Dilim at Liwanag.pdf

Media

Part of Bulaklak

extracted text: g BULAKLAK Dis. 3, 1952 ( papel ay dumalas kanyang d.bdib. & -■ /1/VG umagang igon, ay laganap n.a ang balitang S' /1 / Duben Miraflor ay \umalis ng tinalikdang gabi at. / w sumama sa pangkat ni Matang-Lawin, isang pangJl T kat ng mga taong nabubuhay sa pangungulimbat ng mga ari-drian, hiyas at salapi n>g ibang nilikha. Marami ang pinaghaharian ng pagtataka sa ginawang pag an b ni Ruben sa pangkat ni MatangLawin. Kilala nila ang binatang ito sa pagiging isang ulirang mamámayan, samantala, marinig la mang ang pangalang Matang-Lawin ay kinikilabutan na sa takot ang mamamayan, palibhasa’y hin di na iilang ulit na nasaksihan ng mga ito ang mga kakila-kJabot na kabuktutang ginawa ng pangkat na iyon sa nayon ng Malapit. Naroong mandukot ito ng mga kilalang tao at pinapatay at naroon namang gahasa ng mga babaing halos ay walang sapat na gulang. / Higit na nagh hinagpis at nag damdam sa nangyari ay ang ma Dito’y Sadyang Natutupad Ang Matandang Kawikaan “Na, Sa Likod Man Ng Ulap Nagniningning Din Ang Araw”. cha ay nababalisa nang mga sanda ling iyon; si Nora, ang mabait at mahinhing mutya ng nayong iyon, na itinuturing na pinagtipunan ng lahat na ng karilagang maáaring angkinin ng isang babaing Pilipina, na pinag-ukulan rin ni Ru ben ng mahabang panahong panunuyo. Sa hinagap ng diwatang ito ay hindi niya sukat akalaing tototohanin ng binata ang mga pangungusap nito nang tinalikdang araw, nang hapong huling dumalaw sa_kanya. —Nora, masarap ang mamatay, mangloob at mang-. kaysa mabuhay na ulila sa ta nging pagmamahal, —anang bi nata sa malungkot na pagsasalita. —danga’t ang magpakamatay ay isang kasalanan sa harap ng tao bait na ina ng binata. Si aling Concha, na nuo’y payapang na kaluhod sa paanan ng isang munting altar sa dampa nilang tahanan at nanánalangin sa Poong Mayka pal na rawa’y iligtas sa kapahamakan ang anak na siya n'yang tanging timbulan sa bu*hayKung ano ang ipinagkagayon ng binata ay nagsilbing isang bugtong sa mga taong nakakikilala sa kabutihan nito. Samantala, sa pagkakagayon ng binata ay mayroon pang isang kaluluwa na katulad ni Aling Conat sa Poong Maykapal, kaya, yamang ayaw mong pahalagahan ang aking mga paghihirap ay lalayo ako sa iyo at ihahanap ng lu nas ang sugatan kong puso. Isang maramot na ngiti lamang ang naging katugunan ni Nora sa sinabing iyon ni Ruben. Sa ganang kanya, ang binigkas ng bi nata ay katulad rin ng mga dating pangungusap nito upang makamit lamang ang kanyang oo. Ang totoo, sa pinakaubod na liha ng puso nito ay nakalimbag ang tu nay na damdaming iniuukol sa bi nata. —Dinaramdam ko Ruben, nguni’t ang hinihiling mo sa akin ay katulad lamang ng isang bubot na burtgang pilit mang pitasi’y mapait kung kanin... —ang sagot ng dalagang ikinubli ang tunay na isinisigaw ng damdamin. Sa tindi ng sama ng loob sa muiing pagkakamit ng kabiguan ay walang paalam na umalis ang binata, bagay na hindi gaanong pinansin ni Nora, sa paniniwalang hindi rin ito makatitiis na hindi siya daiawin. Datapuwa’t, kinabuaasan nga nuon, ay pa rang bombang sumabog sa mga pangdinig ng dalaga ang balitang si Ruben ay umabs at sumama sa pangkat ni Matang-Lawin. Halos ay magputok sa s^ma ng loob ang nagsisikip na dibdib ng dalaga,' at nuon niya nakuro sa sarili ang kalupitan ng kanyang pagpapasiya. Kung ipinahayag la mang niya ang tunay na itinit bok ng kanyang puso, disin ay hindi na umabot ang gayong mga. pangyayari. Sinisisi ni Nora ang kanyng sarili, nguni’t ano pa ang mangyayari. Huli nang lahat Kung saan pook maáaring .matagpuan si Ruben ay tanging ang may sariling katawan lamang ang nakatatalos. Isang liapon, samantalang si Nora ay nasa hardin sa harap ng kan Jang bahay at matamang inaaliw ang sarili sa pag-aayos ng haiamanan, ay may dumating na isang matandang lalaki, na sa ayos ng pananamit ay mahihinuhang isang magsasaka. —Aling Nora, —anang matan dang lalaki, sabay ang pag-aabot ng isang nakatiklop na papel na puti, —ipinabibigay po ko sa inyo ni Ruben. —Si Ruben? —napalakas ng kaunti ang sagot ng dalaga at r. ang mamalas ang sulat kamay sa nakatiklop na ang tahip ng / “Nora:— “Sa mga sandaling matanggap mo ang sulat na ito ay hi git kong nababatid na isa ka na sa mga nilikhang magkikimkim ng poot at galit sa akin, sapagka’t pko ngayon ay naririto sa panig ng mga ni likhang pinaghahanap at pinag-uusig ng pamahalaan. Pinili ko ito, batay sa aking sinabi sa iyo na ako’y lalayo upang ihanap ng lunas ang su gatan kong puso. Ito lamang ang inaakala kong pook na maáari kong patunguban. upang huwag na kitang muli pang magambala, Hang gang dito at lakip ang aking daianging nawa’y lumigaya. ka sa mga a raw na darating. Ruben," po siya BULAKLAK 9 I al muling ay sa saka. —na ang tinutu• « , Hindi namamalayan ay may mga luha nang gumawa ng landas sa kanyang mga pisngi habang t i n u t u n ghayan ang sulat na iyon. —Saan n i n y o nakita, Ing kong? —hi lan! sa luha ang mga matang t^nong ng rdalaga. —D non i n e n g, aking han. . koy ng matanda ay isang pook na lubhang napaka la yo sa pook na iyon, na ha los ay hindi nararating ng tao dahil sa kalibliban. Isang malalim na buntong-hininga ang hinugot ni Nora sa nagsisikip na dibdib at matapos na pahirin ang luhang nagbatis sa namumurok na pisngi saka nagsalita. —Kayo po ba magbabaljjt roon ? —Bukas ay magtutungo ako roon, pagka’t hindi pa tapos ang aking gawain,, sa bukid. —Maaari po bang magdaan kayo rito bukas at may ipadadala lamang ako sa (Sundan sa pahina 59) Dilim At Liwanag (Buhat sa pahina 9) inyo? —Maáari ineng, nguni’t hindi ko matitiyak sa iyo na siya ay aking makikita roon. —Baka po sakali, —pasubali ng dalaga. Ilang saglit pa ay nagpaalam na ang matandang lalaki. Kinabuliasan, hindi naman nagluwat at dumating ang matandang hinihintay ng dalaga at ibinigay nito ang sulat para kay RubenMaiaas na ang Araw nang d^t'nin ng matanda ang kanyang bukid- Laban sa kanyang inaasah<n ay inabot na si Ruben sa kan yang munting kubo at^siya rin pala ay hinihintay nito. —Ano po ang balka, ingkong? <—may halong pananabik na salubong ng b nata sa bagong da ting. —Mabuti naman. Naibigay ko kay Nora ang iyong sulat kahapong magdaan ako roon, at ngayong umaga ay ipinadala naman sa akin- ito... —at ang sulat na padala ng dalaga ay ini-abot sa bina a. Dali-daling binuksan iyon at halos ay nanginginig ang mga kamay na binasa ang nilalaman. * ‘Ruben:— . “Hindi mo mai-aalis na ikaw ay kasuklaman ng iyong mga ka-nayon, sapagka’t ikaw ay nasa panig ng mga taong nagpupunla ng lagím dito sa ha yan. Maaaring ikaw ay hindi masama. nguni’t dahil sa iyong karuwagan ay magiging ma sama ka na rin sa paniniwala ng mamámayan. Sinabi kong ikaw ay duwag, batay sa iyo na ring nagawa. Masasabi mo kayang katapangan ang umanib sa pangkat na iyan, dahil lamang sa iyong pagkasawi sa aking kapasiyahan- Diyan ka namali Ruben, kung ikaw la mang ay nagkaroon ng tapang at lakas ng loob, disin sana’y hindi nagkaroon ng batik ang iyong pangalan at pagkatao sa harap ng lipunan. Subali’t ikaw ay hindi pa huli. May pagkakataon ka pang ipakilala ang iyong kagitingan. “Natitiyak kong nauunawaan mo ang nais kong sabihin, sapagka’t kapag hindi mo ito naunawaan, ay hindi mo na rin mauunawaan ang tunay na itinitibok ng iyong puso. Nora” Pagkaraan ng ilang sandaling pagbubulay-bulay sa mga huling talatang nilalaman ng liham ay gumuhit sa mukha ng binata ang ngiti ng kasiyahan. Buhat nuon, si Nora ay wala nang ginawa kundi ang maghintay kay Ruben, sa paniniwalang sa sandaling tanggapin nito ang kanyang sulat ay babalik ito nang walang pagsala, nguni’t ilang araw, linggo at buwan ang ñakaraan ay hindi sumisipot ang bi nata. Ni maikling sulat ay hindi rin tumatanggap ang dalaga, kaya’t ito ay tuluyan nang nawalan ng pag-asa. Isang gabi, samantalang si Nora ay payapang nakahiga sa loob ng kanyang silid ay bigla na lamang siyang nagulantang sa malakas na putukan na hindi kalayuan sa kanilang bahay. Sa pagkakagulo ng mga tao, dahil sa pagkakasunog ng ilang bahay mataposi ang putukan, ay napagalaman ni Norang ang pangkat ni Matang-Lawin ay muling pumasok sa nayon ng Malapit at matapos na makapangloob ay nanunog pa ng mga bahay. Sa pagkagulo ng isip ng dalaga dahil sa magkahalong takot at pag aalaala kay Ruben na inaasahan niyang kasama ng pangkat ay hindú nito namamalayang s ya ay napaluhod sa harap ng munting altar sa loob ng kanyang silid. Nasa gayong anyo ang dalaga, nang walang anu-ano ay bigla na lamang mabuksan ang dahon ng bintana, at nang lingunin ito ay namalas ng dalaga si Ruben na nanglilisik ang mga mata at hawak ng isang kamay ang nangingintab na baril. Sa tindi ng ta kot ng dalaga ay bigla na lamang nagdil m ang lahat sa kanyang paligid. Nang muling mamulat ang mga ma<a ng dalaga, sa gilid ng kan yang kama ay biglang nakita niya si Ruben na nakang ti sa kanya. —Ruben,* —pagulat na wika ni Nora, —ikaw nga ba? —Oo, Nora, ako nga, —masaya at malambing na sagot ng binata. —Nguni’t, —at hindi na naituloy ang sasabihin ng dalaga sa pagka’t tinakpan ng kamay ng binata ang b big nito. —Alam ko na, --ani Ruben. — Kangina ay natakot ka, sa pagaakalang ako ay may masamang hangad sa iyo, hindi ba? Nguni’t ikaw naman ang namali. Nang tanggapin ko ang iyong sulat ay inisip ko na ang tumakas sa pangkat at umuwi rito, nguni’t ako ay nahalata nila at tinalibaang mabuti. Dahil duon ay sinikap kong muling magkaroon sila ng tiwala sa ¿kin hanggang sa ako nga ay isama nila ngayong gabi upang mangloob rito, nguini’t sa aming pagtungo pa la mang dito ay nagawa ko na ang humiwalay sa kanila at sa halip na rito sa nayon ako magtungo ay nagtuloy ako sa hepe ng pulisya at sinabi ko roon ang mangyayari, kaya’t kasama ako ng pangkat ng mga pulis na nagtungo rito at sa kabut hang palad ay natutop na lahat ang tauhan ni Matang-Lawin. Dahil sa na kita kong maliwanag ang ilaw dito, ang akala ko ay inakyat ka Itr 71 TITIl'mnitTr* T Talaga—mabibigo kayo sa anumang bagny lll/lBiBlUUllIb la/lUl.! kung balbasin ang inyong mukha! Any walang ingat na pag-aahit o pag-aahit ng ¡bang “blade” ay nakabibigo sa tagumpay. ¡GILLETTE .ANG IT ANG 1! : OPO. ANG GILLETTE BLUE BLADES! Dis. 3, 1952 BULAKLAK 59 ----------------------------------------- • na rito ni Matang Lawin. Salamat at hindi ka naman pala naaano, lamang ay k natakutan mo pa ako. —Mangyari eh!, ang akala ko ay nalason ka na ng kasamaan, —wika ng dalagang sa mga labi ay namllaylay ang ngiti ng ka siyahan- —Naku, talaga namang nakapangingilabot ang pangkat ni Matang-Lawin—Buhat ngayon ay wala ka nang pangingilabutan. Si MatangLawin ay kasama ring nakukulong sa piitang-bayan. Makalipas ang ilang saglit ay ibinilanggo sa mga bisig ng bina ta ang dalaga at sa mapupungay na mga mata ni Nora ay nasinag ni Ruben ang liwanag ng bagong umaga. WAKAS Ang Maqandanq Lihim (Buhat sa pahina 5) lan pa nagagalit ay saka hindi naririnig ang pagsasialita. Siya ang babaing ang sama ng loob ay naiilimot sa pagtitimpi. Siya ang baAnong laking kaibahan ang nagagawa nang pag-aahit araw-araw! Lalo na < pamamagitan ng Gillette Blue Blades—an*, pinakamatalim na magagamit - a pang 'ahit na Gillette. Matatamo ninyo an making madaling pag-aahit—sa lahat nj oras! MGA LA LAK ING MAY MAKINIS NA MUKHA AY LACING NAGWAWAG1! 1 -
Date: 1952
Rights