Pagsisising alipin

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Pagsisising alipin
Language: Tagalog
Year: 1,947
Rights
Fulltext: PAGSISISING ALIPIN ARAW ng mga Patay ... Ang libingan, bagaman pinallliwanag ng libu-libong dagitab a.t pinararangya ng mga palam.uting bulaklak na ang iba'y sartwa at ang iba'y yari sa. nagkining-kinling na bubog, ang ba:yan ng mga namamayapang kaluluwa. ay kinasisina.gan din ng panglaw, kapanla.wa.ng la.long sumisidhi kung name.ma.hay sa mga pusoilg. sariwa. pa. ang Pallg1U1.gulila. Tila maging ang hihip ng bangin sa pook na ito ay nagpa, pahiwatig ng lagim at nagdudulot ng lumbay. Nguni't sa tanging araw na. ito ng mga banal, ang mga tao'y hugos na sa pagyayao't dito sa lahat ng panig ng mapanlaw na pook. Ang mayayama.n ay lulan ng kanila.ng magagarang sasakyan, may mga dalang mamaha.ling korona. Ang kanilang mga mausoleo ay nagbubunyag ng hindi na ma.papa.wing pagmamalaki ng mga na.katata.as maging sa huling hiinlayan. Ang maliliwanag na dagitab na hanggang sa paghara.p sa Dakilang Bathala'y nais magpakilalang sila'y nasa ibabaw ay walang sawang tumatanod sa mga nakahimlay sa loob ng makapal nilang higaan. Samantalang ang mga dukha, na walang maiaabot sa karangyaa.n, ay nagkakasiya na lamang sa pagdadala ng mga. ilang kandila upang ipailaw sa mga la.long dukhang libingan ng kanilang mga minamahal. Ang wal&ng Wang pagluha ng mga tanod . na ito sa. a.pat na sulok ng kaawa-awang namam.ayapa ay lalo pang .na.gpapaa.nt&k sa kirot ng, puso ng mga ulilang naiwan suball't siyang higit na karapat de.pat upang mapanariwang lag na sa . kanllang dibdib ang ala.ala ng~o. Sa PoOk na itu, 'samantala.ng,~ ang mga kabataan ay walang sa~I wa sa pa.glilibot na kasama na ang pagm8.ma.sid at paghahallntulad sa. mga llbing na kanilang minamala.s sa nadaraanan, na. kung alln ang maganda at pinaggugulari ng limpak-limpak, ay isang babae namang nakapamindong ng itim na. itim na sutla ang humahangos na dumating at sandaling nagmalas-:mala.s sa paligid. Isaisang sinasala ng paningin ang mga m,aralitang kurus na doo'y nangakatayong tila mga palatanSi Marina Ay Lumaki Sa Gitna Ng Kahirapan Nguni"t Nang Makatikim Ng Karangyaan Sa Lunsod Ay Tinalikdan Ang Nayong Sinilangan Kuwento ni AUREA J. SANTIAGO daan. Nakita niyang ang ibar..g --=~""'-'" kurus na malalaki ay be.gong pinta. Tuwid na tuwid ang pagkakatayo sa ulunan ng namamayapang kaluluwang na.kahimlay sa ibaba, ha.bang ang iba nama.n ay kupas na ang pintura at nangakagiray pang tila nagbabadyang sila'y pawang pa.god at hindi na ta.ta.gal sa !~~ • . \ \ I ' . , . I Ising babae ang dumating na nakapamindong ng itim na mtla at sinasala ng panlngin ang mp naPaJ'ODS karaa. pagtatanod. Ang. babaing dumating na nakapamindong, kung may magsusuring paningin sa kanyang anyo ay walang salang manggigilalas. Ang gulang nlya'y nasa katanghaliang-tapa.t.- Magandang-maganda ang mukhang tila sadyang itinatago sa mapanuring lipunan ng mga tao sa pook na iyon. Ang kaputian ng kanyang mga bisig ay tinatabingan ng bupandang itim na halos ay nakabalot sa mga iyon, subali't ang hangin ay maliksi at maminsan-minsan ding ibinubunyag sa nagmamalas ang ilalim na kalamnan ng bisig mula sa siko kung pinasa.salipadpad ang bupanda. Makikinis nga at mapuputi ang mga bisig. na iyon at mahihinuhang ang ganoon kagandang mga kamay ay hindi paaari kundi rin lamang sa isang magandang ~ukha. Tunay na ang mukha ng babaing lumillnga at tila may hinahanap ay napakarilag. Ang kinis at puti ng balat, ang maumbok na noo, malalamang pisngi na may biloy, ang katamtamang tangos ng ilong na bumagay sa gumamelang mga labi, na bumubuo sa.. isang maliit na bibig, at ang ma¥ kaunting tulis na baba, ang lahat ng ito'y nagkaugpung-ugpong upang bumuo ng isa.ng mukhang ang karilagan ay mapapangarap ng isang makata o ng sinumang anak ni Adan. · Sandaling huminto ang naturang ba.bae. Itinuwid ang kanyang may magandang hubog na katawan. Ang maliliit na paa,ng simputi ng bulak ay nakapaloob sa dalawang niumurahing bakya la.mang. Nang hlndi niya mapagsiya ang mga pangalang nasa kurus sa malayo ay lumapit siya at isa-isang si».ipat ang mga titik. -Baka kaya ako naliligaw, ah! -wika sa sarili.-Nguni't hindi, dito ang himatong sa akin ni Ta.to at siyary hindi magsisinungaling. Isang nakahapay na kurus ang. kanyang nilapitan, yao'y nasa pinakaliblib na pook, sa dakong ta.bi ng tila gubat na mga riagtatayugang damo at talahib. Biglang .sumikdo a.ng kanyang dibdib. -Ito nga-anya,-ito na. nga,-;at biglang nanlabo ang mga paningin. Ang luhang kanyang pinakakapigil-pigil ay hindi na na. kayang timpiin sa kanyang mga mata. Nagsitalon at naramdaman niyang nabasa ang kanyang pisngi. at ang kanyang mga bisig na nakahalukipkip 'sa kanyang pagkakatayo. Mga impit na hikbi ang namulas sa kanyang mga la.bi. Nag-uunahang tumanan sa kanILANG·ILANG ya.ng dibdib a.ng buntung-hininga ging manugang. Pinag-isang-pa- pa. aking magagawa?-ang tanong at dahan-daha.n ·siyang napalu- lad sila. ni Ding at nagkaroon din "Samantala ang mag-asawang nama.n ni Marina na untl-unti hod. naman ng malaki-laking handaan. pinag-uusapan ay walang kama- nang nadadarang ng mga pang-Ding-anya,-Ding, patawa- Taga-iba't ibang nayon ang mga lay-ma.lay sa hindl pa man ay akit ng panauhin,-kami'y mahirin mo ako.-At napahawak siya panauhin, may mga taga.-lunsod may lambat ..nang nakaumang sa rap lamang, ang kinikita ni Ding sa nakagiray na kurus,-kaawa- pa .. Kabilang sa taga-Maynila si kanilang kaligayahan na nabibi- ay napakaliit, paario kayang kaawa kong Ding, kung buhay ka Don Mariano Clarin, mayamang ngit sa bangin ng kasawiang-pa- mi'y makaluluw!IS sa Maynila? lamang sana ngayon! Kung ma- haring sapatos at si ginoong Lu- lad. -"Madali iyon kung papayq aari lamang kitang. mahagkan, ?io Ba~oel~na, tagapamahala ng "Mula nga noon ay sinundan- ka. Mainam ang tinig mo at umakakalungin ko ang iyong hapong 15ang h1mp1lan. ng radyo at kada- sundan na ng paningin ni ginoong ass. akong maaari kang umawit sa katawan na nagtiis ng madlang upang-palad dm ng mga samahan Barcelona sina Alfredo at Ma- radyong pinamamahalaan ko. Ako hirap dahil sa akin. Nga.yon, asa- sa,p~ting-tabing.. _L rina, 0 sa lalong maliwanag ay st ang bahala sa lahat, pumayag ka wa kong mahal, aY namulat na B1glang naa~t ang k~loobim Marina lamang. Madalas na ma- Iamang. ang aking mga mata, nabuksan ng mayamang s1 Don Mariano. ging panatthin nila ang matan- "Kinagabihan nga ay si Marina ang a.king nalalabuang pag- -"Sayang, Barcelona-ang bu- dang tagapamahala. Kung na- na naman ang umukilkil kay Aliisip at nga)"'n ay namamalas ko long niya sa kaibi.gan,-nahuli roon si Alfredo ay ukol sa mga fredo tungkol sa pagluwas sa na ang lahat, hindi sa kanUang ako at nahuling malabis. kuwento, tula at pulitika ang pak- Maynila at pag-awit sa radyo. kabaligtaran kundi sa katotoha- "-Ano ang ibig mong sabihin? sa ng kanilang mga usapan. su- Muntik nang mabinlaukan si Alnang ikaw pala ang pinakadaki- -ang mahinang tanong nito sa bali't kung wala roon ang asawa fredo sa kanyang paglunok paglang lalaki sa daigdig. Oh, ma- katabi. ni Marina ay iba' ang iniuukilkil ka't nang kausapin siya ng asahabaging Diyos, bakit kaya nga- -"Na, ako'y ngayon lamang ni ginoong Barcelona. - Ibinaba- wa ay kasaluk_uyan silang nagyon ko lamang naalaman ang la- umiibig, nguni't huli na, pagka't lita niya ang karangyaan ng bu- hahapunan. Smasabi na nga ba hat! . . siya'y nakipag-isang-dibdib. Oo, hay sa lunsod, ang maiinam na niya't ang pagparuparoon ni· giNapah1kb1 na nd'man at napa- katoto mula nang makita ko ang panoorin, ang magagarang sasak- noong Barcelona ay may ibig sabuntong-hininga ang ~~. kaha- babaiz{g iyan ay hindi na ako na- yan at nagkikisigang mga pana- bihin. PinasU:~n siya ng pabag-habag.. ~ pags1Slk1p . ng pakali. Bakit ba ako'y nakasa- namit na suot ng mga babae. Na- ngamba~ n~uru t ayaw naman 1:11kanyang d1bdib ay !along sum1~ ma-sama pa sa iyo? · kikita niya ang kadahupan sa yan~ b1gwn ai:i,g magandang sl ~ang makita ang malabo na~g t1- -"Huwag kang mabahala. Ang kabuhayan nina Marina at ang Mar?.1a. " t1k sa kurus •. ang araw _na ikina~ lahat ay may lunas. Kasabihan hindi kaangkupan ng dilag nito . - Ikaw ang . masusunod-anir m_atay ng tmatawag ruyang s1 iyan ng mga doktor, hindi ba? sa gayong kabuhayan. mate.bang na w1k~ ni!o~k~~~ Dmg. Habang may hininga raw ay may -"Tunay Marina na hindi ka ku~g talagang na.is g NG ' · . ·to rating sa lunsod ay luluwas tayo. NAMATAY NANG IKA-APAT _pag-asa. nararapat magtils sa gam n~ "Na makaipon na sila ay luNG NOBYEMBRE, 1936 "Nauulol ka ba? Hayan at dahup na dahop na buhay-an1 ng .1 · k ama si ginoong -Diyos ko!-ang ulit ng babae, bagong-k8.sal pa l~ang iyang ginoong Barcelon~.,-kun~ ~alu- ;~~:~o~~~ n:nn:ot sila nito sa -noon pala siya namatay. Giliw. aking napipili. luwas ka ~ Ma~~a ay hm~l mo buong Maynila halos. Dina.la sila ko-ang tawag pa sa tinatangi- -"Nawalan ka na ng tiwala sa na marahil nanaismg m~~all~a sa himpilan ng radyo~g pinamasan,-noon ka pala sumalang.it, aking abilidad-ani Ba.rcelpna. ~a _malungbko~ na n:yong 1 ~· lah~- mahalaan at doo'y sinubok si Mahabang ako naman, nang a.raw -"O sige nga, tingnan ko ang ikli. ang u. ay a ~aman a m rina. sa pag-awit. Nagkaroon. ng na iyon ay punung-puno ng ga- magagawa mo-pa.rang birqng tu- natm ang. llgayang idinudulot ng magandang kapalaran a~ maylak na kasalamuha ng a.king mga ring ng don, na sa ganang kanya buh~r n~ _iyakn. (Nasa pah, 31 ang kanl.gtong) kaibigan at tagahanga. Oh, kung ay hindi naman niya inaasahan - Na.ism o man po ay ano ang nalalaman ko lamang! Anong pagkadakila mo, asawa ko! Hindi mo hinangad na putlin ang aking kaligayahan, maging !mg gayon ay tumbasan mo ng pagpapa.kasakit. Hilam na hilam na ang mga mata ng babae sa luha. -Nguni't pumayapa ka, magiting na lalaki ng a.king pagibig. Kailanman ay hindl ko malilimot ang iyong pangalan. Lagi kang kasama sa a.king mga panalangin. Loobin nawa ng Diyos na tayo'y magkasamang a.gad diyan sa Kanyang Kaharian upang sa harap mo'y ipakilala ko ang taos-pusong pagsisisi ! Napaupo siya sa damo, sa gitna ng nag.tataasang kugon at talahib. Napayuko at isa-isang dumalaw sa kanyang gunita ang nakaraan: "Siya, si Marina Tatlonghari, ay mahirap na dalagang -anak ng mag-asawang maralita sa isang maliit na nayon. Nagkakilala sila ni Alfredo Buhay, isang mahirap na manunulat, nguni't manunulat na ay makata pa, matamis. ang dila, masarap magmahal at mapag-alaala. "Ang pagkikilala nila'y humantong sa sumpaang walang magtataksil. Nang sumaka.:1lam ng kanyang ama at ina ay walang pa.gtutol siyang narinig .palibhasa'y kilala nila ang kabutihan ng angkan at ang kabaitan ng magiNOBYEMBRE 2, 1947 Naakit ang puso Di Marina / 31 git ay ginagamit na simuno ng panghalip na ginagamit na sisugnay na pang-uri (adjective muno. clause>. B. Salungguhitan ang bawa't 1. Ang akla t na hiniram mo sa akin ay kailangan ko na. 2. Ang batang isinamo ko ay aking anak. 3. Ang panah6ng nakaraan na ay di na muling babalik. Ang mga panghalip na panan6ng ay karaniwang· ginagamit na kaganapang pansimuno <subjective complement). 1. Sino ang taong binati mo? Ang taong binati mo ay sino? 2. Ano ang nais mo? Ang nais mo ano? 3. Alin ang bibilhin mo? Ang bibilhin mo ay alin? Mga Pagsasanay A. Basahin uli ang kuwento . .Salungguhitang lahat ang mga panghalip sa pangungusap. Sabihin kung alin-alin ang mga ginagamit na simuno. 1. It6 ang ibibigay ko sa iy6. 2. Ang lahat ay tutulong sa a tin. 3. Tayo'y gumawa ng paraan. 4. Hindi kita sinasadya. 5. Kakain ka na ba? 6. Anuman ay pasalamatan mo. 7. Ang amin ay hindi pa niya ibinibigay. 8. Bila raw ay mag-aaral sa pamantasan. 9. Matutulog na kami. 10. Ang pit6 ay di ko pa nakikita. 11. Si an6 ay kararaan pa lamang. 12. Iyan ay siya kong . tinawag.-# PAGSISISING. • • Nabalitaan pa umanong si Mari(Karugtong ng nasa pah. 21) na ay hindi naman nagsisisi pagka't sa piling ng don ay nasusubahay ni Alfredo. Mainam ang nod niya ang bawa't mahiling: kanyang pagkakaawit kaya't ki- ang karangyaan, ang mga damit !lasundo siya agad ng tagapama- na n;iagagara at mga mamahaling hala. · hiyas ay nilalaro sa palad ng di"Masama ang loob ni Alfredo. lag ng nayon. Walang anu-ano Sa halip na magalak ay hindi't ay nabalita namang ito ay isa siya'y nakaramdam ng tinik sa nang artista sa puting tabing. puso. Alam niyang ang dilag ng Mapanagumpay at kinagigiliwan kanyang maybahay ay sumasa- ng marami. Lalong nawalan ng panganib ngayong ito'y nasa dib- pag-asa si Alfredong manumbalik dib na ng Maynila. Di nga ba pa sa kanyang piling ang minanaman mangyayaring ito'y ma- mahal na asawa. Hindi naman wili sa maligayang lun.sod at ma- niya hinangad pang ito ay pakilimot na ang malungkot nilang pagkitaan. Sinarili niya ang hinayon? Ang gayon niyang pag- rap ng loob at ang panibughong hahaka ay nauwi sa katotohanan madalas mamahay sa kanyang nang si Marina'y tumagal na rito puso ay ginagamot niya at iniwaat ayaw nang· umuwi. waksi sa pamamagitan ng pag-"Maikli ang buhay at narara- inom ng alak. Naging katulong rapat samantalahin--anito sa ito ng malabis na pag-iisip upang asawa nang minsang amukiing ang kanyang matipunong pangamagbalik sa dating pugad. ngatawan ay humina at madaling "Si Alfredo ay umuwing mag- sumuko sa kamatayan. isa at si Marina'y naiwang naka- "Samantala'y Ialong nagniningtira sa isang magandang silid sa ' ning ang pangalan ni Marina sa isa sa mga mamahaling otel sa pagka-a.rtista at nang araw nga Maynila. ng ika-apat ng Nobyembre ay "Ka.sabihang 'mapanganib ang ipinagdiwang niya ang kanyang isang sisiw na malapit sa lawin.' tagumpay sa gitna ng mga kaibiSi Marina nga ay nabalitaan na gan at .taga.hanga. Umani siya ng lamang ni Alfredong nasa ka- matutunog na palakpak, halos ay pangyarihan na ni don Mariano nalasing siya sa kamanyang ng na kaibigan ni ginoong Barcelona. papuri, nguni't sa kaibuturan ng kanyang dibdib ay isang bagay ang sumundot na nagpakirot sa kanyang puso. Isang.masaklap na alaala ang gumuhit sa kanyang gunita at napahinto siya sa pagtungga ng tsampan. Napuna siya ng mga kaibigang nagbubunyi. Biglang nanlamlam ang kanyang mukha. -"Pagpaumanhinan ninyo ako -anya sa mga nagkakatipong kaibigan,-sumumpong lamang ang aking dating sakit sa puso. "Ilan pang ika-apat ng Nobyembre ang nagdaan. Naghabulan ang mga taon hanggang sa si Marina ay abutin ng takip-silim sa buhay. "Si don Mariano ay namatay na bigla sa alta prisyon pagkatapos na siya'y alimurahing mabuti pagka't ang don ay naging maPERFECTION ·MATIPID· * NAKAPAuTATAKANG KATIPIRAN -J< MAKABAGO -le MALINIS, WALANCi USOK ~ * Ai MARAMI PANG KATA~ l~fU(J- ~: NOIAN . 2-BURNER - DE LUXE - SPARE PARTS 3-BURNER - CABIN£T TYPE - WICKS i~1it,!"'~'~""¥7!X~~ DAISY AIR RIFLE: 915~ :pz3 7s P25~ tfed' 4~ ~ttl()O~ * MANVIKA, * BISIKLETA *BOLA *LOBO* BARILBARILAN *JEEP * AEROPLANO *.STROLLER *PIANO AT 1001 MC.A LA RUAN PA. RIZAL SURETY & INSURANCE CO • . FIANZA: ADUANA, KRIMINAL, SIBIL, KONTRAT A, ESKOPETA, REBOLBER AT IBA PA. NOBYEMBRE 2, 1947 SEGURO: BAHAY, KASANGKAPAN AT PANINDA. GIBBS BUILDING 671 DASMARINAS ROMAN R. SANTOS Pangulo TELEPONO: 2-68-41 . ' MAYNILA .· 11 ISANG LIHIM ••• (Karogtong ng nasa pan. 15) gagalitin nang malugi. sa kalakal. Isa mang kusing ay hindi iniwanan ang babaing hindi naman natatali sa kanya. asawa, upang utasin. Subali't ang hat ng it.o?-ang dugt.ong na tanong. ipamamatay na kamay ni Ipeng Sa halip na tumugo'y dinukot ni ay ma.liksing napigil ng isang ma- Itsay sa loob ng kanyang naka.suot -Hindi Fred, hindi .ako nagsasa- lakas na gulamot. na damit ang isang , nangingitimwa sa iyo-ang inabutan,g narinig ni -Ta.ay ... -ang narinig ni Ipeng ngitim na papel, ait matapos na hu"Si Marina ay inabot naman ng Ipeng na saad ni It.say sa kausap. na tawag sa kanya ng may-ari ng mugot at magpapulas ng isang mapanlalamig sa puting-tabing. Ang Kundi sa paghahanap ko sa sulat kamay na pumigil sa kanyang pa,gi- Ialim na buntong.hininga'y marakanyang dating mga taga-hanga noon ay umabot sana sa iyo ang giging kriminal. Jiang iniabot ang papel na yaon sa ay naging matamlay na sa kani- iyong ipingbilin -ang dugt.ong pa Si Ipeng ay napalingon sa tuma. asawang naghihintay sa kanya ng lang pagpalakpak. Hindi na nila ni Itsay na parang humihingi ng wag. Sandaling na~ilihan. ' kasaglitan. gaanong naiibigan ang mga kilos paumanhin. -Tatay ... -ulit ng •tumawag sa Isinuksok muna. ni Ipeng sa kanng aati'y kinagigiliwang artista. -Aba ... -ang walang anuano'y kanya at umawat. yang baywang ane kimis na 11andata Unti-unti nang pumutla. ang hi- nabigkas ng kausap ni Itsay, pag. Sandal! silang nagkatitigan. bago inabot kay Itsay, at binasa ang naharap ni Marina hanggang sa katapos ng sandaling di-pag-iimikan. -Huwag, Tatay! Magpakahina- papel na yaong ganito ang nakalasiya ay tuluyan nang.mamatayan -Hindi pa nga pala ako... hon kayo!-ang muling ulit ng kati- man: ng pag-asa. -Mga laksil!-ang di-napigil na iigan ni Ipeng. . sigaw ni Ipeng buhat sa silong, na Si Ipeng ay nagugulumihanan sa ''lpeng: "Isang panauhin llng dumatmg sa kagitlahana'y di naipa.uloy ang mga paullt-ulit na "Ta.ay" na bi- ''Nasa kabilang buhay na sa kanyang maliit na tinutuluya.n. sasabihin ng panauhing nagsasalita. nibigkas na pasamo ng kanyang ka- ako marahil ngayong tinuSi Tato, na kakilala niyang taga- Kasabay ng gayong sigaw ay ma- usap. Binitiwang dahan-dahan ang tunghayan mo Ito. Marahll nayon,. ay napasulpot sa lunsod at bilis na lumabas si Ipeng sa kan- nangangaykay na asawa. Banayad ay maghuhupa na ang lyong nang abutin ng g&bi ay siya ang yang panunubok. Palundag na tu- na ibinaba ang kamay niyang may kagalitan at maaari mo na naisipang pakituluyan. Ang pang- muloy ng itaas. Hawak sa kamay hawak na P81~alim, at tuwirang hi- akong patawarin kung lnagigilalas at pananabik na nasinag na kanan ang kanyang balisong 1111 narap ang tumawag sa kanya rig a.kala mong ako'y nagkisala ni Tato sa kanyang maganda pa poot na humarap sa clalawane; kapu- Tatay na dili iba't si Fred, ang pi- sa iyo. Ang ating anik na si ring mukha ay nag-ucfyok upang wa putlang napatigagal. nanibughuan ipyang panauhin ni Fred, na· naging bunga ng ibalita ang kinasapitan ni Alfre- Mga .anyo at mata ang noo'y nag_ Itsay na noo'y taas-noong humarap a.ting kapus-palad na pagdo. sipag-usap lamang. Kahila-hilakbpt! na n~kipagti igan sa kanya, buo na Ubigan, ay malaki na ngayon · Si Fred at si Itsay, sa harap ng ang loob, at handang mananggol sa at siya'y aking inihabilin sa "Isang damdaming hindi mailagayong kapanganiba'y nagsipag.ang. mangyayari. aking ale at kay Itsay na. rawan ang nadama ni Marina sa k i • dibdib kang man,gusap, nguni't kapuwa sa balintataw ng mga m111ta ni I y on g maka a sang- • kaibuturan ng .kanyang dibdib. M hal" naunahan ng sindak na parane; su- Ipeng ay dahan-dahang iginuguhit upang kalingain. a m mo -"Saan .filya nakalibing, Tato, masakal sa kanilane; lalamunan. Pa- ng mukha ni Fred ang isang Iara- siya. Laman siya ng iyong para mo nang awa ay sabihin mo rang,,nasikangan ang kanilang bi- wan na,pang mabuo na'y na,gpanga- laman. Mahalin mo rln si sa akin. . big ng mga nag.aalab na mata at yuyapa sa nag-alimpuyong damda. Itsay. Siya ay mabait at ta-"Dito sa Mayn1la siya nama- nagsasaga-Sagang mukha ng kani- min ni Ipeng. . Siya'y napayuko't pat kong kaibigan. Sa hull tay-ani Tato.-Nang malubha. na lang kaharap. sa muling pagtataas ne; mukha'y ay isinasamo ko sa iyong pagay nai:iahatid dito. Pa~ka't ibig -Hala, babae-ang mahina ngu. tinagayan ng tig-isang sulyap na ukulan mo lamang ng isang daw ruyang. sa lupang kmaroroo- ni't nakasisindak. na basa,g ni Ipeng malamlam si Fred at si Itsay na ka- dalangin a.ng aking kiluluwa. nan mo malagak a.ng kanyang sa sandaling klll.ahimikang namag. puwa saglit na nagkatinginan la- "Paalam, bangkay. Namatay siyang mahi- itan sa kanilang tatlo,-mangu~ap mang. "LUISA" rap na mahirap at isang maliit ka, ·bago ko utasing mauna ang -Itsay ... -ang be.sag na otawag ni na kurus lamang ang nailagay iyong buhay!-ang may panunurot Ipeng sa asawa pa,gkatapi>s ng ma- -Diyos ko ... !-patui'.op_noong nakong tanda." na atas 111 Ipeng. suliraning sandali .ng di nila pag. bigkas ni Ipeng .sa malaking panInihima ton sa kanya ni Tato Si I.say, sa malaking takot, ay Hmikan, -a.no anir kahulugan ng la- lulupaypay ma'.apos mabasa ang ang pinaglibingan. Niyari sa isip nakapag·.angkang tumalon sa kalapit ng ·babae na paghanapin ang Ii- na bintana, nguni't maliksi siyang bing ng asawa pagsapit ng araw nasuI)ggaban sa kanang blsig ng ng mga banal; naghihim~' ig na kaliwang kamay ni At si Marina nga, na nahubdan Ipeng, at matapos siyang pakabig na ng karangyaan, ay nakadama ng maihairap ay inundayan sa dibdib pagsisising alipin sa harap ng 11- ng isang marling saksak ng balisong bingan ni Ding. na mahigpit na kimis ng kanang · ·W AKAS kamay ng kanyang nagngangalit na I Gusto ko ang langis ng atay ng bakalaw '•••n 1 g 1 u 1 n 1 i'.tii 1 n 1 u 1 m 1 m.k 1 o 1 i 1 to.sa.E 1 m 1 u 1 Is•io 1 n 1 d 1 e•S•cott .Ams EMULSION DE SCOTT ay mabutins toniko ukol sa msa IU111&laking batans babae. Isa itons maaaaahang talons sa pagkakaro•n llB tasal samantalang nagaaral 'at sa pagtawld •!' panahons mala sa P•ll'kabata hannanll' aa P•ll'dadalaga. Malaldng tulong din naman ang kaayaayang lasa ng Seott's at ang ·pagiginll' apat na alit na lalonc madaling tanawin kay sa pangkaraniwanc lantris nc atay ng bakalaw. Bilhin ang tunay na 32 I LALA.BAS SA LUNES, IKA-3 NG NOBYEMBRE, SA. A.LIW AN ANG PINA.KABA.GONG NOBELA. NI HILARIA LA.BOG (Sumulat ng mga nobelang ''Bagong Sinderela", "IDilang Kalapati", "Kasal Na Walang Pag-ibig" at iba pa.) A n.g NAGLAHONG LIWANAG lto'y kasaysayan ng isling maplingaraping batang babae na Iumaki sa adl.punan ng mgli ulila sa Welfa.reville. Sa tlipgkilik ng isang mapag-ampong kamay ay nagd'alaga siyli at napatanyag sa mataas na lipunan. N asumpunglin niyling isling malaking daigdig ang humahanga sa kanyling palinan. N guni't ang anino ng kanyling abang nakaraan ay p~i:,ang multong kanyling kinatatakutan. Tinakasan niya ...... Unayuan niyli! Nguni't iyon· ay bahagi pala ng kanyling buhay na hindi niyli maitatakwil. Sa wakas ng Iahat, ang munting daigdig na iyon na itinakwil niyli ay nakilala niyang isa palang pagkaganda-gandang daigdig na maliari niyling mapagplihingalayang muli kung ang palalong lipunan ng mgli tao'y magkait na sa kanya ng pagtingin. Basaihin niayo ang magandang nobelang ito at walling sa.lang kayo'y masisiya·han. ANG ALIWAN AY Nll.ILIMBAG TUWING LUNES NG PALIMBAGAMG TAGUMPAY 1055 Soler, Maynila ILANG-ILANG