Nalagas na talutot

Media

Part of Ilang-Ilang

Title: Nalagas na talutot
Language: Tagalog
Year: 1945
Rights
Fulltext: -Si Fred ang lalong kahangaNA LAG As hangang l~l~ki ~a aki~g nákilal~. . Kasama s1ya m Cardmg kagab1. · N aku, ang kisig niyá ! Mataás, · . N~TALULOT -Ayaw ko nang mag-aral. -Anong mapa pala mo kay Fred? -Galit na galit na rin ang kaniyáng amá. -Bakit anong mapa pala? bi niya ay pakakasal naman kami? Sadaw -Ha? At naniwala ka naman? -Totoo iyon, bakit hindi ako maniniwala? maputi at magandang lalaki. Bughaw ang kanyang mga matang m,igandang-maganda lrung itingin. Malamig ang kanyang matamis na tinig. A.t kung magsalita ng ingles-malinis na malinis. Maniwala ka sa akin ... amerikano ang may hawak sa bi- bing kay Fred. Nakita mo ngayon- Hindi na ako nagpilit sa kanPapikit-pikit pa si Gloria saman- sig mya. Nagtatáwanan silá. ano ang ginawa? yáng amá. lpinalagáy ko na latalang nagbabalita sa akin. Hin- -Tuloy, tuloy kayo--aniko sa Naupo ako sa silyang katapat mang na wala akong sinabi. lpidi ako gumawa ng anumang pag- ingles. Yumukod ang kasama ni ng upuan ni Carding. nagbigáy-alám ko kay Don Jose kukuro. Hindi ako pinapansin ay Gloria na nákilala ko agád na si -Nápakabata kasi si Gloria na hindi ko na mapanánagután nagpatuloy siya: Fred. upang makisalamuha sa llipunan. ang anumáng gágawin ni Gloria: -Hayaán mo't pupunta kami Nang nasa bulwagan na sila Kung masasabi ko nga lamang sa Hindi na ako sumama sa kanyá. sa inyo mámayáng gabL ay tila pa nagitla ang amerikano. kan yang ama. . . Isang linggo ng gabi ay nagbi-Ha? Maplayang gabi? Hindi -Dick? Si Don Jose ang alkalde ng gay ng benepisyo ang aming paba nagagalit si carding?-Ta- Tumindig si Carding at kina- aming nayon at ang ama ni· Car- gamutan. May sayawan noon sa kang-taka ako sa nangyari. Si mayan siya. ding na kapatid na bunso ng palaruan ng tenis sa bakuran ng Gloi:ia. ay bata pa, bago pa la- -lto ang aking pinsan, Fred. aking ma ang gobernador ng paaralan. Inanyayahan ko si Carmang. tumutunt0ng sa kanyang Ate, si Fred Cushing-ang paki- lalawigan. ding . ikalabimpitong taon. Sa - buong lala ni Carding. Nagkamay kami. -Isipin mo, Ate. Minsan ay Magandang-maganda si Gloria nayon ay nalalamang magkatipan -Pupunta rin yata kayo sa sinabi sa aking sa ganda raw ng nang gabing yaon sa suot niyang sila ni Carding. sayawan ay sabay-sabay na tayo boses ni Fred ay maáari siyáng baro't sayang rosas bagama't sa ,-Ano ba ang pakialam niya -ani Fred sa kanyáng sariling makinig <lito habang-buhay. Ba- tingin ko ay tila nangayayat. Masa akin ?-Nangunot ang noo ni wika.-May dalá kaming jeeP- kit nga hindi gaganda ang boses tagal-tagal ko rin siyang hindi Gloria.-Ba, hindi na panahon aniyá pa na tumingin kay Gloria. niyon ay mang-aawit sa radyo? nakakasama. Hindi sila naghihi. ngayon ng ating mga ninuno- ~umingin ako kay Carding. Pagkatapos ay ¡¡inabi pang isasa- walay ni Fred. ~i Carding naman kapag may katipan ay hindi na Nai~ kong matarok ang kanyang ma daw siya sa Amerika, papag- ay hindi nagtagal sa sayawan at makasama .· sa ibáng lalaki; . . loobm. Maasim ang kanyang áaralin at kung anu-ano pang ka- umuwi. Ganoon din ang aking ga. -May sayawan mamaya, hindi mukha.. May danidan_iin? kiriuku- ululán. Nang sabihin kong huwág gawfo kung ako ang nasa katayuan ba?, Daanan mo ako. Tila dádaán yom si Carding sa d1bd1b. Nguni'tsiyang maniniwala at hindi ma- niya: ,tinatawanan siya ng mga din si Carding-ang patapos ko kapuwa binata at' pinanghihinaát sinabi ko sa kanyang kailangan yangan ng mga dalaga. ako ng isarig pasyente. Kami ni Gloria ay magkalapitbahay at malimit na ako .ang ·pinakikiusapan ng ama upang sumama · sa mga lakad niya. N ang bumalik ang mga amerikano ay Kuwento Ni LIWAYWAY A.-ARCEO naisip kong tila hindi mabutina ginawang pagamutan ang paara- .. lang-bayan at lahat kaming nag- tignan. kung hindi naman kami nagtuturo ay naglingkod doon. sumama. Unang dumating si Carding sa -Susunod na kami ng Ate-Si bahay. · Carding ang nagpasiya. Nakita kong lumabi si Gloria at kinalabit -Ate-aniyá-tila masama ang hihip ng hangin ngayon.-Mapapansin ang kalungkutan sa mukha ilg binata.-Nabalitaan mo bang ang mga babai <lito sa atin ay.naisasamana ng mga GI kung saan ibig dalhin? · Pati si Glor ... N akadama ako ng pagkahabag kay Carding. Ang pag-iibigan ng dalawa ay nagsimula pa sa ·kamusmusan at sa pagdaraan ng mga taon ay lalong tumátamis. Dináramdám ko rin kung máuwi sa pagkabigo ang inalagaán niláng mga pangarap. · N ang tumahol ang aming aso sa may tarangkahan ay natiyak ko nang ang dumatirig ay si Gloria. IJinampot ko . ang flashlight at ako'y tumungo sa balkon upang tanglawári ang dáraanan ni Gloria. Nákita kong isáng kawal si Fred. -N agmamalaki na ngayon ang kaibigan mo ... At nagtindig ang dalawa upang dumalo sa sayawan. N aiwan kami ni Carding. -Sasama ka, pagkatapos ay kung anu-ano lamang ang maririnig mo ... Hindi ko malaman kung sino ang kinausap ni Carding: kung ang kanyang sarili o ako. Nguni't sinagot ko siya : -Bakit ba naman kayo nagkakabigatan? -Naku; Ate, wala na'ng si~asabi sa ·akin ngayon si Gloria kundi si Fred. Kung bakit ko pa naisama-sama sa kanila ang buwisit na iyan ! Sa harap ko at sa harap ng kahit sino ay lalambing-lamnanatili díto ang mga kawal ay naninibug'ho daw ako. At nang sabihin ko kay Fred na magkapatipan na kaming dalawa ni Gloria ay pinabulaanan ni Gloria. Sabi ay talaga raw ganito ang mga binatang pilipino kung may naiibigang dalaga na hindi naman iniibig. At sa harap ng mga tao ay ... -Sinapo ni Carding ang kanyang baba. -Hayaan mo at kakausapin ko siya. Ang totoo ay napipilitan akong pabayaan na ang gusto niya. Siya na lamang ang pinaguusapan ng mga tao. -Bakit nga hindi magkakaganoon ay hindi na halos humihiwalay kay Fred? Hindi ko matatawaran ang: sinasabi ni Carding sapagka't siyang nangyayari. Hindi ako nakaltiis ay kinausap ko ang kaniyáng amá at iminungkahi kong ibalik na sa Maynila at ipaghintáy ng pagbubukás ng kolehiyo. N ang málaman ito ni ·Gloria ay tumutol. Sabado, Nobyembre 3, 1945. ILANG-ILANG Minsan ay bigla akong ipinatawag ng ama ni Gloria. Maysakit daw si Gloria, Naratnan ko siyang maputlang-maputla at pugtung-pugto ang mga mata. -Kailan pa nahiga ang batang ito?-ang tanong ko kay Don Jose. , -May tatlong- araw na ngayon -ang kanyang tugon. -Bakit hindi sinasabi sa akin? Ano ang ginagawa k<> sa ospital? -Ayaw niya e ... -Bakit?-ang tanong ko. Biglang umiyak si Gloria. -Aba, walang tigil ng kaiiyak iyan. Ni ayaw kumain... Para hindi lamang nagpaalam ang lintik na iyon ay nagkakaganyan ka na ... May tatlong araw na nga palang nakalilipat sa ibang kampamento ang dibisyon nina Fred. -ltay, mag-uusap. . . lamaug kami-ang sabi ni Gloria at itinaas ang kamay. at hinudyatang lumabas ng silid ang kanyang ama. Naupo ako sa gilid ng kanyang kama at hinawakan ko siya sa kamay. -Ano iyon. (Nasa pahina 17 ang karugtong) 11 Alaala Sa ~ ~ . (Karugtong ng nasa pahina 7) lilimahid na anyo, sa kaniyang pananamit na marami nang araw sa katawan, ay di ang hindi ako nahabag. N guni't siya'y tunay na umiibig sa akin, at sa likod ng kaniyang kaayusan ay naroon ang pusong tinitibukan ng pinakamasidhing pagmamahal sa tinubuanglupa. -.:Paano tayo ngayon?-ang aking tanong. -Ako'y babalik, Nena, pagkataoos ng labanan, at pagkaraang mapalis na sa lupang ito ang ating mga kaaway. Umasa kang sa di magluluwat ay paririto ako upang ikaw'y kunin, Nena,-ang kaniyang pahayag. -Hindi ka kaya makalimot. Ding? -Makalimot? Paano kita malilimot, Nena? Hindi ba ikaw ang sa gitna ng kabundukan ay siyang tumatanglaw sa aking mga pagsisikap? Ikaw ang nakapagparubdob sa aking kalooban sa sandaling ibig ko nang magulapay sa hirap. · Kung paanong hindi ko malilimot ang mga araw ko sa bundok, Nena, ay higit kitang hindi malilimot. Sa huling gabing iyon ay niyaya niya akong magpasyal sa tabi ng batis na noo'y bahagyang naliliwanagan ng buwan. lbig niyarig matandaan ang gabing iyon. ang kaniyang wika, samantalang kami'y banayad na naglalakad. At saka, ang kaniyang bulong sa akin, upang di ko malimot ang gabing ito, upang sa pakikipagl'aban ko'y taglay-taglayin ang iyong larawang makapagpapalakas sa aking kalooban, ay may hihilingin ako sa iyo. -Ano iyón? - ang marahan kong tanong. Nabigla ako sa l~aniyang sinabi. lyon na ang pinakasukduhng pag,subok sa aking naipangakong pag_ ibig sa kaniya. Ako'y hindi nakaimik, hindi ko namalayan kung ako'y nakahahakbang pa sa mga sandaling iyon. N akiusap siyang muF, si Ding na ang tinig ay bani¡yad na banay.1d ·na waring tu!natagos sa kai.buturan ng aking puso. ~Pabaunan mo ako ng isang sanglang di ko maaaring malimot -ang kaniyang pithaya. Aywan ko ba kung bakit ako'y m nagkaroon ng lakas na maka_ tanggi sa sandaling iyon; nadama kong kailangan niya ako, kailangan niya ako. At nalimot ko ang lahat ... (Nasa pahina 19 ang karugtong) Sabado, Nobyembre 3, 1945. IBONG ---W ALANG·------PU G AD Tulambuhay ni Jñigo Ed. Regalado Ill Yaong mag-asawa sa tuwa'y nagtalik dahilán sa sanggol na kaibig-ibig, lalo ang lalaking may bálat sa liig at kamag-anakan ni kabisang Tales. Ang lalaking yao'y masikap sa buhay, walang basag-ulo, Lupo ang pangalan; ang babai'y lubháng mabuti sa bahay, u.liráng asawa, Oreng ang palayaw. 8i Lupo'y lumaki sa isáng panahon na ang bayan niyá'y saláb sa linggatong, ·hindi nililimot ang isáng kahapong sinapot ng ulap ng palad na sahol. Y aong baliw na si pilosop0 Tasyo, si Sisa, ang iná ni Crispi't Basilyo, gayon din ang bantog na kapitang Tiago ay inabot niyá sa bayang San Dyego. Nang magtulisán na si k!f-bisang Tales siláng mag-aanak ay. nagsitalilis sa kiná Sinang nga siyá nQ,pasampid nanilbihan doong kain ang kapalit. Yaong Marya Clarang balita sa dilág saka si Ibarrang sa dunong nábanság dahilán kay Sinang ay kanyáng natatap na nag-iibigan nang masuyo't wagás. Si Elyas, ang amá ng binatang Senon ay alám din niyáng kilabot kahapon, · yaon ay lalaking hindi umuurong, buhay ang puhunan sa mabuting layon. Kaya nga't si Lupo'y masasabi nating namulat ang isip sa madláng hilahil, nadagi ang puso sa mga tiútin at ngayo'y wala nang takot sa panimdim. Si Oreng ay kanyáng sinuyo't minahál buhat nang umoo sa bahay ni Sinang · · yaon, nang bata pa'y doon na namuhay at naging dalaga sa paninilbihan. Kaya nga, si Senday ay pinarang anák, 'inaring bunga na ng kaniláng palad, -" Dahilán kay Siñang l"-kay Oreng na saád, · -"Oo ngar'-ang ayon ng asawang liyág .. (Nasa pahina 19 ang ·karugtong) ILANG-ILANG N akipaglaro Sa ... (Karugtong ng nasa pahina 10) Ricardo. Nang matapos ang awit ay walang pumalakpák. Kapagkaraka nama'y nagparingig ang orkesta ng isáng malindíng tugtog. Kinuha ni Ricardo ang ta. nikalang gintong bigay sa kanya ni Loris ay buong pagngingitngit na itinapon, at pagkatapos ay tumakbong patungo sa kinauupán kaní-kaniná ng "waitress" na iyóng umawit ng Ay kalisud! N guni't si Dolores ay wala na. * * * Isáng kaibigan ng nawaláng "waitress" ang nagsabi kay Ricardo na pagkatapos ng hulíng awit ay patakbórtg lumabás iyón na hindi nilá matiyák kung humahagulhól . o humáhalakhák. -Ang babaing iyán-ang wika pa kay Ricardo,-ay isá sa mga itinabóy rito ng kapalaran; nakipaglaro siyá sa panahón, nguni't matitiyák ko sa inyóng siya'y malinis sa lalong inalinis; sa bigláng tingín, siya'y masayá, waláng kasing-sayá, nguni't ang puso niyá'y lumuluha, at waláng nasasabí-sabí sa aming magkakasama kundi isáng pangalan lamang : Ricardo ! Nagdilím halos ang matá ng binata. lpinihit ang mga paa at nagbalík sa dakong pinanggalingan. Ang tanikalang itinapon ay hinanap. Nang hindi makita ay umiyák na parang bata. ---«O»--Nalagas .... (Karugtong ng nasa pahina 11) Matagal na hindi kumibo si Gloria. N ang magsalita ay nangangatal ang kanyang tinig. -Paano ba ang gagawin ko ngayon? -Bakit? Umiyak na muli si Gloria. -Naku, sabihin mo sa akin ... wala na si Fred. . paano ang gagawin ko? -Bakit nga? -Iinom na kaya ako ng lason. naku, sabihin mo sa akin .... N agsasaU.ta siyang tila wala sa sariling bait. Naunawaan ko ang nais niyang sabihin. · N anlamig din ako nang madama kQng nauunawaan ko na siya. Nguni't wala akong mada mang kalutasan, maging sa aking puso. 17