Ang Kamay ng tadhana

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Ang Kamay ng tadhana
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: Ang kampeón sa karambola 8a Pilipinas, si Estrella, ay pinainóm ng gasolina, pinaliguan ng gasolina rin at sinindihán pagkatapos. "A NG lalong ~inaka-malagí~. na araw nammg mga nags1s1panirahan sa Intramuros ay magbuhat noong ika-5 hanggang ika-9 ng Pebrero ng 1945", ang wika sa amin ni ginang Aurea M. ni Hernandez. "Bukód sa waláng humpay na pagpapabagsák ng bomba ng mga amerikano ay pinapamamayani namán ng mga salanggapang na hapón ang kaniláng kaANG NG lupitán; tinutrigis ang bawa't ma- nindihán pagkatapos. Sa gayón kitang tao sa daán at hinahagisan namatáy~¡ kasakit-sakit na pagng hand grenade ang bahay na ka- kamatáy !-ang kampeón sa kaniláng pinaghihinalaan. N oong rambola na lubháng kilala't hinaika-6 ng Pebrero ay nag.akyát- ngaan ng Iahát, si Estrella. manaog silá sa mga baháy-baháy Gayón ding kapalaran ang inaat hinakot ang natagpuáng mga bot ni "Jap Cotton", pinaliguan lalaki at sa paratang na silá'y mga ng gasolina at sinindihán. ge1'ilya ay pinagbubugbog, .bina* * * l't' t dº l' F S . nakapangirtgilabot sa mga nang- pagpapakilala ng matamís na pag. yari sa kabila ng ilog-Pasig, ga- mamahál ng iná sa bunsong kapi. wíng timog, ay ang sa magkapa- las ng dibdib ay ipinakilala ni Ofy tíd na Pamintuan, Lucy at Ofy nang ang sanggol ay ihagis sa na noong mga dalaga'y lubháng nars. Tumusok sa dibdib ni Ofy, natanyag sa matataás na lipunán na siyáng ikinamatáy, ang patasa Maynila. Si Ofy. taguri kay Ofe- lím na nasa dulo ng baril ng aliKAMAY TADHANA Kalunus-lunos na nangyari sa magaanak na Pamintuan: /nulos ng bayoneta si Of elia; naihagis nitó ang sanggól sa kanyang nars, nguni't ang sanggol at ang nars. ay natuhog sa dulo ng baril ng mga hapón ... i l a ma a sa . ort antiago. Ang isa sa riagkaroon ng baya. Halos lahát ng dinalá roon ay hin. . k t' . .. 1 Iia Pamintuan (Mrs. Quiogue) ay bughang kawal na yaón. Nguni't . . . . nmg pag ama ay noong pmaura . . d1 na namm na~1ta. W aláng gi. ng mga hapón ang kabuhungán s1ya~g lalong saw1 kay sa kay Lucy ang bata, na nasaló namán ng nawa ang kanilang mga asá-asa- .1• I t . D teo Pammtuan ( Mrs. Cassanovas). nars, ay hindi Iiakaligtás. Tinu' • m a sa n ramuros ay s1 oro . . . wa t mga anak kundi ang ipagda- A . k h' . E t 11 Ang tm1brhang bahay ng magka. gis din ng saksák ng bayoneta at . · . yesa, na asama an m s re a • . sal na lamang at ipagluksa. Wala t . J C tto 1 h't kºl pabd ay magkaratig sa Singga. halos natuhog ang bata at ang · . a m ap o n sa a a ng i una ngang ibá pang magagawa • b s· A· . long. Nagkakatanawan at nagka- nars. Kakila-kilabot na katampa. . • sang pam ayan. i yesa ay SI· • kund1 iyon na lamang. Marahil, • 1 1 L . kausap sa bmtana. Nang ang ka- lasanan! Kabuhungáng waláng . . . , yang pangu o ng upon ng ap1ang . . a~g kamlang mga kalansay ay ~a- Nasyonalista sa daang Muralla. lup~tán ng mga hapon ay _nag· pangalang maikákapit! Bago na. b1Iang sa mga bungo at butong Si' A t 1 , k b'l uulol na, sa pag.uusap sa bmta- lís ang mga hapón ay pinagsasak• yesa, na a agang a i ang . . . . , natagpuang patung.patong sa sa mga gerilya ay pinaroonan ng na ng magkapatid ay hm1kayat m sak pa rin ang mga bangkáy na iláng silíd ng nasabi.ng Fort San- ga h up'n hu1 l.hiº N g Ofelia si. Lucy at sinabing lumipat kaniláng iniwan. t" • d • m apon a g I n. an . . . º}' ia.go. nang u~atmg. na ang mga maramdamán ni Ayesa na siyá'y s~y~ sa kam a, pagka'~ doo'y Ia_Io . Marahil, akala ng mga hapóng amer1kano at s1yasatm ang pook d d k , t 1 ·á sdang panatag. Lum1pat naman yaón ay wala nang ibá pang tao • ,, . . a a pm a wa a ·nam ng paraan . . · • na y~on · upang makatakas, ang ginawa'y s~ .i:.ucy. D1 ~a ~aa~ong natataga •. ~Y nags,i,alís at di na tumungo sa Alinsunod sa nasabing ginang kinuha ang kanyang rebolber na lan ay nakár1~gig s_Ila ng katakut- shelter na napagtaguan ni Lucy ay·naisafaysay sa kanya ng isang nakatagong mabuti at nakipagla- takot ?ª putok. Ang asa~a ng at ,ng mga alil.a. An~ takot nilá pamangking nakataka:s na sa mga han. Isárig kapitán at dalawá dal~wa ay. wala . at, nakulong sa noon ! Wal~ slláng gmawa kundi dinalá't pinahirapan sa isáng silíd pang kawal ang kanyang nápatáy kablla ng ~log ... s~la y _nagtatak~? ang magdasal ! . . . , .. ng Fort Santiago · ay kabilang si bago siya . natimbuwáng na wa- at nangubh sa a1r raid shelter . A,ng pangyayarmg ito ay miulat · Irineo Estrella, kampeón sa ka- láng hiningá. Namatáy ~i Ayesa Da~á ni Ofy ang pásusu~ín niyáng sa an_ii~ ng isá~g kaibigan ~i Lu.c~ rambola at kilaláng lider ng mga sa ulos ng matutulis na bayoneta a~a~. ~a pagmamadah a~ nag- na s1yang . pmagsalaysayan mto nasyonalista sa Intramuros, saka at sa taga ng matatalas na sable kaluwalay ang magkapabd sa ng nangyarmg yaón sa· kaniláng si Angelo de Jesus na Ialong na- ng mga kaaway. pagtatag~, pagka't ang "sh~lter" magkapatíd. kikilala sa tawag na Jap Cotton Ang salaysáy na itó ay galing ay dalawa. Ang nakasama m Ofy * * * at isá rin sa mga litáw na lider sa pamangking nakatakas sa Fort ay ang nars na tagapag-alaga ng Pagkatapos na maisalaysay ni ng mga nasyonalista sa loob ng Santiago na nakaniíg ni ginang bat~ at .ang nakasama .namán _sa ginang· Lucy Pamintuan ni CassaMaynila. Si Angelo de Jesús ay Aurea M. ni Hernandez na aming kabda m Lucy ay ang mga ahla novas ang katampalasanang ginanagkaroón ng kabantugan noong nákapanayám at kapit.bahay ni sa bahay. ~a sa n_iag-iná ng kanyáng kapaaraw sa larangan ng boksing at Ayesa sa daang Muralla. . Dumatíng. ang mga. hapón. Hi- tid na s1 Ofelia, pagsasalaysay na ang pamagát niyá sa pakkipagla- Si Irineo Estrella na kasamahán nalughóg ang buong bahay at nang tumutulo ang luha, ay ibinalita rin ban ay "Jap Cotton". ni Ayesa ay nakatirá sa tagiliran waláng mátagpuáng tao ay tinu- ang isáng pangyayaring naganáp Alinsunod sa salaysay, nang ang ng Araullo Hfgh Schonl ngo ang _ "shelter". Ang nápasu. bago dumatíng ang malalagím na kampeón sa karambolang si Irinoo daang Victoria at si J ap . Cotton kan ng mga asal-hayop na mga p~ngyayari sa kabila ng ilog.PaEstrella na pinararatangang isáng 0 Angelo de Jesus ay nakatira na- hapón ay ang kinaroroonan ni sig. gerilya ay hirap na hiráp na sa mán sa Ioobang kung tawagi'y Ofelia. Itó'y nápasigáw nang ma- Isáng hatinggabi, ayon kay gi. kabubugbog ay humingi ng kaun- Sampalukan na nasa tagiliran ng kitang nakaamba sa kanya ang nang Cassanovas, sa kanyang ma. ting tubig. Ang ginawa ng nagpa- ospital San Pablo. matulis na bayoneta ng kawal na himbing na pagkakatulog ay anó pahirap na hapón ay kumuha ng * * * unang pumasok. Biglang inulos ba't napadilat siya na parang may isáng timba at ang timbáng itó Ang lalong nakapanglulumó't si Ofelia. Ang káhuli-hulihang nakitang taong nasasaputan ng ang idirtuldól sa bibíg; ang lamán isáng putíng-putíng talukbong. ng timba ay gasolina. Nang ayaw Sinülat ni Dahil sa pag-aakala niyáng nialnumín ni Estrella ay isinaboy ang rahil ay naaalimpungatan lamang gasolina sa buóng katawán at si- J. SANTOS MADLANGBA YAN (Nasa pahina 19 ang karugtong) 8 ILANG-ILANG Sabado, Nobyembre 3, 1945. Ang Kamay ... IBONG W.4LANG PUGAD Alaala Sa . •. (Karugtong ng nasa. pahina 8) (Karugton ¡,,· ) (Karugtong ng nasa pahina 17) siyá at iyo'y isá lamang sa mga g ng - nasa pa ina 17 kasama sa bahay ay ipinikit na . , At niton_g si Senday ay magiri{idal<iga Ibang-iba ·si Ding nang siya'y mulí ang mga matá upang makas~la .ang. nágisnáng amá't i.ná .niyá , , . , magpaalam sa akin; waring natulog. Waláng anú-anó ay naka- si Sinang ay manong minsan ma'y nákita ., . :'l'agd11gan ang sigla ng kaniyang ulinig siyá ng isáng tinig na nag.:. at ni sa gunita ay h'in¡J,i kilalá, katawan at natiyak kong sa pagsabi sa wikang kastila ng salitan~ tungo niya sa larangan ay hindi iros. Nang siya'y dumilat ay na- . ~alib~a.sa'y ~ugtong ng dating butihin, siya maaaring mamatay, falangldta niyáng ang natatalukbungán butihin din naman, mabini't mahinhin a!ang sa .taglay niyang sanglang ng puti. ay nakaluhód sa paanán kayá't ang dalaga ay halos sambahin ' magpap~itang may naghihinng Sagrado Corazon de Jesus na ng amáng si Lup</t ng ináng si Oreng. tay sa kaniya sa nayon ng M:anasa kaniláng altar 0 dambana. talahib ... Nagkulubóng siyá ng kumot. 4t si Sendalf namá'y waláng sinasakit MALUWAT nang nagbalik ang Kinaumagahan ay ibinalita ni kund~ ang magl 1 ingkod ng buong pag-ibig, mga amerikaµo sa Pilipinas. Sa Ofelia ang nangyari namán sa pagkau_maga na y SUfJa_lok ng tubig, kabayanan áY wala na ang garlkanya nang hatinggabí ring yaón. pagbalik sa bahay, linis pa ng cinis.. son ng mga hapon. Nabalitaan Natutulog din siyá noon nang ang na rin namin ang pagsuko ng Habata. ay umingit. Nang idilat daw ..;t.n1}~~·t. ang buhf!Y niláng mag-aanak pon. Tahirriik na sa kabayananni Ofy ang kanyang mga matá ay ay di nalilihis sa guhit ng palad · - · malimit na kaming magtungo ronakitang ang kanyang kulambo aY kayá't <frl;U kasyahá'y siyáng namumugad on sapagka't wala. 'nang hapong umaangát ng wala namáng kamáy sa. kanilang dampang laging mapanatag. yuyukuran sa daan. na nag-aangat. Hindi niyá pinan- Nguni't si Ding ay hindi ko pa sín at ipinaghele ang bata. Wa- (ltutuloy) n:akikitang muli. Hindi na yata láng anú-anó ay náringig din niyá siya magbabalik. Namatay kaya ang isang tinig na nagsabi ng · sfya? Walang makapagsasabi sa iros, katulad ng sinabi rin kay long humahaging. Ang bahay ni- Siya'y namatay na kayakap-ya- akin sapagka't ang nayon ng Lucy ng nakatalukbóng ng puti. lá ay inakyát upang dakpin si ko- kap ang bandila ng malilinis na Matalahib ay nasa paanan ng bun(Ang iros ay salitáng kastila na ronel Martinez na pinaghihinala- simulaín ng Demokrasya. ~ok at maluwat nang nangagsla· ang ibig sabihin sa tagalog ay ang may kinalamán sa mga lihim hsan ang mga gerilya-sila'y nasa magsialís kayó.) na kilusán. Nang waláng nátag* * * kabayanan nang lahat. At sa Nabuo sa akala ng dalawáng puang tao sa bahay, ang ginawa'y Magalang na pinararatíng na- paglipas .ng 1?ga araw ay nada. magkapatíd na marahil ay "dina-· hinagisan ng. "hand grenade" ang min sa mga .giliw na manibabasa rama kong s1 Ding ay hindi na dalaw larriang silá ng kalulwa ng "shelter" na pinanglingublihán ng na may natitipon na kamíng ulat magbabalik sa nayon ng Matalakaniláng mahal na iná'', kayá't dalawáng koronel na nangamatáy na nauukol sa nakapanlulumáy na hib. ang kaniláng pinagkáyarian ay noon din. nan~ari sa mga pook ng Pako; At ngayon ay Araw ng mga Yuipagdasál nilá at ipagpamisa. S~ koronel Martinez ay kabilang Ermita, Maalat at Intramuros o mao. N gayóng mangyari na ang lahát sa mga namayani sa Bataan at sa loob ng Maynila.· Ang unang lat- At may nagugunita ako--ang ng nangyari ay saka pa lamang mga naghirap sa Kapas. Nitóng hala nami~ ukol sa mga nangyari aking pag-iblg .. nabuo ang paniwala ni Lucy na panahón ng Repúblika sa ilalim doon ay pmamagatáng S<t Kabila At ang. aking pag-ibig ay raay sila'y talag~ng dinalaw ng kalu- ng pamamatnubay ng Pangulong ng Ilou_ ~a lumabás sa unahg bi- puntod sa kaibuturan ng aking l~a ;ig kanilang mahál na iná at Jose P. Laurel ay itinalagá siyá lang m~ong _ILANG-ILANG, ang ~~so-an~ puntod ng isang pagpmaaalis sa p°?k na kaniláng tL sa Malákanyang upang maging ikalaw8; Y ~mamagatiín namáng ibig na pmagmalupitan . ng tadharahan sapagk~ t may malungkot katulong ni heneral Capinpin na Mua, Sinawi. ng Kaparm;an at lu- na o ng ~apwa. Alin man sa dalana mangyayar1. noo'y tagapayo 0 adviser ng Pa· mabas sa. smundang : bilang nitó. wa ay d~ m~kababago sa katoto. Ang malungkot na kinasapitan ngulo sa Iahat ng bagay 0 sulira- Ang mga lathalang itó, na siyang hana~g s1 D1~g ay hindi na magng magkapatíd na Pamintuan ay ning may kinalamán sa hukbo. Sa pangatlo, ay inuluban namán ng babahk sa akm. lalo pang pinalungkót ng kapaha- Malakanyang, si koronel Martinez Ang Kamáy ng Tadhana. Sa su- Kaya sa Araw ng mga Yumao makáng nangyari kamakailán la- ay kabilang sa pulutóng ng maha- sunod na bilang namin ay aba- ay tat~nglawan ko· ang kaibuturan ~an? sa kaniláng kapatíd na pa- halagáng taong may nalalaman sa ngán ninyo ang Sa Kukó ng mga ng akmg. puso. r1, s1 P. Jose Pamintuan, kura sa mga Iihi~ na kilusán. Nang mga Ganid na pinakakarugtong ng mg At ha:mawa'y wala na ang punpurok ng Sampalok na nasagasa- hulíng araw ng Republika ay pi· Iathalang nasabi na káb b h ª tod _na iyon-sapagka't pinawi. na n . , .,. " d k" a asa an ng paglimot . a ng 1sang Jeep sa aang M. na 1usapan ng Alkalde Guinto ng ng iba't iba pang nak . . . na. s1yang nananahaEarnshaw. Si P. Pamintuan ay Maynila ang Pangul<mg Laurel Iabot na an~angmg1nan sa aking puso. t , . . mga .pangyayar1. WAKA. nama ay. noon dm at ang nagpa- upang· s1 koronel Martinez ay ita- · S patakbó n~ '.'jeep" ay di man la- lagá sa Siti-Hol sa pagtatatág ng mang t~m1gil upang saklolohan hukbong kung tawagin ay "home ang parmg nasagasaan. guard". Bagamán nakatalagá na * * * si koronel Martinez sa Siti-Hol ay Ang · isá pa sa mga sinawi ng iagi siyáng nagtutungo sa Malakalupitán ng mga kaaway sa iba- kanyang upang makipulong at ma. yo ng ilog, sa Ermita, ay si koro- kip_agsanggunián sa mga dati ni· ! ManilaBluePrintingCo.lnc. , . nel Telesforo Martinez ng huk- yáng kasama. bong- pilipino. Itó noon, kasama ¡\ng iriasám-asáni ni koronel ng kanyang anák at ng isá pa ririg M.11.rtinez na ayon sa kanya'y makoronel. ng hukbo natin sa Minda- lu'lpalkáting ara.w ng ating katunaw, s~ koronel Angeles, ay nag- bu8an, dahil sa kabuliungán ng kakan!ong sa ~aniláng "shelter" mga hapón, ay di man lamang ni. pagka t nagsala-salabat ang pun- yá nakita. ARLEGUI, PANULU~ NGGUNAW Tuwirang lmportadi>r Nagtitinda ng mga .kagamitan at Kasangkapan :Tanggapa,n at_ Lahat ng Uri ng mga lnaangkat na Kagamitan Gumagawa ng "White Print" at "Blue Print" Sabado, Nobyembre 3, 1945: 1 LA N G - 1 L AN G ng 19