uan mya; b'h' . Al' Ed ~awa. - a a s1 ang angan ng al , , 't' 'kl . sa 1 in m mg . eng na ang b' ''t h' tl' . k t' .. w a.n, .a11u-ano y 1 m1 op na na- b te . 'h d ka b. · 1g;as ,ngum m 1 s1ya na a 1tus man at lnilapag sa kanyang tabi ~or; s na 1~ ant·~ g~i ha~ U: mallf,~g nang walang taglay at an.g k,a:nyang ulo'y inifingang an. ogF 1~g mag pta 1 . Hna.to m a ang sinumang dumudulog sa ka'-'--b lal d 1 . -m e ix nga a m ee r-ay .,._ h . . 1 .......,.. a ayan ng a awa myang . k k · ka · ru,,.. upang ummg1 ng pan ugaw -Wala! JJ».sta't kaming maglimutan waran. 1 _d 1 k parang sma sa ang. nyang pu. .1• h' pa.,.. etp.manta ang ang anyang t t k 1 b o ng pamb1 1 ng ka 1't na ano. nagkasµndo likod ar nakalapat na maigi sa ~o a a7- suga ng : ~ an ay Kaya ang mabait _na ina ni Pinang at ~gpata- malambot na sandalan ng kanilang hulsaknhg k 1 mago sa ma u unog na ay walang salagimsim na binuk'l A · k a a a ' ' · t 1 SI yon. ng pmagpapa µan nga- sa:n ang pm o at nagpatu oy sa Ang mgll mata ni Aling Edeng yon ntr kanyang pag-iisip ay hindi Walang kahina-hinala si Pinang silid. Hihingin niya ang pahinay naging · makis)ap. Sa kanyang na ang sanhi kung bakit mainit. sa . dinaramdam ng kanyang tulot ni Mang Rufo. Ito ay papamga pisngi ay lumutang img ku- ang ulo ng kanyang llma na, sa amang noo'y nag-iisa sa kanyang yag at matutuwa. Oo, matutuwa. lay na sariwa sa pag-ibig J,Iang sa ~yapg pani.wala ay isang tao~g silid. Ang nakapananaig sa kan- . O~ ! . . kanyang gunita ay magbalik ang iba SJ karamwan at nag-aangkm yang kalooban ay ang masasal na S1 Mang Rufo ay mabot myang mga araw na Y"16n ng kanyang ng dJwa at damdaming makabago, pintig ng puso, ang awa at ha.bag nasa harap ng kanilang maliit na pagdadalfi.p. Matagal na ngang ku11di, ang suliranin ng puso, ng sa sinapit na kapalaran ng mag- altar. Nakaluhod at tumatawa. h.indi niya 11auungkat ang mga Ii- k~n,yan~ puso, .n~ kagabing ?agp~- k~patid na kamba~. Din.amda~ Na~~arasal at humahalakhak. him ng ~anyang puso, kaya't nga. p1sj;I. s1ya ay 1bm~lo~g ng Isa m- mya .ang pangyayarmg ang lahat Umuyak, humahalakhak, tumatayong a~ mJSa!larap na alaalang yang kasay~w. S1 Pmang, nang ng kayamana~ ng dalawa ay na- wa, nagdarasal .. : . iyo'y p~ang mga perlas na kan- tllflll . san~ahng yaon, ay . lalo~g hulog sa kamay ng mga -m~sasa- . Ang mapangamb na kalagayang yang bipibilang ay di ang hindi k1J~lc~t-a~1t. ?h, kung nak1ta nm- mang-loob. ~ng tahanan ~1la sa hkha ng malupit· na panai;-ak01p niyll nararamdaman ang isang yo SI Pmang · Tarlak ay mlamon ng apoy, at ng mga hapon na naragdagan pa damdaming nagpasariwa sa kan- $iya'y napangiti at di man ki- nasira ang lahat ng pananim. Si ng paniwalang sa bugt6ng na buyang dibdib at nagdurugt.ong sa nµlcus~ ay napasul!ap ~a k~n- ~~ctor ay nag-aaraw lamang s~ laklak ng kaniyang pags~nta ay kanyang bininga. yang ma nang gmugumta mya 1sang talyer sa Echague, at s1 mayroon nang nagbabalak na kuyo,ong mga katagang kanyang iti- Felix, salamat sa Diyos, ay na- mitil, ay nakasira sa isipan ng -Hindi tayo mayaman, anak n11gon sa haing pag.ibig ng anak- ging bodegero sa isang Samahan mabait na ama. ko," ang may pagmamalaki niyang yamang si Felix. ng Hap6n. (W AKAS) Nobyembre 10, 1945 ILANG-ILANG 5